Caibidil 25 An Tábla Peiriadach

An Tábla peiriadachCóiriú na ndúl in ord méadaitheach den uimhir

adamhachTugtar Peiriaid ar na sraitheanna cothromonachaTugtar

Aicmí nó grúpaí ar na gcolúin ingearacha

Mendeleev

• B’é Dimitri Mendeleev a chur na dúile san ord seo don chéad uair timpeall 1869.

An Tábla Peiriadach

• Tá 8 ngrúpa – Aicme san tábla Grúpa I, II, III, IV, V, VII, VIII (= 0 ). Bíonn airíonna na ndúl in aon aicme cosúil le chéile. Tá ainmneacha speisialt ar roinnt aicmí:

– Grúpa I Miotail Alcaileacha– Grúpa II Miotail chré-alcaileacha– Grúpa VII Halaigíní– Grúpa VIII Triathgháis (Noble gases) =

Tamhgháis

• Tugtar na miotail trasdultacha ar na grúpaí sa lár m.s. ór, iarainn +srl.

Grúpa I Miotail Alcaileacha

Grúpa II Miotail Chré-alcaileacha

Grúpa VII Halaiginí

Grúpa VIII

Triathgháis

Miotail Trasdultacha

Úsáideanna a bhaineann le heolas atá ar fáil ón dtábla peiriadach

1. Stáidéar ar an gCeimic

2. Is féidir an mais-uimhir agus an uimhir adamhach a aimsiú ón dtábla peiriadach.

3. Is féidir na dúile a rangú ina miotail agus neamhmhiotail trí féachaint ar an dtábla.

4. Nascadh Ceimiceach (chemical bonding) a aimsiú (caibidil 26)

5. Struchtúr leictreonacha tharraingt.

Is féidir an mais-uimhir agus an uimhir adamhach a aimsiú ón dtábla peiriadach.

Mais-uimhir

Uimhir adamhach

Is féidir na dúile a rangú ina miotail agus neamhmhiotail trí féachaint ar an dtábla.

Cóiriú Leictreonach.(electronic arrangement)

• Gluaiseann na leictreoin ar fithis ar leith timpeall ar an núicléas. Ach tá teorainn ar líon na leictreon is féidir a bheith in aon fithis– 2 Leictreon sa chéad fithis/scealla– 8 Leictreon in aon fithis/scealla eile.– Ní féidir le leictreon dul in aon fithis/scealla go dtí go

bhfuil an fithis inmheánach lán– Léiríonn an peiriad dúinn cé mhéid fithis atá ann

• Peiriad 1 1 fithis• Peiriad 2 2 fithis +srl.

– Léiríonn an aicme dúinn cé mhéid leictreon atá sa scealla is faide amach.

Carbón

6 phrótón

6 leictreon

6 neodrón

6P

6N

2,4

Argón

18 phrótón

18 leictreon

40 -18 = 22 neodrón

18P

22N

2,8,8

Iseatóip (Isotopes)

• Adaimh difirúla den dúil céanna lena mbaineann mais-uimhreacha difriúla toisc go bhfuil líon difriúil neodrón iontu. Ach tá an uimhir adamhach céanna acu.