CÁN CÂN THANH TOÁN QUỐC TẾ

(Phần A-CĂN BẢN VỀ BOP)

1. Nội dung chính

1.1 Giao dịch kinh tế quốc tế

1.2 Khái niệm, đặc điểm, nguyên tắc hạch toán của BOP

1.3 Cấu trúc của BOP

2. Phụ lục

3. Mở rộng3.1 Cán cân thương mại năm 2013 về cơ bản là cân bằng

3.2 Cán cân thanh toán tổng thể từ năm 2004 đến 2012 (tỷ USD)

3.3 Cán cân tổng thể của Việt Nam năm 2013

3.4Tình hình xuất nhập khẩu của Việt Nam 2013

3.5 Cán cân thanh toán quốc tế của Viêt Nam năm 2013

Giao dịch là hoạt động mà trong đó tài sản vận động theo 2 hướng sau:

-Hai chiều (trao đổi): tài sản di chuyển qua lại giữa các bên tham gia dao dịch

Vd: công ty A bán cho công ty B 1000 sản phẩm X (công ty B phải trả tiền cho công ty A)

-Một chiều (đơn phương): tài sản chỉ được di chuyển theo 1 hướng.

Vd: công ty A tặng cho công ty B 1000 sản phẩm X (công ty B không trả tiền)

- Kinh tế: là các mối quan hệ giữa con người và xã hội liên quan đến sản xuất, trao đổi, phân phối và tiêu dùng các loại tài sản.

-Tài sản (asset): gồm có 2 loại chính sau:

+ Tài sản thực (real asset): là tài sản mà giá trị thực hình thành từ quá trình lao động sản xuất, phản ánh giá cả xoay quanh giá trị.

+ Tài sản tài chính (financial asset): là tài sản mà giá trị không dựa vào nội dung vật chất mà dựa vào quan hệ trên thị trường.

Quốc tế: là quan hệ giữa người cư trú (residents) và người phi cư trú (non-residents)

Giao dịch kinh tế quốc tế: là hoạt động mà trong đó tài sản được trao đổi giữa các bên hoặc chỉ được đơn phương cho/nhận giữa các chủ thể kinh tế thuộc các nước khác nhau.

Tài sản Giao dịch

Tài sản thựcTài sản tài chính

Trao đổi Thương mại Đầu tư/ tài trợ

Đơn phương

Chuyển giao đơn phương

Chuyển giao vốn

Các hình thức giao dịch kinh tế quốc tế

1.2 Khái niệm, đặc điểm và nguyên tắc hạch toán của BOP

1.2.1 Khái niệmCán cân thanh toán là một bản báo cáo thống kê các giao dịch của một quốc gia cụ thể giữa người cư trú và người phi cư trú qua một thời kỳ nhất định.

*Có thời hạn cư trú từ 12 tháng trở lên

*Có nguồn thu nhập từ quốc gia cư trú

Ví dụ:

Ông Peter là người có quốc tịch Mỹ, năm 2011 ông sang Việt Nam sinh sống và làm việc, tính đến nay đã được hơn 2 năm ông đã là người cư trú tại Việt Nam.

Người cư trú

*Không thỏa mãn các điều kiện của người cư trú

Ví dụ: các du học sinh, các khách du lịch nước ngoài,…

Người phi cư trú

1.2.2 Đặc điểm

Các giao dịch kinh tế giữa người cư trú và phi cư trú.

Cân bằng giữa TS có & TS nợ, cho biết trong một thời kỳ nhất định một quốc gia có nguồn tiền từ đâu và sử dụng nguồn tiền đó như thế nào.

Ở Việt Nam, Ngân hàng Nhà nước có trách nhiệm hạch toán BOP và đồng tiền hạch toán là USD.

1.2.3.Ý nghĩa

Công cụ quan trọng trong điều hành và quản lý kinh tế vĩ mô.

Công cụ đánh giá tiềm năng kinh tế của một quốc gia, giúp nhà hoạch định kinh tế có định hướng đúng đắn.

Cán cân thanh toán còn được sử dụng như một chỉ số kinh tế và tính ổn định chính trị.

1.2.4. Nguyên tắc bút toán kép (Double Entry)

Giao dịch Ghi có Ghi nợ

Vãng lai Xuất khẩu / Nhận Nhập khẩu / Chi

Tài chính • Dòng vốn ra• Tăng tài sản của người phi cư trú trong nước• Giảm tài sản người cư trú ở nước ngoài

• Dòng vốn vào• Giảm tài sản của người phi cư trú ở trong nước• Tăng tài sản của người cư trú ở nước ngoài

Dự trữ Giảm dự trữ Tăng dự trữ

Ví dụ:

*Ghi nợ:

Việt Nam mua các loại máy giặt,… được sản xuất tại Nhật Bản và bán tại các cơ sở bán lẻ trong nước.

Việt Nam cấp một khoản

cứu trợ cho Phillipin.

….

Ví dụ (tiếp theo):

*Ghi có:

Việt Nam xuất khẩu gạo ra thế giới

Các nguồn đầu tư trực tiếp của nước ngoài vào Việt Nam (FDI)

BoP được hạch toán dựa trên bút toán kép, mỗi bút toán đều có bút toán đối ứng trong BoP và BoP luôn luôn phải cân bằng

1.3 Cấu trúc của BOP

BOP

Cán cân vãng lai

Cán cân vốn và

tài chính

Cán cân cơ bản

Cán cân tổng thể

Cán cân dự trữ chính thức

●Cán cân vãng lai: tổng hợp các chỉ tiêu về giao dịch kinh tế giữa ngừi cư trú và người không cư trú về hàng hóa dịch vụ, thu nhập của người lao động, thu nhập từ đầu tư trực tiếp, đầu tư vào giấy tờ có giá, lãi vay, lãi tiền gửi nước ngoài và chuyển giao vãn lai một chiều

●Cán cân vãng lai lại được chia nhỏ thành- Cán cân thương mại- Cán cân dịch vụ- Cán cân thu nhập- Cán cân chuyển giao vãng lai một

chiều.

1.3.1 Cán cân vãng lai

Cán cân thương mại: phản ánh chênh lệch giữa khoản thu từ XK và khoản chi từ nhập khẩu cho những hàng hóa mà có thể quan sát được bằng mắt thường khi qua biên giới.

Cán cân dịch vụ bao gồm các khoản thu, chi từ hoạt động du lịch, bảo hiểm, bưu chính viễn thông, hàng không, ngân hàng , thông tin xây dựng và từ các hoạt động dịch vụ khác giữa người cư trú và người

không cư trú.

Các khoản tiền lương, thưởng, thu nhập khác

của người cư trú trả cho người không cư trú

Các khoản thu từ lợi nhuận đầu tư, lãi từ giấy tờ có giá, lãi của khoản

vay giữa NCT và NKCT

Cán cân thu

nhập Thu nhập về đầu tư

Thu nhập của người lao động

-Viện trợ không hoàn lại-Quà tặng-Quà biếu-Các khoản chuyển giao khác bằng tiền, hiện vật cho mục đích tiêu dùng

Người cư trú

Người không cư trú

Cán cân

chuyển giao vãng

lai một chiều

1.3.2 Cán cân vốn và tài chính

Tổng hợp toàn bộ các chỉ tiêu về giao dịch kinh tế giữa người cư trú và người không cư trú về chuyển vốn từ nước ngoài về trong nước và ngược lại trong các lĩnh vực: đầu tư trực tiếp, đầu tư vào giấy tờ có giá, vay và trả nợ vay cho nước ngoài, cho vay và thu hồi nợ nước ngoài, chuyển giao vốn một chiều.● Cán cân vốn có thể chia thành 3 cán cân tiểu phận:- Cán cân vốn ngắn hạn- Cán cân vồn dài hạn- Cán cân chuyển giao vốn một chiều

Cán cân vốn dài hạn: hạch toán chủ yếu các luồng lưu chuyển vốn phát sinh từ đầu tư trực tiếp( FDI) và đầu tư gián tiếp.- Đầu tư trực tiếp mang lại quyền

kiểm soát các dự án hoặc công ty nước ngoài

- Đầu tư gián tiếp ( đầu tư danh mục): đầu tư vào giấy tờ có giá,..

Cán cân chuyển giao vốn một chiều: ghi chép các khoản lưu chuyển vốn cho mục đích đầu tư dưới các hình thức:- Các khoản xóa nợ- Các khoản tài sản bàng tiền, hiện vật của người cư trú di cư mang

ra nước ngoài và của người không cư trú di cư mang vào trong nước

- Các trường hợp trả lại căn cứ quân sự

Cán cân vốn ngắn hạn

Ghi chép các lưu chuyển vốn phát sinh từ các hoạt động đầu tư ngắn hạn như:

- Tín dụng ngân hàng ngắn hạn

- Gửi tiền ngân hàng

- Mua bán các công cụ trên thị trường tiền tệ: tín phiếu kho bạc, tín phiếu thương mại, giấy tờ nhận tiền gửi khả nhượng.

1.3.3 Cán cân cơ bản

Cán cân cơ bản

= Cán cân vãng lai

+Cán cân

vốn dài hạn

Cán cân cơ bản phản ánh tưởng đối tổng quát tình trạng nợ nước ngoài của một quốc gia

1.3.4 Cán cân tổng thể

Cán cân tổng thể =

Cán cân vãng lai

Cán cân vốn và

tài chính+

Trong thực tế, cán cân tổng thể còn bao gồm một hạng muc được gọi là nhầm lẫn và sai sót

1.3.5 Cán cân dự trữ chính thức

- Cán cân dự trữ chính thức bao gồm các hạng mục như dự trữ ngoại hối quốc gia, quan hệ với IMF và các ngân hàng trung ương khác.

Cán cân tổng thể = - các cân dự trữ chính thức

2.PHỤ LỤC

*Người cư trú và không cư trú: đươc quy định tại Khoản 2, 3 Điều 3 Nghị định 164/1999/NĐ-CP, ngày 16 tháng 11 năm 1999 của Chính phủ.

Các tổ chức UN, IMF, WTO,… là người không cư trú ở mọi quốc gia.

Đối với các công ty đa quốc gia, có chi nhánh tại quốc nào thì là người cư trú tại quốc gia đó

Quốc tịch và người cư trú không nhất thiết phải trùng nhau.

*Hạch toán:  có nghĩa là ghi vào tài khoản để cân đối tài các tài khoản với nhau vào mỗi cuối kỳ.

Ví dụ, phải hạch toán chi phí tiếp tân, những khoản bất thường chi vào đâu cho hợp lý nếu như nó đã vượt trội quy định là 10% trên tổng số doanh thu.

* 2. Phụ lục

- IMF:Quỹ tiền tệ quốc tế ( International Monetary Fund) là một tổ chức quố tế giám sát hệ thống tài chính toàn cầu bằng theo dõi tỷ giá hối đoái và cán cân thanh toán, cũng như hỗ trợ kỹ thuật và giúp đỡ tài chính khi có yêu cầu.

-BOP: (Balance of payments)

- FDI:Đầu tư trực tiếp nước ngoài (Foreign Direct Investment) là hình thức đầu tư dài hạn của cá nhân hay công ty nước này vào nước khác bằng cách thiết lập cơ sở sản xuất, kinh doanh. Cá nhân hay công ty nước ngoài đó sẽ nắm quyền quản lý cơ sở sản xuất kinh doanh này.

-NFSC: Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia  là một cơ quan có chức năng tham mưu, tư vấn cho Thủ tướng Chính phủ Việ Nam trong điều phối hoạt động giám sát thị trường tài chính quốc gia; giúp Thủ tướng Chính phủ giám sát chung thị trường tài chính quốc gia.

-GDP:( Gross Domestic Product):  tổng sản phẩm quốc nội  là giá trị thị trường của tất cả hàng hóa và dịch vụ cuối cùng được sản xuất ratrong phạm vi một lãnh thổ nhất định (thường là quốc gia) trong một thời kỳ nhất định (thường là một năm).

* 3.Mở rộng

3.1 Cán cân thương mại năm 2013 về cơ bản là cân bằng

 “Hoạt động điều hành nhập khẩu trong thời gian vừa qua đã đảm bảo cho nhu cầu sản xuất, xuất khẩu và tiêu dùng trong nước, hạn chế các tác động tiêu cực của biến động giá cả thế giới tới sản xuất trong nước, đồng thời tập trung kiểm soát nhập khẩu những mặt hàng không thiết yếu, góp phần từng bước giảm nhập siêu với tổng kim ngạch nhập khẩu hàng hoá cả năm ước đạt khoảng 132,5 tỷ USD, tăng 16,5% so với năm 2012, nhập siêu cả năm ước khoảng 500 triệu, bằng 0,38% kim ngạch xuất khẩu, thấp hơn mục tiêu của Quốc hội giao (là 8%), có nghĩa là cán cân thương mại năm 2013 về cơ bản là cân bằng”.(Bộ trưởng Bộ Công thương Vũ Huy Hoàng)

http://www.mof.gov.vn/portal/page/portal/mof_vn/1370586?pers_id=2177079&item_id=115670271&p_details=1

3. Mở rộng

Cán cân thanh toán tổng thể từ năm 2004 đến nay (tỷ USD) 

Nguồn: Ngân hàng Nhà nước

- Cán cân tổng thể đạt thặng dư kỷ lục vào năm 2007.

- thặng dư cán cân thanh toán giảm mạnh vào năm 2008, khi CPI lên mức cao nhất kể từ năm 1992, cộng với khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế thế giới.

- Đến năm 2011, cán cân tổng thể mới thặng dư trở lại với 2,5 tỷ USD.

- Mức thặng dư năm 2012 cao hơn nhiều so với các dự báo từ đầu năm cho tới gần đây.

3.2 Cán cân thanh toán tổng thể từ năm 2004 đến 2012 (tỷ USD) 

http://baodientu.chinhphu.vn/Gop-y-Hien-ke/Nhung-thach-thuc-voi-can-can-thanh-toan-2013/159668.vgp

3.3 Cán cân tổng thể của Việt Nam năm 2013

Cán cân thanh toán tổng thể năm 2013 ước thặng dư khoảng 2 tỷ USD, là năm thứ 3 liên tiếp Việt Nam đạt được mức thặng dư cán cân tổng thể so với mức thâm hụt trong 2 năm 2009-2010.

http://cafef.vn/kinh-te-vi-mo-dau-tu/tinh-theo-gia-fob-can-can-thuong-mai-2013-thang-du-khoang-1112-ty-usd-201312231804549539ca33.chn

3.4Tình hình xuất nhập khẩu của Việt Nam 2013

Nguồn: Tổng cục Hải Quan

-Tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của cả nước đạt 132,13  tỷ USD, tăng 15,4 % so với năm 2012, tương đương tăng 17,61 tỷ USD về số tuyệt đối.

-Tổng kim ngạch nhập khẩu của cả nước đạt hơn 132,13 tỷ USD, tăng 16,1% so với năm 2012, tương ứng tăng 18,35 tỷ USD về số tuyệt đối.

Năm 2013 là năm thứ hai liên tiếp Việt Nam có thặng dư cán cân thương mại hàng hóa.  

* 3.5 Cán cân thanh toán quốc tế của Viêt Nam năm 2013

http://www.thanhnien.com.vn/pages/20131205/du-bao-can-can-thanh-toan-quoc-te-thang-du-15-2-ti-usd-5-12-2013.aspx

Vốn FDI tăng mạnh,tính đến hết tháng 11, vốn FDI đăng ký đạt 20,82 tỉ USD, tăng 54,2% so với cùng kỳ; vốn FDI giải ngân đạt khoảng 10 tỉ USD, tăng 5,5% so với cùng kỳ.

-Theo báo cáo, Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia (NFSC) cán cân

thanh toán quốc tế năm 2013 thặng dư khoảng 1,5 - 2 tỉ USD. Trong đó cán cân thanh toán vãng lai thặng dư khoảng 6% GDP trong nửa đầu

năm.