باسمه تعالی

جلسه دوم انگل شناسی

کیست الوئوالر و پلی سیستیک-موضوع جلسه : کیست هیداتید

مدرس : جناب آقای محمد پور

تهیه و تنظیم : محمد صادق اسماعیلی

علوم آزمایشگاهی

6/12/1393

Parasitology (Cesode)

2

Cestode :

Diphyllobothrium latum:

می باشند. عامل ایجاد کننده (Bothria)آن ها دارای دوشیار scolexهستند که pseudophillideaاده ی تنها سستود از خانو

می باشد . به این انگل Dibothriocaphalus latus این انگل می باشد که نام مترادف آن Diphyllobothriasisبیماری

می گویند. بزرگترین سستود آلوده کننده انسان است . ( نیزthe fish or broad tapewormعفونت کرم نواری ماهی )

( genusاسم جنس ) Diphyllobothrium( ، speciesاسم گونه ) latusنکته:

less frequentlyهستند که باعث آلودگی انسان می شوند ، اما میزان فراوانی آن ها Diphyllobothriumچندین گونه از

D. pacificum, D. cordatum, D. ursi)پایین تر است( . برای مثال

( ، خر س ها ، felines، گربه و گربه سانان ) (canineمیزبان نهایی در مورد این سستود ها خانواده ی سگ و سگ سانان )

سمور های آبی ، موش های آبی هستند .

محل استقرار این سستود ها در روده ی کوچک می باشد .

یزبان واسط هستند : در چرخه ی زندگی دارای دو م

یا پارو پایان ( copepodsقرار می گیرد ) از خانواده ی Cyclopsمیزبان واسط اول:

زل آال ، آزاد ، سالمون ، سفید هستند که باعث انتقال سستود میزبان واسط دوم : انواع و اقسام ماهی های آب شیرین ، مثل : ق

خواهند شد .

طریقه ی انتقال :

باشند . (plerocercoidماهی به صورت خام یا نیم پز که حاوی مرحله ی الروی )خوردن گوشت

Morphologic :

متر می رسد و می تواند روزانه میلیون ها تخم از خودش دفع کند . 10بالغ طولش به D.Latumکرم

حدود یک متر است . طول آن D. dendriticumگونه ی

از خودشان بند دفع می کنند و این بند ها در مدفوع قابل ستقرار آن ها در روده کوچک است ، محل ا مثل بقیه سستود ها چون

انگشتی شکل و دارای تا شکاف پشتی و شکمی هستند . معموال طول بندها کمتر scolexرویت هستند . همان طور که گفتیم

هر بند پراکنده است به جز ناحیه ی مرکزی که در Vitelline glandاز عرض آن ها است. تعداد بسیار زیادی بیضه و

رحم قرار می گیرد .

Parasitology (Cesode)

3

در وسط بند تخمدان را می این است که منفذ تناسلی در وسط بند به بیرون راه پیدا می کند ؛ معموال در کنار رحم ، اهمیت حائز

. است (Rosette shapeبینیم و رحم معموال پر از تخم و شبیه گل رز )

فع ، کرم رنگ هستند .تشخیص این ها خیلی راحت است ، حتی بدون رنگ آمیزی ، می توان از روی منفذ بند ها موقع د

تناسلی و رحم که در مرکز بند قرار دارند ، ان ها را تشخیص داد .

میلیون نفر به ابن نوع انگل مبتال هستند . 9حدود

میزان فراوانی :

D.Latum های اسکاندیناوی ، دریای بالتیک و شرق روسیه وجود دارند . عالوه بر آن در فراوانی کمتری دارد . در کشور

تقریبا تا دریاچه آرال این آلودگی ادامه دارد. امریکا ، انگلیس ، کاندا و آالسکا از این انگل بهره می برند .

چرخه ی زندگی :

از طریق مدفوع ، دفع می کند.به محض اینکه تخم در اگر فردی آلوده به انگل باشد ، این فرد هم تخم انگل و هم بند انگل

( می cyclops( از داخل تخم ازاد می شود و وارد بدن میزبان اول )مثل Coracidiumمجاورت آب قرار گیرد جنین )

جنین مره های خود را از دست می دهد . یک مرحله ی تغذیه ای طی میکند ، رشد کرده و به Cyclopsگردد، در بدن

procercoid هفته صورت می گیرد . الرو پروسرکویید در بدن 3تبدیل می شود . معموال این عمل ظرف مدت

Cyclops و تغذیه است .این سیر باعث ضعیف شدن و عدم تحرک ، درحال رشدCyclops شده . مرحله ی بعد در

در روده ماهی پروسرکویید ، ازاد شده و خودش را سیکل زندگی انگل ، زمانی است که این انگل به وسیله ماهی خورده شود .

می شوند سپس پلروسرکویید Plerocercoidبه عضله ماهی )گوشت( می رساند و در عضالت ماهی رشد کرده و تبدیل به

Parasitology (Cesode)

4

در روده انسان تبدیل به کرم بالغ خواهد شد .

نکته : زیر پولک ماهی هم امکان یافت شدن پلروسرکویید نیز می باشد .

اگر انگل در مجاورت آب قرار نگیرد ، امکان از بین رفتن تخم انگل وجود دارد ؟ ؟.

مکان های ااگر تخم انگل در مجاورت آب قرار نگبرد بلی ، ولی توزیع جغرافیایی این انگل نشان می دهد که

ه شمالی .و هوای معتدل و مرطوب می باشند مخصوصا نیمکردارای آب آلوده شده به ابن انگل

: (Pathogenesisبیماری زایی )

ذکر این نکته ضروری است که وجود این انگل در داخل روده ی انسان می تواند به صورت نهفته تا دهه ها ادامه داشته باشد

البته در اقلیت ده سال ، این انگل را در روده داشته باشیم و عالمت بالینی نداشته باشد . 2.یعنی ممکن است برای یک ده سال یا

موارد ممکن است این موضوع رخ دهد .

در اکثریت مواقع ناراحتی های شکمی شدید ) دل پیچ ، زور پیچ ، اسهال ، تهوع ، استفراغ ، ضعف ، از دست دادن وزن ( می

باشد.

ستود در جذب می باشد . زمانی که س Megaloblastic anemiaعالمت اختصاصی که معموال فرد به آن دچار می شود

در بدن انسان به حداقل می B12پیروز می شود . پس میزان جذب ویتامین رقابت می کند ، در این مورد انگل B12ویتامین

(Vitamin B12 deficiencyرسد .)

)کم Pernicious anemia تبدیل به megaloblasticاگر این امر ادامه پیدا کند برای بیمار )فرد مبتال( این آنمی

خونی کشنده( خواد شد.

Parasitology (Cesode)

5

را Vitamin B12توسط سستود جذب می شود ، خود بیمار هم Vitamin B12 نکته : عالوه بر انکه مقدار بسیار زیادی

دفع می کند که باعث کم خونی کشنده می شود .

intestinalه )در روده وجود داشته باشد ، می تواند باعث انسداد رود D.Latumنکته: اگر تعداد زیادی

obstruction) شود

بعضی اوقات در بعضی افراد گزارش شده است که سستود ها می توانند به سایر بافت ها مهاجرت کنند و باعث نکته:

cholecystitis وcholangitis التهاب مجاری صفراوی ، چه توی خود کبد و چه توی صفرا (می شود (

تشخیص ازمایشگاهی :

رد آلوده هم تخم و هم بند وجود دارد .در مدفوع ف

تخم این سستود یک استثنا محسوب می شود ، چون هم از لحاظ سایز بزرگ است وهم بیضی شکل است و هم یک دریچه در

یک سمت آن وجود دارد .

carmine-stainedنکته: در آزمایشگاه هر زمانی که برای تشخیص مشکلی وجود داشته باشد می توان از رنگ آمیزی

proglottid .استفاده کرد

درمان :

ATPاز طریق مهار فسفر معدنی ، مهار عمل انتقال الکترون و از دست رفتن = Niclosamide : (Yomesan)الف

(Muscle tetany= باعث افزایش نفوذ پذیری به یون کلسیم می شود ، پس ماهیچه های کرم فلج ) praziquantelب :

موارد انسانی هم زیاد گزارش در فوک دریایی و شیر دریایی باعث انتقال بیماری می شوند . D.Latumگونه های دیگر

شده است .)شیلی ، اکوادور ، ژاپن(

در فوک دریایی و انسان گزارش شده )ژاپن ( D. cameroniگونه های

در االسکا D. cordatumگونه

ای آب شیرین ) گونه های غالب برای عفونت های انسانی (در پرندگان و ماهی ه D. dendriticumگونه

در روسیه D. elegansگونه

در روسیه انگل اختصاصی انسان هستند . tangussicumو nihon konusنکته : گونه

: Megaloblastic anemia حالتی است که سلول های خون ساز به دلیل نقصان در جذب ویتامین B12 دچار بزرگی

. برای درمان این بیماری ابتدا باید کم خونی مریض را درمان نمود و سپس دارو های حجم هسته نسبت به سیتوپالسم می شوند

ضد انگلی به وی تجویز شود . با توجه به وضعیت بیمار می توان هر دو دارو را با هم یا جدا از هم تجویز نمود .

Parasitology (Cesode)

6

هستند .مثل فوک دریایی ، شیر دریایی ، پرندگان آبی که انگل وند ،جنس های دیگری هم باعث آلودگی انسان می ش

(Diagramma brauni و که یک گزارش انسانی داشتیم رمانی درD. fukuokaensis در ژاپن)

Ligula intestinalis که مهاجرت میکنند که اگر باعث آلودگی انسان شود یک انگل جهانی در پرندگان ماهی خوار

که از طریق ماهی ساردین منتقل می شود به انسان . Diplogonoporus grandisو خیلی سختی ایجاد میکند بیماری

یک استثنا می باشد که دارای Ligulaگرد یا کشیده هستند . Scolexنکته : تمام اعضای خانواده سستود ها دارای

scolex ور ایران هم وجود دارد ولی هنوز مورد انسانی گزارش نشده است ولی هم در مستطیلی شکل می باشد که در کش

پرندگان مهاجر بوده و هم در دریاچه های آب شیرین .

Sparganosis :

الرو Cyclopsبلعیده شود . همان طور که می دانید در بدن Cyclops در انسان زمانی رخمی دهد که از طریق آب

وارد شده است ، تبدیل به الرو Cyclopsارد ، در بدن انسان این الرو پروسرکویید که از طریق پروسرکویید وجود د

پلروسرکویید می شود و الرو پلروسرکویید می تواند به تمام احشا بدن و به طور اختصاصی در چشم جایگزین شود و باعث

شود. Sparganosisبیماری

diphyllobothrium mansonoidesو diphyllobothrium erinaceiاین بیماری دو عامل برجسته دارد :

D.B.Mansonoides یک انزیم سیستئن پروتئیناز با عملکرد مشابه هورمون رشد :(Growth hormone like )

ش جثه حیوان مبتال به انگل ، شود.از خود ترشح می کند می تواند باعث افزای

echinococcus granulosus(and echinococcus multilocularis) :

taenia echinococcusکه معروف هستند به

اختصاصا در روده ی گوشت خواران راechinococcus : سستود taenia echinococcusisعوامل سببی بیماری

این بیماری خواهند شد .دید )گرگ ، شغال ، سگ ، روباه معمولی و به استثنای روباه قرمز ( که باعث انگل بالغ را می توان

( می Accidental hostر بدن انسان تبدیل به کرم بالغ نمی شود ، چون انسان میزبان تصادفی )داگر انسان مبتال شود ،

دارای حائز اهمیت بالینی می که Hydatid cyst باشد .پس در بدن انسان فقط مرحله ی الروی داریم که معروف است به

سانی خیلی زیاد داریم .باشد چون موارد ان

می شویم .)میزبان واسط علف Hydatid cyst باشد ما مبتال به echinococcus granulosusپس اگر عامل سببی

خوار ها هستند مثل گاو ، بز ، گوسفند ، خوک () انسان =میزبان تصادفی (

قرمز می باشد که در مناطق شمال کشور باشد )میزبان قطعی روباه echinococcus multilocularisاگر عامل سببی

می شود .)به صورت تصادفی مابقی گوشت Alveolar cyst مثل دشت مغان مشکین شهر وجود دارد این نوع روباه( عامل

مثل گربه ،گرگ ، سگ ؛ ولی میزبان واسط انواع و اقسام جوندگان کوچک هستند مثل خواران هم می تواتند مبتال شوند

وش(سنجاب و م

Parasitology (Cesode)

7

: به صورت جهان شمول است و هرجایی که سگ و سگ سانان echinococcus granulosusتوزیع جغرافیایی

باشند ، به خصوص کسانی که با گوسفند در ارتباط هستند مثل دامداران .

آسیا و : نیمکره شمالی زمین مثل مرکز وشمال اروپا ، شمال echinococcus multilocularisتوزیع جغرافیایی

شمال آمریکا ، اذربایجان و یک تیکه از شمال کشور ایران آلودگی وجود دارد .

بر روی سگ آلوده از طریق مدفوع خودش تخم را دفع می کند. این تخم در علفزار ها : Granulosus چرخه ی زندگی

قالبه وجو دارد 6ها می شود. داخل تخم ، جنین قرار گرفته و علفخوار )گوسفند( آن را تغذیه می کند.تخم وارد بدن آنعلف ها

میزبان خودش نیست )علفخوار است(نمی تواند به کرم بالغ تبدیل شود .میاد در احشا .)مرحله ی چون جنین از تخم خارج شده ..

می گوییم ( Hydatid cystرا echinococcus granulosusالروی

جایگزین می Hydatid cyst ر احشا گوسفند مرحله ی الروی بنام د echinococcus granulosusگفتیم که در

درصد موارد در کبد گوسفند این اتفاق رخ می دهد و در مورد انسان هم همین طور است .)کیست هیداتید در 70شود.در بیش از

کبد انسان(

echinococcusثر است ؟ ؟. در کدام یک از سستود های زیر چرخه ی بین سگ و گوسفند در حفظ و بقای آن مو

granulosus

دسته تقسیم می شوند : 3هستند به echinococcus granulosusعالمت هایی که نشاندهنده ی آلودگی به

هایی که در انسان بزرگ شده اند در کبد باشند یک سری عوامل عمومی دارد Cyst : Hepatic Involvement )الف

سداد مجاری صفراوی : دل درد ، التهاب کبد ، ان

(Hemoptysis : )درگیری ریوی( درد قفسه سینه ، سرفه ، استفراغ خونی ) pulmonary involvement )ب

عوارض مختلفی دارد ( ج ( در موارد خیلی محدود درگیری مغز ، قلب و استخوان را داریم . ) بستگی به جای استخوان

( آن را درمان نمی کنند ، یعنی تنها راه درمان جراحی می باشد ولی جراحی برای سال به باال 65الی 60در افراد کهن سال )

وجود دارد . اگرپاره شد : تب ، کهیر ( آن rupturedبزرگ باشد شانس پاره شدن ) Cystکهن سال ها انجام نمی دهند .اگر

(،HCF )hydatid cyst fluid باعثanaphylactic shock . خواهد شد

در افرادی که حساسیت به پنی سیلین دارن نیزرخ می دهد . فیالکسیانا شوک

تظاهر پیدا می کند عالیم بالینی به صورت یک تومور تخریب کننده در کبد echinococcus multilocularisدر مورد

پیدا می کند .مثل ریه به اندام های دیگر ، این زخم راه (Metastasis.درد در ناحیه شکم ، انسداد مجاری صفراوی و زخم )

و مغز .

و برای علفخواران و انسان این تخم آلوده کننده است . (shed فرم بالغ در روده سگ ، سگ تخم را دفع کرده کرده )

Parasitology (Cesode)

8

hydatid cyst :

کیست این الیه ،یست شامل یک الیه زایا دارد انگل که از کیستی است که معموال در کبد انسان و کبد گوسفند رخ می دهد، این ک

است که هر کدام protoscolex دختر ایجاد می شود ) چرا دختر می گوییم ؟ چون این کیست اگر پاره شود داخلش پر از

نیز وجود hydatid cyst fluidاز پروتواسکولکس ها می توانند تبدیل به یک سستود شوند (عالوه بر پروتواسکولکس ،

ارد.د

hydatid sandباشند را hydatid cyst fluidد و پروتواسکولکس های تنها آزاد شوند و بدون اگر این کیست پاره شو )شن هیداتید( می گویند. ) به هر دانه از پروتواسکولکس های ازاد ، شن هیداتید گویند (

Solo reactive substance of anaphylactic موادی در بدن ترشح می شود به نام :

، که باعث مکانیسم شوک آنافیالکسی می شوند. لئکوترین

استفاده کرد .اگر در کبد کیست داشته باشیم عالیم بالینی MRIو C.T scan کیست در انسان می توان از برای تعیین محل

شامل : تورم کبد ، درد در ناحیه ربع فوقانی راست شکم ، تهوع و استفراغ را داریم .

و افزایش فشار خون سیاهرگ cirrhosisو باعث یرقان شود و cholangitis) (صفراوی شوداگر باعث انسداد مجاری

(portal hypertension)باب

اگر در مغز کیست ایجاد شود ، عالیم بالینی آن صرع کانونی است . در ریه معموال کیست ها توسط بیمار تحمل می شوند مگر

نفس داشته باشد . درمواردی که درد قفسه سینه ، سرفه و تنگی

سونوگرافی باشد .و C.T scanتشخیص آن ، هم می تواند سرولوژی ،

بیماری معموال بستگی به اندازه و محل قرار گیری کیست دارد. ( Prognosis پیش آگهی )

به صورت albendazolدر افراد مسن بعضی از پزشکان کیموتراپی هم نمی کنند ولی بعضی ها انجام می دهند. داروی

مصرف طوالنی مدت باعث محدود کردن رشد و کوچک کردن اندازه کیست می شود.

Parasitology (Cesode)

9

میزبان قطعی روباه قرمز است و انسان از طریق توت فرنگی ، تمشک ، قارچ آلوده میگردد Alveolar در مورد

می باشد . PCR روش های ایمونولوژیک برای تشخیص شامل تست االیزا و

را دید . Protoscolex برای ما بیاورند می توان زیر میکروسکوپ hydatid cyst fluidاگر

Casoni’s test ن است . ممکن است یک نفر واقعا : تست حساسیتی زود رس می باشد ولی درصد تشخیص آن پایی

آلوده باشد ولی تست پوستی منفی شود .

را افزایش می دهد . Alveolar است اما رشد کیست روی تمام سستود ها موثر praziquantelنکته: داروی

Echinococcus oligarthus & echinococcus vogeli :

E. vogeli باعث :polycystic Echinoccus می شود ) یعنی تعداد بسیار زیادی کیست ایجاد می شود ( میزبان قطعی

ان هستند .( و میزبان واسط جوندگBush dogسگ های بوته زار هستند )

E. oligarthus .خیلی نادر است .میزبان قطعی گربه های وحشی هستند . میزبان واسط جوندگان: