1

Cellular pathology

La-or Chompuk, M.D.

Department of pathology and forensic medicine

• Adaptation;– hyperplasia: increased cell number– hypertrophy: increased cell mass– atrophy: decreased cell mass– metaplasia: change from one

mature cell type to another• Reversible injury• Irreversible injury

Hyperplasia

เปนกลไกการปรับตัวของเซลลเพื่อการตอบสนองตอส่ิงกระตุน ทําใหเกิดการเพิ่มจํานวนของเซลล(Increase in cell number) จนเกิดการขยายขนาดของเนื้อเยื่อหรืออวัยวะตามมา อยางไรก็ตาม ถามีการกําจัดส่ิงกระตุนหรือเมื่อสิ่งกระตุนหายไปก็จะเปลี่ยนแปลงกลับสูสภาพปกติได

Physiological hyperplasia เชน

• Proliferative endometrium คือ Physiological hyperplasia ของเยื่อบุมดลูกอันเปนผลเนื่องจากฮอรโมนเอสโตรเจน ในชวงครึ่งแรกของ Menstrual cycle เปนชวงที่รางกายหลั่งฮอรโมนเอสโตรเจนมากเปนผลใหมีการเพิ่มจํานวนของเซลลเย่ือบุมดลูก ดังนั้นจึงทําใหมีการหนาตัวของเยื่อบุมดลูกมากขึ้น

Pathological hyperplasia เชน

• Nodular hyperplasia of Prostate gland หรือ Benign prostatichyperplasia ซึ่งเกดิเน่ืองจากความผิดปกติของฮอรโมนเพศชาย ทําใหมีการเพิ่มจํานวนเซลลบุตอมลูกหมากและมีการเพิ่มขนาดของตอมลูกหมากจนทําใหกดเบียดทางเดินปสสาวะ เกิดอาการปสสาวะลําบาก นอกจากมีการเพิ่มจาํนวนของเซลลบุตอมแลวยังพบมีการเพิ่มจํานวนของเนื้อเยื่อเกีย่วพัน ทําใหเกิดเปนกอน (Nodule) ข้ึนในตอมลูกหมาก

Benign prostatic hyperplasia: BPH

ตอมลูกหมากมีกอน (nodule) ขอบเขตชัดไปกดเบียดทางเดินปสสาวะ

Epithelial cell เพ่ิมจํานวนขึ้น และมีบางสวนย่ืนเขาไปใน lumen

2

Hypertrophy

เปนกลไกการปรับตัวของเซลลเพื่อตอบสนองตอสิ่งกระตุน ทําใหมีการเพิ่มขนาดของเซลล (Increase in cell size) จนเปนผลใหเกิดการเพิ่มขนาดของเนื้อเยื่อหรืออวัยวะตามมา ซึ่งการเปลี่ยนแปลงดังกลาวตองแยกจากการเพิ่มขนาดของเซลล หรือ อวัยวะ อันเนื่องจากกลไกการเกิดเนื้องอก

Left ventricular hypertrophy: LVH

ผนังหัวใจหองลางซายหนาตัวมากกวาปกติเซลลกลามเนื้อหัวใจมีขนาดใหญขึ้น นิวเคลียสโตกวาปกติ 3 เทา

Hypertrophy

Normal uterus

myometrium

cervix

Pregnant uterus มีขนาดใหญกวาปกติ ชั้น myometrium หนาขึ้น

Testicular atrophy

Normal Atrophy

Testis มีขนาดเล็กลงกวาปกติ

Metaplasiaเปนกลไกการปรับตัวของเซลลเพ่ือการตอบสนองตอส่ิง

กระตุน โดยการเปลี่ยนจากเซลลหรือเน้ือเยือ่ชนิดหน่ึงไปเปนเซลลหรือเน้ือเยือ่ท่ีเจริญเต็มท่ีอีกชนิดหน่ึง ซึ่งการเปล่ียนแปลงหรือการตอบสนองชนิดน้ีมักเกิดข้ึนกับเซลลเยื่อบุมากกวาเน้ือเยือ่ชนิดอื่นๆ แตเน้ือเยื่อเกี่ยวพนัก็สามารถมีการปรับตัวแบบน้ีได ส่ิงกระตุนท่ีทําใหเกิดการเปล่ียนแปลงแบบนี้ มักจะเปน การเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดลอม ทําใหเซลลหรือเน้ือเยือ่ท่ีไมเหมาะสมกับสภาพแวดลอมดังกลาว ปรับเปล่ียนไปเปนเซลลหรือเน้ือเยื่อปกตอิีกชนิดหน่ึงท่ีเหมาะสมกวา

ปกติจะเปนColumnar cells ที่บุในหลอดลม

Squamousmetaplasia - เซลลที่บุเปล่ียนจาก columnar เปน squamous cell พบไดในคนที่สูบบุหร่ี

3

Cell injuryReversible cell injury; • Cloudy swelling of Hepatocytes (Microscopic)

• Fatty change of Liver (Gross & Microscopic)

• Hyaline change; Mallory bodies in hepatocytes(Microscopic)

Cloudy (hydropic) swelling of Hepatocytes

เซลลบวมขึ้นจากน้ําทะลักเขาไปภายในเซลล

Cytoplasm – ขยายใหญขึ้น ติดสีชมพู และเปนจุดฝอยๆ

Hepatic steatosis (fatty liver)

ภาวะที่มีการสะสมของไขมันปริมาณมากอยูภายในเซลล ซึ่งสวนใหญอยูในรูปของ triglyceride เม่ือมองดวยตาเปลาจะพบวาตับมีขนาดโตขึ้น มีสีเหลืองขึ้น

Hepatic steatosis (fatty liver)

Hepatocytes มี vesicle อยูภายใน cytoplasm ดันนิวเคลียสไปชิดขอบเซลล

Hyaline change; Mallory bodies in hepatocytes

Hyaline คือสารที่เห็นเปนปนชมพู

Alcoholic hyaline หรือMallory body คือกลุมของ cytokeratinintermediate filaments รวมตัวกับโปรตีนชนิดอ่ืนๆ แลวสะสมอยูใน cytoplasm ของเซลลตับ

พบไดบอยใน alcoholic hepatitis

Cell injuryIrreversible injury;

• Coagulative necrosis of Kidney (Renal infarct)

• Coagulative necrosis of Spleen (Splenic infarct)

• Liquefactive necrosis of Lung (Lung abscess)

• Liquefactive necrosis of Brain (Brain infarct)

• Caseous necrosis of Lymph nodes

• Enzymatic fat necrosis in Acute pancreatitis

4

Coagulative necrosis of Kidney

เนื้อไตบริเวณที่ขาดเลือดมีสีซีด เห็นเปนรูปล่ิม ตามการเล้ียงโดยเสนเลือดที่อุดตันนั้นๆ ซึ่งมักตรวจพบไดในบริเวณตรงมุมแหลมของลิ่ม

Coagulative necrosis of Kidney

Normal glomerulus Infarct glomerulus มองไมเห็นนิวเคลียสของเซลล แตยังเห็นขอบเขตของ glomerulus และขอบเขตของเซลลอยู

Coagulative necrosis; Splenic infarct

มามผาครึ่ง เห็นบริเวณที่ขาดเลือดมีสีซีดรูปล่ิม

Liquefactive necrosis; Lung abscess

เนื้อเย่ือปอดที่ตายจะมีการยอยสลายโดยเอนไซม hydrolase จากเซลลอักเสบ ทําใหเนื้อเย่ือเละ ไมเหลือเคาโครงเดิม

Liquefactive necrosis; Brain infarct

การตายของเนื้อเย่ือสมอง ไมวาจากสาเหตใุดๆ เนื้อสมองจะเปลี่ยนแปลงแบบ liquefactivenecrosis เสมอ เนื่องจากเนื้อสมองออนนุม และมี hydrolase อยูในเซลลตางๆ ของสมอง

Liquefactive necrosis; Brain infarct

5

Caseous necrosis of Lymph nodes

บริเวณเนื้อเย่ือที่ตายจะมีสีเหลืองคลายเนย เนื้อเย่ือตายเห็นเปนบริเวณสีชมพู มีเศษนิวเคลียสสีน้ําเงิน เนื้อตายไมมีโครงสรางที่เปนเซลลเดิม และไมมีการยอยสลายเปนชองวาง

Caseous necrosis; TB mesenteric lymph nodes

Small intestine

Enzymatic fat necrosis in Acute pancreatitis

การตายของเนื้อเย่ือไขมันซึง่เกิดจากเอนไซม lipase ในตับออนอักเสบ lipase จะยอย triglyceride เกิด free fatty acid จํานวนมาก จนตกตะกอนเปน calcium soap ดูดวยตาเปลาเหน็เปนจุดขาวๆ เม่ือดูดวยกลองจุลทรรศน เนื้อเย่ือไขมันทีต่ายจะตดิสีชมพูออนและแกเปนฝาๆ ไมมีขอบเขตชัด และไมพบนิวเคลียสของเซลล