CentrumvisieVOORONTWERP

Centrum Hilversum

CentrumvisieVOORONTWERP

5

VOORONTWERP CENTRUM

Voorwoord

Een centrum om van te houden

Stelt u zich eens voor dat het centrum van Hilversum zo aantrekkelijk is dat mensen uit Utrecht, Amsterdam en verder er graag een dagje komen om te shoppen of te genieten van de (jonge) bouwkunst. Dat de terrassen op mooie dagen gevuld zijn met Hilversummers en toeristen. Dat de verschillende (media) evenementen aantrekkingskracht uitoefenen op een breed publiek. Dat de bioscoop, het Filmtheater, het poppodium en de restaurants geliefde plekken zijn.

Stelt u zich eens voor dat het Langgewenst landelijk als een voorbeeld geldt vaneen aantrekkelijk stadsplein. Dat het Gooilandplein de groene uitstraling heeft die bij de Tuinstad hoort, en samen met de monumentale Vituskerk, en het Theater Gooiland een mooie entree naar het centrum vormt. Dat de Kerkbrink obstakel en busvrij het oude dorpskarakter van Hilversum weer terug doet komen. Dat het centrum zowel overdag als ’s nachts veilig en gezellig is. Dat je overal het gevoel hebt dat het centrum van Hilversum het centrum is van de Mediastad.

Voor u ligt de centrumvisie van de gemeente Hilversum. Een document waarin wij vastleggen hoe wij aankijken tegen ons centrum, wat de kansen, uitdagingen en ontwikkelingen zijn waar wij de komende jaren mee om dienen te gaan.

Het centrum is een van de vijf thema’s waarop het college van B&W het verschil wil maken. Wij worden geconfronteerd met een aantal uitdagingen, met name op het gebied van beeldkwaliteit, leegstand en bereikbaarheid. Door deze uitdagingen gericht het hoofd te bieden, willen wij bijdragen aan het verbeteren en het versterken van ons centrum.

Een gevarieerd cultureel aanbod, aantrekkelijk winkelbestand en goede uitgaansvoorzieningen. Dat is wat Hilversummers belangrijk vinden. Door te investeren in pleinen, groen, bereikbaarheid en het beter beschermen van de karakteristieke panden en gebieden die het centrum kent, zorgen wij ervoor dat ons centrum de uitdagingen van deze tijd het hoofd kan bieden zónder haar unieke karakter te verliezen.

Wij bekijken ons centrum vanuit diverse perspectieven (pleinen, brinken, gebouwen, winkels, horeca, cultuur, wonen, bereikbaarheid), maar realiseren ons terdege dat dit geenszins een alomvattend werk is, of kan zijn.

We willen een visie op het centrum neerzetten, waarbij keuzes niet geschuwd worden, maar juist focus wordt aangebracht. Niet alle belangen van betrokkenen komen met elkaar overeen. Tegelijkertijd is het streven naar een aantrekkelijk centrum een punt waarin ieder zich kan verenigen.

Het centrum staat niet los van de rest van de stad, of zelfs de regio. Wij realiseren ons terdege dat de keuzes die wij nu maken ook effect hebben op de omgeving. Een aantrekkelijk centrum heeft evenwel een positief effect op de aantrekkelijkheid en leefbaarheid van heel Hilversum en de regio.

Wij kunnen deze visie als gemeente natuurlijk niet alleen realiseren. De centrum visie is mede tot stand gekomen door vanaf de start nadrukkelijk bewoners, ondernemers, culturele organisaties, vastgoedeigenaren en diverse belangenorganisaties te betrekken. Met en voor hen zullen wij deze ontwikkelingen de komende jaren mogelijk maken.

Nut en noodzaak van het werken aan het centrum worden door eenieder gedeeld. Het draagvlak is er. Ook politiek. De gemeente en andere partijen zijn bereid om te investeren en staan te popelen om te beginnen. Daarom is het goed dat dit stuk leesbaar, enthousiasmerend en relatief beknopt is. Er is genoeg gepraat, nagedacht en gefilosofeerd over het centrum.We gaan aan de slag!

Maart 2015

Floris VoorinkWethouder Centrum

7

VOORONTWERP CENTRUM

Inhoud

1. Inleiding 9

2. Identiteit 11

3. Pleinen, brinken en straten 13

4. Gebouwen 17

5. Winkelen, markt en uitgaan 19

6. Cultuur en evenementen 23

7. Media: toepassingen en festivals 27

8. Wonen 31

9. OV, fiets en auto 33

10. Organisatie 37

Bijlage 40

VOORONTWERP CENTRUM

8

9

VOORONTWERP CENTRUM

1. InleidingDe huiskamer van HilversumIn het centrum komen veel voorzieningen bij elkaar. Het gaat dan onder meer om winkels, de markt, restaurants, cafés, evenementen, bioscoop, filmtheater en het museum. Het centrum is echter ook ‘gewoon’ een van de wijken van Hilversum. Met daarbinnen verschillende buurten. Er wordt gewoond en gewerkt. Het Stationsgebied is een knooppunt voor bus, trein en auto en vormt een belangrijke entree naar het centrum.

Centra staan onder drukVan oudsher heeft het centrum een lokale en (boven-)regionale functie. Door allerlei ontwikkelingen staat deze positie echter onder druk. Dat is niet uniek. Ook andere centrumgebieden hebben te maken met afnemende bezoekersaantallen, een terug lopende vraag naar vastgoed en als gevolg hiervan leegstand in winkels (en kantoren). Vooral voor centra als dat van Hilversum, met een fors voorzieningen-niveau, maar gelegen tussen grote steden als Amsterdam en Utrecht, ligt het risico op de loer dat het tij niet kan worden gekeerd.

AmbitieEen stevige aanpak is nodig. De ambitie is een aantrekkelijk centrum te realiseren dat aansluit bij de identiteit van Hilversum. Een centrum dat:• aantrekkelijk is om te bezoeken voor Hilversummers, bezoekers uit de regio en

van daarbuiten;• aantrekkelijk is om er te ondernemen en culturele initiatieven te ontplooien;• aantrekkelijk is om er te wonen.Dit kan worden bereikt door de kwaliteit en met name het onderscheidend vermogen van het centrum te verhogen. Onder het centrum verstaan we het gebied binnen de Centrumring (aan beide zijden), aangevuld met het Stationsplein en het Langgewenst.

We hebben geen glazen bolHoe realiseren we een aantrekkelijk centrum? En wat is over tien jaar aantrekkelijk? De toekomst voorspellen is lastig. Wie had bijna honderd jaar geleden kunnen voorspellen dat Hilversum zou uitgroeien tot de Mediastad? En wie had tien jaar geleden kunnen voorspellen dat we tegenwoordig zoveel producten online kunnen kopen? Hoe verbonden we zijn via allerlei social media? Of de ontwikkeling van drones kunnen voorzien? Nu tien jaar vooruit kijken is lastig. Wat betekent 3D printing voor de detailhandel? Hoe ontwikkelt het autobezit zich onder invloed van de deeleconomie? Hoe ontwikkelt zich het aantal alleenstaanden (jongeren en ouderen) met een andere kijk op wonen? Wat betekent virtuele realiteit voor het straatbeeld van de toekomst? In dit continu veranderende speelveld moet het

centrum zichzelf steeds opnieuw uitvinden. De voortdurende verandering is de uitdaging van de toekomst. Dat Hilversum mee kan in deze veranderingen heeft de Mediastad afgelopen honderd jaar bewezen.

Wendbaar en aanpasbaarHet is van belang bewust te zijn van veranderingen en daar tijdig op in te spelen. Voor een deel kan dat. Monitoren en het volgen van ontwikkelingen is onontbeerlijk. Zo kunnen inspanningen op het gebied van marketing en evenementen geregeld worden bijgesteld. Een plein richten we echter niet in voor een paar jaar, maar voor decennia. Net als dat een ondernemer niet elk jaar zijn concept en inrichting compleet vernieuwt. Dit betekent dat een plein niet te ‘trendy’ moet worden, maar zodanige kwaliteit moet hebben dat verschillend gebruik plaats kan vinden zonder dat het karakter van het plein wordt aangetast. Een bestemmingsplan maken we voor tien jaar. Dit vraagt een vooruitziende blik en flexibiliteit in bestemmingsplannen, verordeningen en beleid. Ruimte om te ondernemen, wendbaarheid en aanpasbaarheid zijn daarbij sleutelbegrippen.

Richting en focusDeze integrale visie geeft de toekomstrichting aan voor het centrum met de identiteit (vernieuwend vakmanschap en verscheidenheid) als belangrijke uitgangspunten. Een stip aan de horizon schept duidelijkheid en zekerheid voor bewoners, ondernemers, culturele organisaties, belangenorganisaties en vastgoedeigenaren. Focus wordt aangebracht en keuzes worden gemaakt. Lang niet alle wensen kunnen of moeten immers gehonoreerd worden. De visie is sterk uitvoeringsgericht. Deze aanpak werkt alleen wanneer deze consequent, langjarig wordt ingezet en uitgevoerd. Tegelijkertijd draait de wereld door en is het succes voor een belangrijk deel afhankelijk van de samenwerking met en inzet van partners (winkels, horeca, cultuur, bewoners, vastgoedeigenaren) en het inspelen op de kansen die zich voordoen.

LeeswijzerIn deze centrumvisie komen achtereenvolgens de volgende onderwerpen aan de orde.• De identiteit van Hilversum en in het bijzonder die van het centrum met

vernieuwend vakmanschap in media, architectuur, stedebouw en groen.• De ruimtelijke structuur met de verscheidenheid aan karakteristieken

(verschillende bouwperioden, het dorpse en het stedelijke) dat terug te zien is in pleinen, brinken, straten en gebouwen.

• De functionele structuur met winkelen, de markt en uitgaan, cultuur en evenementen, wonen en bereikbaarheid (OV, fiets en auto).

• De organisatie met het uitvoeringsprogramma.

11

VOORONTWERP CENTRUM

2. IdentiteitBeleving van identiteit in sfeer en karakterHoe het centrum nu en in de toekomst beleefd wordt hangt, naast ligging, aanbod en bereikbaarheid, af van het gevoel je erin thuis te voelen, je erin te herkennen en er iets van je gading te vinden. Dat gevoel van herkenning en ‘thuis voelen’ komt voort uit een gedeelde beleving van identiteit in sfeer en karakter.

Altijd al een aantrekkelijke plekVanuit historisch perspectief is Hilversum, centraal in de Gooi en Vechtstreek, altijd al een aantrekkelijke plek geweest om te wonen en te werken. Dat begon al in de tijd van de Erfgooiers waar onafhankelijke, kleinschalige boeren zich in een collectief verenigden en vanuit een centrale gemeenschap de omliggende gronden exploiteerden. Hieruit ontwikkelde zich kleinschalige thuisarbeid, later geprofessionaliseerd tot kleine industrieën, vooral gespecialiseerd in de textiel en tapijtnijverheid.

Klein stedelijk karakterIn het kielzog van rijke Amsterdammers die vanaf de 17e eeuw landhuizen stichtten in ’s-Graveland om er in de zomer te verpozen als het in de stad te benauwd en vies was, werden langs lommerrijke uitvalswegen rondom het centrum eveneens landgoederen en zomerresidenties gerealiseerd. Vanaf de 19e eeuw kwam zo een bloeiend zomertoerisme op gang. Gestimuleerd door snelle vervoersmogelijkheden van en naar de omliggende steden kwam daarna het forensenverkeer tot ontwikkeling en ontstond een meer permanent woonklimaat rond het centrum. Als gevolg hiervan nam de dienstverlening en kleinschalige handel toe. Door de bevolkingstoename transformeerde de voorheen agrarische dorpskern zich naar een centrum gericht op handel, dienstverlening en winkelnering. Verdichting en schaalvergroting gaven de aanzet voor het klein stedelijke karakter van Hilversum.

Vakmanschap in mediaDe combinatie van een goede woonomgeving, hoogwaardige dienstverlening, uitgebreide faciliteiten en goedkope grond en arbeid stimuleerde industrie en vakmanschap. De geschiedenis van Hilversum als Mediastad begint bij de opkomst van het radiotoestel en de start van de Nederlandse Seintoestellenfabriek (NSF) in 1918 aan de Naarderstraat. Omroepen vestigden hun studio’s en kantoren in Hilversum om dure telefoonkosten uit te sparen. In 1951 volgt de eerste TV-uitzending en in 1961 wordt de eerste paal geslagen voor het Omroepkwartier, later omgedoopt tot Media Park.

Heden ten dage zien we grote organisaties met internationaal bereik, een breed palet van, vaak kleinschalige, productiebedrijven, instellingen als Beeld en Geluid en een beroepsbevolking die voor maar liefst een derde in creatieve beroepen werkzaam is.

Vakmanschap in architectuur, stedebouw en groenOngebreidelde groei leidde in het begin van de 20e eeuw tot een ongewenste stede-lijke en sociale situatie. Met de aanstelling van W.M. Dudok als gemeente architect werd voor kwaliteit en vakmanschap gekozen. Ingegeven door een sociaal bewustzijn werd voor alle lagen van de bevolking een kwalitatief goede woonomgeving gemaakt, ingebed in een architectonische en stedenbouwkundige samenhang. Integratie van stad en omliggende natuur speelde een belangrijke rol bij zijn plannen aan de rand van de stad, waar toen nog heidevelden lagen. De laanstructuren en de grote diversiteit van het bomenbestand worden ook nu nog gekoesterd. In het centrum is hij er, ondanks zijn vernieuwende ideeën zo pal na de oorlog, niet in geslaagd om zijn stempel te drukken op de structuur van het centrum. Er zijn naast het C&A –gebouw slechts enkele portiekflats en woonwinkelcomplexen van zijn hand gerealiseerd.

Dorp en stadHet diverse karakter van enerzijds kwalitatief goede en groene zogenaamde arbeiders-, middenstands- en villawijken en anderzijds een hoogwaardig ontwikkeld, kleinschalig ondernemerschap kenmerkt tot op de dag van vandaag de Hilversumse identiteit. In het centrum bevinden stad en dorp zich naast elkaar, groot en klein, oud en modern, intiem en robuust. Deze diversiteit is het gevolg van (steeds weer) nieuwe plannen die slechts ten dele werden uitgevoerd. De verschillende sferen zijn karakteristiek voor Hilversum, maar worden op dit moment nauwelijks als herkenbaar en waardevol ervaren. Juist de erkenning van deze verschillen en het versterken van de verscheidenheid draagt bij aan verbetering van de ruimtelijke kwaliteit en van het verblijf in het centrum.

De rode draadDe rode draad is helder. Op korte afstand van de grote steden, centraal in de Gooi en Vechtstreek, gedijt het vernieuwend vakmanschap (media, architectuur/stedebouw, groen) goed. Zo goed dat het het Hilversums karakter is gaan uitademen. Ook de verscheidenheid in sferen is karakteristiek. In het centrum is het dorpse (kleinschalig, aangenaam, intiem, overzichtelijk) en het stedelijke (kwaliteits niveau van aanbod, levendig, verrassend, de Mediastad) te ervaren. Dit karakter, deze identiteit, is nog onvoldoende terug te zien in de stad als geheel en het centrum in het bijzonder.

VOORONTWERP CENTRUM

12

Het centraal stellen van de identiteit in deze centrumvisie zorgt voor samenhang. Het maakt dat Hilversummers, maar ook bezoekers van elders, zich in het centrum thuis gaan voelen.

Vernieuwend vakmanschap en verscheidend staan centraalIn het centrum wordt de gelegenheid tot ontmoeting en verbinding tussen inwoners van Hilversum en bezoekers vanuit de omgeving van Gooi en Vechtstreek en daarbuiten gestimuleerd. Vanuit de historische context wordt kwaliteit van vakmanschap terug gebracht in het centrum. Dit vernieuwend vakmanschap wordt beleefd:• in het aanbod aan winkels, markt, horeca, kunst, cultuur, evenementen;• in de media;• in de ruimtelijke kwaliteit van panden;• in de hoogwaardige (groene) inrichting van pleinen, brinken en straten.

Daarbij gebruikmakend van:• de kracht van de verscheidenheid;• de combinatie van het dorpse en stadse; • intieme groene pleinen en brinken waar het aangenaam vertoeven is met zicht op

media(kunst); • stoere, levendige plekken vol aangename beelden en geluiden.

13

VOORONTWERP CENTRUM

3. Pleinen, brinken en stratenVerscheidenheid is kenmerkendDe gegroeide stad met haar verschillende karakteristieken is kenmerkend voor Hilversum en voor het centrum in het bijzonder. Het oude dorp is vanaf de 19e eeuw door de explosieve bevolkingsgroei en onder invloed van verschillende plannen in de afgelopen 70 jaar getransformeerd naar een verstedelijkt centrum.

StadsplattegrondOpvallend is dat de transformatie van het centrum zich grotendeels heeft afgespeeld binnen de context van het historische stratenplan. Met uitzondering van de Centrumring , die deels nieuw is aangelegd en deels de bestaande wegen volgt, zijn het historische stratenpatroon en de historische brinken nog grotendeels intact. De structuur van het oude dorp met de verschillende brinkjes om het vee te verzamelen, is met de verstedelijking vanaf het eind van de 19e eeuw in de stad geïncorporeerd. Met de aanleg van de spoorlijn en de bouw van het station in 1874, maar zeker naar aanleiding van het Kernplan uit 1971 en het Binnenstadsplan uit 1992, is het oostelijke deel van het centrum flink veranderd en verdicht met grote schaalsprongen. Verder is het stratenpatroon op de oudste kadastrale kaart uit 1832 nog herkenbaar in de huidige plattegrond.

Dorp en stadBij herinrichting van pleinen, brinken en straten staat hoogwaardig vakmanschap centraal. Dit vakmanschap komt tot uitdrukking in het ontwerp en in de keuze van bestrating, groen en meubilair. De verscheidenheid, de combinatie van het dorpse en stadse, wordt versterkt door onderscheid te maken in gebieden die de sfeer van het ‘oude dorp’ uitstralen, zoals het gebied Kerkbrink - ’s-Gravelandseweg – Keiplein - Schoutenstraat – C&A-plein en meer stedelijke gebieden, zoals het Stationsgebied, het Langgewenst en het Gooilandplein.

Groen Hilversum is omringd door natuur. Deze is voor elke inwoner op korte afstand te bereiken. Groen in het stedelijk gebied is schaars vergeleken met andere gemeenten, terwijl dit met het oog op bijvoorbeeld klimaatverandering steeds belangrijker wordt. Hilversum telt wel veel bomen en variatie in bomen. In totaal 700 soorten bomen. Deze variatie wordt in het centrum onvoldoende ervaren. Het aantal groene plekken in en rond het centrum is beperkt. Naast de Oude Haven zijn er het Dudokpark en de begraafplaats ‘Gedenkt te sterven’ en in de toekomst het Vitushof. Gestreefd wordt naar een versterking van het groene karakter en het verhogen van de verblijfswaarde door:• de hoogwaardige inrichting van het Vitushof als groene verblijfsplek in het

centrum. Het Vitushof krijgt een openbaar karakter en blijft herkenbaar als voormalige begraafplaats.

• vergroenen van het Gooilandplein.• de aanplant van (extra) bomen op het Langgewenst en op de Kerkbrink.• de aanplant van extra bomen langs de Centrumring (Stationsplein) en op andere

strategische plekken in het centrum.• het versterken van het groene karakter van de as Gooilandplein – Groest –

Langgewenst - de Vorstin door het doorzetten en op termijn vernieuwen van de bomenstructuur.

Het groene karakter van het centrum kan ook worden versterkt door realisatie van verticale tuinen en daktuinen.

BrinkenDe herinrichting van het Keiplein en het C&A-plein hebben de oude brinken een nieuwe, dorpsuitstraling gegeven, terwijl de gele straatstenen een herkenbare verwijzing zijn naar het karakteristieke gele zand waaruit de brinken vroeger bestonden. Met het vernieuwen van de bloemenkiosk aan het C&A-plein wordt de herinrichting van deze brink afgerond. Het is wenselijk de vormentaal van beide brinken door te zetten naar andere, historische brinken (de Kerkbrink en de brink in de Herenstraat-Veerstraat) om zo de relatie tussen de verschillende brinken te versterken.

KerkbrinkVeel wordt verwacht van de herinrichting van de Kerkbrink. Uit verkennende gesprekken met verschillende partijen rond de Kerkbrink is een gedeeld toekomstbeeld ontstaan. De Kerkbrink zal door het laten vervallen van de busroute en een deel van de fietsroutes transformeren van een verkeersplein naar een aantrekkelijk, obstakelvrij verblijfsgebied. Qua profiel is de toekomstige Kerkbrink te typeren als culinair en cultureel, waarbij het Museum Hilversum veel meer dan nu naar buiten zal treden met media (kunst), zowel op pleinen als in leegstaande panden. Vastgoedeigenaren zullen bij invulling van panden rond de Kerkbrink aansluiten op het geschetste profiel. In het ontwerp zal de kracht van beide zijden van de Kerkbrink (rustig en druk) worden benut. In dit beeld is geen ruimte voor de muziektent. Hiervoor is mogelijk elders, bijvoorbeeld in het Dudokpark, een meer passende plek te vinden.

LanggewenstPlanvorming voor het Langgewenst is reeds gaande. Het Langgewenst wordt vormgegeven als een ruim stads-, markt- en evenementenplein met een eigen identiteit en vormgeving, die de bijzondere stedenbouwkundige situatie en functie benadrukken. De sfeer is die van het Lange Voorhout. Bij behoud betekent de gerestaureerde oude Eurobioscoop met een nieuwe functie en historisch uitstraling

Pleinen

Brinken

Groene plekken

Versterken bomenstructuur

15

VOORONTWERP CENTRUM

een attractief element op het grote plein. Dit gebouw markeert een geleidelijke overgang tussen het nieuwe grote stedelijke stadsplein naar de dorpse sfeer van de kop van de Groest. Mocht de Eurobioscoop behouden blijven dan is aan de noordzijde ruimte voor passende bebouwing. Het plein wordt omzoomd door bomenrijen. De vanuit de Groest door te trekken bomenrijen, het doorzetten van bestrating van het Langgewenst naar de kop van de Groest en vooral het omleggen van de Centrumring om de markt heen in plaats van door de Stationsstraat, zorgen voor een aantrekkelijke voetgangersverbinding vanaf de Groest ter hoogte van het Herenplein tot en met het Langgewenst. Hier ontstaat één doorlopend voetgangersgebied.

StationspleinHet Stationsplein is de belangrijkste entree van het centrum. Het gebied is op dit moment weinig aantrekkelijk, wordt ervaren als onveilig en de relatie met het centrum is zwak. Een goede balans tussen vervoersfuncties en verblijfsfuncties ontbreekt. Daarbij is de route richting centrum onvoldoende herkenbaar. Gesprekken die gevoerd worden met partijen, zoals NS, ProRail en diverse vastgoedeigenaren kunnen leiden tot een vergaande integrale benadering voor het gebied van Beatrixtunnel tot en met de Kleine spoorbomen. Uitgangspunt is dat het Stationsgebied een aantrekkelijke, veilige entree wordt richting centrum en het er prettiger wordt om er te komen en er te verblijven. Het plein moet bezoekers verwelkomen. Er liggen ook mogelijkheden om te voorzien in ruimte voor zakelijke (korte) ontmoetingen, afhaalpunten, productpresentaties, e.d. Voortbordurend op de schaal van de hier aanwezige grotere gebouwen, krijgt het plein de allure van een open groene ruimte met heldere wandelroutes van het station naar het centrum. Deze routes zijn zowel via de Leeuwenstraat als via de Stationsstraat, die door het omleggen van de Centrumring verandert in een voetgangersgebied met fietsroute en bomen. Door het beter benutten van de fietsparkeerkelder en het meer afschermen van fietsenstallingen met groen zijn de gestalde fietsen minder prominent aanwezig.

StratenDe bestrating in het hele kernwinkelgebied bestaat uit rode penterklinkers. Deze bestrating gaat nog geruime tijd mee, maar bij herinrichting van pleinen en brinken, zoals de Kerkbrink, het Langgewenst en het Stationsplein krijgen deze plekken hun eigen karakteristiek met passende bestrating en meubilair. Straten als de Biersteeg en omgeving en het Historisch Buurtje behouden hun huidige, dorpse bestrating. Tussen de kop van de Groest en de Bussumerstraat begint nu ook een ‘historisch buurtje’ te ontstaan. De Kerkstraat, Schoutenstraat, Leeuwenstraat en Stationsstraat behouden of krijgen het beeld van de rode lopers, de verbindingsstraten tussen de pleinen en brinken in het centrum. Voor de route Zeedijk - Herenstraat - Herenplein - Groest worden particuliere initiatieven die tot verbetering leiden gesteund.

GroestDe Groest, althans tussen Herenstraat en Langgewenst, behoudt zijn belangrijke rol als verblijfsfunctie, uitgaansgebied, flaneerzone met terrassen en bomenrijen. De Groest verbindt het Gooilandplein met het Herenplein en het Langgewenst. Om de Groest meer een eigen identiteit te geven als historisch belangrijke plek centraal in het centrum volgt op termijn herinrichting. De voortgang van de kastanje-bloedingsziekte is medebepalend voor het moment waarop. Bij herinrichting worden nieuwe bomen geplaatst die verder uit elkaar geplaatst zullen worden om meer licht te krijgen. Er komt daarnaast meer ruimte voor terrassen en voetgangers en een minder brede fietsroute. Fietsparkeren wordt bij voorkeur opgelost in gebouwde voorzieningen. Het zuidelijke deel van de Groest krijgt in het verlengde van de Emmastraat (tweerichtingsverkeer) – Gooilandplein een verkeersfunctie van en naar de parkeergarage Hilvertshof en zal als herkenbare verkeersweg worden heringericht. Daarbij is aandacht nodig voor verbetering van de ingang van de parkeergarage Hilvertshof.

Beheer en onderhoudBij een hoogwaardige inrichting hoort een goed niveau van beheer en onderhoud. Op dit en andere gebieden liggen er kansen in de vorm van participatiebanen. Het mes snijdt daarbij aan twee kanten. Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt doen ervaring op en het centrum wordt aantrekkelijker. De uitgangspunten voor beheer en onderhoud zijn opgenomen in de handboeken Inrichting en Beheer Hilversum Buiten. Deze handboeken zullen worden geactualiseerd. Mutaties van afgelopen jaren worden verwerkt en inhoudelijke en financiële kaders voor de komende jaren worden vastgelegd. Voor groen (schoon en heel) en voor verharding geldt voor het centrum het niveau goed als uitgangspunt. Aandachtspunten zijn graffiti en kauwgom.

ProgrammaDe gemeente Hilversum draagt komende jaren op verschillende manieren bij aan aantrekkelijke pleinen, brinken en straten. • Vernieuwen van de kiosk C&A-plein• Realisatie van het Vitushof en vergroenen van het Gooilandplein• Aanplant van extra bomen langs de Centrumring (Stationsplein) en op

strategische locaties in het centrum • Herinrichting van het Langgewenst inclusief de kop van de Groest en dit deel van

de Stationsstraat• Herinrichting van de Kerkbrink • Ondersteunen van particuliere initiatieven op de route Zeedijk - Herenstraat -

Herenplein - Groest• Actualisatie van de handboeken Inrichting en Beheer Hilversum Buiten

0 250 m

Schaal 1:1000

1940

1912

1882

1882

1935 1935

1905 1905 1905

1901

1901

1902

1902

1902

1902

1901

1840

1895

1895

190050

3

5

1

4543

41

47

7

9

11

13

4

2

48

6

6a

8

49

5820

5111

10

9

7911

7912

14

5573

8687

8686

5574

7

6

5575

5

5567

5221

55

71

55725570

5112

12

2000

1908

1902

1905

19051905 1905

1908

1905

1904

2000

3

5

7

9

37

33

11

1

8

4

2

31

5657

7497

18

8215

8216

8086

5653

8087

9096

9095

56555656

26

6939

6938

5652

1901

1912

1915

19511907

2001 2001 2001 20012001

2001

2001

1940

1913

12

8

6

10

43

33a 33b 33c 33d33e

33f

35-41

45a

29

7012

8367

8368

5367

8369

8370

5368

8371

8372

7716

8373

8374

8185

7715

8769

7714

8768

1873

1930

1930

1930

1867

1925 1925 1925 1925 1928 1928 1928 19281996

1996

1980

1890

1893

1900

1925

1934

1925 1925 1925

1931

1931

1931

19071907 1907

1907

1977

1977

1889

1982

1996

1907

23

21

57 59 616349 51

53 55

1-35

16

14

12

10

8

11

799a

1315

17

24b

24

22

18

45c

45b

27

45d

25

83-85

26-2

8

47

5641

5640

7161

7160

14

6

4838

147

483965

47

6548

6670

6671

7603

8639

7606

8638

7605

4181

7216

159

1607

215

5644

5647

5645

5646

8343

8641

8342

8344

8640

70987238

41

79

7097

6970

6969

142

143

4180

1912

1909

1913

1913

1913

1883

1911

1911

1906

1906

1937

1937

1937

1937

1920

1920

1920

1920

1930

1910

1979

1979

1979

1909

1909

1925

1925

1925

1964

19631925

1925

1927

1925

1925

1974

1974

34-36

38-40

42

46

46a

46c

2a

4

44

46

16

14a

16a

14

12d

12b-c

12

32

30

28

14b

1-2

3

22a

2b

18

16

12-14

8

20

4

6

58

60

5664

5212

6549

6158

8144

5665

44

5666

8112

5663

5662

5661

5660

48

45

5659

5463

6311

5667

5668

5669

8111

6312

6550

7122

6553

6554

5463

82

636263

61

6162

9307

6068

8988

6360

607085

90

8581

8582

7123

5780

5781

6703

1978

1978

19801980

1891 1891 1891 1894 1894 1894

1905

1996

2009

2009

2009

1932

1932

1932

1937

60

30

58

32

42 4440

38

40

36

34

44

4-3

8

2

42

46-50

50 52 54 56

7549

3925

7748

8125

69

96

7607

9128

8953

9127

7449

7221

7548

132

4836

7220

7300

8126

8954

6124

6123

6125

8126

1998

1895

1933

1905

1905

1929

1880

1897

1880

1880

1896

1925

1904

1936

1927

1927

1913 1922 19631930

19301930

19301930

1930

38

40

16-1

8

7

1

1416

1812

22

20

5

3

2022

2426

28

30

21

19

25

23

32

27

2

24

26-3

6

6252

3515

6948

6947

26

61

4665

26

62

8958

8615 3514

86206898

6897

8616 68967345

177

7782

7783

7786

7784 7785

7787

9303

9302

6949

8617 86198618

7948

7954

179

178

7126

6895

8959

185

7127

7955

2000

19231923

1923

1932

1905 19051905 1905 1905

1987

1933

1933

1933

1933 1933 1933 1933 1933 1933 1933 1933 19331933

1850

1997

1997

1920

1921 1917

19351954

1920 1922 1895 1895 1901

1901

1913 1903 1901 19001900

1913

1913

1904

19001927

1927

1930

1920

1920

1920

1870

1920

19101910

1910

1920

1920

1920

1899

1899

1899

1906

1962

1915

1896

1896

1896

1896

1896

1896

1896

1896

1957

16 14 10 8a 8 6 42

56

28-26 24-22 20

32

18

42

50

44

40

30

34

46-48

54

52

50

42-4

8

2-6

11 97

24 22 20 18

37

36

38

28 26

39-45

46

8

1-11

29-5

7

58

2

61

21

19

15

13

38a

16 14 12

10

8

3

3-15

2527

3531-33

29b 29a 29

54-56

52

65

63a

63

61a

71-117

69

67

58

82

74a

74

72

68

66

64

62

58a-60

7876

276

27

5

295

3955

293

4001

54

32

5434

5041

5040

5039

282

28

1

280

40

03

54

33

6516

68

94

7318

6438

7319

6439

8346

887

4888

56

35

7899

6893

78

98

7897

7896

7865

7894

2257895

7892

7153

7154

5675

7891

7889

7890

3956

7903

7904

5688

241

7609

7870

78677900

7452

271

3913

6677

6676

6515

8345

7453

7893

7951

73

92

224

223

71

24

7391

5059

6799

6800

297

296

7150

7151

7152

312

3189

311

3188

306

5791

304

5790

4127

301

300

299

6089

9086

9085

5887

7155

5888

3928

5823

192319231892

1930

1920

1927

1960 1930 19201930192719252009

1973

1973

1973

19731973

200919301930

1980

1988

1988

1933

1988

1905

1903

19041904

1903

1900

1900

1900

88

64-8

6

4

2

90-9

2

1a 1

60

58

17 15 13 9-113

27 23

1210

86

31

29

33a-d

5-7

35-3

7

20

18

1921

14-16

8362

8363

317

61796780

6781

6541

8365

6076

83

64

24

09 3

22

6077

2410

324

325

3382

32

1

6779

6535

3163

4018

6562

347

6559

36

97

5706

57

07

3700

3702

3701

57

05

348

1930

1913

1897

1897

1920

1928

1920

1980

1987

1980

1930

19701920

1920

1978

2003

2003

2003

1998

1996

1930

1930

1930

1930

1930

1928

1930

1932

1932

1933

1932

2010 2010 2010 2010 20102010

20102010

2010

2010

2010

2010

4

43

41

3935-37

2

33

2a-c

32

12a-d

6-1

0

35

40

38

34-3

6

22a-b

22

51-53

49

61

59b

59

57

55

63

2826b

26a

26

24b

24a24

28a

39

3030b 30a 28b

45

6846

416

415

414

413

411

3739

6845

3972

8725

3971

3970

8724

3736

3969

4121

424423

410

8428

427

6914

84327144

7143

6913

6280

9304

9305

6921

4122

3952

8435

842984348433

7139

7142

7141

7140

8231

8441

8442

8232

9106

9107

9108

9109

911

0

9111

8714

8726

8727

9103

9104

7993

84408438

8439 84377976

8436

9105

9099

9098

9097

8430

9102

9100

9101

84

27

79

89

1998

1998

1998

1998

1998

19981923

1924

1923

1998

1998

1936

1936

1914

1896

1905

1920

1981

1981

1980

1896

1975

1980

1980

99

101

97

87

95

93

91

89

36-144

75

71

73

83-85

79-81

77

69

67

34

20

32

7972

7965

7971

7970

3756

79637964

446

7981

2556

8016

450

447

3996

3760

7966

452

451

8015

7135

431

462

461

41617968

41627967

9028

1931

1987

1920

19251928

1925

1925

1923

1938

1925

1925

1925

1895

1911

1911

1908

1908

1908

1924

1924

1899

1899

1980

1915

1916

1915

1916

1930

1950

110

106

6

4

4b

4a

2

112

16b

8

8c

10

19-21

3

1

17

1513

119

75

92

86

8

90

88

104

100-102

98

96

94

4909

487

488

4904

4908

489

8717

87168718

8719

4905 4906

85388539

7546473

4725673

5709

467466

7547

478

477

6603

476

6600468

474

7297

481

7118

7298

7299

7119

5038

7390

7389

1855

1855

1906

1906

1900

1925

1939

1939

1938

1938

1938

1938

1910

2007

1956

1939

1939

1918

1918

1910

1898

1898

1898 1932

1940

1940

2003

2003

1892

1971

1971

2000

1990

1885

1972

1955

1955

1955

1955

1955

1955

1955

1955

1955

1938

1938

1938

1938

1937

1937

1937

1937

1937

1937

1937

1937

1937

1937

1937

1937

1937

2

32

41a

41

39

22-28

20

18

16

20

22

24

22

28

18

16

10

68

26

24a

29b

29

27b

27a

27

15

31b

31a

31

17

19-2

5

6

29a

35

3

1

41-5

9

2-1

2

14-2

4

5

3

1

33b

33a

50-6

0

38-4

8

2a

33

20

26-3

6

7-23

26

24

28

30

4

8105

8102

3764

7883

7882

9023

5588

8480

5410

5901

5409

6190

6662

6661

6660

6186

5406

5407

5408

6189

9022

5380

4074

8479

8235

8481

8482

8094

528

6422

6470

6525

6526

8095

8104

8091

3948

3947

8622

8621

8828

9273

3683

3783

3784

37827

7187717

86258624

8509

8623

3723

6199

6196

6198

6197

6195

6194

6193

3675

6192

6188

6659

6513

6514

7264

3724

7263

2522

8100

5404

5418

6184

6185

7120

4041

4042

9272

5381

7121

5202

5589

7273

5902

8099

3685

8143

1972

1905

1905

1888

1888

1931

1931

1846

1846

1890

1481

1882

9

5a

6

4

8

10-14

4

2

6

2

1

3

6723 8826

4163

4098

4099

577

2732

574

6722

2533

4164

2532

1930

1896

c. 1950

1923

1923

1895

1914

1925

1925

1905

1905

1898

1929

1905

1903

1903

1903

1906

1906

1902

1903

1903

18911891

18931893

1893

1930

1900

1903

1931

1931

1935

1935

1935

1935

1929

1935

1935

1937

1937

1937

1937

1938

1883

6

8

4

1

22a-c

18

14

10

7

1

24c

24b

24

11

11a

9

22

16

5

23

19

17

3

25

21

13

26

24d

7

5

3

13a

24a

28

26b

26a

30

9

11

13

12

554

552

3014

550

553

7088

8381

6629

543

541

540

6855

5519

5520

5521

556

555

5575

536

5537

6499

6628

8379

8380

8651

7187

8650

8560

5517

3500

3499

3894

3501

6587

6826

6586

3893

6501

6825

6504

3966

5518

3967

542

8556

6856

3497

3498

1998

19981998

1998

1768

1998

1934

1934

1935

1935

1934

1934

117

1-7

115

113

111

107

9-15

4a

2b 2a

105

103

4b6-38

21-4

1

19 17

109

4218

7957

7512

7961

7986 4219

4216

42177987

4220

7513

1923

1923

1923

1930

19301930

19301930

1909

1800

1890

1890

1890

2003

2003

2003

1800 180019233

1933

1933

1933

2003

2003

2003

2006

2006

2006

20092009

2009

2006

2006

1912

1930

1929

1884

1884

1800

1800

1800

1800

1929

1900

1905

1905

134

132

130

75

7779

81-83

71-73

69

42

67

6

63

6a

8

26

24

12

10

12

112

323428

108

110

124

126

128

118-1

22c

114-116

43a

2

5

4

2a-b

10

8

7

6

47

1-3

43b45

6212

6213

3168601

6878

6879

6880

8574

7255

8883

9192

7256

611

609

606

3363

8738

7199

8576

7357

8575

8739

88168882

8879

8875 8874

8528

6438817

9300

9301

9010

5530

8880

5531

9004

8878

8529

6211

602

603

604

6881

5540

2642

3887

3888

8570 8568

7843

2643

8876

8569

9005

8877

9190

8571

8572

8567

73

56

7491

17391739

19951995

1996

1967

1901

1925

1925

1902

1902

1900

1900

18901890

62-6

6

90

92

19

17

2321

86-88

94

96

98

52-58

31-35 35a-37

60

30

32-5

0

8300

5860

651

8299

3889

648

8749

8301

8763

8764

7653

8387

8021

8389

8388

8023

77027701

8022

7818

6254

1975

19151986

2008

2008

2004

1930

1982

2013

1922

1900

1920

1900

1933

1933

1933

1933

1933

1933

1933

1933

1933

1933

1933

1933

1934

1934

1850

1850

1907

18801909

1891

18911891

18911891

18911891

18911891

64

2c 2b 2a2

112

1012

14

8

110a

110

108

100

102

3-7

94

1

29 2523

9

39a

39

3735

31

16

1820

104-1

06

38

40

41b

54

52

50

48

46

44

42

41a

41

3

5

4844

4843

7394

7393

757

744

4847

4846

4845

756

2744

2743

2742

2741

2774

716

7304 9069

9162

26499163 7305

728

9064

8019

734

68149068

275327

512750

2746 27472745 2740

85

15

9089

9220

9093

4841

9092

9091

4840

9067

9079

9072

9088

9223

9224

9222

9076

7190

2755

2749

2769

2758

8408

8409

2762

7189

2836

9158

9073

2770

2763

2764

2765

2757

2752 2754

2748

2768

2771

2772

2773

9221

2760

2766

276727

56

2759

1917

1987

1987

1987

19001900

1900

1900

1938

1938

1938

1938

1938

2011

1987

1989

1994

1932

1983

1925 1925 1920

1930

1778

1880

19302004

2005

2005

2005

2006

2006

2006

2006

2006

2006

2006

2006

2006 2006 2006 2006 2006

2006 2006 2006 2006 2006

1888

2006

2006

2006

2006

2006

2006

2006

2006

2004

1912

1912

1929

1925

1930

192218961896

1896

18

14

16

7 5

17

15

3

9

7a-b

2119

2

4

84

610

12

13

911

75

3

24 22 20

1517

37

39

41

2-64

48a 48 46 4450

50a

10

8

1a-b

1c-d

25-33

50b

23

-35

19-2

1

1-1

7

12

29

23

2

136-1

38

124

126

26-30

1

2

10-24

4-8

26

1-35

3b

3a

6

1

37

2-4

5

79

11

3e

3d

3c

122

9213

9214

9212

9209

9207

9208

8558

769

8652

8605

9215

768767

9206

8503

8788

8633

5309

8782

8778

8779

8780

8777

8781

5311

85

57

87

83

8987

8990

8989

8988

8991

8986

8985

8499

8785

8776 8992

7325

7422

7421

86

30

8770

792

7444

8774

86

04

8602

79

6

798

8601

8600

7443

8773

793

8772

8771

4409 797

9211

9210

8628

8634

6590

5214

5215

8786

6591

6592

85

01 8500

86

37

4408

8603

3899

4024

7914

7419

6786 7417

6838

7416

6837

7859

7858

7424

7817

7816

78157814

6476

64776478

7915

7418

8627

2002

1999

1999

1999

1999

1999

1999

1999 19991999

19991999 1999

1999

2-4

3g

3f3d

3e

61-67

1b

1a

1e

3a

1d

1c

3b3c

8187

8459

8462

84608463

8454

8453

84558456

8457 8458

8452

84518461

8450

8449

20042004

1998

1998

2004

2004

1936 1936 1936

1935

1935

1932

1927

1932

2004

2004

2004

2004

2004

1925

1909

1930

1930

1910

1910

1924

1885

1900

1905

1905

1930 1930 1930 1930 1930 1930 1930 1930

1897

1979

1897

18971897

1930

1979

1979

1979

1979

1979

1979

19791979

1979

19031903

1929

1932

1935

1920

1927

1920

1920

18901915

1934

1934

1934

1934

1979

1988

1988

1988

1927

1893

1903

1905

1902

1898

1898

1898

1900

1908

1988

1988

1988

1988

1988

1988

1988

1895

1895

1895

1895

1895

1895

1895

1917

1917

1920

1920

19031903

19221922

1921

1919

1902

1920

1935

18001700

1910

1910

1910

1910

1910

49

4745

4341

3937

3533

3129

2725

23

5-19

21

21-25

15-19

1b 1a

17-2

1

14-2

0

16

14

12

1013

15

11

9

18

1-3

2

4

6-10

12-18

1-3

5-7

3

15

13

11

9

8

7

9

5

7

5

17

15

13

11

43-4

3a

25-3

3

39-4

1

3836

4446

2-1

4

16-1

8

22-3

0

50

5

7-2

7

31

20-36

48

58

60

62

56

54

29

27

25

26

23

24

22

20

68 66

64a

64

32

62a

30

28

78

43b

7674

70-72

8

6

20 18

14

12

34b

38-52

16

32-34

30 28 26 24 22

5-5

354-6

6

32-52

52

29-43

53

55

4

2

69

81

79

77

75

101

99

51

85

6719

8489

8487

8493

8490

6717

6718

8488

7441

7457

8383

8382

7636

7637

76357638

7483

900

7482

7439

7685

7634764276

39

7640 7633

74377641

7632

7631

7630

7629

5346

817

816

5347

8796

814

813

819

8082

8795

8308

8317

8722

7580

8707

8980

8800

8966

8153

8151

9155

8385

6454

72006607

6789

67883717

8859

6612

88586457

6610

8150

88576456

6609

88566455

6608

6724

8657

6611

8721

8613

8767

5905

8766

5906

6300

5922

5923

5924

7583

5925

5926

5927

5928

5929

868

864

867

34177581

8366

5919

7582

8851

6999

8979

7585

8967

8968

8978

8731

8732

8734

853

855

856

8850

1224

5725

4643

6121

6122

8729

8733

8730 8735

851

8728

8307

59179154

8860

5915

6710

6707

6725

6604

6857

6462

6463

5547

5907

7584

854

5549

8492

1890

1955

1929

1929

1929

1930

1930

1978

1928

1926

1926

1930

1926

1919

1919

1935

1935

2f

2b-d

21a

10-1

2

16

6-8

29-31

10

6

4

27

21

19

2a

17

33

8

12

15

25

23

5543

6777

6778

6933

6934

2476

8045

8044

6268

8565

7328

7327

936

7381

7382

8564

933

932

1912

14-1

68

1729

1728

4628

3193

4627

1726

4655

1978

1

2-1

20

7800

1900

1900

1895

1895

1895

1895

1895

1895

1895

1895

1895

1933

1933

1933

1933

1933

1933

1933

1933

1900

1903

1903

1903

19031977

1977

1977

1932

1932

1932

1933

1933

1932

6

4

2

162

165-1

67

169-1

71

151

153

155

157

159

161

147

137-1

39

137

135

133

131

129

127

125

123

121

119

117

115

113

111

109

107

7030

5866

5868

7027

7028

5867

4393

8960

8963

1700

1701

7029

5439

4103

4102

9289

3641

7680

5614

6774

8962

8294

8964

7679

7678

7677

7676

7554

9288

7555

7556

7557

7558

9287

9259

9286

8961

1699

8964

7026

1859

1933

1933

1933

1933

1933

1933

1933

1933

1933

1933

1933

1933

1933

1933

1933

1933

1933

1933

1932

1932

1932

1932

1932

197619041996

199619931996

1983

1895

18951895

19831983

1899

19071899

1978

1980

1980

16

14

12

10

8

96

98

6a

94

26

24 22 2018

3634

3230

28

2

4

40-60

78

80

82

84

86

88

90

92

40

2

4b

76

74

72

70

68

66

64

62

8

4

6

2859

6273

2575

2576

6275

7410

57121715

6449

62746276

2848

1721

6655

6657

56176656

7409

5500

2858

5501

2634

2573

2574

2853

2855

2857

2625

8067

2630

2631

2632

2633

2656

2657

7061

7060

6772

5264

2572

8823

8951

8952

8822

8066

2624

2626

5262

5261

7738

1682

7183

7182

1683

6672

6240

1687

1686

1685

1684

1720

1689

1688

8607

7739

5263

8608

8609

7736

5497

5498

2655

8610

8868

8869

8612

8065

6448

5991

1990

ca. 1980

1998

2011

2011

2011

2012

2012

1-19

25

1-24

21-41

101-145

2-70

1-13

43-113

151-199

41

7588

7589

8270

8269

8659

7354

8209

2115

9053

8658

9054

9055

9056

1892

1935

1910

1930 1930 1930 19831986

1994

1994

1996

1980

1986

1925

1994

1902

1902

1900

1921 1904

2004

1900

1921

1905 19011983

1927 1927 1927 1927 1920

19201902 1900 1930

1930

19301930

1930

2003

2004

2003

3634

3230

28

26

46-54

4-44

44-46

42 40 3854 52 48-50

6878 66

707276 74

17b

17a

17

9-1

113-1

5

17

35

2-12

33 7-273129

7336

8595

8597

8596

1854

1853

1852

1851

1850

67

95

5435

5436

5437

7564

711

4

4111

3291

1849

8406

65

30

6529

5484

7339

7562

7283

5399 7334

5400

5401

7798

1828

7331

4884

72

82

19301932 1932 1932 1932 1932 1932 1930

1903

1930 1930 1900 18931889 1894 1900

1920

1920

1920

2002

19011901

1901

1901

1920

1932 1932 1932

1902

1905

1905

1913

1928

27

25

23

2

23

2a

21

28

33-35 31 27-29 25

30

34

4-8

45

36-38

4751 4149a 39

40

44

53a 5355

46

21

19

57

1873

18

82

1881

1880

18

91

80

04

80

05

6239

7112

4108 8443

8446

8444

7617

8448

8445

8447

8472

8473

6238

2591

7615

2292

7616

2596

2593

2597

2598

2594

2595

1878

1879

7185

7186

1869

1870

5210

2590

1984

1984

1984

1914

1914

1929

1988

1988

26a

18-24 14

17

1-15

110

19

128

126

16

12

7620

8200

7320

7322

8742

8741

1919

6866

1918

7329

1996

1996

1999 19961902

1902 1902

1997

1997

1996

1999

1999

1999

1999

1937

1937

1937

1918

1918

1918

1903

1903

19371937

19371937

19371937

19371937

1937

1937

1937

1937

1937 19371937

19371937

19371937

19371937 1937

19371937

1937 19371937

19371937

19371937

19371937

19371937

1937 19371937 1937

1937

1931

1931

17

12

3

5c

5b

5a

79

1113

1517

77

1

2

9

4

11

6

13

810

15

5d

49-51

75

4547

49

51

1921

23

3739

192

188

20

27

2224

29

26

31

28

33 35

190

186

21

19

23

152

25

27

150

1614

18

25

17-21

130-148

21-47

8264

8258

6009

7349

7348

6011

8243 82448337

8338

8339

8340

8267

8266

6974

4035

4036

8048

8265

8049

3819

711

0

3834

3820

3807

6008

3821

3808

3822

3809

3810

3823

3824

82618262

2042 611

8

8259

8260

3826

5997

8148

5998

7350

7351

8245

82478246

8248

6432

3827

6433

3828

3814

3829

3815

3830

3816

3817

3831

3832

3818

3833

6296

2726

2888

2887

2890

2889

3812

3811

3825

8054

8053

5356

6835

8341

8288

611

7

1914

19981897

1982 1898

18981898

18981898

1898

1860

18801920

1898

1900

1985

1880

1880

1922

1910

1900

1927

1800

1910

1900

1930

1930

1935

1914

18901890

28-3

1

47-4

951

53

33

20

3

8

5

32

24-3

0

114

13 15 10 12

22

67

59

57

55

1

63

16

6159

57

65a 6565b

6769a

69b

1917

35-3

7

7521

1982

6927

2022

7022

1987

5739

7806

5489

6061

8523

8524

3215

8525

2012

6916

6915

2013

7016

6326

9059

7017

7148

9060

7015

7841

7021

3112

1976

7020

7019

1986

3210

7149

1977

1960

2002

1960

1960

1960

1983

1983

1983

1931

1899

1899

1919

1870

1898

2005

2005

90

8-18

2

7a

93

4

687

2-62

71

73

34

75-8

5

69

8-1

8

170-1

94

101-1

27

8598

8599

6081

6082

2280

2273

2818

3844

6146

7750

2272

7753

7214

7213

6972

2259

6971

7754

3843

7622

2012

2012

1903

1880

1980

1980

1908

1906

1980

1980

1980

1980

1925

1925

1925

19231923

19231923

80-9

8

142

144

49-7

9

1-7

56-7

8

9-47

152154 156

158

160

200

150

12-54

250

203

201

199

5218

7831

7707

7833

7706

3558

7832

7353

3561

3562

33637352

6734

7829

78

27

8041

7708

78

28

2822

2300

8040

2319

2320

1980

1975

1977

1892

1975

1870

1892

1892

1890

5

9

7

200-278

189

7808

8280

6994

8279

8281

23342333

6750

6751

2332

67522710

1927

1927

1910

1890

1890

1910

1931

1931

1931

1931

1931

1931

1993

1993

1921

1921

1921

1925

1925

1950

19301930

1930

1933

19331933

19331933

19331933

1919

1931

1931

1932

1932

1932

1932

1932

1932

1932

1923

1923

1923

36b-d

30

34

15

13

11

9

7

20b20a

20

20c

19

24b

17

24a

24

22b22a

22

36

36a

38

40

40a

40b

34a

8

6

6a

46

46a

42a

42

12

10

1416

18

1

5

3

2723

2722

2721

2720

2719

7102 70367101

7106

7105

71047103

6431

8377

8376

8378

7166

7167

2536

2449

2448

2447

2687

2679

2501

2689

2718

2500

2537

2538

5352

6430

7520

7038

7918

7593

7919

7037

9309

5351

5722

5723

9308

25

07

7592

9310

7768

1557

4142

4804

4803

1555

1556

2688

7519

1902

1902

1920

1902

1920

1920

1922

1895

1920

1890

1960

1932

1932

1885

1885

1901

1932

1934

1934

1934

1991

1911

1911

1911

1911

1911

1911

1924

1924

1927

1927

1927

2

26

22

20a

20

10

12

14-16

18

8

6

4

24

15

13

11

916

14

12

10

24

20

31-4

5

18

29

27

25

23

21

19

17

2580

2581

2582

1532

1524

1523

1522

5509

5508 2680

55076594

8995

8218

8996

25477507

7506

7505

7503

7504

1535

1534

1529

1525

1528

1527

2544

2546

1526

2545

2430

7191

7192

7193

7194

5864

5865

7195

1934

1941

1905

1905

1910

1910

1910

1910

1910

1910

1910

1910

1910

1914

1907

1907

1939

1939

1939

18941894

1902

1904

1923

1923

1923

1905

1905

1905

1937

1937

1953

24

22

20

18

16

2

44

42

40

38

36

38

36

34

32

30

28

26

13-2

1

37

35

33

31

52

46

4850

39

29

27

25

23

1505

1504

1503

1502

15011500

4821

3545

5452

4819

6925

4822

4144

4820

26821514

2674

1511

1510

1509

5719

5718 1507

1506

6145

3571

7744

7745

3979

3980

3981

2669

3964

2670

1483

1482

1487

1488

1486

1485

1484

2672

2673

1481

3672

6429

6428

1978

1933

1933

1933

1933

1933

1929

1956

2000

2000

2000

2000

1965

1965

1913

1912

1912

18941894

2000

19241924

192419241924

1885

1957

1957

1927

1974

1995

1995

1990

1909

1932

1932

1932

1932

1932

1932

1932

1930

1931 1930 1930 1930

1919

6264

66

59a 57b55c

1a

59g

1

59e

59d

59b

5755b

20-54

27-2

9

1-3

2

2-1

8

3-15

5-7

3

72

7068

9

31

545657-63

48

46

44

12

10

64

2

3-25

17-5

5

18-4

2

27-53

8

8824

8196

8522

85204823

8519

6875

68

74

7031

7032

6110

6109

1431

4824

1430

7313

4826 8521

6427

9258

2490

9126

5456

8395

8394

7314

9125

2492

8038

5502

8655 86545466

5503

7033

7034

8396

8403

9257

8402

9268

Kapels

traat

8400

1463

8517

1464

8518

7164

8399

7278

7279

8050

4881

6034

7157

6033

7156

6165

8397

8051

8401

8398

1461

1460

9267

5717

5716

8414

84138412

7988

8234

8629

6798

41

26

9081

8166

9057

3166

7801

7802

8159

5200

5649

5650

8366

5821

5651

8268

9142

3549

5110

5624

8093

5628

5534

8692

9193

7901

7902

5674

7136

91129112

9029

9306

8502

8787

8211

19952004

2005

8191

8994

66826683

5354

2668

5506

8827

's-Gravelandsew

eg

Oude To

renstra

at

Kerkbrink

Veerstraat

Scherin

g

Schie

tspoel

Zeedijk

Gro

est

Herenstraat

Herenplein

Kerkstraat

Kerkstraat

Zeedijk

Kerkstra

at

Herenstraat

Langestraat

Zon en Maanstraat

Brinkweg

Sch

apenst

raat

Schapenstraat

Prins

Bernh

ards

traat

Smidsteeg

Spuisteeg

Kam

pstraat

Biersteeg

Prins Bernhardstraat

Kam

pstra

at

Prins Berhardstraat

Schapenkam

p

Schapenkam

p

StationstunnelStationsplein

Konin

gin

new

eg

Stationsstraat

Kam

pstra

at

Spoorstraat

Leeuwenstraat

Gro

est

Kru

isst

eeg

Fabrikeursstraat

Tapijt

str

aat

Langgew

enst

Lang

gew

enst

Konin

gin

new

eg

Huizerstraat

Konin

gin

new

eg

Langgewenst

Melkpad

Melkpad

Melkpad

's-Gravelandseweg

Oud

e E

nghw

eg

Oude E

nghw

eg

Minister Hartsenlaan

Min

iste

r H

art

senla

an

Noordse Bosje

Noord

se B

osje

Bus

sum

erst

raat

Langs d

e lijn

Spoorstraat

Wilhelm

inastraat

Anth

oniu

s B

rouw

ers

traat

Veerstraat

Langestraat

Gooilandplein

Schapenkamp

St. Vitu

sstraat

Gro

est

P.C

. H

ooftw

eg

Oude Tore

nstraat

's-Gravelandsew

eg

Vaartweg

Torenlaan

Torenlaan

P.C

. H

ooftw

eg

P.C

. H

ooftw

eg

Albertus Perkstraat

Alb

ertu

s Perkste

eg

Burg

em

eeste

r Andrie

ssenstra

at

Kolenstraat

Kole

nst

raat

Hav

enst

raat

Vaartweg

Elleboogstraat

Elle

boogstra

at

Valke

nhofla

an

Valk

enhofla

an

Melkpad

Ach

tero

m

Zon en Maanstraat

Ruitersweg

Ruitersweg

Kole

nst

raat

Weve

rsw

eg

Weversweg

Weversweg

Langestraat

Langestraat

Laanst

raat

Weversplein

Kerkstra

at

Nieuwe Doelenstraat

Wagenm

ake

rssteeg

Oude DoelenWagenm

ake

rsple

in

No

ord

se B

osj

e

Bussumersteeg

Schoutenstraat

Laanst

raat

Laanst

raat

Kruissteeg

Nie

uw

e L

aanst

raat

Koorn

straat

Nieuwe Laanstraat

Herenstraat

Veerstraat

Kerks

traat

Bussum

erstra

at

Schoo

lstra

at

Hoge N

aarderweg

Neuw

eg

Koningshof

Koningshof

Koningsstraat

Koningsstraat

Koningsstraat

Konin

gsst

raat

Kapels

traat

Luitgard

eweg

Nas

saul

aan

Kruissteeg

Ruitersweg

Rui

ters

weg

Schoolstraat

Prins Berhardstraat

Monseigneur Van de Weteringstraat

Ach

tero

m

Em

mastraat

Kerklaan

N01b

N01cN01d

N02N03

N04

N05

N06N07

N08

N09N10

N11

N12

N13

N14

N15

N16

N17

N18

N19N20

N21

N22

N23

N24

N25

N26

N27N28

N29N30

N31

N32

N33

N34a

N34b

N34c

N35a

N35b

N35c

N36

N37a

N37b

N37cN37d

N38a

N38b

N38c

N38d

N38e

N38f

N38g

N38hN39a

N40

N41

N42

N39b

N01a

Hilversum 20131312301500rsu.

17

VOORONTWERP CENTRUM

4. GebouwenDiversiteit in bebouwingIn tegenstelling tot het stratenplan is de bebouwing in de loop van de jaren op veel plekken aangepast en vernieuwd. De open verkaveling met losse, vrijstaande dorpsbebouwing is getransformeerd naar aaneengesloten bouwblokken met dichte gevelwanden. Deze ontwikkeling heeft zich vanaf het eind van de 19e eeuw in verschillende fasen afgespeeld. Hierdoor zijn in het centrum verschillende typen bebouwing te vinden.

Verschillende bouwperiodenKarakteristieke, individuele winkel-woonhuizen van omstreeks 1900 staan naast rijen winkelwoonhuizen in een massieve baksteenarchitectuur met opvallende hoekaccenten uit de periode van de interbellum. De periode na het Kernplan van 1971 laat een schaalsprong zien met bebouwing die zich, zoals in die periode gangbaar was, in vormgeving en materiaal weinig van de omgeving lijkt aan te trekken. Hierna volgde het Binnenstadsplan uit 1994 waarin in het Stationsgebied en de Langestraat ruimte kwam voor hogere bouw. Tussendoor bevindt zich verspreid over het centrum nog enige kleinschalige (deels nieuwe) dorpsbebouwing en nieuwe kleinschalige nieuwbouw in onder andere de Kampstraat, rond de Bussumerstraat en de Herenstraat. Een belangrijke metamorfose van het centrum was de realisatie van de Gooische Brink, die in de jaren 90 van de vorige eeuw zowel functioneel als ruimtelijk veel betekende op deze oudste plek van het dorp. Karakteristiek in het centrum zijn ook de kwalitatief meestal fraaie hoekpanden of hoekensembles. In het centrum zijn er daar heel veel van. Voorbeelden zijn de panden van Oldenhof, Douglas, Lorenzo en Flinders, maar ook de hoeken ’s-Gravelandseweg - Oude Enghweg - Albertus Perkstraat en de hoek Schapenkamp-Spoorstraat.

Veel kwaliteit vanuit een hoge mate van vakmanschapOp dit moment worden de verschillen nauwelijks als waardevol ervaren. De sfeer van het oude dorp wordt gewaardeerd. Het vakmanschap dat in de periode van Dudok in de rest van Hilversum is gerealiseerd wordt in het centrum gemist. De nieuwbouw wordt als te groot ervaren en veel gebouwen als neutraal of weinig bijzonder gezien. Toch blijkt uit onderzoek dat architectonische kwaliteit en identiteit niet tot één periode beperkt is. De agrarische en vroeg-industriële bebouwing geven het centrum zijn dorpse identiteit. De invloed van de chique Gooische villawijken is terug te vinden in de rijke detaillering van veel winkelpanden. De groeispurt van Hilversum en de tuinstedelijke ontwikkeling zijn herkenbaar in krachtige bakstenen gevels, de opvallende hoekaccenten en hoge kappen. In het kielzog van Dudok is de aanzet gegeven voor het modernisme, die vervolgens door andere architecten in de naoorlogse periode is opgepakt.

Kwaliteit niet goed herkenbaarDe verschillende kwaliteiten zijn vaak niet meer goed herkenbaar, door soms opzichtige reclame, pragmatische wijzigingen (winkelpuien die niet passen bij de bovenbouw), toepassing van goedkope materialen en verwijdering van ornamenten in de loop van de tijd. Ook andere inzichten in welstandsbeleid en architectuurstromen hebben hier en daar geleid tot gebouwen die destijds fraai gevonden werden (zoals het voormalig UWV-pand en de bankgebouwen aan de Oude Torenstraat) maar vandaag de dag als storend ervaren worden.

Zeven karakteristiekenUit verschillende perioden zijn kenmerkende gebouwen te vinden. Er zijn zeven karakteristieken te onderscheiden:• agrarische bebouwing;• industrieel erfgoed;• villa-achtige winkel/woonhuizen;• het interbellum;• na-oorlogse bebouwing;• panden uit de periode van de expansie; • contemporain.

Deze karakteristieken zijn in het hele centrum verspreid terug te vinden, maar soms overheerst één van deze karakteristieken.• Zo hebben de winkel-woonhuizen aan de ’s-Gravelandseweg, Schoutenstraat en de

Kerkstraat nabij de Kerkbrink een overwegend verticaal en villa-achtige karakter, passend bij de bebouwing van de omliggende villawijken.

• De bebouwing rondom de Herenstraat, Leeuwenstraat en de Kerkstraat nabij Groest is daarentegen weer meer uitgevoerd in horizontale baksteenarchitectuur uit de periode van het interbellum, aansluitend op de bebouwing van de wijk Over ‘t Spoor.

• De Groest heeft een diversiteit van stijlen en kwaliteiten. Prachtige gebouwen zoals de Rex en het voormalige pand van de Gooi- en Eemlander worden afgewisseld met grofschalige appartementengebouwen en panden met een zeer matige uitstraling zoals dat van Xenos.

• De bebouwing langs de Centrumring-oost is overwegend stedelijk van karakter. • De gebieden rondom de Biersteeg en het Historisch buurtje hebben juist een

kleinschalig en dorps karakter.

Waardering en acceptatie voor verscheidenheidDe verscheidenheid van verschillende perioden, bouwstijlen, groottes en sferen naast elkaar is een karakteristiek van het centrum van Hilversum die niet kan

VOORONTWERP CENTRUM

18

worden teruggedraaid. Het oude dorp zal niet terugkomen en het dorp zal ook nooit een echte stad worden. Door de verscheidenheid als een kenmerkende eigenschap van Hilversum te zien, en waar mogelijk gebouwen met een goede architectuur te stimuleren zal de waardering en acceptatie van het centrum toenemen. Als de gemene deler kwaliteit in vormgeving, materiaal en detaillering wordt, dan kan een bijzonder mix van gebouwen ontstaan die de herkenbaarheid en beleefbaarheid van het centrum kan vergroten. In het centrum zijn recent nieuwe bouwplannen gerealiseerd, die door bezoekers van het centrum gewaardeerd worden, zoals woningen in de Herenstraat, het Aloysius College, het Filmtheater en de JT Bioscoop. Het centrum verandert niet van de ene op de andere dag. Transformatie van gebouwen is een langdurig proces, waar vastgoedeigenaren een hoofdrol in hebben. Voor de gemeente ligt er een belangrijke taak om de kwaliteit van de openbare ruimte op een hoog niveau te brengen. Hierdoor worden vastgoedeigenaren gestimuleerd om hun panden op te knappen.

Herstel bestaande architectuur zorgt voor kwaliteitsslagDe verschillende karakteristieken kunnen versterkt worden door per (cluster van) karakteristieken de kenmerken en kwaliteiten te benoemen en als uitgangspunt te nemen voor herstel en/of nieuwbouw. Herstel van de oorspronkelijke architectuur betekent al een aanzienlijke kwaliteitsslag. Door verdwenen ornamenten en gevelelementen te herstellen worden de verschillende karakteristieken weer zichtbaar. Ook inzet van media (bijvoorbeeld augmented reality) draagt bij. Het terugbrengen van oude reclame, vervangen van dichte rolluiken, het aanlichten van panden en het nemen van duurzaamheidsmaatregelen draagt bij aan de kwaliteit van panden. Een stimuleringsregeling (gevelfonds) zal eigenaren helpen dit ook daadwerkelijk te laten uitvoeren. De focus van het gevelfonds zal liggen op het kerngebied, te weten Leeuwenstraat, Groest, Langgewenst, Kerkstraat, Schoutenstraat, Kerkbrink en ’s-Gravelandseweg. Uitgangspunt is een pilot van 1,5 jaar met een plafondbedrag van 100.000 euro. Maximaal 50% van een investering en maximaal 10.000 euro per pand zal worden vergoed.

EurobioscoopMocht behoud van de Eurobioscoop tot de mogelijkheden behoren dan liggen hier kansen voor verschillende invullingen, ook in combinatie met nieuwbouw aan de noordzijde. Uitgangspunt is dat de functie levendigheid creëert gedurende de dag en de (vroege) avonduren. Een horecafunctie, in combinatie met bijvoorbeeld detailhandel, ambacht of cultuur, ligt dan voor de hand.

Oorspronkelijke karakteristieken als uitgangspunt Op het gebied van ruimtelijke kwaliteit heeft de gemeente een taak in regelgeving en toezicht. Het belangrijkste middel hierin is welstandstoezicht en de welstandsnota.

De welstandscriteria voor het centrum zijn nu sterk gericht op de verschillen van schaal en ontwikkelingssnelheid van deelgebieden in het centrum. Hierbij wordt de diversiteit van bebouwing als gegeven beschouwd, zonder dat onderscheid gemaakt wordt in de kwaliteit van de architectuur en karakteristieken. De nieuw te formuleren criteria moeten erop gericht zijn oorspronkelijke karakteristieken terug te brengen. Van aanwezige en oorspronkelijke kenmerken zal een analyse worden gemaakt, die vervolgens gewaardeerd worden en als uitgangspunt dienen voor herontwikkeling, verbouwing en/of nieuwbouw. Maatwerk en plaatsgebondenheid zijn belangrijk. Nieuwe ontwikkelingen moeten passend zijn bij maat, schaal en karakter van de omgeving.

Meer aandacht voor reclame Bij een kwalitatief hoogwaardige uitstraling past meer aandacht voor reclame-uitingen. In het centrum bevindt zich een grote verscheidenheid aan (soms opzichtige) reclame-elementen, zoals lichtbakken, uithangborden, rolluiken, banners, vlaggen en vuilnisbakken. Dit komt de kwaliteit van het centrum niet ten goede. Reclamebeleid waarbij een eenheid in reclame-uitingen wordt nagestreefd (losse reclameletters i.p.v. lichtbakken, dichte rolluiken, e.d.), passend bij de stijl van het gebouw, zal de kwaliteit van het centrum doen verbeteren. Dat geldt ook voor het vervangen van bijvoorbeeld de Ecobin afvalbakken. Bij het formuleren van nieuw reclamebeleid, als onderdeel van de welstandsnota, wordt gezocht naar een balans tussen een kwalitatief hoogwaardige uitstraling en ruimte voor ondernemerschap.

Aanwijzen monumentenVerspreid over het centrum bevinden zich historische gebouwen die geen monumenten zijn, maar die wel kenmerkend zijn voor de verschillende karakteristieken in het centrum. Door deze bebouwing als gemeentelijk monument aan te wijzen wordt voorkomen dat ze verloren gaan. Behoud ervan maakt de ontwikkelingsgeschiedenis van het centrum zichtbaar en beleefbaar en versterkt de identiteit van het centrum. Het gaat om circa 50 panden.

ProgrammaDe gemeente Hilversum investeert komende jaren op verschillende manieren in de ruimtelijke kwaliteit van het centrum.• Opstellen van een nieuwe paragraaf in de Welstandsnota voor het centrum,

waarbij de 7 karakteristieken uitgangspunt vormen en waar reclamebeleid onderdeel is

• Realiseren van een subsidie voor gevelverbetering (gevelfonds)• Aanwijzen van monumenten (circa 50 panden)• Besluitvorming over de Eurobioscoop

19

VOORONTWERP CENTRUM

5. Winkelen, markt en uitgaanCentrum als verlengde huiskamerWinkelen vormt van oudsher het belangrijkste motief voor een bezoek aan het centrum. Zo is de wekelijkse markt al sinds 1823 een regionale trekker. Winkelen is tegenwoordig minder gericht op de aankoop van producten, dat kan immers ook via internet en meer op oriëntatie. Daarnaast worden andere motieven belangrijker. Denk aan ontmoeting, eten en drinken, werken, kunst en cultuur en evenementen. Het centrum wordt steeds meer een verlengde van de huiskamer. Dit stelt hoge eisen aan kwaliteit, uitstraling, veiligheid en functionaliteit van het centrum, het kloppend hart van Hilversum.

Omvangrijk aanbod met regionale uitstralingHet centrum van Hilversum heeft een omvangrijk winkel- en horeca aanbod met van oudsher een regionale uitstraling. Qua omvang te typeren als binnenstad (1 van de 17 grootste centra in Nederland, gerekend naar aantal winkels), wordt een bezoek aan het centrum door Hilversummers zelf vaak aangeduid als ‘ik ga even naar het dorp’. Ook hier dus het beeld van dorp en stad.

Nieuwe toekomst voor het randgebiedIn de afgelopen jaren zien we een compacter kernwinkelgebied ontstaan. Al in 2008 werd geconstateerd dat straten rond het centrum functioneel geen deel meer uitmaken van het centrum. Winkelleegstand heeft hier, bijvoorbeeld in de Havenstraat, structurele vormen aangenomen. Als entrees naar het centrum zijn de straten van belang. De toekomst is voor de meeste straten echter een andere dan die als winkelstraat. Factoren, zoals de ligging ten opzichte van het kernwinkelgebied, de ligging ten opzichte van bronpunten (parkeergarages, station) en de mogelijkheden voor circuitvorming bepalen het toekomstperspectief. De gemeente kiest voor compact met perspectief voor het randgebied. Via deelname aan het experiment ‘Aangename Aanloopstraten’ van Platform31 wordt het toekomstperspectief van de straten in het randgebied bepaald. In veel gevallen zal dat minder winkels en horeca en meer ruimte om te wonen betekenen. Dat zijn lastige beslissingen, maar wel noodzakelijke. Bestaande initiatieven worden hierin uiteraard betrokken. De visie wordt gevolgd door een aanpak per straat. Vergaande maatregelen, zoals het weg bestemmen van detailhandel en horeca, stedelijke herverkaveling en actieve verplaatsing worden op voorhand niet uitgesloten.

KernwinkelgebiedDe kernwinkelstructuur omvat de as van het Langgewenst naar Groest tot en met het Herenplein, de as van het Stationsplein via de Leeuwenstraat en de Kerkstraat naar het C&A-plein en de Kerkbrink en de route Gooische Brink,

Kerkbrink via de ’s-Gravelandseweg naar het Keiplein en via de Schoutenstraat terug naar het C&A-plein. Straten en pleinen als de Zeedijk, de Bussumerstraat, het Wagenmakersplein, de Herenstraat en de Stationsstraat kunnen met specialistisch aanbod en vernieuwend vakmanschap bijdragen aan het onderscheidende karakter van Hilversum, maar zorgen vooral voor de ontsluiting van het kernwinkelgebied, te voet, met de fiets, per OV en auto. De gemeente legt de focus op de kernwinkelstructuur. Investeringen in panden, pleinen, brinken en straten worden in dit gebied gedaan. Hier wordt door inzet van een acquisiteur leegstand tegengegaan. De investering van vastgoedeigenaar Kroonenberg in de Hilvertshof is daarbij een belangrijke impuls en onderstreept het vertrouwen van grote beleggers in het centrum van Hilversum. Door het verbeteren van het winkel- en horeca aanbod, de uitstraling en de routing krijgt Hilvertshof een stevige uitgangspositie voor de toekomst. Verbetering van de uitstraling van bijvoorbeeld de hoek Kerkstraat/Zeedijk is daarbij nog een aandachtspunt.

HorecaconcentratiegebiedenHet centrum telt drie horecaconcentratiegebieden, te weten het Groestkwartier, de Restaurantzone en het zogenoemde Kernwinkelgebied met winkelondersteunende horeca.• De restaurantzone is groot (’s-Gravelandseweg, Kerkbrink, Vaartweg, Havenstraat,

Langestraat). Als gevolg hiervan zijn de restaurants verspreid gelegen en mist Hilversum een herkenbaar, compact gebied met restaurants. Concentratie in het centrum levert meer uitstraling en daardoor kracht op.

• Het karakter van de Groest verandert. Aan jongeren tot 18 jaar mag geen alcohol meer worden geschonken. Er wordt volop geïnvesteerd in veilig uitgaan. Diverse cafés maken plaats voor restaurants.

• In de winkelstraten neemt de vraag van winkels naar het mogen voeren van horeca als onderdeel van de detailhandel toe. Concepten waarbij detailhandel, horeca, ambacht, e.d. zijn geïntegreerd vormen de toekomst, maar worden nu nog, ter bescherming van de horeca, beperkt door bestaande regelgeving zoals een maximumstelsel (maximaal 10 winkels mogen ondersteunende horeca voeren).

Te weinig vernieuwingDoor het onzekere beeld van de afgelopen jaren zijn de horeca en detailhandel als geheel te weinig actief. Te weinig ondernemers kijken verder dan hun eigen zaak. Ook ontbreekt het aan vernieuwing. Gelukkig zijn er wel positieve uitzonderingen. Denk aan de initiatieven van de Stichting Uitgaan Groest en HierHilversum. In de horeca zijn verder goede voorbeelden te noemen van innovatie, zoals Wijnbar Vintage, Vida, Doppio en Burgers en vanaf deze zomer restaurant de Stadstuin

21

VOORONTWERP CENTRUM

op de kop van de Groest. Onderscheidende ondernemers in de detailhandel zijn bijvoorbeeld Oldenhof, Dille&Kamille, spellenwinkel Vendetta, Mevrouw Groen, Elias Schoenen, Van der Lee stoffen, de Danswinkel en Platenzaak Het Oor.

Fysieke winkels blijven bestaanOndanks internet wordt er ook in de toekomst nog steeds in fysieke winkels in het centrum gekocht. In het centrum:• staan ondernemers direct in contact met hun klanten;• is er een combinatie tussen aanbod dat men verwacht en aanbod dat verrast;• kunnen bezoekers producten zien en voelen;• is sprake van (on)verwachte ontmoetingen of verbinding op basis van gedeelde

interesses;• zijn er aangename plekken om te verblijven, die door de identiteit fungeren als

bindmiddel in een gemeenschap.

De eisen die worden gesteld aan het centrum nemen daarbij wel toe. Gastvrijheid staat centraal. Denk aan rust- en zitplekken, toiletvoorzieningen (ook voor minder validen), bagagelockers, babyverschoonruimten, kinderopvang, valetparking, bewegwijzering en stadsplattegronden. Andere winkeltijden (zoals donderdag tot en met zaterdag open tot 19 uur, in plaats van de huidige koopavond en maandag) passen hierbij. Ook door het gebruik van licht, geluid en geur kunnen bezoekers zich prettig en ontspannen voelen. Zo werd de muziek tijdens de TOP2000 erg gewaardeerd door bezoekers.

Verschillende winkels en kanalenConceptstores waar de beleving een integraal onderdeel is, superspecialisten, discounters met snel wisselend assortiment en mixformules sluiten aan op de eisen van deze tijd. Veel ondernemers zijn daarbij via verschillende kanalen (fysiek en online) en op verschillende manieren (zoals workshops, kinderfeestjes, product-presentaties, signeersessies, winkelen op afspraak, muziekoptredens) actief. Ook integratie tussen verschillende sectoren, zoals detailhandel, horeca, diensten, zorg, ambachten en cultuur is tegenwoordig gebruikelijk. Ondernemers die niet voldoen aan de eisen van de consument, verdwijnen vanzelf uit het straatbeeld.

Dynamiek neemt toeDe dynamiek neemt alleen maar toe. Pop-up winkels, ook als onderdeel van reguliere winkels en pop-up horeca worden een gangbaar verschijnsel. Dit soort concepten zal een substantieel deel van het aanbod gaan uitmaken. Voorspellingen gaan uit van circa 25%. In Hilversum zijn diverse pop-up winkels neergestreken. Met het grote aantal creatieven in Hilversum een logische ontwikkeling. Het stimuleren en programmeren van deze concepten zorgt voor verrassing en beleving.

Met het sluiten van een convenant voor tijdelijke invulling van leegstaande panden worden de randvoorwaarden geschapen.

Meer ruimte voor ondernemerschapVernieuwing wordt beperkt door (onnodige) regels. De regelgeving rond het gebruik van de openbare ruimte in het centrum zal tegen het licht worden gehouden. Denk aan uitstallingen, braderieën, standplaatsen, terrassen, venstertijden, reclame, e.d. Gezocht wordt naar de balans tussen kwaliteit en ruimte voor ondernemerschap. Daarbij is er ruimte om te experimenteren in een regelvrije zone en worden regels die integratie tussen bijvoorbeeld detailhandel en horeca beperken afgeschaft. Samen met ondernemers worden regels anders toegepast, verbeterd of geschrapt. Ondernemerschap wordt ook gestimuleerd door:• het ondersteunen van starters via bijvoorbeeld meestergezelconstructies;• samenwerking met het onderwijs, zoals het ROC;• begeleiding bij overname en financiering (via bijvoorbeeld crowdfunding,

microfinanciering, kredietunies, vermogende Hilversummers).

Meer focus op foodHet centrum kent veel dagelijks aanbod. Vooral de vier supermarkten (deels op slechte plekken) valt op. Maar er zijn ook diverse specialisten te vinden. Consumenten hechten steeds meer waarde aan producten, die puur, eerlijk, vers en biologisch zijn. Hierop inspelen kan door middel van een integraal concept, zoals ‘voor nu’ (het nuttigen van eten in het centrum), ‘voor straks’ (meenemen) en ‘voor later’ (producten om thuis te bereiden). Hilversummers en inwoners uit omliggende gemeenten staan meer dan gemiddeld open voor dit soort concepten. Ondernemers als saladebar VERS, Goody Foods, Biologische Slagerij Hilversum, Vishandel Hilvertshof, Toko Mee Sin, il diVino en Delicatezze Italiane spelen hier al op in.

De markt kan profiterenOok de markt kan hier, zeker wanneer kooplui uit verschillende branches samenwerken, profijt van trekken. De markt is een beleving in geur en kleur. In de foodsector komt meer de nadruk te liggen op exotische, biologische en streekproducten. De ontmoetingsfunctie van de markt krijgt steeds meer vorm door een centraal pleintje met gezellige terrasjes en aansluiting bij bestaande horeca. Ook wordt verbinding gezocht met kleinere evenementen in samenwerking met de promotiecommissie van de markt. Verder zal de markt meer kunnen aansluiten bij de vraag van de consument, door verschuiving van de openingstijden en een meer herkenbare indeling, met de bloemenkramen als entree. Het marktaanbod zal te vinden zijn op de website, ondersteund door wekelijks nieuws op social media.

VOORONTWERP CENTRUM

22

Meer verrassing en belevingBezoekers willen verrast worden. Ze willen proeven en ruiken. Ze willen gastvrij ontvangen worden, deskundig advies krijgen en iets beleven dat betekenis heeft. Ondernemers moeten hier met hun eigen bedrijf op inspelen, maar kunnen daarbij juist ook profiteren van elkaar. Een goede samenwerking tussen horeca, winkeliers, markt en culturele organisaties is cruciaal. Een mooi voorbeeld is de Rabobank die in de vestiging op de Kerkstraat sociale ondernemers letterlijk in de etalage zet. Ook themamarkten kunnen hier, mits passend bij de identiteit van Hilversum en gedragen door de centrumpartijen zelf, een goede bijdrage aan leveren.

GebiedsprofielenMet de metamorfose van Hilvertshof ontstaat hier en in de Kerkstraat (tot aan het C&A-plein) een groot aanbod aan bekende ketens voor een brede doelgroep. De andere straten, zoals de Leeuwenstraat, de Groest, de Kerkstraat (C&A-plein tot Kerkbrink), de Gooische Brink, de Kerkbrink, de ’s-Gravelandseweg, het Keiplein en de Schoutenstraat kunnen hierop aanvullen met een helder en onderscheidend profiel. Ook een straat als de Bussumerstraat met een accent op biologisch en groen kan meerwaarde bieden. Samen met ondernemers, vastgoedeigenaren en makelaars worden gebiedsprofielen opgesteld. Een door de gemeente in te zetten acquisiteur draagt door het aandragen van passende ondernemers bij aan het profiel van de verschillende gebieden. Met lancering van een pandenbank worden de randvoorwaarden geschapen voor een actieve aanpak van leegstand.

Uitgangspunten detailhandelsbeleidHet detailhandelsbeleid uit 2008 zal worden herijkt. De volgende uitgangspunten kunnen worden geformuleerd.• Ingezet wordt op een compacte winkelstructuur in het centrum. • Binnen dit gebied is volop ruimte om te vernieuwen en te ondernemen.

Onnodig beperkende regels worden aangepast. • Voor de verschillende straten/gebieden worden profielen opgesteld.

Vastgoedeigenaren en makelaars worden uitgedaagd hierbij passende ondernemers te interesseren.

• Door gezamenlijke marketing, bijvoorbeeld door het beter in de markt zetten van de cadeaubon van HierHilversum, introductie van de Gooische Gulden of andere ‘koop lokaal’ initiatieven kan het draagvlak onder Hilversummers worden vergroot.

• Door inzet van marktmeesters en marktcommissie past de markt zich aan veranderende consumentenvoorkeuren aan en zoekt daarbij heel nadrukkelijk de samenwerking met andere partijen in het centrum.

• Voor gebieden buiten het centrum is afbouw van de winkelfunctie uitgangspunt.

• Inzet op centrummanagement, waaronder een acquisiteur die zorgt voor extra slagkracht. De acquisiteur bevordert, samen met vastgoedeigenaren en makelaars, de levendigheid door actieve werving van nieuwe of te verplaatsen ondernemers. De leegstand in het kernwinkelgebied zal hierdoor in de komende jaren substantieel afnemen.

Uitgangspunten horecabeleidHet horecabeleid uit 1998, met actualisaties in 2003 en 2008, zal worden herijkt. De volgende uitgangspunten kunnen worden geformuleerd. • Ingezet wordt op sterke horecabedrijven en structuren in het centrum.• Verschillende leeftijdsgroepen moeten zich thuis voelen in het centrum.• De kwaliteiten van horecabedrijven (bijvoorbeeld restaurants) kunnen via

gezamenlijke marketing en bijvoorbeeld via een lokaal of regionaal Gilde (naar voorbeeld van Brabant) meer voor het voetlicht worden gebracht.

• Profiel en omvang van de bestaande horecaconcentratiegebieden wordt tegen het licht gehouden.

• Versterken van de Kerkbrink als culinair plein.• Binnen de horeca ontstaat volop ruimte om te vernieuwen en te ondernemen.

Onnodig beperkende regels worden aangepast. • De gemeente staat ook open voor meer (kleinschalige)

overnachtingsmogelijkheden in en rond het centrum. • Inzet is (waar landelijke wetgeving dat toelaat) een gelijk speelveld tussen

verschillende sectoren, zoals tussen horeca en detailhandel.• Samenwerking binnen de horeca, maar ook met cultuur, winkels en markt is een

voorwaarde voor succes.

Het nieuwe detailhandels- en horecabeleid zal, naast ander beleid, worden verwerkt in een nieuw bestemmingsplan centrum.

ProgrammaDe gemeente Hilversum draagt op verschillende manieren bij aan een aantrekkelijk klimaat voor winkels, de markt en horecabedrijven in het centrum.• Aanstellen van een acquisiteur, inclusief realisatie pandenbank en convenant

voor (invulling van) tijdelijke leegstand• Herijking van het detailhandelsbeleid met gebiedsprofielen en vernieuwing van

de markt• Herijking van het horecabeleid met gebiedsprofielen• Herijking van de regelgeving rond het gebruik van de openbare ruimte • Realisatie van een nieuw bestemmingsplan

23

VOORONTWERP CENTRUM

6. Cultuur en evenementenIdentiteit als inspiratiebronHilversum is de stad van contrasten. Stad en dorp, groot en klein, oud en modern, intiem en robuust bevinden zich naast elkaar. De spanning die deze verschillen met zich meebrengen kan Hilversum inzetten om vernieuwing, creativiteit en dynamiek te stimuleren. Hiervoor kan Hilversum putten uit een rijke historie met vernieuwend vakmanschap in media en muziek en architectuur.

Belang van kunst en cultuurDe kracht van kunst en cultuur is dat het identiteit en traditie met vernieuwing en dynamiek verbindt. Kunst en cultuur zijn belangrijk voor de beleving van de identiteit van de stad. Het doorlopende culturele aanbod door amateur- en professionele organisaties en de sfeer moeten aansluiten op de kern van de stad. Vanuit de ontwikkeling van Hilversum zijn er drie duidelijke pijlers , waarin Hilversum zich onderscheidt van andere plaatsen in Nederland. Inhoudelijke dragers zijn media (nieuwe media/film/fotografie), muziek (van klassiek tot jazz, pop en nieuwe muziekstijlen) en architectuur (stedenbouw, monumenten en de groene kwaliteit van de Tuinstad). Een flexibele programmering op alle kunstvormen voegt daaraan levendigheid, kwaliteit en dynamiek toe. Kunst en cultuur worden zoveel mogelijk in het centrum gepresenteerd. De programmering in het centrum trekt meer bezoekers die langer blijven, meer besteden en vaker terugkomen; het hart van de stad wordt dankzij cultuur en evenementen doorlopend gevoed.

On demand versus belevingHet cultureel aanbod ondervindt concurrentie van andere vormen van vrijetijdsbesteding en merkt de effecten van digitalisering. Twee bewegingen zijn zichtbaar. Enerzijds willen mensen steeds meer onafhankelijk van plaats en tijd van culturele uitingen genieten via verschillende media. Anderzijds neemt de behoefte aan beleving toe; het ervaren van een culturele beleving op een passende locatie. Het centrum is daar in combinatie met de modernste digitale omgeving met de diverse culturele instellingen, de mix van functies en de verscheidenheid in pleinen en brinken bij uitstek voor geschikt. Een aantrekkelijk centrum met toekomst heeft culturele trekkers nodig om de gewenste beleving te creëren. Zo er is altijd wat te doen.

Stevige culturele instellingen verbonden met de stadDe gemeente kiest voor versterking van de identiteit van de stad en de cultuurfuncties die daarbij passen. Inzet is een levendig cultureel klimaat. Er zijn meerdere professionele kunstorganisaties in het centrum gevestigd. Zij ontwikkelen zich vanuit de bestaande identiteit verder tot stevige organisaties. Daarbij verbinden ze zich met de andere partijen in het centrum.

• Poppodium de Vorstin levert naast een omvangrijk muziekaanbod ook een flinke bijdrage aan de verlevendiging van het centrum met muzikale evenementen op het Langgewenst en andere pleinen. Daartoe zal het poppodium samenwerken met alle amateurgezelschappen, met Globe en het MCO.

• Theater Gooiland laat na verbouwing van de evenementenlocatie een groeiend aantal bezoekers zien (187.000 bezoekers in 2014). Gooiland kiest voor het brede kunst en cultuuraanbod, waardoor voor alle Hilversummers en bezoekers uit de regio gedurende het gehele jaar een gevarieerd en toegankelijk aanbod geleverd wordt. Gooiland dat met zijn architectonische statuur de oude luister van de Mediastad uitdraagt, kan opnieuw tot een aantrekkelijke plaats voor professionele podiumkunsten uitgroeien. Tweerichtingsverkeer op de Emmastraat maakt Theater Gooiland aanzienlijk beter bereikbaar.

• Museum Hilversum aan de Kerkbrink verbeeldt het belang van de media voor Hilversum, geeft een blik op de lokale mediageschiedenis en op de kunstzinnige kant van de media met mediakunst. Bestaande verbindingen met Beeld en Geluid en het Filmtheater kunnen worden versterkt. Het Museum heeft de ambitie daarbij naar buiten te treden, met name op de Kerkbrink. Ook in het gebruik van tijdelijk leegstaande panden liggen kansen voor het museum en andere instellingen.

• Rondom het Filmtheater, dat met zijn omvangrijke en hoogstaande filmaanbod al jaren op continue bezoekersstromen mag rekenen, kan een kleinschalig cultuurplein ontstaan, waar kunst en cultuurevenementen plaatsvinden. Deze ontstaan vanuit een mix van professionele en amateurkunstuitingen. Het is het plein waar de culturele Hilversummer zich thuis voelt. De nieuwe gebruikers van de voormalige bioscoop kunnen hieraan een goede bijdrage leveren.

• Ook de bibliotheek, gevestigd (net) buiten het centrum, behoort tot de basisinfrastructuur. De aantrekkingskracht van de bibliotheek zou meer waarde hebben op de Kerkbrink. In de nieuwe Cultuurnota wordt het toekomstbeeld verder uitgewerkt.

• De amateurverenigingen repeteren grotendeels buiten het centrum. Optredens en voorstellingen van amateurorganisaties, zowel in de openbare ruimte als op podia in de stad worden zoveel mogelijk georganiseerd in het centrum.

Evenementen in het centrumEr komt meer ruimte voor evenementen die de identiteit van Hilversum versterken. Na herinrichting van het Langgewenst kunnen evenementen (met uitzondering van de kermis) gelijktijdig met de markt op het Langgewenst plaatsvinden. Ook andere pleinen en brinken, zoals Kerkbrink, Herenplein, Biersteeg, Wagenmakersplein, Keiplein, C&A-plein, Stationsplein en het Oosterspoorplein zijn beschikbaar. Verschillende bestaande en nieuwe evenementen dragen bij aan de identiteit.

Evenementenlocaties

Museum, podia, theater

Evenementenlocaties

Museum, podia, theater

25

VOORONTWERP CENTRUM

• Kleinschalige kwaliteitsevenementen op de cultuurpleinen. Een goed voorbeeld is Rondje35. De kracht zit in het brede, maar kleinschalige entertainment. Van theater tot beeldende kunst, van klassieke muziek tot cabaret gecombineerd met lekker eten en drinken. Daarmee weet het een nieuwe doelgroep (30-plus) op zaterdagavond het centrum in te krijgen.

• Er ontstaat meer ruimte voor kleinschalige muziekevenementen binnen of buiten. Een mooi voorbeeld is de Popronde waar Hilversum in 2015 voor het eerst aan deelneemt.

• Binnen de pijler architectuur/stedenbouw wordt een herkenbaar programma vorm gegeven met vaste waarden (Dag van de Architectuur, Monumentendag, routes, rondleidingen) en (kleinschalige) evenementen, zoals een concert op de Raadhuisvijver. Van juli 2015 tot juli 2016 worden in het kader van het Dudokjaar extra activiteiten georganiseerd.

Natuurlijk staan er naast deze evenementen ook volksfeesten, zoals Koningsdag, 5 mei, Sinterklaas, Hilversum Alive en Oud en Nieuw op het programma en vaste waarden als de Hilversum City Run. Tevens is er ruimte in het centrum voor passende eigen initiatieven of aansluiting bij landelijke en regionale cultuurroutes zoals bijvoorbeeld de Week van de Amateurkunst, beeldende kunst- en theaterevenementen. De gemeente coördineert een goed gebalanceerd cultureel jaarprogramma vol met evenementen, zodat het hart van onze start het hele jaar door gevoed wordt en daarmee gezond blijft.

Uitgangspunten evenementenkaderVoor het realiseren van een stevig evenementenprogramma stelt de gemeente meer geld beschikbaar. Met de wens de middelen gericht in te zetten wordt een nieuw evenementenkader opgesteld. Hiervoor kunnen de volgende uitgangspunten worden geformuleerd.• De beschikbare structurele middelen worden gericht ingezet voor het centrum en

binnen de drie pijlers, te weten media, muziek en architectuur.• Subsidies van de gemeente voor incidentele (culturele) activiteiten zijn een

aanvulling op het bestaande aanbod.• Daarnaast omvat het evenementenprogramma volksfeesten en vaste waarden,

zoals de Hilversum City Run.• De evenementen zijn voor een breed publiek geschikt en openbaar toegankelijk.

Maar kennen elk een eigen kwaliteitsprofiel en doelgroep.• De evenementen zijn evenwichtig(er) over het jaar en over locaties in het

centrum verspreid via een stevige jaarprogrammering.• Bij de programmering wordt aangesloten op de verschillende sferen van brinken

en pleinen.• De gemeente faciliteert de coördinatie van evenementen en bewaakt het profiel.

• Het centrummanagement krijgt een belangrijke rol bij het initiëren en realiseren van het evenementenprogramma.

KermisDe kermis is een van de vaste waarden. Met de pachtgelden worden de volksfeesten gefinancierd. Mogelijk wordt de kermis vanaf 2017 ingekort en gesitueerd op het Langgewenst. Daarmee zoude de randvoorwaarden worden geschapen voor een kwaliteitsslag. De kermis krijgt daardoor de kans de (regionale) kracht die het nu mist te realiseren. Consequentie van de kermis op het Langgewenst is dat er in die periode minder of geen plek is voor de markt en andere reguliere activiteiten.

Stevige marketingDe informatieverstrekking over wat er te beleven valt in het centrum van Hilversum is versnipperd. Verschillende partijen, zoals het Regionaal Bureau voor Toerisme (VVV), Bibliotheek, gemeente, HierHilversum, cultuurplatform en individueleculturele organisaties en evenementenorganisatoren vervullen een rol. De informatie is nergens volledig en geregeld wordt door meerdere partijen hetzelfde werk gedaan. Dat kan beter. Ambitie is het realiseren van een samenwerking, waarbij alle partners op dezelfde wijze alle relevante content verwerken. Van daaruit kan Hilversum Mediastad zich profileren via onder meer website(s), (online) televisie kanalen, beeldschermen in de openbare ruimte, widgets, (online) nieuwsbrieven, (online) magazines en meer. Waarbij ook een redactie is voorzien. Een eerste proeve, onder de noemer Cultuurhub, is beschikbaar. Lokale partijen, zoals ook de lokale omroep, kunnen aansluiten. Door herijking van de relatie met het Regionaal Bureau voor Toerisme, maar bijvoorbeeld ook die met de bibliotheek wordt realisatie van de Cultuurhub concreet en is het een belangrijke aanjager voor de doorontwikkeling van de marketing van het centrum. De marketing richt zich op lokale, regionale en(boven-)regionale bezoekers. De bovenregionale bezoeker heeft bezoekmotieven die vooral toeristisch-recreatief van aard zijn. Om deze bezoekers te trekken moet het centrum zich onderscheiden. De identiteit (media, muziek architectuur/stedebouw) biedt daarvoor goede aanknopingspunten.

ProgrammaDe gemeente Hilversum draagt op verschillende manieren bij aan een aantrekkelijk klimaat voor cultuur en evenementen.• Realisatie van een nieuwe Cultuurnota• Realisatie van een nieuw Evenementenkader met coördinatie van een stevige

jaarprogrammering• Realisatie van de Cultuurhub in combinatie met de doorontwikkeling van de

marketing van het centrum• Herijken van de relatie met het Regionaal Bureau voor Toerisme (RBT)

VOORONTWERP CENTRUM

26

27

VOORONTWERP CENTRUM

7. Media: toepassingen en festivals Het belang van zichtbare mediaDe creatieve sector, en dan met name media en entertainment, is een belangrijke economische pijler voor Hilversum. De economische structuur kenmerkt zich door een beperkt aantal grote mediabedrijven met een internationaal bereik in combinatie met veel kleine bedrijven en ZZP-ers. Op dit moment heeft slechts een kwart van de ondernemers in het centrum het gevoel te ondernemen in de Mediastad. Dat moet anders, want ook de beleving in de Mediastad te wonen blijft achter terwijl Hilversum relatief veel “creatieve” inwoners heeft, dat wil zeggen actief in creatieve beroepen en omgevingen.. Ter illustratie: in Hilversum wonen meer musici per 1.000 inwoners dan waar ook in West-Europa. Om het mediaklimaat in de stad te versterken worden mogelijkheden gecreëerd voor bedrijven, (culturele) organisaties en inwoners om zich te presenteren: via interactieve en innovatieve technologie. Daarnaast wordt geïnvesteerd in festivals met een duidelijk mediakarakter. Door het zichtbaar en beleefbaar maken van de media in het centrum benut Hilversum haar onderscheidend vermogen.

ToepassingenIn de Mediastad is het vanzelfsprekend dat mediatoepassingen zichtbaar zijn in de openbare ruimte. Het is onderdeel van het meubilair van de stad. Met realisatie van interactieve beeldschermen in het centrum (Kerkbrink en Stationsplein) en op het Media Park worden de eerste stappen gezet. Bewoners, bezoekers, reizigers en mediaprofessionals krijgen content voorgeschoteld, die informeert en inspireert, waar ze zelf deel van zijn én invloed op hebben. De content, wat er te zien is, wordt geproduceerd door een combinatie van mediamakers die elkaar vinden in een stadsreactie. Bijvoorbeeld RTi Hilversum, Beeld en Geluid, mediabedrijven, Dichtbij.nl, HilversumsNieuws en centrumpartijen dragen bij aan de redactie. Inwoners kunnen eveneens een bijdrage leveren. De stadsredactie kan in het centrum worden gehuisvest op een zichtbare plek.

Naast schermen kunnen andere toepassingen volgen, te denken valt aan een Walk of fame met augmented reality techniek: beroemde mediagezichten krijgen een plek in de stad en via je smartphone wordt meer informatie zichtbaar. Televisiedecors en rekwisieten, ingezet als inspiratiebron voor kunstenaars om projecten in het centrum te ontwikkelen, maken de geschiedenis van de Mediastad beleefbaar voor een breed publiek. Muziek en radio zijn onderdeel van de beleving van het centrum. Er zijn mogelijkheden voor interactieve bewegwijzering die informatie geeft over wat er op het gekozen tijdstip te doen is in de stad.

Deelname aan het onderzoeksprogramma OBSERVE levert waardevolle inzichten. Dit onderzoeksprogramma van Hogeschool Saxion heeft ten doel kennis, software en instrumenten te ontwikkelen ten behoeve van publieksvriendelijke beeldschermen in de openbare ruimte. De beschikbaarheid van een basisinfrastructuur in het centrum, zoals WiFi en Beacons, is voor veel toepassingen een randvoorwaarde.

Festivals met impactMediafestivals hebben een landelijk bereik en versterken het profiel van de Mediastad. Ze leggen de verbinding tussen Media Park en centrum, en tussen mediamakers en mediaconsumenten. De Open Studiodagen (OSD) is een goed voorbeeld van een groot publieksevenement voor het hele gezin waar de magie van de media toegankelijk wordt gemaakt. Via workshops, kijkjes achter de schermen en live ontmoetingen met bekende Nederlanders waar je dagelijks via beeld en geluid mee in aanraking komt. Hilversum heeft orkesten van wereldformaat (Metropole Orkest, Radio Filharmonisch Orkest en Groot Omroepkoor) in huis, gevestigd in het Muziekcentrum van de Omroep en direct verbonden met radio en televisie. Zij kunnen een stevige bijdrage leveren aan de kwaliteit en uitstraling van de programmering. Het is nadrukkelijk het streven deze voor Hilversum belangrijke activiteiten en organisaties (meer) in het centrum te laten zien. Voor de verschillende mediafestivals gelden de volgende uitgangspunten.• Met ingang van 2015 worden de OSD verbreed met een programma in het

centrum en er worden arrangementen (cultuur, horeca) ontwikkeld waardoor het aantrekkelijk is na het Media Park ook het centrum te bezoeken.

• NPO Radio 2 Top2000 en Route 2000 nemen de stad over. De inzet is de 25.000 bezoekers (uit 11 miljoen luisteraars) in 2014 te doen toenemen door combinaties met (culturele) activiteiten, winkelen en verblijven in de stad. Top 2000 is volgens luisteraars een vaste waarde in feestdagenbeleving. Een bezoek aan de makers van het programma en de stad kan daarbij horen.

• Er zal een nieuw festival worden ontwikkeld, gericht op ontmoeting en presentatie van mediatalent en innovaties. Dit zal plaatsvinden in het voorjaar. Inspiratie is de Dutch Design Week die jaarlijks in Eindhoven wordt georganiseerd en zich heeft ontwikkeld tot een week waarin de hele stad is ondergedompeld in design. Combinaties met de Media Future Week en het Scenecs Filmfestival zijn mogelijk.

• In 2015 zal worden verkend of Serious Request in 2017 naar Hilversum kan komen. Deze verkenning wordt in samenwerking met ondernemers en maatschappelijke (culturele) organisaties uitgevoerd.

29

VOORONTWERP CENTRUM

MedialaboratoriumDe mogelijkheden voor vestiging van een publiek toegankelijk medialaboratorium in het centrum zullen worden onderzocht. Dit is een ontmoetingsplek met hoogstaande faciliteiten en presentatiemogelijkheden waar studenten, makers en publiek elkaar vinden. In het medialab gaat het voortdurend over de toekomstmogelijkheden van nieuwe media, beeld en geluid, creativiteit, kunst en technologie. Een dergelijk laboratorium, waarvoor bijvoorbeeld ARS Electronica in Oostenrijk als voorbeeld kan dienen, zal het centrum een innovatieve impuls geven. Voor mediaprofessionals en studenten een ontmoetingsplek. Voor centrum ondernemers een plek om nieuwe toepassingen onder de knie te krijgen. Voor de gemeente een inspiratiebron voor diensteninnovatie. Voor bezoekers een bezoek meer dan waard.

Programma• Media herkenbaar en beleefbaar maken via het Programma Mediastad met als

eerste stap de realisatie van beeldschermen in de openbare ruimte• Onderzoek naar de mogelijkheden voor realisatie van WIFI en Beacons in het

centrum als randvoorwaarde voor veel mediatoepassingen• Bundelen van bestaande en nieuwe content van meerdere partijen in één redactie

die schermen en andere toepassingen programmeert• Ontwikkelen van drie jaarlijks terugkerende mediafestivals met een landelijke

uitstraling en bereik waarin Mediapark en centrum verbonden worden• Verkenning van Serious Request Hilversum in 2017• Onderzoek naar de mogelijkheden voor een medialaboratorium in het centrum

31

VOORONTWERP CENTRUM

8. WonenCentrum als woonwijkHet centrum kent een regionaal voorzieningenaanbod, maar is ook ‘gewoon’ eenwoonwijk. De wijk Centrum telt vier buurten; Centrum, Havenstraatbuurt, SintVitusbuurt en Langgewenstbuurt. De buurt Centrum en de Langgewenstbuurtvormen grofweg het gebied dat in deze centrumvisie centraal staat.

Rode en gele leefstijlBeide buurten samen hebben 4.250 inwoners, verdeeld over 2.350 woningen.In meerderheid, maar zeker niet uitsluitend, gaat het om een- en tweepersoons-huishoudens. De bewoners zijn, op basis van het kwadrant leefstijlen, te typeren als rood (assertieve, energieke mensen) en geel (sociale, open mensen). Deze mensen waarderen de dynamiek die past bij wonen in het centrum.

Centrumstedelijk wonen is geliefdHilversum en omliggende regio Gooi en Vechtstreek kent een grote diversiteit aanwoonmilieus. Centrumstedelijk wonen, zoals in het centrum van Hilversum, isgeliefd. Jongeren, maar ook jonge gezinnen waarderen de dynamiek en nabijheid vanvoorzieningen. Het centrum kent dan ook relatief veel bewoners tussen de 15-25 en25-45 jaar.

Toevoeging van woningen is wenselijkOp de regionale woningmarkt zijn de kansen voor jongeren tot 30 jaar en jongegezinnen (30-45 jaar) beperkt. Met name voor lagere en (midden)inkomens. Ook voorhogere inkomens en bijvoorbeeld senioren is het centrum, met alle voorzieningenin de buurt, aantrekkelijk. Meer centrumbewoners betekent meer draagvlak voor(dagelijkse) voorzieningen en ook meer ogen op straat. Zo vormt wonen bovenwinkels een welkome toevoeging waar het gaat om sociale veiligheid.

Verschillende projecten en initiatievenHet centrum kent op dit moment enkele kleinschalige woningbouwprojecten, zoalsNoordse Bosje, Veerstraat en de locatie op de hoek Langestraat en Brinkweg. Op dezelaatste locatie wordt een corporatiehotel gerealiseerd.

Wonen boven winkelsRealisatie van woningen boven winkels is goed voor de sociale veiligheid en zorgtvoor lagere huurprijsniveaus voor de winkel. Door het benutten van de bestaandeparkeerbijdrageregeling zijn reeds diverse initiatieven mogelijk gemaakt. Meerplekken zijn interessant, zoals de etages boven de Rabobank op het C&A-plein.

Transformatie van kantoorpandenDe kansen van bestaand vastgoed worden inmiddels ontdekt. Door transformatie(of sloop en nieuwbouw) van voormalige kantoorpanden kan substantieel aanbodworden gerealiseerd. Bijkomend voordeel is dat een substantieel aantal kantoormetersuit de markt wordt gehaald en de kantorenmarkt in het centrum weer in balanskomt.

Kwaliteit staat vooropIn het woningbeleid staat kwaliteit voorop. Niet alleen bebouwingskwaliteit, maar ookdifferentie in woonmilieus, het kunnen verbinden van wonen, werken en zorg aanhuis en een kwalitatief hoogwaardige inrichting van de openbare ruimte met groenen mogelijkheden voor sport en spel. Voor het centrum wordt in het kader van eennieuwe lokale visie op wonen een woonprofiel opgesteld. Dit profiel geeft zicht op debehoefte (omvang, prijsniveau, karakter), waardoor het programma voor de komendejaren van naar verwachting zeker 250 woningen goed kan worden aangesloten op degedifferentieerde vraag.

CentrumtafelBewoners in het centrum zijn (nog) niet georganiseerd. Contacten van bewonersmet de gemeente zijn daardoor ad-hoc en doorgaans gericht op een concreetprobleem. Tijdens een eerste Centrumtafel bewoners in januari 2015 is met eentwintigtal bewoners gesproken over wonen in het centrum. De setting, informeel en(nu eens) niet in het kader van een concreet project of probleem werd gewaardeerd.Afgesproken is de centrumtafel bewoners vaker te organiseren en daarmee blijvendaandacht te schenken aan wonen in het centrum. Mogelijk groeit het initiatief uit toteen collectief van bewoners in het centrum.

Leefbaarheid en veiligheidTevredenheid over wonen in het centrum overheerst. Het grote aanbod aan winkelsen horeca op steenworpafstand wordt gewaardeerd. En men is ook trots op deeigen straat en buurt. Toch zijn er ook zorgen over leefbaarheid (afval, overlast,weinig groen, leegstand) en veiligheid. Realisatie van het Integraal Veiligheidsplan,met thema’s als sociale veiligheid, veilig uitgaan, veilige winkelgebieden, veiligeevenementen, veilig Stationsgebied en jeugdoverlast draagt bij aan een aantrekkelijkcentrum. Als onderdeel van het programma Buurten zal een buurtperspectief wordenopgesteld. Dit perspectief geeft meer zicht op de opgaven die er liggen, bijvoorbeeldook waar het gaat om buurt- en wijkvoorzieningen.

Ondergrondse afvalinzamelingDoor het plaatsen van afvalbakken onder de grond behoren vuilniszakken op straatstraks tot het verleden. De vervuiling door te vroeg geplaatste of kapotte zakkenis een doorn in het oog van veel bewoners en ondernemers. Met de gescheidenafvalinzameling wordt ook bijgedragen aan de duurzaamheidsdoelstellingen vande gemeente. De focus van het project ligt in eerste instantie op bewoners, maarondernemers kunnen aansluiten op dit systeem. Op termijn zal het scheiden vanafval in openbare afvalbakken ook gangbaar worden.

EnergiebesparingNaast afvalscheiding wordt ingezet op energiebesparing. Zo realiseert KroonenbergWKO’s (warmte koude opslag) ten behoeve van de Hilvertshof. Ook andereondernemers kunnen, via het op te richten gevelfonds, worden gestimuleerdmaatregelen te nemen. Als het gaat om particuliere woningverbetering dan zijnde vele VVE’s in het centrum een interessante doelgroep. Er zal meer bekendheidworden gegeven aan de bestaande duurzaamheidsleningen. In het nieuweUitvoeringsprogramma Duurzaamheid zal het centrum een van de aandachtsgebiedenzijn.

ProgrammaDe gemeente Hilversum draagt op verschillende manieren bij aan een aantrekkelijkewoon- en leefomgeving.• Opstellen van een woonprofiel als onderdeel van een lokale woonvisie• Het ondersteunen van wonen boven winkels en de transformatie van (voormalige

kantoor)panden naar woningen waarbij differentiatie voorop staat• Het ondersteunen van kleinschalige nieuwbouwprojecten zoals Noordse Bosje,

Veerstraat en Langestraat• Organiseren van centrumtafels voor bewoners• Realisatie van het Integraal Veiligheidsplan• Opstellen van een buurtperspectief als onderdeel van het programma Buurten• Realisatie van afvalbakken onder de grond in het centrum• Opstellen van een nieuw Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid met het centrum

als aandachtsgebied

33

VOORONTWERP CENTRUM

9. OV, fiets en autoVerdere verbeteringen wenselijkEen bezoeker ervaart een centrum alleen als aantrekkelijk als hij of zij er gemakkelijk kan komen. Een goede bereikbaarheid te voet, per fiets, openbaar vervoer en auto is een randvoorwaarde. Net als het comfortabel parkeren van auto en fiets. Met de investeringen in de afgelopen jaren is de bereikbaarheid van Hilversum aantoonbaar verbeterd. Toch wordt dit niet altijd als zodanig ervaren. Er blijft op dit vlak nog het nodige te wensen over, zoals:• een betere bereikbaarheid en toegankelijkheid voor autoverkeer; • optimaliseren van de bewegwijzering naar en in het centrum;• comfortabelere parkeervoorzieningen voor de auto met passend parkeerregime;• kwalitatief goede fietsparkeervoorzieningen;• beperken fietsverkeer door het voetgangersgebied;• aantrekkelijkere wandel- en fietsroutes naar en in het centrum, toegankelijk voor

iedereen;• beperken van de omvang en de overlast van laad- en losverkeer.

Door realisatie van Hoogwaardig Openbaar Vervoer (HOV) ontstaan betere regionale busverbindingen met het station. Ook op het vlak van stedelijke distributie liggen er kansen.

Denkrichtingen autobereikbaarheidDe Centrumring is uitgevoerd als eenrichtingsverkeer tegen de klok in. De bereikbaarheid en toegankelijkheid van het centrum wordt hierdoor met name vanuit noordelijke en zuidelijke richting als matig ervaren. Met behoud van ruimte voor de fiets, een goede oversteekbaarheid en verkeersveiligheid wordt op onderdelen van de ring tweerichtingsverkeer teruggebracht.

In de Structuurvisie Hilversum 2030 is opgenomen dat:• tweerichtingsverkeer in de Emmastraat wordt teruggebracht;• tweerichtingsverkeer op de Schapenkamp wordt teruggebracht..

Om het Langgewenst volwaardig deel te laten uitmaken van het centrum is in de structuurvisie opgenomen, dat:• de Stationsstraat autoluw wordt door de Centrumring om het Langgewenst heen

te leggen.

Met deze verbeteringen wordt de Centrumring vanaf het Gooilandplein via de Schapenkamp en Koninginneweg om het nieuwe marktplein heen gelegd in twee richtingen. Belangrijke functies aan de ‘stedelijk kant’ van het centrum

(station, Silverpoint, markt, JT bioscoop en Hilvertshof) worden daardoor beter bereikbaar via een heldere route, zonder dat het autoverkeer weer de hele Centrumring rond hoeft te gaan op de terugweg. In een onderzoek zijn de verkeerskundige consequenties uitgewerkt.

Tweerichtingsverkeer Emmastraat Met het realiseren van tweerichtingsverkeer op de Emmastraat rijden bezoekers weer rechtstreeks via het Gooilandplein (in plaats van het Achterom) het centrum in naar de parkeergarage van Hilvertshof. Deze rechtstreekse ontsluiting maakt het centrum aan deze zijde beter toegankelijk. Bezoekers ervaren met deze entree tussen Gooiland en Sint-Vituskerk ook de pracht van Hilversum. Realisatie van tweerichtingsverkeer is mogelijk met inachtneming van een aantal randvoorwaarden.• Herinrichting van het Gooilandplein om verkeer beter te laten doorstromen.

Mogelijke maatregelen zijn een bypass voor rechts afslaand verkeer, herinrichting tot een kruising met verkeerslichten of herinrichting tot voorrangspleintje.

• Herinrichting van de Groest-Zuid tot aan de parkeergarage Hilvertshof, zodat een herkenbare, veilige route naar de parkeergarage ontstaat.

• Om tweerichtingsverkeer mogelijk te maken zal een parkeerstrook in de Emmastraat moeten vervallen.

• Realisatie van goede oversteekplaatsen voor de langzaam verkeersdeelnemers.• Uitgangspunt is dat het huidige verkeersregime in het Achterom (50 km per uur)

behouden blijft.

Tweerichtingsverkeer SchapenkampMet het terugbrengen van tweerichtingsverkeer op de Schapenkamp wordt het station met de auto eenvoudiger bereikbaar, net als de parkeergarage Silverpoint. Gedachte is om de bus mee te laten rijden met het autoverkeer en aan de centrumzijde een ruim fietspad in twee richtingen te realiseren. Realisatie van tweerichtingsverkeer op de Schapenkamp is mogelijk met inachtneming van een aantal randvoorwaarden.• Invoering van tweerichtingsverkeer betekent een substantiële toename van

verkeer op de Koninginneweg. De geluidbelasting neemt toe met meer dan 5 dB. Wettelijk (Wet Geluidhinder) is daarbij compensatie verplicht in de nabije omgeving. Deze compensatie is mogelijk door het autoluw maken van de Stationsstraat. Herinrichting van de Schapenkamp kan daarmee niet los worden gezien van het omleggen van de Centrumring rond het Langgewenst.

• De gewijzigde verkeersstromen en verkeerdruk rond de Beatrixtunnel maken herinrichting van de aansluiting Beatrixtunnel / Schapenkamp noodzakelijk.

Binnenring

Invalswegen

Entree station

Entree �ets

Stalling �etsen

Parkeerregime

Parkeerplaats

Parkeergarage

Station

Bushalte

Binnenring

Invalswegen

Entree station

Entree �ets

Stalling �etsen

Parkeerregime

Parkeerplaats

Parkeergarage

Station

Bushalte

35

VOORONTWERP CENTRUM

Integrale visie op het StationsgebiedVoor het uiteindelijk ontwerp van de Schapenkamp zijn ook de ontwikkelingen in het Stationsgebied relevant. Er lopen momenteel gesprekken met diverse partijen, zoals NS, ProRail en vastgoedeigenaren c.q. projectontwikkelaars, die kunnen leiden tot nieuwe inzichten voor het Stationsgebied. Uitgangspunt is dat het Stationsgebied een aantrekkelijke, veilige entree wordt richting centrum. Belangrijke thema is de relatie tussen Stationsgebied enerzijds en Leeuwenstraat en Stationsstraat anderzijds. Ook het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit, met minder blik (fietsen) en meer groen in de openbare ruimte is belangrijk. Opgave is een integrale visie te ontwikkelen op het hele gebied (van Beatrixtunnel tot en met Kleine spoorbomen).

Omleggen Centrumring Het omleggen van de Centrumring om het Langgewenst en daarmee autoluw maken van de Stationsstraat heeft effect op de Koninginneweg, de Schoolstraat en het Langgewenst. De verkeersdruk neemt hier toe. Doordat het verkeer afkomstig uit de richting van de Kleine spoorbomen voorrang moet krijgen op de Centrumring zouden zonder aanvullende maatregelen in de spitsuren lange wachtrijen ontstaan. De verkeersafwikkeling ter hoogte van de aansluiting Schoolstraat/Koninginneweg is daarmee een risicofactor. Reconstructie is noodzakelijk. Uit verkeerskundige optiek kan voor de Kleine spoorbomen gedacht worden aan het instellen van eenrichtingsverkeer (stad uit) of het geheel afsluiten van de Kleine spoorbomen voor gemotoriseerd verkeer. Ook sloop van panden, waardoor de aansluiting anders kan worden vormgegeven, wordt in dit stadium niet uitgesloten. Oplossingsrichtingen worden nader uitgewerkt. Daarbij behoort op termijn realisatie van een nieuwe parkeergarage bij het Langgewenst tot de mogelijkheden.

Herinrichting LanggewenstHet Langgewenst wordt in 2016 heringericht. In het ontwerp worden de kop van de Groest en het tussenliggende deel van de Stationsstraat al meegenomen. Dit betekent dat de auto voorlopig ‘te gast’ is in dit deel van de Stationsstraat.

Herinrichting Kerkbrink De Kerkbrink kan op dit moment, door buslijn en fietsroutes, als niet anders dan een verkeersplein worden gekarakteriseerd. Sinds december 2014 rijden er al minder bussen over de Kerkbrink. De bussen naar het station rijden sinds die tijd over de Brinkweg. Zomer 2015 wordt de kruising Kerkbrink/Vaartweg/ Brinkweg eenvoudiger vormgegeven, waardoor het verkeer beter kan doorstromen. Voor de bussen van het station naar Loosdrecht en Kerkelanden worden alternatieve routes onderzocht. Bedoeling is om de Kerkbrink eind 2015 helemaal vrij van buslijnen te hebben, zodat herinrichting van de Kerkbrink, van verkeersplein naar verblijfsgebied, mogelijk wordt. Het toekomstig karakter van verblijfsgebied, betekent ook dat fietsroutes over de Kerkbrink anders worden vormgegeven.

AutoparkerenHet parkeren van de auto moet eenvoudig en comfortabel zijn. Dat betekent een goede (digitale) geleiding naar de verschillende parkeergarages en -locaties, de modernste technieken zoals kentekenparkeren en mobielparkeren, sociaal veilige parkeergarages met comfortabele entrees en acceptabele tarieven en -tijden in de garages en op straat. Daarbij is het bijvoorbeeld logisch het Langgewenst onderdeel te laten uitmaken van het parkeerregime centrumgebied. Het parkeerbeleid zal in de volle breedte worden herzien. Experimenteren mag. Ook de (ontheffingsmogelijkheden voor) parkeernormen bij bouwplannen maken deel uit van deze herziening. Aandachtspunten daarbij zijn woningen boven winkels en transformatielocaties (vaak omzetting van kantoor naar wonen). Deze ontwikkelingen zijn wenselijk maar de mogelijkheden om te voorzien in de eigen parkeerbehoefte zijn soms beperkt waardoor realisatie nu niet mogelijk blijkt. Maatwerk is hier vereist.

FietsroutesSteeds meer bezoekers pakken de fiets naar het centrum. Langs de centrumring liggen vrijliggende fietspaden. Ook door het centrum zelf wordt gefietst. Op plekken waar dat is toegestaan, bijvoorbeeld via de Herenstraat, de Bussumerstraat en de Groest maar ook op plekken waar dit problemen geeft, zoals de Kerkstraat en Leeuwenstraat. Dat is onwenselijk. Met herinrichting van de Kerkbrink zullen fietsers worden gestimuleerd c.q. verleid via de Herenstraat te fietsen in plaats van de Kerkstraat. Ook het plaatsen van klapborden (fietsen afstappen) door ondernemers tijdens winkeltijden werkt goed in andere steden. In de Structuurvisie Verkeer en Vervoer is aandacht voor verdere verbetering van de fietsroutes van en naar het centrum.

Fietsparkeren CentrumHet realiseren van fietsparkeervoorzieningen aan de rand van het kernwinkelgebied zal een belangrijke irritatie van bezoekers en ondernemers wegnemen. Rond het centrum zijn er op diverse locaties mogelijkheden om de fiets te stallen. Afgelopen twee jaar is op verschillende plekken bijgeplaatst. Bezoekers parkeren de fiets echter bij voorkeur direct voor de winkel. De behoefte aan fietsparkeervoorzieningen neemt naar verwachting ook nog verder toe. Handhaving is alleen reëel wanneer dat hand in hand gaat met een kwaliteitsslag en uitbreiding van de capaciteit, om tegemoet te kunnen komen aan de verwachte verdere groei van de behoefte. Wensbeeld is realisatie van bebouwde, gratis (eerste dag), bewaakte fietsparkeervoorzieningen. Hierbij zijn locaties in beeld rond respectievelijk Stationsstraat/Langgewenst, Hilvertshof/Groest en Zeedijk/Gooische Brink.

VOORONTWERP CENTRUM

36

Elders zouden fietsenstallingen in de openbare ruimte gehandhaafd kunnen blijven, bijvoorbeeld op het Keiplein, het Wagenmakersplein en het Noordse Bosje. Voor exploitatie van de fietsparkeervoorzieningen kunnen mogelijk participatiebanen worden gecreëerd.

Fietsparkeren StationsgebiedVolgens ramingen is de capaciteit in het Stationsgebied voor de komende jaren nog voldoende. Het gebruik is echter onevenwichtig. Er is leegstand in de bewaakte stalling en Langs de Lijn. Elders rond het station zijn er overvolle stallingsplekken. Op langere termijn wordt een verdere groei van de behoefte verwacht en daarmee een tekort. Voor de korte termijn is het beter benutten van de (betaalde) fietsenstalling onder het station een belangrijk aandachtspunt. Mogelijk met een concept waarbij de eerste dag gratis is. Het Stationsgebied (beide zijden van het station) zou daarmee iets minder vol staan met gestalde fietsen. De ruimtelijke kwaliteit neemt hierdoor toe.

ProgrammaDe gemeente Hilversum investeert op verschillende manieren in een goed bereikbaar centrum met comfortabele parkeervoorzieningen.• Herinrichting van de kruising Kerkbrink/Vaartweg/Brinkweg• Een alternatief realiseren voor de busroute over de Kerkbrink• Realisatie van Hoogwaardig Openbaar Vervoer (HOV)• Tweerichtingsverkeer Emmastraat, inclusief aanpassing rotonde Gooilandplein en

herinrichting Groest-Zuid met verbetering entree parkeergarage Hilvertshof• Omleggen van de Centrumring rond het Langgewenst, inclusief het herinrichten

van de Stationsstraat• Integrale visie op het Stationsgebied (van Beatrixtunnel tot en met Kleine

spoorbomen)• Verbeteren fietsparkeren Centrum en Stationsgebied• Herijking parkeerbeleid

37

VOORONTWERP CENTRUM

10. Organisatie Tal van projecten en activiteitenDe Centrumvisie geeft richting. Ambitie is het realiseren van een aantrekkelijk centrum voor bewoners, bezoekers, ondernemers en culturele organisaties. Dat betekent een compact centrum:• met pleinen, brinken, straten en gebouwen die de identiteit van Hilversum

onderstrepen;• met aanbod (winkels, markt, horeca, cultuur, evenementen) dat uitnodigend

is voor Hilversummers en mensen vanuit de regio en daarbuiten;• dat goed bereikbaarheid is voor alle bezoekers.

Tal van projecten en activiteiten dragen bij aan het realiseren van deze ambitie. De gemeente kan en gaat fors investeren in het centrum. Een aantrekkelijk centrum maak je samen. Ook andere partijen, zoals ondernemers, culturele instellingen en vastgoedeigenaren zullen naar vermogen bijdragen. Bewoners zijn (potentiële) ambassadeurs. Belangrijke opgave is om alle initiatieven die passen binnen de visie blijvend op elkaar af te stemmen. De gemeentelijke rol is kaderstellend, ondersteunend en verbindend.

Programma CentrumIn deze centrumvisie is een uitvoeringsprogramma opgenomen met projecten en activiteiten die bijdragen aan een aantrekkelijk centrum. Dit uitvoeringsprogramma maakt deel uit van het Programma Centrum. Daarin worden jaarprogramma’s opgesteld en wordt dekking van geld en capaciteit georganiseerd.

ProgrammasturingHet Programma Centrum is een van de vijf thema’s waarop de gemeente verschil wil maken. Een daadkrachtige programmaorganisatie (programmamanager en programmateam) is verantwoordelijk voor realisatie van de projecten en activiteiten binnen het programma. Het programmateam is aanspreekpunt voor alle partners; bewoners, ondernemers, culturele organisaties en vastgoedeigenaren.

SamenwerkingEen goede samenwerking met bewoners, ondernemers, culturele instellingen, vastgoedeigenaren, makelaars en andere betrokkenen is cruciaal voor het realiseren van de ambitie. Er zijn verschillende bestaande overlegstructuren (binnenstadsoverleg, horecaoverleg, cultuurplatform, marktoverleg). Met bewoners is, vanwege het ontbreken van een collectief, geen structureel overleg. Mogelijk dat de Centrumtafel uitgroeit tot een bewonerscollectief. Ook vastgoedeigenaren zijn (nog) niet georganiseerd.

In de aanloop naar deze visie is uitgebreid, en op nieuwe manieren, een start gemaakt om alle stakeholders nadrukkelijk te betrekken bij onze doelstellingen en ambities. Met bewoners, bedrijven, ondernemers en instellingen is veelvuldig overlegd, maar daarnaast hebben we ook een aantal raadsleden meegenomen in plannen en planning. Verder is met een aantal ervaren stedebouwkundigen een dag gekeken naar onze plannen en het huidige centrum. Doelstelling is om dit een meer structureel karakter te geven middels een bestuurlijke werkgroep. Na de zomer komen wij met een voorstel hoe we deze vruchtbare, en innovatieve werkwijze, gestalte kunnen geven.

Bestaande overlegstructuren zullen verbonden worden in een Platform Centrum waarin alle relevante partijen vertegenwoordigd zijn. Deze samenwerking zal niet vrijblijvend zijn. In een convenant kunnen afspraken gemaakt worden over rollen en verantwoordelijkheden. Het Stadsfonds kan ambities van ondernemers, culturele organisaties en vastgoedeigenaren financieel ondersteunen.

Centrummanagement zorgt voor verbindingSamen met centrumpartijen stelt de gemeente een centrummanager aan. Deze centrummanager zal bijdragen aan het leggen van verbindingen tussen winkels, horeca, markt, culturele instellingen, vastgoedeigenaren, bewoners en gemeente. Met partners in het centrum zal meer beleving, vermaak en verblijfskwaliteit worden georganiseerd. De centrummanager zorgt voor een goed evenementenprogramma en stevige marketing. De inzet van de centrummanager zal worden uitgebouwd tot een formele vorm van centrummanagement.

Monitor CentrumOm vinger aan de pols te houden, het effect van de inspanningen te kunnen meten en op tijd te kunnen inspelen op ontwikkelingen die zich voordoen wordt een Monitor Centrum ontwikkeld. Daarvoor kunnen de omnibusenquête, het burgerpanel, bezoekersonderzoek, passantentellingen en ondernemersonderzoek worden ingezet. Daarbij staat de gemeente open voor nieuwe (digitale) toepassingen.

CommunicatiestrategieMet de realisatie van de website www.centrumhilversum.nl zijn eerste stappen gezet voor wat betreft de communicatie over het programma centrum. De website wordt inmiddels goed gevonden. Door het opstellen en realiseren van een communicatiestrategie wordt structureel en consequent gewerkt aan de beeldvorming, samen met de partners in het centrum.

VOORONTWERP CENTRUM

38

Communicatie inspanningen worden op elkaar afgestemd. Daarbij wordt ingespeeld op actualiteiten en vormen mijlpalen of successen van projecten communicatiemomenten. De investeringen van de gemeente zullen daarbij, bijvoorbeeld via bouwborden, inzichtelijk worden gemaakt.

UitvoeringsprogrammaVoor de komende jaren staat een groot aantal projecten en activiteiten op het programma. Navolgend overzicht geeft de prioriteiten aan. In het uitvoeringsprogramma zijn ook onderwerpen benoemd die formeel niet binnen het Programma Centrum vallen, maar voor het realiseren van een aantrekkelijk centrum wel relevant zijn. Gewerkt wordt met jaarprogramma’s, bestaande uit een mix van voorbereidende en uitvoerende activiteiten met inspanningen van de gemeente en partners. De jaarprogramma’s worden in overleg met partners opgesteld.

Pleinen, brinken en straten• Vernieuwen van de kiosk C&A-plein• Realisatie van het Vitushof en vergroenen van het Gooilandplein• Aanplant van extra bomen langs de Centrumring (Stationsplein) en op

strategische locaties in het centrum • Herinrichting van het Langgewenst inclusief de kop van de Groest• Herinrichting van de Kerkbrink• Ondersteunen van particuliere initiatieven op de route Zeedijk - Herenstraat -

Herenplein - Groest• Actualisatie van de handboeken Inrichting en Beheer Hilversum Buiten

Gebouwen• Opstellen van een nieuwe paragraaf in de Welstandsnota voor het centrum

(inclusief reclamebeleid)• Realiseren van een subsidie voor gevelverbetering (gevelfonds)• Aanwijzen van monumenten (circa 50 panden)• Besluitvorming over de Eurobioscoop

Winkelen, markt en uitgaan• Aanstellen van een acquisiteur, inclusief pandenbank en convenant voor invulling

van tijdelijke leegstand• Herijking van het detailhandelsbeleid met gebiedsprofielen en vernieuwing van

de markt• Herijking van het horecabeleid met gebiedsprofielen• Herijking van de regelgeving rond gebruik van de openbare ruimte • Realisatie van een nieuw bestemmingsplan

Cultuur en evenementen• Realisatie van een nieuwe Cultuurnota• Realisatie van een nieuw Evenementenkader met coördinatie van een stevige

jaarprogrammering• Realisatie van de Cultuurhub in combinatie met de doorontwikkeling van de

marketing van het centrum• Herijken van de relatie met het Regionaal Bureau voor Toerisme (RBT)

Media: toepassingen en festivals• Media herkenbaar en beleefbaar maken via het Programma Mediastad met als

eerste stap de realisatie van beeldschermen in de openbare ruimte• Onderzoek naar de mogelijkheden voor realisatie van WIFI en Beacons in het

centrum als randvoorwaarde voor veel mediatoepassingen• Bundelen van bestaande en nieuwe content van meerdere partijen in één redactie

die schermen en andere toepassingen programmeert• Ontwikkelen van drie jaarlijks terugkerende mediafestivals met een landelijke

uitstraling en bereik waarin Mediapark en centrum verbonden worden• Verkenning van Serious Request Hilversum in 2017• Onderzoek naar de mogelijkheden voor een medialaboratorium in het centrum

Wonen• Opstellen van een woonprofiel als onderdeel van een lokale woonvisie• Het ondersteunen van wonen boven winkels en de transformatie van (voormalige

kantoor)panden naar woningen waarbij differentiatie voorop staat• Het ondersteunen van kleinschalige nieuwbouwprojecten zoals Noordse Bosje,

Veerstraat en Langestraat• Organiseren van centrumtafels voor bewoners• Realisatie van het Integraal Veiligheidsplan• Opstellen van een buurtperspectief als onderdeel van het programma Buurten• Realisatie van afvalbakken onder de grond in het centrum• Opstellen van een nieuw uitvoeringsprogramma duurzaamheid met het centrum

als aandachtsgebied

OV, fiets en auto• Herinrichting van de kruising Kerkbrink/Vaartweg/Brinkweg• Een alternatief realiseren voor de busroute over de Kerkbrink• Realisatie van Hoogwaardig Openbaar Vervoer (HOV)• Tweerichtingsverkeer Emmastraat, inclusief aanpassing rotonde Gooilandplein en

herinrichting Groest-Zuid met verbetering entree parkeergarage Hilvertshof• Omleggen van de Centrumring rond het Langgewenst, inclusief Stationsstraat

39

VOORONTWERP CENTRUM

• Integrale visie op het Stationsgebied (van Beatrixtunnel tot en met Kleine spoorbomen)

• Verbeteren van fietsparkeren Centrum en Stationsgebied• Herijking van het parkeerbeleid

Organisatie• Aanstellen van een Centrummanager• Doorontwikkelen van de bestaande overlegstructuren naar het Platform Centrum• Ondersteunen van planvorming van het Stadsfonds• Communicatiestrategie opstellen en realiseren• Monitor Centrum opstellen

VOORONTWERP CENTRUM

40

BijlageHet centrum in drie plannenIn de loop van de tijd zijn verschillende plannen en visies gemaakt voor het centrum, die niet of slechts deels werden gerealiseerd, maar wel hun sporen nalieten, waardoor er tot op de dag van vandaag een grote diversiteit is te zien aan bebouwing, openbare ruimten en schaal.

Kernplan 1946

Dudok had voor het centrum een rigoureus en ambitieus plan gemaakt (Kernplan 1946), met grootschalige sloop van de oude dorpskern en met veel ruimte voor verkeerswegen (o.a. Groest, Herenstraat en Kerkbrink-verkeersplein) en tunnels onder het spoor door. Van dit plan is vrijwel niets uitgevoerd. Het zou toen al een flinke metamorfose en een totaal andere identiteit van het dorp Hilversum hebben betekend. Het groen was vooral geconcentreerd in de groene middenbermen van de verkeerwegen en op het grote rechthoekige Kerkbrinkplein (op de plek van de Oude Kerk). Hoewel Dudok in het centrum vrijwel niets heeft gebouwd (op het C&A gebouw na) zijn er in de loop van de tijd in verschillende tijdsperiodes door andere architecten panden en ensembles gerealiseerd van hoogstaande kwaliteit.

Plan voor de Kern 1971

In 1971 werd het Plan voor de Kern vastgesteld. Deze visie heeft ondanks de gedeeltelijke uitvoering daarvan, op veel plekken in het centrum een forse schaalsprong opgeleverd in het centrum. Van de grote ringweg om het centrum is alleen de Schapenkamp uitgevoerd. Maar grootschalige nieuwbouw in het Stationsgebied en de parkeergarage Noordse Bosje zijn logische ontwikkelingen vanuit die visie. Ook latere bouwplannen hebben op deze visie voortgeborduurd, zoals het voormalig UWV-kantoor, Silverpoint, de bankgebouwen bij de Oude Torenstraat en de flat bebouwing in de Langestraat.

Ook toen al koos men voor een compact centrum dat volledig voetgangersgebied zou moeten worden. Tegenover de Hilvertshof zou de Groest worden verbreed, zodat daar de markt gehouden zou kunnen worden in plaats van op het Langgewenst. De karakteristieke bebouwing in de Kerkstraat, Schoutenstraat en ’s-Gravelandseweg bleef gespaard. Vrijwel alle andere bestaande (veelal kleinschalige) bebouwing zou moeten worden vervangen door grootschalige complexen.

41

Het centrum moest goed vanuit de stad en de regio bereikbaar worden voor de auto middels een ruime rondweg met daarlangs verschillende parkeergarages en extra tunnels onder het spoor door. Het groen werd gesitueerd aan de zuid- west- en noordwestzijde van het centrum met ruime groene parken met wooncomplexen daarin, op een paar kleinere pleintjes en brinken in het centrum en in een deel van de Groest.

Binnenstadsplan 1992In het Binnenstadsplan uit 1992 (‘Binnenstad Beter in Beeld’) is gekozen voor diversiteit en contrasten in het centrum: Dorp én Stad: • De grote schaal langs de Schapenkamp, Gooilandplein en de Langestraat,• en de ‘dorpse’ schaal in het centrum.

Binnenstad beter in Beeld 1992

• Het ‘Historisch Buurtje’ (Laanstraat en omgeving) werd herbouwd met oude ooit gesloopte pandjes en de Biersteeg e.o. werd ook ingericht als oud dorpserf.

Ook werden op basis hiervan de Kerkbrink, Keiplein, Kerkstraat, Groest en Leeuwenstraat als voetgangersgebied ingericht (kernwinkel- en verblijfsgebied).• De Groest werd van doorgaande verkeersroute heringericht als voetgangersgebied

met veel bomen. • De vier pleinen aan de uiteinden van de assen Kerkstraat-Leeuwenstraat en

Groest: Langgewenst, Stationsplein, Gooilandplein en Kerkbrink, zouden alle een verschillende functie en identiteit krijgen

Het groen in het centrum is vooral te vinden in de Groest, langs het zuidelijke deel van het Schapenkamp en op de brinken en pleintjes in het centrum. Om het kernwinkelgebied te duiden is gekozen voor eenheid in materiaal, straatmeubilair en verlichting in het voetgangersgebied.

Het verkeer ging in twee richtingen om het centrum heen met insteken naar de verschillende parkeergarages en met een autoluwe Langestraat nabij het ‘Oude Dorp’. Enige jaren later werd met het Verkeersplan ‘Wegen’ het eenrichtingsverkeer ingevoerd en werden de Langestraat en de Brinkweg onderdeel van de Centrumring. De autobereikbaarheid werd hierdoor duidelijk minder ten gunste van de fiets en het openbaar vervoer.

LessenIn het verleden zijn slechts delen van visies gerealiseerd en waren visievorming en uitvoering onvoldoende gekoppeld. Niet gerealiseerd werden onder andere het Langgewenst en tweerichtingsverkeer Centrumring. Daarnaast zijn de Brinkweg en de Langestraat toch onderdeel geworden van de Centrumring. Ook werden tal van compromissen gesloten. Voorbeelden hiervan zijn het invoeren van eenrichtingsverkeer op de Schapenkamp (links rijden), op de Kerkbrink en de Groest toch maar bussen en/of fietsen toelaten in plaats van te kiezen voor een aangenaam verblijfs klimaat voor voetgangers. Heldere keuzes worden gemaakt om aan vast te houden, ook al is lang niet alles op korte termijn te realiseren.

43

VOORONTWERP CENTRUM