1

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı

Sosyal Güvenlik Kurumu

SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU

2

SOSYAL GÜVENLİK KURUMLARI İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER

3

Mevcut Kurumlar: Kapsanan Nüfus

SSK BAĞ-KUR EMEKLİ SANDIĞIÖZEL

SANDIKLARGENEL TOPLAM

8.179.590 3.353.500 2.431.298 77.743 14.042.131

4.416.679 1.707.690 1.616.161 77.700 7.818.230

12.596.269 5.061.190 4.047.459 155.443 21.860.361

57,62% 23,15% 18,52% 0,71% 100,00%

1,85 1,96 1,50 1,00 1,80

1-AKTİF SİGORTALI

2-EMEKLİLER

TOPLAM

AKTİF/PASİF ORANI (1)/(2)

SOSYAL SİGORTA PROGRAMLARININ KAPSADIĞI NÜFUS (Ağustos 2006 İtibariyle)

TOPLAM İÇİNDEKİ PAYI (%)

4

SOSYAL GÜVENLİK KURUMLARININ FİNANSMAN YAPISI2005 YILI GERÇEKLEŞMELERİ

(Milyon YTL)SSK BK ES Toplam GSMH %

22.739 3.904 8.638 35.281 7,3%

19.865 3.549 7.286 30.700 6,3%

2.874 355 1.352 4.581 0,9%

30.151 10.784 17.744 58.679 12,1%

21.944 5.600 11.716 39.260 8,1%

7.677 3.626 2.917 14.220 2,9%

530 1.558 3.111 5.199 1,1%

-7.412 -6.880 -9.106 -23.398 4,8%

Giderler

Emekli Aylıkları

Sağlık Giderleri

Diğer Giderler

Açık

Gelirler

Prim Gelirleri

Diğer Gelirler

5

Mevcut Kurumların Finansman Açığı Artış Eğilimindedir…

0,0%

1,0%

2,0%

3,0%

4,0%

5,0%

6,0%

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

SSK Bağ-Kur Emekli Sandığı Toplam

6

HAZİNE TRANSFERLERİ

SSK BAĞ-KUR

EMEKLİ SANDIĞI

TOPLAM

2005 TRANSFERİ(Milyon YTL)

7.507 6.926 8.889 23.322

2005 KİŞİ SAYISI (Sigortalı+Emekli)

11.959.891

4.954.666

3.998.382

20.912.939

KİŞİ BAŞINA TRANSFER (2005) (Sigortalı+Emekli)

628 (YTL)

1.398 (YTL)

2.223 (YTL)

1.115 (YTL)

KİŞİ BAŞINA TRANSFER (2005) (Sadece Emekli)

1.743 (YTL)

4.328 (YTL)

5.567 (YTL)

3.108 (YTL)

7

Sosyal Güvenlik

Sisteminin Mevcut

Sorunları

8

Sosyal Güvenlik Sisteminin Mevcut Sorunları

• 1-Nüfus yapısındaki değişim; Genç bir nüfusa sahibiz fakat hızla yaşlanıyoruz

• 2-Yapısal sorunlar bunmaktadıra)Aktif/Pasif oranı ve çalışabilir nüfusun yaşlı

nüfusa oranı

b)Her hizmet yılı için hak edilen emekli aylığı bağlama oranı yüksek

c) Emekli aylığı ile primlere (veya keseneklere) esas alınan kazanç arasında ilişkinin güçlü olmaması

• 3- Mevcut Sistem Yoksulluğa Karşı Yeterince Koruma Sağlayamıyor

• 4-Kurumsal yapıdaki problemler

9

2075

837 637 437 237 37 163 363 563 763

1

16

31

46

61

76

91

YAŞ

ERKEK KADIN

1-Nüfus Yapısındaki Değişim; Genç bir nüfuza sahibiz fakat hızla yaşlanıyoruz

2005

837 637 437 237 37 163 363 563 763

1

16

31

46

61

76

91

YAŞ

ERKEK KADIN

2026

837 637 437 237 37 163 363 563 763

1

16

31

46

61

76

91

YAŞ

ERKEK KADIN

2050

837 637 437 237 37 163 363 563 763

1

16

31

46

61

76

91

YAŞ

ERKEK KADIN

10

2-Yapısal Sorunlar Bulunmaktadıra)Aktif/Pasif Oranı ve Çalışabilir Nüfusun Yaşlı Nüfusa Oranı (Diğer Ülkeler ve Türkiye, 1990’lı yılların ortalaması)

Aktif / Pasif Sigortalı

20-59 yaş arası nüfus / 60 yaş

üzeri nüfus

Aktif / Pasif Sigortalı

20-59 yaş arası nüfus / 60 yaş

üzeri nüfusOECD - Yüksek gelir grubu 2,1 2,9 Doğu Avrupa ve Eski Sovyetler Birliği 1,6 3,5

ABD 3,0 3,4 Azerbaycan 1,5 5,4Kanada 2,5 3,5 Bulgaristan 1,2 2,6Almanya 1,9 2,8 Çek Cumhuriyeti 1,9 3,2İngiltere 2,5 2,6 Estonya 1,7 3,0Fransa 2,1 2,7 Macaristan 1,3 2,8İtalya 1,4 2,6 Kazakistan 1,5 5,3Portekiz 1,8 2,9 Polonya 1,9 3,4İspanya 1,8 2,7 Romanya 1,7 3,1Yunanistan 2,3 2,4 Ukrayna 1,3 2,9

Latin Amerika ve Karayipler 4,1 6,0 Afrika - Güney Sahra 15,2 8,3Arjantin 1,6 3,7 Doğu Asya ve Pasifik 4,9 6,7Brezilya 1,7 7,1 Çin 5,3 5,8Şili 4,1 5,7 Endonezya 2,6 7,4Meksika 8,0 7,8 Kore 8,3 6,3Peru 3,2 7,0 Singapur 12,5 5,6

Kuzey Afrika ve Orta Doğu 3,3 6,6 Vietnam 1,8 6,2Cezayir 2,9 7,7 Türkiye 2,0 7,1Mısır 2,9 6,8İsrail 3,2 4,6 Türkiye 2006 yılı için 1,8 6,35Tunus 4,9 6,8

Kaynak: Dünya Bankası

11

0 0,5 1 1,5 2 2,5 3

İspany aMalta

Portekizİtaly a

Av ustury aFransa

LuksemburgHollanda

Slov aky aFinlanda

BelçikaÇekos.

Koreİsv eç

İzlandaİsv içre

ABDMacaristan

Almany aNorv eç

Japony aPolony aKanadaİngiltereTürkiy e

b)Her hizmet yılı için hak edilenemekli aylığı bağlama oranı yüksek…

12

c) Emekli aylığı ile primlere (veya keseneklere) esas alınan kazanç arasında ilişkinin güçlü olmaması

• Emekli aylıkları çalışma süresinde elde edilen ücretlerin bir fonksiyonu olması gerekmektedir.

• Ancak;– Emekli Sandığında; Keseneğe esas alınan matrah ile

ödenen emekli aylığı arasında ilişki çok zayıf. Keseneğe tabi olmayan unsurlar emekli aylığı ile birlikte ödenmekte.

– SSK’ da; Asgari ücretli bir kişi net 380 YTL alırken, emekli olduğunda 480 YTL emekli aylığı alabilmekte. SSK’na tabi sigortalıların %60’ı ise asgari ücret veya asgari ücrete çok yakın kazanç üzerinden prim ödemektedir.

– Bağ-Kur’da; 1479 sayılı yasa kapsamında emekli olanların asgari 6. basamakta bulunanlara prim ödedikleri gelirin %113,5 oranında emekli aylığı bağlanmakta ve bu her basamakta artmaktadır.

13

25 Yıl Sigortalılık ve 9000 Gün Prim Ödeme Süresi Sonucu;

ES SSK* BAĞ-KUR* ES SSK* BAĞ-KUR*

Hizmetli 65,49% 65,77% 57,83% 1,53 1,52 1,73

Öğretmen 54,20% 77,98% 61,16% 1,85 1,28 1,64

Daire Başkanı 39,28% 77,98% 61,16% 2,55 1,28 1,64

Genel Müdür 24,83% 103,17% 63,81% 4,03 0,97 1,57

YAŞAM BEKLENTİSİ

76

PRİME ESAS KAZANÇ

KADROSUYAŞ

50 Yaşında Erkek Sigortalının ES Tabi Kadrolardaki Prime Esas Kazançlarına Göre Prim Gelirleri ve Emekli Aylıklarının Maliyeti( ES, SSK, BAĞ-KUR)

SİGORTALIYA BAĞLANAN EMEKLİ AYLIĞI

MALİYETİNİN ALINAN PRİME ORANI

SİGORTALIDAN ALINAN TÜM PRİMLERİN EMEKLİ

AYLIKLARINI KARŞILAMA ORANI (%)

* Emekli Sandığına Tabi Hizmetli, Öğretmen, Daire Başkanı ve Genel Müdürün Prime Esas Kazançları

Üzerinden SSK ve Bağ-Kur'un Topladığı Primi ve Karşılığında Bağlanan Aylığı Karşılama Oranını İfade

Etmektedir.

50

Emekli aylıklarının alınan prime oranı

14

50 YAŞINDA ERKEK SİGORTALININ EMEKLİ SANDIĞINA TABİ KADROLARDAKİ PRİME ESAS KAZANCI ÜZERİNDEN PRİMİN EMEKLİ AYLIĞINI KARŞILAMA GRAFİĞİ

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

70,00%

80,00%

90,00%

100,00%

110,00%

Hizmetli Öğretmen Daire Başkanı Genel Müdür

EMEKLİ SANDIĞINA TABİ KADROSU

PRİM

İN Y

ÜK

ÜM

LÜLÜ

ĞÜ

KA

RŞI

LAM

A O

RA

NI

(%)

ES

SSK

BAĞ -KUR

15

Emeklilik Sisteminin Açık Projeksiyonu(GSYİH %)

1.0%

2.0%

3.0%

4.0%

5.0%

6.0%

7.0%

Mevcut Durum Reform Sonrası Durum

16

SOSYAL GÜVENLİK REFORMUNUN DÖRT ANA BİLEŞENİ

• Bileşen 1- Hak ve yükümlülüklerin eşitlendiği, mali olarak sürdürülebilir tek bir emeklilik sigortası sisteminin kurulması

• Bileşen 2- Nüfusun tamamına, eşit, sağlık tesislerinin ortak kullanıldığı, kolay ulaşılabilir ve kaliteli sağlık hizmeti sunumunu finanse eden genel sağlık sigortası sisteminin oluşturulması

17

SOSYAL GÜVENLİK REFORMUNUN DÖRT ANA BİLEŞENİ

• Bileşen 3- Dağınık bir halde yürütülen sosyal yardımların merkezi olarak izlenebildiği, nesnel yararlanma ölçütlerine dayalı bir sosyal yardımlar sisteminin oluşturulması ve halen sosyal güvenlik kurumları tarafından sürdürülen primsiz ödemelerin toplulaştırılması

• Bileşen 4- Bu üç temel işlevin mali kurum disiplini içinde, bütünleşmiş, etkin ve vatandaşlarımızın günlük hayatlarını kolaylaştıracak şekilde sunulduğu yeni kurumsal yapının oluşturulması

18

Sosyal Sigorta Hükümleri

19

Yeni Emeklilik Sigortasının Amaçları

• Tüm çalışanlar için nimet-külfet dengesinin eşit olduğu tek

bir sistem kurmak,

• Norm ve standart birliği sağlamak

• Nüfusun yaşlanmasına karşı zamanında önlem almak,

• İstihdam üzerinde ilave yük yaratmamak,

• Zorunlu ve isteğe bağlı sigortalılığı ülke gerçeklerine

uygun şekilde yeniden tanımlamak,

20

• Sistemin geneli ile ilgili olarak,

• Sigorta hak ve yükümlülüklerinde norm ve standart birliği sağlayan Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 16 Haziran 2006 tarih ve 26200 sayılı Resmi Gazetede yayınlanmış, yürürlüğe giriş tarihi ise 1 Ocak 2007 olarak belirlenmiştir.

• Bu kanun ile birlikte kamu ya da özel sektörde, bir işverene bağlı ya da serbest olarak çalışıp çalışmadığına bakılmaksızın Türkiye’de çalışan bütün vatandaşların eşit haklara ve yükümlülüklere sahip olacağı tek bir emeklilik sistemi kurulmuştur.

• Mevcut sigortalılarımızın emekliliği hak etme koşullarında, prim gün sayısı, emeklilik yaşı ve sigortalılık sürelerinde hiçbir değişiklik olmayacaktır.

• Emekli aylığına esas alınacak matrahın hesaplanması, emekli aylığı artış endeksi gibi konularda getirilen değişikliklerden ise, mevcut sigortalılarımız yeni sistemde geçirdikleri süreye göre etkileneceklerdir.

21

• Zorunlu sigorta kapsamında sayılmayanlar,

• Kendi nam ve hesabına çalışan sigortalılardan gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkar siciliyle birlikte kanunla kurulu meslek odalarına usulüne uygun kayıtlı olan, kamu idareleri hariç olmak üzere tarım işlerinde veya orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz işlerde çalışanlar ile tarımda kendi nam ve hesabına çalışanlar gibi bazı sigortalıların asgari ücretin altında gelir elde etmeleri durumunda zorunlu sigorta kapsamı dışında tutularak, isteğe bağlı sigortalı olabilmeleri imkanı tanınmıştır.

22

Sigortalı bildirimi• İşverenler, hizmet akdiyle çalışan sigortalıları sigortalılık

başlangıcından önce, sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildireceklerdir.

Ancak, İnşaat işyerlerinde işe başlatılacak sigortalılar için, en geç çalışmaya başlatıldığı gün,

Yabancı ülkelere sefer yapan ulaştırma araçlarına sefer esnasında alınarak çalıştırılanlar ile Kuruma ilk defa işyeri bildirgesi verilecek işyerlerinde; ilk defa sigortalı çalıştırmaya başlanılan tarihten itibaren bir ay içinde çalışmaya başlayan sigortalılar için, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren en geç söz konusu bir aylık sürenin dolduğu tarihe kadar,

Kamu idarelerince yurt dışı görevde çalışmak üzere işe alınanlar, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren üç ay içinde, Kuruma bildirilebilecektir.

23

• Sigortalıların işleri nedeniyle geçici olarak yurt dışında bulunmaları – Hizmet akdiyle çalışan sigortalıların işverenleri tarafından

geçici görevle yurt dışına gönderilmeleri ya da kamu görevlisi olan sigortalıların mevzuatlarında belirtilen usûle uygun olarak yurt dışına gönderilmeleri veya kendi nam ve hesabına çalışan sigortalıların sigortalılığa esas çalışması nedeniyle yurt dışında bulunmaları halinde, bu görevleri yaptıkları sürece, sigortalıların ve işverenlerin sosyal sigortaya ilişkin hak ve yükümlülükleri devam edecektir.

– Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce çalıştırılmak üzere bu ülkelere götürülen Türk işçileri de bu Kanunun uygulanmasında geçici görevle yurt dışına gönderilmiş sayılacaklardır.

24

• Kendi nam ve hesabına çalışan sigortalıların sigortalılıklarının başlangıcı

• Gelir vergisi mükellefi olanların gelir vergisi mükellefiyetinin başladığı tarih, şirket ortaklarının şirket ortaklıklarının tescil edildiği tarih, gelir vergisinden muaf olanların ise esnaf ve sanatkâr sicili ile birlikte kanunla kurulu meslek kuruluşlarına usûlüne uygun kayıtlı oldukları tarih, tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar için tarımsal faaliyetlerinin kanunla kurulu ilgili meslek kuruluşlarınca tescil edildiği tarih, köy ve mahalle muhtarları için ise seçildikleri tarih esas alınmıştır.

25

• Kendi nam ve hesabına çalışan sigortalıların tescili,

• Sigortalılık başlangıcından itibaren kendi mevzuatlarına göre kayıt veya tescili yapan vergi dairesi, ticaret sicil müdürlükleri, meslek odaları sigortalı işe giriş bildirgesi düzenleyerek, en geç onbeş gün içinde Kuruma vermekle yükümlüdürler.

• Kurum bu bildirim üzerine en geç bir ay içinde tescili yapılan kişilere, sigortalılık hak ve yükümlülüklerinin başladığını bildirecektir. Tarımda kendi nam ve hesabına çalışan sigortalılar için ise sigortalılıklarını kendilerinin bildirmesi öngörülmüştür.

26

• İş kazası hükümleri İş kazası;

• a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, • b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle veya

görevi nedeniyle, sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş veya çalışma konusu nedeniyle işyeri dışında,

• c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,

• d) Emziren kadın sigortalının, çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,

• e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında,

• meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özüre uğratan olay şeklinde tanımlanmıştır.

• İş kazasının hizmet akdi ile çalıştırılan sigortalılar bakımından bunları çalıştıran işveren tarafından, o yer yetkili kolluk kuvvetlerine derhal ve Kuruma da en geç kazadan sonraki üç işgünü içinde,

• Kendi nam ve hesabına çalışan sigortalı bakımından kendisi tarafından, bir ayı geçmemek şartıyla rahatsızlığının bildirim yapmaya engel olmadığı günden sonra üç işgünü içinde,

• Kamu görevlileri için ise işveren tarafından, o yer yetkili kolluk kuvvetlerine veya kendi mevzuatlarına göre yetkili mercilere derhal ve Kuruma da en geç kazadan sonraki üç işgünü içinde bildirilmesi gerekir.

27

• İş kazası bakımından işverenin sorumluluğu • İş kazası ve meslek hastalığı, işverenin kastı veya

sigortalıların sağlığını koruma ve iş güvenliği mevzuatına aykırı bir hareketi sonucu meydana gelmişse işveren sorumlu tutulmaktadır.

• Bu durumda işveren Kurumca sigortalıya veya hak sahiplerine yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler ile bağlanan gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değeri toplamı, sigortalı veya hak sahiplerinin kendisinden isteyebilecekleri tutarlarla sınırlı olmak üzere, tazminle yükümlü tutulmuştur.

• İşverenin sorumluluğunun tespitinde kaçınılmazlık ilkesi dikkate alınmaktadır.

• Şayet, iş kazası, kazadan sonraki üç işgünü içinde işveren tarafından Kuruma bildirilmezse, bildirim tarihine kadar geçen süre için sigortalıya ödenecek geçici iş göremezlik ödeneği, Kurumca işverenden tahsil edilir.

28

• Prim gün sayısı, • Kural olarak, emekli olmak için 9000 gün prim

ödenmesi gerekmektedir. Ancak sigortalılardan 9000 gün prim şartını yerine getiremeyenler yaşlılık aylığı için gerekli olan minimum yaş hadlerine 3 yaş daha eklenmek ve 5400 gün prim ödemek suretiyle de yaşlılık aylığına hak kazanabileceklerdir.

• Diğer taraftan, hizmet akdiyle çalışan sigortalılar için, istihdam ilişkilerinin sürekli çalışmayı garanti etmemesi, kısmi çalışma gibi durumlar dikkate alınarak, Kanunun yürürlük tarihinden sonra ilk defa sigortalı olacaklar için prim gün sayısının 7100 gün olması öngörülmüştür. Sonra ki her yıl ilk defa işe girenler için bu süreye 100 gün eklenmek suretiyle, 20 yıllık bir kademeli geçiş ile 9000 gün prim koşuluna ulaşılması öngörülmektedir.

29

Mevcut sistem

Yeni sistem

Mevcut sigortalılar

Yeni işe başlayanlar

Emekli Aylığı

Bağlama Oranı (yıllık)

SSK %2.6Yeni sistemde

geçecek her yıl için2007-2015 arası %

2.52016 sonrası % 2.0

Emekliliğini dolduran veya az

kalanların aylıkları mevcut duruma göre

artacak veya aynı kalacaktır.

2007-2015 arası % 2.5

2016 sonrası % 2.0

BAĞKUR

%2.6

ES %3.0

Emeklilik Yaşı

SSKKadın 43’den

58’eErkek 47’ten

60’a

Emeklilik Yaşı Değişmiyor

2036’dan 2048’e kadar

Müracaat tarihine göre Kadın

59’dan ,Erkek ise 61’den 65’e

BAĞKUR

ES

Prim gün

sayısı

SSK

5000’den 7000 güne

(14’ten 20 yıla)

Prim Gün Sayısı Değişmiyor

Hizmet akdiyle çalışanlar için 2007 yılında 7100 günden başlayarak ve her yıl

100 gün artarak Kademeli olarak

9000 güne (25 yıl)

BAĞKUR

25 yılPrim Gün Sayısı

Değişmiyor

ES 25 yıl Prim Gün Sayısı Değişmiyor

Yaşlılık Sigortası

30

Mevcut sistem Yeni sistem

EmekliAylığının

Artışı

SSK

4447 sayılı yasa ile bir önceki ayın TÜFE artış oranı kadar artırılması

gerekir.

Ancak; yıllık olarak çıkan yasalarla; 2003 yılından itibaren yapılan yasal düzenlemelerle seyyanen veya yılda

2 defa olmak üzere oransal olarak artırılmakta

Bağlanan gelir ve aylıkların her yılın Ocak ve Temmuz ödeme tarihlerinden geçerli olmak üzere yılda iki defa 6 aylık TÜFE oranlarına göre.

BAĞKUR

2003 yılından itibaren yapılan yasal düzenlemelerle seyyanen veya yılda

2 defa olmak üzere oransal olarak artırılmakta

ES Memur maaş katsayısına göre

Geçmiş Yıllar

Kazancının

Güncellenmesi

SSK

Kazancın ait olduğu yıldan itibaren aylık tahsis talep tarihine kadar

TÜFE * GSYİH kadar Ortalama prime esas günlük kazançtaki değişim oranı (DO)ile (TÜFE) değişim oranının toplamının yarısına bir (1) tam sayısının ilave edilmesi suretiyle bulunur

BAĞKUR

Kazancın ait olduğu yıldan itibaren aylık tahsis talep tarihine kadar

TÜFE * GSYİH kadar

ES En son maaşına göre

Aylıkların artışı, Kazanç Güncellemesi

31

GÜNCELLEME KATSAYISI

• Emekli aylıklarının hesabında geçmiş kazançlar dikkate alındığında kullanılan bir metottur. Güncellenen husus kazanç olduğu için kazancı etkileyen unsurlar dikkate alınarak düzenleme yapılmaktadır.

• Mevcut sistemde SSK’nda ve Bağ-Kur’da aylık bağlamada güncelleme yapılmaktadır.

• 5510 sayılı yasada; • Güncelleme katsayısı= [(Ortalama PEGK artış oranı + TÜFE )/2]+ 1

• Ortalama prime esas günlük kazanç: Kasım ayında tahakkuk eden prim toplamı

» Kasım ayında tahakkuk eden prim gün sayısı

32

SOSYAL GÜVENLİK DESTEK PRİMİ

Emekli olduktan sonra emekli aylıkları kesilmeksizin tekrar çalışmak isteyenlerin, çalışmaları karşılığı elde ettikleri kazançlarından, prime esas asgari ve azami kazanç arasında olmak üzere % 33,5 ile %39 arasında değişen oranda Sosyal Güvenlik Destek Primi kesilecektir.

• SSK %30 oranında sosyal güvenlik destek primi ödemek suretiyle aylıkları kesilmeksizin çalışabilmektedirler.

• BAĞ-KUR Yaşlılık aylığı bağlananlardan, çalışmalarına devam edenlerin veya daha sonra çalışmaya başlayanların, yaşlılık aylıklarından % 10 oranında sosyal güvenlik destek primi kesilmektedir. Diğer sosyal güvenlik kanunlarına göre yaşlılık ve malullük aylığı bağlanıp, Bağ-kur kapsamında çalışırsa onikinci gelir basamağının %10`u oranında destek primi ödemektedir.

• ES Kural olarak aylıkları kesilmeksizin çalışılamaz.Ancak istisnaları var.

33

SOSYAL GÜVENLİK DESTEK PRİMİ• Sosyal güvenlik destek primine erken emeklilik sistemi

ve işsizlik oranının yüksekliği nedeni ile ihtiyaç duyulmaktadır.

• Tecrübeli ve çalışabilir bir kişi emekli olduğunda yaşlılık aylığı almaya başlamakta, kendisi ve bakmakla yükümlü olduğu eş ve çocuğu mevcut mevzuatta hastalık sigortasının, 5510 sayılı Kanuna göre ise GSS’nın kapsamında sağlık güvencesine kavuşmaktadır.

• Oysa yeni işe giren genç veya işsiz bir kişi için tüm sigorta kollarına ait primler ödenmek zorundadır. Bu kişinin aynı zamanda iş tecrübesinin bulunmaması halinde de ayrı bir maliyet unsuru ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla bir işveren için tecrübeli ve emekli olmuş bir işçinin maliyeti diğer işçiye göre daha düşüktür.

• 2005 yılında SSK’nda yaşlılık aylığından emekli olanların

ağırlıklı ortalama yaşı 50, Bağ-Kur’da 53, ES’nda 50’dir.

34

Mevcut sistem Yeni sistem

MalullükAylığı Bağlam

a

SSK

Çalışma gücünün 2/3’ünü yitirmesi veya işkazası meslek

hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün %60’ını

kaybetmesi ve 1800 gün prim günü bulunması veya 5 yıldan beri sigortalı olup her yıl için

ortalama 180 prim günü bulunması

Çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek

hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün %60’ını

kaybetmesi ve en az 10 yıldan beri

sigortalı olup 1800 gün prim ödemesi, BAĞKU

R

Çalışma gücünün 2/3’ünü yitirmesi ve 1800 gün prim

ödenmesi

ES

İştirakçi, sakatlık veya hastalık nedeniyle vazifesini

yapamayacak duruma gelmişse en az 10 yıl (3600

gün) fiili hizmetinin bulunması koşuluyla

Malullük Sigortası

35

Malüllük Aylığının Minimum Düzeyi

MEVCUT DURUM     

SSK BAĞ-KUR ES

2000 yılından önceki çalışma sürelerine ait malüllük aylığının hesabında % 70 2000 yılından sonraki çalışma sürelerine ait aylığın hesabında % 60 oranı esas alınır.

Malüllük aylığı, sigortalının sigortalılık süresi içinde prim ödediği gelir basamaklarının, bu basamak lardaki prim ödeme süreleri de dikkate alınarak, aylık başlangıç tarihinde yürürlükte bulunan gelir tablosu üzerinden hesaplanacak ağırlıklı ortalamasının %65`i olarak hesaplanmaktadır.

Malullük ve vazife malullüğü aylıklarının alt sınırı, Kanuna bağlı gösterge tablosunun 14 üncü derecesinin 2 nci kademesi üzerinden 30 fiili hizmet yılı için hesaplanacak emekli aylığıdır.

   

5510 (Md: 27)

Prim gün sayısı 9000 günden az olanlar için de aylık bağlama oranı en az 9000 gün prim ödenmiş gibi hesaplanacaktır. (Örneğin her yıl için aylık bağlama oranı % 2,5 ise, 9000 gün için yani 25 yıl için toplam aylık bağlama oranı % 62,5 olacaktır.

36

• İsteğe bağlı sigorta uygulaması • zorunlu sigorta kapsamında olmayan

herkesin yararlanabileceği şekilde yeniden düzenlenmiştir.

• İsteğe bağlı sigorta prim oranı %32 olacak, bunun % 12 oranı genel sağlık sigortası primi olarak ödenecektir. Kendi nam ve hesabına çalışanlar ile isteğe bağlı sigortalılara 6183 sayılı Kanunun ek 1 inci maddesine göre erken ödeme indiriminden yararlanabilmek suretiyle bir yıllık primlerini erken ödeyebilmeleri imkanı tanınmaktadır.

37

Mevcut sistem Yeni sistem

SSK

2000 yılından sonra sigortalının o ay içinde hak ettiği aylık ücret, prim,

ikramiye ve benzeri istihkakları üzerinden, taban asgari ücret, tavan

tabanın 6,5 katı

İstisnaları kanunda belirtilen ödemeler dışında kalan ücret,

aylık, zam tazminat ve ikramiyeler,

Taban asgari ücret, tavan tabanın 6,5

katı.Kamu görevlilerinde kısa ve uzun vadeli sigorta kollarında

tavan aranmaz. Kamu görevlilerinin prime

esas kazanç matrahının

yükselmesi nedeniyle net ele geçen

ücretlerinde düşme olmaması için matrah

artışından kaynaklanan kısmı

bütçeden karşılanacaktır.

BAĞKUR

24 basamaklı gelir tablosunda her bir basamağa karşılık gelen gelir

tutarının % 40’ı1-12 basamaklarda 1 yıl prim

ödenerek basamak yükseltilir,13-24 basamaklarda sigortalının talebine

göre 2 yıl prim ödemek kaydıyla yükseltilir

ES

Özel teadül ve kuruluş kanunlarına göre müktesep hak olarak alınan

derece aylık ve ücret tutarları, 657 sayılı kanundaki gösterge tablosu

ve personel kanunlarındaki ek gösterge tabloları esas alınır.

Prime Esas Kazanç

38

Mevcut sistem Yeni sistem

SSK

Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları için %20 (sigortalı % 9, işveren

%11),İşkazası ve meslek hastalığı için

%1,5-7 (işveren),Hastalık primi %11 (sigortalı %5,

işveren %6)Analık %1 (işveren)

Uzun vadeli sigorta kolları için %20

Kısa vadeli sigorta kolları için %1-6,5GSS için %12-12,5

Devlet malullük yaşlılık ve ölüm

sigortaları için % 5, Genel Sağlık Sigortası

için ise %3 katkı yapacaktır.

BAĞKURMalullük yaşlılık ve ölüm sigortaları

için % 20,Sağlık sigortası için %20.

ES

Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile aylık alanlar ve hak sahiplerinin sağlık yardımları karşılığında %36 prim (sigortalı %16, kurumu %20)

Kamu görevlilerinin sağlık yardımları kurumlarınca

karşılanmaktadır.

Prim Oranları

39

1- 5510 sayılı yasada: bu konudaki düzenleme 506 sayılı kanun kapsamında

işkazası meslek hastalığı prim oranının tespiti ile paraleldir.

2- Prim tarifesi: (5510 sayılı kanunun 83. maddesi 1. fıkrası) hangi iş

kollarının hangi tehlike sınıfına girdiği, tehlike sınıf ve dercesine ait prim

oranlarının ve tehlike derecelerinin belirlenmesinde uygulanacak esaslar,

Çalışma ve Sosyal Güvenlik bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulu

kararı ile tespit edilecek.

3- Prim oranının tespiti: (5510 sayılı kanunun 81. maddesi 1. fıkrası c

bendi) 83. maddeye göre Bakanlar Kurulu tarafından prim tarifesi esas

alınarak işyerinde yapılan işin niteliğine ve tehlike unsurları dikkate alınarak

iş kolu tespiti ve kısa vadeli sigorta kolları prim oranı Kurumca tespit

edilecek.

Kısa Vadeli Sigorta Kolları Prim Oranının Tespiti

40

• Geçici işgöremezlik ödeneği ve sürekli işgöremezlik geliri bakımından durum,

• Yeni düzenlemeyle kendi hesabına bağımsız çalışanlara işkazası ve meslek hastalığı sigortasının, geçici ve sürekli işgöremezlik geliri ödenmesi, ölüm geliri bağlanması ve cenaze ödeneğinden yararlanabilmeleri imkanı getirilmiştir.Kamu görevlileri de rahatsızlıkları halinde artık sosyal güvenlik kurumundan geçici iş göremezlik ödeneği veya sürekli işgöremezlik geliri alabilecektir.

41

Geçici işgöremezlik ödeneği

SSK BAĞ-KUR ES

506 sayılı Kanunun 16 ncı maddesinde İşkazası ile Meslek Hastalığı Kolundan, 37 nci maddesinde Hastalık Sigortası Kolundan ve 50 nci maddesinde ise Analık Sigortası Kolundan belirlenen şartlarla sigortalılara ayaktan tedavi gördükleri sürelerin her günü için prime esas kazançlarının brüt tutarının 2/3’ü, yatarak tedavilerinde ise yarısı geçici işgöremezlik ödeneği olarak ödenmektedir.

Düzenleme yok Düzenleme yok.(Kamu görevlilerinin rahatsızlıkları halinde Kurumlarınca aylıkları ödenmeye devam edilmektedir)

5510 (Md:16, 18) Bir işveren emrinde hizmet akdiyle çalışanlar yanında, kendi nam ve hesabına çalışanlara ve kamu görevlilerine de ödenecektir.Prime esas kazançlarının brüt tutarının 2/3’ü geçici işgöremezlik ödeneği olarak ödenecektir

* Kendi nam ve hesabına çalışanlara, yatarak tedavi oldukları süreler veya yatarak tedavi sonrası bu tedavinin gereği olarak verilen rapor süresince geçici iş göremezlik ödeneği ödenecektir.

42

• Aylık Bağlamaya Esas Prime esas kazanç, Sigortalılara aylık veya gelir bağlanırken, tüm çalışma sürelerindeki prime esas kazançları dikkate alınacaktır. Prime esas kazanç ne kadar yüksekse bağlanacak gelir ve aylıklar da o kadar yüksek olacaktır.

• Sigortalıların 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce de sigortalılıkları varsa gelir ve aylıklar eski sistemde çalışılan süre kadar eski kanun hükümlerinin, yeni kanunun yürürlük tarihinden sonra çalışılan süre kadar da yeni kanun hükümlerinden etkilenilecek şekilde ikili bir hesaplama yöntemiyle tespit edilecektir.

43

• Emzirme ödeneği, Kendi nam ve hesabına çalışan sigortalılar ile kamu görevlisi olan sigortalılar için ilk defa olmak üzere, kadın sigortalılara ve sigortalı erkeğin sigortalı olmayan karısının doğum yapması halinde 6 ay süreyle, brüt asgari ücretin üçte biri miktarında emzirme ödeneği verilecektir.

• Evlenme yardımı, İş kazası ve meslek hastalığı ya da ölüm sigortasından aylık almakta olan eş ve çocuklardan evlenenlere ise bir defa olmak üzere ölüm aylığı veya ölüm gelirlerinin bir yıllık tutarında evlenme ödeneği, ölen sigortalıların ailelerine ise brüt asgari ücretin üç katı tutarında cenaze yardımı verilecektir.

44

Teşekkürler…