ENELERDE GRLEN NTRAOSSEZ LEZYONLARIN

DENTAL VOLUMETRK TOMOGRAF,

ULTRASONOGRAF VE HSTOPATOLOJK BULGULARININ

DEERLENDRLMES

Ar. Gr. Dt. brahim evki BAYRAKDAR

Atatrk niversitesi Di Hekimlii Fakltesi Az, Di ve ene Radyolojisi ABD.

Tez Danman

Prof. Dr. Ahmet Berhan YILMAZ

2015

eneler; hem odontojenik hem de

odontojenik olmayan kemik ii

lezyonlarn yaygn olarak grld

anatomik blgelerdir.

Di geliiminin farkl safhalarndan

orijin alan kist ve tmrler iin eneler

zel blgeler olmasna ramen, dier

neoplastik ve neoplastik olmayan

kemik lezyonlar da enelerde ska

grlmektedir.

enelerde grlen bu lezyonlarn ok geni

eitlilikte olmasndan tr; enelerde

grlen kemik lezyonlarnn tans zor ve

karmaktr. Kesin tan iin birok destekleyici

inceleme gerekmektedir.

Radyoloji; klinik muayenenin ardndan, kemik ii ene

lezyonlarnn deerlendirilmesinde ilk bavurulan yntemdir.

Konvansiyonel radyografiler; kemik lezyonlarnn tespitinde,

tedavi planlamasnda ve takibinde nemli bir rol oynar.

Teknolojinin geliimiyle birlikte

alanmzda rutin olarak

kullanlmaya balayan bilgisayarl

tomografi (BT) ve gnmzde

maksillofasiyal blgede kullanm

iin gelitirilmi olan dental

volumetrik tomografiler (DVT);

ene kemiklerindeki patolojilerin

tansnda gvenilir grntleme

yntemleri olmulardr.

Alanmzda kullanmn

tercih ettiimiz DVT;

BTye gre daha az

radyasyon dozuna, ksa

grntleme zamanna

ve daha iyi grnt

znrlne sahiptir.

Aratrmamzda kullandmz dier bir

grntleme yntemi olan ultrasonografi (USG);

tpta yllardr kullanlan, gvenli ve minimal invaziv

bir grntleme yntemidir. Ultrasonografinin di

hekimliinde kullanm alan dardr ve genellikle

yumuak doku uygulamalar ile snrlanmtr.

Literatrde; ultrasonografinin kemik ii ene

lezyonlarnn solid ve kistik komponentlerinin

deerlendirilmesinde kullanmnn nemli

olduunu gsteren almalar vardr.

Aratrmamzda; DVT ve USGye

destek olarak, benzer radyografik

bulgulara sahip ene lezyonlarnn

nihai tans iin, lezyonlarn

tanmlanmasnda altn standart olan

histopatolojik deerlendirme de

yaplmtr.

enelerde grlen litik, kemik ii lezyonlarn deerlendirildii bu tez almasnn amac;

enelerde grlen kemik ii lezyonlarn DVT, USG ve histopatolojik bulgularn sunmak,

enelerde grlen kemik ii lezyonlarn, DVT ve USG bulgularnn birbirleriyle ve lezyonlarn histopatolojik bulgularyla olan uyumunu deerlendirmek,

enelerde grlen kemik ii lezyonlarn deerlendirilmesinde, DVT ve USG cihazlar iin bir grntleme prosedr oluturmaktr.

almamzda; enelerde grlen kemik ii lezyonlar, 1992 ve 2005

yllarnda, Dnya Salk rgt (WHO) tarafndan yaplan

snflandrmalar temel alnarak, kistler ile tmr ve benzeri lezyonlar

ana balklar altnda snflandrlmtr.

enelerde Grlen Kemik i Lezyonlarn Snflandrlmas

KSTLER

Enflamatuar Kistler

Apikal ve lateral radikler kist

Rezidel radikler kist

Paradental kist

Nazopalatin kanal (nsiziv

kanal) kisti

Nazolabial (Nazoalveolar) kist

Globulomaksiller kist

Median alveolar kist

Median palatin kist

Median mandibular kist

Travmatik kemik kisti

Stafne kemik kavitesi

Anevrizmal kemik kisti

Odontojenik Kistler Non-odontojenik Kistler Yalanc Kistler

Geliimsel Kistler

Dentigerz (Folikler) kist

Erpsiyon kisti

Lateral periodontal kist

Yetikinlerin gingival kisti

Glandler odontojenik kist

TMR VE BENZER LEZYONLAR

Ameloblastoma

Skuamoz odontojenik

tmr

Kalsifiye epitelyal

odontojenik tmr

Adenomatoid

odontojenik tmr

Keratokistik odontojenik

tmr

Ameloblastik fibroma

Ameloblastik fibrodentinoma

Ameloblastik fibro-odontoma

Odontoma

Odontoameloblastoma

Kalsifiye kistik odontojenik

tmr (Keratinize ve kalsifiye

odontojenik kist, Gorlin kisti,

Kalsifiye epitelyal odontojenik

kist)

Dentinojenik hayalet hcreli

(ghost cell) tmr

Odontojenik fibroma Odontojenik

mikzoma/mikzofibroma Sementoblastoma

Odontojenik ektomezenim

barndrmayan, fibrz stromayla

birlikte grlen odontojenik

epitelli tmrler

Sert doku formasyonu olan veya

olmayan odontojenik ektomezenimle

birlikte grlen odontojenik epitelli

tmrler

Mezenim ve/veya

odontojenik ektomezenim

ieren odontojenik epitelli

veya odontojenik epitelsiz

tmrler

Benign Tmrler

TMR VE BENZER LEZYONLAR

Ossifying fibroma

Fibrz displazi

Semento-osseoz displaziler

.Periapikal semental displazi

.Florid semento-ossez displazi

.Dier semento-ossez displaziler

Santral dev hcreli lezyon (Reparatif dev

hcreli granloma)

Cherubism

Kemikle ilikili lezyonlar

TMR VE BENZER LEZYONLAR

Malignant (Metastazik) ameloblastoma

Ameloblastik karsinoma

Primer intraossez squamoz hcreli karsinom-

Solid tip

Keratokistik odontojenik tmrden kaynaklanan

primer intraossez squamoz hcreli karsinom

Odontojenik kistlerden kaynaklanan primer

intraossez squamoz hcreli karsinom

Berrak hcreli (Clear cell) odontojenik karsinom

Hayalet hcreli (Ghost cell) odontojenik

karsinom

Ameloblastik fibrosarkom

Ameloblastik fibrodentino ve fibro-

odonto sarkom

Odontojenik Karsinomalar Odontojenik sarkomlar

Malign Tmrler

TMR VE BENZER LEZYONLAR

Yeni doann melonotik nroektodermal tmr

Dier Tmrler

ene Lezyonlarnn

Grntlemesinde

Kullanlan Diagnostik

Grntleme

Yntemleri

Panoromik radyografi; balang tetkiki iin,

lezyonun uzand blgeleri ve karakterini

belirlemede en uygun yntemdir.

Daha detayl bir inceleme gerektii zaman;

panoromik radyografinin kstllklarnn

ortadan kaldrlmas iin en basit ve en ucuz

yaklam intraoral radyografilerin alnmasdr.

Okluzal radyografiler, periapikal radyografilerle

birlikte, lezyonun lokalizasyonunu belirlemek,

bukkal ve palatinal-lingual korteksin durumunudeerlendirmek iin kullanlabilir.

Direkt Radyografiler

Belirlenmi bir dzlem zerinde,

herhangi bir vcut yapsnn tek dilimini

gsterir.

Seilen dzlem zerindeki doku dilimi

net olarak grlmekle beraber, bu

dzlemin stnde yada altnda kalan

doku tabakalar, X ray tp ve filmin

hareketinden dolay bulank

gzlenmektedir.

Konvansiyonel Tomografi

X n kullanarak, eitli dzlemler

zerinde dokunun kesitsel grntsn

oluturan, radyolojik grntleme

yntemidir.

X nlar ile bilgisayar teknolojilerinin

birlemesinin rn olan BT cihazlar, X-

n tplerinin saylarna ve pozisyonlarna

gre farkl geliim evreleri gsterir.

Bilgisayarl Tomografi (BT)

Dental Volumetrik Tomografi (DVT)

lk olarak 1982de anjiografi iin

gelitirilmi olan, gnmzde daha

ok di hekimliinde kullanlan,

maksillofasiyal kemik yapy daha iyi

grntleyebilmek ve BTnin

dezavantajlarn ortadan kaldrmak

iin yaplan alternatif BT almalar

sonucunda gelitirilen DVT cihazlar,

di hekimlii radyolojisinde hzl ve

nemli gelimelere sebep olmutur.

DVT; gnmzde, maksillofasiyal grntlemede

rutin olarak kullanlmaktadr. Maksillofasiyal blgenin

kemik yaplarnn deerlendirilmesi iin tasarlanan bu

yntem ile medikal alanda kullanlan spiral ve multislice

BTlerde olduu gibi, her dzlemde de grnt elde

edilebilir ve boyutlu grnt oluturulabilir.

DVT cihazlar; grntlemede

kullanlan geometrik prensiplerin

farkl olmasndan dolay dier BT

cihazlarndan ayrlrlar. BT

cihazlarnda; yelpaze eklinde

hastaya ulaan X nlar, DVTde;

konik nlar eklinde hastaya

ular.

BTlerde; aksiyal dzlemde alnan

multiple kesitler st ste ylarak, tam bir

grnt elde edilirken, DVTde; hasta

etrafnda 360 derece dnebilen, dairesel

ya da dikdrtgen konik biimli X n

kaynan barndran bir gantrinin, tarama

esnasnda, incelenecek alan etrafnda 1

derece rotasyon iin 1 adet olmak zere,

360 derecelik bir rotasyon hareketi

yapmasyla hacimsel bir grnt elde

edilir.

DVT teknolojisi; grntleme prensibi ve

kullanlan X n tp-detektr sistemindeki

farkllklarndan dolay, genel tp alannda

kullanlan spiral ve multislice BTler ile

karlatrldnda ekonomik olup, hastaya

verilen radyasyon dozu bakmndan nemli

avantajlara sahiptir.

DVTde grntlenmek istenen alann hacmi,

FOV (field of view) alan olarak adlandrlr. DVT

cihazlarnda, tek bir rotasyonel taramayla tm FOV

alannn hacimsel grnts elde edilir. Elde

edilen hacimsel grnty oluturan voksellerin

boyutlarnn birbirine eit olmasndan dolay;

aksiyal, sagital ve koronal dzlemleri ieren

ortogonal dzlemlerin yannda, ortogonal

olmayan dzlemlerde de grnt elde edilmesi

olana yakalanr. FOV alannn kk olduu

durumlarda daha yksek znrlkte, daha

dk dozla grntler elde edilir.

Avrupa Dentomaksillofasiyal

Radyoloji Akademisi

(EADMFR);

ALARA (As Low As Achieve

Possible) prensiplerine

dayanarak, FOV alannn

ilgilenilen blgeyle snrl

olmasn ve raporlamann ilgili

blgenin tamamn

kapsayacak ekilde

dzenlenmesini

nermektedir.

DVTler; verilen radyasyon dozunun

dklne bal olarak, BTlerde

bulunan Hounsfield skalasna sahip

olmamalar ve yumuak doku kontrast

znrlnn dk olmasndan

tr, dansiteye bal lmlerde

kstllklar gsterirler.

Manyetik Rezonans Grntleme (MRG)

MRG; iyonize radyasyon yerine,

elektromanyetik alan ve radyo

frekans dalgalar kullanlarak

grnt elde edilen, radyolojik

grntleme yntemidir.

Bu yntemde; eitli sekanslar

kullanlarak, doku karakteriyle

ilgili nemli bilgiler elde edilir.

MRG; ncelikli olarak yumuak

dokularn deerlendirilmesinde

kullanlr.

USG; ses dalgalarnn yansmasn

kullanarak, dokular ve onlarn dier

dokularla olan ilikileri hakknda

gerek zamanl bilgi salayan,

radyolojik grntleme yntemidir.

Ultrasonografide kullanlan ses

dalgas, insan kulann iitebildii

frekans aralndan ok daha

yksek bir frekansa sahiptir.

Ultrasonografi (USG)

Ultrasonografi incelemelerinde

kullanlan ses dalgas, piezo-

elektrik (basn-elektrik) olay ile

retilir. Pierre Curi tarafndan,

1880 ylnda kefedilen bu olay;

quartz gibi baz kristallerin,

alternatif akm uygulandnda

kaslp gevemesi sonucu mekanik

titreimle ses retmesi, basn

uygulandnda ise; olayn tersine

dnerek elektrik retmesinden

ibarettir.

Ultrasonografi Cihazlarnda Ses retiminin Fiziksel Prensipleri

Mekanik ve elektrik enerjisinin

birbirine evrilmesi esasna dayanan bu

olayda kullanlan enerji evirici

maddelere transdser ad verilmektedir.

Ultrasonografi cihazlarnda, transdseri

tayan balk prob olarak adlandrlr.

Doku

Absorbsiyon

Yansma

Krlma

Salma

Difzyon

Sesin Doku ile Etkileimi

Do

ku

Ses ile doku arasndaki etkileimi,

dokunun akustik direnci (akustik

empedans) belirler.

Akustik diren; ses dalgasnn hz

ile doku dansitesinin bir rndr

ve dokunun younluu ile

elastisisesi tarafndan belirlenir.

Akustik dirence bal olarak her

doku karakteristik bir internal eko

zellii gsterir.

Do

ku

Ses dalgas birbirinden farkl akustik

diren gsteren ara yzlerden

getiinde yansmaya urar.

Yansmann miktar, dokularn akustik

diren fark tarafndan belirlenir. ki

doku arasndaki akustik diren fark

ne kadar fazlaysa, yansma ve

salmada o kadar fazladr.

Yumuak dokular arasndaki yansma

ok az iken; yumuak dokukemik,

yumuak doku-hava yzeyleri

arasndaki yansma ok fazladr.

USGde Grntleme ekilleri

A

(Amplitd)

M

(Motion-

Hareket)

B

(Brightness-Parlaklk)

B modda; yanklar iddetleri ile orantl olarak parlak noktalar

eklinde kaydedilir ve monitrde farkl parlaklkta noktalardan

oluan, iki boyutlu kesitsel grntler elde edilebilir.

Gnmzde bu yntem, iki boyutlu (2B) grntleme

yntemi olarak bilinmektedir.

B mod tansal radyografinin kullanld dier tp alanlarnda

olduu gibi, di hekimlii alannda da en yaygn kullanlan

ultrasonografik grntleme yntemidir.

Ultrasonografide

Grntlerin

Deerlendirilmesi

Akustik Glge

Akustik Zenginleme

Ekojenite

Doppler Ultrasonografi

Kan akmnn niteliini deerlendirmede ve

niceliini saptamada temel yntem olan Doppler

Ultrasonografi yntemi; 1842 ylnda Avusturyal

bir fiziki olan Johan Christian Doppler

tarafndan gzlemlenen ve Doppler kaymas

olarak adlandrlan Sabit frekansl bir ses

kayna yaklatka daha fazla, uzaklatka daha

azalm bir ekilde iitilir. fiziksel prensibine

dayandrlarak elde edilen, ultrasonografik

grntleme yntemidir.

Doppler USG

Pulsed

Doppler

USG Power

Doppler

USG

Renkli

Doppler

USG

Klinik uygulama ekilleri

Pulsed Doppler Ultrasonografi

Power Doppler Ultrasonografi

Power Doppler ultrasonografide;

doppler sinyalinin ortalama

frekans kaymas yerine, doppler

sinyalinin iddeti hesaplanr.

Power Doppler USGde; renklenme

ve parlaklk, kan akmnn hz ve

kan akmnn ynnden bamsz

olup, hareketli kan hacmine

baldr.

Renkli Doppler Ultrasonografi (RDUS)

Doku morfolojisi; gri skalada, damar iine akan kan ise; e

zamanl olarak, renkli modda gsterilir. Hareketli eritrositlerden

alnan sinyaller, akmn ynne gre, mavi ya da krmz renkle

kodlanarak grnt elde edilir.

Genel olarak; proba yaklaan akm krmz, probtan uzaklaan

akm ise, mavi renkle gsterilir.

Hareketsiz objeler faz kaymas oluturmadklar iin renk

kodlanmas gstermezler.

Klinik pratikte, vaskler yaplarn saptanmas ve kan akmndaki

fokal bozukluklarn belirlenmesinde kullanlr.

Ultrasonografinin Di Hekimliinde Kullanm

USG; di hekimliinde tansal amal olarak ilk defa, 1963de

Baum ve arkadalar tarafndan, 15 MHz transdserle diin i

yaplarn grntlemek amacyla, yaplan almada kullanlmtr.

Bu almada; uygun kalite ve belirginlikte, sinyal elde edilememitir.

O gnden gnmze kadar, birok farkl ultrasonografi cihaznn di

hekimliinde kullanld rapor edilmitir.

Di hekimlii literatrn deerlendirdiimizde; USG ile bugne

kadar yaplan alma alanlarn yle sralayabiliriz:

Ba ve boyundaki iliklerin deerlendirilmesi

Tkrk bezlerinin ve patolojilerinin deerlendirilmesi

Servikal lenf nodu metastazlarnn deerlendirilmesi

Dil karsinomalarnn deerlendirilmesi

Postoperatif dem ve hematomlarn deerlendirilmesi

Dental kaynakl apselerin, sellitlerin deerlendirilmesi

Distraksiyon osteogenezisi yaplan hastalarda distraksiyon blgesinin

deerlendirilmesi

Ultrasonografi rehberliinde tanya ve tedaviye ynelik giriimler

Di yapsn oluturan dokularn taranmas

Dental fraktr ya da atlaklarn tespiti

Yumuak doku lezyonlarnn incelenmesi

Periapikal lezyonlarn tespiti ve deerlendirilmesi

Kist, tmr gibi kemik ii patolojilerin deerlendirilmesi

Maksillofasiyal fraktrlerin deerlendirilmesi

Periodontal kemik defektlerinin deerlendirilmesi

Gingival kalnlk ve kas kalnl lm

Temporomandibular hastalklarn deerlendirilmesi

mplant di hekimlii

Rapid palatal ekspansiyon hastalarnda sutural almann

deerlendirilmesi

Radyonklid Grntleme

(Nkleer Tp)

RG; organizmaya verilen radyonklidlerin

incelenecek organ veya dokudaki

dalmn grnt eklinde gsteren,

vcuttaki fizyolojik deiikliklerin

deerlendirilmesini salayan fonksiyonel

bir grntleme yntemidir.

Kontrastl Grntleme

Normalde kontrast bir madde ile

evrelenmemi ve bu yzden

grlemeyen organ ve dokularn

kontrast artrc maddeler araclyla

kendilerinin yada evrelerinin

kontrast artrlarak grntlenmesiyntemidir.

Anjiografi

Anjiografi; damar iine bir kateter yardmyla

verilen kontrast madde araclyla

damarlarn grntlenme ilemidir.

Lezyonel Dokularn Analizi

Patolojilerin nihayi tans, lezyonel

dokularn histopatolojik incelemelerinin

sonucunda konulur. Tan; vakalarn

ounda, rutin boyama yntemleri

kullanlarak elde edilir. Dier yandan; ek

boyama teknikleri ya da destekleyici

DNA almalar olmakszn, nihayi

tannn konulamad durumlar olabilir.

Dokunun hastadan

karlmas (Biyopsi

ilemi)

Mikrotomi

Dokunun

mikroskobik bir

kesit retmek iin

hazrlanmas

Doku preparatnn

boyanmas

MATERYAL VE

METOT

2013-2015 yllar arasnda Atatrk

niversitesi Di Hekimlii Fakltesi Az,

Di ve ene Radyolojisi (ADR) Anabilim

Dalnda yrtlen bu aratrmann, bilimsel

etik kurallara uygunluu, Atatrk

niversitesi Di Hekimlii Fakltesi Etik

Kurul Bakanlnn 08.11.2013 tarihli 21

sayl kararyla onaylanmtr. Bu almaya

katlan bireylerin tamamna, alma

hakknda bilgilendirildikten sonra,

almaya gnll olarak katldklarn

belirten Aydnlatlm Onam Formu

imzalatlmtr.

almann Dizayn

enelerde rezorpsiyona sebep olan, radyografik olarak

tamamen radyolsent ya da radyolsent-radyoopak

grnml, mikst lezyonlara sahip olan hastalarn

belirlenmesi

DVT

incelemesi

USG incelemesi

Histopatolojik deerlendirme

Lezyonlarn kistler ve tmr ve benzeri lezyonlar olarak snflandrlmas

Klinik, DVT, USG ve histopatolojik bulgularnn

deerlendirilmesi

Rutin klinik ve radyolojik muayenenin yaplmas

Rutin muayene bulgularnn kaydedilmesi

DVT ve USG incelemesi

Hastann ya, cinsiyet gibi demografik zellikleri,

Hastann ar, ilik, fistl, lenfadenopati, az

aklnda kstllk, palpasyonda hassasiyet, fasiyal

asimetri, parastezi, lezyonla ilikili dilerde mobilite,

yer deitirme, vitalite kayb, kk rezorpsiyonu ve

lezyonla ilikili gmk di gibi bulgulara sahip olup-

olmad kaydedildi.

Grntleme

Prosedrleri

Dental Volumetrik Tomografi (DVT)

alma kapsamna alnan

hastalarn tamam; ADR Anabilim

Dalnda bulunan flat panele sahip

NewTom 3G Dental Volumetrik

Tomografi cihazyla (NewTom FP,

Quantitative Radiology, Verona, Italy)

incelemeye alnd. Hasta ekimlerinde

doz ayarlamas ve ekim sresi cihazn

kontrolnde yaplmtr.

Ultrasonografi (USG)

alma kapsamna alnan

hastalarn tamam, ADR Anabilim

Dalnda bulunan, Toshiba Aplio 300

marka ultrasonografi cihaz (Toshiba

Corporation, Tokyo, Japan) ve 8-

MHz lineer array transdser probla

incelendi.

Grntlerin

Deerlendirilmesi

Dental Volumetrik Tomografi

(DVT)

DVT incelemesinde;

grntlerin

deerlendirilmesinde,

QR-NNT version 2.21

(Quantitative Radiology)

bilgisayar yazlm

kullanld.

Lezyonun eklinin deerlendirilmesi

Oval

Yuvarlakrregler

Non-sklerotik Sklerotik

KortikalizeSkallop

Lezyonun snrlarnn ve periferal marjin zelliklerinin

deerlendirilmesi

Hipodens+zodens zodens zodens+Hiperdens

Lezyonun dansitesinin deerlendirilmesi

Lezyonda diler arasna skallop varlnn deerlendirilmesi

Lezyon ierisinde internal septa varlnn deerlendirilmesi

Lezyon ierisinde kalsifikasyon varlnn deerlendirilmesi

Lezyonun periost reaksiyonuna sebebiyet verip vermediinin deerlendirilmesi

Lezyonun periferindeki kemikteki deiikliklerin deerlendirilmesi

Lezyonun orbita taban ile olan ilikisinin deerlendirilmesi

Lezyonun maksiller sins taban ile olan ilikisinin deerlendirilmesi

Lezyonun nazal kavite duvarlar ile olan ilikisinin deerlendirilmesi:

Lezyonun maksiller insiziv kanal ile olan ilikisinin deerlendirilmesi

Lezyonun mandibular kanalla olan ilikisinin deerlendirilmesi

Bukkal kortikal ekspansiyon ve perforasyon

Lezyonun bukkal-palatinal (lingual) kortikal kemik zerinde sebep olduu

deiikliklerin deerlendirilmesi

Bukkal kortikal kalnlama ve ekspansiyon

Bukkal ve lingual ekspansiyon

Bukkal kortikal incelme ve lingual perforasyon

S boyut lmMD ve AP boyut lm

Lezyonun boyutsal lmlerinin yaplmas

Ultrasonografi

Ultrasonografik deerlendirmenin ilk aamasnda, ilgili lezyonun

bulunduu blge zerinde probun dolatrlmasyla lezyonun

grntsnn elde edilip edilemedii deerlendirilmitir. Daha

sonra; ultrasonografiyle grnt elde edilen vakalarda, lezyonlar

belirtilen kriterlere gre deerlendirilmitir.

Lezyonun eklinin deerlendirilmesi:

Yuvarlak Oval rregler

Lezyonun USG grntsnn belirginliinin deerlendirilmesi

nternal ekojenitenin deerlendirilmesi

Posterior eko varlnn deerlendirilmesi

Posterior duvar ekojenitesinin deerlendirilmesi

MD ve AP boyut lm S boyut lm

USG grnts zerinde lezyonun boyutlarnn lm

Lezyonun RDUS bulgularnn deerlendirilmesi

nternal vasklarizasyonEksternal vasklarizasyon

Bukkal ekspansiyon varlnn deerlendirilmesi

Bukkal perforasyon varlnn deerlendirilmesi

Palatinal-lingual perforasyon varlnn deerlendirilmesi

Basit kistik grnm

Lezyonun USG karakteristiinin deerlendirilmesi

Kompleks kistik grnm

Solid grnm

Semisolid grnm

Histopatolojik Deerlendirme

Kistik Semisolid Solid

BULGULAR

112 hastada tespit edilen, 123 kemik ii lezyon

deerlendirilmitir.

almaya dhil edilen bireylerin 72 (% 64.3) tanesi erkek, 40

(% 35.7) tanesi kadnd.

Bireylerin yalar 6-72 arasnda deimekte olup; yalarnn

ortalamas 31.7 15.4d.

almamzda kistlere 6-64 ya aras hastalarda, tmr ve

benzeri lezyonlara ise 7-72 ya aras hastalarda rastlanlmtr.

% 60.2

% 39.8

Kistler Tmr ve benzeri lezyonlar

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Kistler Tmr ve benzeri lezyonlar

Lezyonlarn dalm

% 71.6

% 8.1

% 6.8

%4.1

%4.1%2.7 %2.7

Radikler Kist

Dentigerz Kist

Stafne Kemik Kavitesi

nsiziv Kanal Kisti

Travmatik Kemik Kisti

Rezidel Kist

Lateral Periodontal Kist

Kistler

%61.2%20.4

%6.1

%4.1

%4.1%2 %2

Keratokistik odontojenik tmr

Dev Hcreli Granlom

ltihabi Granlasyon Dokusu

Ossifying Fibroma

Ameloblastoma

Adenomatoid Odontojenik Tmr

Fibrz Displazi

Tmr ve benzeri lezyonlar

Lezyonun Karekteristii

Cinsiyet

X2 p

Erkek

n (%)

Kadn

n (%)

Kistler 50 (% 40.7) 24 (% 19.5)

0.243 0.622

Tmr ve benzeri lezyonlar 31 (% 25.2) 18 (% 14.6)

Toplam 81 (% 65.9) 42 (% 34.1)

n: Hasta says %: Yzdelik oran

X2 (ki-kare) testi, p

Lezyonun

Karekteristii

Ya Gruplar X2 p

0-20

n (%)

21-30

n (%)

31-40

n (%)

41-50

n (%)

51-72

n (%)

4.454 0.348

Kistler 23 (%18.7) 22 (%17.9) 11 (%8.9) 7 (%5.7) 11 (%8.9)

Tmr ve

benzeri lezyonlar

15 (%12.2) 8 (%6.5) 8 (%6.5) 8 (%6.5) 10 (%8.1)

Toplam38 (%30.9) 30 (%24.4) 19 (%15.4) 15 (%12.2) 21 (%17)

n: Hasta says %: Yzdelik oran

X2 (ki-kare) testi, p

n: Hasta says %: Yzdelik oran

X2 (ki-kare) testi, p

Lezyonun Karekteristii

Lezyonun enelerde bulunduu

lokasyon

X2 pAnterior

n (%)

Posterior

n (%)

Kistler 33 (%26,8) 41 (%33,3)

18,603 0,00*

Tmr ve benzeri lezyonlar 4 (%3,3) 45 (%36,6)

Toplam 37 (%30,1) 86 (%69,9)

n: Hasta says %: Yzdelik oran

X2 (ki-kare) testi, p

60 (% 48.8) tanesinin oval ekilli

15 (% 12.2) tanesinin yuvarlak ekilli

48 (% 39.0) tanesinin irregler ekilli

ekil

n=42

n=18

n=13

n=2

n=19

n=29

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

70,00%

Kistler Tmr ve benzeri lezyonlar

Oval Yuvarlak rregler

20 (% 16.3) tanesinin sklerotik olmayan

37 (% 30.1) tanesinin sklerotik

66 (% 53.7) tanesinin kortikalize

35 (% 28.5) tanesinin skallop periferal marjin

Periferal marjin zellikleri

n=10

n=10

n=29

n=8

n=35

n=31

n=11

n=24

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

70,00%

Kistler Tmr ve benzeri lezyonlar

Non-sklerotik Sklerotik Kortikalize Skallop periferal marjin

23 (% 18.7) tanesinin hipodens

58 (% 47.2) tanesinin izodens

38 (% 30.9) tanesinin hipodens-izodens

1 (% 0.8) tanesinin izodens-hiperdens

3 (% 2.4) tanesinin izodens-hipodens-hiperdens

Dansite

n=16

n=7

n=31

n=27

n=27

n=11

n=0n=1

n=0

n=3

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

Kistler Tmr ve benzeri lezyonlar

Hipodens zodens Hipodens-zodens zodens-Hiperdens Hipodens-zodens-Hiperdens

6 (% 4.9) tanesinin diler arasna skallop yapt

2 (% 1.6) tanesinin ierisinde internal septaya sahip olduu

5 (% 4.1) tanesinin ierisinde kalsifikasyon olduu

5 (% 4.1) tanesinin periost reaksiyonuna sebep olduu

13 (% 10.6) tanesininde lezyonun periferindeki kemikte

sklerizasyon art

evre anatomik yaplarla olan ilikileri

n=2

n=4

n=2

n=0

n=1

n=4

n=3n=2

n=4

n=9

0,00%

2,00%

4,00%

6,00%

8,00%

10,00%

12,00%

14,00%

16,00%

18,00%

20,00%

Kistler Tmr ve benzeri lezyonlar

Diler arasna skallop nternal septa Kalsifikasyon Periost reaksiyonu Perifer kemikte sklerizasyon art

1 (% 2.3) tanesinin orbita tabannda ykselmeye

16 (% 37.2) tanesinin maksiller sins tabannda ykselmeye,

7 (% 16.3) tanesinin maksiller sins tabannda perforasyona,

15 (% 34.9) tanesinin nazal kavite duvarlarnda yer deitirmeye,

24 (% 55.8) tanesinin nazal kavite duvarlarnda perforasyona

26 (% 60.5) tanesinin maksiller insiziv kanalla ilikili olduu

Maksilla yer alan lezyonlarn;

n=0

n=1

n=9

n=7

n=3

n=4n=12

n=3

n=19

n=5

n=23

n=3

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

Kistler Tmr ve benzeri lezyonlar

Orbita tabannda ykselme Maksiller sins tabannda ykselme Maksiller sins tabannda perforasyon

Nazal kavite duvarlarnda yer deitirme Nazal kavite duvarlarnda perforasyon Maksiller insiziv kanalla iliki

Orbita tabannda ykselmeye sebep olan lezyonun,

histopatolojik olarak incelenmesi sonucunda, ossifying

fibroma olduu tespit edilmitir.

Aksiyal kesit Koronal kesit Sagital kesit

26 (% 32.5) tanesi mandibular kanaln seyrinde deiiklie

49 (% 61.3) tanesi mandibular kanaln etrafn saran d kortikal

kemik duvarnda perforasyon

Mandibulada yer alan lezyonlar deerlendirildiinde;

n=7

n=19

n=19

n=30

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

70,00%

80,00%

90,00%

Kistler Tmr ve benzeri lezyonlar

Mandibular kanal seyrinde deiiklik Mandibular kanalla iliki

DVT BulgularMandibula Maxilla Toplam

n % n % n %

Bukkal Kortikal Ekspansiyon 44 55 37 86 81 65.9

Palatinal-Lingual Kortikal Ekspansiyon 41 51.2 36 83.7 77 62.6

Bukkal Kortikal ncelme 68 85 42 97.7 110 89.4

Palatinal-Lingual Kortikal ncelme 71 88.8 43 100 114 92.7

Bukkal-Kortikal Perforasyon 38 47.5 36 83.7 74 60.2

Palatinal-Lingual Kortikal Perforasyon 32 40 36 83.7 68 55.3

Bukkal-Kortikal Kalnlama 0 0 1 2.3 1 0.8

Palatinal-Lingual Kortikal Kalnlama 0 0 2 4.7 2 1.6

n=Lezyon says %=Yzdelik Oran

Bukkal-palatinal (lingual) kortikal kemik zerinde sebep olduu deiiklikler

123 lezyonun 89 (% 72.4) tanesinden

ultrasonografi grnts elde edilirken, 34

(% 27.6) tanesinden kaln bukkal kortikal

kemik miktar veya anatomik sebeplerden

dolay ultrasonografi grnts elde

edilememitir.

57 (% 64) tanesi oval ekilli

13 (% 14.6) tanesi yuvarlak ekilli

19 (% 21.3) tanesi irregler ekilli

ekil

n=37

n=20

n=10

n=3

n=9

n=10

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

70,00%

Kistler Tmr ve benzeri lezyonlar

Oval Yuvarlak rregler

8 (% 9) tanesi ok kt

25 (% 28.1) tanesinin kt

29 (% 32.6) tanesinin iyi

27 (% 30.3) tanesinin ok iyi

USG grntsnn belirginlii

n=5 n=3

n=14

n=11n=19

n=10

n=18

n=9

0,00%

5,00%

10,00%

15,00%

20,00%

25,00%

30,00%

35,00%

40,00%

Kistler Tmr ve benzeri lezyonlar

ok kt Kt yi ok iyi

37 (% 41.6) tanesinin anekoik

17 (% 19.1) tanesinin hipoekoik

28 (% 31.5) tanesinin izoekoik

3 (% 3.4) tanesinin hiperekoik

4 (% 4.5) tanesinin izoekoik-hiperekoik (mikst)

nternal ekojenite

n=33

n=4

n=11n=6

n=10

n=18

n=1

n=2

n=1

n=3

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

70,00%

Kistler Tmr ve benzeri lezyonlar

Anekoik Hipoekoik zoekoik Hiperekoik zoekoik-Hiperekoik

21 (% 23.6) tanesinde deimemi

68 (% 76.4) tanesinde artm

Posterior duvar ekojenitesinin deiimi

n=10

n=11

n=46

n=22

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

70,00%

80,00%

90,00%

Kistler Tmr ve benzeri lezyonlar

Deimemi Artm

17 (% 40.5) tanesinde internal vasklarizasyon

17 (% 40.5) tanesinde eksternal vasklarizasyon

8 (% 19) tanesinde internal ve eksternal vasklarizasyon

Vasklarizasyon

n=6

n=11

n=13

n=4

n=2

n=6

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

70,00%

Kistler Tmr ve benzeri lezyonlar

nternal vasklarizasyon Eksternal vasklarizasyon nternal-Eksternal vasklarizasyon

62 (% 69.7) tanesinin kistik

48 (% 77.4) tanesinin basit kistik

14 (% 22.6) tanesinin kompleks kistik grnm

11 (% 12.4) tanesinin solid

16 (% 18) tanesinin semisolid

USG karakteristii

n=46

n=16

n=10 n=6

n=0

n=11

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

70,00%

80,00%

90,00%

Kistler Tmr ve benzeri lezyonlar

Kistik Semisolid Solid

almamzda; kompleks kistik grnme sahip, iki tane insiziv

kanal kisti ve bir tane KOT vakasnda, lezyon ierisinde ses

dalgasnn etkisiyle hareket eden ve kar ya eklinde bir

grnme sebep olan, izo-hiperekojenik materyal varl tespit

edilmitir.

Aksiyal kesit Sagital kesit Koronal kesit

104 (% 84.6) tanesi kistik

17 (% 13.8) tanesi solid

2 (% 1.6) tanesi semisolid

Histopatolojik deerlendirilme

n=74

n=30

n=0n=2

n=0

n=17

0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

Kistler Tmr ve benzeri lezyonlar

Kistik Semisolid Solid

DVT

USG

Kendalls W p

Yok n (%) Var n (%)

Yok n (%) 13 (% 14.6) 6 (% 6.7)

0.001 0.782

Var n (%) 7 (% 7.9) 63 (% 70.8)

n: Hasta says, %: Yzdelik oran

Non-parametrik Kendalls W korelasyon analiz testi, p

Palatinal (lingual) kortikal perforasyon

DVT

USG Kendalls W p

Yok n (%) Var n (%)

0.242 0.000*Yok n (%) 31 (% 34.8) 2 (% 2.3)

Var n (%) 27 (% 30.3) 29 (% 32.6)

n: Hasta says, %: Yzdelik oran

Non-parametrik Kendalls W korelasyon analiz testi, p

Bukkal kortikal ekspansiyon

DVT

USG Kendalls W p

Yok n (%) Var n (%)

0,003 0,617

Yok n (%) 7 (% 7.9) 9 (% 10.1)

Var n (%) 7 (% 7.9) 66 (% 74.1)

n:Hasta says, %:Yzdelik oran

Non-parametrik Kendalls W korelasyon analiz testi, p

Boyut Teknik Ortalama (mm)Standart

sapma (mm)

Pearson

korelasyon

testi

Paired

Sample t

testi

Mesio-

distal

DVT 24.9 11.4 p=0,00* t = 0.919

p= 0.360USG 25.5 10.1

Anterior-posterior

DVT 16.5 7.4

p=0,00*

t = 1.259

p= 0.212

USG 17.2 7.8

Superior-

inferior

DVT 21.8 9.9

p=0,00*

t = 6.822

p= 0.00*

USG 16.8 7.6

mm: Milimetre

Pearson korelasyonu ve Paired Sample t testi, p

n: Hasta says %: Yzdelik oran

Non-parametrik Kendall Tau B korelasyon testi, p

Hasta Poplasyonu

Radyoopak lezyonlar

Radyolsent-radyoopak

Tamamen radyolsent

Lezyonlar

KistlerTmr ve benzeri

lezyonlar

Keratokistik

odontojenik

tmr (KOT)

KOT epitelinde

benign bir

tmrle uyumlu,

kendiliinden bir

byme

potansiyelinin

mevcut olmas ve

bu durumun farkl

bir radyografik

grnm kazandrmas

WHO tarafndan

2005 ylnda

benign odontojenik tmr

Lezyonlar

KistlerTmr ve benzeri

lezyonlar

Solid bir lezyon

olma zelliine

sahip

olmalarndan dolay

Yalanc kist

vakalar, gerek

kistik lezyonlar

olmamalarna

ramen,

radyografik

zellikleri gz nne alnarak

ltihabi

granlasyon

dokusu

Travmatik kemik

kisti

Stafne kemik

kavitesi

Direkt Radyografiler

Dk znrlk

Magnifikasyon

Distorsiyon

ki boyutlu bir grnt salamalar

Diler ve destek yaplar ile fasiyal kemik yapnn geni bir alannn grntlemesi

Dk radyasyon dozuyla grnt elde edebilmesi

3DX nnn tpta

kullanlmasndan beri

radyografik grnt

ene lezyonlarnn tan,

tedavi ve tedavi sonras

takip srelerinde ok nemli bir yere sahiptir.

BT

Lezyonun

Snrlar

Lezyonun

i yapsLenf nodlar

Sperpozisyonsuz

grnt elde

edilebilmesi

Gerek

boyutsal

deer

Farkl dzlemlerde

grnt elde

edilebilmesi

Yksek

znrlk

Lezyonun evre

dokularla

ilikisinin deerlendirimesi

BT DVT

Yksek radyasyon dozu

Konik n

teknolojisi, X-

ray nn ok

daha fazla bir etkinlikle

ok daha az

elektriksel

enerji gereksinimi

Daha ucuz

ve daha

kk X-ray bileenleri

DVT

Spiral BT

2009 ylnda Chau ve arkadalar tarafndan

yaplan konvansiyonel BT, spiral multislice BT

ve DVT ile implant yerletirmesi srasnda

absorbe edilen dozlarn aratrld bir fantom

almasnda, implant grntlemesi iin

farkl grntleme metodu kullanlarak, oral ve

maksillofasiyal blgedeki be farkl kritik

organdaki absorbe doz miktar hesaplanmtr.

Bu almada; DVTnin, organlar iin en dk

dozu yayd bulunurken, spiral multislice

BTnin ise en yksek dozu yayd

belirlenmitir.

Artan salm radyasyon

X-ray detektrnn kstl dinamik alan

In sertlemesi artefakt

HU deerini vermemesi

Eriebilirlii

Kolay uygulanmas

Dk radyasyonlu tek bir ekimle boyutlu bir rekonstrksiyon

ok dzlem zerinde gerek boyutlu kesitsel bir grnt imkan sunmas

Rosenborg ve arkadalar

DVTnin, radikler kist ve

granlomann ayrmn yapmada

uygun olmayan bir metot olduu belirtilmiken

DVTnin, minimum 5 mm

boyutundaki apikal lezyonlarn

kist-granlom ayrmnn

yaplmasnda, orta dzeyde,

doru tan salayabilecei

DVT; lezyonun ierii ile ilgili bilgi salamasna ramen, dansite lmnde

kullanlan HU deerlerinin gvenilir olmamasndan tr, yumuak doku

grntlemesinde ya da benzer dansiteye sahip dokularn grntlemesinde ok baarl deildir.

Guo ve arkadalar

DVT

Lezyonun

Snrlar

Lezyonun

ekli

enedeki

yerleimievre kemiin

trabekler yaps

Lezyonun

dansitesiLoklarite

Lezyonun

internal

yaps

Lezyon

ierisinde septa varl

Bukkal-palatinal

(lingual) kemikte

meydana gelen

deiiklikler

Lezyonun

evre

anatomik

yaplarla

ilikisi

Literatrde; kemik ii lezyonlarn bizim almamza benzer

bir ekilde snflandrld ve DVT bulgularnnn sunulduu

baka bir almaya rastlayamadmzdan dolay elde edilen

sonularn literatrle karlatrma imkn bulunamamtr.

Bu durum; enelerde grlen

lezyonlarn orbita tabanna kadar

ulaabilecek kadar byk boyutlara

ulaabileceini gstermesi asndan

ve bu tr lezyonlarn tan ve tedavi

planlamasnda, boyutlu

grntlemenin gerekliliini

gstermesinden tr dikkate

alnmaldr.

almamzda;

maksillada

rastladmz bir

lezyonun, orbita

tabannda ykselmeye

sebep olduu ve bu

lezyonun ossifying

fibroma olduu tespit edilmitir.

almamzda; kemiin dansitesi

yerine yumuak dokunun

dansitesinin kstas alnmasnn

sebebi; almamza dhil edilen

lezyonlarn litik lezyonlardan

olumasndan tr, kemik

dokuya gre lezyonlarn ounun

hipodens olarak tanmlanmasnn

nne geip, DVT araclyla

lezyonlarn dansite farkllklarnn

yanstlmaya allmasdr.

DVTler; yumuak dokular

arasndaki dansite

farkllklarn gstermede

baarl bir metod deildir.

Bizim almamzda, kemik

dokusu yerine lezyon

evresinde bulunan

yumuak dokunun dansitesi

kstas alnarak, lezyonlarn

dansite farkllklar

yanstlmaya allmtr.

USG

Pahal

olmayan

Non-

invaziv

Kolay

grnt

elde

edilebilen

yonize

radyasyon

riski

olmayan

lk olarak 1996 ylnda Lauria ve arkadalar tarafndan kemik ii lezyona sahip, 72 hastann

prospektif olarak deerlendirildii bir almada; USGnin, enelerdeki kemik ii

lezyonlarnn ayrc tansndaki rolyle ilgili,

pozitif bulgulara rastlanlmtr.

Bu almada; USGnin kesin tan iin yeterli olmamasna karn, solid ve kistik lezyonlarn ayrmnda yarar salayacak ve biyopsi iin rehberlik edebilecek, mkemmel bir metod

olduu belirtilmitir.

Sonu olarak bu alma; USGnin, invaziv olmayan bir yntem olmas ve ekonomik

olmasndan tr, rutin bir ekilde, destekleyici bir metod olarak, enelerdeki

kemik ii lezyonlarn tansnda kullanlmasn nermitir.

USG, enelerdeki kemik ii

lezyonlarn ierikleri

hakknda cerrahi

mdahaleden nce doru

bilgi salayabilir. Literatrde;

USGnin enelerdeki kemik

lezyonlarnn tansnda

roln aratran kstl sayda

alma vardr.

Bu almada; youn likid ieriine sahip olarak

snflandrlan vakalar, bizim almamzda kompleks kistik

vakalar eklinde snflandrlmtr. Bizim almamzda; bu

almada olduu gibi, ieriindeki keratin sebebiyle USGde

hiperekojenik bir internal ekojeniteye sahip olduu

dnlen ve youn likid ieriine sahip olarak

snflandrlan KOT vakalar dnda, insiziv kanal kisti ve

enfekte radikler kist vakalarnda da benzer bir USG

grnmne rastlanlmtr.

1999 ylnda Ishii ve arkadalar

tarafndan yaplan ve palatal

tmrlerin tansnda

ultrasonografinin rolnn aratrld

almada, 11 hastann sonografik

grntlerinin deerlendirilmesinde;

lezyonun snrlar, fibrz kapsl

varl, posterior eko, posterior duvar

ekosu ve kemik absorbsiyonu

arasndaki iliki ile her lezyonun

patolojik bulgular ve internal ekolar

arasndaki iliki analiz edilmitir.

Bu almada 3 cm apndan daha

kk boyuta sahip, kk palatal

tmrlerin preoperatif

deerlendirilmesi iin, USGnin en iyi

balang inceleme tetkiki olduu

vurgulanmtr.

Bu almalardan sonra, USG; enelerdeki kemik ii lezyonlarn grntlemesinde, endodontik orjinli periradikler lezyonlarn deerlendirilmesi amacyla kullanlmtr.

2002 ve 2003 yllarnda

Cotti ve arkadalar

yaptklar almalarda,

ultrasonografinin periapikal

lezyonlarn ayrmnda

kullanlabilecei konusunda

pozitif bulgular rapor etmilerdir.

Gundeppa ve arkadalar ise;

yaptklar almada, dijital ve

konvansiyonel radyografilere gre

lezyonun boyutunu daha dk

gstermesine ramen, lezyonun kist

ya da granlom ayrmnn

ultrasonografiyle yaplabileceini

gstermilerdir.

Daha sonraki yllarda USG ve Doppler USG ile yaplan almalar, USGnin; periapikal lezyonlarn

yapsn belirlemede yararl olduunu ortaya koymutur. Sonu olarak; klinik almalar, USGnin

periapikal lezyonlarn deerlendirilmesinde umut veren bir tansal teknik olduunu gstermitir. Bu

almalar, periapikal lezyonlarn eko yaps ve histopatolojik bulgular arasnda kesin bir korelasyon

bulmulardr.

2009da Smer ve arkadalar tarafndan yaplan, 20 hastada tespit edilen 22 kemik ii lezyonun,

USG ve Doppler USG bulgularnn histopatolojik bulgularla korelasyonunun deerlendirildii bir alma yapmlardr

USGnin cerrahi

prosedrden nce

enelerdeki kemik

ii lezyonlarn

ierii ile ilgili

doru bilgi verebilecei

USGnin; enelerdeki

kemik ii lezyonlarn

deerlendirilmesinde,

dk fiyat ve non-invaziv

bir yntem olmasndan

tr destekleyici bir

grntleme yntemi olarak kullanlabilecei

Renkli ve Power

Doppler USGnin

incelenilen

dokunun ve

evresinin

vasklarizasyonun

tespitinde kullanlabilecei

Kesin histolojik tan ve USG bulgular arasnda korelasyon bulunamamtr.

USGnin benzer radyolojik grntlere sahip, kemik ii lezyonlarn son tansnda, cerrahi ya da biyopsi prosedrlerini elimine etmeyecei vurgulanmtr.

almamzda hasta says

artrlmtr ancak bizim

almamzda da malign

zellikte bir lezyona rastlanlamamtr.

almamzda USG bulgularyla histopatolojik

bulgular arasnda istatistiki olarak anlaml bir

korelasyonun var olduu tespit edilmitir. Bizim

almamzda; USG bulgularyla histopatolojik

bulgular arasnda, Smer ve arkadalarnn yapt

almadan farkl olarak, korelasyon bulunmasnn

sebebi, bizim deerlendirdiimiz vaka saysnn

fazla olmas olabilir. Bu durum; ene lezyonlarnn

kistik ya da solid yapsn ortaya koymada,

ultrasonografinin baarl olduunu

gstermektedir.

RDUS; incelenilen dokuda kan akmnn varln, ynn ve hzn deerlendirme frsat

sunar. Vasklarizasyon varlnn tespiti, lezyonun solid ya da vaskler kaynakl olmasnn

belirlenmesinde yarar salayabilir.

Bizim almamzda; kistlerin % 37.5inde, tmr ve benzeri lezyonlarn % 63.6snda

vasklarizasyon varl saptanmtr. Kistlerin ounluunda eksternal vasklarizasyon

saptanmken, tmr ve benzeri lezyonlarn ounda internal ve internal-eksternal

vasklarizasyon bir arada saptanmtr.

Smer ve arkadalar Doppler USGnin incelenilen

dokunun ve evresinin vasklarizasyonun tespitinde

kullanlabileceini, yaptklar almada

belirtmilerdir. Bu almada; kistik ve semisolid

USG grntsne sahip lezyonlarda

vasklarizasyona rastlanmazken, solid grnme

sahip lezyonlarda, internal ve eksternal

vasklarizasyon varlna rastlanlmtr. Ayrca; bu

almada, solid USG grntsne sahip ve internal

vasklarizasyon gzlenen lezyonlardan bir tanesinin

radikler kist tans ald belirlenmitir.

Cotti ve arkadalarnn yapt almada; internal

vasklaritenin varlnn, granlom-kist ayrmnn

yaplmasnda yararl olduu gsterilmitir.

USG grntsnn belirginlii

% 60 YLezyonun lokasyonu

Bukkal kemikteki

perforasyonun ya da

incelmenin miktar

Lezyonun boyutu

nternal Ekojenite

nsiziv

kanal kisti ( 2 adet)

KOT

Lezyon ierisinde kar

yan andrr bir ekilde

hareketlenmenin

gzlendii, izoekoik ve

izoekoik + hiperekoik

(mikst) bir yapda internal ekojenite

Epitel artklar

Keratin ierii

Mukotik

kvamdaki kist ierii

Debrisler

Palatal kemikte defekt

Lezyonun ultrason

karakteristiinin kistik yada

solid bir yapda olduunu

gstermede yardmc olabilecek bir bulgudur.

Akustik direnci farkl olan iki

doku arasndan ses

dalgasnn geerken, ses

dalgasnn krlmasndan dolay oluur.

Posterior duvar

ekojenitesindeki art

Kemik rezorpsiyonu basksn

Posterior eko varl

almamzda

posterior eko

varlnn palatal-

lingual perforasyonu

gsterdiini kabul

ettiimizde, USGnin

lingual-palatal

perforasyon varlnn

gstermede

istatistiksel olarak

DVT bulgularyla

uyum gsterdii

bulunmutur.

Bukkal ekspansiyon ve perforasyonun tespitinde DVT ve USG bulgularnn uyumu

almamzda bukkal

ekspansiyonun

belirlenmesinde USG

bulgular DVT

bulgularyla uyumlu deildir.

USG ile yalnzca probun boyutu

kadar bir alanda grntleme

yaplmasndan dolay, geni

boyutlu lezyon alanlarnda

ekspansiyonun fark edilememesi olabilir.

almamzda bukkal

perforasyonun

belirlenmesinde USG

bulgular DVT

bulgularyla uyumlu deildir.

Kortikal kemik tabakasnn ok

inceldii durumlarda elde edilen

USG grntsnde, kortikal kemik

tabakasnn varlnn

belirlenememesi olabilir.

DVT ve USG ile lezyonlarn dzlem zerindeki boyutsal lmleri ve birbirleriyle olan uyumu

DVT kemik

lezyonlarnn boyut

ve hacmini

lmede gvenilir

ve pratik bir metottur.

Gundeppa ve arkadalar tarafndan yaplan

almada, periapikal lezyonlarn USG ile elde

edilen boyutlarnn konvansiyonel radyografi

ve dijital radyografi ile elde edilen boyutlarla

uyumu deerlendirildiinde, USGnin

konvansiyonel ve dijital radyografi

teknikleriyle karlatrldnda, doru bir

lm sonucu verdii saptanrken, onlara

gre lezyonun boyutlarn daha dk olarak

verdii belirlenmitir.

Bizim almamzda; DVT ve USG ile

yaplan boyutsal lmlerin birbiriyle

korelasyon gsterdii tespit edilmitir.

DVT ve USG ile dzlem zerinde

yaplan lmlerde MD ve AP boyut

lmlerinde istatistiksel olarak anlaml

bir fark yokken, S boyut lmnde

istatistiksel olarak anlaml bir fark

varl saptanmtr. S boyutta DVTde

elde edilen lmlerin daha fazla

olduu belirlenmitir. Bunun sebebi

olarak; anatomik sebepler, lezyon

boyutunun bykl ve lezyonun

kemik ierisindeki pozisyonundan

dolay probun lezyon boyutunu tam

olarak lememesi gsterilebilir.

DVT; lezyonun lokasyonun,

boyutunun, periferal

marjinlerinin, evre yaplarla

olan ilikisinin, internal

yapsnn ve dansitesinin

deerlendirilmesinde, boyut

zerinde bir deerlendirme imkn sunar.

USG; invaziv olmayan, iyonize

radyasyon riski barndrmayan,

gerek zamanl grnt oluturma

imkn salayan, ucuz bir

grntleme yntemidir. Herhangi

bir cerrahi uygulamadan nce,

enelerdeki lezyonun ierii, boyutu

ve Doppler USG zelliiyle lezyonun

vasklarizasyonu ve evre vaskler

yaplarla olan ilikileri hakknda bilgi

salayarak; lezyon

grntlemesinde, DVTnin

salayamad, ilave bilgiler salayabilir.

Sonu olarak;

DVT ve USG ile lezyonlarn dzlem zerinde yaplan boyutsal lmlerinin birbiriyle

korelasyon gsterdii saptanmtr. DVT ve USG ile dzlem zerinde yaplan

lmlerde; MD ve AP boyut lmlerinde, istatistiksel olarak anlaml bir fark yokken,

S boyut lmnde istatistiksel olarak anlaml bir farkllk olduu saptanmtr. S

dzlem zerinde elde edilen boyutsal lmlerin, DVTde daha yksek olduu tespit

edilmitir.

Lezyonlarn bukkal ve lingual-palatinal kortikal kemik zerinde sebep olduklar

deiikliklerin deerlendirilmesinde; DVT ve USG bulgular arasnda; bukkal

ekspansiyon ve perforasyonun belirlenmesinde uyum bulunamazken, palatinal-lingual

perforasyonun belirlenmesinde uyumluluk tespit edilmitir.

Lezyonlarn USG karakteristiini belirleyen bulgularla, histopatolojik bulgular arasnda

bir korelasyonun var olduu tespit edilmitir. Bu durum, USGnin kistik ve solid

lezyonlar ayrt etmede baarl olduunu gstermektedir.

USG; iyonize radyasyon riskinden dolay DVT incelemesinde saknca bulunan ocuk ve

hamile hastalarda; bukkal kortikal perforasyon ya da incelmeye sebep olan kemik ii

lezyon grntlemesinde, bir seenek olarak dnlebilir.

Yaptmz bu almadan elde edilen bulgular, bir standart elde edebilmek iin, her

lezyon veya lezyon grubuna ynelik farkl almalarn da yaplmas gerektiini

gstermitir.

USG; enelerde, bukkal kortikal perforasyon ya da incelmeye sebep olan kemik ii

lezyonlarn tehisinde ve tedavi planlamasnda, DVT ile birlikte destekleyici bir

grntleme yntemi olarak kullanlabilir.