Đức phật và phật pháp · 2019-09-10 · Đại Đức narada nổi tiếng về kiến...
TRANSCRIPT
![Page 1: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/1.jpg)
![Page 2: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/2.jpg)
![Page 3: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/3.jpg)
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
1.5.1
1.5.2
1.5.3
1.5.4
1.5.5
1.5.6
1.5.7
1.5.8
1.5.9
1.5.10
1.5.11
1.5.12
1.5.13
1.5.14
1.6
1.6.1
1.6.2
MụcLụcTriân
Lờitựa
Vềtácgiả-HòaThượngNarada
Lờimởđầu
PhầnI-ĐứcPhật
01.TừĐảnsanhđếnXuấtgia
02.ChiếnđấuđểthànhđạtĐạo
03.ĐạoQuảPhật
04.SaukhiThànhĐạo
05.CungthỉnhĐứcPhậttruyềnbá
06.KinhChuyểnPhápLuân-BàiPháp
07.TruyềnbáGiáoPháp
08.ĐứcPhậtvàThânquyến(I)
09.ĐứcPhậtvàThânquyến(II)
10.NhữngngườiChốngĐốivànhững
11.NhữngĐạiThíChủtronghàng
12.ConĐườngHoằngPháp
13.ĐờisốnghằngngàycủaĐức
14.ĐứcPhậtnhậpĐạiNiếtBàn
PhầnII-PhậtPháp
15.PhậtGiáolàgì?
16.VàiđặcđiểmcủaPhậtGiáo
![Page 4: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/4.jpg)
1.6.3
1.6.4
1.6.5
1.6.6
1.6.7
1.6.8
1.6.9
1.6.10
1.6.11
1.6.12
1.6.13
1.6.14
1.6.15
1.6.16
1.6.17
1.6.18
1.6.19
1.6.20
1.6.21
1.6.22
1.6.23
1.6.24
1.6.25
1.6.26
17.BốnChânlýThâmdiệu,hayTứ
18.Nghiệpbáo
19.Nghiệplàgì?
20.SựbáoứngcủaNghiệp
21.TínhchấtcủaNghiệp
22.Khởithủycủađờisốnglà
23.ĐứcPhậtvàvấnđềThần
24.Dođâutincótáisanh
25.ThậpNhịNhânDuyên
26.NhữnghìnhthứcSanhvàTử
27.Nhữngcảnhgiới
28.HiệntượngTửSanh
29.Cáigìđitáisanh?-LýVôNgã
30.Tráchnhiệmtinhthần
31.NghiệpchuyểnlênvàNghiệp
32.NghiệpbáovàTáisanhvớingười
33.NiếtBàn
34.ĐặctánhcủaNiếtBàn
35.ConđườngNiếtBàn(I)
36.ConđườngNiếtBàn(II)
37.Chướngngạitinhthần
38.ConđườngNiếtBàn(III)
39.PhẩmhạnhA-la-hán
40.LýtưởngcủaBồTáthayBồ
![Page 5: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/5.jpg)
1.6.27
1.6.28
1.6.29
1.6.30
1.7
1.7.1
1.7.2
1.7.3
1.7.4
1.7.5
1.7.6
1.7.7
41.Ba-la-mật
42.TứVôLượngTâm
43.TámPhápThếGian
44.NhữngvấnđềcủakiếpNhân
[Phụbản]
KinhHạnhPhúc
KinhSuyĐồi
KinhCùngĐinh
KinhTamBảo
KinhTừBi
KinhTứNiệmXứ
VàinétvềDịchgiả,CưsĩPhạmKimKhánh
![Page 6: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/6.jpg)
![Page 7: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/7.jpg)
Triân
Bảndịchquyển"TheBuddhaandHisTeachings-ĐứcPhậtvàPhậtPháp"đượctuchỉnhvàbổtúclầnthứbatheobảnAnhngữcuốicùngcủaNgàiNarada,xuấtbảnnăm1980,vừađượchoàntất.
Chúngtôixinchânthànhcảmtạtoànthểquýliệtvịtừkhắpnơiđãhoanhỷđónggópvàocôngtrìnhấnhànhnầy.Đâylàcôngđứcchungcủatấtcảchúngta.
ĐứcPhậtdạy:
"BốthíGiáoPháplàcaothượnghơntấtcảbốthí.HươngvịcủaGiáoPhápcaothượnghơntấtcảhươngvị.HoanhỷtrongGiáoPhápcaothượnghơntấtcảhoanhỷ.Ngườiđãtậndiệtáidụcvượtkhỏimọiđaukhổ."KinhPhápCú,câu354
Chúngtôixincùngvớiquývịthànhtâmkínhdângquảphúcthanhcaocủaphápthínầyđến:
CácbậcThầyTổ,từngànxưađãbướctheodấuchâncủaĐứcBổnSư,bảotồnGiáoPhápvàtraotruyềnnguyênvẹnđếnchúngta;CácbậcTiềnBốiđãdàycônghộtrìTamBảo,giúpchoGiáoPhápđượctruyềnthừađếnngàynay;TấtcảchưPhạmThiên,chưThiênvàchưvịLongVươngcùngkhắpmườiphươngthếgiới;Cácđấngôngbà,chamẹ,cữuhuyềnthấttổcủatoànthếchúngta,còntạitiềnhayđãquávãng;Tấtcảchúngsanhtrongbagiớibốnloài;
Ngưỡngnguyệntấtcảđềuanlành,hạnhphúctrongChánhPháp.
![Page 8: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/8.jpg)
ChùaKỳViên1400MadisonSt,N.W.WashingtonD.C.-20011U.S.A.
ThíchCaThiềnViện15950WintersLaneRiverside.-CA92504U.S.A.
ChânthànhcámơnanhHứaDânCườngvàcácthiệnhữuđãpháttâmgiúptổchứcđánhmáyvitínhvàgửitặngphiênbảnđiệntử(BìnhAnson,tháng4-2000).
![Page 9: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/9.jpg)
![Page 10: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/10.jpg)
LờiTựa
Quyển"TheBuddhaandHisTeachings"(ĐứcPhậtvàPhậtPháp)đượcấnhànhtạiSàigònnăm1964nhờsựpháttâmbốthícủaliệtvịPhậttửViệtNam.
ĐạohữuPhạmKimKhánh,phápdanhSunanda,đãdàycôngphiêndịchthiênkháiluậnnhỏbénàyratiếngmẹđẻvớimụcđíchđáplạiphầnnàolòngmongướccủanhữngaimuốnhiểuĐứcPhậtvàgiáolýcủaNgài.CôngđứcnàyđượchàngPhậttửViệtNamghinhận.
Tronghiệntình,nướcViệtNamkhôngmấyđượcyênổn.Baonhiêungườiđangđaukhổ,vềvậtchấtcũngnhưtinhthần.Khôngkhícăngthẳngnàyquảkhôngthíchhợpvớiviệclàmcótánhcáchtinhthầnvàđạođức.
GiữahoàncảnhmộtnướcViệtNamđangtrảiquagiaiđoạncựckỳđauthươngdochiếntranhgâynên,dịchgiảđãcốgắngnhennhúmthìgiờvàlắngtâmthanhtịnhđểthựchiệncôngtáctừáinàyvớilòngướcmongquảngbágiáohuấncủaĐứcThượngSưtrênđấtViệt.Đólàviệclàmđángđượcngợikhen.DooailựccủaPhápthínày,xinchúnguyệnhoàbìnhsớmvãnhồitrêntoàncõiViệtNam.
Thưaquývịđạohữu,quývịđượckểlàhàngPhậttửtrungkiênvàthuầnthànhkhôngkémbấtluậndântộcnàotrongcácdântộctheoPhậtGiáo.Lòngdũngcảmcủaquývịtrướcbaonhiêunghịchcảnhđángđượctántụng.Mặcdầutâmđạorấtnhiệtthành,làhạngngườitríthức,quývịluônluôndùngtríphánxét,suyluậntrướckhichấpnhậnđiềugì.
Xinquývịghinhớ,cũngnhưnhiềudântộcPhậtgiáokhácởÁChâu,dântộcViệtNamđãtrưởngthànhtrongtổấmcủaPhậtGiáo,disảntinhthầnvôgiácủaquývị.
![Page 11: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/11.jpg)
DầutheoBắcTônghayNamTông,tấtcảquývịđềulàgiáođồnhiệtthành,làđànconchungcủaĐứcTừPhụGotama.GiáolýduynhấtcủaNgàicăncứtrênTứDiệuĐế,hayBốnChânLýThâmDiệucănbản,làđiềumàkhôngcóngườiPhậttửnàobịcưỡngbáchphảimùquángtintheo.
BổnphậncủatấtcảnhữngngườiPhậttửViệtNamlàhọcPhậtPhápvàđiềuhoàtáchànhPhậtsự,nhằmvàolợiíchchoquốcgiaViệtNam.
QuảthậtngườiPhậttửBắcTôngđặttrọngtâmvàosứmạngphụcvụ,cònNamTôngthìchútâmvàoviệchànhthiền.Tuynhiên,trongkhiđểravàiphúthànhthiềntacũngcóthểtìmcơhộiphụcvụ.Vàtrongkhiphụcvụmộtcáchvịtha,bấtcầulợi,tacũngcóthểdùngđủthìgiờthíchđángđểngồilạitịnhtâm,mưutìmtiếnbộtinhthần.CảhaiđặctánhchánhyếunàycủaPhậtPháp-phụcvụvàhànhthiền-cóthểdunghoàvàphốihợpdễdàng.
NếuđượcsốngthanhbìnhvàhoàđồngtrongcôngtácPhậtsự,chắcchắnquývịsẽđạtđượcnhiềutiếnbộ,vềphươngdiệnvậtchấtcũngnhưvềphươngdiệntinhthầnđạođức.Nhưthế,quývịsẽgópmặtxứngđángcùngvớinhữngquốcgiatântiếnkhác.
NướcViệtNamtươngđốibénhỏ,nhưngngườiViệtNamdũngcảm,cầnmẫn,tinhxảo,đủtrínăngvàđạohạnh.Chiarẽ,quývịsẽyếudần.Đoànkết,quývịsẽmạnhlên.
"Samaggahotha"-Hãyđoànkếtlại-làlờikêugọithiếtthacủaĐứcPhật.
ĐượcmộtvịPhậtrađờilàhyhữu!Đượcmộtgiáolýcaominhlàhyhữu!Đượctáisanhlàmngườilàhyhữu!
Đờisốngmặcdầuquý,quảthậtlàbấpbênh,vôđịnh.Cáichết,tráilại,làđiềukhôngthểcưỡng,vànósẽđến,chắcnhưthế.Vậy,quývịhãysửdụngxứngđángkhoảngthờigianngắnngủicủakiếpsốngnày,cốgắngtrởthành
![Page 12: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/12.jpg)
nguồnhạnhphúcchochínhmình,choquêhươngmìnhvàchotoànthểnhânloại.
Phụcvụđểtrởnênhoàntoàn.Hoàntoànđểphụcvụ.
Vớitừbi,NaradaPhậtĐản,1970
![Page 13: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/13.jpg)
![Page 14: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/14.jpg)
TiểuSửĐạiĐứcNarada
ĐạiĐứcNaradaMahaThera,ngườiTích-Lan,lúcthiếuthờitheohọctrườngStBenedictsCollege,làmộttrườngThiênChúaGiáo.Vàonămmườitámtuổi,NgàixuấtgiavànhậpchúngdướisựdẫndắtcủavịĐạiLãoTăngPeleneVajiranyana.ChínhởdướichâncủavịcaotănglỗilạcnàymàĐạiĐứcNaradađượcđàoluyệnchâuđáovàthấmnhuầnGiáoPháp.
Kếđó,NgàivàoĐạiHọcĐườngTíchLanvàvềsauđượcbổlàmgiảngsưvềmônĐạoĐứcHọcvàTriếtHọctạiĐạiHọcnày.
ĐạiĐứcNaradanổitiếngvềkiếnthứcsâurộng,nhấtlàvềđạohạnhvàtừbi.
NgàilàtácgiảcủanhiềuquyểnsáchPhậtgiáocôgiátrị:Quyển"TheManualofAbhidhamma"(KháiluậnvềViDiệuPháp)làbảndịchraAnhvănphầnuyênthâmnhấtcủagiáolýnhàPhật.Quyển"Dhammapada"(KinhPhápCú)cũngđượcNgàiphiêndịchraAnhvănvàchúgiải.Cònquyển"TheBuddhaandHisTeachings"(ĐứcPhậtvàPhậtPháp)làmộttácphẩmxuấtsắccủatácgiả.RiêngquyểnsaucùngnàycóthểđượcxemlàsáchcănbảnchonhữngaimuốntìmhiểuPhậtgiáo.
ĐạiĐứcNaradađãnhiềulầnđivòngquanhthếgiớivớimụcđíchhoằngkhaiPhậtPháp.Ởnhiềunơi,NgàinóilêntiếngnóitrungthựccủaGiáoPháp,tứclàlờidạyrõràngvàminhbạchcủaĐứcPhật.NgàicóthểđượcliệtvàohàngsứgiảtiềnphongcủađạoPhật,mởđườngdọnlốichonhữngsứgiảkhác.
ĐạiĐứcNaradacũnglàngườisánglậpranhiềuTrungTâmvàHiệpHộiPhậtGiáoởĐôngcũngnhưởTâyPhương.
![Page 15: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/15.jpg)
NgàilàTăngTrưởngchùaVajiraramaởTíchLan(SriLanka)vàlàmộtPhápsưnổitiếngkhắpnơi,chíđếntrongchốnbìnhdân.
ĐạiđứcHoàthượngPiyadassiMahaThera
![Page 16: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/16.jpg)
HòathượngNarada(1898-1983)
HòathượngNarada(NaradaMahaThera)cóthếdanhlàSumanapala.Ngàisinhvàongày17tháng7,1898tạiKotahena,ngoạiôthànhphốColombo,thủđôcủanướcTíchLan(SriLanka).Ngàixuấtthântừmộtgiađìnhtrunglưutríthức,vàđượcgửiđihọccấptiểuhọcvàtrunghọccủanhàdòngLa-sanđạoGia-tô.DùrằngngàiđãđượcđàotạotrongmôitrườngđạoThiênChúa,ngàilúcnàocũnghâmmộđạoPhậtvàhọctậpPhậtPháptừmộtngườichú,vàngàihọcthêmtiếngSanskrittừHòathượngPalita,thamdựnhiềukhóagiáolývàocácngàycuốituầntạichùaParamanandatrongvùng.
Năm18tuổingàiquyếtđịnhxuấtgia,thọgiớiSadivớiphápdanhlàNarada,vịthầybổnsưlàHòathượngVajiranana,mộtvịdanhtăngvàothờiđó.ThầytruyềngiớilàHòathượngRevata,vàthầytruyềnpháplàTỳkheoPelene.Sauđó,ngàitheohọccáckhóaViDiệuPhápvàNgữhọcĐôngphương.
SadiNaradathọgiớicụtúc(tỳkheo)vàonămlên20tuổi.NgàiđượcgửiđihọccáckhóaĐạođứchọcvàTriếthọctạiĐạihọcTíchLan(CeylonUniversityCollege),vớinhiềugiáosưdanhtiếngnhưĐạiđứcSumangala,TiếnsĩChandrasena,vàBácsĩPereira(vềsauxuấtgia,vàtrởthànhĐạiđứcKassaparấtnổitiếng).
![Page 17: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/17.jpg)
Năm30tuổi,ngàiđượccửđithamdựlễkhánhthànhchùaMulagandhakutitạiSaranath(Xa-nặc),Benares(Ba-na-lại),ẤnĐộ,vàthamgiacáccôngtáchoằngpháptạiđó.Trongthờigiannày,ngàicódịpcôngtácvớiôngJawaharialNehrumàvềsautrởthànhvịthủtướngđầutiêncủaẤnĐộ.
ÍtlâusaungàiđượccửđitruyềngiáotạiTrungQuốcvàcácnướcĐôngNamÁ:CamBốt,Lào,ViệtNam,NamDương,MãLai.Tạinhữngnơinày,ngàithườngđượctiếpđónrấtnồnghậu.QuốcvươngCamBốttônvinhngàilàĐứcĐạiTônGiả(SriMahaSadhu).
NgoàirangàicòncónhiềuchuyếnđitruyềnđạotạicácnướcTâyphương.Năm1955,ngàisangÚc,vàgiúptổchứccáchộiPhậtGiáođịaphươngtạicácbangNewSouthWales,Victoria,TasmaniavàQueensland.Năm1956,ngàiduhànhsangAnhquốc,tổchứccửhànhlễTưởngNiệm2.500nămsaungàyĐạiBátNiếtBàncủaĐứcPhật.SauđóngàigiúpcủngcốPhậtsựvàxâydựngngôichùadanhtiếngmangtênChùaPhậtGiáoLuânĐôn(LondonBuddhistVihara).NgàisangHoaKỳhoằngpháp,vàđượccungthỉnhthuyếtgiảngvềđềtài"ĐứcPhậtvàTriếtlýđạoPhật"tạiđàikỷniệmWashington(WashingtonMemorial)trướcmộtcửtọarấtđôngđảo.NgàilàmộtsứgiảNhưLairấthăngháivànhiệttình,thuhútđượcnhiềungườinghe,vàlúcnàocũngkhuyếnkhíchthànhlậpcáchộiPhậtGiáođịaphươngđểbồiđắpcôngtrìnhhoằngdươngđạopháp.
NgàicónhiềugắnbóvớiđấtnướcvàPhậttửViệtNam.NgàiđãtừngđếnViệtNamvàođầuthậpniên1930,mangtheonhiềunhánhcâybồđềđểtrồngtạinhiềunơitrongnước:PhúLâm(ChợLớn),CầnThơ,ChâuĐốc,VĩnhLongởmiềnTâyNambộ,BiênHòa,PhướcTuy,VũngTàuởmiềnĐôngNambộ,rađếnmiềnTrung(ĐàLạt,Huế)vàmiềnBắc(Vinh,HàNội).Trongthậpniên1950,khiGiáohộiTănggiàNguyênthủyViệtNamđượcthànhlập,ngàiđếnViệtNamnhiềulầnđểthuyếtpháp,hằngtuầntạichùaKỳViên(QuậnBa,SàiGòn)thuhútđôngđảoPhậttửđếnnghe,vàcó
![Page 18: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/18.jpg)
rấtnhiềungườiđếnxinquyyvớingài.Đặcbiệtlàvàonăm1963,ngàiđãkhuyếnkhíchủnghộcôngtácxâycấtbảothápThíchCaPhậtĐàitạiVũngTàu,ngàynayđượcxemnhưlàmộtditíchlịchsử.Ngoàira,ngàicòngiúpxâydựngmộtbảothápkhácởVĩnhLong.
NgoàicácthờithuyếtphápvàcôngtáctổchứcPhậtsự,ngàicònhướngdẫncáclớpViDiệuPhápvàcáckhóahànhthiền,khuyếnkhíchviệcphiêndịchcácsáchPhậtPhápsangViệtngữđểtruyềnbárộngrãi.Cáctậpsáchnhỏsauđâyđãđượcchuyểndịch:
HạnhPhúcGiaĐình(ParentsandChildren),PhậtGiáo-DiSảnTinhThầncủaDânTộcViệtNam(Buddhism-HeritageofVietnam),PhậtGiáoTómLược(BuddhisminaNutshell),TứVôLượngTâm(BrahmaVihara),NhữngVấnĐềcủaKiếpNhânSinh(TheProblemsofLife),NhữngBướcThăngTrầm(TheEightWorldlyConditions),KinhNiệmXứ(SatipatthanaSutta),KinhPhápCú(TheDhammapada)ViDiệuPhápToátYếu(TheManualofAbhidhamma)v.v.
Đặcbiệtnhấtlàquyển"ĐứcPhậtvàPhậtPháp"(TheBuddhaandHisTeachings)đãđượcxuấtbảntạiSàiGònbằnghaithứtiếng:AnhvàViệt.BảnViệtngữdoôngPhạmKimKhánhchuyểndịch,với4.000quyểnđầutiênđượcinravàonăm1970,vàsauđómộtnăm,lạiđượctáibảnthêm4.000quyển.Từđóđếnnay,quyểnnàyđãđượcinlạirấtnhiềulần,trongnướccũngnhưtạihảingoại,vàđãđượcxemnhưlàmộttrongnhữngtàiliệucănbảnquantrọngtrongcáckhóaPhậthọc.Gầnđây(1998),ôngKhánhđãhiệuđínhlạibảndịchđó,dựatheoấnbảnAnhngữcuốicùngtrướckhingàiviêntịch.
![Page 19: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/19.jpg)
NgàiviêntịchvàongàyChủNhật2tháng10,1983,hưởngthọ85tuổi,tạichùaVajiraramanơingàilàmTăngtrưởngChưởngquảntrongnhữngnămcuốicủađờingài.TanglễđượcchínhphủvàPhậttửTíchLancửhànhtrọngthểnhưlàmộtquốctáng.
ÔngPhạmKimKhánhviết:"...Phầnđónggópcủangàivàocôngtrìnhhoằngdươnggiáophápthậtmênhmôngrộnglớn.Ngàilàmộtvịcaotăngnổitiếnglàmộtnhàtruyềngiáolỗilạc,mộtgiảngsưcótàidiễngiảinhữngđiểmthâmsâucủaPhậtGiáomộtcáchgiảndịvàrõràng.NgàilàmviệckhôngbiếtmệtđểrảikhắpmọinơibứcthôngđiệphòabìnhđượmnhuầntừbivàtrítuệcủaĐứcBổnSư.NgàicũnglàtácgiảcủanhiềuquyểnsáchPhậtGiáođãđượctruyềnbárộngrãikhắpthếgiới."VàôngPremadasa,thủtướngTíchLannăm1979,kếtluận:"...Ngàiđãdànhtrọncuộcđờimình--quamộtcáchvịthabấtcầulợi--đểphụngsựchohòabìnhtrênthếgiớivàđemlạihạnhphúcanlànhchonhânloại."
BìnhAnsonPerth,WesternAustralia,tháng07-2000
![Page 20: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/20.jpg)
![Page 21: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/21.jpg)
LờiMởĐầu
ĐểtrìnhbàyđờisốngvàgiáohuấncủaĐứcPhậtchonhữngaimuốnhiểuPhậtgiáo,nhiềuquyểnsáchquýgiáđãđượcấnhành,donhữnghọcgiảĐông,Tây,tronghàngPhậttử,cũngnhưnhữngngườikhôngtheođạoPhật.
Trongrừngthưmênhmôngấy,quyển"ÁnhSángcủaÁChâu"(TheLightofAsia),dotácgiảSirEdwinArnold,đượcchútrọngvàưathíchnhất.NhiềungườiphươngTâymuốntìmhiểuchânlýđãhướngvềđạoPhậtsaukhiđọctậpthơtrứdanhnày.
NgườiPhậttử,ởphươngĐôngcũngnhưởphươngTây,hếtlòngcangợicôngđứccủacácnhàhọcgiảđãviếtranhữngthiênsáchhữuíchđểrọisángGiáoPháp.
BảnkháiluậnmớimẻnàylàmộtcốgắngkhiêmtốnkháccủamộthộiviênGiáoHộiTăngGià,căncứtrênkinhđiểnNamPhạn(Pali)cácchúgiải,vàcáctậptụccổtruyềnnhởibậtnhấttrongnhữngquốcgiaPhậtgiáo,nhấtlàởTíchLan(SriLanka).
PhầnđầuquyểnsáchnàyđềcậpđếnđờisốngcủaĐứcPhật,phầnnhìlàPhậtPháp,giáolýcủaNgài,danhtừtiếngPhạn(Pali)làDhamma.
PhậtPháplàmộthệthốngtriếthọcvàluânlýtruyềndạyconđườngduynhấtdẫnđếnGiácNgộ,vànhưvậy,khôngphảilàmộtđềtàiđểhọchỏihaynghiêncứusuông,hayđểthỏamãntrithức.
GiáoPhápchắcchắnphảiđượchọc,nhưnghơnnữa,phảiđượcthựchành,vàtrênhết,phảiđượctựmìnhchứngngộ.
![Page 22: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/22.jpg)
Họcsuôngmàkhôngthậtsựmìnhthựchànhthìkhôngbổích.ĐứcPhậtdạyrằngngườicópháphọcmàkhôngcópháphànhcũngtựahồnhưtaihoalộnglẫymầusắc,nhưngkhônghươngvị.
NgườikhônghọcGiáoPhápnhưmù.Nhưngngườihọcmàkhônghànhthìchẳngkhácnàomộtthưviện.
CóvàilờiphêbìnhvộivãchorằngPhậtGiáolàmộttôngiáotiêucựcvàthụđộng.Lờichỉtríchvôcăncứấyhẳncònxasựthật.
ĐứcPhậtlànhàtruyềngiáođầutiênhoạtđộngtíchcựcnhấtlịchsửnhânloại.Trảiquabốnmươilămnămtrường,Ngàiđitừnơinàysangnơikhácđểhoằngdươnggiáolý,đếnhàngđạichúngcũngnhưcácbậcthiệntrí.ChíđếngiâyphútcuốicùngNgàiphụcvụnhânloạibằnggươnglànhtrongsạchvàgiáohuấncaothượng.HàngmônđệlỗilạccủaNgàicũngbướcđúngtheodấuchânNgài.Khôngmộtxutrongtúi,cácvịấyđiđếnnhữngphươngtrờixalạđểtruyềnbáGiáoPhápmàkhôngbaogiờcầumongđềnđáp.
"Liêntụcvàkiêntrìnỗlực"làdihuấntốihậucủaĐứcPhật.Khôngcósựgiảithoátnào,khôngcósựthanhlọcnàocóthểthựchiệnđượcnếukhôngcócốgắngcánhân.Nhưvậy,Phậtgiáokhôngchủtrươngvanváinguyệncầumàthayvàođó,dạythựchànhthiềntập,làmộtphươngpháptựkiểmsoát,tựthanhlọcvàgiácngộ.HaiđặcđiểmnổibậtnhấtcủaPhậtgiáolàhànhthiềnvàphụcvụ.Trênthựctế,tấtcảnhữngquốcgiaPhậtgiáođãvươnmìnhtrưởngthànhtrongtổấmcủaPhậtgiáovàdướitàngbóngmátmẻcủaĐứcPhật.
"Khônghànhác",tứckhônglàmchomìnhtrởthànhmộttộikhổchomìnhvàchokẻkhác,làlờikhuyênnhủđầutiêncủaĐứcPhật.Lờidạytiếptheo-"hànhthiện"-làhãytrởnênmộtphướclành,chomìnhvàchokẻkhác,và
![Page 23: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/23.jpg)
lờikêugọicuốicùng-"thanhlọctâm"-thậtvôcùngquantrọngvàcựckỳthiếtyếu.
Cóthểgọimộttôngiáonhưvậylàthụđộngvàtiêucựckhông?
CũngnênghinhậnlàtrongbamươibảyyếutốdẫnđếnGiácNgộ(BhodhipakkhiyaDhamma,bamươibảyphápTrợĐạo,haybamươibảyBồĐềPhần),tinhtấn(viriya)đượcnhắcđếnchínlần.
ĐểminhđịnhrõràngmốitươngquangiữaNgàivàhàngtínđồ,ĐứcPhậtdạy:
"Cácconhãytựmìnhcốgắng,CácđấngNhưLaichỉlànhữngđạosư".
ĐứcPhậtvạchraconđường.Phầnchúngtalàcónoitheoconđườngấyđểtựthanhlọchaykhông.CốgắnglàrấtquantrọngtrongPhậtGiáo.
"Chínhtalàmchotatrongsạch;Chínhtalàmchotaônhiễm."
Phảikhépmìnhvàokhuônkhổkỷcương,chưvịtỳkhưuchỉcóthểhoạtđộngtrongphạmvigiớiluậtcủacácngài.Hàngcưsĩthìcóthểphụcvụđạopháp,quốcgia,vàthếgianmộtcáchkhác,nhưngvẫntheotinhthầncủanhữngnguyêntắcPhậtGiáo.
PhậtGiáovạchramộtlốisốngchobậcxuấtgiavàmộtlốisốngkhácchohàngcưsĩ.
Hiểumộtcách,tấtcảPhậttửlànhữngchiếnsĩcanđảm.Họchiếnđấu,nhưngkhôngphảibằngsúngốngvàbomđạn.Họgiếtchóc,nhưngkhônggiếtđànông,đànbàvàtrẻconvôtội.
![Page 24: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/24.jpg)
VậyngườiPhậttửchiếnđấuchốngai,vàbằngkhígiớinào?NgườiPhậttửgiếtaimộtcáchtànnhẫn?
Họchiếnđấuchốngchínhhọ,bởivìconngườilàkẻthùtệhạicủaconngười.Tâmlàđịchthủnguyhiểmnhất,màcũnglàngườibạntốtnhất.Khôngchútxótthương,ngườiPhậttửtànsátvàtậndiệtnhữngkhátvọngthamái,sânhậnvàsimêởtrongtâmhọbằngvõkhíGiới,ĐịnhvàTuệ.
Nhữngaithíchmộtmìnhchiếnđấuchốnglạikhátvọngcủamìnhtrongcảnhtịchmịchvắngvẻ,hoàntoànđượctựdolàmtheoýmình.Chưtỳkhưusốngẩndậtlànhữnggươnglànhđángđượckínhnể.Đốivớihạngngườibiếttritúc,trạngtháicôđơnlàmộtnguồnhạnhphúc.Nhữngvịnàomuốnchiếnđấuvớinhữngvấnđềkhókhăncủađờiđểcốgắngtạonênmộtthếgianhữuphúctrongấyconngườicóthểsốngnhưnhữngcôngdânlýtưởng,thanhbìnhvàhoàhợp,cũngcóthểnhậnlãnhtráchnhiệm,dấnthântrênconđườnggiantruânấy.
Conngườiđượcsanhra,khôngphảiđểphụcvụPhậtGiáo.NhưngPhậtGiáođượcthànhlậpđểphụcvụconngười.
HiểuđúngtheogiáolýcủaĐứcPhật,tìnhtrạnggiàuhaynghèokhôngthểlàmộttrởngạichoviệctrởthànhPhậttửlýtưởng.ÔngAnathapindika(CấpCôĐộc),vịthíchủtrungkiênnhấtcủaĐứcPhật,làmộttriệuphúgia.Ghatikara,đượckínhnểcònhơnmộtvìvua,chỉlàngườithợđồgốmnghèonàn.
PhậtGiáothíchhợpvớicảhaigiaicấp,nghèovàgiàu.PhậtGiáocũngthíchhợpvớicảhaihạngngười,đạichúngvàtrithức.
![Page 25: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/25.jpg)
HạngngườikémhọchướngvềPhậtGiáodophầntìnhcảmnhiệtthànhvớiđạophápvàphầnluânlýgiảndị.Ngườitrithứcthìsaymêtronggiáolýthâmdiệuvàphươngpháptraugiồitâmtrí.
MộtdukháchkhôngquenthuộcvớitậptụccủacácdântộcPhậtGiáoắtcónhữngcảmnghĩlầmlạckhibướcchânvàochùalầnđầutiên,vàchorằngPhậtGiáochỉlànhữngnghithứclễbái,làmộttôngiáocótánhcáchdịđoan,chứađựngnhữnghìnhthứccúngtếsùngbáitượnggỗvàcâycối.
Làmộttôngiáokhoanhồng,PhậtGiáokhôngphủnhậnhaybácbỏnhữnghìnhthứckỉnhmộbềngoàiấy,vìnócầnthiếtchođạichúng.Tacóthểnhìnthấyphầnđôngthiệntínthànhtâmkínhcẩnnhưthếnàolúcđếnchùadựlễ.Dotháiđộtônkínhấyđứctincàngtăngtrưởng.
NgườiPhậttửquỳlạytrướcphotượngPhậtvàtỏlòngkỉnhmộcủamìnhđốivớilýtưởngmàphotượngấybiểuhiện.NgườiPhậttửhiểubiếtsuyniệmvềnhữngphẩmhạnhcaocảcủaĐứcPhậtvàkhôngcầumongmộtânhuệvậtchấthaytinhthầnnào.Câybồđề,đàngkhác,tượngtrưngsựgiácngộ.
ĐứcPhậtkhôngtrôngchờhàngtínđồmãisốngtrongnhữngnghilễmàtráilại,khuyêndạynênthựchànhđúngtheoGiáoHuấncủaNgài."NgườithựchànhđúngtheogiáohuấncủaNhưLainhấtlàtônsùngNhưLainhất",làlờidạycủaĐứcPhật.
MộtngườiPhậttửhiểubiếtcóthểthựchànhGiáoPháp(Dhamma)màkhôngcầnnhữnghìnhthứclễbáibềngoàiấy.ChùachiềnvàtượngPhậtkhôngtuyệtđốicầnđểhànhBátChánhĐạo.
![Page 26: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/26.jpg)
CóđúngkhôngnếunóirằngPhậtGiáochỉđềcậpđếnnhữngviệchoàntoànngoàithếgian,mặcdầuPhậtGiáochủtrươngcómộtchuỗidàinhữngkiếpsống,trongquákhứvàởvịlai,vàmộtsốcảnhgiớivôtậntrongấychúngsanhcóthểsống?
SứmạngcủaĐứcPhậtnhằmvàosựgiảithoátchúngsanhrakhỏikhổđauphiềnnãobằngcáchtậndiệtnguồngốccủanóvàvạchraconđườngđểchoaimuốn,cóthểchấmdứtcảsanhlẫntử.Tuynhiên,đôikhiĐứcPhậtcũngtruyềndạynhữngbàikinhhướngtiếnbộvậtchất.Cảhaitiếnbộ-vậtchấtvàtinhthần-đềucầnthiếtchosựpháttriểncủamộtquốcgia.Khôngnêntáchrờicáinàyrakhỏicáikia.Cũngkhôngnênhysinhtiếnbộtinhthầnđểthànhđạtnhữngmứctiếnvậtchấtnhưchúngtađangmụckíchtạimộtvàiquốcgiaquáthiênvềđờisốngvậtchất.Nhiệmvụcủacácchánhphủvàcáchộitừthiệnlàpháttriểnsốngvậtchấtvàtạođiềukiệnthuậnlợichodânchúng.Trongkhiấy,cáctôngiáo,nhưPhậtGiáochẳnghạn,cóphậnsựchămlopháthuytinhthầnđạođức,giúpchomỗingườicóthểtrởthànhmộtcôngdânlýtưởng.
PhậtGiáođingượcchiềuvớiphầnđôngcáctôngiáokháckhikhaiquangconđường"TrungĐạo"vàtruyềnbágiáolýlấynhânbảnlàmtrungtâmthayvìgiáođiềulấythầnlinhlàmtrụcốt.Nhưvậy,PhậtGiáohướngnộivànhằmgiảithoáttừngcánhân.GiáoPháp(Dhamma)phảiđượctựmìnhchứngngộ(sanditthiko).
Theothường,cứucánhcủaphầnđôngnhânloạilà"tuyệtdiệthoàntoàn"hoặc"trườngtồnvĩnhcửu".Ngườitheochủnghĩavậtchấttinrằngsaukhichếtconngườihoàntoàntrởthànhhưvô,khôngcòngìnữa.Mộtvàitôn
![Page 27: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/27.jpg)
giáochủtrươngrằngmụctiêucứucánhchỉcóthểthànhtựusaukiếpsốngtrongsựhợpnhấtvĩnhviễnvớimộtThầnLinhVạnNăng,hoặcmộtsinhlựckhôngthểgiảithích,haynóicáchkhác,mộthìnhthứctrườngtồnvĩnhcửu.
PhậtGiáodạyconđường"TrungĐạo".MụctiêucứucánhcủaPhậtGiáokhôngphảilàtrạngtháituyệtdiệtbởivìkhôngcócáichithườngcònđểtuyệtdiệt,cũngkhôngphảisựtrườngtồnvĩnhcửubởikhôngcómộtlinhhồntrườngcửuđểvĩnhviễnhoá.MụctiêucứucánhcủaPhậtGiáocóthểthànhđạtngaytrongchínhkiếpsốngnày.
ViệcgìxảyđếnmộtvịALaHánsaukhiNgàiviêntịch?Đólàmộtcâuhỏitếnhịvàkhógiảiđáp,vìNiếtBànlàphápsiêuthế,ngoàikhônggianvàthờigian,vàngônngữcủaconngườikhôngthểdiễntả.Nóimộtcáchchínhxác,cóNiếtBànnhưngkhôngcóngườichứngđắcNiếtBàn.TheolờiĐứcPhậtdạy,nóirằngmộtvịALaHáncònsốnghaykhôngcònsống,"tại"hay"bấttại",saukhiNgàiviêntịch,đềukhôngđúng.Tỷnhưngọnlửađangcháybỗngnhiêntắt,khôngthểnóikhitắt,ngọnlửaấyđivềphíanàotrongbốnphươngtámhướng.Khinhiênliệuhếtthìlửatắt.ĐứcPhậtnêurathídụngọnlửavàthêmrằngcâuhỏiđặtnhưthếkhôngđúng.Chúngtacóthểbốirốivàkhônghiểugì.nhưngđiềuđócũngkhônglạ.
Sauđâylàmộtthídụkháccủanhàkhoahọchiệnđại,RobertOppenheimer:
"Thídụ,nếuhỏihộtđiệntửcógiữnguyênmộtvịtríkhông?Taphảinói"không".Nếuhỏi,vớithờigian,hộtđiệntửcóthayđổivịtríkhông?Taphảinói"không".Nếuhỏi,hộtđiệntửcóởyênkhông?Taphảinói"không".Nếuhỏi,hộtđiệntửcódiđộngkhông?Taphảinói"không".
![Page 28: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/28.jpg)
"ĐứcPhậtđãgiảiđáptươngtợkhicóngườihỏiNgàivềđiềukiệncủamộtngườisaukhichết.NhưngđólàcâutrảlờikhôngquenthuộcvớitruyềnthốngkhoahọccủahaithếkỷXVIIvàXVIII."
LẽdĩnhiênnhàhọcgiảuyênthâmmuốnámchỉmộtngườiđãđắcquảALaHán.
Đạtđếntrạngtháiấythìcólợiíchgì?Tạisaophảichấmdứtmọicuộcsinhtồntrênthếgian?Tạisaokhôngxácnhậnrằngđờisốngtrênthếgiannàyđầylạcthú?
Đólànhữngcâuhỏiđiểnhìnhthườngđượcnêulêndongười,hoặcmuốntậnhưởngkhoáilạccủađờisống,hoặcmuốnphụcvụnhânloại,đảmđươngtráchnhiệm,vàchấpnhậnmọiđaukhổ.
Đốivớihạngtrên,ngườiPhậttửcóthểnói:-"Nếuthấythoảthích,ôngcứhưởngthọkhoáilạccủađờisống,nhưngchớnênlàmnôlệchonhữngthúvuitạmbợvàhuyềnảo.Dầucóthoảthíchhaykhông,ôngcũngphảigặtháihậuquảcủanhữnggìmàôngđãgieo".
Đốivớihạngsau,ngườiPhậttửcóthểnói:-"Ônghãycốgắngtậndụngmọiphươngtiệnđểkiếntạohạnhphúcchonhânloạivàhãythoảthíchvớitinhthầnphụcvụvịthaấy".
PhậtGiáotrìnhbàymụctiêuNiết-Bànchonhữngaicảmthấycầnđếnvàkhôngbaogiờcóýcưỡngbáchai."Hãyđếnvàxem",ĐứcPhậtkhuyênnhưvậy.
![Page 29: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/29.jpg)
Chođếnkhiđạtđượcmụctiêucứucánh,ngườiPhậttửphảisốngđờithanhcaohữuích.
PhậtGiáocónhữngnguyêntắcluânlýtốtđẹp,thíchhợpvớingườisơcơtrênđườngđạophápcũngnhưngườiđãtiếntriểnkháxa.Đólà:
1. Nămgiới(PancaSila):Khôngsátsanh,khôngtrộmcắp,khôngtàdâm,khôngvọngngữvàkhôngdùngchấtsay.
2. BốnTrạngTháiCaoThượng(BrahmaVihara,TứVôLượngTâm):Từ,Bi,HỷvàXả.
3.MườiPhẩmHạnhSiêuThế(Paramita,BaLaMật):Bốthí,trìgiới,xuấtgia,trítuệ,tinhtấn,nhẫnnại,chânthật,quyếtđịnh,tâmtừvàtâmxả.
4. BátChánhĐạo:Chánhkiến,chánhtưduy,chánhngữ,chánhnghiệp,chánhmạng,chánhtinhtấn,chánhniệmvàchánhđịnh.
NhữngaicónguyệnvọngđắcQuảALaHánnhâncơhợisớmnhấtcóthểsuyniệmvềlờiĐứcPhậtkhuyêndạyRahula(LaHầuLa)nhưsau:
"Thânnàykhôngphảicủata;cáinàykhôngphảilàta;đâykhôngphảilàlinhhồncủata."("N'etammama,n'eso'hamasmi,namesoatta").
Phảinóilênmộtcáchtừtốnrằngquyểnsáchnàykhôngphảiđượcviếtrachohànghọcgiả,màchocácsinhviên,nhữngngườimuốntìmhiểuđờisốngvàgiáolýcănbảnmàĐứcPhậtđãbantruyền.
Khisoạnthảo,tôicódùngnhữngbảndịchcủahội"PaliTextSociety"vànhiềuvănhọcphẩmkhácmàtácgiảcóthểlàPhậttử,cóthểkhông.Đôikhitôichỉphụhọasuôngquanđiểmvàdùngtừngữthíchứngcủatácgiả.Mỗikhicóthểđược,tôiđềucóghixuấtxứ.
![Page 30: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/30.jpg)
Bảnthảođầutiêncủaquyểnsáchnàyđượcxuấtbảnvàonăm1942.Ấnhànhlầnnày,bổnchánhđãđượcduyệtsửavàthêmbớtnhiều.
TôirấtlấylàmcảmtạôngV.F.Gunaratna,mặcdầuhếtsứcbậnrộnvớicôngviệcphứctạphằngngàytrongchứcvụChưởngLýToàÁnquốcgiaSriLanka(TíchLan),đãdầycôngduyệtlạicẩnthậnvàxuấtbảntoànbộbảnthảovớimộtniềmtinvữngchắcvàtâmđạonhiệtthành.Tuykhôngmanglạichútlợilộcvậtchấtnào,đốivớiông,đâylàmộtphầnviệcmàôngthíchthúlàmvớitấtcảtâmthànhvìônglàmộtPhậttửthuầnthành,cóthựchành,vàcósựhiểubiếtrộngrãivềPhậtPháp.
NhưngnếukhôngcólòngquảngđạicủaÔngBàTrươngĐìnhDzu,ÔngBàOngSo,CôTiếnsĩB.PleyervànhữngthiệntíngiàulòngbốthícủachùaKỳViên(JetavanaVihara),SàiGòn,quyểnsáchnàycũngkhôngthểấnhànhđượcởViệtNam.ƯớcmongrằngcôngđứcBốThíChânLýnàysẽđemđếncácvịấyhạnhphúctrườngcửu!
TôicũngcólờicảmtạcácđệtửchânthànhcủatôiởViệtNam,ÔngPhạmKimKhánh(Sunanda),cáccôLêThịSanh(Jhayini),CaoThịCúc(Citra),LươngTúXuân(Karuna)vàNguyễnThịPhấn(Shanti),nhấtlàhaicôSanhvàCúc,đãgópsứcgiúptôihoànthànhtốtđẹpquyểnsáchnày.
NaradaKỳViênTự(Jetavana)SàiGòn,14-7-1964/2508
GhichúvềhìnhbìacủaquyểnsáchViệtngữ:-PhầntrênmộttượngPhậtbềcao1.20thước,doPhạmKimKhánhchụptạitưgianhàđiêukhắcPhúcĐiền.HìnhđượcdùnglàmmẫuđểtạophotượngởThíchCaPhậtĐài,VũngTàu.
![Page 31: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/31.jpg)
![Page 32: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/32.jpg)
![Page 33: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/33.jpg)
PhầnI-ĐứcPhật
NamotassaBhagavatoArahatoSamma-Sambuddhassa
ConxinthànhkínhđảnhlễĐứcThếTôn,NgàilàbậcÚngCúng,ĐấngChánhBiếnTri
![Page 34: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/34.jpg)
![Page 35: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/35.jpg)
TừĐảnSanhđếnXuấtGia
MộtChúngSanhduynhất,mộtConNgườiphithường,xuấthiệntrongthếgiannày,vìlợiíchchophầnđông,vìhạnhphúccủaphầnđông,vìlòngbimẫn,vìsựtốtđẹp,vìlợiíchvàhạnhphúccủachưThiênvànhânloại.
TăngNhứtAHàm
ĐảnSanh
Nhằmngàytrăngtrònthángnăm ,năm623 trướcD.L.,trongvườnLumbini (LâmTỳNi)tạiKapilavatthu(CaTỳLaVệ) bênranhgiớiẤnĐộcủaxứNepalngàynay,cóhạsanhmộthoàngtửmàvềsautrởthànhvịgiáochủvĩđạinhấttrênthếgian.
ChahoàngtửlàĐứcVuaSuddhodana (TịnhPhạn)thuộcquýtộcSakya(ThíchCa) vàmẹlàHoàngHậuMahaMaya(MaDa).Saukhihạsanhhoàngtửđượcbảyngàythìhoànghậuthănghà.EmbàlàMahaPajapatiGotami,cũngcùngkếtduyênvớiVuaTịnhPhạn,thaythếbàđểdưỡngdụchoàngtửvàgởiconlàNandachomộtbàvúnuôichămsóc.
Khitinlànhhoàngtửchàođờiđượcloantruyềntrongdângian,tấtcảthầndântrongvươngquốcđềuvuimừngkhôngxiếtkể.
ThuởấycómộtđạosĩtênAsita(ATưĐà),cũngđượcgọilàKaladevalađặcbiệthoanhỷ.Ônglàmộtngườithântíncủanhàvuanênxinđượcvàothămhoàngtử.ĐứcVuaTịnhPhạnlấylàmhânhoan,chobồnghoàngtửrađảnhlễđạosĩ.Nhưng,trướcsựkinhngạccủamọingười,hoàngtửbỗngnhiênquayvềphíađạosĩvàđặthaichânlênđầutóccủaông.
1
2 34 5
67
8
![Page 36: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/36.jpg)
Đangngồitrênghế,vịđạosĩvộivãchỗidậy,chắptayxáchàohoàngtử .Ôngtiêntrirằngvềsauhoàngtửsẽtrởnênbậcvĩnhâncaoquýnhấtcủanhânloại.Đứcvuacũnglàmtheođạosĩ,xáchàohoàngtử.
Xongrồiđạosithoạttiêncườikhan,cườirồilạikhóc.Mọingườiđềungạcnhiêntrướcnhữngcảmxúcvuibuồnlẫnlộncủaông.VịđạosĩgiảithíchrằngôngcườivìlấylàmhoanhỷđượcbiếtrằngvềsauhoàngtửsẽđắcQuảPhật,vàôngkhócvìbiếtrằngkhôngbaolâunữaôngsẽchếtvàtáisanhvàocảnhgiớiVôSắc(Arupa-loka) .Dođóôngsẽkhôngđượcphướclànhthọgiáovớibậctrítuệcaominh,ChánhĐẳngChánhGiác.
LễQuángĐính(đặttên)
Khihoàngtửđượcnămngày,ĐứcVuaTịnhPhạnđặttênlàSiddhattha(SĩĐạtTa)cónghĩalàngườiđượctoạinguyện.Gotama(CồĐàm)làhọNgài .Theophongtụcthờibấygiờ,vuachothỉnhnhiềuvịđạosĩBàLaMônhọcrộngtàicaovàotriềunộiđểdựlễđặttênchohoàngtử.Trongcácđạosĩ,cótámvịđặcbiệtlỗilạc.Saukhiquansátđặctướngcủahoàngtử,bảyvịđưalênhaingóntayvàgiảithíchrằngcóhailẽ.Một,làhoàngtửsẽtrởnênvịhoàngđếvĩđạinhấtthếgian.Hai,làNgàisẽđắcQuảPhật.Nhưngvịđạosĩtrẻtuổivàthôngminhnhấttrongtámvị,tênKondanna (KiềuTrầnNhư),chỉđưalênmộtngónquảquyếtrằngngàykiahoàngtửsẽhoàntoànthoáttụcvàđắcĐạoQuảPhật.
LễHạĐiền
MộtsựkiệnlạlùngđãxảyratrongthờithơấucủaHoàngTửSiddhattha(SĩĐạtTa).Sựkiệnấylàmộtkinhnghiệmtinhthầnsẽgiúphoàngtửthậtnhiềusaunày,khiNgàiquyếttâmtìmchânlý.SựkiệnấycũnglàcáichìakhoámởđườngchoNgàitiếnđếnGiácNgộ .
8
9
10
11
12
![Page 37: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/37.jpg)
Lúcbấygiờ,đểkhuyếnkhíchnôngdân,VuaTịnhPhạnralệnhtổchứcmộtcuộclễgọilàHạĐiền.Đâyquảthậtlàmộtcơhộichotấtcả,giàunhưnghèo,sangnhưhèn,ănmặctốtđẹpđểvuichơihỷhạmộtbữa,trướckhibắttayvàocôngviệcruộngnươngđồngáng.Sángngày,đứcvuacùngquầnthần,áomặcchỉnhtề,ratậnnơihànhlễ.HoàngTửSiddhattha(SĩĐạtTa)cũngđượccungphimỹnữđặttrongmộtcáikiệu,mànchesáophủ,khiêngrađểdướibóngmátmộtcộitrâm.Hômấyđứcvuachủtọamộtbuổilễ.Thấymọingườivuivẻtheodõicuộcvui,cáccungphicóphậnsựtrôngnomhoàngtửcũnglénchạyđixem.Tráihẳnvớicảnhnhộnnhịptưngbừngcủabuổilễ,tàngbóngmátmẻdướicộitrâmvàkhungcảnhêmđềmnhưmờimọctĩnhlặngquánniệm.Hoàngtửtuổituycònnhỏnhưngtâmtríđãthuầnthục.
Khácvớinhữngngườichỉbiếttìmthíchthútrongcuộclễ,hoàngtửnốitréohaichânlạitheolốikiếtgià,trầmngâmlặnglẽ,chămchúvàohơithở-vào,thở-ra,gomtâmantrụ,định,vàđắcSơThiền .
Giữalúcmọingườivuivẻthưởngthức,cáccungphibỗngsựcnhớlạihoàngtử,vộivãtrởvềvớiphậnsự.Khithấyhoàngtửngồitrầmngâmhànhthiềnthìhọlấylàmngạcnhiên,đếntâulạitựsựchovua.ĐứcVuaSuddhodana(TịnhPhạn)hốihảđếnnơi,thấyHoàngTửSiddhatthavẫnngồithamthiền.Đứcvuađếntrướcmặthoàngtử,xáchàoconvànói:"Hỡinàyconyêuquý,đâylàlầnthứnhì,phụvươngđảnhlễcon".
GiáoDục
Mặcdầukinhsáchkhôngchéprõ,HoàngTửSiddhattha(SĩĐạtTa)chắcchắnđãhấpthụmộtnềngiáodụcvữngchắcvìNgàilàhoàngtửcủamộtquốcgiagiàumạnh.Ngàicũngthuộcdòngchiếnsĩnênchắcchắnphảilãothôngbinhphápvàvõnghệcaocường.
KếtHôn
13
![Page 38: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/38.jpg)
Khilênmườisáu,theophongtụcthờibấygiờ,hoàngtửkếtduyêncùngCôngChúaYasodhara(DaDuĐàla) ,mộtngườiemcôcậu,cũngcùngtuổivớiNgài.Trongmườibanămsaungàyhônlễ,Ngàisốnghoàntoàncuộcđờivươnggiả,khônghaybiếtchiđếnnỗithốngkhổcủanhânloạibênngoàingưỡngcửacungđiện.
Vềcuộcđờinhunglụaấy,khicònlàhoàngtử,đãcólầnNgàinói:
"Đờisốngcủatathậtlàtếnhị,vôcùngtinhvi.Tronghoàngcung,chỗtaở,phụhoàngcóđàoao,xâynhữngđầmsen.Khisenxanhđuanhaukhoemàuởđâythìsenđỏvươnmìnhphôsắcphíabênkia,vàtrongđầmbêncạnh,sentrắngđuanhautranhđẹpdướiánhnắngbanmai.TrầmhươngcủatadùngđềulàloạithượnghảohạngtừxứKasiđưavề.KhănvàxiêmáocủatacũngmaytoànbằnghànglụabậcnhấttừKasi chởđến.
Ngàycũngnhưđêm,mỗikhitabướcchânrakhỏicungđiệnlàcótànglọngchesươngđỡnắng.
Phụhoàngcũngkiếntạoriêngchotabatòacungđiện.Một,đểchotaởmùalạnh,một,mùanóngvàmột,mùamưa.Trongsuốtbốnthángmưatalưungụtạimộtbiệtđiệncóđầyđủtiệnnghi,giữanhữngcungtầnphinữ.Chođếnhàngnôtỳcủaphụhoàngcũngđượcănsungmặcsướngchớkhôngphảinhưởcácnhàkhác,giađìnhchỉđượcăncơmxấuvàthứcăncũ. "
Thờigiantrôiqua,TháiTửSiddhattha(SĩĐạtTa)càngtrưởngthành,ánhsángchânlýcàngrọirõsựvậtchoNgài.
BẩmtánhtrầmtưmặctưởngvàlòngtừbivôlượngvôbiêncủaNgàikhôngđểyênchoNgàimộtmìnhanhưởngnhữnglạcthútạmbợcủađờivươnggiả.Riêngmìnhđượcyênvuihạnhphúc,nhưngNgàihằngnghĩđếnthựcchấtcủađờisốngvàbiếtrằngnhânloạiđangđaukhổbênngoàicungđiện,nênNgàiluônluônthươngxót.
14
15
16
![Page 39: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/39.jpg)
SốngtrongnhunglụamàNgàinhậnđịnhđượcrằngđờilàđaukhổ.
XuấtGia
TháiTửSiddhattha(SĩĐạtTa)suyniệmnhưsau:
"Chínhtaphảichịucảnhsanh,già,bệnh,chết,phiềnnãovàônhiễm.Tạisaovẫncònmảimêchạytheotìmnhữngđiềumàbảnchấtcũngcònnhưvậy.Vìchịusanh,lão,bệnh,tử,phiềnnãovàônhiễm,tađãnhậnthứcsựbấtlợicủanhữngđiềuấy.Haytathửtìmcáichưađượcthànhđạt,trạngtháitốithượngvàtuyệtđốichâutoàn:NiếtBàn "
"Cuộcsốngtạigiarấttùtúngchậthẹp,làchỗẩnnáucủabụitrầnôtrược,nhưngđờicủabậcxuấtgialàcảnhtrờimênhmôngbátngát!NgườiđãquenvớinếpsốnggiađìnhắtthấykhómàchịuđựngĐờiSốngĐạoHạnhThiêngLiêng,vớitấtcảsựhoànhảovàtrongsạchcủanó. "
Mộtngàyvẻvangkia,tháitửrakhỏihoàngcungđểnhìnxemthếgianbênngoàivàtrựctiếptiếpxúcvớisựthậtphũphàngcủađờisống.Trongphạmvinhỏhẹpcủacungđiện,Ngàichỉthấyphầntươiđẹp,nhưngđámđôngnhânloạithìbiếtbềđentối,đángghêsợcủađời.Chínhcặpmắtquansátcủatháitửđãnhậnthấymộtcụgiàchânmỏigốidùn,mộtngườibệnhhoạnđaukhổ,mộtthâymahôithúivàmộtđạosĩnghiêmtrangkhảkính .Bacảnhgià,bệnhvàchết,hùnghồnxácnhậnquanđiểmcủatháitửvềđờisốngđaukhổcủanhânloại.HìnhảnhthongdongtừtốncủanhàtusĩthoángchoNgàihéthấyconđườnggiảithoát,conđườnganvuihạnhphúcthậtsự.bốnquangcảnhbấtngờấycàngthúcgiụctháitửghêtởmvàsớmthoátlythếtục.
Nhậnđịnhrõràngrằngnhữngthúvuivậtchấtmàphầnđôngtranhnhautìmkiếmđềukhôngthểđemlạilợiích,chỉcósựxuấtgia,sựtừbỏtấtcảmùidanhbãlợicủatrầngiannàymớithậtlàchângiátrị,TháiTửSiddhattha
17
18
19
![Page 40: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/40.jpg)
nhấtđịnhrờibỏcungđiệnđềnđàiđểrađi,tìmchânlývàAnDưỡngTrườngCửu.
GiữalúcấythìcótinđưađếnrằngCôngChúaYasodhara(DaDuĐàLa),vợNgài,vừahạsanhhoàngnam.
Đốivớithếgian,đólàmộttinlành.Nhưng,tráihẳnvớimọidựđoán,Ngàikhôngquáđỗivuimừngvìthấyđólàthêmtrởngại.Thếthường,khisanhđượcngườiconđầulòng,chamẹcảmnghetronglòngchớmnởlầnđầutiênmộttìnhthươngmặnnồngsâusắc,mộttìnhthươngmớimẻđậmđà,vôcùngtrongsạch.Nỗivuimừngcủangườilàmchađầutiênthậtkhôngsaotảđược.NhưngTháiTửSiddhatthakhôngphảilàmộtngườichathường,Ngàithan:"Lạithêmmộttrởngại,lạithêmmộtdâytróibuộc".Dođó,ĐứcVuaSuddhodana(TịnhPhạn)đặttêncháunộilàRahula(LaHầuLa) .
ĐờivươnggiảkhôngcònthíchhợpvớivịPhậttươnglainữa.ĐốivớimộttâmhồntrầmtưmặctưởngnhưTháiTửSiddhattha(SĩĐạtTa),cungđiệnnguyngakhôngcònlànơithíchđáng.Cảđếnngườivợtrẻđẹpvàngườiconsơsinhdễmếncũngkhônglàmsờnýchíquyếtđịnhtừbỏthếgian.Ngàirađivớinguyệnvọnggópmộtphầnvôcùngquantrọngvàhữuíchhơnlàphậnsựcủamộtngườichồng,ngườicha,haychíđếnnhiệmvụlàmchúatểcácvìvuađinữa.Cungvàngđiệnngọckhôngcònsứcquyếnrũ.Ngàikhôngtìmthấythíchthútrongđờisốngvươnggiả.Giờrađiđãđiểm.
NgàitruyềnlệnhchoChanna(XaNặc),ngườiđánhxeyêuchuộng,thắngyênngựaKanthaka(KiềnTrắc)vàthẳngđếnđiệncủacôngchúa.Ngàikhẽhécửanhìnvợvàconđangyêngiấcvớimộttấmlòngtừáinhưngbìnhthản,khôngchaođộng,khôngtrìumến.Tìnhthươngđốivớivợ,conthậtmặnnồngsâusắc.Nhưngđốivớinhânloạitrầmluânđaukhổ,lòngtrắcẩncủaNgàilạicàngthâmthậmvôngần.Rađi,Ngàikhônglosợchotươnglaicủacôngchúavàhoàngtử,vìbiếtchắcchắnrằngvợvàconsẽcóđầyđủtiện
20
![Page 41: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/41.jpg)
nghivàđảmbảođểsốngantoànvàsungsướng.Rađi,khôngphảivìkémtìnhthươngvợ,thươngcon,màvìtìnhthươngcủaNgàimởrộngchomọingười,baotrùmtấtcảnhânloạivàchúngsanh.
Vớimộttâmhồnthanhthoát,TháiTửSiddhattha(SĩĐạtTa)rađigiữađêmkhuya,đểlạisaulưngtấtcảđềnđàicungđiện,ngườichayêuquý,vợđẹp,conthơ,vàcảmộttươnglaihuyhoàngrựcrỡ.Ngàitrốnrakhỏithànhvàgiụcngựathẳngxôngtrongđêmtối.CùngđivớiNgàichỉcóChanna(XaNặc),ngườiđánhxetrungthành.Khôngtiềncủa,khôngcửanhà,nayđâymaiđó,NgàibắtđầulầnbướctrênđườngđitìmChânLývàAnTĩnh.ThếlàNgàitừbỏthếgian.
Đâykhôngphảilàsựtừbỏcủamộtcụgiàđãtrảiquahầuhếtcuộcđờicủamình,haycủangườibầncùngnghèođóikhôngcòngìđểbỏlạiphíasau,nhưnglàsựkhướctừcủamộthoàngtửvinhquanggiữathờiniênthiếu,trongcảnhấmno,sungtúcvàthạnhvượng.Mộtsựthoátlychưatừngcótronglịchsử.
LúcấytháitửSiddhattha(SĩĐạtTa)được29tuổi.
ĐếnsánghômsauNgàiđiđãxa.SaukhiNgàivượtquasôngAnoma,Ngàidừngbướctrênbãicát,tựcạorâutócvàtraoxiêmylạichoChanna(XaNặc)đemvề.Rồikhoáclênmìnhtấmyvàng,HoàngtửSiddhattha(SĩĐạtTa)tựnguyệnsốngđờitusĩvàsẵnsàngchấpnhậnmọithiếuthốnvậtchất.
Từmộthoàngtửgiàusangvinhhiểntộtbậc,Ngàitrởthànhđạosĩnghèonàn,khôngtiềncủa,khôngcửanhà,sốngnhờlòngtừthiệncủabátánhthậpphương.
Ngàikhôngởnơinàothườngtrực.Mộtcâycaobóngmát,hoặcmộthangđávắngvẻhoangvunàocũngcóthểchemưađỡnắngchoNgài.Chânkhônggiàydép,đầukhôngmũnón,Ngàiđitrongánhnắngnóngbứcvàtrong
![Page 42: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/42.jpg)
sươnggiólạnhlùng.Tấtcảxiêmytừtốnchỉlànhữngmảnhvảivụnvằnráplại,vừađủđểchethân.Tấtcảtàisảnchỉlàmộtbìnhbátđểtrìbìnhkhấtthực.Vậtthựcvàbộychỉvừađủđểsống.
Ngàitậndụngthìgiờvànănglựctrongviệckhámpháchânlý.
TìmChânLý
Nhưngườithênhthangbấtđịnh,Ngàiđitìmcáichitốtđẹp,trạngtháituyệtđốivắnglặng.Ngàiđếnvịđạosĩrấtlỗilạc,AlaramaKalama,vànói:
"NàyhỡiĐạoHữu,xinĐạoHữuchotôithọgiáovàsốngđờiđạohạnhthiêngliêngdướisựhướngdẫncủaĐạoHữu."
AlaramaKalamatrảlời:"Hãyởlạiđâyvớitôi,hỡingườiđángkính,đườnglốidạydỗởđâylàgiúpchongườithôngminhsớmthấutriệttấtcảgiáolýcủavịđạosưbằngtrítuệtrựcgiác,vàsốngẩnnáutrongsựthànhđạtấy."
Khôngbaolâusau,ĐạoSĩGotama(CồĐàm)đãhọchếtgiáolýcủathầy,nhưngkhôngchứngngộđượcchânlýcaothượnghằngmongmỏi.
TưtưởngsauđâyphátsanhđếnNgài:
"KhiAlaramaKalamatuyênbố:'Tađãchứngngộgiáolýấybằngtrítuệtrựcgiác.Tađãsốngẩnnáutrongsựthànhđạtấy',thìắtđókhôngphảichỉlàmộtlờiphátbiểusuôngcủaông.ChắcchắnAlaramaKalamađãthấutriệt,nhậnchângiáolýnàyvàđãsốngtrongấy."
RồiNgàiđếngặpKalamavànói:
"NàyĐạoHữuKalama,giáolýmàchínhĐạoHữuđãchứngngộbằngtrítuệtrựcgiácsâurộngđếnmứcnào?"
![Page 43: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/43.jpg)
AlaramaliềngiảithíchrằngđólàcảnhgiớiVôSởHữuXứThiên(Akincannayatana) ,cảnhgiớicóquanniệmvềhưkhông,mộttầngThiền(Jhana)khácao.
VàýtưởngsauđâyphátsanhđếnNgài:
"KhôngphảichỉcómộtmìnhAlaramaKalamamớicóhạnhtinhtấn,niệm,địnhvàtuệ.Tacũngcónhữngđứctánhấy.HaylàtahãycốgắngchứngngộgiáolýmàKalamanóirằngchínhôngtađãchứngngộvàẩnnáutrongsựthànhđạtấy."
Vàsauđókhôngbaolâu,chínhĐạoSĩGotama(CồĐàm)cũngchứngngộvàthànhđạttrạngtháiấyđótrítuệvàtrựcgiác.
NhưnggiáolýnàykhônggiúpNgàithấutriệtchânlýtốithượng.
VàNgàiđếngầnAlaramavànói:
-NàyĐạoHữuKalama,cóphảiđâylàmứctậncùngcủagiáolýmàĐạoHữunóirằngĐạoHữuđãchứngngộbằngtrítuệtrựcgiácvàsốngẩnnáutrongsựthànhđạtấychăng?
-Đúngvậy,đâychínhlàgiáolýmàtôinóirằngtôiđãchứngngộvàẩnnáutrongsựthànhđạtấy.Đâylàmứcsâurộngtậncùngcủachânlý.
-Nhưng,hỡiĐạoHữu,tôicũngđãchứngngộđếnmứcnàyvàẩnnáutrongsựthànhđạtấy.
Vịđạosưkhôngcólòngganhtỵ,lấylàmhoanhỉthấyđệtửlỗilạccủamìnhthànhcôngmauchóng,đặtĐạoSĩGotamalênnganghàngvớimìnhcùngchunghưởngtấtcảvinhdự,vànói:
21
![Page 44: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/44.jpg)
"HỡinàyĐạoHữu,tôirấtlấylàmhoanhỷ.Thậtvậy,tôithậtvôcùnghoanhỷđượcgặpmộtngườiđồngtuđángkínhnhưĐạoHữu.Giáolýmàtôiđãchứngngộbằngtuệgiácvàđãtuyênbốthànhđạt.ĐạoHữucũngchứngngộbằngtuệgiácvàẩnnáutrongsựthànhđạtấy.GiáolýmàĐạoHữuchứngngộbằngtuệgiácvàẩnnáutrongsựthànhđạtấy,chínhtôicũngđãchứngngộbằngtuệgiácvàđãtuyênbốthànhđạt.Nhưvậy,giáolýmàtôiđãbiết,ĐạoHữucũngbiết.VàgiáolýmàĐạoHữubiết,tôicũngđãbiết.TôinhưthếnàothìĐạoHữucũngnhưthếấy.Vậy,hãyđếnđây,ĐạoHữu,chúngtahãycùngnhauhợpsứcdẫndắtnhómđạosĩnày."
ĐạoSĩGotama(CồĐàm)khôngthỏamãnvớimộtkỷluậtvàgiáolýchỉđưađếntầngkhácaocủatâmđịnhmàkhôngdẫnđến"trạngtháighêtởm,buôngxả(khôngluyếnái),chấmdứt(mọiđaukhổ),tìnhtrạngtĩnhlặng,trựcgiác,giácngộvàNiếtBàn".NguyệnvọngcủaNgàicũngkhôngphảilàdẫndắtmộtnhómđạosĩ,dầulàhợpsứcvớimộtđạosưquảngđạikhoanhồngcũngđãthànhđạtmứctiếnbộtinhthầnnhưNgài.Trướctiên,tựNgàichưalàmchomìnhđượctoànthiệnvàcảmnghĩrằngnhưvậykhôngkhácnàongườimùdẫndắtngườimù.Chưađượctoạinguyện,NgàitừgiãAlaramaKalamarađi.
Vàonhữngngàythanhbìnhanlạcthuởbấygiờ,trongxứkhôngbịhoàncảnhchánhtrịlàmxáotrộn,hàngtríthứcxứẤnĐộchỉlonghiêncứuhọchỏivàtruyềnbáhệthốngtôngiáocủamình.Xãhộicungứngmọidễdàngnhữngnơivắngvẻẩndậtchongườicókhuynhhướngtrởvềvớiđờisốngđạođức.Phầnlớncácvịnàycómộtsốđôngđệtử,vàĐạoSĩGotamakhônggặpnhiềukhókhăntrongviệctìmđạosư.
NgàiđếnthọgiáovớimộtvịđạosưtrứdanhkháctênUddakaRamaputta.Khôngbaolâu,vịđệtửthôngminhxuấtchúngGotamađãthấutriệtgiáolýcủathầyvàchứngđắcđệbátthiềnVôSắctứclàtầngcaonhấtcủathiềnVôSắcGiới:cảnhgiớiPhiTưởngPhiPhiTưởng,khôngcòntrigiác(sanna,
22
![Page 45: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/45.jpg)
tưởng),màcũngkhôngcókhông-tri-giác(N'evasannaN'asannayatana) ,ấylàtầngthiềncaonhấttrongtamgiới.KhiđắcđượcThiềnnày,tâmtrởnênvôcùngtinhvitếnhịđếnnỗikhôngthểnóilàcótâmhaykhông.Vàothờibấygiờkhôngcóaiđắcđượcthiềnnàocaohơnnữa.
Vịđạosưcaothượnglấylàmhoanhỷđượcbiếtsựthànhcôngrựcrỡcủangườiđệtửhoàngpháiđặcsắccủamình.nhưngkhôngnhưvịđạosưtrước,đạosĩUddakaRamaputtamờiNgàinhậnlãnhtrọnvẹntráchnhiệmdạydỗhàngmônđệ:
"HỡinàyĐạoHữu,tôilấylàmhoanhỷ.Thậtvậy,tôivôcùnghoanhỷđượcgặpmộtngườibạnđồngtutàiđứcđángtônkínhnhưĐạoHữu.GiáolýmàRamađãhiểubiết,ĐạoHữucũnghiểu.GiáolýmàĐạoHữuhiểu,Ramacũngđãhiểubiết.RamađãnhưthếnàothìhômnayĐạoHữucũngnhưthếấy.NgàynayĐạoHữunhưthếnàothìRamađãnhưthếấy.Vậy,hỡinàyĐạoHữu,hãyởlạiđây,ĐạoHữusẽdẫndắtnhómđạosĩnày".
TuynhiênĐạoSĩGotamacảmthấyrằngđócũngchưaphảilàmụctiêucứucánh.Ngàiđãhoàntoànchếngự,làmchủtâmmình,nhưngmụctiêucuốicùngvẫncònởmãixa.NgàiđangtìmconđườngNiếtBàntứclàtuyệtđốisiêuthoátrakhỏivòngphiềnnãotrầmluânvàtậndiệtmọihìnhthứcáidục.KhôngthỏamãnvớiphươngpháptutậpcủaRamaputta,Ngàilạirađi.
Ngàinhậnthấyrằngkhôngaicóđủkhảnăngđểdẫndắtmìnhthànhtựumụctiêuvìtấtcảđềuchưathoátrakhỏivòngvôminh.TừđóNgàikhôngtìmsựgiúpđỡtừbênngoàinữa.
Chânlývàsựvắnglặngchỉtìmđượcởbêntrongchúngta.
Chúthích:
.AnguttaraNikaya,TăngNhứtAHàm,phầnI,XIII,trang22↩
22
1
2
![Page 46: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/46.jpg)
.TrùngvớithángVesakha(Pali),hayVaisakha(Sanskrit).TiếngSinhalalàVesak.↩
.KhônggiốngnhưkỷnguyênThiênChúa,PhậtLịchkhởiđầungàyĐứcPhậtNhậpĐạiNiếtBàn(viêntịch),vàonăm543trướcDươngLịch,chớkhôngphảingàyBồTátđảnsanh.↩
.MộtthạchtrụdoVuaAsoka(ADục)dựnglênnơiđâyvẫncòn.↩
.ĐịađiểmcủaKapilavatthuđượcnhậnralàBhuila(Bhulya)trongquậnBasticáchBengal3câysốvànằmvàohướngTâyBắcnhàgaxelửaBabuan.↩
.Bảnggiaphả:↩
2
3
4
5
6
![Page 47: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/47.jpg)
7
![Page 48: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/48.jpg)
.Gotama(CồĐàm)làhọ,vàSakya(ThíchCa)làtênchủngtộccủaĐứcPhật.Tụctruyềnrằngdoâmmưubấtchínhcủabàmẹghẻ,nhữngngườiconcủaVuaOkkakaMahasammatabịlưuđày.Trongcuộcđibấtđịnhấy,cáchoàngtửđếnchânnúiHimalaya(HyMãLạpSơn)vàtạiđây,gặpnhàhiềntriếtKapila.Dolờikhuyêncủavịnày,cáchoàngtửsánglậpthànhKapilavatthu(CaTỳLaVệ),cónghĩalànơichốncủaKapila.Khingheđượccôngtrìnhcủacáccon,VuaOkkakathốtlênrằng:"Sakyavatabhorajakumara"-Cáchoàngtửcaoquýnàyquảthậtcókhảnăng.TừđódòngdõivàvươngquốcmàcáchoàngtửsánglậplấytênlàSakya(ThíchCa).VươngquốccủadòngThíchCanằmvàophíaNamxứNepalvàmởrộnghơnxứOudhngàynaynhiều.(XemE.J.Thomas,LifeofBuddha,trang6)↩
.XemquyểnBuddhimsinTranslation,tácgiảWaren,trang49,ChúGiảiTúcSanhTruyện.NgườicháucủađạosĩAsitalàNalaka,xuấtgiatheolờikhuyêncủađạosĩ,vàkhihoàngtửđắcQuảPhật,NalakađếnngheNgàithuyếtgiảngvàđắcQuảALaHán.(XemNalakaSutta,SuttaNipata,trang131).↩
.Arupa-lokaslànhữngcảnhgiớiVôSắcmàngườiđắcnhữngtầngThiềnVôSắc(ArupaJhana)sẽtáisanhvào.↩
.SanskritlàSiddhartaGautama.↩
.Vềsau,khinghetinTháiTửSiddhattha(SĩĐạtTa)thoátlythếtục,chínhvịđạosĩKondanna(KiềuTrầnNhư)nàycũngrađi,cùngvớibốnngườiconcủanhữngvịtrongbảyvịBàLaMônkhác,theothọgiáovớiĐạoSĩGotama.XemChương6.↩
.XemMajjhimaNikaya,TrungAHàm,MahaSaccakaSutta,số36.↩
7
8
9
10
11
12
13
![Page 49: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/49.jpg)
.SơThiền,tầngThiền(Jhana)thứnhất,làmộttrạngtháitâmpháttriểnkhácao,nhờantrụvữngchắc.↩
.CôngChúaYasodharacũngđượcgọilàBhaddakaccana,BimbaRahulamata.↩
.KasilàmộttỉnhởmiềnTrungẤnĐộnổitiếngcónhiềuloạihànglụatốt.TỉnhlỵcủaKasilàBenaresngàynay.↩
.AnguttaraNikaya(TăngNhứtAHàm),phần1,trang145.GradualSayings,phần1,trang128.↩
.MajjhimaNikaya(TrungAHàm),Phần1,AriyapariyesanaSutta,số26,trang163.↩
.MajjhimaNikaya(TrungAHàm),Phần1,MahasaccakaSutta,số36.↩
."Thấybốncảnhtượng,talênngựarađi..."Buddhavamsa,XXVI,trang65.↩
.Rahula,cónghĩabịbuộchaybịcột(La)bởimộtsợidây(Rahu).↩
.TầngThiềnVôSắc(ArupaJhana)thứba.↩
.TầngThiềnVôSắc(ArupaJhana)thứtư.↩
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
![Page 50: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/50.jpg)
![Page 51: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/51.jpg)
ChiếnđấuđểthànhđạtĐạoQuả
Làmviệcxấuxavàvôíchthìdễ,Nhưnglàmđượcnhữngđiềuhữuíchvàtốtđẹp,quảthậtlàrấtkhó.
KinhPhápCú.
CuộcChiếnĐấu
Luônluôngặptrởngại,nhưngĐạoSĩGotamakhôngbaogiờnảnchí.Vớitinhthầnbấtkhuất,nayđâymaiđótrongxómMaghada(MaKiệtĐà)đểtìmtrạngtháiThanhBìnhAnLạcvàChânLýtốithượng.Mộtngàykia,ĐạoSĩđếnUruvela,thịtrấncủaxứSenani.NơiđâyNgàitìmramộtđịađiểmgiữađámrừngtươitốt,bêncạnhmộtdòngsôngngoạnmục,uyểnchuyểnuốnmìnhtronglònghaibãicáttrắng,khôngxacóxómlàngthạnhvượng,hằngngàycóthểđếnđótrìbìnhkhấtthực.Ngàinghĩnhưsau:
"Cảnhvậtquảthậthữuhình,cụmrừngđẹpđẽ,dòngsôngthúvịvớibãicáttrắngvàthônxómkhôngxa.Tacóthểdễdàngđếnđótrìbình.Đốivớinhữngmầmnonđạođứcquyếttâmcốgắnghướngđếnmụctiêucaoquý,thìđâyquảthậtlànơithíchhợp" .
Địađiểmthíchnghivớicôngphuhànhthiền.Khôngkhíanlành,câycỏsumsuê,phongcảnhxanhtươi.Ngàinhấtđịnhlưulạiđâyđểthànhtựunguyệnvọng.
KhihaytinTháiTửSiddhattha(SĩĐạtTa)từbỏđềnđàicungđiệnđểrađisốngđờitusĩ,Kondanna(KiềuTrầnNhư)làvịđạosĩBàLaMôntrẻtuổiđãtiênđoánrằngvềsautháitửsẽđắcQuảPhật,cùngvớibốnngườiconcủabảyvịđạosĩkháctênBhaddiya,Vappa,MahanamavàAssajicũngđitìmNgàiđểtuhọc.
1
![Page 52: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/52.jpg)
ThuởbấygiờngườiẤnĐộrấtthiếtthatrungthànhvớicácnghilễ,cáchìnhthứckhổhạnhvàcácthểthứccúngtế.Theosựtintưởngấy,nếukhôngghépmìnhvàonếpsốngkhắtkhekhổhạnhthìkhôngthểgiảithoát.Trưởngthànhtrongtínngưỡngnày,ĐạoSĩGotama(CồĐàm)vànămanhemKondanna(KiềuTrầnNhư)bắtđầucuộcchiếnđấuphithườngkéodàisáunămtrường,tựkhépmìnhvàonếpsốngcựckỳkhamkhổchođếnmộtngàykiathânhìnhtrángkiệncủaĐạoSĩGotama(CồĐàm)chỉcònlàbộxươngbọcda.Càngépxáckhổthân,Ngàicànglìaxamụctiêu.
NhiềubàikinhđãghichéplờicủachínhĐứcPhật,môtảđầyđủsựnỗlựckiêntrì,nhữngphươngphápkhácnhaumàNgàiđãápdụng,vàsựthànhcôngcuốicùngcủaNgài,trongcuộctranhđấuvạnphầncamgođaukhổnày.
KinhMahaSaccakaSutta môtảhạnhtinhtấncủaBồTátnhưsau:
Lúcấytưtưởngsauđâyphátsanhđếntôi:
Haylàtacắnchặtrănglại,éplưỡisátvàonắpvọng,rồidùngtâm(thiện)đènén,chếngự,vàtiêudiệtnhữngtưtưởng(bấtthiện)!
Rồitôicắnchặtrănglại,éplưỡisátvàonắpvọng,vànỗlựcđènén,chếngự,vàtiêudiệtnhữngtưtưởng(bấtthiện)bằngtâm(thiện).Lúctôichiếnđấunhưvậythìmồhôitừtrongnáchchảytuônra.
Nhưngườimạnhnắmlấyđầuhayhaivaimộtngườiyếurồiđèxuống,dùngsứccưỡngbáchvàkhắcphục,khôngchongóclên,cũngdườngthếấy,tôichiếnđấuvàkhắcphục(nhữngtưtưởngbấtthiện).
Sựtinhtấncủatôiquảthậtkiêntrìvàbấtkhuất.Tâmniệmcủatôithậtlàvữngchắcvàkhônghềchaođộng.Tuynhiên,thântôimònmỏivàkhônganlạcsaukhicốgắngmộtcáchđaukhổ--thểxácphảichịukhuấtphụctrước
2
![Page 53: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/53.jpg)
sựnỗlựckiêntrì.Mặcdầunhữngcảmgiácđauđớnphátsanhđếnthântôi,nókhônglàmtổnhạiđếntâmtôichútnào.
Lúcấytôinghĩnhưsau:Haytathửtraugiồipháphànhthiềnnínthở!
Rồitôikiểmsoátchặtchẽhơi-thở-vôvàhơi-thở-ra,từmiệngvàmũi.Khitôikiểmsoáthơi-thở-vô,thở-ra,ởmiệngvàởmũi,thìcóluồnghơithoátratừlỗtai,tạonênmộtthứâmthanhtolớnkhácthường.Hơigióthoátratừhaiốngthụtcủaanhthợrènkêunhưthếnàothìlúctôingừngthở,luồnghơitừlỗtaithoátratạomộtâmthanhcũngtonhưthếấy.
Dẫusao,hạnhtinhtấncủatôivẫnkiêntrìvàbấtkhuất.Tâmniệmcủatôivẫnvữngchắcvàkhônghềchaođộng.Tuynhiên,thântôimònmỏivàkhônganlạcsaukhicốgắngmộtcáchđaukhổ--thểxácphảichịukhuấtphụctrướcsựnỗlựckiêntrì.Mặcdầunhữngcảmgiácđauđớnphátsanhđếnthântôi,nókhônglàmtổnhạiđếntâmtôichútnào.
Rồitưtưởngsauđâyphátsanhđếntôi:Haylàtathửtraugiồiphápnínthở!
Rồitôikiểmsoáthơi-thở-vô,thởratừmiệng,mũivàtai.Lúcngừngthởbằngmiệng,mũivàtaithìhơi(bịdồnép)đậpmạnhtrongđầutôi.Nhưcóngườithậtmạnhkhoanvàosọtôimộtlưỡikhoanthậtbén,khitôingừngthở,hơiđậpvàođầutôicũnglàmđauđớnnhưvậy.Mặcdầunhữngcảmgiácđauđớnnhưvậyphátsanhởthântôi,nókhôngảnhhưởngđếntâmtôichútnào.
Lúcấytôitựnghĩ:Haytathửhànhphápthiềnnínthởấymộtlầnnữa!
Rồitôikiểmsoáthơi-thở-vô,thở-ratừmiệng,mũivàtai.Vàlúctôingừngthở,đầutôingheđaubưnglên.Trạngtháiđauđớnkinhkhủnglúcbấygiờgiốngnhưcómộtlựcsĩdùngdâythừngsiếtchặtđầutôilại.Tuynhiên,hạnhtinhtấncủatôivẫnmộtmựckiêntrì.Nhữngcảmgiácđauđớnấykhônggâyảnhhởngđếntâmtôi.
![Page 54: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/54.jpg)
Lúcấytôitựnghĩ:Haytathửhànhthiềnvềphápnínthởmộtlầnnữa!
Rồitôingưngthởbằngmiệng,mũivàtai.Khitôikiểmsoáthơithởnhưthếấythìmộtluồnghơimạnhthọcxuyênquabụngtôi.Tênđồtể,thiệnnghệhaymớitậpsự,dùngdaobénrạchmộtđườngtrênbụng,làmđauđớnthếnàothìluồnggiómạnhthọcxuyênquabụnglàmtôiđauđớndườngấy.Tuynhiêntôivẫnmộtmựckiêntrìtinhtấn.Nhữngcảmgiácđauđớnấykhôngảnhhưởngđếntâmtôi.
Lầnnữatôitựnghĩ:Haytathửhànhthiềnthêmvềphápnínthở!
Rồitôikiểmsoáthơi-thở-ra,thở-vàotừmiệng,mũivàtai.Vàkhinínthởnhưvậytôicảmgiácnhưcómộtngọnlửatokhủngkhiếpbừnglênvàbaotrùmlấytôi.Nhưcóngườimạnhnắmchặtmộtngườiyếuvàđặtlênốnglửathanđangcháyđỏchođếnlúchoàntoànthiêurụi,lửathiêuđốtthântôilúcngừngthởcũngnóngdườngthếấy.Tuynhiên,tôivẫnkiêntrìtinhtấn.Nhữngcảmgiácđauđớnkhônggâytổnhạiđếntâmtôi.
LúcấycónhữngvịTrờithấytôivậythìnóivớinhau:ĐạoSĩGotama(CồĐàm)đãchết!Vàivịkhácghinhận:ĐạoSĩGotamachưachếthẳn,nhưngđangchếtdần!Tronglúcấycũngcóvịnói:ĐạoSĩGotamachưachếthẳncũngkhôngphảiđangchếtdần.NgàilàmộtvịALaHán.ĐâylàlốisốngcủamộtvịALaHán.
Thayđổiphươngpháp:TuyệtThực
Rồitôinghĩ:Haytathửhànhpháptuyệtthực!
LúcấycónhữngvịTrờigầntôivànói:"BạchNgài,xinNgàichớnênhànhpháptuyệtthực.NếuNgàituyệtđốikhôngdùngvậtthựcnữathìchúngtôisẽróttrênthânNgàinhữngchấtbổcủacảnhTrờiđểchonóthấmvàolỗchânlôngvànuôisốngNgài."
![Page 55: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/55.jpg)
Vàtôinghĩ:NếutahànhpháptuyệtthựcmàcácvịTrờilạirótchấtbổcủacảnhTrờiđểnuôisốngthânnàythìquảlàmộtđiềugiandối,nêntôitừchốirằng:"Điềuấykhôngcầnthiết".
Lúcấytôisuynghĩnhưsau:Haytathửdùngchútítvậtthực,mỗilầnchỉmộtchútthôi,mộtítnướcđậuxanhhayraucỏ,hayđậuđỏ,hayđậutrắng.
Khimàtôichỉdùngthậtítvậtthựcnhưthế,ởthểđặchaytểlỏng,thìthântôitrởnêncựckỳgầyyếu.Vìthiếuvậtthực,nhữngbộphậnlớnvànhỏtrongthântôiốmgầykhôngkhácnàonhữngcọngcỏốnghaynhữngcâyđăngtamthảo.Bàntọacủatôichỉcònbằngcáimóngcủaconlạcđà.Xươngsốngtôicũngnhưmộtxâuchuỗidựngđứnglênvàcongvào.Xươngsườntôitựanhưmộtcáisườnnhàbịsụpđổ.Trongmắttôikhôngkhácnàohìnhảnhcủanhữngngôisaomàtacóthểthấydướimộtcáigiếngsâu.Tráimướpđắngcắtralúccòntươirồiđemphơi,gióvànắnglàmdamướpteolại,nhănnhóvàhéotànthếnàothìdađầutôilúcấy,vìthiếuchấtdinhdưỡng,cũngnhănnhóvàhéotànnhưthếấy.Khimuốnrờdabụngthìtôiđụngnhằmxươngsống.Vàkhimuốnrờxươngsốngthìtôilạiđụngnhằmdabụng.Vìthiếuvậtthực,dabụngtôiépsátvàoxươngsốngvà,lúcmuốnđứngdậyđitiểutiện,thìtôiluốngcuốngténgãxuống.Tôiđậpnhẹtrênchân,tayđểlàmchothânmìnhsốnglại.Thanôi,lúcđậpnhưthế,lôngtrênmìnhtôilảtảrơixuốngđấtvìđãchếtgốc.Thấytôinhưvậy,cóngườinói:'ĐạoSĩGotamađen'.Vàingườinói:'ĐạoSĩGotama(CồĐàm)khôngđenmàxanhdương'.Cũngcóngườinói:'ĐạoSĩGotamakhôngđenmàcũngkhôngxanhdươngmànâusậm'.Màudasángsủavàtrongtrẻocủatôitàntệđếnnhưthếấyvìthiếuvậtthực.
Rồitưtưởngsauđâyphátsinhđếntôi:Dầucácđạosĩhaycácnhàtukhổhạnhtrongquákhứđãchịunhữngcảmgiácnhứcnhối,đauđớn,dữdộihayxótxanhưthếnào,thìcũngđếnmứcnàylàcùng,khôngthểhơnnữa.Dầucácđạosĩhaycácnhàtukhổhạnhtrongtươnglaisẽchịunhữngcảmgiác
![Page 56: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/56.jpg)
nhứcnhối,đauđớn,dữdộihayxótxathếnào,thìcũngđếnmứcnàylàcùng,khôngthểhơn.Tuynhiên,đãtrảiquabaonhiêukhắckhổ,khókhănvàđauđớnmàtakhôngđạtđượcđiềuchitốtđẹp,xứngđángvớisựgiácnộcaothượngvàtrítuệvượthẳnnhữngtrạngtháicaothượngcủaloàingười.HaylàcònconđườngnàokhácdẫnđếnGiácNgộchăng?
MaVươngÁcTâmCámDỗ
Épxáckhổhạnhdướiđủhìnhthức,ĐạoSĩGotamavẫnkhôngthuhoạchđượckếtquảcứucánh,màchỉkiệtsức.Mặcdầu,nhờlúcthiếuthờisốngtrongcảnhđầyđủấmnosungtúcnêncósứclựcdồidàovàthânhìnhtrángkiện,nhưngNgàivẫnthấykhôngcònchịuđựngđượcnữa.Vócmìnhđẹpđẽxưakianayđãtrởnêngầycòmsuynhược,màudavàngtươiđãtrởthànhxanhlợt.Máucạn,gânrút,thịtteo,mắtthụtvàmờdần.Ngàichỉcònlàmộtbộxươngcósựsống.Nhưngcáichếtđãgầnkề.
Giữatìnhtrạngnguyngậpấy,trongkhiýchívữngchắccủaNgàiởmứcđộcaonhất(Padhana),trongkhiNgàivẫnngồibênbờsôngNeranjara(Ni-liên-thiền)nỗlựckiêntrìvàsuyniệmđểthànhđạtchođượctrạngtháichâutoàntuyệtđốithìNamuci đếngầnvànóinhữnglờisauđây :
HỡinàyĐạoSĩ,ngườigầycòm,thânhìnhtiềutụy,giờchếtđãđến.
Mộtngànphần(trongthânhìnhngười)đãchếtmòn,chỉcònlạimộtphầnsống.Hãysống,hỡiĐạoSĩ!Sốnglàhơn.Cósốngmớitạođượcphước.
HãysốngđộcthânvàhằngcúngtếThầnLửa,ngườisẽtạođượcnhiềuphước.Épmìnhsốngđờikhổhạnhnhưthếnàyđểlàmgì?Conđườngkiêntrìnỗlựcquảthậtkhamkhổ,khókhăn,vàkhôngphảidễthànhtựu."
MaVươngđứngtrướcmặtĐứcThếTôn,nóinhữnglờinhưvậy.Đểtrảlời,BồTátdạy:
3 4
![Page 57: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/57.jpg)
Nàyconngườixấuxaquỉquyệt,thânquyếncủatộilỗivàlườibiếng!Ngươiđếnđâyvìlợiíchriêngcủangươi.
Đốivớingươi,phướcbáunàocógiátrịgì,dầubaonhiêuphướccũngvôích.Nhưngbổnphậncủangươilàphảinóinhưvậy.
Vớiniềmtinvữngchắc(saddha),tựkiểmsoáttâmchặtchẽ(tapo) ,tinhtấn(viriya)vàtrítuệ(panna),tatuhànhnhưvậy.Tađãquyếttâmnhưvậy,saongươicòncậtvấntavềđờisống?
Gióthổimãi,mộtngàykiacũngcóthểlàmcạndòngsuối,thìmáuhuyếtcủangườituépxáckhổhạnh(nhịnăn,nhịnuống)làmgìkhỏibịkhôdần?
Máucạnthìmậtkhô,thịtcũnghaomòn.Thịtcànghaomònthìtâmcàngthanhtịnh.Tâmcàngantịnh,càngantrụ,càngsángsuốt,thìtâmđịnhcàngvữngchắc.
Lúcấycơthểtađauđớnvôcùng.Thểxáccàngđauđớn,tâmhồncàngxalìathamái.Chừngấytabiếtrõthếnàolàtrạngtháitrongsạchcủamộtchúngsanh!
Thamdục(Kama)làđạobinhsốmộtcủangươi.ĐạobinhthứnhìlàBấtMãnvớiđờisốngthánhthiện(Arati).BalàĐóivàKhát(Khuppipasa) .BốnlàÁiDục(Tanha).NămlàHônTrầmDãDượi(Thina-Middha,uểoải,lườibiếngvàhônmê).SáulàSợHãi(Bhiru).BảylàHoàiNghi(Vicikiccha) .TámlàPhỉBángvàCốChấp(Makkha-Thambha).ChínlàLợiLộc(Labha),KhenTặng(Siloka),VinhDự(Sakkara)vàThinhDanhBấtChánh(Yasa),vàđạobinhsốmườilàSựĐánhCaoQuáMứcGiáTrịCủaMìnhvàKhinhRẻKẻKhác(Attukkamsanaparavambhana).
Namuci,đólàquânđộicủangươi.đólàkháchluônluônlưutrúbêntronghạngngườixấuxaquỷquái.Ngườihènnhátươnyếuthìkhôngthắngnổi,nhưngaichếngựđượcnhữngđạobinhấylàtìmrahạnhphúc.
5
6
7
8
![Page 58: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/58.jpg)
TacộttrênngọncờcủatachùmcỏMunja .Đờisốngtrênthếgiannàyrõlàkhốnkhổ.Thàtachếttrênchiếntrườngcònhơnsốngmàthấtbại
Kiểmsoátchặtchẽdòngtưtưởng,vàvớichánhniệmkiêncốvữngchắc,tasẽđibấtđịnhtừnơinàyđếnnơikhác,rènluyệnmộtsốđôngmônđệ.
Chuyêncầntinhtấn,quyếtđịnh,vàthựchànhgiáohuấncủata--khôngquantâmđếnngươi-nhữngvịấysẽđếntậnnơimàkhôngcònđaukhổ.
Vớinhữnglờicươngquyếtấy,ĐạoSĩGotamacảthắngMaVươngTâmÁc,vànhấtđịnhthànhđạtchokỳđượcmụctiêu,ĐạoQuảPhật.
ConĐường"TrungĐạo"
Sausáunămtựbảnthânkinhnghiệm,ĐạoSĩGotamađãnhậnthứcchắcchắnrằnglốitukhổhạnhkhôngthểđemlạilợiích,mặcdầucáctriếtgiavàcáctusĩthờibấygiờquảquyếtrằngđólànếpsốngtốicầnthiếtđểđạtđếncứucánh.Thấyrằngkhổhạnhchỉlàmgiảmsuytríthứcvàmệtmỏitinhthần,Ngàiliềndứtkhoáttừbỏlốituấy,cũngnhưtrướckiađãtừbỏlốisốnglợidưỡng,chỉlàmchậmtrễtiếnbộkhoahọc,vàchọnconđường"TrungĐạo"màsausẽtrởthànhmộttrongnhữngđặcđiểmcủaGiáoLýNgài.
Hồitưởnglạikhicònthơấu,vàomộtbuổilễHạĐiềnkia,tronglúcvuachavàmọingườiđangchămchúcửhànhcáccuộcvui,thìNgàiđãngồithếnàodướitàngbóngmátmẻcủamộtcâytrâm,thamthiền,nhậpđịnhvàđắcSơThiền.
ĐómớithậtlàconđườngdẫnđếnGiácNgộ.
Ngàinhậnđịnhrằngvơítấmthânmònmỏikhôngthểhoàntoànsángsuốt,mộtsứckhỏethíchnghirấtcầnthiếtđểthànhđạttiếnbộtinhthần,nênquyếtđịnhkhôngnhịnđóinữamàdùngnhữngvậtthựcthôsơ.
89
![Page 59: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/59.jpg)
Nămvịtusĩthântínbấygiờlâunaytheohầucậnvớibaonhiêuhyvọng,naythấyNgàiđộtngộtthayđổiphươngpháptutậpnhưvậythìlấylàmthốichí,bỏđiIsipatana(VườnLộcGiả)vànóirằng:
"ĐạoSĩCồĐàmđãtrởlạiưathíchxahoa,đãngừngcốgắng,vàđãquayvềđờisốnglợidưỡng."
Tronglúcquyếtđịnhquantrọngnhưvậy,sựhỗtrợbênngoàithậtvôcùngkhẩnthiết.Chínhngaylúcấy,nhữngngườibạnđồngtulạibỏrađi.NhưngNgàikhôngngãlòng.Mộtmình,trongcảnhcôđơn,giữachốnrừngsâu,cácbậcvĩnhânthườngchứngngộnhữngchânlýcaosâuthâmdiệuvàgiảiquyếtđượcnhữngvấnđềphứctạp,khókhăn.
BìnhMinhCủaChânLý
Saukhiđộmộtvàivậtthựcthôsơ,ĐạoSĩGotama(CồĐàm)phụchồisứckhỏevàdễdàngnhậpSơThiền(Jhana),tầngthiềnmàNgàiđãthànhtựutrongbuổithiếuthời .RồitừđódầndầnNgàinhậpNhịThiềnrồiTamvàTứThiền.Khinhậpthiền,tâmNgàiantrụhoàntoànvữngchắcvàomộtđiểm,lắngdịutrongsángnhưmặtgươnglauchùibóngláng,vàmọisựvậtđềucóthểphảnchiếumộtcáchvôcùngtrungthực.Rồitưtưởngtrởnênlắngdịu,tinhkhiết,trongsạch,khôngcònônhiễm,dễuốnnắn,giáctỉnh,vữngchắcvàkhôngthểlaychuyển,Ngàihướngtâmvềtuệgiáccóliênquanđếntrạngthái"HồiNhớNhữngKiếpQuáKhứ"(Pubbe-nivasanussatiNana,TúcMạngMinh,tuệhồinhớtiềnkiếp).
Ngàinhớlạinhiềukiếpsốngqúakhứnhưthếnày:Đầutiênmộtkiếp,haikiếp,rồibakiếp,rồibốn,năm,mười,haimươi,đếnnămmươi,rồimộttrăm,mộtngàn,mộttrămngàn,rồisựphântáncủanhiềuchukỳthếgian,rồisựpháttriểncủanhiềuchukỳthếgian,rồicảhai,sựphântánvàsựpháttriểncủanhiềuchukỳthếgian.ỞđâyNgàitêngì,sanhtrưởngtronggiađìnhnào,giaicấpnào,kiêngcữđiềugì,vuithíchvàđaukhổthếnào,vàchếtcách
10
![Page 60: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/60.jpg)
nào.Từcảnhấyrađi,Ngàitáisanhvàocảnhnào,cótêngì,sanhtrưởngtronggiađìnhnào,giaicấpnào,kiêngcữđiềugì,vuithíchvàđaukhổthếnàovàchếtcáchnào.Rồitừđórađi,táisanhvàocảnhnày.
NhưthếấyNgàihồinhớcáchthứctáisanhvànhiềuchitiếtvềnhữngkiếpsốngquákhứ.
Đây,hẳnvậy,làTuệGiácĐầuTiênmàNgàichứngngộvàolúccanhmột,đêmThànhĐạo.
Đãphátanlớpvôminhcóliênquanđếnqúakhứ,Ngàihướngtâmthanhtịnhvềtuệ"TriGiáchiệntượngDiệtvàSanhcủaChúngSanh"(CutupapataNana,ThiênNhãnMinh).
Vớituệnhãntinhkhiếtvàsiêuphàm,Ngàinhậnthấychúngsanhchếttừkiếpnàytáisanhvàomộtkiếpsốngkhác.
Ngàichứngkiếncảnhtượngkẻsangngườihèn,kẻđẹpngườixấu,kẻhạnhphúcngườiđaukhổ,tấtcảđềutrảiquahiệntượngdiệtvàsanh,tùyhànhvitạotáccủamỗingười.
Ngàibiếtrằngngườinày,dohànhđộng,lờinóivàtưtưởngbấtthiện,nguyềnrủabậcThiệnTríCaoThượng,tintưởngkhôngchânchánhvàcónếpsốngcủangườitàkiến,saukhithểxácphântánvàlìađời,đãtáisanhvàonhữngtrạngtháibấthạnh.
Ngàibiếtrằngnhữngngườikia,dohànhđộng,lờinóivàtưtưởngtốtđẹp,biếttôntrọngbậcThiệnTríCaoThượng,cóđứctinchânchánhvàcónếpsốngcủangườicóchánhkiến,saukhithânhoạimạngchung,đãtáisanhvàonhữngcảnhTrờianvuihạnhphúc.
Nhưvậy,vớiThiênNhãnMinh,Ngàimụckíchtìnhtrạngphântánvàcấuhợptrởlạicủachúngsanh.
![Page 61: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/61.jpg)
Đây,hẳnvậy,làTuệGiácThứNhìmàNgàichứngngộtrongcanhgiữa,đêmThànhĐạo.
Đãphátanlớpvôminhcóliênquanđếntươnglai,Ngàihướngtâmthanhtịnhvề"TuệHiểuBiếtsựChấmDứtcácphápTrầmLuân"(AsavakkhayaNana,LậuTậnMinh) .Đúngvớithựctại,Ngàinhậnthức:"ĐâylàPhiềnNão","ĐâylàsựChấmDứtPhiềnNão"."ĐâylàConĐườngdẫnchấmdứtPhiềnNão".
Cùngmộtthếấy,đúngvớithựctạiNgàinhậnđịnh:"ĐâylàÔNhiễm"."ĐâylàsựChấmDứtÔNhiễm"."ĐâylàconđườngdẫnđếnChấmDứtÔNhiễm".
Nhậnthứcnhưthế,tâmNgàigiảithoátrakhỏidụclậu(ônhiễmcủadụcvọng),hữulậu(ônhiễmcủasựluyếnáiđờisống)vàvôminhlậu(ônhiễmcủavôminh).
Đượcgiảithoát,Ngàibiếtrằng:"Tađãđượcgiảithoát" vàNgàinhậnthức:"Táisanhđãchấmdứt,đờisốngPhạmHạnhđãđượcviênmãn,đãlàmxongnhữngviệccầnphảilàm,khôngcòntrởlạitrạngtháinàynữa."
ĐâylàTuệGiácThứBamàNgàichứngngộtrongcanhba,đêmThànhĐạo.
Mànvôminhđãđượcgiảitỏavàtrítuệphátsanh.Đêmtốiđãtanvàánhsángđến.
Chúthích:
.MajjhimaNikaya,TrungA-Hàm,Ariya-PariyesanaSutta,số26,TậpI,trang166.↩
.MajjhimaNikaya-TrungA-Hàm,số36,TậpI,trang242.↩
11
12
13
1
2
3
![Page 62: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/62.jpg)
.NamucilàmộttênkháccủaMaVương(Mara).Theokinhsách,cónămloạiMaVươnglà:1.TrờiMaVương(Devaputta),Khátvọng(Kilesa),3.Hành(Abhisamkhara),4.Uẩn(Khandha),và5.TửThần(Maccu).↩
.SuttaNipata,PadhanaSuta,trang74.↩
.Tapo-trongbảnthảocủaPaliTextSociety,danhtừnàyviếtlà"Tato"↩
.ĐóivàKhát,dosựtựnguyệnnghèokhổ.↩
.Hoàinghiởđâyhàmýlàsựbấtđịnhvềmụctiêu.XemChương37↩
.Thờibấygiờ,trướckhiratrậnngườichiếnsĩcộttrênngọngiáocủamìnhchùmcỏMunja,tỏrằngkhôngbaogiờlùibướctrướcquânđịch.↩
.Sangamemematamseyyo-Yancejiveparajito.↩
.Jhana,xemchúthíchvềLễHạĐiềnởChương1↩
.Asavas,pháptrầmluân,lànhữnghoặclậu,haybợnnhơtrongtâm.Nhìnvềphươngdiệncảnhgiới,lànhữngônhiễmngủngầmtrongtâm,trôichảytheoluồngnghiệpchođếncáccảnhgiớicaonhất.Nhìnvềphươngdiệnluồngtâm,lànhữngônhiễmngủngầm,trôichảytheoluồngnghiệpđếntrạngtháiGotrabhu(chuyểntánh).Cóbốnpháptrầmluânlà:Dục(Kama),Hữu(Bhava),TàKiến(Ditthi)vàVôMinh(Avijja).Đoạnkinhnàychỉđềcậpđếnbapháphoặclậumàthôi.Ởđây,BhavahayHữucónghĩalàýmuốntáisanhvàonhữngcảnhgiớiSắcvàVôSắc(RupavàArupaBhava).↩
.Vimutto'smi↩
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
![Page 63: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/63.jpg)
.Khinajati,vusitambrahmacariyam,katamkaraniyam,naparamitthattaya.↩
13
![Page 64: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/64.jpg)
![Page 65: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/65.jpg)
ĐạoQuảPhật
CácĐấngNhưLaichỉlànhữngvịthầy
KinhPhápCú
ĐặcĐiểmCủaĐứcPhật
Saucuộcchiếnđấukỳdiệuphithườngkéodàisáunămđăngđẳng,khôngcósựhỗtrợtừbênngoàivàkhôngđượcsựhướngdẫncủamộtnănglựcsiêuphàmnào,đơnđộcmộtmìnhvàchỉnươngnhờnơinỗlựccủachínhmình,ĐạoSĩGotama(CồĐàm),lúcấybamươilămtuổi,tậndiệtmọiônhiễm,chấmdứtmọitiếntrìnhthamáivàchứngngộthựctướngcủavạnpháp,đãtrởthànhmộtvịPhật(Buddha),ĐấngChánhBiếnTri,bậcToànGiác.Kểtừngàyấy,NgàilàĐứcPhậtCồĐàm(BuddhaGotama) ,mộttrongchuỗidàinhữngvịPhậtđãxuấthiệntrongquákhứvàsẽxuấthiệntrongtươnglai.
KhôngphảikhisanhraNgàiđãlàPhật,màNgàitrởthànhPhậtdosựnỗlựccủamình.
PhạnngữBuddha(Phật)xuấtnguyêntừcăn"Budh",làhiểubiếthaythứctỉnh.GọilàBuddha(Phật)vìNgàihiểubiếtđầyđủBốnChânLýThâmDiệuCaoQuý(TứDiệuĐế),vàtừgiấcmơvôminhNgàiđãthứctỉnh.Chẳngnhữnghoàntoànthấutriệt,màNgàicòncóđủkhảnăngtruyềnbágiáolýnêncũnggọilàSammaSambuddha(ChánhBiếnTri,âmlàTam-MiệuTam-Bồ-Đề)đểphânbiệtvớichưPhậtPacceka(ĐộcGiác,cánhân,đơnđộc)chỉthấutriệtgiáolýmàkhôngthểrọisángchokẻkhác,tựgiácnhưngkhôngthểgiáctha.
TrướckhithànhđạtĐạoQuảPhật,NgàiđượcgọilàBồTát(Bodhisatta) ,cónghĩalàngườicónguyệnvọngtrởthànhPhật.
1
2
![Page 66: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/66.jpg)
NgườimuốnđắcQuảPhậtphảitrảiquathờikỳBồTát,mộtthờikỳtíchcựctraugiồivàpháttriểnnhữngphẩmhạnh:bốthí,trìgiới,từkhước(xuấtgia),trítuệ,tinhtấn,nhẫnnại,chânthật,quyếtđịnh,tâmtừvàtâmxả.
TrongmộtthờikỳchỉcómộtđấngChánhBiếnTri.Cũngnhưcónhữngloạicây,trọnđờichỉtrổramộtbông,mộthệthốngthếgian(lokadhatu)chỉcómộtđấngChánhBiếnTri.
ĐứcPhậtlàchúngsanhduynhất,lànhânvậthyhữu,chỉthậtlâumớicóthểxuấthiệntrênthếgian,vìlòngbimẫn,vìsựtốtđẹp,vìlợiíchvàhạnhphúccủachưThiênvànhânloại.TônvinhNgàilà"Acchariyamanussa"vìNgàilàmộtconngườikỳdiệulạthường.TônvinhNgàilà"Amatassadata"vìNgàiđãbanbốtìnhtrạngBấtDiệt.TônvinhNgàilà"Varado"vìNgàilàngườiđãbanbốtìnhthươngtinhkhiếtnhất,trítuệthâmsâunhấtvàchânlýcaosiêunhất.CũngtônvinhNgàilà"Dhammassami"vìNgàilàPhápVương,ChúacủaGiáoPháp(Dhamma).
NhưĐứcPhậtdạy,Ngàilà:
"ĐấngNhưLai(Tathagata),bậcỨngCúng(Araham),đấngChánhBiếnTri(SammaSambuddha),ngườiđãsanhraconđườngvôsanh,đãsángtạoconđườngchưađượcsángtạo,đãcôngbốconđườngchưađượccôngbố,ngườiđãhiểubiếtconđường,ngườiđãmụckíchconđường,ngườiđãnhậnthứcconđường" .
KhôngcóvịthầynàodạyĐứcPhậtphươngpháptuhọcđểchứngĐạoQuảChánhĐẳngChánhGiác,"Nameacariyoatthi" ,"mộtđạosư,takhôngcó",làchínhlờicủaĐứcPhật.Ngàicóhọcvớinhữngvịthầyđểhiểubiếtthếgianpháp nhưngđểđếntầngsiêuthếthìkhông.ChínhNgàitựlựcthànhđạttrítuệtrựcgiác.
3
4
5
![Page 67: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/67.jpg)
NếuĐứcPhậtđãnhờmộtvịthầyhaymộthệthốngtínngưỡngnàonhưẤnĐộGiáochẳnghạn--tôngiáomàNgàiđãtrưởngthànhtrongấy--đểpháttriểntrítuệsiêuphàm,thìắtNgàikhôngthểtựgọilà"đạosưvôsong"(ahamsatthaanuttaro) .TrongbàiPhápđầutiên,NgàituyênbốrằngánhsángđãrọirõchoNgàitrongnhữngviệcchưatừngđượcnghe.
Trongnhữngngàyđầutiênsaukhixuấtgiatầmđạo,Ngàicốtìmđếnsựhướngdẫncủanhữngvịthầylỗilạcnhấtthờibấygiờ,nhưngtronggiáohuấncủacácvịthầynàykhôngtìmthấyđượcđiềumongmỏi.TìnhthếbắtbuộcNgàiphảitựmìnhsuyniệmvàquaytrởvàobêntrongđểtìmChânLý.VàNgàiđãtìmraChânLýbêntrongNgài.Ngàitheodõiđếntậnmứcthâmsâunhấtcủadòngtưtưởng,vàchứngngộChânLýcùngtột,chưabaogiờtừngđượcnghevàchưatừngđượcbiết.TuệgiácphátsanhtừbêntrongvàrọisángnhữngsựvậtmàtrướckiaNgàichưatừngnghethấy.
VìNgàiđãthấutriệttấtcảnhữnggìcầnđượcbiếtvàđãnắmđượccáichìakhóamởcửavàomọikiếnthức,nêntônNgàilàSabbannu,bậcToànGiác.ĐólàtrítuệsiêuphàmmàNgàiđãdàycôngtraugiồi,trảiquavôlượngtiềnkiếp.
PhậtLàAi?
NgàynọcóngườitheođạoBàLaMôntênDona,nhânkhithấydấuchâncủaĐứcPhậtindướicátcónhữngđặcđiểmlạthường,đếngầnNgàivàhỏi:
-PhảichăngNgàilàmộtvịTrời(Deva)?
-Không,quảthậttôikhôngphảilàmộtvịTrời.
-VậyphảichăngNgàilàmộtnhạccôngtrongcảnhTrời(Gandhabba)?
-Không,tôikhôngphảilàmộtnhạccôngtrongcảnhTrời.
-VậyNgàilàquỷYakkachăng?
6
![Page 68: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/68.jpg)
-Không,quảthậttôicũngkhôngphảilàquỷYakka.
-NhưthếchắcNgàilàngười?
-Không,quảthậttôicũngkhôngphảilàngười.
-Vậy,xinchobiếtNgàilàai?
ĐứcPhậttrảlờirằngNgàiđãtậndiệtnhữngpháptrầmluân(hoặclậu),vốntạođiềukiệnđểtáisanhvàonhữngcảnhTrời,Gandhabba,Yakkahaycảnhngười,vàthêm:
"Nhưhoasen,đẹpđẽvàdễmến,Khôngônhiễmbùndơnướcđục,Giữađámbụitrần,takhôngvướngchútbợnnhơ.Nhưvậy,TalàPhật."
ĐứcPhậtkhônghềtựxưnglàhiệnthân(avatara)củathầnVishnu,mộtThầnLinhẤnĐộGiáomàkinhBhagavadgitađãcangợimộtcáchhuyềndiệu,sanhrađểbảovệsựchânchánh,tiêudiệttộilỗivàđểthiếtlậpvàcủngcốđạolý(Dharma).
TheolờidạycủaĐứcPhậtthìcóhằnghàsasốchưThiên(Deva,cũnggọilànhữngvịTrời)--cũnglàhạngchúngsanh,cònphảichịusanhtửluânhồi--nhưngkhôngcómộtThầnLinhTốiThượng,vớiquyềnlựcsiêuthế,kiểmsoátvậnmạngconngười,xuấthiệntrênthếgiantừnglúc,dùnghìnhthứcngườilàmphươngtiện.
ĐứcPhậtcũngkhôngbaogiờtựgọilà"ĐấngCứuThế"cóquyềnnăngcứuvớtkẻkhácbằngchínhsựcứurỗicủamình.NgàithiếtthakêugọinhữngaihoanhỷbướctheodấuchânNgàikhôngnênỷlạinơingườikhácmàphảitự
7
8
![Page 69: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/69.jpg)
mìnhgiảithoátlấymình,bởivìcảhaitrongsạchvàbợnnhơ,cũngđềutùythuộcnơichínhmình.Takhôngthểtrựctiếplàmchoaitrongsạchhayônhiễm.
ĐểminhđịnhrõràngmốitươngquancủaNgàiđốivớihàngmônđệvàđểnhấnmạnhtầmquantrọngcủasựkiệntựmìnhnhậnlãnhtrọnvẹntráchnhiệmvàtựmìnhnỗlựckiêntrì,ĐứcPhậtminhbạchdạyrằng:
"Cácconphảitựmìnhnỗlực.CácđấngNhưLaichỉlàđạosư."
ĐứcPhậtchỉvạchchotaconđườngvàphươngphápmàtacóthểnươngtheođóđểtựgiảithoátrakhỏimọikhổđaucủavòngsanhtửvàthànhtựumụctiêucứucánh.Đitrênconđườngvàtheođúngphươngphápcùngkhông,làphầncủangườiđệtửchânthànhmuốnthoátkhỏinhữngbấthạnhcủađờisống.
"Ỷlạinơikẻkhácđểgiảithoátchomìnhlàtiêucực.Nhưngđảmđanglãnhlấytráchnhiệm,chỉtùythuộcnơimìnhđểtựgiảithoát,quảthậtlàtíchcực."
Tùythuộcnơingườikháclàđemtấtcảcốgắngcủachúngtaraquyhàng.
"Hãytựxemconlàhảiđảocủacon.Hãytựxemconlànươngtựacủacon.Khôngnêntìmnươngtựanơiaikhác!"
CáclờilẽcórấtnhiềuýnghĩakiamàĐứcPhậtđãdạytrongnhữngngàysaucùngcủaNgàiquảthậtmạnhmẽ,nổibậtvàcảmkích.Điềunàychứngtỏrằngcốgắngcánhânlàyếutốtốicầnđểthànhtựumụctiêu.Tìmsựcứurỗinơinhữngnhânvậthảotâmcóquyềnnăngcứuthếvàkhátkhaohammuốnhạnhphúcảohuyềnxuyênquanhữnglờivanváinguyệncầuvôhiệuquảvànghithứccúngtếvônghĩalý,quảthậtlàthiểnbạcvàvôích.
9
10
11
![Page 70: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/70.jpg)
ĐứcPhậtlàmộtngườinhưchúngta.Ngàisanhralàmộtngười,sốngnhưmộtngười,vàtừgiãcõiđờinhưmộtngười.Mặcdầulàngười,Ngàitrởthànhmộtngườiphithường,mộtbậcsiêunhân,donhữngcátínhđặcbiệtduynhấtcủaNgài.ĐứcPhậtđãâncầnnhắcnhởnhiềulầnnhưvậyvàkhôngcóđiểmnàotrongđờisốnghoặctronglờidạycủaNgàiđểchúngtalầmhiểurằngNgàilàmộtnhânvậtvôsanhbấtdiệt.Cólờiphêbìnhrằnglịchsửnhânloại,khônghềcóvịgiáochủnào"phithầnlinhhơnĐứcPhật,tuynhiên,cũngkhôngcóvịnàocóđặctánhthầnlinhhơnĐứcPhật"
TrongthờiNgàicòntạithế,ĐứcPhậtchắcchắnđượchàngtínđồhếtlòngtônkính,nhưngkhôngbaogiờNgàitựxưnglàThầnLinh.
TánhCáchVĩĐạiCủaĐứcPhật
Sanhralàmộtngười,sốngnhưmộtngười,ĐứcPhậtthànhđạttrạngtháitốithượngcủasựtoànthiện,ĐạoQuảPhật,dosứckiêntrìnỗlựccánhân.NhưngNgàikhôngdànhgiữsựliễungộsiêuphàmchoriêngmìnhmàcôngbốtrướcthếgianrằngtâmcókhảnăngvàoailựcbấtkhuất.KhôngkhinàotựhàorằngchỉcóNgàilàngườiduynhấtđắcQuảPhật,vìĐạoQuảPhậtkhôngphảilàânhuệđặcbiệtdànhriêngchomộtcánhântốtphướcnàođãđượcchọntrước.
Thayvìđặttrênconngườimộtthầnlinhvạnnăngvôhìnhvàchoconngườimộtđịavịkhépnéprụtrè,ĐứcPhậtchứngminhrằngconngườicóthểthànhđạttrítuệcaosiêuvàĐạoQuảtốithượngdosựcốgắngcủachínhmình.Vànhưvậy,ĐứcPhậtnângcaophẩmgiáconngười.Ngàidạyrằngmuốnthoátrakhỏivòngtrầmluânphiềnnão,chínhtaphảitựmìnhgiacôngcốgắngchớkhôngphảiphụctùng,tùythuộcnơimộtthầnlinh,haymộtnhânvậtnàolàmtrunggiangiữatavàvịthầnlinhấy.
12
![Page 71: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/71.jpg)
Trongthếgianngãchấp,lấymìnhlàmtrungtâmcủavũtrụvàchạytheoquyềnthế,ĐứcPhậtdạychúngtalýtưởngcaoquýcủasựphụcvụbấtcầulợi.Ngàichốngđốitệđoanphânchiagiaicấptrongxãhội--chỉlàmtrởngạimứcđộtiếnhoácủaloàingười--vàluônluônbênhvựccônglý,khuyêndạybìnhđẳnggiữangườivàngười.Ngàituyênbốrằngcánhcửađưavàosựthànhcôngvàthạnhvượngphảirộngmởchotấtcảmọingười,aicũngnhưai,dầucaothấp,sanghèn,đạođứchaytộilỗi,nếungườiấycốcôngcảithiệnnếpsống,hướngvềconđườngtrongsạch.Ngàinângđỡhoàncảnhcủangườiphụnữ,lúcbấygiờbịxãhộikhinhthường,khôngnhữngbằngcáchnângphẩmgiácủangườiđànbàlênđúngtầmquantrọng,màcònsánglậpgiáohộiđầutiêntronglịchsửchohàngphụnữ.Cũnglầnđầutiêntronglịchsửnhânloại,Ngàiđứnglêncốgắngđánhđổchếđộmuabánngườilàmnôlệ.NgàibãibỏphongtụcđemnhữngconvậtxấusốragiếtđểcúngtếthầnlinhvànớirộngtâmTừ,baotrùmluôncảloàithú.
KhôngbaogiờĐứcPhậtcưỡngbáchtínđồphảilàmnôlệchogiáolýcủamìnhhaychochínhmình.NhữngaibướctheodấuchânNgàiđềuđượctựdotưtưởng.NgàikhuyêndạyhàngmônđệkhôngnênnhắmmắtchấpnhậnnhữnglờicủaNgàichỉvìkínhnể,tôntrọng,nhưngphảixemxét,nghiêncứu,suyniệmcẩnthậncũngnhưngườitrítuệmuốnthửvàng,phải"đốt,cắtvàchàvàođá".
ĐứcPhậtnângđỡnhữngbàmẹbạcphướcnhưPatacaravàKisagotamibằngnhữnglờikhuyênlơnanủi.NgàitựtaychămsócnhữngngườibệnhhoạncôđơnnhưPutigattaTissaThera.Ngàigiúpđỡngườinghèođóivàbịbỏrơi,khôngnoinươngtựanhưRajjumalavàSopakavàgiảicứunhữngvịnàykhỏiphảichếtoanthêthảm.ĐứcPhậtnângcaođờisốngđạođứccủahạngngườitộilỗisátnhânnhưAngulimalavàhạnggáigianghồhưhỏngnhưAmbapali.Ngàikhuyếnkhíchkẻyếu,đoànkếtngườichiarẽ,đemánhsángđếnchongườivôminhtămtối,dắtdẫnkẻmêmuộilầmđường,nângđỡ
![Page 72: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/72.jpg)
ngườithấpkémvàtăngcaophẩmgiángườicaoquý.Ngườinghèo,ngườigiàu,ngườilươngthiệnvàngườitộilỗi,tấtcảđềuquýmếnNgàinhưnhau.Nhữngbậcvuachúatànbạođộctàivànhữngvìminhquânchánhtrực,nhữnghoàngtửvinhquanghiểnháchvànhữngngườisốngcuộcđờitốităm,khôngaibiếtđến,nhữngnhàtriệuphúgiàulòngquảngđại,nhữngvịkeokiếtbỏnxẻn,nhữnghọcgiảkhiêmtốnvànhữngngườikiêucăngtựđắc,hạnggáigianghồ,hạngngườilàmnghềbẩnthỉu,hạngsátnhân,hạngngườithườngbịkhinhbỉ,tấtcảđềucóhưởngnhữnglờikhuyêndạyđầytrítuệvàtừbicủaĐứcPhật.GươnglànhcaoquýcủaNgàilànguồngợicảm,làniềmkhíchlệchotấtcả.Ngàilàvịđạosưgiàulòngbimẩnvàrộnglượngkhoanhồnghơntấtcả.
Ýchísắtđá,trítuệcaosiêu,lòngbimẫnvôbiên,đứcvịthaphụcvụ,sựthoátlychưatừngcó,đờisốnggươngmẫu,nhữngphươngpháptoànthiệnmàNgàiđãápdụngđểtruyềnbágiáolý,vàsựthànhcôngtốihậucủaNgài--tấtcảnhữngyếutốấyđãkhiếnmộtphầnnămnhânloạitônthờNgàilàvịgiáochủsiêuviệtnhấttựcổchíkim.
ĐểtỏlòngkínhthâmsâucủamìnhđốivớiĐứcPhật,SriRadhakrishnanviết:
"NơiĐứcPhậtGotama(CồĐàm)tanhậnthấymộttinhhoatoànthiệncủangườiphươngĐông.ẢnhhưởngcủaNgàitrongtưtưởngvàđờisốngnhânloạilàmộtkỳcônghyhữu,chođếnnaykhôngthuakémảnhhưởngcủabấtcứvịgiáochủnàotronglịchsử.Mọingườiđềusùngkính,tônNgàilàngườiđãdựngnênmộthệthốngtôngiáovôcùngcaothâmhuyềndiệu.Ngàithuộcvềlịchsửtưtưởngthếgiới.Ngàilàkếttinhcủangườithiệntríbởivì,đứngvềphươngdiệntríthức,chắcchắnNgàilàmộttrongnhữngbậcvĩnhâncaothượngnhấtcủalịchsử".13
![Page 73: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/73.jpg)
Trongquyển"ThreeGreatestMeninHistory",nhàhọcgiảH.G.Wellsghinhậnnhưsau:
"NơiĐứcPhậttathấyrõrànglàmộtconngườigiảndịcótâmđạonhiệtthành,mộtmìnhtựlựcpháthuyánhsángtươiđẹp,mộtnhânvậtsống,mộtconngườinhưmọingườichớkhôngphảimộtnhânvậtthầnthoạiẩnhiệntrongnhiềutruyềnthuyếthoangđường.Ngàicũngbanbốchonhânloạilờikêugọicótínhcáchphổthông.Baonhiêuquanniệmcủathếhệtânthờiđềutươnghợpvớigiáolýấy.ĐứcPhậtdạyrằngtấtcảnhữnggianlaosầukhổvàbấthạnhtrongđờiđềudolòngíchkỷsanhra.Trướckhicóthểtrởnênvắnglặng,conngườicầnphảingừngsốngchogiácquanmình.Rồitừđó,vượtlêntrêntấtcảmọingười,Ngàisốngcuộcđờisiêunhiên.NămtrămnămtrướcChúaChrist(KiTô),xuyênquanhiềungônngữkhácnhau,PhậtGiáođãkêugọiconngườinêntựquênmình.Đứngvềmộtvàiphươngdiện,giữata(làngườiÂu)vànhữngnhucầucủachúngtavàPhậtGiáo,cónhiềuquanđiểmgầnnhau.Đốivớitầmquantrọngcủaconngườitrongsựphụcvụ,Ngàitỏrasángsuốthơn,vàđốivớivấnđềtrườngtồnbấthoạicủakiếpnhânsinh,NgàiítlúngtúngtrongbiệnthuyếtmậpmờhơnChúaKiTô."
ThisĩTagoretônNgàilàbậcVĩNhânCaoQuýnhấttrênthếgian.
MộttriếtgiangườiĐanMạch,ôngFausboll,tándươngĐứcPhậtvớinhữnglờilẽnhưsau:
"CànghiểubiếtNgài,tôicàngquýmếnNgài".
MộttínđồtừtốncủaĐứcPhậtsẽnói:
"CànghiểubiếtNgài,tôicàngquýmếnNgài.CàngquýmếnNgài,tôicànghiểubiếtNgài".
Chúthích:
1
![Page 74: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/74.jpg)
.HàngtínđồgọiNgàilàĐứcPhật(Buddha),ĐứcThếTôn(Bhagava),ĐứcThiệnThệ(Sugata)v.v...NhữngngườiởđạokhácgọiNgàilàTônGiảCồĐàm(BhoGotama),SaMônCồĐàm(SamanaGotama)v.v...Khiđềcậpđếnmình,ĐứcPhậtdùngdanhtừ"NhưLai"(Tathagata)cónghĩalà"ngườiđãđếnnhưvậy","ngườiđãrađinhưvậy".↩
.Sanskrit:Bodhisatva.XemChương40và41.↩
.SamyuttaNikaya,TạpA-Hàmphần3,trang66;KindredSayings,phần3,tr.58↩
.MajjhimaNikaya,TrungA-Hàm,AriyapariyesanaSutta,số26↩
.NhưKondanna,AlaraKalama,UddakaRamaputtav.v...↩
.MajjhimaNikaya,TrungA-Hàm,KinhAriyapariyesanaSutta,số26↩
.GradualSayings,phần2,tr.44-45.AnguttaraNikaya,TăngNhứtA-Hàm,phần2,tr.37.↩
.Tuynhiên,cónhữngvịđạosưẤnĐộGiáo,đểkhuyếndụngườiPhậttửtheotôngiáomình,đãsailầmgọiĐứcPhậtlàhiệnthâncủamộtThầnLinhẤnĐộGiáo,điềumàĐứcPhậtđãbácbỏtừlúccòntạitiền.↩
.PhápCú,165:Trongsạchhayônhiễmđềutùynơita.Khôngailàmchongườikháctrongsạchđược.↩
.PhápCú,276↩
.DighaNikaya-TrườngA-Hàm,MahaparinibbanaSutta-KinhĐạiBátNiếtBàn.↩
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
![Page 75: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/75.jpg)
.DwightGoddard-BuddhistBible,trang20.↩
.GautamaTheBuddha,trang1.↩
12
13
![Page 76: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/76.jpg)
![Page 77: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/77.jpg)
SaukhiThànhĐạo
Trênthếgian,khôngluyếnáilàhạnhphúc
Udana
Trongbuổisáng,ngaytrướcngàyThànhĐạo,lúcBồTátngồidướigốccâycổthụAjapalagầncộiBồĐề,thìcómộtbàgiàulòngquảngđạitênSujatathìnhlìnhdângđếnNgàimộtvậtthựcbằnggạovớisữamàbàđãcôngkhótựtaytỉmỉlàmlấy.Saukhithọxongbữaăncónhiềuchấtdinhdưỡngấy,ĐứcPhậtnhịnđóiluônsuốtbảytuầnnhật.Ngàitrảiquathờigianbốnmươichínngàyyênlặngđểsuyniệm,quanhquẩndướigốccâyBồĐề.
TuầnLễĐầuTiên
SuốtthờigianbảyngàyđầutiênsaukhiThànhĐạoĐứcPhậtngồikhônglayđộngdướitàngcâyBồĐề đểchứngnghiệmHạnhPhúcGiảiThoát(VimuttiSukha).Trongđêmcuốituần,NgàixuấtthiềnvàsuyniệmvềThậpNhịNhânDuyên(PaticcaSamuppada) theochiềuxuôinhưsau:"Khicócáinày(nguyênnhân),thìcáinày(hậuquả)có.Vớisựphátsanhcủacáinày(nhân),cáinày(quả)phátsanh".
TùythuộcnơiVôMinh(avijja),Hành(samkhara),thiệnvàbấtthiện,phátsanhTùythuộcnơiHành,Thức(vinnana)phátsanh.TùythuộcnơiThức,Danh-Sắc(nama-rupa)phátsanh.TùythuộcnơiDanh-Sắc,LụcCăn(salayatana)phátsanh.TùythuộcnơiLụcCăn,Xúc(phassa)phátsanh.TùythuộcnơiXúc,Thọ(vedana)phátsanh.TùythuộcnơiThọ,Ái(tanha)phátsanh.TùythuộcnơiÁi,Thủ(upadana)phátsanh.
1
2
![Page 78: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/78.jpg)
TùythuộcnơiThủ,Hữu(bhava)phátsanh.TùythuộcnơiHữucóSanh(jati).TùythuộcnơiSanh,phátsanhBệnh(jara),Tử(marana),SầuNão(soka),TaThán(parideva),ĐauKhổ(dukkha),BuồnPhiền(domanassa)vàThấtVọng(upayasa).
Toànthểkhốiđaukhổphátsanhnhưthếấy.
Lúcbấygiờđãthấuhiểuýnghĩacủađiềunày,ĐứcThếTônđọclênbàikệhoanhỷnhưsau:
"Quảthậtvậy,khicácChânLýpháthiệnhiểnnhiênđếnbậcthánhnhân(Brahmana) đãkiêntrìcốgắngvàsuyniệmthâmsâu,baonhiêuhoàinghiđềutanbiếnvìvịnàyđãthấutriệtchânlýcùngvớicácnguyênnhân".
Khoảngcanhgiữatrongđêm,ĐứcPhậtsuyniệmvềThậpNhịNhânDuyêntheochiềungượcnhưsau:"Khinguyênnhânnàykhôngcònthìhậuquảnàycũngkhôngcòn.Vớisựchấmdứtcủanhânnày,quảnàycũngchấmdứt".
VớisựchấmdứtcủaVôMinh,Hànhchấmdứt.VớisựchấmdứtcủaHành,Thứcchấmdứt.VớisựchấmdứtcủaThức,Danh-Sắcchấmdứt.VớisựchấmdứtcủaDanh-Sắc,LụcCănchấmdứt.VớisựchấmdứtcủaLụcCăn,Xúcchấmdứt.VớisựchấmdứtcủaXúc,Thọchấmdứt.VớisựchấmdứtcủaThọ,Áichấmdứt.VớisựchấmdứtcủaÁi,Thủchấmdứt.VớisựchấmdứtcủaThủ,Hữuchấmdứt.VớisựchấmdứtcủaHữu,Sanhchấmdứt.VớisựchấmdứtcủaSanh,Bệnh,Tử,SầuNão,TaThán,ĐauKhổ,BuồnPhiềnvàThấtVọngchấmdứt.
3
![Page 79: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/79.jpg)
Nhưthếấy,toànthểkhốiđaukhổchấmdứt.
Lúcbấygiờđãthấuhiểuýnghĩacủađiềunày,ĐứcThếTônđọclênbàikệhoanhỷnhưsau:
"Quảthậtvậy,khicácChânLýpháthiệnhiểnnhiênđếnbậcthánhnhân(Brahmana)đãkiêntrìcốgắngvàsuyniệmthâmsâu,baonhiêuhoàinghiđềutanbiếnvìvịnàyđãthấutriệtsựtậndiệtcácnguyênnhân".
Đếncanhba,ĐứcThếTônsuyniệmvềpháp"TùyThuộcPhátSanh"theochiềuxuôivàchiềungượcnhưsau:"Khinhânnàycó,thìquảnàycó.Vớisựphátsanhcủanhânnày,quảnàyphátsanh.khinhânnàykhôngcóthìquảnàykhôngcó.Vớisựchấmdứtnày,quảnàychấmdứt."
TùythuộcnơiVôMinh,Hànhphátsanhv.v...
Nhưthếấy,toànthểkhốiđaukhổphátsanh.
VớisựchấmdứtcủaVôMinh,Hànhchấmdứtv.v...
Nhưthếấy,toànthểkhốiđaukhổchấmdứt.
Lúcbấygiờđãthấuhiểuýnghĩacủađiềunày,ĐứcThếTônđọclênbàikệhoanhỷnhưsau:
"Quảthậtvậy,khicácChânLýpháthiệnhiểnnhiênđếnbậcthánhnhân(Brahmana)đãkiêntrìcốgắngvàsuyniệmthâmsâu,thìNgàivữngvàngphátanvâycánhcửacủaMaVươngcũngnhưánhsángtháidươngphátanđêmtốivàrọisángbầutrời".
TuầnThứNhì
Tuầnlễthứnhìtrảiquamộtcáchbìnhthản,nhưngtrongsựyênlặngấyĐứcPhậtđãbantruyềnchothếgianmộtbàihọcluânlýquantrọng.ĐểtỏlòngtriânsâuxađốivớicâyBồĐềvôtrivôgiácđãchemưađỡnắngchoNgài
![Page 80: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/80.jpg)
suốtthờigianchiếnđấuđểthanhđạtĐạoQuả,NgàiđứngcáchmộtkhoảngxađểchămchúnhìncâyBồĐềtrọnmộttuầnkhôngnháymắt.
Noitheogươnglànhcaoquývàđểkỷniệmsựthànhcôngvẻvang,hàngtínđồcủaĐứcPhậtđếnngàynayvẫncòntônkính,chẳngnhữngchínhcâyấymàđếncáccâycon,cháucủacâyấy.
TuầnThứBa
VìĐứcPhậtkhôngrờinơitrúngụmàvẫncònquanhquẩnởcộiBồĐềnênchưThiênlúcbấygiờcònnghingờ,khôngbiếtNgàiđãđắcQuảPhậtchưa.ĐứcPhậtđọcđượctưtưởngấy,dùngoailựcthầnthôngtạomột"đườngkinhhànhquýbáu"(ratanacamkamana)vàđilênđixuốngthiềnhànhsuốttrọntuần.
TuầnThứTư
Trongtuầnlễthứtư,ĐứcPhậtngựtrong"bảocung"(ratanaghara,cáiphòngbằngngọc,trongýnghĩa"cáiphòngquýbáu")đểsuyniệmvềnhữngđiểmphứctạpcủaViDiệuPháp(Abhidhamma,giáolýcaosiêu) .KinhsáchghinhậnrằngkhiNgàisuytưởngvềlýNhânQuảTươngQuan(Patthana),bộkháiluậnthứbảycủaTạngViDiệuPháp,tâmvàthânNgàitrởnênhoàntoàntinhkhiếtvàdođópháttủaramộtvầnghàoquangsáumàu .
TuầnThứNăm
Trongtuầnthứnăm,ĐứcPhậtngồidướicộiAjapalatrứdanh,chứngnghiệmHạnhPhúcGiảiThoát(vimuttisukha).Vàocuốituần,khiNgàixuấtrakhỏitrạngtháisiêuthếấycómộtvịBà-la-mônngãmạn(huhumkajakita)đếngầnchàohỏitheolễnghirồinói:"NàyTônGiảGotama(CồĐàm),đứngvềphươngdiệnnàotatrởthànhmộtthánhnhân(Brahmana)vànhữngđiềukiệnnàolàmchotatrởthànhthánhnhân?"
4
5
6
7
![Page 81: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/81.jpg)
Đểtrảlời,ĐứcPhậtđọclênbàikệ:
"Ngườikiađãxalánhmọiđiềuxấuxatộilỗi,khôngcònngãmạn(huhumka),đãthanhlọcmọiônhiễm,thuthúclụccăn,thôngsuốtcácpháphọcvàđãchânchánhsốngđờiphạmhạnhthiêngliêng,ngườiấyđượccoilàthánhnhân(Brahmana).Đốivớingườiấykhôngcòncósựbồngbột,dầuởnơinàotrênthếgian."
TheobảnChúgiảiTúcSanhTruyện,cũngtrongtuầnlễnày,bangườicongáicủaMaVương-Tanha,ArativàRaga -cốgắnglấynhansắcquyếnrũĐứcPhật,nhưngthấtbại.
TuầnThứSáu
TừcâyAjapalaĐứcPhậtsangquacâyMucalindavàngựtạiđâymộttuầnlễđểchứngnghiệmHạnhPhúcGiảiThoát.Bỗngnhiêncómộttrậnmưatokéođến.Trờisẫmtốidướilớpmâyđennghịtvàgiólạnhthổisuốtnhiềungày.
VàolúcấyMucalinda,mãngxàvương,từổchunra,uốnmìnhquấnxungquanhĐứcPhậtbảyvòngvàlấycáimỏtochetrênđầuNgài.NhờvậymàmưatogiólớnkhôngđộngđếnthânĐứcPhật.Đếncuốingàythứbảy,thấytrờiquangmâytạnhtrởlại,Mucalindatháomìnhtrởravàbỏhìnhrắn,hiệnthànhmộtthanhniên,chấptayđứngtrướcmặtĐứcPhật.ĐứcPhậtđọcbàikệnhưsau:
"Đốivớihạngngườitritúc,đốivớingườiđãnghevàđãthấychânlýthìsốngẩndậtlàhạnhphúc.Trênthếgian,ngườicótâmlành,cóthiệnchí,ngườibiếttựkiềmchế,thuthúclụccănđốivớitấtcảchúngsanhlàhạnhphúc.Khôngluyếnngườiái,vượtlênkhỏidụcvọnglàhạnhphúc.Phátanđượcthànhkiến'ngãchấp'quảthậtlàhạnhphúctốithượng."
TuầnThứBảy
8
9
![Page 82: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/82.jpg)
Vàotuầnthứbảy,ĐứcPhậtbướcsangcộicâyRajayatanavàởđóchứngnghiệmQuảPhúcGiảiThoát.
MộtTrongNhữngPhậtNgônĐầuTiên
"Xuyênquanhiềukiếpsốngtrongvòngluânhồi,NhưLaithênhthangđi,đimãi.NhưLaimãiđitìmmàkhônggặp,NhưLaiđitìmngườithợcấtcáinhànày.Lặpđilặplạiđờisốngquảthậtlàphiềnmuộn.Nàyhỡingườithợlàmnhà,NhưLaiđitìmđượcngươi.TừđâyngươikhôngcòncấtnhàchoNhưLainữa.Tấtcảsườnnhàđềugãy,Câyđòndongcủangươidựnglêncũngbịphátan.NhưLaiđãchứngnghiệmQuảVôSanhBấtDiệtvàNhưLaiđãtậndiệtmọiÁiDục".
Vừalúcbìnhminh,vàongàyNgàichứngđắcQuảVôThượng,ĐứcPhậtđọclênbàikệhoanhỷnày,môtảsựchiếnthắngtinhthầnvôcùngvẻvangrựcrỡ.
ĐứcPhậtnhìnnhậncuộcđithênhthangbấtđịnhtrongnhiềukiếpsốngquákhứđầykhổđauphiềnlụy.
Đâycũnglàsựkiệnhiểnnhiên,chứngminhniềmtinnơithuyếttáisanh.
Ngàiphảiđibấtđịnhvàdođóphảichịukhổđau,bởivìchưatìmrangườiđãxâydựngcáinhà,tứccơthểvậtchấtnày.
Trongkiếpsốngcuốicùng,giữakhungcảnhcôđơntịchmịchcủarừngthiêng,lúcđisâuvàocôngtrìnhhànhthiềnmàNgàiđãdàycôngtraudồitừxaxôitrongquákhứ,trảiquacuộchànhtrìnhbấtđịnh,Ngàikhámphára
10
![Page 83: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/83.jpg)
anhthợcấtnhàhàngmongmỏimuốnbiết.
Anhthợnàykhôngởđâungoài,màẩntàngsâukínbêntrongNgài.Đólàáidục,sựtựtạo,mộtthànhphầntinhthầnluônluônngủngầmbêntrongtấtcảmọingười.Áidụcxuấtphátbằngcáchnàothìkhôngthểbiết.
Cáigìtatạoraắttacóthểtiêudiệt.Vịkiếntrúcsưđãtìmraanhthợcấtnhà,tứcđãtậndiệtáidục,khiđắcQuảALaHán,màýnghĩađượcbaohàmtrongnhữngdanhtừ"chấmdứtáidục".
Cáisườncủacănnhàtựtạoấylànhữngônhiễm(kilesas)nhưtham(lobha),sân(dosa),si(moha),ngãmạn(mana),tàkiến(ditthi),hoàinghi(vicikiccha),dãdượi(thina),phóngdật(uddhacca),khônghổthẹntộilỗi,nhữnghànhđộngbấtthiện(ahirika),khôngghêsợhậuquảcủahànhđộngbấtthiện(anottappa).
Câyđòndongchịuđựngcáisườnnhàlàvôminh,cănnguyênxuấtphátmọidụcvọng.
Phávỡđượccâyđòndongvôminhbằngtrítuệlàđãlàmsậpđượccănnhà.
Sườnvàđòndonglàvậtliệumàanhthợdùngđểxâycấtcáinhàkhôngđángchotahammuốn.Nếuhếtvậtliệu,tứcnhiênanhthợkhôngcòncấtnhàđượcnữa.
Khinhàđãbịphávỡtantànhthìcáitâmmàtrongcâuchuyệnkhôngđượcđềcậpđến,đãđạtđếntrạngtháivôvi,VôSanhBấtDiệt,NiếtBàn.
Tấtcảnhữnggìcòntạithếđềuphảibịbỏlạiphíasauvàchỉcòncótrạngtháisiêuthế,NiếtBàn.
Chúthích:
1
![Page 84: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/84.jpg)
.BồĐềlàcộicâytrứdanhthuộcloạiPipal,tạiBuddhaGaya(BồĐềĐạoTràng),miềnBắcxứẤnĐộ,đãchemưađỡnắngchoĐứcPhậttrongkhiNgàichiếnđấuđểthànhđạtĐạoQuả.↩
.XemChương25.↩
.Brahminlàmộtdanhtừcónghĩa"ngườicóhọckinhPhệĐà",hàmýngườitusĩBàLaMôn.ĐôikhiĐứcPhậtdùngdanhtừnàyvớinghĩa"ngườiđãxalánhmọiđiềuxấuxatộilỗi",mộtthánhnhân.Trongsáchnày,danhtừ"Brahmana"đượcdùngđểchỉmộtthánhnhân,vàdanhtừ"Brahmin"cónghĩalàmộtngườithuộcgiaicấpBàLaMôn.↩
.Vềsau,chínhnơiĐứcPhậtđứngtrọnmộttuầnlễđểnhìncâyBồĐề,vuaAsoka(ADục)códựnglênmộtbảothápkỷniệmgọilàAnimisalocanaCetiya,đếnnayvẫncòn.↩
.Mộtnhánh,chiếttừphiátaymặtcủacâyBồĐềnguyênthủynàyđượcNisưSanghamittaTheriđemtừẤnĐộsangTíchLan(SriLanka)vàVuaDevanampiyatissatrồngtạiAnuradhapura,cốđôxứTíchLan.Câynàyvẫncònsumsuêtươitốt.↩
.Vìlẽấy,nơinàyđượcgọilàRatanaghara,bảocung.↩
.Sáumàulà:xanhdương(nila),vàng(pita),đỏ(lohita),trắng(odata),cam(manjettha)vàthứsáulànămmàuphalẫn(pabhassara).↩
.Udana,trang1.↩
.bangườinàykhôngthểlàbadụcvọngvìviệcnàyxảyrasaukhiĐứcPhậtđãĐắcQuả,nghĩalàđãtậndiệtmọidụcvọng.↩
.BàikệhoanhỷtrứdanhnàychỉthấytrongDhammapada(KinhPhápCú),câu153-154.↩
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
![Page 85: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/85.jpg)
![Page 86: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/86.jpg)
![Page 87: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/87.jpg)
CungthỉnhĐứcPhậttruyềnbáGiáoPháp
NgườithấmnhuầnGiáoPhápsốnghạnhphúcvớitâmanlạc.NgườitrítuệluônluônhoanhỷthỏathíchtrongGiáoPhápmàcácbậcthánhnhânđãkhámphá.
KinhPhápCú
GiáoPhápLàThầy
SaungàyThànhĐạo,lúccònngựtạigốccâyAjapala,trênbờsôngNeranjara(NiLiênThiền),ĐứcPhậtngồihànhthiền,vàýnghĩsauđâyphátsanhđếnNgài:
"Quảthậtlàđaukhổvàkhôngcóaiđểlễbáivàtỏlòngtônkính.Haylàtahãytìmđếnmộtvịsamônhaybàlamônnàođểsùngbái!"
RồiNgàisuyniệm:
"Taphảitìmđếnsốnggầnmộtvịsamônhaybàlamônđểtônkínhvàlễbái,hầunângcaogiớiđức(silakkhanda)đếnmứctoànthiệnchăng?Nhưngtrênthếgiannàykhôngthấyai,dầutronghàngchưThiên,MaVươnghayPhạmThiên,haygiữanhữngchúngsanhnhưsamôn,bàlamôn,Trờivàngười,cógiớiđứccaothượnghơntađểthâncận,tônkínhvàsùngbái.
"Taphảitìmđếnsốnggầnmộtvịsamônhaybàlamônnàođểtônkínhvàlễbái,hầunângcaotrạngtháiđịnhtâm(samadhikkhanda)đếnchỗtoànthiệnchăng?Nhưngtrênthếgiannàykhôngthấyai,dầutronghàngchưThiên,MaVươnghayPhạmThiên,haygiữanhữngchúngsanhnhưsamôn,bàlamôn,Trờivàngười,cógiớiđứccaothượnghơntađểthâncận,tônkínhvàsùngbái.
![Page 88: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/88.jpg)
"Taphảitìmđếnsốnggầnmộtvịsamônhaybàlamônnàođểtônkínhvàlễbái,hầunângcaotrítuệ(pannakkahanda)đếnmứctoànthiệnchăng?Nhưngtrênthếgiannàykhôngthấyai,dầutronghàngchưThiên,MaVươnghayPhạmThiên,haygiữanhữngchúngsanhnhưsamôn,bàlamôn,Trờivàngười,cótrítuệcaothượnghơntađểthâncận,tônkínhvàsùngbái.
"Taphảitìmđếnsốnggầnmộtvịsamônhaybàlamônnàođểtônkínhvàlễbái,hầuđemsựgiảithoát(vimuttikkhanda)đếnmứctoànthiệnchăng?Nhưngtrênthếgiannàykhôngthấyai,dầutronghàngchưThiên,MaVươnghayPhạmThiên,haygiữanhữngchúngsanhnhưsamôn,bàlamôn,Trờivàngười,cósựgiảithoátcaothượnghơntađểthâncận,tônkínhvàsùngbái."
RồitưtưởngsauđâyphátsanhđếnNgài:
"HaylàTahãytônkínhvàsùngbáichínhGiáoPhápmàtađãchứngngộ?"
LúcấyVịPhạmThiênSahampatihiểuđượcýPhậtnêntừcảnhgiớiPhạmThiên,dễdàngnhưmộtngườikhoẻmạnhduỗicánhtaythẳngra,haycotayvào,xuấthiệntrướcmặtĐứcPhật.Và,đắpyngoạilênvaimặt,đểtrốngvaitrái quỳxuốngchắptayđảnhlễĐứcPhậtvàbạch:
"Quảthậtvậy,BạchĐứcThếTôn,quảnhưvậy,BạchĐứcNhưLai,BạchNgài,nhữngbậcỨngCúng,nhữngbậcChánhĐẳngChánhGiáctrongquákhứđềutônkínhvàsùngbáichínhGiáoPhápnày.
"NhữngbậcỨngCúng,nhữngbậcChánhĐẳngChánhGiáctrongtươnglaisẽtônkínhvàsùngbáichínhGiáoPhápnày.
"BạchĐứcThếTôn,cầuxinNgàilàbậcỨngCúng,bậcChánhĐẳngChánhGiáctrongthờihiệnđại,cũngtônkínhvàsùngbáiGiáoPhápấy!"
PhạmThiênSahampatibạchvớiĐứcPhậtnhưvậyvàthêmrằng:
1
![Page 89: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/89.jpg)
"NhữngbậcChánhBiếnTritrongquákhứ,vịlaivàhiệntại,nhữngvịđãgiúpchonhiềuvịđượcthoátkhổ-tấtcảnhữngvịấyđã,sẽ,vàđangtônkínhGiáoPhápcaoThượng.ĐólàđặctánhcủachưPhật.
"Vậy,aimuốntìmtrạngtháianlànhchomìnhvàmongchờsựtrưởngthànhcủamình,chắcchắnphảitônkínhGiáoPhápCaoQuývàghinhớnằmlòngbứcthôngđiệpcủachưPhật".
PhạmThiênSahampatibạchnhưvậyvàcungkínhđảnhlễĐứcPhật,đivòngquanhNgàitừtráisangmặtvàbiếnmất.VìchưTăngcũngcónhữngđặctánhvĩđạicaothượng,nêncũngxứngđángthọlãnhsựtônkínhcủaĐứcPhật .
CungThỉnhTruyềnBáGiáoPháp
NgàiđitừgốccâyRajayatanađếngốccâyAjapala.Lúcngồitrầmtư,nhữngtưtưởngsauđâyphátsanh:
"GiáoPhápmàNhưLaiđãchứngngộquảthậtthâmsâuhuyềndiệu,khónhậnthức,khólãnhhội,vắnglặng,caosiêu,khôngnằmtrongphạmviluậnlý,tếnhị,chỉcònbậcthiệntrímớithấuhiểu.Chúngsanhcònluyếnáitrongnhụcdụcngũtrần.Lýnhânquảtươngquan"TùyThuộcPhátSanh",làmộtđềmụcrấtkhólãnhhội,vàNiếtBàn--trạngtháichấmdứtmọihiệntượngphátsanhcóđiềukiện,từbỏmọikhátvọng,tiêudiệtmọithamái,khôngluyếnáivàchấmdứt--cũnglàmộtvấnđềkhôngphảidễlãnhhội.NếuNhưLaitruyềndạyGiáoPhápấy,kẻkhácắtkhôngthểhiểuđược.Thậtlàphícôngvôích,thậtlàphícôngvôích."
Rồinhữngcâukỳdiệusauđây,chưatừngđượcnghetrướckia,phátsanhđếnĐứcPhật:
2
![Page 90: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/90.jpg)
"NhưLaiđãkhókhănlắmmớichứngngộđược"GiáoPháp".Khôngcầnphảiphổbiến"GiáoPháp"ngaylúcnày.Ngườicònmangnặngthamáivàsânhậnkhôngdễgìthấutriệt.Ngườithamáichìmđắmtrongđêmtối,khôngthấyđượcGiáoPháp,vìlòngthamáibaophủnhưđámmâymờđennghịt,vìGiáoPhápđingượcdòngvớithamái.GiáoPhápsâukín,thâmdiệu,khónhậnthứcvàrấttếnhị".
Nghĩnhưvậy,ĐứcPhậtchưaquyếtđịnhtruyềnbáGiáoPháp.LúcấyvịPhạmThiênSahampatisợNgàikhôngtruyềnbáGiáoPhápvàvìkhôngđượcnghePhápthếgianphảidiệtvong,nênđếncungthỉnhĐứcPhậtnhưsau:
"BạchhóaĐứcThếTôn,cầuxinĐứcThếTôntruyềndạyGiáoPháp!CầuxinĐấngTrọnLànhtruyềnbáGiáoPháp!Cónhữngchúngsanhbịítnhiềucátbụivướngtrongmắt,nếukhôngngheđượcGiáoPhápsẽphảitrầmluânsađọa.Nhưngcũngcóngườisẽchứngngộchânlý".
SauđóvịPhạmThiênlưuýĐứcPhật:
"ThuởxưatạiMagadha(MaKiệtĐà)cóphátnguyênmộtGiáoPhápkhôngtinhthuần,dongườitrầntụcsuytìmra.CầuxinĐứcThếTônhoanhỷrộngmởcửaVôSanhBấtDiệt.
"XinĐứcThếTônchophépmọingườiđượcngheGiáoPhápmàbậcVôNhiễm,đấngTuyệtĐốiThanhTịnhđãchứngngộ.Cũngnhưngườiđứngtrênngọnnúiđácaonhìnxuống,thấyrõràngtừngngườiởvòngquanhphíadưới,bậcToànGiác,bậcThiệnTrí,đứngtrênđỉnhtốicaocủalâuđàiPhápBảohuyhoàng!KínhxinđấngToànTrihãynhìnxuốngchúngsanhđangchìmđắmtrongbiểnkhổvàtriềnmiênlăntrôitrongvòngsanhtửluânhồi!
![Page 91: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/91.jpg)
"XincungthỉnhNgàilàbậcAnhHùng,làngườiChiếnThắng,làĐấngVôThiệnĐiềuNgựTrượngPhu,NgườiđãTháoGỡmọitróibuộc.XinNgàihoanhỷđứnglênvàchâudukhắpthếgian!XinĐứcThếTôntruyềnbáGiáoPháp!Sẽcóngườilãnhhộiđược!"
ĐứcPhậttrảlời:
"NàyhỡiPhạmThiên,NhưLaithầmnghĩ:NgườicònvấnvươngtrongthamáivàsânhậnkhôngdễgìlãnhhộiđượcGiáoPhápmàNhưLaiđãchứngngộ.Ngườithamáichìmđắmtrongđêmtối,bịđámmâymùthamáibaophủ,sẽkhôngthấyđượcGiáoPhápbởiGiáoPhápđingượcdòngvớithamái.GiáoPhápsâukín,thâmdiệu,khónhậnthứcvàtếnhị.VìsuygẫmnhưthếNhưLaichưaquyếtđịnhtruyềnbáGiáoPháp".
VịPhạmThiêncungthỉnhĐứcPhậtlầnthứnhì.ĐứcPhậttrảlờinhưtrước.
KhivịPhạmThiêncungthỉnhlầnthứba,ĐứcThếTôndùngthiênnhãnquansátthếgian.
Ngàinhậnthấyrằngchúngsanhkẻítngườinhiềuđềucóbụitrongmắt,ngườithôngminhsángsuốt,kẻngumuộitốităm,bẩmtánhcủangườinàytốt,ngườikiaxấu,cóchúngsanhdễdạycũngcóchúngsanhkhódạy,vàmộtsốítkhác,vớilòngbiếtlosợ,nhậnthấymốihiểmhọacủamộtkiếpsốngtươnglai.
Cũngnhưtrongđầmsen.Senxanh,đỏ,trắnglẫnlộn.Cónhữngcâymọctừtrongnước,trưởngthànhtrongnước,sốngtronglòngnước,vàsởnsơtươitắntrongnước.Cónhữngcâysanhtrongnước,trưởngthànhtrongnước,vàlódạngtrênmặtnước.Cónhữngcâykhácsanhtrongnước,trưởngthànhtrongnướcvàvượtlênkhỏimặtnước,khôngvướngchútbùnnhơ.
ĐứcPhậttuyênbố:
![Page 92: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/92.jpg)
"CửaVôSanhBấtDiệtđãrộngmởchochúngsanh.Hãyđểchoaicótaimuốnngheđặttrọnniềmtintưởng.VìbiếtcósựmệtmỏidãdượitrongthếgiannêntrướckiaNhưLaiphânvân,chưaquyếtđịnhtruyềndạyGiáoPhápvinhquangvàhoànhảo".
PhạmThiênSahampatilấylàmhoanhỷ,vuimừngrằngđãđượccơhộithỉnhcầuĐứcThếTônhoằngdươngGiáoPháp,tônkínhđảnhlễNgài,rồiđimộtvòngquanhtừtráisangphải,chỗĐứcPhậtngồi,rồibáitừluigót.
HaiThiệnTínĐầuTiên
Saubốnmươichínngàykhôngănuống,lúcĐứcPhậtngồidướicộicâyRajayatana,cóhaithươnggiatênTapassuvàBhallikatừUkkala(Orissa),trênđườngvềquênhà,đingangquachỗĐứcPhậtngự.KhiđếngầnnơiấyhaivịláibuônđượcmộtvịTrời ,vốnlàbàconhọhàngtrongmộttiềnkiếp,máchbảonhưthếnày:
"Nàyhaiông,ĐứcThếTônvừachứngđắcĐạoQuảChánhĐẳngChánhGiác,đangngựdướicộiRajayatanaphiátrướckia.HaiônghãynhanhchânđếnđódânglênNgàibộtkhôvàmật .Phướcbáunàysẽđemlạichohaiônganvuivàhạnhphúclâudài."
Haivịthươnggiavuimừng,tiếpnhậnlấycơhộivàngngọc,sửasoạnbộtvàmậtongxongđếngầnĐứcPhật,cungkínhđảnhlễvàthỉnhcầuNgàichấpnhậnhailễvậtkhiêmtốnấyđểhaingườiđượcanvui.
ĐứcPhậtnghĩ:
"CácĐấngNhưLaikhôngkhinàođưataythọnhậnvậtthực.Khôngcóbát,làmthếnàoNhưLaicóthểnhậnlãnhhailễvậtnày?"
LúcấybốnvịĐạiThiênVương đoánbiếtýnghĩcủaĐứcPhật,từbốnphươngvộivãđemđếndânglênmỗivịmộtcáibátbằngđá vàbạchrằng:
3
4
56
![Page 93: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/93.jpg)
"BạchhoáĐứcThếTôn,xinNgàihoanhỷchấpnhậnbốncáibátnàyvàthọthựctrongấy".
ĐứcPhậtâncầndùngbátthọlãnhmónvậtthựcđạmbạcđượcdângđúnglúcấy,sauthờigiannhịnănlâungày.
SaukhiĐứcPhậtđộthựcxong,haithươnggiaquỳxuốngdướichânNgàivàbạchrằng:
"BạchhoáĐứcThếTôn,chúngconxinquyyPhật,quyyPháp.XinNgàithâunhậnchungconlàmthiệntinkểtừnayđếnngàycuốicùngcủađờichúngcon" .
ĐólàhaithiệntínđầutiênquyyNhịBảo .
TrênĐườngĐếnBanares
KhichấpnhậnlờithỉnhcầucủaPhạmThiênSahampati,tưtưởngđầutiêncủaĐứcPhậttrướckhibướclênconđườngtruyềngiáovĩđạilà:
"AilàngườiđầutiênsẽthọhưởngGiáoPháp?AilàngườisẽlãnhhộimauchóngGiáoPháp?
"CóAlaraKalama làngườicóhọcthức,thôngminh,làbậcthiệntrí,vàđãlâurồikhôngcònbaonhiêubụicáttrongmắt.HaylàNhưLaisẽgiảngGiáoPhápchovịđạosĩnàytrướcnhất.ĐạoSĩnàysẽlãnhhộimaulẹGiáoPháp".
MộtvịTrờihiệnratrướcĐứcPhật,đảnhlễNgàivàbạchrằng:"BạchhóaĐứcThếTôn,ĐạoSĩAlaraKalamađãtừtrầnmộttuầnnay."
ĐứcPhậtdùngtuệnhãnxácnhậnđiềunày.NgàinghĩđếnUddakaRamaputta .VịTrờilạixuấthiệnvàbạchrằngĐạoSĩUddakaRamaputtacũngđãviêntịchđêmhômtrước.MộtlầnnữaĐứcPhậtdùngtuệnhãnxácnhận.
7
8
9
10
![Page 94: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/94.jpg)
SaucùngĐứcPhậtnghĩđếnnămvịĐạoSĩtinhtấnđãphụcvụNgàitronglúctranhđấuđểtìmchânlý.Vớinhãnquansiêuphàm,NgàinhậnthấynămvịnàyđangởvườnLộcGiả,tạiIsipatana,xứBenares.NgàilưulạiUruvela,chờlúcthấythuậnlợisẽlênđườngsangBenares.
TrênđoạnđườngđitừGayađếncộiBồĐềđãchemưađỡnắngchoNgàitrongnhữngngàysaucùng,trướckhithànhđạtĐạoQuảVôThượng,mộtĐạoSĩtênUpakagặpĐứcPhậtliềnhỏi:
"NàyhỡiĐạoHữu!NgũquancủaĐạoHữuthậtvôcùngsángtỏ.NướcdacủaĐạoHữuthậttrongtrẻovàtươitắn.HỡinàyĐạoHữu,vìsaoĐạoHữutừbỏđờisốnggiađình?ThầycủaĐạoHữulàai?ĐạoHữutruyềnbágiáolýcủaai?"
ĐứcPhậttrảlời:
NhưLaiđãvượtquatấtcả.Nhưlaiđãthôngsuốttấtcả.NhưLaiđãbuôngxả,gỡbỏmọitróibuộc,đãthoátlytấtcả.NhưLaiđãchămchúcốgắngtậptrungtâmlực,diệttrừthamdụctậngốcrễ(ĐạoQuảALaHán).Đãthấutriệttấtcả.NhưLaicòngọiailàthầy?KhôngailàthầycủaNhưLai.KhôngaiđứngnganghàngvớiNhưLai.Trênthếgiannày,kểcảchưThiênvàchưPhạmThiên,khôngaicóthểsánhvớiNhưLai.QuảthậtNhưLailàmộtvịALaHántrênthếgiannày,NhưLailàtônsưvôthượng:ChỉmộtmìnhNhưLailàbậcToànGiác,Vắnglặngvàthanhtịnh.NhưLaiđangđiđếnthànhKasiđểvậnchuyểnbánhxePhápBảogiữathếgianmùquáng.NhưLaisẽgiónglênhồitrốngVôSanhBấtDiệt.
11
![Page 95: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/95.jpg)
Upakahỏivặn:
"NàyĐạoHữu,vậyphảichăngĐạoHữuđãtựnhậnlàALaHán,bậcsiêuhùng,quyềnlựcvôbiên?"
ĐứcPhậttrảlời:
"TấtcảnhữngbậcsiêuhùngđãchinhphụcmọiônhiễmcủamìnhđềugiốngNhưLai.NhưLaiđãchinhphục,tậndiệttấtcảnhữnggìbấtthiện,xấuxatộilỗi.Vậy,nàyĐạoSĩUpaka,NhưLailàbậcsiêuhùng".
Nghexong,ĐạoSĩUpakalễphépnói:
"Cóthểđượcvậychăng,đạohữu?"
Vàcúiđầu,quaylưngrẽsangconđườngnhỏbêncạnh,điluôn.
ĐứcPhậthoàntoànthảnnhiên.TrởngạiđầutiêntrênđườnghoằngPhápkhônglàmNgàinảnchí.Ngàitiếptụclầnbướctừnơinàyđếnnơikhác,vàmộtngàykiađếnvườnLộcGiả,xứBenares.
GặpLạiNămĐạoSĩ
ThấyĐứcPhậttừxađến,nămvịĐạoSĩ,anhemKondanna(KiềuTrầnNhư),bànthảovớinhau,quyếtđịnhkhôngđảnhlễNgàivớilòngtônkínhnhưxưa.CácvịấyhiểulầmtháiđộcủaBồTátkhi,trongcuộcchiếnđấuđểthànhđạtĐạoQuả,Ngàitừbỏlốitukhổhạnhquákhắtkhevàchứngtỏlàtuyệtđốivôích:
"Nàycácđạohữu,ĐạoSĩGotama(CồĐàm)đangđiđếnta.ĐạoSĩấyxahoa,khôngbềnchícốgắngvàđãtrởlạivớiđờisốnglợidưỡng.ĐạoSĩấykhôngđángchotaniềmnởtiếpđónvàcungkínhphụcvụ.Takhácnênrướcbátvày.Nhưngdầusao,cũngnêndọnmộtchỗngồiđểsẵn.Nếuvịđạosĩấymuốnngồicứngồi."
![Page 96: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/96.jpg)
Tuynhiên,khiĐứcPhậtbướclầnđếnNgài,vẻoainghicốtcáchcủaNgàitựnhiêncảmhoánămđạosĩvà,khôngaibảoai,ngườiđếnrướcyvàbát,ngườidọnchỗngồi,ngườiđilấynướcchoNgàirửachân.Mặcdầuvậy,nămđạosĩvẫngọiNgàilà"avuso"(đạohữu),mộthìnhthứxưnghôthườngdùnggiữanhữngngườingangnhau,hoặcđểngườibềtrênxưnghôvớikẻdưới.
ĐứcPhậtmởlờikhuyêndạy:
"NàycácĐạoSĩ,khôngnêngọiNhưLaibằngtênhaybằngdanhtừ"avuso"(đạohữu).NhưLailàĐứcThếTôn,làĐấngToànGiác.ngheđây,cácĐạoSĩ,NhưLaiđãthànhđạttrạngtháiVôSanhBấtDiệt(Amata)vàsẽgiảngdạyGiáoPháp.NếuhànhđúngtheogiáohuấncủaNhưLai,cácthầycũngsẽsớmchứngngộbằngtrítuệtrựcgiácvàsốngcuộcsốngthánhthiệncùngtộtngaytrongkiếpnày.Nhằmmụctiêucaothượngnày,nhiềungườicontrongcácgiatộcquýpháisẽrờibỏtàisản,sựnghiệpvàcuộcsốngtạigiađểtrởthànhngườikhôngtiềncủa,khôngcửanhà."
Nămvịđạosĩliềntrảlời:
"NàyĐạoSĩGotama(CồĐàm),trướckiavớibaonhiêucốgắngđểnghiêmtrìgiớiluậtmàĐạoHữukhôngthànhđạttrítuệnàosiêuphàm,cũngkhôngchứngngộđượcgìxứngđángvớichưPhật.Giờđây,sốngxahoavàtừbỏmọicốgắng,ĐạoHữuđãtrởlạiđờisốnglợidưỡng,thìlàmsaomàcóthểthànhđạtđượctrítuệsiêuphàmvàchứngngộĐạoQuảnganghàngvớichưPhật?"
ĐứcPhậtgiảithíchthêm:"NàycácĐạoSĩ,NhưLaikhônghềxahoa,khônghềngừngcốgắngvàkhôngquaytrởlạiđờisốnglợidưỡng.NhưLailàĐứcThếTôn,làĐấngToànGiác.NgheđâycácĐạoSĩ!NhưLaiđãthànhđạttrạngtháiVôSanhBấtDiệtvàsẽgiảngdạyGiáoPháp.NếuhànhđúngtheogiáohuấncủaNhưLai,cácthầycũngsẽsớmchứngngộ,bằngtrítuệtrựcgiácvàsốngcuộcđờithánhthiệncùngtột,ngaytrongkiếpsốngnày.Nhằm
![Page 97: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/97.jpg)
mụctiêucaothượngnàynhiềungườicontrongcácgiatộcquýpháisẽrờibỏtàisảnsựnghiệpvàcuộcsốngtạigiađểtrởthànhngườikhôngtiềncủa,khôngcửanhà".
Lầnthứnhìnămđạosĩvẫngiữnguyênthànhkiếnvàtỏýthấtvọng.Đếnlầnthứba,saukhiĐứcPhậtlặplạilờixácnhận,nămđạosĩvẫngiữvữnglậptrường,tỏýhoàinghi.ĐứcPhậthỏilại:
NàycácĐạoSĩ!CácthầycóbiếtmộtlầnnàotrướcđâyNhưLaiđãnóivớicácthầynhưthếkhông?
Quảthậtkhông.
ĐứcPhậtlặplạilầnthứbarằngNgàiđãlàĐấngToànGiácvàchínhnămđạosĩcũngcóthểchứngngộ,nếuhànhđúnggiáohuấn.
ĐólànhữnglờinóichânthậtdochínhĐứcPhậtthốtra.Nămvịđạosĩlàbậcthiệntrí,mặcdùđãcóthànhkiếnkhôngtốt,khinghevậynhậnđịnhchắcchắnrằngĐứcPhậtđãthànhtựuĐạoQuảVôThượngvàcóđầyđủkhảnăngđểhướngdẫnmình.NămthầybấygiờtinlờiĐứcPhậtvàngồixuống,yênlặnglắngngheGiáoPhápCaoQuý.
TrongkhiĐứcPhậtthuyếtPhápchobavịthìhaivịkiađitrìbình,rồitấtcảsáuvị--nămđạosĩvàĐứcPhật--cùngđộthựcvớinhữnggìmàhaivịđemvề.Quahômsau,trongkhihaivịnàynghePhápthìbavịkiađitrìbình.
Tấtcảnămvịđạosĩ,vốncònphảichịusanh,lão,bệnh,tửvàáidục,đượcĐứcPhậtkhuyênnhắcvàgiảngdạy,tấtcảnămđềunhậnthứcthựctướngcủađờisốngvànỗlựcgiacôngnhằmthoátrakhỏivòngđaukhổấyđểvượtnchỗkhôngsanh,khônglão,khôngbệnh,khôngtử,khôngphiềnnão,khôngáidục,ThanhBìnhAnLạccùngtộtvôsong,NiếtBàn,châutoàntuyệtđối,khôngcònsanh,lão,bệnh,tử,phiềnnãovàáidục.Trítuệphát
![Page 98: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/98.jpg)
sanh,nămvịthấuhiểurằngsựGiảiThoátcủacácNgàirấtlàvữngchắc,khôngthểlaychuyển,vàđâylàlầnsanhcuốicùng.CácNgàikhôngbaogiờcòntáisanhnữa.
KinhChuyểnPhápLuân đềcậpđếnTứDiệuĐế,làbàiPhápđầutiênmàĐứcPhậtgiảngchonămvị.KhinghexongĐứcKondanna(KiềuTrầnNhư),niêntrưởngtrongnămvị,đắcQuảTuĐàHoàn ,tầngthánhđầutiêntrongtứthánh.Vềsaubốnvịkiacũngchứngđắctầngthánhấy.ĐếnkhingheĐứcPhậtgiảngkinhAnattalakhanaSutta (KinhVôNgãTướng),đềcậpđếnphápVôNgãthìtấtcảnămvịđềuđắcQuảALaHán.
NămĐệTửĐầuTiên
NămvịtỳkhưuminhmẫnvừađắcQuảALaHáncũnglànămvịđệtửđầutiêncủaĐứcPhật.TêncácvịấylàKondanna,Bhaddiya,Vappa,MahanamavàAssaji.
Kondanna(KiềuTrầnNhư)làvịtrẻtuổinhấttrongtámvịbàlamôntrướckiađượcĐứcVuaSuddhodana(TịnhPhạn)thỉnhđếndựlễquángđínhcủatháitửsơsinh.Bốnngườikháclàconcủabốntrongbảyvịbàlamônlớntuổikia.Tấtcảnămanhemđềucùngnhauvàorừnghànhđạo.KhihaytinTháiTửSiddhattha(SĩĐạtTa)rờibỏcungđiện,cảnămcùngnhauđitìmĐạoSĩGotama(CồĐàm)đểphụcvụ.NhưngđếnkhiBồTátchấmdứtcuộcsốngkhổhạnhépxácvôíchvàbắtđầuđộthựcđểbồidưỡnglạisứckhỏeđãhaomòn,thìcảnămvịấylấylàmthấtvọng,bỏNgàiđiIsipatana.SauđókhôngbaolâuBồTátđắcQuảPhật.
ĐứcKondanna(KiềuTrầnNhư)làvịđệtửđầutiêncủaĐứcPhậtđắcQuảALaHánvàcũnglàvịtỳkhưucaohạnhấttrongGiáoHộiTăngGià.ChínhNgàiAssajilàngườisẽthâuphụcvàdẫndắtĐứcSariputta(XáLợiPhất),vịđệtửcủaĐứcPhậtmàvềsauđứngđầutrongGiáoHội.
12
13
14
![Page 99: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/99.jpg)
Chúthích:
.Dấuhiệutônkính.↩
.ĐứcPhậtthuyếtbàiPhápnàykhiNgàingựtạiKỳViênTịnhXá(JetavanaVihara),Savatthi,lâusaukhithànhlậpGiáoHộiTăngGià.NgàimuốnchứngtỏlòngtônkínhcủamìnhđốivớiTăngGiàđểkhuyêndạybàMahaPajapatiGotaminêndângđếnchưTăngmộtbộymàbàđãcóýđịnhracôngmayđểdângđếnĐứcPhật.↩
.DanhtừPalilàDevata,cũnglàmộthạngchúngsanhtrênquảđịacầu,hoặctrongnhữngcảnhgiớikhácngoàiquảđịacầu,mắtngườikhôngthểtrôngthấy.VịTrờinàylàquyếnthuộccủahaithươnggiatrongmộttiềnkiếp.↩
.Sattu,bộtrangkhôvàMadhu,mậtong,làlươngthựcmàdukháchẤnĐộthờiấygiờthườngmangtheo.↩
.Catummaharajikas-TứĐạiThiênVương,làChưThiênởbốnphươngTrời.↩
.BảnChúGiảithêmrằngĐứcPhậtlàmchobốncáibátnhậplạithànhmột.↩
.BuddhamSaranamGacchami(ConxinquyyPhật),DhammamSaranamGacchami(ConxinquyyPháp),làcâukinđọcxinquyykhilàmlễNhịBảo.ThuởbấygiờGiáoHộiTăngGiàchưađượcthànhlập,nênchỉcóNhịBảolàPhậtBảovàPhápBảo.VìTăngBảochưađượcthànhlậpnênhaivịkhôngđọccâuxinquyythứbaSanghamSaranamGacchami(ConxinquyyTăng.)↩
1
2
3
4
5
6
7
8
![Page 100: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/100.jpg)
.BảnChúgiảiTúcSanhTruyệnghirằngkhihaithươnggiaxinĐứcPhậtmộtmóngìđểđemvềthờthìĐứcPhậtnhổvàisợitócđưachohaingười.Tụctruyềnrằnghaibảovậtấyđếnnayvẫncòn,vàđượctôntrítrongbảothápcủachùaSweDagontạiNgưỡngQuang(MiếnĐiện),mộthãnhdiện,màcũnglàmộtvinhquangcủangườiPhậttửMiếnĐiện.Tháptolớnnàycóhìnhmộtcáichuôngúplại,ởxanhìngiốngnhưmộthònnúibằngvàng.↩
.VịđạosưđầutiêndạyBồTáthànhthiềntầngVôSởHữuXứ.↩
.Vịđạosưthứnhì,ngườiđãdẫndắtNgàiđếntầngthiềnVôSắccaonhất:PhiTưởngPhiPhiTưởng↩
.ĐứcPhậtnóinhưvậyvìNgàitựlựcgắng,tựmìnhchứngngộĐạoQuảTốiThượng,khôngcósựhỗtrợcủamộtvịthầy.TrướcđóNgàicóthầydạynhữngphápthếgian,nhưngchínhNgàitựvạchraconđườngdẫnđếnĐạoQuảPhật.NhưvậynóirằngPhậtGiáolàsựtrưởngthànhtựnhiêncủaẤnĐộGiáolàsailầm.↩
.XemChương6.↩
.Sotapatti.TuĐàHuờnhayNhậpLưu,làngườilầnđầutiênbướcchânvàodòngsuốichảyđếnNiếtBàn.↩
.XemChương6.↩
8
9
10
11
12
13
14
![Page 101: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/101.jpg)
![Page 102: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/102.jpg)
KinhChuyểnPhápLuân-BàiPhápĐầuTiên
ConđườngcaothượngnhấtlàBátChánhĐạo.ChânlýcaothượngnhấtlàTứĐế.Khôngluyếnáilàtrạngtháitâmcaothượngnhất.CaothượngnhấttrongcácloàicóhaichânlàĐấngToànGiác.
KinhPhápCú.
LờiGiớiThiệu
DântộcẤnĐộthờixưađượcnổidanhlàđãhunđúcđượcnhiềuvịhiềntriếtvàgiáochủlỗilạc,mỗivịcómộtquankiếnkhácnhauvềđờisốngvàmụctiêucủađờisống.KinhBrahmajalaSutta(PhạmVõng)củabộDighaNikaya(TrườngAHàm)ghinhậntấtcảsáumươihaichủthuyếttriếthọckhácnhaunổibậtnhấtthờibấygiờ.
Mộtquankiếncựcđoantráingượchẳnvớicáctràolưutínngưỡnglúcấylàthuyếttuyệtdiệt,hayđoạnkiến,củanhữngngườichủtrươngsốngtheovậtchất,cũnggọilàCarvakas,lấytêncủangườisánglậprachủthuyếtấy.
Theochủthuyếtvậtchấtnàycủathờixưa-danhtừPalivàSanskritđềugọilàLokayata-saukhichếtconngườihoàntoàntiêudiệt,bỏlạitấtcảmọinănglựcphátnguyệntrongđờisống.Theohọ,chếtlàhết,làchấmdứttấtcả.Chỉcóthếgianhiệntạilàthựctiễn:"Hãyăn,uốngvàtậnhưởngmọilạcthú,vìcáichếtđếnvớitấtcả",hìnhnhưlàlýtưởngcủahệthốngnày.Đốivớinhữngngườinày,"đạođứclàmộtảotưởng,chỉcókhoáilạclàthựctiễn.Chếtlàmứccuốicùngcủađờisống.Tôngiáolàmộtthácloạnđiêncuồng,mộtchứngbệnhthầnkinh.Cósựngờvựctấtcảnhữnggìtốtđẹp,caocả,
![Page 103: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/103.jpg)
trongsạchvàbimẫn.Lýthuyếtcủahọchủtrươngthỏamãndụcvọng,lợikỷvàthôkệchxácnhậnýchítụctằn.Khôngcầnphảikiểmsoátkhátvọngvàbảnnăngbởivìđólàphầndisảnthiênnhiêncủaconngười."
Mộtquankiếnkhácchủtrươngrằngchỉcóđờisốngkhắtkhekhổhạnhmớicóthểđưaconngườiđếngiảithoát.Đólàgiáolýthuầntúyđạođứcmànhữngnhàtukhổhạnhthờibấygiờbênhvựcmộtcáchmạnhmẽ.NămvịđạosĩtheohầucậnBồTáttrongcuộcchiếnđấuđểthànhđạtĐạoQuảthuộcvềthànhphầnnày.
TrướckhichứngđắcQuảvôthượng,chínhĐứcPhậtcũngthựchànhđúngtheotônchỉnàyvàkhépmìnhvàomọihìnhthứckhắckhổ.Sausáunămchiếnđấumộtcáchphithường,Ngàinhậnđịnhrằnglốitukhổhạnhquảthậtvôích.Dođó,Ngàithayđổiphươngpháp,theoTrungĐạo.Nămvịđệtửthântínthấyvậymấthếtniềmtin,bỏrađivànóirằng:"ĐạoSĩGotama(CồĐàm)đãtrởlạiđờisốngxahoa,đãchấmdứtcốgắngvàđãtrởvềđờisốngtiệnnghiphongphú."
SựbỏđibấtngờnàyrõrànglàmộtthiếuthốnvậtchấtquantrọngchoĐứcPhậtvìtrướckia,nămvịhếtlònghầucậnvàchămlohỗtrợNgàitrongmọicầnyếu.TuynhiênBồTátvẫnkhôngsờnlòng.Tráilại,ýchísắtđácàngvữngmạnh,cóthểNgàicàngthỏathíchhơntrongcôngphuđơnđộcchuyêncầncốgắng.Vớilòngnhiệtthànhkhôngsuygiảmvànănglựcphụchồi,NgàikiêntrìtậnlựctinhtấnchođếnlúcthànhđạtChánhGiác,mụctiêucứucánhcủaNgài.
BàiPhápĐầuTiênCủaĐứcPhật
BàiphápđầutiêncủađứcphậtgọilàDhammacakka.Phạnngữnàythườngđượcphiêndịchlà"VươngQuốccủaChânLý","VươngQuốccủasựChánhĐáng","BánhXeChânLý".Theocácnhàchúgiải,danhtừDhammaởđâycónghĩalàtrítuệhaysựhiểubiết,vàCakkalàthànhlậphaycủngcố.Như
![Page 104: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/104.jpg)
vậy,Dhammacakkalàthànhlập,haycủngcốtrítuệ.Dhammacakkappavattanalà"TrìnhBàySựCủngCốTríTuệ".DhammacũngcónghĩalàchânlývàCakkalàbánhxe.Dođó,Dhamma-cakkappavattanalà"VậnChuyểnhayCủngCốBánhXeChânLý".
TrongbàiPhápcựckỳquantrọngnàyĐứcPhậttruyềnbáconđườnggọilà"TrungĐạo"màNgàiđãkhámphá,màcũnglàtinhhoacủagiáolýNgài.MởđầubàiPháp,ĐứcPhậtkhuyênnămvịđạosĩkhổhạnhnênxalánhhailốitucựcđoanlàlợidưỡngvàkhổhạnhvìcảhaikhôngthểdẫnđếntrạngtháituyệtđốiThanhBìnhAnLạcvàToànGiác.Lợidưỡnglàmchậmtrễtiếnbộtinhthần.Khổhạnhlàmgiảmsuytríthức.NgàichỉtríchcảhaivìchínhbảnthânNgàiđãtíchcựcsốngtheolốicựcđoanấyvàkinhnghiệmrằngcảhaiđềukhôngdẫnđếnmụctiêucứucánh.RồiNgàivạchraconđườngvôcùngthựctiễn,hợplývàhữuích.Đâylàconđườngduynhấtdẫnđếntìnhtrạngtrongsạchhoàntoànvàtuyệtđốigiảithoát.
LúcấyĐứcPhậtngựtạivườnLộcGiả,Isipatana,gầnBenares.
Nămvịđạosĩthôngminhxuấtchúng--đãcùngchungsốngvớiBồTátròngrãsáunămdài--lànămchúngsanhduynhấttrongcảnhngườilúcấyđượcthínhPháp.Kinhsáchghirằngcórấtđôngnhữngchúngsanhvôhình,nhưchưThiênvàchưPhạmThiên,cũngthừacơhộivàngngọcnàyđếnnghe.NgườiPhậttửtinrằngngoàithếgiannày,còncóchúngsanhởnhữngcảnhgiớikhác,vàcơthểvậtchất(sắc)củanhữngchúngsanhấytếnhịđếnđỗimắtngườikhôngthểtrôngthấy,vàtinrằnglúcbấygiờchưThiênvàchưPhạmThiêncóthểnhâncơhộihyhữu,đếnnghebàiPhápđầutiêncủaĐứcPhật.TuynhiênbàiPháprõrànghướngvềnămđạosĩ.
Mởđầu,ĐứcPhậtdạynênlánhxahaicựcđoan.ChínhcâuPhậtngônlà:
"Cóhaicựcđoan(anta)màngườixuấtgia(pabbajitena)khôngnênnươngnhờ".
![Page 105: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/105.jpg)
ĐứcPhậtđặcbiệtnhấnmạnhhaidanhtừ"anta",làmứctộtcùng,điềutháiquá,cựcđiểmhaycựcđoan,và"pabbajita"làngườitừbỏthếgian,lygiacắtái,ngườixuấtgia.
ĐúngtheodanhtừmàĐứcPhậtdùng,mộtcựcđoanlàliêntụcluyếnái,mãimãilăntrôitheonhụcdụcngũtrần(kamasukhallikanuyoga).ĐứcPhậtmôtảcựcđoannàylàthấphèn,thôbỉ,phàmtục,khôngxứngphẩmhạnhcủabậcthánhnhânvàvôbổ.
KhôngnênlầmhiểurằngnhưthếcónghĩalàĐứcPhậtmongmuốnchotấtcảtínđồtừbỏmọithúvuivậtchấtvàrútvàorừngsâuvắngvẻ,khôngthọhưởngđờisống.Ngàikhôngđếnđỗihẹphòinhưthế.
Dầungườisayđắmnhụcdụccóảokiếnthếnào,đốivớiaibiếtđiềmtĩnhsuytư,khoáilạcvậtchấtquảthậtlàngắnngủi,khôngkhinàođượcthỏamãntrọnvẹnvàchỉđưađếnhậuquảbấthạnh.Đềcậpđếnhạnhphúctrầngian,ĐứcPhậtdạyrằngthâuthậptàisảnvàhưởngthọtàisảnđãthâuthập,làhainguồnvuithíchcủangườitạigiacưsĩ.Tuynhiên,bậcxuấtgiachânchánhkhôngtìmthíchthútrongviệcchạytheonhữngkhoáilạctạmbợnhấtthờiấy.Đôikhingườitalấylàmngạcnhiên,khônghiểuvìsaongườituhànhlạixalánhmình.Nguồnhạnhphúccủamộthạngngườicóthểlàtiếngchuôngbáođộngchonhữngngườikhác,vàđốivớihạngngườinàychỉcósựxuấtgia,từkhướcvàxalánhthếtụclàhạnhphúc.
Tráihẳnvớilợidưỡng,cựcđoankialàmộtnỗlựckiêntrìtronglốitukhổhạnh(attakilamathanuyoga).Phêbìnhcựcđoannày--màngườithườngkhôngthểthựchànhđược--ĐứcPhậtdạyrằngđâylàmộtphươngphápđaukhổ,khôngxứngphẩmhạnhcủabậcthánhnhân,vàvôbổ.KhácvớicựcđoankiamàNgàimôtảlàthấphèn,thôbỉvàphàmtục.Sựloạibỏbadanhtừtrênthậtđángghinhận.Thếthường,chỉcónhữngđạosĩthànhthậtquyếttâmtừbỏmọiluyếnáivềnhụcdụcngũtrầnmớikhépmìnhvàokỷcương
![Page 106: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/106.jpg)
đaukhổnàyđểthànhđạtsựgiảithoáttrọnvẹnrakhỏinhữngphiềnnãocủađờisống.ĐứcPhậtđãtựbảnthânkinhnghiệmlốituđaukhổấy.Ngàimiêutảnólàvôích,làmgiatăngđaukhổthayvìsuygiảm.
ChưPhậtvàchưvịALàHánđượcgọilàAriya,cónghĩalànhữngbậcCaoQuý,ThánhThiện.Nhưvậy,danhtừthấphèn(Anariya,hạliệt,nghịchnghĩavớiAriya)cóthểđượcphângiảilàkhôngphảiphẩmhạnhcủachưPhậtvàchưvịALàHán,nhữngngườiđãvượtlênkhỏimọidụcvọng.
Atthalàsựtốtđẹpcùngtột,CựcThiện,đốivớingườiPhậttử,đólàNiếtBàn,sựthoátlytoànvẹnrakhỏimọiphiềnlụy.Vậydanhtừvôbổ(anatthasamhita)cóthểđượcphângiảilà"khôngdẫnđếnCựcThiện,GiảiThoát".
Trướctiên,ĐứcPhậtrọirõvấnđềvàlàmsángtỏcácýniệmsailầmcủanhữngngườiđanglắngngheNgàigiảng.Đếnkhitâmsôiđộngcủacácvịnàyđãtrởnênsẵnsàngđểlãnhhội,ĐứcPhậtmớithuậtlạikinhnghiệmbảnthâncủaNgàivềhaicựcđoannày.
ĐứcPhậtdạyrằngNgài(NhưLai)nhậnthứcđượcđiểmsailầmcủahaicựcđoannàynêntheoconđườngởkhoảnggiữa-TrungĐạo.Đạo,hayconđườngmớinàyđóchínhNgàiđãkhámphá.ĐứcPhậtgọihệthốngmớimẻnàylàMajjhimaPatipada,TrungĐạo.
Đểthuyếtphụcnămvịđệtửnênchútâmđếnconđườngmớinày,Ngàigiảngvềnhữnglợiíchcủanó.Khônggiốngnhưhaicựcđoan,conđườngởkhoảnggiữanàyđemlạigiácngộtinhthầnvàtrítuệminhmẫn,thấyđượcthựctướngcủasựvật.Khitinhthầnlắngdịuđượcsángtỏvàtrítuệđượckhaithôngthìmọisựvậtđềuhiệnratrongbốicảnhthậtsựcủanó.
![Page 107: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/107.jpg)
Hơnnữa,khônggiốngnhưhaicựcđoannóitrên,chỉkhíchđộngdụcvọng,TrungĐạonàychếngựmọithèmkhátvậtchấtvàdođó,dẫnđếnbốnThánhĐạo,thấutriệtTứDiệuĐế,vàsaucùngchứngngộmụctiêutốihậu,NiếtBàn.
Bâygiờ,"TrungĐạo"làconđườngnhưthếnào?
ĐứcPhậtgiảiđáp:"ĐólàBátChánhĐạo",conđườngcótámchivàNgàikểratámyếutốấytrongbàikinhChuyểnPhápLuân.
YếutốđầutiênlàChánhKiến,điểmthenchốtcủaPhậtGiáo.ĐứcPhậtkhởiđầubằngChánhKiến,sựhiểubiếtchânchínhđểphátanmọihoàinghicủanămvịđạosĩvàhướngdẫncácvịấyvàoconđườngchánh.ChánhKiếnđềcậpđếnsựhiểubiếtthựctướngcủachínhmìnhvàdẫnđếnChánhTưDuy,suyniệmchânchánhvềđứchạnhkhôngluyếnáihaykhướctừ,xuấtgia(nekkhammasamkappa),tâmtừ(avyapadasamkappa),vàtánhônhòa(avihimsasamkappa),nhữngđặcđiểmđốinghịchvớilòngvịkỷ,ácývàtánhhungbạo.ChánhNgữ,cólờinóichânchánh,ChánhNghiệp,tạonghiệpchânchánh,vàChánhMạng,nuôimạngchânchánh,làbayếutốđểtoànthiệngiớiđức.YếutốthứsáulàChánhTinhTấn,nỗlựcchânchánh,cóliênquanđếncôngphudiệttrừnhữngtrạngtháitâmxấuvàpháttriểnnhữngtâmtrạngtốt.Côngtrìnhtựthanhlọccóthểđượchoàntấtviênmãnbằngcáchthậntrọngnhìntrởlạivàobêntrongchínhmình.DođóChánhNiệm,yếutốthứbảy,quảthậtlàthiếtyếu.TinhTấnphốihợpvớiNiệm,tạonênChánhĐịnh,tứctâmantrụvàomộtđiểmduynhất,nhấtđiểmtâm,làyếutốthứtám.Tâmantrụgiốngnhưmặtkiếngđượclauchùibónglángvàmọivậtđềuphảnảnhrõràngtrungthực,khôngbịméomó,khônglumờ.
MởđầubàiPhápbằnghaicựcđoanvàconđường"TrungĐạo"màNgàikhámphá,ĐứcPhậtgiảngtiếpTứDiệuĐế,bốnChânLýThâmDiệu,vớinhiềuchitiết.
![Page 108: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/108.jpg)
PhạnngữSacca,làchânlý,cáigìthựcsựcó.DanhtừBắcPhạn(Sanskrit)tươngđươnglàSatya,mộtsựkiệnkhôngcòntranhluậnnữa.ĐứcPhậtkểrabốnChânLýnhưvậy,vàbốnChânLýnày(TứĐế)lànềntảngcủagiáolýnhàPhật,mậtthiếtliênquanđếncáigọilàchúngsanh.dođó,PhậtGiáolấynhânbảnlàmtrungtâm,lấyconngườilàmtrụcột,tráingượcvớinhữngtôngiáolấythầnlinhlàmtrungtâm.PhậtGiáohướngnội,khônghướngngoại.DầuchưPhậtcóxuấthiệntrênthếgianhaykhông,nhữngChânLýấyvẫnhiệnhữuvàmộtvịPhậtchỉkhámpháranóbằngcáchtrựcnhận,vàtruyềndạylạichongườithếgiancònbịmànvôminhchelấp.Chânlýlàsựthậtvĩnhcửu,bấtđibấtdịchvàkhôngthểbịthờigianbiếnđổi.ĐứcPhậtmộtmìnhchứngngộnhữngChânLýnàychớkhôngcósựhỗtrợnàocủaaikhác,vàNgàiđãghinhậnrõràngtrongbàikinhChuyểnPhápLuân:"Đốivớicácpháptrướckiachưatừngđượcnghe,nhãnquan,trikiến,trítuệ,giáctuệ,minhsáttuệ,vàánhsáng,phátsanhđếnNhưLai."NhữngdanhtừnàyrõthậtcóýnghĩavìnóchứngtỏđặctánhnguyênthủycủaGiáoPhápmớimẻmàNgàiđãtìmra.DođókhôngthểchứngminhđượcgiảthuyếtchủtrươngrằngPhậtGiáolàmộtmứcđộtrưởngthànhtựnhiêncủaẤnĐộGiáo,mặcdầuquảthậtcónhiềuđiểmtươngđồnggiữahaitôngiáo.
DanhtừPaligọinhữngChânLýnàylàAriyaSaccani(nhữngchânlýthánhthiện,hayThánhĐế),vìđâylànhữngChânLýđượctìmradoĐứcPhật,làbậcThánhnhân(Ariya)vĩđạinhất,hoàntoàntrongsạchvàđãthanhlọctrọnvẹnmọinhiễmô.
ThánhĐếđầutiên(KhổĐế)đềcậpđếnDukkha-mộtPhạnngữkhóphiêndịchđượcmộtcáchchínhxác-màtathườnggọilàđaukhổ.Đứngvềphươngdiệncảmgiác,"du"làkhó,"kha"làchịuđựng,"dukkha"làcáigìlàmchokhóchịuđựng.Hiểunhưmộtchânlýtrừutượng,"Du"làcáigìđángkhinhmiệt,khôngđángbámníu."Kha"làhưvô,rỗngkhông.Thếgian
![Page 109: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/109.jpg)
nằmtrongbiểnkhổvànhưvậylàđángkhinhmiệt,ghêtởm,khôngđángchotabámníu.Thếgianlàmộtảoảnh,khôngcóchilàthựctế,dođóthếgianlàhưvô,rỗngkhông.Vậy,Dukkhalàhưvô,khôngđángchotabámníu.
Hạngngườithườngchỉthấylớpngoàicủasựvật.Nhưngbậcthánhnhânnhậnrachântướngcủavạnpháp.
Đốivớibậcthánhnhân(ariya)đờisốnglàđaukhổ,khôngthểsốngmàkhôngchịukhổ,vìcácNgàithấyrằngkhôngthểcóhạnhphúcthậtsự,vữngbền,trongmộtthếgianhuyềnảo,tạmbợ,chỉcóthểlàmchonhânloạithấtvọng.
Mọingườiđềuphảichịucảnhsanh(jati),vàdođó,già(jara),bệnh(vyadhi)vàcuốicùngchết(marana).Khôngaicóthểtránhkhỏibốnnguồnđaukhổấy.
Điềumongướcmàkhôngđượcthànhtựucũnglàkhổ.Thếthường,takhôngmuốnsốngchungvớinhữngvậthaynhữngvậtmìnhkhôngưamàcũngkhôngmuốnxalìanhữngvậthaynhữngngườithânyêu.Nhưng,điềuthiếtthamongmỏikhôngphảilúcnàocũngđượcthànhtựunhưýmuốn.Tráilại,nhữngcảnhngộnghịchlònghaynhữngđiềuítmongmỏinhất,lắmkhiđếnvớitamộtcáchđộtngột.Nhữngtrườnghợpnghịchcảnhtươngtợtrởthànhkhôngthểchịuđựngnổivàđaukhổđếnđỗivàingườiyếutánhvàkémhiểubiếtphảinghĩđếnquyênsinhcuộcđời,tưởngchừngnhưchếtlàgiảiquyếtđượcmọivấnđềđaukhổ.
Hạnhphúcthậtsựnằmbêntrongchúngta,vàkhôngthểđượcđịnhnghĩabằngnhữngdanhtừnhưtàisản,sựnghiệp,quyềnlực,danhvọng,haychinhphục,xâmlăng.Nếunhữngđiềukểtrênđượcthâuthậpbằngbạolực,cườngquyềnhaymộtcáchbấtcông,hoặchướngsaichiều,haynhìnvớitâmluyếnái,nósẽtrởthànhnguyênnhânsanhđaukhổhayphiềnmuộn.
![Page 110: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/110.jpg)
Mộtngườithôngthường,trungbình,chỉbiếtthọhưởngdụclạc,vàchođólàcaothượng,làhạnhphúcduynhất.Trongsựthỏamãnnhụcdục,chắcchắncóhạnhphúcnhấtthờikhimongchờ,khithọhưởng,vàkhihồinhớcácthúvuiấy.Nhưngnóchỉlàtạmbợvàhuyềnảo.TheoĐứcPhật,khôngluyếnái(viragata),hayvươnmìnhvượtquakhỏinhữngkhoáilạcvậtchấtlàhạnhphúccaothượnghơn.
Tómtắt,chínhcơthểđượccấutạonày(pancupadanakkandha,dongũuẩnphốihợp)lànguyênnhânsanhđaukhổ.
Cóbaloạiáidục.Đầutiên,hìnhthứcáidụcthôkịchnhấtlàluyếnáitheonhụcdụcngũtrần(kamatanha).Thứnhìlàluyếnáiđờisống(bhavatanha),vàthứbalàluyếnáitheotrạngtháivôsanh(vibhavatanha).Theocácbảnchúgiảithìhailoạiáidụcsaulàluyếnáinhữngkhoáilạcvậtchấtcóliênquanđếnniềmtinrằngvạnvậtlàtrườngtồnvĩnhcửu(sassataditthi,thườngkiến)vàluyếnáicóliênquanđếnsựtintưởngrằngsaukiếpsốngnàylàhưvô,khôngcòngìhết(ucchedaditthi,đoạnkiến).BhavatanhacũngcónghĩalàluyếnáitrongSắcGiớivàVibhavatanhalàluyếnáitrongVôSắcGiới,vìAruparaga(hammuốnđeoníutheoVôSắcGiới)cũngđượcxemlàhaithằngthúc(samyojana,dâytróibuộc,cộtchúngsanhvàovòngluânhồi).
Áidụclàmộtnănglựctinhthầnvôcùnghùngmạnh,luônluônngủngầmtrongmỗingườivàlànguyênnhânchánhcủaphầnlớncácđiềubấthạnhtrongđời.Chínháidục,thôkịchhayvitế,làmchotabámvíuvàođờisốngvàdođó,dẫndắttamãimãiphiêubạttrongvòngluânhồi.
NhữnghìnhthứcthôkịchnhấtcủaáidụcđượcgiảmsuyphầnnàokhiđắcQuảTưĐàHàm(NhấtLai),tầngnhìtrongcáctầngthánh,vàchỉđượcdiệttrừkhiđắcQuảANaHàm(BấtLai),tầngthánhthứba.NhữnghìnhthứcáidụctếnhịđượctậndiệttrọnvẹnkhithànhđạtĐạoQuảALaHán.
![Page 111: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/111.jpg)
HiểubiếtChânChánhChânLýđầutiên(KhổĐế)dẫnđếntậndiệt(pahatabba)áidục.RồiChânLýthứnhì(TậpĐế)đềcậpđếntháiđộtinhthầncủamộtngườibìnhthườngđốivớingũtrần.ChânLýthứba(DiệtĐế)làcósựchấmdứttrọnvẹnmọihìnhthứcđaukhổ,tứcNiếtBàn,mụctiêucứucánhcủangườiPhậttử.NiếtBàncóthểđượcthànhtựutrongchínhkiếpsốnghiệntiền,bằngcáchtậndiệtmọihìnhthứcáidục.NiếtBànphảiđượcthấutriệt(sacchikatabba)donhãnquantinhthần,bằngcáchchấmdứtmọiluyếnáivớithếgianbênngoài.
KhổĐế-tùythuộcnơicáigọilàchúngsanhvànhữngsắctháikhácnhaucủađờisống-phảiđượcthậntrọngnhậnthức,phântáchvàquansát(parinneyya).Sựquansátnàydẫnđếntrikiếnthíchđángthựctướngcủachínhta.
Nguyênnhâncủađaukhổlàáidục,hayluyếnái(tanha).ĐólàTậpĐế,ChânLýThâmDiệuthứnhì.
KinhPhápCúghi:
"Doáidụcsanhphiềnmuộn.Doáidụcsanhlosợ.Ngườiđãhoàntoànchấmdứtáidụckhôngcònphiềnmuộn,càngítlosợ".(câu216)
ĐứcPhậtdạyrằngáidụcdẫnđếnsanh-tử,tử-sanh,triềnmiên,mãimãi(ponobhavika,dẫnđếntáisanh).PhạnngữnàyrấtđángđượcghinhậnvìcóvàihọcgiảchorằngĐứcPhậtkhônghềdạythuyếttáisanh.TậpĐếgiántiếpđềcậpđếnđờisốngquákhứ,hiệntạivàvịlai.
DiệtĐế,ChânLýThâmDiệuthứba,phảiđượcchứngngộbằngcáchpháttriển(bhavetabba)BátChánhĐạo(Ariyatthangikamagga,BátThánhĐạo).BátChánhĐạolàconđườngduynhấtdẫnngayđếnĐạoQuảNiếtBànvàcũnglàChânLýThâmDiệucuốicùng-ĐạoĐế-trongTứDiệuĐế.
![Page 112: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/112.jpg)
SaukhiđãgiảnggiảiTứDiệuĐếmộtcáchtỉmỉvàrànhmạch,ĐứcPhậtkếtluậnbàiPhápvớinhữnglờimạnhmẽsauđây:"HỡinầycácTỳKhưu,ngàynàomàtrikiếntuyệtđốinhưthựccủaNhưLaivềTứĐếdướibasắctháivàmườihaiphươngthức ,chưađượchoàntoànsángtỏthì,chođếnchừngấy,NhưLaikhôngxácnhậnrằngNhưLaiđãchứngngộVôThượngChánhĐẳngChánhGiác(anuttarasammasambodhi).
"KhitrikiếntuyệtđốinhưthựccủaNhưLaivềTứĐếtrởnênhoàntoànsángtỏ,chỉđếnchừngấy,NhưLaimớixácnhậnrằngNhưLaiđãchứngngộVôThượngChánhĐảngChánhGiác.
"Vàlúcấyphátsanhtrikiếnvàtuệgiác:TâmcủaNhưLaiđãhoàntoàngiảithoátmộtcáchvữngchắc,khôngcònlaychuyển,vàđâylàkiếpsốngcuốicùng,khôngcònđờisốngnàokhácnữa."
KhithờiPhápchấmdứt,Kondanna(KiềuTrầnNhư),vịđệtửcaoniênnhấttrongnămvị,thấutriệtGiáoPhápvàđắcQuảTuĐàHườn,tầngđầutiêntrongbốntầngThánh.Ngàichứngngộrằngcáigìđãcósinhratứcphảihoạidiệt-Yamkincisamudayadhammamsabbamtamnirodha-dhammam.
LúcĐứcPhậtchuyểnPhápLuân,chưThiêntrênquảđịacầuhoanhô:
"PhápLuânnàyquảthậttuyệtdiệu!Khôngcósamôn,bàlamôn,chưThiên,MaVươnghayPhạmThiênnàotrênthếgiancóthểgiảngđược.ĐứcThếTônđãvậnchuyểnPhápLuântrongvườnLộcGiả,tạiIsipatana,gầnBenares(BaLaNại)."
NghevậychưThiênvàchưPhạmThiêntrongtấtcảcáccảnhgiớikháccủađồngthanhhoanhô.
Mộthàoquangrựcrỡphátchiếurọisángthếgian,tỏhơnhàoquangcủachưThiênnhiều.
1
![Page 113: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/113.jpg)
ÁnhsángcủaGiáoPháplàmtỏrạngtoànthểdângianvàđemtrạngtháithanhbìnhanlạcvàhạnhphúcđếnchotấtcảchúngsanh.
BàiPhápĐầuTiênCủaĐứcPhật
DhammacakkappavattanaSutta(KinhChuyểnPhápLuân)
Lúcấytôicónghenhưthếnày:
Mộtthờinọ,lúcĐứcThếTônngựtạivườnLộcGiả ,xứIsipatana ,gầnBenares,Ngàidạynămvịtỳkhưunhưsau:
"HỡinầycácTỳKhưu,cóhaicựcđoan(anta)màhàngxuấtgia(pabbajitena)phảitránh:
1. Sựdểduôitrongdụclạc-làthấphèn,thôbỉ,phàmtục,khôngxứngphẩmhạnhcủabậcthánhnhân,vàvôích.
2. Sựthiếtthagắnbótronglốitukhổhạnh-làđaukhổ,khôngxứngphẩmhạnhcủabậcthánhnhân,vàvôích.
Từbỏcảhaicựcđoanấy,NhưLai đãchứngngộ"TrungĐạo"(MajjhimaPatipada),làconđườngđemlạinhãnquan(cakkhu)vàtrikiến(nana)vàđưađếnantịnh(vupasamaya) ,trítuệcaosiêu(abhinnaya) ,giácngộ(sambhodhaya) ,vàNiếtBàn.
"HởinầycácTỳKhưu,conđườngTrungĐạomàNhưLaiđãchứngngộ,conđườngđemlạinhãnquan,trikiếnvàđưađếnantịnh,trítuệcaosiêu,giácngộvàNiếtBànlàgì?
ĐóchínhlàBátChánhĐạo(conđườngcótámchi)-làChánhKiến(sammaditthi),ChánhTưDuy(sammasamkappa),ChánhNgữ(sammavaca),ChánhNghiệp(sammakammanta),ChánhMạng(sammaajiva),ChánhTinh
2 3
4
5 67
![Page 114: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/114.jpg)
Tấn(sammavayama),ChánhNiệm(sammasati),vàChánhĐịnh(sammasamadhi).HỡinàycácTỳKhưu,đólà"TrungĐạo"màNhưLaiđãchứngngộ".
(ĐứcPhậtgiảngtiếp):
"HỡinàycácTỳKhưu,bâygiờ,đâylàChânLýThâmDiệuvềsựKhổ(dukkha-ariya-sacca,Khổthánhđế):
"Sanhlàkhổ,giàlàkhổ,bệnhlàkhổ,chếtlàkhổ,sốngchungvớingườimìnhkhôngưathíchlàkhổ,xalìanhữngngườithânyêulàkhổ,mongmuốnmàkhôngđượclàkhổ,tómlại,chấpthânngũuẩnlàkhổ."
Bâygiờ,hỡinàycácTỳKhưu,đâylàChânLýThâmDiệuvềNguồnGốccủaĐauKhổ(dukkha-samudaya-ariyasacca,Tậpkhổthánhđế).ChínhÁiDụclànguyênnhânđưađếnsựtáisanh(ponobhavika).
Ái,hợpvớitâmthiếtthakhaokhát,bámníucáinàyhaycáikia(đờisống).ChínhlàÁi,đeoníutheonhụcdụcngũtrần(kamatanha),áiđeoníutheosựsinhtồn(bhavatanha,sanhái,luyếnáivớiýtưởngchorằngvạnvậtlàtrườngtồnvĩnhcửu),vàái,đeoníutheosựkhôngsinhtồn(vibhavatanha,vôsanhái,luyếnáivớiýtưởngchorằngsaucáichếtlàhưvô).
Bâygiờ,hỡinàycácTỳKhưu,đâylàChânLýThâmDiệuvềSựDiệtKhổ(dukkha-nirodha-ariyasacca,Diệtkhổthánhđế).Đólàxalánhtrọnvẹnvàtậndiệtchínhtâmáidụcấy.Đólàsựrờibỏ,sựtừkhước,sựthoátlyvàsựtáchrờirakhỏitâmáidục.
Bâygiờ,hỡinàycácTỳKhưu,đâylàChânLýThâmDiệuvềConĐườngdẫnđếnsựDiệtKhổ(dukkha-nirodha-gamini-patipada-ariya-sacca,Đạodiệtkhổthánhđế).
8
![Page 115: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/115.jpg)
ĐólàBátChánhĐạo:ChánhKiến,ChánhTưDuy,ChánhNgữ,ChánhNghiệp,ChánhMạng,ChánhTinhTấn,ChánhNiệmvàChánhĐịnh
-I-
(1)"ĐâylàKhổThánhĐế"
Nhưvậy,hỡicácTỳKhưu,đốivớicácphápchưatừngđượcnghetrướckia,nhãnquan,trikiến,trítuệ,minhsáttuệvàánhsáng,phátsanhđếnNhưLai.
(2)"KhổThánhĐếnàyphảiđượcnhậnthức(parinneya)."
Nhưvậy,hỡicácTỳKhưu,đốivớicácphápchưatừngđượcnghetrướckia,nhãnquan,trikiến,trítuệ,minhsáttuệvàánhsáng,phátsanhđếnNhưLai.
(3)"KhổThánhĐếnàyđãđượcnhậnthức(parinnata)."
Nhưvậy,hỡicácTỳKhưu,đốivớicácphápchưatừngđượcnghetrướckia,nhãnquan,trikiến,trítuệ,minhsáttuệvàánhsáng,phátsanhđếnNhưLai.
-II-
(1)"ĐâylàTậpKhổThánhĐế."
Nhưvậy,hỡicácTỳKhưu,đốivớicácphápchưatừngđượcnghetrướckia,nhãnquan,trikiến,trítuệ,minhsáttuệvàánhsáng,phátsanhđếnNhưLai.
(2)"TậpKhổThánhĐếnàyphảiđượctậndiệt(pahatabba)."
Nhưvậy,hỡicácTỳKhưu,đốivớicácphápchưatừngđượcnghetrướckia,nhãnquan,trikiến,trítuệ,minhsáttuệvàánhsáng,phátsanhđếnNhưLai.
(3)"TậpKhổThánhĐếnàyđãđượctậndiệt(pahinam)."
Nhưvậy,hỡicácTỳKhưu,đốivớicácphápchưatừngđượcnghetrướckia,nhãnquan,trikiến,trítuệ,minhsáttuệvàánhsáng,phátsanhđếnNhưLai.
![Page 116: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/116.jpg)
-III-
(1)"ĐâylàDiệtKhổThánhĐế."
Nhưvậy,hỡicácTỳKhưu,đốivớicácphápchưatừngđượcnghetrướckia,nhãnquan,trikiến,trítuệ,minhsáttuệvàánhsáng,phátsanhđếnNhưLai.
(2)"DiệtKhổThánhĐếnàyphảiđượcchứngngộ(sacchikatabba)."
Nhưvậy,hỡicácTỳKhưu,đốivớicácphápchưatừngđượcnghetrướckia,nhãnquan,trikiến,trítuệ,minhsáttuệvàánhsáng,phátsanhđếnNhưLai.
(3)"DiệtKhổThánhĐếnàyđãđượcchứngngộ(sacchikatam)."
Nhưvậy,hỡicácTỳKhưu,đốivớicácphápchưatừngđượcnghetrướckia,nhãnquan,trikiến,trítuệ,minhsáttuệvàánhsáng,phátsanhđếnNhưLai.
-IV-
(1)"ĐâylàĐạoDiệtKhổThánhĐế"
Nhưvậy,hỡicácTỳKhưu,đốivớicácphápchưatừngđượcnghetrướckia,nhãnquan,trikiến,trítuệ,minhsáttuệvàánhsáng,phátsanhđếnNhưLai.
(2)"ĐạoDiệtKhổThánhĐếnàyphảiđượcpháttriển(bhavetabbam)."
Nhưvậy,hỡicácTỳKhưu,đốivớicácphápchưatừngđượcnghetrướckia,nhãnquan,trikiến,trítuệ,minhsáttuệvàánhsáng,phátsanhđếnNhưLai.
(3)"ĐạoDiệtKhổThánhĐếnàyđãđượcpháttriển(bhavitam)."
Nhưvậy,hỡicácTỳKhưu,đốivớicácphápchưatừngđượcnghetrướckia,nhãnquan,trikiến,trítuệ,minhsáttuệvàánhsáng,phátsanhđếnNhưLai.
(ĐểkếtluậnthờiPháp,ĐứcPhậtdạy):
![Page 117: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/117.jpg)
"HỡinàycácTỳKhưu,ngàynàomàtrikiếntuyệtđốinhưthựccủaNhưLaivềbốnphápthánhđế,dướibasắctháivàmườihaiphươngthức chưađượchoàntoànsángtỏthì,chođếnchừngấy,NhưLaikhôngxácnhậntrướcthếgiangồmchưThiên,MaVươngvàPhạmThiên,giữacácchúngsamôn,bàlamôn,Trờivàngười,rằngNhưLaiđãchứngngộVôThượngChánhĐẳngChánhGiác(anuttaramsamma-sambodhim).
Đếnkhi,hỡinàycácTỳKhưu,trikiếntuyệtđốinhưthựccủaNhưLaivềbốnphápthánhđế,dướibasắctháivàmườihaiphươngthức,đãtrởnênhoàntoànsángtỏ,chỉđếnchừngấy,NhưLaimớixácnhậntrướcthếgiangồmchưThiên,MaVươngvàPhạmThiên,giữacácchúngsamôn,bàlamôn,Trờivàngười,rằngNhưLaiđãchứngngộVôThượngChánhĐẳngChánhGiác
VàlúcấytrikiếnvàtuệgiácphátsanhđếnNhưLai(nanadassana).TâmcủaNhưLaiđãhoàntoàngiảithoátmộtcáchvữngchắc,khôngcònlaychuyển,vàđâylàkiếpsốngcuốicùng,khôngcònkiếpsinhtồnnàokhácnữa."
ĐứcPhậtgiảngnhưthếấyvàcácvịtỳkhưulấylàmhoanhỷtándươnglờidạycủaĐứcThếTôn.
KhiĐứcPhậtgiảngxongthờiPháp,phápnhãn(Dhammacakkhu) củaNgàiKondanna(KiềuTrầnNhư)khôngcònvướngbụi,hếtbợnnhơ,(vàNgàithấyrằng)"cáigìđãcósanhtứcphảihoạidiệt."
LúcĐứcThếTônchuyểnPhápLuân,chưThiêntrênquảđịacầuhoanhô:"PhápLuânnàyquảthậttuyệtdiệu!Khôngcósamôn,bàlamôn,chưThiên,MaVươnghayPhạmThiênnàotrênthếgiancóthểgiảngđược.ĐứcThếTônđãvậnchuyểnPhápLuânnàytrongvườnLộcGiã,tạiIsipatana,gầnBenares(BaLaNại)."
9
10
11
![Page 118: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/118.jpg)
Nghenhưvậy,chưThiênởcáccungTrờiTứĐạiThiênVương,ĐạoLợi,DạMa,ĐấuXuấtĐà,HoáLạcThiên,ThaHoáTựTại,vàchưPhạmThiênởcõiPhạmChúngThiên,BrahmaPurohita,ĐạiPhạmThiên,ThiềuQuangThiên,VôLượngQuangThiên,QuangÂmThiên,ThiềuTịnhThiên,VôLượngTịnhThiênBiếnTịnhThiên,QuảngQuảThiên,VôTưởngThiên,VôPhiênThiên,vàchưPhạmThiênởcảnhgiớihoàntoàntinhkhiết,cảnhgiớitrườngcửu,thanhtịnh,đẹpđẽ,quangđãngvàtốithượng,cũngđồngthanhhoanhô.
Chínhngaytronglúcấy,trongkhoảnhkhắcấy,tiếnghoanhôthấuđếncảnhPhạmThiên.Mườingànthếgiớiấyđềuchuyểnđộng,lunglayvàrungchuyểnmạnhmẽ.
Mộthàoquangrựcrỡphátchiếu,rọisángthếgian,sángtỏhơnhàoquangcủachưThiênnhiều.ĐứcThếTônnói:"Kondannaquảđãchứngngộ,Kondannnaquảđãchứngngộ".
DođóNgàiKondannnacótênlàAnnataKondannna.
VàiNhậnXétvềKinhChuyểnPhápLuân
1.PhậtGiáocăncứtrênkinhnghiệmbảnthân.nhưvậy,PhậtGiáohợplý,khôngphảilàmộtlýthuyếtchỉdựatrênsuyniệmvàluậnlýsuông.
2.ĐứcPhậttránhxanhữnghệthốngtưtưởngcóthếlựcthờibấygiờvàtrìnhbàymột"TrungĐạo",hoàntoàndoNgàitìmrachớkhôngdựavàolậpluậncủaai.
3.PhậtGiáolàmộtconđườnghayĐạo(magga).
4.KiếnthứcthíchhợpvớilýtrílàđiểmthenchốtcủaPhậtGiáo.
![Page 119: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/119.jpg)
5.Đứctinmùquángbịloạitrừ,khôngcònchỗđứngtrongPhậtGiáo.
6.PhậtGiáonhấnmạnhtầmquantrọngcủasựthựchành,thayvìchútrọngđếntínngưỡngvàgiáođiều.Tintưởngsuôngvàogiáođiềukhôngthểdẫnđếngiảithoát.
7.Nghithứcvàcúngtế,đượcxemlàquantrọngtrongkinhPhệĐà(Veda),khôngcóvaitròtrongPhậtGiáo.
8.KhôngcóThầnLinhđểconngườiphảikhépnépkínhsợ.
9.KhôngcógiaicấptrunggiangiữangườivàThầnLinhđểconngườiphảirụtrè.
10.Giới(sila),Định(samadhi),Tuệ(panna)làchánhyếuđểthànhtựumụctiêu-NiếtBàn.
11.NềntảngcủaPhậtGiáolàbốnChânLý(TứDiệuĐế)cóthểkiểmnhậnbằngkinhnghiệm.
12.TứDiệuĐếdínhliềnvớiconngười.
13.BốnChânLýấydochínhĐứcPhậtkhámphávàNgàiđãtìmramộtmình,khôngnhờai.ChínhcâuPhậtngônlà:"BốnChânLýnàychưatừngđượcnghe".
14.ĐãlàChânLýthìkhôngthểbiếnđổivớithờigian.
15.KhổĐế,chânlýđầutiên,đềcậpđếnnhữngthànhphầncấutạobảnngã,haycáiđượcgọilàcánhân,vànhữnggiaiđoạnkhácnhautrongđờisống.Cácthànhphầnnàycầnphảiđượcphântách,xemxéttỉmỉvàquansát.Sựquansátnàydẫnđếnhiểubiếtmìnhmộtcáchchânchính.
![Page 120: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/120.jpg)
16.ThấutriệtChânLýthứnhất(KhổĐế)mộtcáchhợplýđưađếntậndiệtnguyênnhâncủaKhổ,ChânLýthứnhì.Đếnàyđềcậpđếntháiđộtâmlýcủamộtngườithôngthườngđốivớingoạicảnh.
17.ChânLýthứnhì(TậpĐế)cóliênquanđếnmộtnănglựchùnghậuluônluônngủngầmbêntrongmỗingười.
18.Chínhnănglựctinhthầnhùnghậuấy-áidục-lànguyênnhânđưađếntấtcảnhữngđiềubấthạnhtrongđờisống.
19.TậpĐếđềcậpmộtcáchgiántiếpđếnnhữngkiếpsốngquákhứ,hiệntạivàtươngai.
20.Nhưvậy,sựhiệnhữucủachuỗidàinhữngkiếpsinhtồnđãđượcĐứcPhậtbiệnminh.
21.Dođó,lýnghiệpbáo,mộthệluậncủathuyếttáisanh,cùngmộtlúc,cũngđượcbaohàmđềcậpđến.
22.HaiChânLýđầutiênlàtạithế,thuộcvềthếgian(lokiya).ChânLýthứba-chấmdứtđaukhổ-mặcdầutùythuộcnơita,làsiêuthế(lokuttara)vàvượthẳnrangoàiphạmvìluânlý.
23.Đếthứba-thuầntúylàsựtựgiác-làmộtpháp(dhamma)phảiđượcthấutriệtbằngnhãnquantinhthần(sacchikatabba).
24.ChânLýnày-DiệtĐế-phảiđượcchứngngộbằngsựsiêuthoáthoàntoàn.Đâykhôngphảilàtrườnghợptừkhướcnhữngtrầncảnhbênngoài,màlàdứtbỏmọiluyếnáiởbêntrongđốivớithếgianbênngoài.
25.DiệtĐếđượcthànhtựubằngcáchtậndiệttrọnvẹnmọiluyếnái.Nhưngphảighinhậnrằngnếuchỉcómộtviệclàtậndiệtnănglựctinhthầnấy(luyếnái)thìkhôngđủđểchứngngộNiếtBàn,ChânLýthứba,vìnhưthế,
![Page 121: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/121.jpg)
NiếtBànsẽcónghĩalàhưvô.Tuynhiên,đạoQuảphảiđượcthànhđạtbằngcáchtậndiệtnănglựcấyvìchínhnótróibuộcchúngsanhvàothếgian(tamgiới:Dục,SắcvàVôSắcGiới).
26.NiếtBànkhôngphảiđượctạonên(uppadetabba)màphảiđượcđạtđến(pattaba).NiếtBàncóthểđượcthànhtựungaytrongkiếpsốnghiệntạinày.Nhưvậy,cóthểhiểurằngmặcdầutáisanhlàgiáolýchánhyếutrongPhậtGiáo,mụctiêucứucánhcủaPhậtGiáolàchấmdứttáisanh-khôngtùythuộcởtươnglai,vìcóthểthànhtựutrongkiếpsốnghiệntiền.
27.Đếthứbaphảiđượcthànhtựubằngcáchtraudồivàpháttriểnđếthứtư.
28.Đểtậndiệtmộtnănglựchùngmạnh(áidục)cầnphảivậndụngvàpháttriểntámyếutốcônghiệu(BátChánhĐạo).
29.Tấtcảtámyếutốđềuthuộcvềtinhthần.
30.Támnănglựctinhthầnhùngmạnhvàcótánhcáchthiện,phảiđượctậptrungđểđánhđổmộtnănglựcbấtthiệndaidẳngngủngầmbêntrongta.
31.Tuyệtđốitinhkhiết,hoàntoànthoátrakhỏimọitiếntrìnhsanhtửtriềnmiên,mộtcáitâmkhôngcònvướngchútônhiễm,trạngtháibấtdiệt(amata),lànhữngphướclànhđikèmtheocuộcchiếnthắngvĩđạinày.
32.Cóphảichăngsựgiảithoátnàylàhoànhảohaytuyệtđốitinhkhiết?
Quanđiểmsaucùnglàthíchđánghơn.
33.Trongmỗitrườnghợp,cóthểnêulênmộtcâuhỏi:Hoànhảolàgì?Tuyệtđốitinhkhiếtlàgì?
KhôngcómộtchúngsanhhaymộtthựcthểthuầnnhấtvàtrườngtồntrongPhậtGiáomàchỉcómộtluồngtâmxemnhưmộtdòngnướcluônluôntrôichảy.
![Page 122: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/122.jpg)
Nhưvậy,đúnghơn,taphảinóirằngluồngtâmđãđượcthanhlọc,trởnênhoàntoàntinhkhiếtbằngcáchtậndiệtvàloạitrừmọiônhiễm.
BàiPhápThứNhì
AnattalakkhanaSutta(KinhVôNgãTướng)
Mộtthờinọ,lúcĐứcThếTônngựtạivườnLộcGiả,xứIsipitana,gầnBenares(BaLaNại).NgàimởlờidạynhómnămvịTỳKhưu:"NàyhỡicácTỳKhưu".
"BạchHóaĐứcThếTôn",nămvịtrảlời.
RồiĐứcPhậttruyềndạynhưsau:
"HỡicácTỳKhưu,sắc(rupa)làvôngã(anatta,khôngcómộtlinhhồntrườngcửu).HỡicácTỳKhưu,nếutrongđócólinhhồn ,thìsắcnàykhôngphảichịuđaukhổ.'Sắcnàyphảinhưthếnàyhaysắcnàyphảikhôngnhưthếkia'trườnghợptươngtựcóthểxảyra.Nhưngvìsắcnàykhôngcólinhhồnnêncònphảichịukhổđauvàkhôngthểcótrườnghợp(ralệnh):'Phảinhưthếnàyhayphảikhôngnhưthếkia'.
"Cùngmộtthếấy,thọ(vedana),tưởng(sanna),hành(samkhara)vàthức(vinnana) đềuvôngã.
"Vậy,chưTỳKhưunghĩthếnào,sắcnàythườngcònhayvôthường?
-BạchĐứcThếTôn,làvôthường(anicca).
-Cáigìvôthườnglàkhổđauhayhạnhphúc?
-BạchĐứcThếTôn,làkhổ(dukkha).
12
13
14
![Page 123: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/123.jpg)
-Vậy,cóhợplýchăngnếunghĩđếncáigìvôthường,khổvàtạmbợvớiýtưởng:'Cáinàycủatôi,đâylàtôi,đâylàtựngãcủatôi?'
-BạchĐứcThếTôn,chắcchắnlàkhônghợplý.
-Cùngthếấy,nàyhỡicácTỳKhưu,thọ,tưởng,hành,thứcđềulàvôthườngvàkhổ.Vậycóhợplýchăngnếunghĩđếnnhữnggìvôthường,khổvàtạmbợvớiýtưởng:'Cáinàycủatôi,đâylàtôi,đâylàtựngãcủatôi?'
-BạchĐứcThếTôn,chắcchắnlàkhônghợplý.
-Nhưvậy,nàyhỡicácTỳKhưu,tấtcảcácsắc,dầuởquákhứ,hiệntạihaytươnglai,ởbêntronghayởngoạicảnh,thôkịchhayvitế,thấphènhaycaothượng,xahaygần,phảiđượcnhậnthứcvớitrikiếnchânchánhtheothựctướngcủanó:'Cáinàykhôngphảicủatôi(n'etammama).Đâykhôngphảilàtôi(n'esoh'amasmi),cáinàykhôngphảilàtựngãcủatôi(namesoatta)'.
Tấtcảthọ,tưởng,hành,thức,dầuởquákhứ,hiệntạihayvịlai,ởbêntronghayởngoạicảnh,thôkịchhayvitế,thấphènhaycaothượng,xahaygần,đềuphảiđượcnhậnthứcvớitrikiếnchânchánhtheothựctướngcủanó:'Cáinàykhôngphảicủatôi,đâykhôngphảilàtôi,cáinàykhôngphảitựngãcủatôi'.
"BậcThánhđệtửthôngsuốtpháphọcthấyvậythìnhàmchánsắc,thọ,tưởng,hành,thức-dứtbỏ,khôngluyếnáinhữnggìkhôngđángđượcưathíchvàdosựdứtbỏấy,giảithoát.Rồitrikiếntrởnênsángtỏ:'Tađãgiảithoát'.Vịấythấuhiểurằngdòngsanhtửđãchấmdứt,đờisốngphạmhạnhđãđượcthànhtựu,nhữngđiềucầnphảilàmđãđượchoàntấtviênmãn,khôngcòntrởlạitrạngtháinàynữa.
"ĐứcThếTôngiảnggiảinhưvậy,vàcácvịTỳKhưulấylàmhoanhỷ,tándươnglờidạycủaNgài".
15
![Page 124: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/124.jpg)
KhiĐứcPhậtthuyếtxongthờiPháp,tâmcủanămvịTỳKhưuđềutrởnênhoàntoàntrongsạch,khôngcònchútônhiễm.
Chúthích:
.Basắctháilà:a.TrikiếnvềTứĐế(Sacca-nana),b.TrikiếncóliênquanđếncơnăngcủaTứĐế(Kicca-nana)và,c.Trikiếnrằngcơnăngcủamỗiđếđãđượcthànhtựu(Kata-nana).Mỗiđếcóbasắcthái.Vậy,bốnđếgồmtấtcảmườihaiphươngthức.↩
.Mahavaggatr.10,SamyuttaNikaya(TạpA-Hàm),tậpV,trang420↩
.HiệnnaylàSaranath,nơimàtrongmộttiềnkiếp,ĐứcThếTônđãhysinhmạngsốngđểcứumộtconthỏcáiđanglâmnạncùngvớimộtconthỏconchưasanh.TrongkiếpsốngấyBồTátcótênlàSaranganatha,ngườibảovệloàinai,dođótênhiệntạicủanơinàylàSarnath.↩
."Ngườiđãđếnnhưthếấy"hay"Ngườiđãđinhưthếấy".ĐứcPhậtthườngdùnghìnhdungtừnàyđểtựxưng.↩
.Chếngựdụcvọng.↩
.ChứngngộTứDiệuĐế.↩
.ThànhđạtbốnĐạovàbốnQuả.↩
16
1
2
3
4
5
6
7
8
![Page 125: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/125.jpg)
.Pancupadanakkhandha(panca+upadana+khandha).TheoPhậtGiáo,cáiđượcgọilàchúngsanhgồmnămnhóm,haynămuẩn,làSắc(Rupa,vậtchất),Thọ(Vedana),Tưởng(Sanna),Hành(Sankhara)vàThức(Vinnana).Đólànămthànhphầntâm-vật-lýcấutạomộtchúngsanh.Sắcgồmnhữngnănglựcvàđặctánh.Tâmgồmnhữngtrạngtháitâm(cetasikas,tâmsở).Cótấtcảnămmươihaitâmsở.TrongnămmươihaitâmsởấyThọ(Vedana)vàTưởng(Sanna)đượckểnhưhainhómriêngbiệt.NămmươitâmsởcònlạiđượcgọichunglàHành(Sankhara)↩
.CóbốnĐế.MỗiĐếcóbasắcthái.Vậytấtcả(3x4)làmườihaiphươngthức.↩
.ÁmchỉA-La-HánQuả(Arahatta-phala).↩
.Dhammacakkhu-phápnhãn-cónghĩalàmộttrongbathánhĐạo,TuĐàHườn,TưĐàHàm,vàANaHàm.LúcấyngàiKiềuTrầnNhưđắcquảTuĐàHườn.VềsaucácvịkiacũngđắcTuĐàHườnnhưvậy.↩
.Mahavaggatr.13,SamyuttaNikaya,TạpA-Hàm,phầniii,tr.66↩
.Mộtthựcthểthườngcòn,khôngbiếnđổitạonêndomộtvịThầnLinhhayphátxuấttừmộtđạihồn(Paramatma,tinhhoacủaThầnLinh).↩
8
9
10
11
12
13
14
![Page 126: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/126.jpg)
.Cáiđượcgọilàchúngsanhgồmnămuẩn.Ngoàinămuẩnấykhôngcóchúngsanh.Nếubỏnămuẩnra,sẽkhôngcòngìtồntại.Khôngcólinhhồnhaybảnngãtrongmộtuẩnriênglẻ,khôngcólinhhồntrongnămuẩnhợplại,màlinhhồncũngkhôngcóngoàinămuẩnấy.ĐứcPhậtgiảnggiảigiốngnhưđoạntrênkhiđềcậpđếnthọ,tưởng,hành,thứcvàchothấyrằngkhôngcómộtlinhhồnhaybảnngãtronguẩnnào.Ởđâybảndịchthâugọnlại.↩
.Vìbịáidục(tanha)chelấp,tasuytưởngsailầm:"đâylàcủatôi".Bịngãmạn(mana),chelấptasuytưởng:"đâylàtôi".Bịtàkiến(micchaditthi)chelấp,tasuytưởng:"đâylàtựngãcủatôi".Đólàbaquanniệmsailầm(mannana).↩
.Đólà:tấtcảnămvịđềuđắcQuảA-La-Hán↩
14
15
16
![Page 127: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/127.jpg)
![Page 128: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/128.jpg)
TruyềnbáGiáoPháp
HạnhphúcthayChưPhậtgiángsinh!HạnhphúcthayGiáoPhápcaominh!HạnhphúcthayTăngGiàhòahiệp!HạnhphúcthayTứChúngđồngtu!
KinhPhápCú.
CảmHóaYasavàCácBạnHữu
TạithànhBenarescóconmộtnhàtriệuphútênYasa,trưởngthànhtrongkhungcảnhdồidàophongphú.Mộtbuổisáng,chàngdậysớmhơnmọikhi,vàlúcnhìncácnànghầuthiếpnằmngủngổnngangbừabãithìlấylàmnhờmchán.Ấntượngghêtởmnàyluônluônámảnhchàng.Toànthểđềnđàinguyngatránglệbấygiờđốivớichàngchỉcònlàmộtnơitốitămbuồnbã,đầydẫynhữnghìnhảnhthôkịchxấuxa.Nhậnthứctánhcáchtạmbợcủađờisốngphàmtục,Yasatrốnnhàrađi.Chàngnói:"Thốngkhổthaychotôi!Đọađàythaychotôi!"vàđivềphíaIsipatana,nơimàĐứcPhậttạmngựsaukhiđộnămvịtỳkhưuđắcQuảALaHán .
YasađếnnơilúcĐứcPhậtđangđikinhhành.Thấychàngtừxađến,ĐứcPhậtbướcrangoàiđườngkinhhànhvàngồilạimộtnơiđãdọnsẵn.Yasađứngcáchđấykhôngxa,thanrằng:"Thốngkhổthaychocon!Đọađàythaychocon!"
ĐứcPhậtdạy:
"Nơiđâykhôngcóthốngkhổ,hỡinàyYasa!Nơiđâykhôngcóđọađày,nàyhỡiYasa!Hãyđếnđây,Yasa!Hãyngồixuốngđây,NhưLaisẽgiảngGiáoPhápchocon."
1
![Page 129: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/129.jpg)
YasalấylàmhoanhỷđượcnghenhữnglờikhuyếnkhíchcủaĐứcPhật.ChàngtháođôigiàybằngvàngravàđếngầnĐứcPhật,cungkínhđảnhlễNgàivàngồilạimộtbên.
ĐứcPhậtthuyếtPhápvàsaukhinghe,chàngđắcQuảTuĐàHườn(NhậpLưu),tầngthứnhấttrongbốntầngthánh.
Đầutiên,ĐứcPhậtgiảithíchvềhạnhbốthí(dana),giớiluật(sila),nhữngcảnhTrời(sagga),nhữngtaihạicủanhụcdụcngũtrần(kamadinava),vềphướcbáucủasựxuấtgia(nekkhammanisamsa).ĐếnkhinhậnthấytâmcủaYasabắtđầuthuầnthụcvàsẵnsànglãnhhộigiáolýcaosiêu,NgàigiảngvềBốnChânLýThâmDiệu(TứDiệuĐế).
MẹcủaYasalàngườiđầutiênghinhậnsựvắngmặtcủacon.Bàbáochochồng.NhàtriệuphúliềnralệnhchogiađinhcỡingựađitìmbốnphươngvàchínhôngđivềhướngIsipatana.KhinhậnradấuđôigiàybằngvàngcủaYasaintrênđất,ôngphănglầnđếnnơiĐứcPhật.
Thấyôngtừxađến,ĐứcPhậtdùngthầnthôngkhôngchoôngnhậnracon.NhàtriệuphúđếngầnĐứcPhậtvàcungkínhhỏithămNgàicóthấyconôngkhông?ĐứcPhậtbảo:"Hãyngồilạiđây.Consẽđượcgặpmặtconcủacon".Nghevậy,ôngtriệuphúlấylàmmừngrỡ,vânglờingồixuống.ĐứcPhậtgiảngchoôngmộtthờiPháp.Ôngrấthoanhỷbạch:
"LànhThay!Lànhthay!BạchhóaĐứcThếTôn,cũngtựahồnhưcóngườikiadựnglạingayngắnmộtvậtgìđãbịlậtđổ,haykhámpháramộtvậtđãđượcgiấukín,hayvạchđườngchỉlốichongườilạcbước,haycầmngọnđènrọisángtrongđêmtốiđểchoaicómắtcóthểtrôngthấy,GiáoPhápmàĐứcThếTôngiảngdạybằngnhiềuphươngthứccũngdườngthếấy.
![Page 130: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/130.jpg)
BạchĐứcThếTôn,conxinquyyPhật,PhápvàTăng.XinĐứcThếTônthâunhậnconvàohàngthiệntín.XinNgàichophépconnươngtựanơiTamBảo,từngàynàyđếngiờphútcuốicùngcủađờicon."
ÔnglàngườithiệnnamđầutiênthọlễquyyvớiđầyđủbangôiTamBảo.KhingheĐứcPhậtthuyếtPhápchocha,YasađắcquảALaHán.Vừalúcấy,ĐứcPhậtthâuthầnthôngđểnhàtriệuphúnhìnthấycon.Ônglấylàmvuimừng,thỉnhĐứcPhậtcùngvịđệtrửvềnhàtraităngngàyhômsau.ĐứcPhậtchấpnhậnbằngcáchlàmthinh.
Saukhiôngtriệuphúravề,YasaxinĐứcPhậtchothọlễxuấtgiasadivàtỳkhưu.ĐứcPhậttruyềngiớichoYasavớinhữnglờisauđây:
"HãyđếnđâyhỡiTỳKhưu!GiáoPhápđãđượctruyềndạyđầyđủ.Hãysốngđờiphạmhạnhthiêngliêngcủabậcxuấtgiađểchấmdứtmọiđaukhổ. "
VớiĐứcYasa,tổngsốcácvịALaHánlúcbấygiờtănglênsáu.Ngàyhômsau,ĐứcPhậtđếnnhàôngtriệuphúvớisáuvịđệtửALaHán.Haibà--mẹvàbàtrướckialàvợcủaNgàiYasa--đếnngheĐứcPhậtthuyếtpháp,đắcquảTuĐàHườnvàxinthọlễquyyTamBảo.Haibàlànhữngngườitínnữđầutiên.
ĐạiĐứcYasacóbốnngườibạntênVimala,Subahu,PunnajivàGavampati.Khibốnvịnàyđãnghetinngườibạncaoquýcủamìnhđãcạorâutócvàđắpyđểsốngđờikhôngnhàcửa,khôngsựnghiệp,thìđếnthămvàtỏýmuốnnoitheogươnglànhấy.ĐứcYasatiếndẫncảbốnvàoyếtkiếnĐứcPhật,vàsaukhinghePháp,cảbốnđềuđắcQuảALaHán.
NămmươingườibạntrứdanhkháccủaĐạiĐứcYasa,tấtcảđềuthuộcvềcácgiađìnhnổitiếngnhấttrongvùng,cũngđếnthínhPháp,đắcQuảALaHánvàxuấtgiatỳkhưu.
2
3
![Page 131: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/131.jpg)
Trongkhoảnggầnhaitháng,đãcósáumươivịthànhđạtĐạoQuảALaHán.Tấtcảsáumươivịđềusanhtrưởngtrongnhữnggiađìnhdanhgiánổitiếngvàđềulàconưutúcủacácngườichađángkính.
NhữngNhàTruyềnBáChânLýĐầuTiên(Dhammaduta)
ÍtlâusaukhitếđộsáumươivịđệtửthànhđạtĐạoQuảALaHán,ĐứcPhậtquyếtđịnhgởicácNgàiđitruyềnbáGiáoPhápmớimẻấychotấtcả,khôngcóbấtluậnmộtsựphânbiệtnào.Ngàikêugọicácvịđệtửnhưsau:
![Page 132: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/132.jpg)
"NàyhỡicácTỳKhưu,NhưLaiđãthoátrakhỏimọitróibuộc,dầuởcảnhngườihaycáccảnhTrời.
"Cácconcũngvậy,nàyhỡicácTỳKhưu,cácconcũngđãthoátrakhỏimọitróibuộc,dầuởcảnhngườihaycáccảnhTrời.
"Hãyrađi,cácTỳKhưu,đemsựtốtđẹplạichonhiềungười,đemhạnhphúcđếnnhiềungười.vìlòngtừbi,hãyđemsựtốtđẹp,lợiíchvàhạnhphúclạichochưThiênvànhânloại .Mỗingườihãyđimộtngã.NàyhỡicácTỳKhưu,hãyhoằngdươngGiáoPháp,toànhảoởđoạnđầu,toànhảoởđoạngiữa,toànhảoởđoạncuốicùng,toànhảotrongcảhai,tinhthầnvàvăntự.Hãycôngbốđờisốngthiêngliêngcaothượng ,vừatoànthiện,vừatrongsạch.
CónhữngchúngsanhcònvướngítnhiềucátbụitrongmắtvànếukhôngngheđượcGiáoPhápsẽsađọa.CũngcónhữngngườisẽamhiểuGiáoPháp.
ChínhNhưLaicũngđi.NhưLaisẽđivềhướngUruvelaởSenanigamađểhoằngdươngGiáoPháp.
Hãyphấtlênngọncờcủabậcthiệntrí.HãytruyềndạyGiáoPhápcaosiêu.Hãymanglạisựtốtđẹpchongườikhác.Đượcvậy,làcácconđãhoàntấtnhiệmvụ".
Nhưvậy,ĐứcPhậtlàvịgiáochủđầutiêngởicácđệtửđãchứngngộvàđãthọlễxuấtgiađitruyềnbágiáolý,vìlòngtừbi,vìtìnhthươngngườikhác.Khôngcómộtnơiởnhấtđịnh,mộtmìnhvàkhôngtiềncủa,nhữngnhàtruyềngiáođầutiênấyđiđâyđiđóđểtruyềndạyGiáoPháp.Ngoàitấmyđểchethânvàcáibátđểtrìbìnhkhấtthựcđộnhật,cácNgàikhôngcòntàisảnriêngtưnàonữa.Phạmvìhoạtđộngthìbaolamàngườihànhsựthìít,nêncácNgàiluônluônthuithủiđimộtmình.tấtcảsáumươivịđềuđãđắcQuả
4
5
6
![Page 133: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/133.jpg)
ALaHán,nghĩalàđãsiêuthoát,đãvượtrakhỏimọitróibuộcvậtchất.CácNgàichỉcómộttrọngtráchduynhấtlàtruyềndạyGiáoPhápvàcôngbốđờisốngthiêngliêngphạmhạnh(brahmacariya).ChứcvụcănbảncủachưvịALaHán,nhữngngườiđãthànhtựumụctiêugiảithoát,lànângcaođờisốngđạođứccủangườikhácbằngcáchnêugươnglànhtrongsạchvànghiêmtúctrìgiới.Cáctiếntriểnvậtchất,dầulàcầnthiết,khônglàmchocácNgàilưuý.
ThànhLậpGiáoHộiTăngGià
VàothuởấycósáumươivịALaHántrênthếgian.Vớinhómngườihoàntoàntrongsạchấylàmnòngcốt,ĐứcPhậtsánglập"GiáoHộicủanhữngngườiđộcthân".
Cáchộiviênđầutiênlànhữngngườithuộcgiaicấplãnhđạocóhọcthứcvàcaosangnhấttrongxãhộithờibấygiờ.Tuynhiên,GiáoHộiluônluônmởrộngcửachotấtcảmọingườixứngđáng,khôngphânbiệtgiaicấp,đẳngcấphaychủngtộc.Cảgiàlẫntrẻ,ởmọitầnglớp,đềucóthểđượcchấpnhậnvàođoànthểđểchungsốngtrongtìnhhuynhđệnhưanhemtrongmộtgiađình.GiáoHộiTăngGiàvẫncòntồntạiđếnngàynaydướihìnhthứcmộtđoànthểtusĩđộcthânxưanhấttronglịchsửnhânloại.
ĐứcPhậtkhôngkhuyêntấtcảmọingườinênrờibỏđờisốnggiađìnhđểmangbát,đắpy,trởthànhtusĩkhôngnhàcửa,khôngtàisảnsựnghiệp.Mộtngườicưsĩcũngcóthểsốngđờicaođẹp,thíchứngvớiGiáoPhápvàchứngđắccácthánhQuả.Cha,mẹ,vàvợcủaNgàiYasalànhữngngườitutạigiađầutiênbướctheodấuchâncủaĐứcPhật.TấtcảbavịđềutiếntriểnđầyđủvềmặttinhthầnđểthànhtựuĐạoQuảTuĐàHườn.VớisáumươivịALaHán,xemnhưnhữngnhàtruyềngiáolýtưởngđểhoằngdươngChânLý,ĐứcPhậtquyếtđịnhquảngbáphápmầuđếnnhữngaicótaivuilòngmuốnnghe.
![Page 134: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/134.jpg)
ThâuNhậnBaMươiThanhNiên
ƠIsipatanamộtítlâu,ĐứcPhậtrađivềhướngUruvela.Trênđường,mộthômĐứcPhậtdừngchân,ngồidướicộicây,trongmộtcụmrừngnhỏ.
Cùnglúcấycóbamươithanhniênvuivẻtrẻtrungcũngdắtvợđếnchơitrongcụmrừng.Mộttrongnhữngngườiấykhôngvợnêndắttheomộtngườibạngái.
Trongkhiainấyvuiđùavớinhauthìcôbạngáibỏđi,lénđemtheocácmónđồquýgiácủamấyngườikia.Đếnlúchayra,cảbamươithanhniêncùngnhauchạyđitìmkiếmtrongrừng.ThấyĐứcPhật,cácngườitraitrẻấyđếngầnhỏithămNgàicóthấymộtthiếuphụđingangquađókhông.
ĐứcPhậthỏilại:
"Theoýcácconthìnêntìmmộtngườiphụnữhaynêntựtìmramìnhlàhơn?"
-BạchNgàitựtìmramìnhhẳnlàhơn .
-Vậyhãyngồilạiđây,NhưLaisẽgiảngGiáoLýchocáccon.
-Chúngconxinvâng.
Vàtấtcảđềuquỳxuống,cungkínhđảnhlễrồingồilạimộtbên,chămchỉlắngnghe.Sauđó,cảbamươithanhniênlấylàmhoanhỷ,xinxuấtgiatheoĐứcPhật.
CảmHóaBaAnhEmKassapa(CaDiếp)
Từnơinàyđếnnơikhác,khiđilúcnghỉ,mộtngàynọ,ĐứcPhậtđếnUruvela.
7
![Page 135: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/135.jpg)
Ơủđâycóbaanhemnhàtusĩkhổhạnh(jatila)đểtócdàivàthắtlạithànhbím,tênlàUruvelaKassapa,NadiKassapa,vàGayaKassapa.Baanhemsốngmỗingườimộtnơi.Ngườianhcảcónămtrămđệtử,anhgiữabatrămvàngườiemúthaitrăm.Riêngngườianhcảtintưởngmãnhliệtvàosựthànhcôngtinhthầncủamình,vàchorằngmìnhđãđắcQuảALaHán.
ĐứcPhậtđếnviếngcácvịnàytrướcnhấtvàxinanngụquađêmtrongcáiphòngthờThầnLửacủaông.Trongphòngấycómộtconrắnchúadữtộn.ĐứcPhậtdùngthầnthôngkhắcphụcrắn.UruvelaKassapathấyvậythìmừngrỡ,thỉnhĐứcPhậtởlâuthêmnhưmộtvịthượngkhách.NhiềulầnkhácnhauĐứcPhậtdùngthầnthôngđểthâuphục,nhưngôngvẫntintưởngrằngĐứcPhậtchưađắcQuảALaHánnhưông.
Saucùng,khihiểurõrằngôngchưađạtđếntầngcaothượngấyvàchínhĐứcPhậtđãđắcĐạoQuảALaHán,ôngxinquyy,rồixuấtgia,cùngvớitấtcảcácđệtửcủaông.
Haingườiemvàcácđệtửcũngnoitheogươngấy.CùngvớibaanhemNgàiKassapavà1000đệtửcủabavịấy,ĐứcPhậtlầnhồiđếnGayaSisa,cáchUruvelakhôngxa,nơiđâyĐứcPhậtgiảngbàikinhAditta-pariyayaSutta,"Tấtcảđềubịthiêuđốt",vàcảbaanhemNgàiKassapađềuchứngđắcĐạoQuảALaHán.
AdittaPariyayaSutta,BàiKinhĐềCậpĐến"TấtCảĐềuBịThiêuĐốt"
Tấtcảđềubịthiêuđốt,nàyhỡicácTỳKhưu!HỡinàycácTỳKhưu!Tấtcảđềubịthiêuđốtlànhưthếnào?
"Mắt(nhãncăn)nằmtronglửa,hìnhsắc(nhãntrần)nằmtronglửa,sựthấy(nhãnthức)nằmtronglửa.Cảmgiác(thọ),dầuvuisướnghayđaukhổhaykhông-vui-sướng,không-đau-khổ,phátsanhdonhãnxúc,đềunằmtrong
![Page 136: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/136.jpg)
lửa.Lửaấybắtnguồntừđâu?Từnhữngngọnlửathamái,sânhận,simê,sanh,bệnh,tử,phiềnmuộn,tathán,đaukhổ,âusầu,vàthấtvọng.NhưLaituyênbốnhưvậy.
"Hãyquántưởngđiềunày,hỡicácTỳKhưu,ngườiđệtửthuầnthànhcủabậcThánhNhânsẽnhàmchánvớinhãnquan,nhãntrần,nhãnxúc,nhãnthức,dầuthọcảmcónhưthếnàochăngnữa--vuisướng,đaukhổ,haykhông-vui-sướngkhông-đau-khổ--phátsanhdonhãnxúc.NgườiđệtửthuầnthànhcủabậcThánhNhânsẽnhàmchánvớitai,âmthanh,mũi,hương,lưỡi,vị,thân,xúc,tâm,ý,tâmthức,tâmxúc,bấtluậncảmgiácnào--vuisướng,đaukhổ,haykhông-vui-sướngkhôngđau-khổ--phátsanhdosựtiếpxúcvớitâm.
"Vìnhàmchán,ngườiđệtửthuầnthànhcủabậcThánhNhândứtkhoátbuôngxảmọiluyếnái,vàdosựbuôngxảấy,hoàntoànsiêuthoát.Từđó,hànhgiảbiếtkhôngcòntáisanhnữa,đãviênmãnsốngđờithiêngliêngphạmhạnhcủabậcThánhNhân,đãlàmnhữngviệccầnphảilàm,vàkhôngbaogiờcòntrởlạitrạngtháiấynữa".
KhiĐứcPhậtkếtluậnbàiPháp,tấtcảcácvịtỳkhưuđềuđắcQuảALaHán,tậndiệtmọiônhiễm.
CảmhóaĐứcSariputta(XáLợiPhất)vàĐứcMoggallana(MụcKiềnLiên)
CáchthànhRajagaha(VươngXá)khôngxa,tronglàngUpatissa-làngnàycũngcótênlàNalaka,cómộtthanhniênthôngminhxuấtchúng,tênSariputta(XáLợiPhất),concủabàSari.
VìSariputta(XáLợiPhất)sanhtrưởngtronggiađìnhcaosangquyềnquýnhấttronglàngnênngườitrongvùngấygọichànglàUpatissa.
![Page 137: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/137.jpg)
MặcdầuhấpthụtruyềnthốngBàLaMônGiáo,Upatissasớmcómộtquanđiểmrộngrãivềđờisống.TrítuệcaominhvàthuầnthụcthúcgiụcchàngtừbỏtôngiáocủaôngchađểtheogiáolýquảngđạivàthuầnlýhơncủaĐứcPhậtGotama(CồĐàm).ChachàngVanganta,hìnhnhưvẫngiữđứctintrongBàLaMônGiáo.Mẹchàngkhôngbằnglòngthayđổitínngưỡng--nhưngvềsau,lúcgầnlâmchung,chínhĐứcXáLợiPhấtdẫndắtbàquyytheoPhậtGiáo.
Upatissatrưởngthànhtrongcảnhgiàusangsungtúc.ChàngcómộtngườibạnchíthântạiKolitathườngđượcgọilàMoggallana(MụcKiềnLiên).Haingườivốnđãcómốiliênhệmậtthiếttrongnhiềukiếpsốngquákhứxaxôi.Ngàykia,trongkhicùngvuichơitrênmộtđỉnhđồi,cảhaiđềunhậnthứcrằngtấtcảnhữngthúvuivậtchấtđềunhấtthời,tạmbợvàvôích.Cùngmộtlúc,haingườibạnthânđồngquyếtđịnhtừbỏthếgianđểtìmconđườngthoátkhổ.Vàcảhailangthangđóđâyđểtìmvắnglặng.Trênđườngđitìmchânlý,haichàngthanhniênđếnyếtkiếnđầutiênĐạoSĩSanjaya,lúcấycórấtđôngđệtửvàxinthọgiáo.
Khôngbaolâu,haingườiđãlãnhhộitấtcảgiáolýcủathầyvàcảmthấynhữnghiểubiếtấythậtlàmỏngmanh,hạnhẹp.Khôngthỏamãn,vìgiáolýnàykhôngchữađượcchứngbệnhtrầmkhacủanhânloại,haingườilạirađi,ràyđâymaiđó,tìmvắnglặng.
HaingườiđiđếnnhiềuvịđạosĩBàLaMôntrứdanh,nhưngởđâucũnggặptoànthấtvọng.Saucùng,cảhaiđànhtrởvềnhàvàtrướckhichiatay,hứavớinhaurằngngườinàotìmratrướcConĐường,sẽchongườikiabiết.
Cùnglúcấy,ĐứcPhậtgởisáumươivịđệtửđitruyềnbáGiáoPháptốtđẹpchothếgian.ChínhĐứcPhậtbổnthânđivềphíaUruvelavàĐứcAssaji,mộttrongnămvịđệtửđầutiên,đivềhướngthànhRajagaha(VươngXá).
![Page 138: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/138.jpg)
Đếnđâynghiệptốtcủahaichàngthanhniêndốclòngtìmđạođãhợpđủduyênlànhđểtrổsanh.UpatissađangđitrongthànhRajagaha(VươngXá)thìbỗngnhiênnhìnthấymộtvịtusĩybáttrangnghiêm,tướngđitừtốn,mắtnhìnxuốngđộvàithướcphíatrướcchân,gươngmặttrầmtĩnhthongdong,biểulộtrạngtháivắnglặngthâmsâubêntrong.
Vịđạiđứckhảkínhnọkhoanthaiđitừnhànàysangnhàkhác,nhậnlãnhchútítvậtthựcmàlòngquảngđạitrongdângianvuilòngđặtvàobát.CốtcáchsiêuphàmcủavịchântukhiếnUpatissatòmòđểý.Chàngnghĩthầm,"Chưakhinàotagặpđượcmộtvịđạosĩnhưthếnày.ChắcchắnNgàilàmộttrongnhữngvịđãđắcQuảALaHán,hayítracũnglàmộttrongnhữngvịđangđitrênconđườngdẫnđếnĐạoQuảALaHán.TahãyđếngầnhỏiNgàivìsaoNgàithoátlythếtục?ThầycủaNgàilàai?Ngàitruyềnbágiáolýcủaai?"
Tuynhiên,thấyĐứcAssajiđangyênlặngđitrìbình,Upatissakhôngdámlàmrộn.
KhivịALaHánAssajiđibátxong,tìmmộtnơithíchhợpđểngồilạithọthực.Upatissalấylàmmừngrỡ,chụplấycơhội,cungkínhdângđếnNgàimộtcáichénmàchàngđãđemtheođểdùng,vàrótvàomộtítnước.Thựchàngxongbổnphậnkhiêmtốnsơkhởicủangườiđệtử,chàngthànhkínhbạch:
"KínhbạchĐạiđức,ngũquancủaNgàithậtlàbìnhthảnvàantĩnh.NướcdacủaNgàithậtlàsángsủavàtrongtrẻo.XinNgàihoanhỷdạycon,vìmụcđíchnàoNgàithoátlythếtục?AilàvịtônsưcủaNgài?Ngàitruyềnbágiáolýcủaai?"
VìALaHánkhiêmtốntrảlời--vàđâylàđặcđiểmcủacácbậcvĩnhân:
![Page 139: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/139.jpg)
"NàyĐạoHữu,bầntăngchỉlàmộttusĩsơcơ.BầntăngkhôngcóđủkhảnăngđểgiảnggiảiGiáoPhápmộtcáchdongdàivàrànhrẽ."
-KínhbạchĐạiĐức,conlàUpatissa,xinĐạiĐứchoanhỷchỉgiáoítnhiều,consẽcốgắngtựtìmhiểugiáolýbằngtrămngàncách.Vàchàngnóitiếp:
"XinNgàihoanhỷchỉdạy,nhiềuhayítcũngđược.XinNgàidạychođiểmthiếtyếu.ConxinNgàidạychođạilược.Chỉmộtvàitiếngtómtắtngắngọn."
ĐứcAssajiliềnđọclênbốncâukệtómtắtphầntriếtlýcaosiêusâusắccủaĐấngTônSưvềchânlýcủađịnhluậtnhânquả:
Yedhammàhetuppabhavà-TesamhetumtathàgatoAhatesancayonirodho-evamvàdìmahàsamano.
VềcácPhápphátsanhdomộtnhân.Nhânấy,NhưLaiđãchỉrõ.VàNhưLaicũngdạyphươngphápđểchấmdứt.ĐólàgiáohuấncủavịĐạiSaMôn.
TrítuệcủaUpatissalúcbấygiờđãđủthuầnthụcđểthấutriệtnhữngchânlýsâuxa,dầuchânlýấychỉđượcgợiramộtcáchvắntắt.Ngàichỉcầnmộttiaánhsáng,vàĐứcAssajiđọclênbốncâukệthậtkhéoléo,đưaNgàingayvàoConĐường.Khinghehaicâuđầu,UpatissađắcQuảTuĐàHườn(Sotapatti).
VịđệtửmớinhậpmônchắcchắnlàhếtsứcthỏathíchvàhếtlờicảmtạôngthầykhảkínhđãkhaithôngtrítuệmìnhtronggiáolýtráctuyệtcaosiêucủaĐứcPhật.
![Page 140: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/140.jpg)
UpatissacủađượcngheĐứcAssajithuậtlạicácđặcđiểmcủaĐứcPhật.
Từđóvềsau,tâmđạocủaNgàicàngtăngtrưởngvàlòngtriânđốivớiĐứcAssajicàngsâusắc.MỗikhiđượcngheĐứcAssajiởnơinàothìNgàiquayvềhướngấy,chắptayđảnhlễ,vàlúcngủluônluônquayđầuvềhướngấy.
Bấygiờ,đúngtheolờicamkết,UpatissatrởvềbáotinlànhchobạnKolita,vốncũnglàbậctrítuệ.Khinghexongbốncâukệ,ôngcũngđắcQuảTuĐàHườn.Lòngmừngkhấpkhởi,haingườibạnlànhđitìmthầycũlàđạosĩSanjayađểthuậtlạikếtquảtốtđẹpmàhaivịđãthànhđạtvàđểdânglênthầymộtniềmtinmới.HaiNgàithấtbạivìđạosĩSanjayatừchối.NhưngnhiềuđệtửcủaThầysẵnsàngcùngtheohaiNgàiđếnVeluvana(TrúcLâmTịnhXá),thọgiáovớiĐứcPhật.
Dolờithỉnhcầucủahaivị,ĐứcPhậtchấpnhậncảhaivàohàngmônđệvớilờigọi:"-EthaBhikkhave!-Hãylạiđây,TỳKhưu!".
Nửathángsau,khingheĐứcPhậtthuyếtkinhVedanaPariggahaSuttachođạosĩduphươngDighanakha,ĐứcSariputta(XáLợiPhất)đắcQuảALaHán.Chiềungàyhômấy,ĐứcPhậttriệutậptấtcảcácđệtửđếnquanhNgàiđểtấnphonghaivị,ĐạiĐứcUpatissa(Sariputta,XáLợiPhất)vàKolita(Moggallana,MụcKiềnLiên),cũngđắcQuảALaHánmộttuầntrướcđó,làmđệnhấtvàđệnhịđệtửtrongGiáoHộiTăngGià.
Chúthích:
.LúcấynhằmngàythứnămsaukhiĐứcPhậtChuyểnPhápLuân.↩
.XuấtgiaSa-di,Pabbajja-đúngtheongữnguyên,làđitới,haytừkhước.ỞđâychỉcónghĩalàđượcchấpnhậnvàohàngxuấtgiabằngcáchquyyPhật,Pháp,Tăng.XuấtgiaTỳKhưu,Upasampada,cụtúcgiới,haytỳkhưugiới,làđầyđủgiớihạnh.↩
1
2
3
![Page 141: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/141.jpg)
.Upasaka=thiệnnam,Upasika=tínnữ,đúngtheongữnguyên,làngườicóliênquanmậtthiếtđếnTamBảo.UpasakavàUpasikalàcậnthịnamvàcậnthịnữ,hayngườiđànôngvàđànbàcưsĩ,đitheoconđườngcủaĐứcPhật.Ngườitatrởnênthiệnnamhaytínnữsaukhiđọcbacâukinhquyy:↩
BuddhamSaranamGacchami-ConxinquyyPhật.DhammamSaranamGacchami-ConxinquyyPháp.SanghamSaranamGacchami-ConxinquyyTăng.
.Mahavagga,trang19-20↩
.Nênghinhậndanhtừ"chưThiên",cácvịTrời(Deva)↩
.PhạnngữBrahmacariyaởđâykhôngcógìliênquanđếnmộtvịThầnLinhhayPhạmThiên,màcónghĩalàcaoquý,thiêngliêng.Côngbốđờisốngcaothượngcónghĩalàbanhànhlễxuấtgia.↩
.Tựtìmramình:tứcnhìnvàobêntrongmình.Tìmhiểuthựctướngcủachínhmình.Câunàycónhiềuýnghĩalýthú.AttanamlàmộtthểcủadanhtừAttanghĩalà"ta","bảnngã".Ởđây,ĐứcPhậtkhôngđềcậpđếnmộtlinhhồnnhưmộtvàihọcgiảcốgiảithíchnhưvậy.CóthểnàoĐứcPhậtxácnhậnmộtlinhhồn,khimàNgàirõràngvàminhbạchphủnhậntrongbàiPhápthứnhì?↩
3
4
5
6
7
![Page 142: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/142.jpg)
![Page 143: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/143.jpg)
ĐứcPhậtvàThânQuyến(I)
"Phụcvụthânbằngquyếnthuộclàmộtphướcbáu"--HạnhPhúcKinh
VuaTịnhPhạnMuốnGặpĐứcPhật.
HaytinĐứcPhậtđangngựtạithànhRajagaha(VươngXá)vàđangtruyềnbáGiáoPháp,VuaSuddhodana(TịnhPhạn)càngnónglòngmuốngặpngườicontrítuệ.Chínlầnliêntiếp,đứcvuatruyềnlệnhchochínvịsứthầnđếntriệuthỉnhĐứcPhậtvềKapilavatthu(CaTỳLaVệ).Tráingượcvớilòngướcmongchờđợicủavua,khigặpđượcĐứcPhật,tấtcảchínvịsứthầnđềulấylàmthỏathích,ởlạinghePháp,xinxuấtgia,vàđắcQuảALaHán.KhiđãđắcQuảALaHáncácNgàikhôngcònthiếtthađếnviệctrầngiannênkhôngnghĩđếnsứmạnglàthỉnhĐứcPhậtvề.Đứcvualấylàmthấtvọng.Saucùng,Ngàitruyềnlệnhchongườitôitrungthần,Kaludayi,vốnlàbạnthâncủaĐứcPhậtlúccònlàTháiTửSiddhattha(SĩĐạtTa),đithỉnhĐứcPhật.KaludayiphụngmạngnhưngxinmộtđiềulàchophépôngxuấtgiatheoPhật.
Nhưcácvịsứthầntrước,KaludayicũngđượcdiễmphúcngheĐứcPhậtthuyếtgiảngGiáoPháp,đắcQuảALaHánvàxinxuấtgia.Nhưngkhácvớicácvịkialàôngkhôngquênsứmạng.ÔngthiếtthakhẩncầuĐứcPhậtvềthămphụhoàng,nayđãgiàyếu.Lúcấynhằmmùakhôráo,cóthểđiđóđâydễdàng,ĐứcPhậtlênđườngtrởvềquênhàvớirấtđôngđệtử.TrênconđườngdàitừRajagaha(VươngXá)đếnKapilavatthu(CaTỳLaVệ),Ngàichiatừngchặngngắn,vừađivừathuyếtPháp,haithángsauđãđếnnơi.
MọiviệcđãđượcchuẩnbịđểĐứcPhậtngựtạihuêviêncủaHoàngThânNigrodha,dòngSakya(ThíchCa).KhiĐứcPhậtđếnnơi,cácvịcaoniênngãmạndòngThíchCanghĩrằng:"Vịđạosĩkiachẳngqualàem,cháucủa
1
![Page 144: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/144.jpg)
chúngta,nênbảocácngườitrẻtuổichàođónđạosĩ,chúngtasẽởphíasau,vàngồiyênmộtchỗ,khôngđảnhlễĐứcPhật".Đểkhắcphụctánhkiêucăngvàcảmhóacácvịcaoniêntronghoàngtộc,ĐứcPhậtbaylêngiữalừngtrờivàdùngthầnthông,hóaphépYamakaPatihariya,"đôithầnthônglực",làmchonướcvàlửacùngmộtlúcphátsanhratừlỗchânlông .
ThấyoailựcthầnthôngcủaĐứcPhật,VuaSuddhodana(TịnhPhạn)đếnđảnhlễNgàivànóirằngđâylàsựđảnhlễlầnthứba
Tấtcảcácvịhoàngthânkhácđềunoigươngđứcvua,cungkínhđảnhlễPhật.
Khimọingườiđảnhlễxong,Ngàibayxuốngvàngồitrênmộtghếbànhcaođãđượcdọnsẵn.Tấtcảhoàngthânquốcthíchđềukhiêmtốnngồilạixungquanh,imlặnglắngngheĐứcPhậtgiảng.
Vừalúcấy,mộttrậnmưabấtngờrơixuống,gâynênnhữnglờibàntánsôinổigiữacácvịhoàngthânvềhiệntượngkỳlạấy.
Kếđó,ĐứcPhậtgiảngkinhVessantaraJataka ,dạyrằngtrườnghợptươngtợđãxảyratrongmộttiềnkiếp,khiNgàithuyếtPháptrướccửtọagồmhọhàngthânquyến.Tấtcảđềulấylàmthỏathích.
Nhưngkhichiatayravề,khôngaibiếtbổnphậnlàphảicungthỉnhĐứcPhậtvàchưđệtửvềtraităng.ChínhĐứcVuaSuddhodana(TịnhPhạn)cũngkhôngbiết,vìnghĩrằng,"NếuTháitửcontakhôngvềhoàngcungthìcònđiđâu?"nênNgàitrởvềcungđiệntruyềnbàyyếntiệcvàđónchờĐứcPhật.
ĐứcPhậtĐiTrìBìnhvàTếĐộĐứcVuaSuddhodana
2
3
4
![Page 145: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/145.jpg)
VìkhôngcólờithỉnhcầuriêngnênĐứcPhậtchuẩnbịdắtđoànđệtửđitrìbình.Trướckhiđi,ĐứcPhậtsuyxétnhưsau:"Khivềđếnquênhà,chưPhậttrongquákhứcóđingayvàonhàthânbằngquyếnthuộcđểđộthựchaycũngđitừnhànàysangnhàkhác".SaukhinhậnthấyrằngcácNgàiđitrìbìnhchứkhôngvềnhà,thìĐứcPhậtcũnglàmtheo,dẫnchưtăngđitheođườngphốtrongthànhKapilavatthu(CaTỳLaVệ)khấtthực.
KhingheCôngChúaYasodhara(DaDuĐàLa)thuậtlạihànhđộngthoángquahìnhnhưbấtlịchsựcủaĐứcPhật,vualấylàmbànghoàngkhóchịu,điratìmNgàivàsaukhiđảnhlễ,nói:
"NàyTháiTửcon,saoconnỡlàmtổnthươngthểthốnghoàngtộcnhưvậy?Chalấylàmnhụcnhãkhithấyconđikhấtthựctrongchínhcáithànhphốmàthườngngàyconchỉđibằngkiệuvàng.Tạisaoconnỡlàmnhụcchanhưvậy?"
Trướcsựngạcnhiêncủavuacha,ĐứcPhậttrảlời:
"TâuĐạiVương,NhưLaikhônghềlàmnhụcĐạiVương!NhưLaichỉhànhđộngtheođúngtruyềnthốngcủadòngdõiNhưLai"
-NhưngnàyTháiTửcon!Cóphảichăngtruyềnthốngtrongdòngdõihoàngtộclànuôimạngsốngbằngcáchđikhấtthực?HoàngtộcchúngtalàdòngdõicủavịchiếnsĩanhhùngMahasammatachứkhôngphảichỉlàhạngngườitầmthườngphảinhụcnhãđikhấtthựcđểnuôimạng.
-TâuĐạiVương,hẳnkhôngphảitruyềnthốngcủahoàngtộclàkhấtthựcđộmạng.NhưngđâylàtruyềnthốngcủachưPhật.HằngngànvịPhậttrongquákhứvẫnđitrìbìnhkhấtthực.
Rồi,đứngluônngoàiđường,ĐứcPhậtkhuyênvuachanhưsau:
![Page 146: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/146.jpg)
"-Khôngdểduôiphóngdật,luônluôngiữchánhniệm(khiđitrìbình,đứngtrướccửangườita).Ngườitrangnghiêmhạnhchánhhạnhấysẽsốnganvuihạnhphúcởthếgiannàyvàtrongnhữngkiếptươnglai. "
NgheđếnđâyĐứcVuaTịnhPhạnchứngngộChânLý,đắcQuảTuĐàHườn.VualiềnđếngầnrướcbátcủaĐứcPhậtvàthỉngNgàicùngchưđệtửvềhoàngcungtraităng.Saukhiđộthựcxong,ĐứcPhậtlạigiảngnhưsau:
"Hãytrangnghiêmhànhchánhhạnh.Khôngnêndểduôiphóngdật.Ngườitrangnghiêmgiữchánhhạnhấysẽsốnganvuihạnhphúc,trongthếgiannàyvàthếgiansắpđến. "
Vuanghexong,đắcQuảTưĐàHàm(Sakadagami,NhứtLai),tầngnhìtrongbốntầngthánhvàbàPajapatiGotamiđắcQuảTuĐàHườn.
Vềsau,cóngườithuậtlạirằngtrướckia,khitháitửtukhổhạnhtrongrừng,cólờiđồnđếntaivuarằngvìkhôngchịunổilốisốngépxáckhắckhổnêntháitửđãtừtrần,nhưngvuanhấtđịnhkhôngtin.ĐứcPhậtgiảngchovuađoạnkinhDhammapalaJataka (TrìPhápTúcSanhTruyện),thuậtlạirằngtrongmộttiềnkiếpcũngcólầnvuatừchốikhôngchịutinrằngconcủamìnhchết,khicóngườibáonhưvậy.Lúcấyngườitachỉđốngxương,bảolàxươngcủangườicon,nhưngvuakhôngtin.Lầnnày,khinghexongthờiPháp,vuađắcQuảANaHàm(Anagami,BấtLai),tầngthánhthứba.
Tronggiờphúthấphối,vualạiđượcngheĐứcPhậtgiảngPháplầncuốicùngvàđắcQuảALaHántrướckhinhắmmắt.Saukhihưởngquảphúctrongbảyngày,ĐứcVuaSuddhodana(TịnhPhạn)bănghà.LúcấyĐứcPhậtkhoảngbốnmươituổi.
ĐứcPhậtvàCôngChúaYasodhara(DaDuĐàLa)
5
6
7
![Page 147: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/147.jpg)
CôngChúaYasodhara(DaDuĐàLa),thườngđượcgọilàRahulamata,hayBimba,hayBhaddakaccana,làconcủavuaSuppabuddha,trịvìdântộcKoliya,vàHoànghậuPamita,emgáiVuaSuddhodana .CôngChúaYasodhara(DaDuĐàLa)đồngtuổivớiTháiTửSiddhattha.Lúcbàlênmườisáu,TháiTửSiddhatthađượcvuaSuppabuddhachọnlàmphòmãsaumộtcuộcbiểudươngvõnghệ.Lúcbấygiờđờisốngcủacôngchúathậtvôcùngdồidàophongphúvàanvuihạnhphúc.Nămhaimươichíntuổi,chínhtrongngàybàhạsanhhoàngnam,ngườiconduynhấttênRahula(LaHầuLa),vịTháitửtrầmtưmặctưởngvàthôngminhxuấtchúng,ôngchồngyêuquýcủaBà,quyếtđịnhtừbỏthếgianđểtìmlốithoátrakhỏimọikhổđaucủađờisống.Khôngmộtlờitừgiãngườivợtrẻđẹpvàhiềnlànhđángquý,Tháitửrờibỏcungđiệntrongđêmtối,đểlạibàtrọnvẹntrọngtráchchămnomvàgiáodụcconthơ.Đếnsáng,lúcbàđangtrôngchờTháitửđểđónmừngnhưthườnglệthìđượctinNgàiđãrađi.Niềmsầumuộncủabàkhôngsaokểxiết.Bàđãmấtbảovậtquýgiánhấttrongđời.Cungvàngđiệnngọclúcbấygiờđốivớibàchỉlàngụcthấttốităm.Nguồnanủiđộcnhấtcủabàlàhoàngtửsơsanh.
LúcấycónhiềuhoàngthânquýtộcdòngdõiKshatriyangắmnghéđếnhỏi,nhưngbàtừchốitấtcảvàluônluôntrungthànhvớiôngchồngyêuquý.Khinghechồngsốngđờitusĩ,bàcởihếtvòngvàngchâubáuvàđắpyvàng.Trongkhoảngthờigiansáunămtrường,lúcĐạoSĩGotamacốgắngchiếnđấuđểchứngngộĐạoQuảVôThượngthìCôngChúaYasodharaluônluôntheodõimọihànhđộngvàcũngsốnggiốngnhưvậy.
KhiĐứcPhậttrởvềquênhàởKapilavatthuvàkhiĐứcVuaSuddhodanathỉnhvềcungđiệntraităngthìtấtcảmọingườiđềurađảnhlễ,nhưngcôngchúaYasodharathìkhông.Bànghĩrằng:"Nếuvạnnhấttacòngiữđượctrongsạchmộtđứchạnhnào,thìchínhĐứcThếTônsẽquanglâmđếnđây.ChừngấytasẽđảnhlễNgài".
8
![Page 148: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/148.jpg)
Saukhiđộthựcxong,ĐứcPhậttraobátlạichoĐứcVuacầm,dắttheohaivịđạiđệtử,bướcvôphòngcôngchúa,ngồitrênchỗđãdọnsẵnchoNgàivàdạy:"HãyđểcôngchúatùytiệnđảnhlễNhưLaitheoýthích.Khôngnênnóigì."
LúcngheĐứcPhậtvề,côngchúatruyềnlệnhchotấtcảthịnữđềumặcyphụcmàuvàng.KhiĐứcPhậtvàophòngvàngồiyênnơi,côngchúanhẹnhàngbướcđến,dụmhaichânlại,quỳxuống,khấuđầutrênchânNgàivàđảnhlễtheoýbà,rồicungkínhngồilạimộtbên.LúcấyVuaSuddhodana(TịnhPhạn)mởlờitándươngđứchạnhcủabàvàngợikhenlòngtrungthànhtrongsạchcủabànhưsau:
"BạchĐứcThếTôn,khicôngchúanghetinNgàiđắpyvàngthìnàngcũngđắpyvàng;khiđượcbiếtNgàichỉđộthựcmộtlầntrongngày,nàngcũnglàmnhưvậy;khiđượcbiếtNgàikhôngnằmgiườngcao,nàngcũngnằmdướithấp;khiđượcbiếtNgàitừbỏkhôngdùngtrànghoavàdầuthơm,nàngcũngtừbỏnhữngvậtấy;khicáchoàngthânquýtộccậyngườiđếnmaimối,nàngkhôngmàngnhìnđếnngườinào.Côngchúaquảthậttiếthạnhvẹntoàn."
-"KhôngphảichỉtrongkiếpsốngcuốicùngcủaNhưLaimàtrongtiềnkiếp,nàngđãbảovệ,kỉnhmộvàtrungthànhvớiNhưLai."
ĐứcPhậttiếplờivuaTịnhPhạnvà,đểanủibàtrướckhiNgàirờicungđiện,thuậtcâuchuyệnCandakinnaraJataka,nhắclạimốiliênhệgiữaNgàivàcôngchúatrongnhữngkiếpquákhứ .
Vềsau,khiĐứcvuaSuddhodanabănghà,HoàngHậuPajapatiGotamixuấtgiaTỳkhưuni(Bhikkhuni),CôngChúaYasodharacũngxuấtgiavàđắcQuảALaHán.
9
![Page 149: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/149.jpg)
Tronghàngtínnữ,bàYasodharađứngđầunhữngvịđãchứngđắcđạithầnthông(MahaAbhinna) vànhậpdiệtlúcbảymươitámtuổi.
TênbàkhôngđượcnhắcđếntrongkinhTherigathanhưngnhữngcâukệđángchúýcủabàcóghitrongkinhApadana
ĐứcPhậtvàRahula(LaHầuLa)
Rahula(LaHầuLa)làconduynhấtcủaTháiTửSiddhatthavàCôngChúaYasodhara.NgàisanhrađúngnhằmngàymàTháiTửSiddhatthaquyếtđịnhthoátlythếtục.TinmừngCôngchúahạsanhhoàngnamđếntronglúcTháitửđangtrầmtưchiêmnghiệmtrongngựuyển.Tráivớilệthườngkhingườitacóđượcđứaconđầulòng,tháitửkhôngquáđỗivuimừng.Ngàithan:"Rahujato,bandhanamjatam!","Một'Rahu'đãrađời,lạithêmmộttróibuộc!"DođóđứcvuachađặttêncháunộilàRahula .
Rahulatrưởngthànhtrongcảnhkhôngcha,đượcmẹvàôngnộinuôidưỡng.LúcĐứcPhậttrởvềKapilavatthulầnđầutiên,Rahulalênbảy.VàongàythứbảysaukhiĐứcPhậtlưulạiquênhà,CôngchúaYasodharamặcáochỉnhtềchoconvàchỉĐứcPhật,bảocon:
"Nàycon,nhìnxemkìa,vịsamônđắpyvàng,trôngnhưmộtvịPhạmThiêngiữađámhaivạntusĩ!NgàilàchacủaconvàNgàilàmộtkhotàngvôgiá,vôcùngvĩđại.TừngàyNgàixuấtgia,chúngtachưađượcgặp.HãychạyđếnvàxinNgàitraolạichoconphầngiasảncủacon.Connóinhưthếnày:"Kínhthưacha,conlàhoàngtử.Saukhilênngôi,consẽlàmộtvịvuacaitrịcảvươngquốc.Hiệngiờconđangcầngiasản.Kínhxinchatraochocon,vìtàisảncủachatứclàcủacon."
CậubéngâythơRahula(LaHầuLa)làmtheolờimẹdạy,đếngầnĐứcPhậtvà,mộtcáchvôcùngkínhmến,bạch:
10
11
12
![Page 150: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/150.jpg)
"BạchSaMôn,chỉcáibóngcủaNgàicũnglàmchoconhếtsứcmátmẻanvui."
Khiđộngọxong,ĐứcPhậtrờihoàngcung.RahulatheochânNgàivàbạch:"XinNgàitraogiatàichocon".Vànóithêmnhiềuchuyệnnữa,nhưngkhôngaingăncản.ĐứcPhậtcũngkhôngcấmđitheo.KhivềđếnngựuyểnlànơiNgàilưutrú,ĐứcPhậtnghĩ:
"Nómuốngiatàicủacha,nhưngtàisảntrongthếgianquảthậtđầyphiềnnão.NhưLaisẽbanchonógiatàicaothượnggồmbảyphầnmàNhưLaiđãthâuđạtdướicộibồđề.NhưLaisẽgiúpchonótrởthànhsởhữuchủcủamộtgiatàisiêuthế."
ĐứcPhậtgọiNgàiSariputta(XáLợiPhất),dạylàmlễxuấtgiachoRahula(LaHầuLa).
Lúcấylênbảy,Rahulathọlễxuấtgia.
KhinghetinngườicháunộithânyêuxuấtgiathìvuaSuddhodanavôcùngsầumuộn.NgàingựgiáđếngặpĐứcPhậtvàtừtốnxinPhậttừràyvềsaukhôngbantruyềnlễxuấtgiachoaimàchưađượcchamẹchophép.Vuanói:"KhiĐứcThếTônlìabỏthếgianrađi,Trẫmvôcùngđauxót.RồiđếnNanda,vànaylạicótrườnghợpRahula.Tìnhthươngcủangườichamấtconquảthậtcũngdườngnhưbịaicắtda,xẻthịt,cắtgân,cắtluôncảxương,cảtủy.XinĐứcThếTônchấpnhậnlờithỉnhnguyệnnày,sẽkhôngbanhànhlễxuấtgiachomộtngườiconnàomàchưađượcchamẹchophép."
ĐứcPhậtsẵnsàngchấpthuậnlờithỉnhcầuvàbanhànhthànhluật.
Thậtrấtkhótưởngtượngmộtcậubécóthểsốngđờicaothượngtheobậcxuấtgia.NhưngSa-diRahula(LaHầuLa)vừathôngminhvừađặcbiệtbiếtvânglờivàtôntrọnggiớiluậtlạirấtchuyêncầntuhọc.Kinhsáchghirằng,
13
![Page 151: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/151.jpg)
mỗisángSadidậythậtsớm,rangoàibốclêntaymộtnắmcát,tungravànguyện:"Mongrằngngàyhômnaytahọcđượcnhiềunhưbaonhiêucátđây!"
MộttrongnhữngbàikinhđầutiênmàRahulađượcnghegiảnglàAmbalatthikaRahulovadaSutta,nhấnmạnhtầmquantrọngcủahạnhchânthật.
Ngàykia,thấyĐứcPhậttừxađến,Sa-diRahuladọndẹpchỗngồivàđểsẵnnướcchoĐứcPhậtrửachân.Khirửaxong,ĐứcPhậtchừalạimộtítnướctrongthauvàhỏi:
"Rahula,conthấycònlạimộtchútnướctrongthaukhông?"
--BạchĐứcThếTôn,dạconthấy.
--Cùngthếấy,Rahula,đờiSa-diquảthậtkhôngcónghĩalýgìnếucònnóidốimàkhôngbiếthổthẹn.
RồiĐứcPhậttáthếtnướctrongthauravàdạy:
"ĐờiSa-diquảthậtnhưbỏđi,nếucònnóidốimàkhôngbiếthổthẹn."
RồiĐứcPhậtlậtúpcáithauxuốngvàdạy:
"ĐờiSa-diquảthậtbịđảolộn,nếucònnóidốimàkhôngbiếthổthẹn."
CuốicùngĐứcPhậtlậttrởlênvàđểngayngắncáithauvàdạy:
"ĐờiSa-diquảthậttrốngkhôngvàvôvị,nếucònnóidốimàkhôngbiếthổthẹn."
"Vớingườinóidốimàkhôngbiếthổthẹn,NhưLaituyênbố,khôngcóđiềutộilỗixấuxanàomàngườiấycóthểkhônglàm.Dođó,Rahula,conphảicốgắnglậptâmquyếtđịnh:-Dầutronglúcchơiđùa,tôicũngkhôngnóidối."
![Page 152: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/152.jpg)
Nhấnmạnhtầmquantrọngcủahãnhchânthậtbằngnhữngthídụdễhiểu,ĐứcPhậtgiảithíchchoSa-diRahulagiátrịcủasựsuyluậnvàđứchạnhcănbản,vớihìnhảnhthôngthường,trẻconcũngcóthểlãnhhội:
"-Rahula,cáigươngđểlàmgì?"
"-BạchĐứcThếTôn,đểphảnchiếulạihìnhảnh."
"-Cùngthếđó,Rahula,trướckhihànhđộngconphảidòxét,suygẫmtậntường.Trướckhinóiphảidòxét,suygẫm.Trướckhinghĩgìphảidòxétvàsuygẫmtậntường.
"Bấtluậnđiềugìconmuốnlàm(bằngthân),phảisuygẫmthếnày:'Bâygiờ,chínhđiềunàymàtamuốnthựchiệnbằngthân,hànhđộngnàycóhạichota,haycóhạichokẻkhác,hoặccóhạichotavàchokẻkhác'.Vậythìhànhđộngnàylàbấtthiện,hànhđộngnàyđemlạiphiềnnãovàđaukhổ.Hànhđộngnhưvậy,conphảitránh,khôngnênlàm.
"Nếuđàngkhác,khisuyluận,connhậnđịnhrằng:'Bâygiờchínhhànhđộngnàymàtamuốnthựchiệnbằngthân,sẽkhôngcóhạichota,khôngcóhạichoaikhác,cũngkhôngcóhạichotavàchokẻkhác.'Nhưvậy,đólàhànhđộngthiện,sẽđemlạianvuivàhạnhphúc.Hànhđộngnhưthếconphảilàm."
VàĐứcPhậtdạySa-diRahula(LaHầuLa)phảidùngtrísuyluậntronglúc,vàsaukhi,làmđiềugì.
"Trongkhiđanglàmđiềuchibằngthân,conphảisuygẫm:'Bâygiờhoạtđộngnàymàtađanglàmbằngthân,cóhạichotakhông?Hoặccóhạichokẻkháckhông?Hoặccóhạichotavàkẻkháckhông?'
![Page 153: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/153.jpg)
"Nếukhisuyluận,connhậnđịnhrằng:'Bâygiờhànhđộngnàymàtađanglàmbằngthân,cóhạichochínhta,cóhạichokẻkhác,hoặccóhạichotavàchokẻkhác.'Nhưvậy,đólàhànhđộngbấtthiện,sẽđemlạiphiềnnãovàđaukhổ.Conphảingưngngay,khôngtiếptụchànhđộngấynữa.
"Nếu,khisuyluận,connhậnđịnhrằng:'Bâygiờhànhđộngnàymàtađanglàmbằngthân,khôngcóhạichochínhta,khôngcóhạichokẻkhác,cũngkhôngcóhạichotavàchokẻkhác.'Nhưvậy,đólàhànhđộngthiện,sẽđemlạianvuivàhạnhphúc.Hànhđộngnhưthế,conphảilặpđilặplạinhiềulần."
VàĐứcPhậtthêm:
"Nếu,khisuyluận,connhậnđịnhrằng:'Bâygiờ,hànhđộngnàymàtađãlàmlàbấtthiện.'Conphảisámhối,phảinóivớivịthầytếđộhayvớibậcthiệntríthức,hoặcvớicácđạohữutrongGiáoHội.Đãsámhối,conphảichừatrongtươnglai,khôngnêntáiphạm."
Nhữnglờikhuyêndạyvềhànhđộngthiện,bấtthiện,bằngkhẩuvàýcũnggiốngnhưvậy.
ĐứcPhậtgiảnggiảidongdàirằngmuốngiữtâmtrongsạch,điềuchánhyếulàphảiluônluônsuyluận,vàNgàikếtthúcbàiPhápnhưsau:
"Nhưthếấyconphảicốgắngluyệntập,luônluônsuygẫmtậntườngđểgiữtrongsạchmọihànhđộngbằngthân,khẩu,ý."
TrongbộSamyuttaNikaya(TạpAHàm) ,cómộtchươngđặcbiệtghilạinhữnglờiĐứcPhậtdạySa-diRahulavềđặctướngvôthườngcủavạnpháp.
VìĐạiĐứcRahulaxuấtgialúctuổicònnhỏnênĐứcPhậtnăngchămlokhuyênbảovàdẫndắtNgàitrênconđườngchânchính.
14
![Page 154: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/154.jpg)
KinhSuttaNipataghichéprằngĐứcPhậtthườnglặpđinhắclạiSa-diRahulabàikệsauđây :
"Hãytừbỏdụclạccủangũtrần-vừaêmdịuvừađầysứcquyếnrũ.VớiNiềmTinvữngchắc,hãytừbỏgiađìnhđểlàmngườichấmdứtmọiđaukhổ.
Hãytìmchỗởnơixaxôi,ẩndật,thanhvắngvàantĩnh.
Hãytritúctrongsựđộthực.
Khôngluyếnáiy,bát,nhữngvậtdụngcầnthiếtvàchỗở.
Khôngnêntrởlạithếgiannày.
Hãynghiêmtrìgiớiluậtvàthuthúclụccăn.
Hãythậntrọngcanhphòngnhụcdụcngũtrầnvàhãynhàmchánthếgian.
Hãytránhxanhữnghàonhoángbềngoàicủasựvật.Hãytraudồitâmnhấtđiểmvàtĩnhlặngtrongsạch.Hãypháttriểnnhữnggìkhôngnuôidưỡnglớpmặtbềngoài.Hãyloạitrừtánhngãmạnngủngầmtrongtâm.Khitậndiệtngãmạnnhưvậy,consẽđixuyênquacuộcsốngtrongthanhbìnhanlạctuyệtđối."
Đếnnămlênmườitám,nhândịpmộttưtưởngluyếnáiphátsanhcóliênquanđếnthânhìnhđẹpđẽcủamình,Sa-diRahula(LaHầuLa)lạiđượcnghemộtbàiPhápthâmdiệuvềsựpháttriểntinhthần.NgàynọthầySa-ditheoĐứcPhậttrìbình.Phongđộoainghiêmquýtrọngcủahaivịtusĩxemtựahồnhưthớtngựtượngdõngdạccùngđivớitượngconquýphái,nhưthiênngacủađứcvuadắtconlộitrênmặthồtrongcungđiện,nhưhổchúaoaiphongvàhùmconlẫmliệt.CảhaiNgàiđềucóthânhìnhđẹpđẽ,cảhaiđềuthuộcdòngmãthượngvàvươngtôn,cảhaiđềutừngaivàngcấtbướcra
15
![Page 155: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/155.jpg)
đi.TronglúcchiêmngưỡngdungnhanĐứcThếTôn,Sa-diRahula(LaHầuLa)nghĩrằng:"TacũngđẹpđẽnhưĐứcThếTôn,chata.ThânhìnhcủaĐứcPhậtvôcùngđẹpđẽvàthânhìnhtacũngvậy. "
ĐứcPhậtđọcngaytưtưởngbấtthiệnấy.đangđi,Ngàidừngchân,quaylạidạynhưsau:
"Bấtluậnhìnhdángđẹpđẽhayxấuxa,haythếnàođinữa,cũngphảiđượcquansátnhưvầy:Cáinàykhôngphảicủata(N'etammama);cáinàykhôngphảilàta(N'eso'ham'asami);cáinàykhôngphảilàlinhhồncủata(Namesoatta) "
ThầyRahulacungkínhbạchvớiĐứcPhậtcóphảitachỉnênxemhìnhthểnhưthếấykhông.ĐứcPhậtdạyrằngtaphảixemtấtcảnămuẩn(khandha) nhưthếấy.
SaukhinghelờigiáohuấncủaĐứcThếTôn,ThầyRahulaxinphépkhôngđitheovàolàngtrìbìnhnhưmọihôm.Thầydừnglạidướicộicây,ngồitréochântheolốikiếtgià,thẳngmìnhvàchútâmhànhthiền.
ĐứcSariputta(XáLợiPhất),thầytếđộcủaSa-diRahula(LaHầuLa),lúcấykhôngbiếtngườiđệtửđanghànhthiềnvềmộtđềmụcmàĐứcPhậtvừadạy,thấythầyRahulangồikiếtgiàdướicộicâythìkhuyênnênchútâmvềphápniệmhơithở(AnapanaSati).
Sa-diRahulalấylàmphânvânkhóxửbởivìĐứcPhậtdạymộtđềmụcvàvịthầytếđộlạidạymộtđềmụchànhthiềnkhác.
Thầyliềnhànhtheolờivịthầytếđộ,niệmhơithởrồisauđó,đếnbạchvớiĐứcPhậtxinđượcgiảithíchvềđiểmnày.ĐứcPhậtdẫngiảilờiNgàiđãkhuyêndạyvềđềmụcsắcuẩnvàcácuẩnkhác,rồiNgàivắntắtđềcậpđến
16
17
18
![Page 156: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/156.jpg)
mộtvàiđềmụchànhthiềnkhácvớicônghiệucủamỗiđềmụcnhưtạmthờichếngựtâmbấtthiệnnàov.v...SaucùngNgàigiảithíchvềphápniệmhơithở-vào,thở-ra(AnapanaSati).
LàmđúngtheolờidạycủaĐứcPhật,SaDiRahulagiacôngchămchúhànhthiềnvàkhôngbaolâu,khinghekinhCulaRahulovadaSutta ,đắcQuảALaHán.
MườibốnnămsaukhiĐứcPhậtThànhĐạo,SaDiRahulathọcụtúcgiới,xuấtgiatỳkhưu.NgàiviêntịchtrướcĐứcPhậtvàĐứcXáLợiPhất.ĐạiĐứcRahulanổitiếnglàngườirấttôntrọngkỷluật.NhữngvầnthơtrongkinhTheragatha,phiêndịchsauđây,đượcxemlàcủaNgài:
19
![Page 157: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/157.jpg)
"Tađượcdiễmphúchailầnthọhưởngphướcbáuvàđượcbạnhữugọilà'LaHầuLahữuphước',vìlàcảhai--concủaĐứcPhậtvàngườiđãChứngNgộChânLý.
Thậtvậy!(Ta)khôngcòntrởlạinữa(trênthếgian).
ALaHán,taxứngđángnhậnlãnhlòngtônkínhcúngdườngcủanhânloại.
Chúngsanhbịnhụcdụcngũtrầnlàmmùquáng.
Nhữngkhátvọngcủacơthểvậtchấtbaotrùmlênchúngsanhnhưmộtmànglướikínmít.
Chúngsanhbịbaophủtrongthamái,khôngkhácnàocánằmtrongrọ.
Nhưngnaytađãxoaylưng,khôngcònnghetiếnggọicủangũtrần.
Đãcắtđứtvàphávỡmọithằngthúc,
Đãtậndiệtthamái,bứngtậngốcrễ.
Giờđâytamátmẻ,thanhbình,anlạc.
Baonhiêulửađãbịdậptắt."
Chúthích:
.MangalaSutta,KinhHạnhPhúc.XemPhụBảnI.↩
.YamakaPatihariya,thườngđượcgọi"đôiphépthầnthông",làhaiphéplạphátsanhcùngmộtlúc.ĐâylàthầnthôngmàchỉmộtvịPhậtmớicó.Dophépnày,nướcvàlửaphunracùngmộtlỗchânlông.BảnchúgiảiPatisambhida-maggaghirằnglửavànướccónghĩalàtiasángđỏvàtiasángxanh.↩
20
1
2
3
![Page 158: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/158.jpg)
.VuaSuddhodana(TịnhPhạn)đảnhlễlầnthứnhấtkhithấyhoàngtửlúcmớisanh,gácchânlênđầutócĐạoSĩAsita.Lầnthứnhìtronglễđicày,khithấyTháitửngồihànhthiền.↩
.XemJataka,TúcSanhTruyện,TậpVI,trang479,số547;Dhammapadatthakatha,TậpIII,trang163-164.Câuchuyệnlýthúnày,dàinhấttrongbảnchúgiảiTúcSanhTruyện,chothấyđứcđộquảngđạikhoanhồngcủaĐứcPhậtthậtlàvôhạn.↩
.Dhammapada,KinhPhápCú,câu168.↩
.Dhammapada,KinhPhápCú,câu169.↩
.TúcSanhTruyện,số447↩
.Xembảnggiaphả,cuốiChương1↩
.BảnchúgiảibộAnguttaraNikaya,TăngNhứtAHàm,ghi:"MộtvịPhậtchỉcóbốnđệtửđắcđạithầnthông(MahaAbhinna).Nhữngđệtửkhácchỉcóthểnhớđượcđến100.000Kalpa(châukỳ),khôngthểhơn.Nhưngvịđắcđạithầnthôngcóthểnhớlạivôsốkỷnguyên.TrongthờiĐứcPhậtchỉcóbốnvịđắcđạithầnthônglàhaivịđạiđệtử,vịTrưởnglãoBakkulavàĐứcBhaddaKaccana,tứcbàYasodhara(DaDuĐàLa).Chỉcóbốnvịấy."↩
.Trang584-590.Nơiđây,bàthuậtlạimốiliênhệgiữabàvàBồTátkhiNgàigặpĐứcPhậtDipamkaravàphátnguyệntrởthànhPhật.↩
.Đúngngữnguyên"La"làbịcộtlạihaybịnắmlấy;và"Rahu"làdâytróibuộc.↩
.XemBuddhistLegends,phầnI,trang219.↩
.MajjhimaNikaya,TrungA-hàm,61↩
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
![Page 159: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/159.jpg)
.SamyuttaNikaya,phần2trang244-253vàKindredSayings,phần2trang164-168.↩
.SuttaNipata,RahulaSutta.Chalmers'"Buddha'sTeachings",trang81↩
.MajjhimaNikaya,TrungA-hàm,số62.↩
.XemAnattalakkhanaSutta,KinhVôNgãTướng,bàiPhápthứnhì,chương6,trang117-119.↩
.Cáiđượcgọilàchúngsanhgồmnămuẩn.Ngoàinămuẩnấykhôngcóchúngsanh.nếubỏnămuẩnrasẽkhôngcòngìtồntại.Khôngcólinhhồnhaybảnngãtrongmộtuẩnriênglẻ,khôngcólinhhồntrongnămuẩnhợplại,màlinhhồncũngkhôngcóngoàinămuẩnấy.↩
.PsalmsoftheBrethren,trang183.Nhữngcâu297-298.↩
14
15
16
17
18
20
![Page 160: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/160.jpg)
![Page 161: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/161.jpg)
ĐứcPhậtvàThânQuyến(II)
Đốivớithânbằngquyếnthuộc,Chânthậtlàtốtnhất.-KinhPhápCú
ĐứcPhậtvàNgườiEmKhácMẹ
BangàysaukhiĐứcPhậttrởvềKapilavatthu(CaTỳLaVệ),HoàngTửNanda,concủaĐứcVuaSuddhodana(TịnhPhạn)vàHoàngHậuPajapatiGotami,cửhànhbađạilễquantrọng:thànhhôn,phongtướcvàvềcungđiệnmới.
TronglúcmọingườinhộnnhịpmanglễvậtđếnchúcmừngthìĐứcPhậtcũngtrởvềhoàngcung.Saukhithọthựcxong,ĐứcPhậttraobátchoHoàngTửNanda,đọccâukinhchúcphúcvàđứngdậyravề,khôngthâubátlại.
HoàngTửlặnglẽômbáttheochânĐứcPhật,bụngnghĩrằngchắcrồiđâykhinhớlại,Ngàisẽthâuhồicáibátmộtlúcnào.NhưngĐứcPhậtlàmngơ,khôngđểýđến.VìkínhnểĐứcPhật,hoàngtửbuộclòngtiếptụcđitheo.
VịtânnươngcủahoàngtửlàJanapadaKalyaninghethuậtlạinhưvậythìrấtlongại,lệtuônđầymặt,tóctairốibời,bàhốihảchạytheokêuto,"NàyHoàngTửquýtrọng,hãymautrởlại".TiếnggọiđầytìnhmếnyêuquýchuộngấythấmsâuvàolòngNgài,nhưngdầuhếtsứccảmkích,hoàngtửkhôngdámtraobátlạichoĐứcPhậtvìnểnang,tôntrọngmộtbậctrưởngthượngđángkính.Vàcứthế,hoàngtửômbátlủithủibướctheoĐứcPhậtvềđếnngựuyểnlànơiNgàitạmlưungụ.Đếnđây,ĐứcPhậthỏihoàngtửmuốnxuấtgiakhông.HoàngtửNandakínhtrọngvàsùngbáiĐứcPhậtrấtsâuxavìlẽNgàilàmộtvịPhật,vừalàngườianhtrưởng.Dođó,dầumiễncưỡngnhưngkhôngdámchốitừ,hoàngtửưngthuậnthọlễxuấtgia.
![Page 162: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/162.jpg)
NhưngquảthậtTỳKhưuNandakhôngtìmthấychúthạnhphúctinhthầnnàotrongsựtừbỏthếgianvậtchất.Tinhthầnngàycàngsuynhượcvìluônluônmơtưởngđếnvịtânnương.Mộthôm,thầytỳkhưumớixuấtgiathuậtlạichocácvịkhácnhưsau:
"Nàycácđạohữu,tôirấtlấylàmbấtmãn.Tuyđãthọlễxuấtgiavàsốngđờiđạohạnhcaothượng,nhưngtôicảmthấykhôngthểcònchịunổinữa.Tôicóýđịnhtừbỏnhữnggiớiluậtthanhcaonàyđểtrởvềcuộcđờithấpkémhơn,làmngườicưsĩ."
Khinghethuậtlại,ĐứcPhậthỏiTỳKhưuNandacóquảthậtvậykhông.TỳKhưuNandanhìnnhậntinhthầnsuynhượccủamìnhvàtỏrarấtlongạichovịtânnương.
ĐểdẫndắtTỳKhưuNandavàoconđườngchânchánh,ĐứcPhậtdùngoailựcthầnthông,đưavàocungTrờiĐấuXuất,thưởngngoạnsắcđẹpcủanhữngvìtiênnữ.Trênđườngđi,TỳKhưuNandađượcthấymộtconkhỉcáiđãbịmấtmắt,tai,mũivàđuôitrongmộtđámhỏahoạn,cònđangcốbámlấythâncâycháytrơtrọigiữađámrừngvừabịthiêurụi.KhiđếncảnhTrời,ĐứcPhậtchỉnhữngvịtiênnữvàhỏiTỳKhưuNanda:
"NàyNanda,nhữngtiênnữnàyvàCôngChúaquýtrọngJanapadaKalyani,aiđẹpđẽmỹmiềuhơn?"
-BạchĐứcThếTôn,nếusovớicáctiênnữvôcùngmỹlệyêukiềunàythìJanapadaKalyanitựanhưconkhỉcáibịcháy,cốbámlấythâncây.
-NàyNanda,vậyhãyhănghái,cốgắnglên!NhưLaibảođảmrằngnếuNandakiêntrìthựchànhgiáohuấn,thìmộtngàykiaNandacũngsẽđạtđượcnhữngphitầnmỹlệnhưvậy.
Nhưmộtđứatrẻđượckhuyếnkhích,TỳKhưuNandabạch:
![Page 163: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/163.jpg)
"Nếuvậy,đệtửsẽlấylàmhoanhỷmàsốngđờithanhkhiếtcaothượng."
KhicácvịTỳKhưukháchayrằngTỳKhưuNandacốgắngsốngđờiđạohạnhthanhcaochỉvìmuốnđạtchođượccáctiênnữ,thìtỏýchếnhạo,gọilà"ngườilàmthuê".
ĐạiĐứcNandatỉnhngộ,nhậnthứcđượclýdothấphèncủamìnhnênlấylàmhổthẹnvàgạtbỏmọitưtưởngxấuxa,tậnlựccốgắng,kiêntrìtutậpvàđắcQuảALaHán.BấygiờNgàiđếnbạchvớiĐứcPhật:
"BạchhóaĐứcThếTôn,xinĐứcThếTônhãyhủybỏlờimàNgàihứa,bảođảmvớiđệtửrằngnếuthựchànhđúnggiáohuấn,đệtửsẽđượccáctiênnữđẹpđẽ."
-NàyNanda,chừngnàongươikhôngcònbámníuvàosựvậtởthếgian,tâmngươiđãđượchoàntoànthanhlọc,khôngcònvướngchútbợnnhơ,lúcấyNhưLaisẽhủybỏlờihứa.ĐứcPhậttrảlờinhưvậyvàđọclênbàikệ:
"Ngườiđãvượtlênkhỏibùnnhơvàchếngựdụcvọng,Ngườiđãtậndiệtmọiảotưởng(simê),Ngườiấykhôngbịcảmkíchtrongkhoáilạccũngnhưtrongđaukhổ."
KhicómộtvàivịtỳkhưutỏýhoàinghivềthànhquảcủaĐứcNanda,ĐứcThếTôngiảithích:
"Nướcmưakhôngthểlọtqualớptranhdầycủamộtnócnhàkhéolợpkín.Cũngdườngthếấy,dụcvọngkhôngthểthấmvàotâmthuầnthụcđãđượcpháttriểnđầyđủ."
Saukhiđãthọhưởnghạnhphúcgiảithoát,NgàiNandatándươngcôngđứccủaĐứcPhậtnhưsau:"PhươngphápcủaĐấngBổnSưthậtlàtuyệtdiệu,nhờđómàtađượccứuvớt,thoátrakhỏihiểmhọacủavòngluânhồisanhtửtriềnmiênvàthànhđạtĐạtQuảNiếtBàn."
1
![Page 164: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/164.jpg)
TheokinhTheragatha,chínhĐứcNandađãthốtranhữnglờisauđây:
"Cómộtthuởnào,vìkhôngnghĩsuychânchánh,tôichỉhammêluyếnáinhữnggìbiểuhiệnrangoài.Bịlòngkhátkhaohammuốnchếngự,tâmtôiluônluônphóngdậtvàloạnđộng.
"NhờsựkhéoléovàlòngtừbiquảngđạicủaĐứcThếTôn,nguyênlà'dòngdõiTháiDương',tôicódiễmphúcđượcđưavàođờisốngthanhcao,hànhđộngchânchánh,vàtừaotùcủanhữngkiếpsinhtồn,tâmtôiđượcvớtlênvàcứuthoát. "
TronghàngđệtửcủaĐứcPhật,NgàiNandađượcnổitiếnglàngườitựkiểmsoátrấtchặtchẽ.
ĐứcPhậtvàĐứcAnanda
AnandalàconcủaôngHoàngAmitodana,mộtngườiemcủaVuaSuddhodana(TịnhPhạn).NhưvậyAnandalàemchúbáccủaTháiTửSiddhattha(SĩĐạtTa).SựrađờicủaNgàilàmộtđạihạnhchohoàngtộc,vìlẽđó,tênNgàilàAnanda.
HainămsaukhiĐứcPhậtThànhĐạo,HoàngThânAnandaxuấtgiacùngvớinămvịquýpháikháccủadòngSakya(ThíchCa)làAnuruddha,Bhaddiya,KimbilavàDevadatta.KhôngbaolâusaukhinghemộtthờiPhápcủaĐạiĐứcPunnaMantaniputta,NgàiđắcQuảTuĐàHườn(Sotapatti,NhậpLưu),tầngđầutiêntrongtứthánh.
KhiĐứcPhậtđượcnămmươilămtuổithìĐạiĐứcAnandatrởthànhvịthịgiảchánh.
TrongkhoảnghaimươinămsaukhiĐứcPhậtThànhĐạo,Ngàikhôngcóchọnailàmngườihầucậnthườngtrực.MộtvàivịtạmthờihầuĐứcPhật,nhưngtỏrakhôngđượcchuyêncầnvàphẩmhạnhkhôngđúngmựcthanh
2
![Page 165: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/165.jpg)
cao.Ngàykia,tạiJetavana(KỳViênTịnhXá),ĐứcPhậtgọicácđệtửđếnvàdạy:
"GiờđâyNhưLaiđãlớntuổi,nàycácTỳKhưu,lắmkhiNhưLainói:Tahãyđilốinày,thìcóngườilạiđilốikia.Cũngcóngườiđánhrơiy,bátcủaNhưLai.VậycácThầyhãychọnmộtngườiđểthườngxuyênhầucậnNhưLai."
TừĐứcSariputta(XáLợiPhất)trởxuống,hầuhếtcácvịTỳKhưuđềuxinđượcphụcvụĐứcPhật,nhưngNgàikhướctừtấtcả.LúcấyĐạiĐứcAnandangồiimlặngmộtbên.CácvịkháckhuyênNgàixin,vàNgàiquỳlênxinđượcphụcvụĐứcPhậtvớitámđiềukiện:
3
![Page 166: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/166.jpg)
1. ĐứcPhậtkhôngbanchoNgài(Ananda)nhữngbộymàthiệntíndângđếnĐứcPhật
2. ĐứcPhậtkhôngbanchoNgàinhữngvậttựcdothiệntíndângđếnĐứcPhật.
3. ĐứcPhậtkhôngchophépNgàicùngởchungtrongmộttịnhthấtvớiĐứcPhật.
4. ĐứcPhậtkhôngchophépNgàicùngđivớiĐứcPhậtđếnnơimàthíchủchỉthỉnhĐứcPhật.
5. ĐứcPhậtsẽhoanhỷcùngđivớiNgài(Ananda)đếnnơinàocómộtthíchủthỉnhNgài(Ananda)đến.
6. ĐứcPhậtsẽhoanhỷchophépNgàiđượctiếndẫnnhữngvịkháchtừphươngxađếnyếtkiếnĐứcPhật.
7. ĐứcPhậtsẽhoanhỷchophépNgàiđếnbạchĐứcPhậtmộtkhicóđiềuhoàinghiphátsanh.
8. ĐứcPhậtsẽhoanhỷlặplạithờiPhápmàĐứcPhậtgiảnglúckhôngcómặtNgàitạiđó.
ĐứcPhậtchấpthuậntámđiềuthỉnhcầu,bốncótínhcáchtiêucựcvàbốncótínhcáchtíchcực,củaĐạiĐứcAnandavàkểtừđấy,ĐạiĐứcAnandatrởnênvịthịgiả,hầucậnthườngxuyênĐứcPhậtđếngiờphútcuốicùng,trongsuốthaimươilămnămtrường.
Nhưbóngtheohình,NgàitheoĐứcPhậtđikhắpmọinơi,rấtchuyêncầnchămsócmọinhucầucủaĐứcPhậtvớimọilòngkínhmếnvàquýtrọng.Đêmnhưngày,lúcnàoNgàicũngsẵnsàngđểphụngsựĐứcPhật.
![Page 167: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/167.jpg)
KinhsáchghirằngđêmđêmĐạiĐứcAnandataycầmgậy,taycầmđuốcđiquanhtịnhthấtcủaĐứcPhậtchínlầnđểgiữmìnhkhỏingủquênvàđểĐứcPhậtkhỏibịquấyrầy.
CâybồđềAnanda
CâyBồĐềmangtênlàAnandavìchínhNgàiđãtrồngnó.
Lúcbấygiờ,thiệntínđếnhầuĐứcPhậtthườngmangtheobônghoahaynhữngtràngbôngđểcúngdường.TrongnhữnglúcĐứcPhậtđivắngthìthiệntínđặtnhữngthứhoaấytrướccửatịnhthấtNgàirồiravề.TrưởnggiảAnathapindika(CấpCôĐộc)thấyvậythỉnhcầuĐạiĐứcAnandabạchvớiĐứcPhậtxemcónơinàokhácđểthiệntíncóthểđếnlễbáicúngdườngtronglúcĐứcPhậtmắcbậnchâuduhoằngPháp,khôngcómặtởchùa.
ĐạiĐứcAnandavàohầuĐứcPhậtvàbạch:
"BạchhóaĐứcThếTôn,cóbaonhiêubảovậtđểchúngsanhlễbáicúngdường(Cetiyani)?XinNgàihoanhỷgiảithích."
-NàyAnanda,cótấtcảba.Đólà:Nhữngvậtđểchúngsanhlễbáicúngdườngcóliênquanđếnthân(Sarikira) ,nhữngvậtliênquanđếnđồdùngriêng(Paribhogika),vànhữngvậtđểtưởngniệmĐứcPhật(Uddesika).
-BạchhóaĐứcThếTôn,tronglúcNgàicòntạitiền,cónênxâydựngthápthờNgàikhông?
-Không,vậtđểchúngsanhlễbáicúngdườngcóliênquanđếnthânchỉnênđượckiếntạosaukhiNhưLainhậpdiệt.VậtlễbáicúngdườngđểtưởngniệmĐứcPhậthoàntoànthuộcvềtinhthần,nhữngvậtkỷniệmấychỉlànhữngvậttượngtrưng,khôngcómộtcănbảnvậtchất.NhưngcâyBồĐềtolớnmàxưakiađãcólầnchemưađỡnắngchoNhưLailàvậtđểchúngsanhlễbáicúngdường,dầuPhậtcòntạithếhayđãnhậpdiệt.
4
![Page 168: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/168.jpg)
-BạchhóaĐứcThếTôn,khiNgàiđithuyếtPhápphươngxa,TịnhXáKỳViênrộnglớnnàykhôngcònnơinươngtựa,vàthiệntínđếnđâykhôngbiếthướngvàođâuđểlễbáicúngdường.BạchhóaĐứcThếTôn,xinNgàihoanhỷchophépconlấymộthộtcủacâyBồĐềmẹđểgieotrồngtrướccổngTịnhXá.
-ĐượclắmnàyAnanda,hãytrồngđi.LàmthếấycũngnhưluônluôncómặtNhưLaiởđây.
ĐạiĐứcAnandathuậtcâuchuyệnlạichonhữngvịđạithíchủnhưôngAnathapindika(CấpCôĐộc),BàVisakhavàVuaKosala,rồixinĐứcMoggallana(MụcKiềnLiên)giữlạimộttráichínmùitừcâyrơixuốngvàtraolạiĐứcAnandađểNgàidângchoVua.VuađưachotrưởnggiảAnathapindika(CấpCôĐộc)trồng.MộtcâyBồĐềsớmmọclêntươitốt,mangtênlàBồĐềAnanda.
ĐứcAnandavàGiớiPhụNữ
CũngchínhNgàiAnandathỉnhcầuĐứcPhậtchấpnhậngiớiphụnữvàoGiáoHội.NhờvậymàbàMahaPajapatiGotamiđượcxuấtgiatỳkhưuni.ToànthểcáctỳkhưuniđềuhếtlòngkínhmếnNgài.
Mộtlầnnọ,ĐạiĐứcAnandađếnhầuĐứcPhậtvàbạch:
-BạchhóaĐứcThếTôn,chúngconphảiđốixửvớinữgiớinhưthếnào?
-NầyAnanda,dườngnhưkhôngtrôngthấy.
-Nhưngđãtrôngthấyrồi,bạchhóaĐứcThếTôn,chúngconphảilàmthếnào?
-NầyAnanda,khôngnênnóichuyện.
-Nhưngnếuđượchỏi,chúngconphảilàmthếnào?
5
6
![Page 169: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/169.jpg)
-NầyAnanda,phảicẩnthậnđềphòng,giữvữngchánhniệm.
Lờikhuyêndạytổngquátnàynhắcnhởcácvịtỳkhưuphảiluônluônthậntrọngmỗikhicóviệcliênquanđếnnữgiới.
ĐạiĐứcAnandacómộttrínhớlạthường.NgàilạicódiễmphúchyhữulàđượcthườngtrựchầucậnĐứcPhậtvànghetấtcảnhữnglờigiảngdạycủaĐứcPhật.Vìlẽấy,ĐạiĐứcAnandađượcxemlàvịDhama-bhandagarika,"BảoThủGiáoPháp".
Đểtrảlờicâuhỏicủamộtvịbàlamôn,ĐạiĐứcAnandanóiđếntrikiếnvềGiáoPhápcủamìnhnhưsau:
"TámmươihaingàncủachínhĐứcPhậtTôiđượchọc.Ngoàiracònthêmhaingànnữa,tôihọcvớicácđạohữu.Nhưvậy,cótấtcảtámmươibốnngànbàiPhápmàtôiđượchọc."
ĐứcPhậtliệtĐạiĐứcAnandavàohàngcácđạiđệtửcủaNgàivìnămlýdo:sứchọcuyênthâm(bahussutanam),trínhớvôcùngtrungthực(satimantanam),phẩmhạnhcaothượng(gatimantanam),kiêntrì(dhitimantanam)vàchuyênchúcầnmẫn(upatthakanam) .
Mặcdầulàmộtđệtửlỗilạc,thôngsuốtgiáolý,NgàiAnandavẫncònsốngvớiPháp-Học(Sekha),tứclàcòncầnphảiđượcrènluyệnthêmnữa,chưađắcQuảALaHán,chođếnngàyĐứcPhậtnhậpdiệt.LờikhuyênnhủcuốicùngcủaĐứcPhậtlà:"Conđãtạonhiềuphướcbáu,Ananda,consẽsớmthanhlọcmọiônhiễm. "
MãiđếnsaukhiĐứcPhậtnhậpdiệt,ĐạiĐứcAnandamớiđắcQuảALaHán.
7
8
9
![Page 170: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/170.jpg)
TrongbuổiKếtTậpTamTạnglầnđầutiêngồmtoànnhữngvịALaHán,ĐứcAnandacầnphảigiữmộtvaitròquantrọngnênNgàitậnlựccốgắng,đắcQuảtrongđêmtrước,trongkhinghiêngmìnhnằmxuống.KinhsáchghirằngNgàilàvịđệtửduynhấtđắcQuảALaHánngoàilúcđi,đứng,nằm,ngồi .
ĐạiĐứcAnandanhậpdiệtlúcđượcmộttrămhaimươituổithọ.BảnchúgiảiKinhPhápCúghirằnglúcấy,vìdâncưởhaibênbờsôngRohiniđềuhếtlòngkínhmếnvàướcmuốncungphụngNgài,vàcảhaibênbờđềumongmỏiđượctônthờXáLợicủaNgài,nênNgàidùngthầnthôngngồitrênkhôngtrung,giữadòngsông,thuyếtPhápchođámđôngvàphátnguyệnrằngmộtphầnnhụcthểcủamìnhsẽrơimộtbênbờvàphầncònlạisẽrơixuốngbờbênkia.RồiNgàichútâmhànhthiềnvềđềmụcLửa(TejokasinaSamapatti).TứckhắclửaphừngnổidậytừthânNgài,vànhưýnguyện,mộtphầnnhụcthểcủaNgàirơixuốngmộtbênbờvàphầnkhácrơixuốngbờbênkia.
KinhTheragathacóghilạinhiềubàikệdoĐạiĐứcAnandađọctrongnhiềutrườnghợp.NhữngdòngthơrấtýnhịsauđâycủaNgàiđềcậpđếntánhcáchtạmbợcủacáigọilàthânhìnhđẹpđẽ:
"Hãyxemkìahìnhthểgiảdối,phỉnhphờcủacáibùnhìn.Mộtkhốiđauđớnkhốnkhổ,Mộtổchứađựngbệnhtậtđôngđầynhưkiếncỏ,Baonhiêukếhoạchvàmụctiêu.Nhưngtrongấy(kếhoạchvàmụctiêu)khôngcómảymaykhảnăngtồntại.Hãynhìnkìa,hìnhdánggiảdối,nhờnhữngmónđồphụthuộcbênngoàitrangtrí,Nhưngtấtcảchỉlàbộxương,bêntrongmộtbaoda. "
10
11
![Page 171: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/171.jpg)
ĐứcPhậtvàBàDiMẫuMahaPajapatiGotami
MahaPajapatiGotamilàemgáiútcủaVuaSuppabuddha.ChịcảcủabàlàHoàngHậuMahaMaya.CảhaichịemđềulàHoàngHậucủaVuaSuddhodana(TịnhPhạn).Bàcóhaingườicon,mộtgáitênNandãvàmộttrailàNanda,vềsaucảhaiđềuxuấtgia.ĐếnkhiHoàngHậuMahaMayamệnhchung,bànuôidưỡngcháulàTháiTửSiddhattha(SĩĐạtTa).Contraibà,Nanda,thìnhờmộtbàvúchobúvàchămsóc.
TêntộcbàlàGotami.GọilàMahaPajapatibởivìcácnhàtiêntrilúcbấygiờtiênđoánrằngvềsaubàsẽcầmđầumộtđámđôngngười.KhiĐứcPhậttrởvềcungđiệnvàthuyếtbàiPhápDhammapalaJataka,TrìPhápTúcSanhTruyện,thìbàđắcQuảTuĐàHườn.
Saukhiđứcvuathănghà,lúcbấygiờcảhaicontraibà,TháiTửSiddhatthavàHoàngTửNandađềuthoátlythếtục,bàquyếtđịnhxuấtgiavàsốngđờithiêngliêngcaocả.KhiĐứcPhậtđếnKapilavatthu(CaTỳLaVệ)đểgiànxếpmộtvụtranhchấpgiữahaithântộcSakyavàKoliyavềmộtconkinhđàotừconsôngRohini,NgàingựtạivườnNigrodha.BàPajapatiGotamiđếngầnvàcungthỉnhĐứcPhậthoanhỷchophépnữgiớiđượcxuấtgia.Bàbạchnhưsau:
"BạchhóaĐứcThếTôn,sẽlàmộtđạihạnhchonữgiớinếuĐứcThếTônchấpnhậnchohàngphụnữđượcphéptừbỏnếpsốnggiađìnhđểkhépmìnhvàođờisốngkhôngnhàcửa,trongkhuônkhổcủaGiáoPhápvàGiớiLuậtmàĐứcNhưLaiđãcôngbố."
ĐứcPhậttừchốingay,nhưngkhôngnêulýdo.
Lầnthứnhìvàlầnthứba,bàMahaPajapatiGotamilặplạilờithỉnhcầu,nhưngĐứcPhậtmộtmựctừchối.
![Page 172: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/172.jpg)
SaukhiởKapilavatthumộtthờigian,ĐứcPhậtđilầnhồiđếnVesali.NgàingựtạiMahavana,trongđềnKutagara.
BàPajapatiGotamiđãquyếttâm.KhôngnảnchítrướclờichốitừcủaĐứcPhật,bàxuốngtóc,đắpyvàng,vàcùngmộtsốđôngnhữngmệnhphụphunhâncủadòngSakya(ThíchCa),đibộtừKapilavatthu,trảiquanhiềugiankhổđếnVesali,mộtkhoảngđườngdàiđộhaitrămcâysố.Vớiđôichânsưngvù,thânthểlấmlemcátbụi,bàđếnVesali,đứngmộtbêncổngcủatịnhthất,nơiĐứcPhậtngự.ĐạiĐứcAnandathấybàđangkhócnênđếnhỏihan.Saukhiđượcbiếtvềtìnhtrạngsầumuộncủabà,NgàiđếnhầuĐứcPhậtvàbạch:
"BạchhóaĐứcThếTôn,xinNgàihãynhìnkìa,bàPajapatiGotamiđangđứngphíangoàicổng,chânsưngvù,mìnhmẩylấmlemđầycátbụi,vàtrôngcóvẻrấtâusầuphiềnmuộn.XinĐứcThếTônhoanhỷchấpthuậnchohàngphụnữđượctừbỏđờisốnggiađìnhvàkhépmìnhvàonếpsốngkhôngnhàcửa,trongkhuônkhổcủaGiáoPhápvàGiớiLuậtmàNgàiđãcôngbố.
"BạchĐứcThếTôn,sẽlàmộtđạihạnhchonữgiớinếuhàngphụnữđượcphéptừbỏgiađìnhvàsốngđờikhôngnhàcửa."
-Đủrồi,Ananda,NhưLaikhôngthểchấpnhậnchohàngphụnữxuấtgia.
LầnthứnhìvàlầnthứbaĐứcAnandacốvannài,nhưngĐứcPhậtmộtmựcchốitừ.
ĐạiĐứcAnandakínhcẩnbạch:
"BạchhóaĐứcThếTôn,ngườiphụnữcókhảnăngđểthànhtựuđắcQuảTuĐàHườn(Sotapanna),TuĐàHàm(Sakadagami),ANaHàm(Anagami)vàALaHánkhông,nếuhọcóthểtiếnbướctừcuộcsốnggiađìnhđếnđờisống
![Page 173: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/173.jpg)
khôngnhàcửavàkhépmìnhvàokhuônkhổcủaGiáoPhápvàGiớiLuậtmàĐứcThếTônđãcôngbố?"
ĐứcPhậttrảlờirằnghàngphụnữsẽcóđủkhảnăngthànhtựucácthánhQuả.
Đượckhíchlệbằngcâutrảlờithuậnlợiấy,ĐạiĐứcAnandathiếtthathỉnhcầuĐứcPhậtmộtlầnnữa:
"BạchhóaĐứcThếTôn,nếuvậyhàngphụnữcũngcóđủkhảnăngđểthànhđạtcácthánhQuả.LệnhbàMahaPajapatiGotamiđãcórấtnhiềucôngnuôidưỡngĐứcThếTôn-vừalàbàdì,vừalàbàvúnuôi.BàđãnuôiĐứcThếTônbằngsữacủachínhbà,vàbồngbếNgàitronglòngthayĐứcHoàngHậu.
"Sẽlàmộtđạihạnhchonữgiớinếuhàngphụnữđượcchấpthuậntừbỏthếgianđểkhépmìnhvàonếpsốngkhôngnhàcửa,trongkhuônkhổcủaGiáoPhápvàGiớiLuậtmàĐứcNhưLaiđãcôngbố."
-NàyAnanda,nếubàMahaPajapatiGotamichấpthuậnTámGiớiChánhbàsẽđượcphépthànhlậpGiáoHộiTỳKhưuNi.TámGiớiChánhấylà:
12
![Page 174: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/174.jpg)
1.Tỳkhưuni,dầuđượctrămtuổihạ,phảichàohỏimộttỳkhưu,phảiđứngdậytrướcvịtỳkhưu,đảnhlễvàthựchànhbổnphậnđốivớitỳkhưu,mặcdầuvịnàychỉmớixuấtgiangàyhômấy.
2.TỳkhưunikhôngthểnhậpHạ(Vassa)nơinàokhôngcótỳkhưu.
3.Đếnkỳsámhối,tỳkhưuniphảihỏicáctỳkhưuchừngnàocólễPhátLồ(Uposatha) vàgiờnàocácngàiđếnhọp.
4.Khimãnthờigiankiếthạ,mỗitỳkhưuniphảihànhlễTựTứ(Pavarana) ,chánhthứcraHạtrướcmặtnhữngvịtỳkhưuvàtỳkhưunikhác(đểkiểmthảoxemtrongbađiều,thấy,nghe,vàhoàinghi,mìnhcólầmlỗiđiểmnàokhông).
5.TỳkhưuniđãphạmtrọngtộiphảichịuphạtManatta trướcchưTăngvàchưNi.
6.Nữsadi(Sikkhamana)đãthọtrìsáugiớitrongthờigianhainăm,cóthểxuấtgiatỳkhưunitrướcchưTăngvàchưNi.
7.Bấtluậnởtrườnghợpnào,tỳkhưunikhôngcóquyềnkhiểntráchhaynặnglờivớitỳkhưu.
8.Tỳkhưukhôngđượcsámhốivớitỳkhưuni,nhưngtỳkhưunicóthểsámhốivớinhữngtỳkhưu.
Nhữnggiớiluậttrênđâyphảiđượctôntrọngtrọnđời,phảiđượckínhnểvàkhôngđượcthayđổi,xêdịch.
KhiĐạiĐứcAnandathuậtlạithìbàMahaPajapatiGotamihoanhỷchấpnhận,ưngthuậntôntrọngTámGiớiChánhấy.Dosựưngthuậnnàybàđươngnhiênđượcphépthọcụtúcgiới,xuấtgiatỳkhưuni.
13
14
15
![Page 175: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/175.jpg)
KhiĐứcPhậtchấpthuậnchothànhlậpGiáoHộicácTỳkhưuni,Ngàiđãtiênđoánnhữnghậuquảvàlưuý:
"NàyAnanda,nếunữgiớikhôngđượcchấpthuậnxuấtgiađểkhépmìnhvàonếpsốngkhôngnhàcửatrongkhuônkhổcủaGiáoPhápvàGiớiLuậtmàNhưLaiđãcôngbốthìđờisốngxuấtgiavàGiáoPhápcaosiêusẽtồntạilâudài.NhưngnữgiớiđãđượcphépsốngđờikhôngnhàcửathìđờisốngxuấtgiavàGiáoPhápcaosiêuchỉcòntồntạiphânnửathờigian. "
VàĐứcPhậtthêm:
"NàyAnanda,trongnhànàocóđôngphụnữvàítnamgiới,thìtrộmcướpsẽdễlọtvào.Cũngdườngthếấy,trongbấtluậnGiáoPhápvàGiớiLuậtnào,nếuhàngphụnữđượcphéptừbỏthếgianvàsốngđờikhôngnhàcửa,thìđờisốngthiêngliêngsẽkhôngtồntạilâudài,vàcũngnhưngườikiađắpbờđêbêncạnhhồnướcrộnglớnđểchặnnướckhỏitrànqua,NhưLailongănchặntrước,khibanhành"TámGiớiChánh"chocáctỳkhưuni,buộcphảigiữnguyênvẹntrọnđời."
Khigiảithíchnhưvậy,cóthểĐứcPhậtkhônglàmvừalòngnữgiới,nóimộtcáchtổngquát,nhưngNgàikhôngcốýlàmgiảmsuygiátrịcủahàngphụnữ,màchỉghinhậnbảnchấtyếuđuốicủapháinày.
NênghinhậnrằngĐứcPhậtlàvịGiáoChủđầutiêntronglịchsửnhânloạiđãthànhlậpmộtGiáoHộichonữgiớivớiđầyđủgiớiluật.CũngnhưbênnammônsinhcóhaivịđạiđệtửlàĐứcSariputta(XáLợiPhất)vàĐứcMoggallana(MụcKiềnLiên),trongGiáoHộiTỳKhưuNi,ĐứcPhậtchỉđịnhhaivị,KhemavàUppalavana,làmNitrưởng.
Ngàykia,TỳKhưuNiMahaPajapatiGotamiđếnhầuĐứcPhậtvàxinNgàibanchophéptuhọcđểbàcốgắngthànhtựumụctiêutốihậu.ĐứcPhậtdạy:
16
![Page 176: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/176.jpg)
"NàyGotami,trongbấtluậnGiáoLýnào,phảinhậnthứcrõràng,rằngnhữngđiềunàydẫnđếnkhátvọng-khôngdẫnđếnanvui,đếntínhngãmạn-khôngđếnlòngtônkính,đếnhammuốnnhiều-khôngmuốnít,thíchcảnhphồnhoađôthị-khôngưaẩndật,dãdượi-khôngcốgắng,khóđượcthỏamãn-khôngcóđứchạnhtritúc;thìđúngnhưvậy,Gotami,phảihiểubiếtrằngGiáoLýấykhôngphảilàChánhPháp(Dhamma),khôngphảilàGiớiLuật(Vinaya),khôngphảilàgiáohuấncủaĐứcĐạoSư."
"NhưngtrongbấtluậnGiáoLýnào,phảinhậnthứcrõràng,rằngnhữngđiềunàydẫnđếnanvui-khôngđưađếnkhátvọng,đếnlòngtônkính-khôngđếntínhngãmạn,muốnít-khôngthamnhiều,thíchẩndật-khôngưaphồnhoađôthị,tậnlựccốgắng-khôngdãdượihôntrầm,cóhạnhtritúc-khôngkhóđượcthỏamãn;thìđúngvậy,Gotami,phảihiểurằngGiáoLýấyhẳnlàChánhPháp(Dhamma),làGiớiLuật(Vinaya),làGiáoHuấncủaĐứcĐạiSư."
ÍtlâusauđóbàđắcQuảALaHánvớitrikiếnphântích(Patisambhida)cùngtrítuệtrựcgiác.
CácmệnhphụphunhândòngSakya(ThíchCa)đãthọlễxuấtgiacùnglúcvớibàcũngđắcQuảALaHán.
TronghàngnữđệtửcủaĐứcPhật,bàMahaPajapatiđượcliệtvàohàngcaohạvànhiềukinhnghiệmnhất(Rattannu).
KinhTherigathacóghinhiềudòngthơdobàđọclênsaukhiđắcQuảALaHán.
Chúthích:
.Dhammapada,KinhPhápCú,câu13-14↩
.PsalmsoftheBrethren,trang127.Câu157-158↩
17
18
1
2
3
![Page 177: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/177.jpg)
.Jataka,TúcSanhTruyện,số456.JatakaTranslation,tậpIV,trang61.↩
.NhưngọcXáLợicủaĐứcPhật.↩
.KalingabodhiJataka,số479.Jataka,tậpIVtrang228.JatakaTranslation,tậpIV,trang142.↩
.Đâylàcộicâylịchsửcaoniênnhấtđượcsùngbái.CộiBồĐềnàyđếnnayvẫncònsốngtạiSahetMahet(tênhiệntại),trướckialàSavatthi,ẤnĐộ.↩
.PsalmsoftheBrethren,trang354.Theragatha,câu1424.↩
.AnguttaraNikaya,TăngNhứtAHàm,tập1,trang24.GradualSayings,phần1,trang19↩
.DighaNikaya,TrườngAHàm-ParinibbanaSutta,KinhĐạiNiếtBàn.↩
.BuddhistLegends,tậpIII,trang160.↩
.PsalmsoftheBrethren,trang353.Theragatha,câu1020.Dhammapada,KinhPhápCú,câu147.↩
.TrongTámGiớiChánhnày,ngườitạigiacưsĩcóthểkhóhiểuđượcmộtvàigiớivìnhữnggiớinàychỉliênquanđếnhàngxuấtgia.↩
.VàonhữngngàyRằmvàMùngMộtcácvịtỳkhưuhọplại,đọcnhữnggiớiluậtcănbản.↩
.Nghithứcchấmdứtthờikỳkiếthạ.↩
.Mộthìnhthứcphạtkỷluật.↩
.XemGradualSayings,IVtrang184.↩
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
1617
![Page 178: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/178.jpg)
.VinayaTexts,phầnIII,trang329-330.GradualSayings,phầniv,trang186-187.↩
.Hiểubiếtphântíchvềýnghĩa(Attha),Pháp(Dhamma),cănnguyên(Nirutti),vàthấuđáocảba(Patibhana).↩
17
18
![Page 179: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/179.jpg)
![Page 180: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/180.jpg)
NhữngNgườiChốngĐốivàNhữngĐạiThíChủ
Cũngnhưtảngđávữngchắckhôngbịgiólàmlaychuyển,bậctrítuệkhôngxúcđộngtrướcnhữnglờitándươnghaykhiểntrách.
KinhPhápCú
ĐứcPhậtgiacôngkiếntạohạnhphúcchonhânloạimộtcáchbấtvụlợivàkhôngcóbấtluậnsựphânbiệtnàogiữangườigiàuvàngườinghèo,hạngcaosangquyềnquývàhạngkhốnkhổthấphèn.NhữngngườitheochânvànhữngngườihộtrìNgàixuấtthântừcấpbậcthấpnhấtđếnnấcthangxãhộicaonhất.Từvuachúađếnquanquyền,từcácnhàtrưởnggiả,triệuphú,đếnhạngcùngđinh,từngườicótâmđạonhiệtthànhđếngáigianghồtrụylạc,namvànữgiớithuộccácgiaicấpxãhộiđềuhếtlòngquýmếnĐứcPhật,chennhauphụngsựNgàivàđemsứmạngcaocảcủaNgàiđếnmứcthànhcôngrựcrỡ.Ngườigiàutiềncủathìxâydựngtuviện,cònngườinghèo-vẫngiàuđứctin-thìbiểulộtâmthànhcủamìnhmộtcáchkhiêmtốnhơn.Vớitâmxảhoàntoàn,ĐứcPhậtthọlãnhvậtcúngdườngcủangườigiàunhưngườinghèo,khôngcósựkhácbiệtnào.
Tuynhiên,đốivớingườinghèokhóvàhạngthấphènđêtiệnthìNgàibàytỏlòngbimẫnnhiềuhơn.Tựahồnhưong,hútmậttừnhụyhoamàkhônglàmtổnthươngđếnhoa,ĐứcPhậtsốnggiữatínđồvàthíchủmàkhônglàmtổnhạiaimảymaynào.LễvậtnhiềuloạiđượcdângtớitấpđếnNgài.Ngàithọnhậntấtcả,nhưnghoàntoànkhôngluyếnái.
![Page 181: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/181.jpg)
Mặcdầuphụcvụthếgianvớichủýtuyệtđốitinhkhiếtvàhoàntoànbấtvụlợi,ĐứcPhậtlắmkhiphảiđươngđầuvớinhiềusựđốinghịchmãnhliệttrongnhữngngàychâuduhoằngPháp.Ngàibịchỉtríchnghiêmkhắc,bịđốixửtàntệ,chửimắngvàtấncôngmộtcáchtànbạo.KhôngbaogiờcóvịGiáoChủnàophảichịusựđốixửkhắcnghiệtđếnmứcấy.NhữngngườitựxemmìnhlàthùnghịchcủaĐứcPhậtthườnglàđạosưhaytínđồcủacáchệthốngtôngiáochủtrươngnhữngnghithứcdịđoan,tạonhữngphongtụcvôích,cóhạiđếnsựtiếnbộtinhthần.NguyhiểmnhấtlàngườianhvợcủaNgài--khicònlàBồtátSiddhattha(SĩĐạtTa),vàcũnglàmônsinhcủaNgài--saukhiđắcQuảPhật.ĐólàDevadatta(ĐềBàĐạtĐa),ngườiquyếttâmmưusátNgài.
ĐứcPhậtvàDevadatta
Devadatta(ĐềBàĐạtĐa)làconVuaSuppabuddhavàHoàngHậuPamita ,mộtngườicôcủaĐứcPhật.CôngChúaYasodhara(DaDuĐàLa)làchịôngDevadatta.Nhưvậy,ôngvừalàanhemcôcậu,vừalàemvợcủaTháiTửGotama,tứcĐứcPhậtkhicònlàBồTát.ÔngxuấtgiacùngmộtlúcvớiĐạiĐứcAnandavàcáchoàngthândòngSakya(ThíchCa).TỳKhưuDevadatta(ĐềBàĐạtĐa)khôngđắcđượcthánhQuảnàonhưngcónhiềuphépthầnthông(Pothujjanika-iddhi)lỗilạc.MộttrongnhữngđạithíchủhộtrìNgàilàVuaAjatasattu(AXàThế),ngườiđãkiếntạochoNgàimộttuviện.
Trongnhữngngàyđầutiênsaukhixuấtgia,TỳKhưuDevadatta(ĐềBàĐạtĐa)cómộtnếpsốnggươngmẫu,caothượngđếnđộĐạiĐứcSariputta(XáLợiPhất)đikhắpthànhRajagaha(VươngXá)cangợitàiđứcNgài.Vềsau,bịdanhlợitrầnthếlàmmùquáng,ĐạiĐứcDevadattalạiganhtỵvớiĐứcPhậtvàhoàntoànđổitánh,trởnênngườithùnghịchnguyhiểmnhấtcủaĐứcPhật.Cùngmộtlúc,khilòngsânhậnđốivớiĐứcPhậtphátsanhtrongtâm,baonhiêuphépthầnthôngcủaôngtựnhiênmấthết.
1
![Page 182: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/182.jpg)
Mặcdầutưcáchxấuxavàsốngđờiđồitrụy,Devadatta(ĐềBàĐạtĐa)córấtđôngđệtửvàcóngườisùngbáivàtôntrọngôngcònhơnĐạiĐứcSariputta.
MộthômTỳKhưuDevadattađếnhầuPhật,vàthỉnhcầuĐứcPhậtgiaoquyềnchoôngchưởngquảnGiáoHộiTăngGià,vìlúcấyniênthọĐứcPhậtđãcao.ĐứcPhậtthẳngthắntừchối:"ChíđếnSariputta(XáLợiPhất)vàMoggallana(MụcKiềnLiên),NhưLaicònchưagiaophóGiáoHộiTăngGià,cóđâuNhưLaigiaochongươi".ĐạiĐứcDevadattalấylàmtứcgiậnvànguyệntrảthù.ĐểgiữgìnvàbảotrìuytíncủachúngTăng,ĐứcPhậtchocôngbốrằngchỉcóDevadattachịutráchnhiệmvềnhữnghànhđộngcủaôngdướidanhnghĩaTamBảo(Phật,Pháp,Tăng).
SauđóDevadattaâmmưuvớiTháiTửAjatasattu(AXàThế)toansáthạiĐứcPhật.ÔngkhuyênAjatasattunêngiếtchađoạtngaivàng.PhầnôngsẽgiếtĐứcPhậtđểnắmquyềnchưởngquảnGiáoHộiTăngGià.Kẻbấthiếu,Ajatasattu,thànhcôngmưusátngườichacótâmđạonhiệtthành.CònDevadattathìthuênhữngtaythiệnxạđigiếtĐứcThếTôn.Nhưngtráivớiđiềuôngmongmuốn,tấtcảnhữngngườiđượcthuêấy,lúcgầnđếnĐứcPhậtđềuxinquyyTamBảovàtheoNgài.Mưuđồbấtthành,DevadattaquyếttâmchínhôngtasẽrataysáthạiĐứcPhật.TronglúcĐứcPhậtđibênsườnnúiGijjhakuta(LinhThứu),ôngtrèolênđỉnhcao,xômộttảngđátolănxuốngngayĐứcPhật.Maythay,đávanhằmmộttảngđákhác,bểralàmnhiềumảnhvàchỉcómộtmảnhvụnrơinhẹvàochânĐứcPhậtlàmmáuchảy.VịlươngyJivakaliềnđếnsănsócvếtthươngchoNgài.
Mộtlầnkhác,DevadattamưutoanlàmhạiĐứcPhậtbằngcáchchotượngNalagiriuốngrượumạnhđếnsayrồixuanóchạyngayvàoĐứcPhật.KhitượngNalagiritrởnênrấtdữtợnchạyvồđếngần,thìĐạiĐứcAnanda,lậtđậtđứngchặntrước,địnhhysinhchovoiđạpmìnhđểcứunguyĐứcPhật.NhưngĐứcThếTôndùngtâm"Từ"(Metta)cảmhóavoisay.
![Page 183: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/183.jpg)
Sauhànhđộngtộilỗiấy,Devadatta(ĐềBàĐạtĐa)mấthếtuytín,vàdưluậncựckỳchốngđốiông.VuaAjatasattu(AXàThế)phảibỏrơi,khôngnângđỡôngnữa.Tiếngxấulanrộngvàbaonhiêuânhuệcủanhàvuađềumấtdần.NhưngDevadatta(ĐềBàĐạtĐa)vẫncònnhiềungãmạnvàcốhạiĐứcPhậtchokỳđược.Vớitríthôngminhsẵncó,ôngtaxoayquamộtmưutoancóvẻhòabìnhhơn.CùngvớinhữngtâmhồnkhôngkémxấuxatộilỗinhưTỳKhưuKokalika,ôngâmmưuchiarẽTăngGià.
Mộthôm,ôngđếnyêucầuĐứcPhậtbanhànhthêmnămđiềusauđâytronggiớiluậtchohàngxuấtgia:
1.TỳKhưuphảisốngtrọnđờitrongrừng.
2.TỳKhưuphảisốngđờiduphươnghànhkhất.
3.TỳKhưuphảiđắpyPamsakula(ymaybằngnhữngmảnhvảilượmởcácđốngrác,hoặcởnghĩađịa).
4.TỳKhưuphảisốngdướigốccây.
5.TỳKhưuphảitrườngchay(ănchaysuốtđời).
BiếttrướcrằngĐứcPhậtsẽkhôngchấpthuậnlờiyêucầu,nhưngcốýthỉnhnguyệnđểĐứcPhậttừchối,rồiôngsẽdựavàođấyđểnóixấuĐứcPhậtvàdođóôngmongsẽđượcsựủnghộcủađámngườikémhiểubiết.
Vớilòngtừbivàđứcquảngđạikhoandungbaola,ĐứcPhậttuyênbốrằngcácđệtửNgàiđượctựdohànhđộngvềnămđiềunày,muốnápdụnghaykhôngcũngđược.Ngàikhôngbắtbuộcphảitheomộtchiềunàonhấtđịnh.
Devadatta(ĐềBàĐạtĐa)liềndựavàosựtừchốiấylàmcớđểgâychiarẽtronghàngTăngchúng.Ôngkêugọicáctỳkhưunhưsau:"Nàycácđạohữu,nhữngđiểmyêucầucủatôivànhữnglờicủaĐứcPhật,lờinàocaothượnghơn?Aimuốnthoátkhỏimọiđaukhổhãytheotôi".Lúcấycónhữngvịmới
![Page 184: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/184.jpg)
xuấtgia,khôngrànhGiáoPháp,nhìnthấyđềnghịcủaDevadattacóvẻhợplýnênđitheoôngđếnGayasisa.NhưnghaiNgàiSariputtavàMoggallana,theolờidạycủaĐứcPhật,đitheosauđếnđóđểgiảithíchGiáoPhápchonhữngngườilầmđườnglạclốiấy,vàđưacácvịấyvề.
Từđóvềsau,nhữngngàyđentốivồnvãđếnDevadatta.Ônglâmbệnhtrầmtrọng.
Trướckhinhắmmắt,ôngthànhthậtănnănhốicảivàmongmuốnyếtkiếnĐứcPhật.Nhưnglúcấynghiệpdữtrổsanhvàôngphảichếtmộtcáchcựckỳkhốnkhổ,khôngđượcgặpĐứcPhật.Tuynhiên,đếnphútcuốicùngôngđọccâukinhquyyPhật.
Mặcdầuôngphảichịusốngtrongkhổcảnhvìnhữngtộiácquantrọng,kinhsáchghirằngtrongmộttươnglaixaxôi,donhờcuộcsốngtrongsạchvàcaothượngtrongnhữngnămđầu,Devadatta(ĐềBàĐạtĐa)sẽtrởthànhmộtvịPhậtĐộcGiáctênAtthissara.
Anathapindika(CấpCôĐộc)
Vịthíchủ(dayaka)quantrọngnhấtthờiĐứcPhậtcòntạitiềnlàôngAnathapindika(CấpCôĐộc),mộttrưởnggiảtriệuphú.TêntộccủaônglàSudatta.Vềsau,dolòngquảngđạivôsongcủaông,ngườiđờitặngôngdanhhiệuAnathapindika,cónghĩalà"nuôiănnhữngngườikhôngđượcgiúpđỡ",hay"trợcấpnhữngkẻcôđơnhiuquạnh".Savatthi(XáVệ)lànơichônnhaucắtrúncủaông.
NgàykiaôngcóviệcđitừSavatthiđếnRajagaha(VươngXá)đểgặpngườianhrể.HômấyônganhrểkhôngratậncửađểđónôngnhưthườnglệmàôngSudattaphảivàotậnphíasaunhàđểgặpanh,lúcấyđangbậnrộnlochuẩnbịmộtbữatiệc.Khihỏira,SudattalấylàmvuiđượcbiếtrằngngườianhrểđangsửasoạnđểđóntiếpĐứcPhậtvàongàyhômsau.
![Page 185: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/185.jpg)
Thoángngheđếndanhtừ"Buddha"-Phật,tronglòngSudattađãchớmnởmộthứngthúlạthườngvàônghếtlòngmongmỏiđượcgặpĐứcPhật.ÔngcũngđượcbiếtrằnglúcấyĐứcPhậtđangngựtrongcụmrừngSitavana,gầnđấy,vàkhinghĩrằngquahômsausẽđượccơhộiquýbáuyếtkiếnNgàithìônglấylàmhoanhỷ,yêntríđingủ.NhưnglòngvẫnnônnaomonggặpĐứcPhật,đếnđộkhônglàmsaongủđược.Trongđêmkhuya,ôngdậysớmvàđilầnđếnrừngSitavana,xuyênquamộtnghĩađịa.Lúcấymộthiệntượngmớilạxảyđếnchoông.Khirađitrongđêmtối,đứctincủaôngvớiĐứcPhậtthậtvôcùngtrongsạch.Dođó,cónhữngtiasángpháttủaratừthân.Thấyánhsángtựnhiênphátsinh,ôngđâmrasợhãivàmuốnquaytrởvề.BấygiờTrờiYakkha(ĐếThích)khuyếnkhíchôngnhưsau:
"Hàngtrămthớttượnghay,cảtrămngựagiỏi,Đúngvậy,vàhàngtrămcỗxe,Cảtrămngànthịnữ,taiđeoĐầyvòngvàng-tấtcảnhữngđiềuấykhôngbằngMộtphầnnhỏ(nguyênvăn:mộtphầnmườisáu)củamộtbướcđi(nhưthếnày).Hãytiếnbước!Hãymạnhdạnđitới!Tiếptụcđicólợihơnlàtrởvề. "
Đượckhíchlệ,trưởnggiảSudattahếtsợ,canđảmbướctới,vàđứctintrởlạitrongsạch.Ánhsángdođóphátsanhlại.Ôngsợ.Ánhsángmất.TrờiĐếThíchkhuyếnkhích.Vànhưvậyđếnlầnthứba.RốtcụcôngđếnrừngSitavananhằmlúcĐứcPhậtđangđikinhhànhngoàitrời,biếtrằnglúcấyôngsẽđến.ĐứcPhậtgọiônglạigần.
TrưởnggiảAnathapindika(CấpCôĐộc)lấylàmhoanhỷđượcyếtkiếnĐứcPhậtvàcungkínhhỏithămNgàicóyênvuikhông.ĐứcPhậttrảlời:
2
![Page 186: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/186.jpg)
"ChắcchắnlúcnàocũngyênvuiVìbêntrongmộtvịALaHánMọithứlửađềuđượcdậptắt.Khôngcònđeoníudụcvọng,Hoàntoànmátmẻ.Dứtbỏmọimầmmốngkhảdĩtạođờisốngmới,Cắtđứtmọitróibuộcphiềnphức,ChếngựmọiđaukhổvàphiềnnãoMộtvịALaHánluônluônđượcantĩnhvắnglặngVìtâmđãthànhtựutrạngtháithanhbìnhanlạc. "
SaukhinghePháp,ôngAnathapindika(CấpCôĐộc)đắcQuảTuĐàHườn(Sotapatti,NhậpLưu),vàcungthỉnhĐứcPhậtnhậpHạtạiSavatthi.ĐứcPhậtchấpthuậnvàgợiýrằngchưPhậtchỉthíchởnơivắngvẻ.TrưởnggiảCấpCôĐộctrởvềSavatthimuamộtthửađấtcủahoàngthânJeta.Chuyệntíchthuậtrằnggiátiềncủathửađấtấyđượcphânđịnhbằngcáchsắptiềnvàngtrênmặtđất.Tiềntrảirađếnđâulàđếnđóđấtđãđượcbán.Trênđấtấy,TrưởngGiảAnathapindika(CấpCôĐộc)kiếntạongôitịnhxátrứdanhJetavana(KỳViên).NơiđâyĐứcPhậtnhậpHạmườichínlần.PhầnlớncácbàiPhápcũngđượcĐứcPhậtthuyếtgiảngtạiđây.
ĐasốcácbàiPhápcóliênquanđếnhàngcưsĩlàdoĐứcPhậtgiảngchoôngAnathapindika,mặcdầunhiềulầnôngmuốnmàkhôngdámhỏivìsợlàmphiềnĐứcPhật.
Lầnnọ,khithuyếtgiảngvềphápbốthíchoôngAnathapindika(CấpCôĐộc),ĐứcPhậtdạyrằngdângcúngđếnchưTănghayĐứcPhậttạorấtnhiềuphướcbáu.Nhưngkiếnthiếttuviện,giúpchưtỳkhưucóchỗtuhànhcàngđượcnhiềuphướcbáuhơn.CàngnhiềuphướchơnxâycấttuviệnlàquyyTambảo.CàngnhiềuphướchơnquyyTamBảolànghiêmtrìNăm
3
![Page 187: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/187.jpg)
Giới.CàngnhiềuphướcbáuhơnTrìgiớilàhànhThiềnmộtlúcvềtâmTừ.Vàcuốicùng,hơntấtcảcácphướcbáu,làpháttriểnsựchứngngộtánhcáchvôthườngcủavạnhữu(Vipassana-MinhSátTuệ) .
VậytheotinhthầnbàiPhápnày,bốthílàbướcđầutiêntrênđườngtutậpcủangườiPhậttử.Quantrọnghơnbốthílànghiêmtrìítnữalànămgiớicănbản,tứctựkhépmìnhvàokỷcươngcókhuynhhướngkiểmsoáthànhđộngvàlờinói.QuantrọngvàhữuíchhơnnữalàtraudồinhữngđứctánhcaothượngnhưtâmTừ(Metta).Nhưngtrêntấtcả,quantrọngvàhữuíchhơntấtcảmọikỷcươngmàmìnhtựđặtchomìnhlàthànhthậtcốgắng,kiêntrìtậnlựcchuyêncầnđểthấutriệtsựvật,thônghiểuthựctướngcủađờisống.
Giảngvềbốnloạihạnhphúccủangườicưsĩ,ĐứcPhậtdạy:
"Cóbốnloạihạnhphúcvậtchấtmàngườitạigiacưsĩcóthểthọhưởng,thỉnhthoảngvàtùycơhội,là:hạnhphúcđượccóvậtsởhữu(atthisukha),hạnhphúcđượccótàisản(bhogasukha),hạnhphúckhôngnợnần(ananasukha),vàhạnhphúckhôngbịkhiểntrách(anavajjasukha).
'Hạnhphúcđượccósởhữulàgì?'
"Làhạnhphúccủangườikiađãtạonêntàisảndonhờnỗlựccốgắng,nhờsứclaođộngchântayvàmồhôinướcmắt,thâuthậpvàthọlãnhmộtcáchhợppháp.Khinghĩrằngtàisảnnàytađãtạonêndonhờsựnỗlựccốgắng,thâuthậpvàthọlãnhhợppháp,ngườikiacảmthấythỏathíchvàmãnnguyện.Đólàhạnhphúcđượccóvậtsởhữu.
'Hạnhphúcđượccótàisảnlàgì?'
"Làhạnhphúccủangườikiađãtạotàisảndonhờnỗlựccốgắng.Giờđâychínhmìnhthọhưởngtàisảnấy,hoặcdùngcủaấyđểgieophước.Khinghĩrằngnhờtàisảnđãtạonênnaychínhtathọhưởngvàgieothêmphước,
4
![Page 188: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/188.jpg)
ngườikiacảmthấythỏathíchvàmãnnguyện.Đólàhạnhphúcđượccótàisản.
'Hạnhphúckhôngmangnợlàgì?'
"Làhạnhphúccủangườikiakhôngthiếuaimónnợnhỏnợlớnnào.Khinghĩrằngtakhôngthiếuaimónnợnhỏlớnnào,ngườikiacảmthấythỏathíchvàmãnnguyện.Đógọilàhạnhphúckhôngmangnợ.
'Hạnhphúckhôngbịkhiểntráchlàgì?'
"Làhạnhphúccủabậcthánhnhântrongsạch,khôngcógìđểbậntâmhốicải,khôngcógìđángbịphiềntráchvềtưtưởng.Khôngnghĩrằngmìnhthọhưởnghạnhphúc,khôngcógìđángbịkhiểntráchvềhànhđộng,khôngcógìđángbịkhiểntráchvềlờinóivàkhôngcógìđángbịkhiểntráchvềtưtưởng,bậcthánhnhâncảmthấyhoanhỷ.Đólàhạnhphúckhôngbịkhiểntrách.
"Thànhtựuhạnhphúckhôngmangnợ.Ngườikiacóthểnghĩrằngmìnhđượcphướcbáuthậtsựcóquyềnsởhữu.Khithọhưởnghạnhphúccótàisản,ngườikianhậnthấyđólànhờtrítuệ.Vànhậnthấytứchiểubiết.Vậyngườikiasángsuốtvềcảhaiphươngdiện.Nhưngđóchỉmộtphầnnhỏ(nguyênvăn:mộtphầnmườisáu)Sovớihạnhphúckhôngbịkhiểntrách."
Nhânmộtcơhộikhác,khiĐứcPhậtđếnviếngnhàTrưởnggiảAnathapindika(CấpCôĐộc),Ngàinghecótiếngồnàophíasaunênhỏithăm.ÔngCấpCôĐộcbạch:
6
![Page 189: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/189.jpg)
"BạchhóaĐứcThếTôn,đólàSujata,dâucủacon,vẫnsốngchungvớichúngcon.Nólàconnhàgiàucóvàtrưởngthànhtrongcảnhsungtúccủagiađình.Nókhôngnghelờichamẹchồngvàkhôngđểýđếnlờikhuyêndạycủachamẹchồng.Nócũngkhôngbiếttôntrọng,kínhnểvàsùngbáiĐứcThếTôn".ĐứcPhậtchogọicôdâuvàgiảngchonghemộtbàiPhápvềbảyhạngvợtrênthếgian,thờixưacũngnhưtrongxãhộihiệnđại:
"Ngườikhôngsẵnlòngbimẫn,tâmhồnđồibại,khôngngóngàngchămsócchồngvàkhôngnhãnhặnônhòa.Ngườidễbịkhiêugợi,dễbịkíchthíchlàmchuyệnhưhèntrắcnết,cókhuynhhướngphárốiquấyrầy-Hãygọikẻấylà"mộtngườivợkhuấyrối!"--(Vadhakabhariya)
"Kẻphungphícủachồng,dầuchútđỉnhnàomàchồngđãcócôngtạonênbằngtiểucôngnghệ,thươngmạihaynôngnghiệp-Hãygọikẻấylà"mộtngườivợcótánhtrộmcắp!"--(Corabhariya)
"Ngườilàmbiếng,thamăn,cảngàykhônglàmgìmàchỉngồilêđôimáchvàlalốigắtgỏngomsòm,khôngđểýđếncônglaokhổnhọcvàchuyêncầncủachồng-Hãygọikẻấylà"mộtngườivợnhưbàchủ!"--(Ayyabhariya)
"Ngườiluônluônhiềnlươngvàtừmẫn,bảovệchồngnhưbàmẹhiềnchămsócđứaconduynhấtvàthậntrọnggiữgìncủacảimàchồngtạonên.Trôngnomvàđểýtừngtímột-Hãygọingườiấylà"mộtngườivợnhưmẹ!"--(Matubhariya)
"Ngườikínhnểchồngnhưemđốivớianh,khiêmtốnônhòavàhếtlòngphụcvụmọiýmuốncủachồng-Hãygọingườiấylà"mộtngườivợnhưemgái!"--(Bhaginibhariya)
"Ngườihoanhỷđếnvớichồngnhưgặplạingườibạnthânlâungàyxacách,conngườicaoquý,đứchạnhvàtrongtrắng-Hãygọingườiấylà"mộtngườivợnhưngườibạn!"--(Sakhibhariya)
![Page 190: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/190.jpg)
"Người,khibịhămdọasẽlàmtổnhạiđếnmình,hayhìnhphạtmình,khôngnổigiậnmàtrầmtĩnh,chịuđựngtấtcảmàkhôngácý,luônluônvânglờichồngmàkhôngbaogiờsânhận-Hãygọingườiấylà"mộtngườivợnhưtớgái!"--(Dasibhariya)
ĐứcPhậtgiảnggiảivềđặctánhcủabảyhạngvợtrongthếgianvàlưuýrằnghạngvợgâyrốichochồng,trộmcắpvàlàmbàchủcủachồnglàxấu.Tráilại,hạngvợđốivớichồngcótìnhthươngnhưmẹ,nhưemgái,nhưbạnvànhưngườitớgáitrungthànhlàtốtvàđángđượctándương.VàNgàihỏi:"NàySujata,đólàbảyhạngvợ,conthuộcvềhạngnào?"
--BạchhóaĐứcThếTôn,xinNgàihãynghĩrằngkểtừnayconthuộcvềhạngvợnhưngườitớgái.
ÔngAnathapindika(CấpCôĐộc)đếnviếngĐứcPhậtmỗingàyvàđôikhinhậnthấyrằngtronglúcĐứcPhậtvắngmặtcónhiềuthiệntíntỏrathấtvọngvìđếnmàkhôngđượcyếtkiếnNgài,nênôngbạchvớiĐạiĐứcAnandaxinthuậtlạichoĐứcPhậtvàthỉnhý,xemcócáchnàođểchothiệntínbàytỏlòngkínhmếnngưỡngmộkhiNgàibậnchâuduhoằngPháp.KếtquảlàmộtcâyBồđềđượctrồngngaygiữalốivàotịnhxá .
VợTrưởngGiảCấpCôĐộc,BàPunnalakkhana,làmộtngườihiềnlươngđạođức.MahaSubhadda,CulaSubhada,vàSumana,bangườicongáiôngđềucótâmđạorấtnhiệtthành.HaichịđắcQuảTuĐàHườn.NgườiemútđắcQuảTuĐàHàm.Contraiduynhấtcủaông,Kala,lúcbanđầukhôngthíchđichùalễPhậtvàkhôngchịughépmìnhvàonếpsốngđạohạnhnhưngvềsau,nhờsựkhéoléocủacha,nghelờidạycủaĐứcPhậtvàđắcQuảTuĐàHườn.
ÔngAnathapindika(CấpCôĐộc)trúthơithởcuốicùngsaukhingheĐứcSariputta(XáLợiPhất)thuyếtmộtthờiPháp .
6
7
8
![Page 191: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/191.jpg)
Lúccảmthấykhôngcònsốngđượclâungàynữa,ônggởingườiđếnbáotinchoĐứcPhậthayrằngbệnhtìnhôngđãđếnhồitrầmtrọng,xinkínhcẩnđảnhlễĐứcPhậtvàcungthỉnhĐứcSariputta(XáLợiPhất)mởlượngbimẫn,quanglâmđếnviếngtrướckhiôngnhắmmắt.
Theolờithỉnhcầu,ĐạiĐứcSariputtađicùngvớiĐạiĐứcAnandađếnnhàTrưởngGiảAnathapindika(CấpCôĐộc)vàhỏithămvềbệnhtrạngông.ÔngCấpCôĐộcbạchrằngmìnhđangđauđớnvôcùngvàkhôngthấydấuhiệuthuyêngiảm.
ĐứcXáLợiPhấtliềnthuyếtgiảngchoôngmộtbàiPhápcaosiêu.Khinghexong,nướcmắtôngrànrụatràora.ĐứcAnandathấyvậyhỏicóphảiônglosợnêntinhthầntrởnênsuynhượckhông?Ôngtrảlời:"KínhbạchĐạiĐức,thậtkhôngphảivậy,tinhthầnconkhôngchútgiảmsuy.ẤychỉvìmặcdầuđãnghenhiềubàiPhápdoĐứcTônSưthuyếtgiảng,conchưahềđượcnghePhápcaosiêunhưthếnày."
ĐạiĐứcXáLợiPhấtgiảithíchrằng:"NhữngPhápcaosiêunhưthếnàychỉđểgiảngchocácđệtửtiếnbộchớkhôngchohàngcưsĩ,bởivìhọsẽkhôngthểthấuhiểu."
ÔngAnathapindika(CấpCôĐộc)nhâncơhộinàythỉnhcầuĐạiĐứcSariputta(XáLợiPhất)truyềnbáGiáoPhápcaosiêuvàkhóhiểunàyđếnnhữngngườicưsĩtạigia,vìcóngườisẽcóthểlãnhhội.
KhihaivịđệtửcủaĐứcPhậtravềthìôngCấpCôĐộcthởhơicuốicùngvàtứckhắctáisanhvàocungTrờiTusita(ĐấuXuất).
ĐêmấyvịTrờiAnathapindika,từcungTrờiĐấuXuấttrởvềtịnhxá,hàoquangcủaNgàichiếungời,sángcảKhuppipasavườn.NgàiđảnhlễĐứcPhật,tándươngphẩmhạnhvàtàiđứccủaĐạiĐứcSariputtavàbàytỏniềm
![Page 192: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/192.jpg)
hânhoanđượcgặplạiĐứcPhậtvàchưvịđệtửcủaĐứcPhậttrongtịnhxádoNgàikiếntạo.Cũngtrongdịpnày,vịTrờiAnathapindikaghinhận:
"Thiệnývàtrítuệ,cùngvớiTâmđượcrènluyệnđúngphươngphápVàphẩmhạnhcaothượngnhấtDựatrêncănbảngiớiluật,Làmchochúngsanhtrongsạch,Chớkhôngphảigiaicấphaytàisản. "
BàVisakha
VisakhalàcongáinhàtriệuphúDhananjaya.Côrấtgiàulòngquảngđạivàcótâmđạonhiệtthành.MẹcôlàSumanaDevivàôngngoạicôlànhàtriệuphúMendakamàcôhếtsứcthươngmếnvàquýtrọng.
Ngàynọ,khicômớilênbảy,ĐứcPhậtcódịpđếnviếngBhaddiya,quêcô,trongVươngQuốcAnga.Đượcnghetinlànhấy,ôngngoạicôbảo:"Nàycháuthânmến,hômnaylàngàyvuicủacháuvàcủaông.Vậycháuhãytậptrungnămtrămtớgái,nhữngnôtỳcủacháu,bắtkếnămtrămcỗxecùngvớinămtrămthịnữ,cháuhãyđiđóntiếpĐứcPhật".
Côvuivẻvânglời.Khiđếnnơi,côđảnhlễĐứcPhậtrồicungkínhngồiquamộtbên.ĐứcThếTônlấylàmđẹpýthấytưcáchphongnhãlễđộcủacô.TuytuổicònnhỏnhưngtinhthầncôVisakhađãđếnmứctiếnbộkhácao.SaukhingheĐứcPhậtthuyếtPháp,côđắcQuảTuĐàHườn.
KinhsáchghirằngcôVisakhacósứcmạnhnhưđànôngvàrấtmỹmiềuduyêndángtừthuởcònthơ.Tócnàngtựanhưđuôicôngvàkhibỏxảradàichílaiáorồicuộntrởlên.Môinàngtựnhiênđỏhồngvàrấtdịudàng.Răng
9
![Page 193: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/193.jpg)
trắngnhưngà,khítkhaođềuđặnvàsángngờinhưhaihàngngọc.DacôVisakhamịnmàngnhưcánhhoasenmàuvàng.Chođếnlúcgiàvàcóđôngcon,BàVisakhavẫncòngiữhìnhdángđẹpđẽcủathờisontrẻ.
Đượcphúchonămvẻđẹpcủangườiphụnữ-tóc,da,xương,vócvàtuổitrẻ-Visakhalạicòntrítuệhơnngười,sángsuốttrongviệcthếgiancũngnhưtronglãnhvựctinhthầnđạođức.
Lúccònmườilămmườisáutuổi,nhânmộtngàylễnọ,nàngcùngđivớinhiềutỳnữramésôngđểtắm.Tìnhcờmộtđámmưatotừxakéođến.Tấtcảmọingườiđềulậtđậtbỏchạyvàotạmtrútrongmộtcănnhàbỏtrống,trừcôVisakha.
Cùnglúcấycũngcóvàivịbàlamônđangđitìmmộtngườiphụnữcóđủnămvẻđẹpchoôngthầytrẻtuổicủamình.Côkhôngvộivãhấptấpmàchậmrãi,khoanthailầnbướcđivàođụtmưatrongnhà.Cácvịbàlamôntrôngthấylấylàmngạcnhiên,hỏicôtạisaokhôngchạymauvàochokhỏiướtmình.
CôVisakhanhâncơhội,ứngkhẩunóilênquanđiểmcủamình.Cônóirằngcôcóthểcònchạymauhơnnhữngngườikhác,nhưngcốýkhônglàmvậy.Vàcôgiảithíchrằngnếucóvịvuakiađangmặcsắcphụctriềuđìnhbỗngnhiênxănáoquầnlênchạyhốihảvàocungđiện,thìắtkhôngthíchđáng.Mộtthớtngựtượngđườngbệoainghiêm,mìnhmangđầytrangsứcmàkhôngdõngdạclầnbước,lạiđâmđầubỏchạyngoàiđường,thìcũnglàmộtcảnhtượngtráimắt.Nhữngnhàsưthanhnhãkhảkínhcũngbịchỉtríchnếucácngàichạyxốcxếchybát.Cùngthếấy,ngườiphụnữchạyngoàiđườngnhưđànôngsẽmấthếtnềnếpđoantrangphongnhã.
CácvịbàlamônlấylàmhoanhỷđượcnghenhữnglờicaođẹpấyvànghĩrằngcôVisakhasẽlàngườivợlýtưởngchothầymình.SauđómọiviệcthíchnghiđượcsắpxếpđểvịthầybàlamônPunnavaddhana,concủanhà
10
![Page 194: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/194.jpg)
triệuphúMigara,vốnkhôngphảilàPhậttử,đicướicôVisakha.
Lễcướicửhànhrấttrọngthể.Ngoàinhữngcủahồimônrấtquantrọngvànhữngmónđồtrangsứcquýgiá(mahalatapilandhana),ngườichasángsuốtcòndạycongáinhữngđiềusauđây:
1. Khôngđemlửatrongnhàrangoàingõ.2. Khôngđemlửabênngoàivàonhà.3. Chỉchođếnnhữngngườibiếtcho.4. Khôngchođếnnhữngngườikhôngbiếtcho.5. Chođếncảhai,nhữngngườibiếtchovànhữngngườikhôngbiếtcho.6. Ngồimộtcáchanvui.7. Ănmộtcáchanvui.8. Ngủmộtcáchanvui.9. Coichừnglửa.10. TôntrọngcácvịTrờitrongnhà.
Cácđiềuấycónghĩalà:
1. Khôngnênnóixấuchồngvàchamẹchồngvớingườingoài.Cũngkhôngnênđemchuyệnxấubênnhàchồngthuậtlạichongườingoài.
2. Khôngnênngồilêđôimách,nghengóngnhữngchuyệnxấucủangườingoàirồiđemvềnhàbàntán.
3. Đồtrongnhàchỉnênđưachonhữngngườinàomượnrồitrảlại.4. Khôngnênđưachonhữngngườimượnđồmàkhôngtrảlại.5. Phảigiúpđỡthânbằngquyếnthuộcnghèokhó,dầuhọtrảlạiđược
haykhông.6. Phảingồiđúngchỗthíchnghi.Khithấychamẹchồngđếnphảiđứng
dậy.7. Trướckhiăncơmphảicoicódọnđầyđủchochamẹchồngvàchồng
chưa.Cũngphảicoichừngxemngườilàmtrongnhàcóđượcchăm
![Page 195: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/195.jpg)
sócđầyđủkhông.8. Trướckhiđingủphảiquansátnhàcửa,ghếbàn.Cửađóngthengài
cẩnthận.Xemcoinhữngngườigiúpviệctrongnhàcólàmđủbổnphậncủahọchưavàchamẹchồngđãđingủchưa.Thếthườngngườinộitrợphảithứckhuyadậysớm,vàtrừkhiđauốm,khôngnênngủngày.
9. Phảixemchồngvàchamẹchồngnhưlửa.Mỗikhicóviệcvớichamẹchồngvàchồngphảihếtsứcthậntrọngcũngnhưphảithậntrọngkhilàmviệcvớilửa.
10. ChamẹchồngvàchồngphảiđượctônkínhnhưnhữngvịTrờitrongnhà.NênghinhậnrằngĐứcPhậtthườngnhắcđếnchamẹchồngnhưnhữngvịTrờitrongnhà(Sassudeva).
NgàycôVisakhavềnhàchồngtạiSavatthi,rấtđôngngườitrongthànhphốtớitấpgởiđếnnàngđủloạitặngphẩm.Nhưngvốngiàulòngquảngđạicôgởiquà,tặnglạimỗingườivớivàilờiâncầnvàđốixửvớimọingườinhưchínhthânbằngquyếnthuộcmình.Dotháiđộcaoquýấy,ngaytrongnhữngngàyđầutiên,tấtcảmọingườibênnhàchồngđềuquýchuộngcô.
Mộtviệctìnhcởchỉrõrằngtìnhthươngcủacôbaotrùmcảloàithú.Hômnọ,đượcbiếtconngựacáiởsaunhàsắpđẻ,côtứckhắccùngcácnôtỳđốtđuốcratậnchuồngvàhếtlòngchămsócngựachođếnkhiđẻxongxuôimớiđingủ.
ChachồngcôlàđệtửtrungkiêncủaNiganthaNataputta.Ngàynọôngthỉnhvềnhàrấtđôngcáctusĩlõathể.Khicácvịđến,VisakhađượcmờirađểđảnhlễnhữngvịmàngườitagọilàALaHán.ThoạtngheđếndanhtừALaHán,côlấylàmhoanhỷvàvộivãbướcra.Nàngchỉthấynhữngtusĩlõalồngãmạn.ĐốivớingườiphụnữphonglưuthanhnhãnhưcôVisakha,thậtkhôngthểchịuđược.Côphiềntráchchachồngvàquàyquảtrởvào.Những
![Page 196: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/196.jpg)
đạosĩlấylàmtứcgiận,bắtlỗinhàtriệuphútạisaođemvàonhàmìnhmộttínnữcủaĐứcPhật.Họyêucầuôngđuổicôrakhỏinhàtứckhắc.Ôngtriệuphúkhuyêngiảihếtlờimớinguôigiận.
Ngàynọ,ôngchachồngngồitrênghếvàbắtđầuănmộtmóncháonóngrấtngontrongcáichénbằngvàng.Ngaylúcấycómộtvịtỳkhưubướcvàonhàkhấtthực.CôVisakhaliềnđứngquamộtbênđểchachồngtrôngthấynhàsư.Tuyđãthấynhưngôngchachồngvẫnlàmlơ,tiếptụcănnhưthường.Côthấyvậycungkínhbạchsư:"Bạchsư,xinthỉnhsưhoanhỷbướcsangnhàkhác.Chachồngtôiđangdùngnhữngmónănđãhưcũ(puranam)."
Nhàtriệuphúkémthôngminh,hiểulầmýnghĩacủalờinóinênlấylàmtứcgiận,truyềngiađìnhđuổicôVisakharakhỏinhà.
Nhưngtấtcảtôitớtrongnhàđềuhếtlòngquýchuộngcônênkhôngaidámđộngđến.
CôVisakhaluônluônbiếttôntrọngkỷluậtgiađìnhnhưngkhôngthểchấpnhậncáchđốixửnhưthếmàkhôngphảnđối,dầulàchachồng.Côlễphéptrìnhbày:"Thưacha,quảthậtkhôngcóđủlýdođểbuộcconphảirờikhỏinhà.Khôngphảichađemconvềđâynhưngườimuanôlệ.Tronglúcchamẹcònsanhtiền,congáikhôngthểbỏnhàrađinhưvậy.Vìlẽấykhiconrờinhàđểsangđây,chaconcómờitámngườitrongthântộcvàgởigắmconchocácvịấy.Chaconnói:'Nếucongáitôicóphạmđiềugìlỗilầm,xincácvịhãydòxétcặnkẽ.'Vậyxinchahãymờicácvịấyđếnđểxétxử,xemconcólỗihaykhông."
Nhàtriệuphúchấpthuậnlờiđềnghịhữulýấy,mờitámvịthânnhânkialạivàphântrần:
![Page 197: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/197.jpg)
"Nhânmộtngàylễ,tôiđangngồiăncháonấuvớisữatrongmộtcáichénbằngvàng,thìcondâutôinóirằngtôiănnhữngvậtthựcđãhưcũ.Xinquývịhãyvạchrachonóthấylỗivàđuổinórakhỏinhànày."
CôVisakhagiảithích:
"Thậtrakhônghẳntôinóiđúngnhưvậy.Lúcchachồngtôiđangdùngcháothìcómộtvịtỳkhưuvàonhàkhấtthực.Chachồngtôithấymàlàmngơ.
Nghĩbụngrằngchachồngtôikhônglàmđượcđiềuthiệnnàotronghiệntạimàchỉthọhưởngphướcbáuđãtạotrongquákhứ,nêntôibạchvớivịtỳkhưu:"Bạchsư,xinthỉnhsưhoanhỷbướcsangnhàkhác.Chachồngtôiđangdùngnhữngthứcănđãhưcũ",tôinóinhưvậythìcóđiềuchilàsaiquấy?"
MọingườinhìnnhậnrằngcôVisakhakhôngcólỗi.Ôngchachồngcũngđồngý.Nhưngchưahếtgiận,ôngbắtquatộicôdâutạisaogiữađêmkhuyamàthắpđuốccùngvớinôtỳđirasauvườn.
Mộtlầnnữacôgiảithíchtạisaocôlàmvậy.Támvịthânnhânghinhậnrằngvìtìnhthươngmộtconthúđangchịuđauđớn,côdâucaoquýđãlàmmộtviệccựcnhọcmàchođếncácnôtỳchưachắcđãlàm.Nhưvậylàrấtđượctándương,hẳnlàkhôngcólỗi.
Nhưngôngchachồngtriệuphúđầylòngthùhậnchưachịungừng.
Tìmkhôngralỗigìnữacủacô,ôngbắtquachuyệnkhácvànóirằngtrướckhivềnhàchồng,nàngcóhọcmườiđiều,thídụnhư:"Lửatrongnhàkhôngnênđemrangoàingõ."Vậy,thậtsựcóthểsốngđặngchăngnếuđôikhikhôngđemlửachohàngxómlánggiềngmồi?
CôVisakhanhâncơhộigiảithíchrànhrẽmườiđiểm.Ôngchachồngkhôngcòngìnữađểbuộctội,ngồilặngthinh.
![Page 198: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/198.jpg)
Côlàngườibiếttựtrọng.Saukhichứngminhrằngmìnhkhôngcólỗithìcôtỏýmuốnrađi,theolờichachồngđuổi.
Nhàtriệuphúđổihẳntháiđộ.Ôngxinlỗicôvìhiểulầm.
ĐúngtheotinhthầnquảngđạikhoandungcủangườiPhậttử,côVisakhakhôngphiềntráchchachồngnữanhưngxinmộtđiềulàvềsaucôđượctựdosinhhoạttrongtruyềnthốngtôngiáocủacô.
Ôngchachồngđồngý.
CôVisakhakhôngđểmấtthìgiờ,nhâncơhộicungthỉnhĐứcPhậtvềnhàthọtrai.ĐứcPhậtđến,vàsaukhithọthực,NgàithuyếtmộtthờiPháp.Ôngchachồngtriệuphútọcmạch,ngồisaubứcrèmnghetrộm.KhiĐứcPhậtgiảngxongthìôngđắcQuảTuĐàHườnvàbiểulộlòngtriânvôhạnđốivớicôdâuquýđãdẫndắtôngvàoConĐườngGiảiThoátthậtsự.Ôngcũngghinhậnmộtcáchvôcùngcảmđộngvàkểtừngàyấyôngsẽxemcôdâunhưmộtbàmẹ.
VềsauBàVisakhasanhđượcmộttraitênlàMigara,ĐứcPhậtđếnviếngvànhâncơhộinàybàmẹchồngđượcnghePhápvàđắcQuảTuĐàHườn.
Nhờkhônkhéo,trítuệ,vànhẫnnại,bàdầndầncảmhóamọingườivàđổinhàbênchồngtrởthànhmộtgiađìnhPhậttửđầyanvuihạnhphúc.
BàVisakhađểbátchưTănghàngngàytạinhà.Trưa,chiềubàthườngđếnchùanghePhápvàxemcácsưcócầndùngvậtchikhông.Suppiya,mộttínnữkháccũngcótâmđạonhiệtthành,thườngcùngđivớibà.
BàVisakhathậtgiàulòngbốthívàtậntìnhhộtrìchưTăng.Mộtlầnnọ,bàđếnhầuPhậtvàthỉnhnguyệntámđiều:
1. DângyđếnchưTăngtrongmùanhậpHạchođếnkhibàchết.2. ĐểbátnhữngvịsưđếnthànhSavatthi(XáVệ).
![Page 199: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/199.jpg)
3. Đểbátnhữngvịsưrađi,rờithànhSavatthi.4. Dângthựcphẩmđếnnhữngvịsưđauốm.5. Dângthựcphẩmđếnnhữngvịracôngchămsóccácsưđauốm.6. Dângthuốcmenđếnnhữngvịsưđauốm.7. Dânglúamạchđếnchưsư.8. Dângytắmđếnchưtỳkhưuni.
ĐứcPhậtchấpthuận.
Ngàynọ,sửasoạnđếnchùalễPhậtvànghePháp,bàmặcbộđồđẹpnhấtcủachacholúcđưabàvềnhàchồng.NhưngnghĩlạirằngănmặcrựcrỡnhưthếtrướcmặtĐứcThếTônắtkhôngthíchnghi.Bàliềnthayvàomộtbộyphụckhácdochachồngcho,vàgóiđồkialạigiaochongườinữtỳcầmgiữ.SaukhinghePháp,bàravềcùngvớingườitỳnữ.Ngườinàylạibỏquêngóiđồ.ĐạiĐứcAnandanhìnthấymàkhôngbiếtcủaai.TheolờidạycủaĐứcPhật,Ngàitạmgiữmộtnơiđểchờtraolạichủ.
KhibàVisakhahaybiếtrằngngườitỳnữmìnhbỏquêngóiđồtrongchùathìsaitrởlạilấyđemvề,nếuchưacóaiđộngđến.Nếucóngườiđãchạmđếngóiđồthìthôi,khôngđemvề.
Ngườitỳnữtrởvềthuậtlạitựsự.bàliềnđếnhầuĐứcPhậtvàtỏýmuốnlàmmộtviệcthiệnvớisốtiềnbánbộyphụcấy.ĐứcPhậtkhuyênnêncấtmộttịnhxánằmtạiphíaĐôngcổngvào.VìkhôngaicóđủtiềnđểmuabộyphụcquýgiánhưvậynênchínhbàmualạivàdùngsốtiềnấykiếntạomộtngôitịnhxáđẹpđẽtênlàPubbarama.
Theolờicungthỉnhcủabà,mùamưanămấyĐứcPhậtnhậpHạtạitịnhxárộngrãinày.
BàrấthânhoanđượcĐứcPhậtchấpthuậnnhậpHạsáulầnnơiấy.
![Page 200: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/200.jpg)
KinhsáchghirằngbàVisakhahếtsứcrộnglượng.Thayvìlarầyngườitỳnữvôýbỏquêngóiđồ,bàcònchiaphầncôngđứckiếntạotịnhxáđếncônữtỳđãtạochobàcơhộiquýbáuấy.
Trongnhiềutrườnghợpkhácnhau,BàVisakhađượcnghenhiềubàiPhápcủaĐứcPhật.Giới"bátquan" màngườicưsĩPhậttửởhầuhếtcácquốcgiaÁĐôngthườngnghiêmtrì,cũngđượcgiảngdạyrànhrẽchobà.
ĐềcậpđếnnhữngđứctánhkhảdĩđưangườiphụnữlêncáccảnhTrời,ĐứcPhậtdạy:
"Tíchcựchoạtđộng,luôndịudàngchiềuchuộngchồngDầuchồngkhôngđemlạitấtcảhạnhphúc.Khôngkhinàodùnglờibấtcẩn,nghịchý,thiếulễđộ,Làmchồngnổigiận.Tôntrọngtấtcảnhữngngườiđượcchồngkínhnể,Vìnànglàngườisángsuốtkhônngoan,Khéoléo.lanhlẹ,thứckhuyadậysớm,TậntâmsănsócsứckhỏecủachồngTrongkhichồnglàmviệccựcnhọc.Vànhãnhặnhiềnhòa.Mộtngườivợnhưvậy,Muốnnhữngđiềuchồngmuốnvàcốlàmchođược,SẽtáisanhvàoCảnhgiớicủanhữngvịTrờidễmến."
Vàtrongmộttrườnghợpkhác,ĐứcPhậtđềcậpđếnđứctánhcủangườiđànbàmuốntạoanvuihạnhphúctrongthếgianhiệntạivàtrongcảnhgiớitươnglainhưsau:
11
12
![Page 201: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/201.jpg)
"NàyVisakha,đólàhạnhphúccủangườiphụnữcókhảnănglàmviệc,điềukhiểnngườilàm,cólốiđốixửlàmchochồngquýmếnvàgìngiữcủacảitrongnhà.
"NàyVisakha,đólàhạnhphúccủangườiphụnữđãthànhcôngtrongniềmtin(saddha),tronggiớiluật(sila),tronglòngquảngđại(caga)vàtrítuệ(panna)"
BàVisakhađónggópmộtphầnquantrọngtrongnhiềulãnhvựckhácnhaucóliênquanđếnPhậtsự.ĐôikhiĐứcPhậtdạybàđigiảihòanhữngmốibấtđồnggiữacáctỳkhưuni.CũngcólúcbàthỉnhcầuĐứcPhậtbanhànhmộtvàigiớichochưvịtỳkhưuni.
Dođứcđộđạilượng,bàđượcxemlàngườitínnữcócôngđứcnhiềunhấttrongcácPhậtsựvàcũnglàvịthíchủquantrọngnhấtcủapháinữthờiĐứcPhật.Dophẩmhạnhtrangnghiêm,tưcáchthanhnhã,tháiđộphonglưutếnhị,ngônngữlễđộkhônkhéo,dosựbiếtvânglờivàtônkínhbậctrưởngthượng,quảngđại,bácáiđốivớingườikémmaymắn,tánhtìnhlịchduyệt,hiếukháchvàtâmđạonhiệtthành,bàởđượclòngtấtcảnhữngaiđãgặpbà.
Sáchghirằngbàđượcdiễmphúclàmmẹcủamườingườicontraivàmườingườicongái,tấtcảđềuhiếuthảo.Bàtừtrầnlúcđượcmộttrămhaimươituổithọ.
Jivaka,NgườiConNuôi
JivakalàvịlươngytrứdanhthườngởgầnĐứcPhậtđểchămlosứckhỏeNgài.
Lúcvừarađời,mẹôngđặtôngtrongcáithùngrồiđembỏtrênmộtđốngráccạnhbênđường.
13
![Page 202: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/202.jpg)
HoàngtửAbhaya,concủaVuaBimbisara(BìnhSaVương)tìnhcờđiqua,thấyquạbuxungquanhvàkhámphárằngđứabécònsống(jivati)nênđemvềchongườinuôidưỡng.
Vìlúctìmra,ôngcònsốngnênđặttênlàJivaka.VìđượcmộtvịhoàngtửđemvềnuôidưỡngnênngườitagọilàKomarabhacca.
Đếnlúctrưởngthành,ônglàmộtlươngyvàmộtnhàgiảiphẫuđạitài.Sáchghirằnghailầnôngthànhcôngmỹmãncuộcgiảiphẫuchomộtnhàtriệuphúmắcphảibệnhđauđầu.
ThườngngàyôngđếnhầuĐứcPhậtbalần.
Nhânđịnhrằngôngsẽcóthểthànhđạtnhiềulợiíchnếucómộttuviệnởgầnnhànênôngcấtmộtcáitrongkhuvườnxoàicủaông.Saukhihoànthànhcôngtácxâycất,ôngđắcQuảTuĐàHườn.KinhJivakaSutta đềcậpđếnvấnđềănthịtlàbàikinhmàĐứcPhậtgiảngchoôngJivaka.
SaukhivuaAjatasattu(AXàThế)giếtcha,chínhôngJivakathúcgiụcvuađếnyếtkiếnĐứcPhật.
CũngdolờithỉnhcầucủaJivaka,ĐứcPhậtkêugọichưvịtỳkhưunênhoạtđộngchântaynhưquétnhàv.v...
Chúthích:
.Xembảnggiaphả,cuốiChương1.↩
.KindredSayings,phần1,trang272.↩
.KindredSayings,phần1,trang273.↩
.XemGradualSayings,tậpiv,trang264-265.↩
14
1
2
3
4
5
![Page 203: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/203.jpg)
.GradualSayings,tậpii,trang77-78.AnguttaraNikaya,TăngNhứtAHàm,ii,trang67-68.↩
.GradualSayings,tậpivtrang56-58.AnguttaraNikaya,TăngNhứtAHàm,tậpiv,trang92-93↩
.XemChương9(CâybồđềAnanda).↩
.MajjhimaNikayaiii,262.FurtherDialoguesofTheBuddha,tậpii,trang302-305↩
.KindredSayings,phần1,trang80.↩
.Kesakalyana,mamsakalyana,atthikalyana,chavikalyanavàvayakalyana.↩
.Đếnngàymồng1,mồng8,rằmvà23âmlịch,thiệntínthườnggiữbátquangiới(atthasila)tứclàkiêngcữkhông:1.sátsanh,2.trộmcắp,3.hànhdâm,4.vọngngữ,5.dùngchấtsay,6.ănsaugiờngọ,7.khiêuvũ,cahát,ngheâmnhạc,xemnhữngtuồnghátkhôngthíchnghi,dùngtrànghoa,nướchoa,dầutrangsức,và8.ngồighếcaovàtốtđẹp.Mặcdầuthôngthường,ngườiPhậttửgiữtámgiớitrongnhữngngàygiới(Uposatha)kểtrên,khôngcósựcấmđoán,khôngchogiữbátquantrongnhữngngàykhác.Mụcđíchcủagiớinàylàgiúpkiểmsoáthànhđộng,lờinóivàtưtưởng.↩
.GradualSayings,iv,trang178-179.↩
.GradualSayings,iv,trang177-178.↩
.MajjhimaNikaya,TrungAHàm,số55.↩
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
![Page 204: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/204.jpg)
![Page 205: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/205.jpg)
NhữngĐạiThíChủtronghàngVuaChúa
"Quảthậtlàvũnglầyđầycạmbẫyhiểmnghèoẩnnáudướimặtnướcphẳnglặnghiềntừ.Nhữnglễbái,vậtcúngdườngvàyếntiệccủangườithíchủgiàusang,Cũngtựahồnhưlưỡigươmsắcbénđâmsâuvàothịtcủangườilầmđườnglạcnẻo,khómàrútra."
MahalatapilandhanaKassapaTheraGatha(1053)
VuaBimbisara(BìnhSaVương)
VuaBimbisara(BìnhSaVương),trịvìVươngQuốcMagadha(MaKiệtĐà),đóngđôtạikinhthànhRajagaha(VươngXá),làvịthíchủđầutiêncủaĐứcPhậttronghàngvuachúa.Bimbisara(BìnhSaVương)lênngôilúcmườilămtuổi,làmvuađượcnămmươihainăm.
KhiTháiTửSiddhattha(SĩĐạtTa)thoátlycuộcsốngtrầntục,mộthômnhàvuatrôngthấyNgài,mộtđạosĩkhiêmtốn,đikhấtthựctrênđườngphốcủakinhthànhRajagaha.TrôngthấytướngmạooainghivàtưcáchtrangnghiêmsangtrọngcủaNgài,vualấylàmcảmkích,saingườiđidòthăm.Khiđượcbiếtrằngthườngbữa,saukhiđộngọthìvịđạosĩcaoquýấyngụtạiPandavapabbata,vuacùngvớitùytùngđếnviếngđạosĩ,hỏithămngườilàai,sanhtrưởngởxứnào.ĐạosĩGotama(CồĐàm)trảlời:
"Ngayphíatrướcđây,TâuĐạiVương,trênvùngHimalaya(HyMãLạpSơn),trongchâuthànhKosalacủanhữnggiatộccổkính,mộtquốcgiatruờngthạnhvàphongphú,tôixuấtthântừtriềuđạiTháiDương,dòngSakya(ThíchCa).Tôikhôngluyếnái,chạytheonhụcdụcngũtrần.Nhậnthứcđượchiểmhọacủathúvuivậtchấtvàthấyantoàntrongđờisốngxuấtgia,tôiđitìmcáigìcaoquýnhấtvàtâmtôiđượcanlạc. "1
![Page 206: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/206.jpg)
VuaBimbisara(BìnhSaVương)cungthỉnhđạosĩGotama(CồĐàm),saukhichứngngộĐạoQuả,sẽtrởlạiviếngthămVươngQuốcMagadha(MaKiệtĐà).
ĐứcPhậtTrởLạiGặpVuaBimbisara(BìnhSaVương)
Đúngtheonhưlờihứa,saukhithànhđạtĐạoQuảChánhĐẳngChánhGiác,ĐứcPhậtcùngđivớicácđệtửALaHántừGayađếnRajagaha.NơiđâyNgàingựtạidiệnSuppatittha,trongmộtrừngkè.
TinlànhđếntaiVuaBimbisara(BìnhSaVương),vàlúcbấygiờdanhtiếngcủavịgiáochủvôsongđãbaycùngkhắpVươngQuốc.ĐứcVuađemtheorấtđôngquầnthần,điđónmừngĐứcPhật.Vuađếngần,cungkínhđảnhlễPhậtvàngồilạimộtbên.Cònnhữngngườikhác,ngườithìđảnhlễmộtcáchcungkính,ngườithìchàohỏilễphépnhưgặpbạn,ngườithìchắptayxá,ngườithìtựxưngdanhtánhvàcũngcóngườikhôngnóigìhết,lặnglẽngồixuống.LúcấyphầnđôngdânchúngtônkínhĐứcPhậtvàĐạiĐứcKassapa(CaDiếp)nhưnhau,khôngbiếtailàthầy.ĐứcPhậtđọcđượctưtưởngấynênhỏiNgàiKassapa(CaDiếp)tạisaokhôngthờThầnLửanữa.ĐạiĐứcKassapa(CaDiếp)hiểuýĐứcPhật,giảithíchrằngNgàitừbỏ,khôngtônthờThầnLửanữavìNgàichọnconđườngđưatớitrạngtháianvuichâutoàn,khôngônhiễmdụcvọng,đốinghịchlạinhữnglạcthútrầntục,khôngbổích.Nóixong,NgàiKassapa(CaDiếp)khấuđầuđảnhlễdướichânĐứcThếTônvàxácnhận:"BạchhóaĐứcThếTôn,NgàilàĐạoSưcủacon.Conlàđệtử.BạchhóaĐứcThếTôn,NgàilàĐạoSưcủacon.Conlàđệtử."
Tấtcảmọingườiđềuhoanhỷ.ĐứcPhậtnhâncơhội,thuyếtmộtthờiphápvềTúcSanhTruyệnMahaNaradaKassapa ,dạyrằngtrongmộttiềnkiếpNgàilàNarada,lúcấycòndụcvọng,cũngđãdìudắtĐạiĐứcKassapa(CaDiếp)mộtcáchtươngtợ.
2
![Page 207: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/207.jpg)
NgheĐứcPhậtthuyếtgiảng,ÁnhSángChânLýrọiđếnmọingười.ĐứcVuaBimbisara(BìnhSaVương)đắcQuảTuĐàHườn,xinquyyTamBảovàthỉnhĐứcPhậtcùngchưvịđệtửvềcungđiệnthọtraingàyhômsau.Khimọingườiđộngọxong,đứcvuatỏýmuốnbiếtnơinàothíchhợpđểĐứcPhậtlưungụ.ĐứcPhậttrảlời:
"Mộtnơihẻolánh,khôngxamàcũngkhônggầnthànhthịđểnhữngaimuốnviếngNgài,cóthểđếndễdàng.Mộtnơimátmẻ,banngàykhôngđôngđảoồnào,banđêmyêntĩnh,khoảngkhoátvàkínđáo,nơiấysẽthíchhợp,"
ĐứcVuanghĩrằngkhuTrúcLâmcủamìnhcóthểhộiđủnhữngyếutốcầnthiếtấynênbạchvớiĐứcPhậtxindânglênĐứcPhậtvàchưTăngkhuRừngTrelýtưởngnày,cũngđượcgọilà"nơitrúẩncủaloàisóc".Khurừngnàykhôngcónhàcửalềucốcchochưtỳkhưu,nhưngcónhiềucâytobóngmátvànhữngchỗẩndậtkínđáo .Dầusao,đólànơiđượcdângcúngđầutiênđếnĐứcPhậtvàchưtăng.TạingôiVeluvanarama(TrúcLâmTự)yêntĩnhnàyĐứcPhậtnhậpHạmộtlầnbanămliêntiếpvàbalầnkhác,vàobaHạxacáchnhau.
Saukhiquyy,VuaBimbisara(BìnhSaVương)sốngđờigươngmẫucủamộtvìvua.Ngàiđềuđặnnghiêmtrìtámgiới(bátquan)trongsáungàygiới(Uposatha).
CôngchúaKosalaDevi,convuaMahaKosalavàemvuaPasenadiKosalalàchánhhậucủavuaBimbisara(BìnhSaVương).Ajatasattu(AXàThế)làconbà.Khema,mộtbàquýphikhác,làmộttínnữrấttinhtấnnhờsựkhéoléocủađứcvua.VềsaubàKhemaxuấtgiatỳkhưunivàtrởthànhđệnhấtđệtửcủaĐứcPhậtvềpháinữ.
Mặcdầurấtmựcminhquânvàcótâmđạonhiệtthành,VuaBimbisara(BìnhSaVương)phảichịuquảxấucủatiềnnghiệp,chếtmộtcáchthêlươngảmđạmvàvôcùngđauđớn.
3
![Page 208: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/208.jpg)
HoàngtửAjatasattu(AXàThế)bịDevadatta(ĐềBàĐạtĐa)xúigiục,âmmưusáthạivuachalàBimbisara(BìnhSaVương)đểchiếmngôi.Nhưngcôngviệcbạilộ,Ajatasattubịbắtquảtang,vàngườichađầylòngbimẫnkhôngđànhxửphạtxứngđángnhưquầnthầnxin,màcònnhườngngôivàngchohoàngtử,vìthấyconthèmmuốnlàmvua.
Đểtrảơn,vịhoàngtửbấthiếuvừalênngôiliềnhạngụcchavàralệnhbỏđóichochếtdần.Chỉmộtmìnhhoàngtháihậuđượcphépvàothăm.Mỗikhiđi,bàgiấuđồăntrongtúiáođemchochồng.AXàThếhayđượcquởtráchmẹ.Saulại,bàgiấutrongđầutóc.AXàThếcũngbiếtđược.Cùngđường,bàtắmrửasạchsẽrồithoavàomìnhmộtthứđồănlàmbằngmậtong,đườngvàsữa.Vuagợtlấymónănnàyđểnuôisống.NhưngAjatasattu(AXàThế)củabắtđược,vàcấmhẳnmẹkhôngchovàothămvuachanữa.
LúcấyBimbisara(BìnhSaVương)camchịuđói,nhưnglòngkhôngoántráchcon.
NgàiđãđắcQuảTuĐàHườnnênthảnnhiên,cốgắngđilênđixuốngkinhthành,chứngnghiệmhạnhphúctinhthần.
Thấychavẫnvuitươi,Ajatasattu(AXàThế)nhấtđịnhgiếtchokhuấtmắtnênhạlệnhchongườithợcạovàokhám,lấydaobéngọtgótchânvuacha,xátdầuvàmuốivàorồihơtrênlửanóngchođếnchết.
Khingườichabấthạnhthấythợcạođếnthìmừngthầm,ngỡrằngconmìnhđãănnănhốicải,chongườiđếncạorâutócđểrướcvề.TráivớisựướcmongcủaNgài,anhthợcạođếnchỉđểthihànhlệnhdãmancủaVuaAXàThếmộtcáchtànnhẫn,đemlạichoNgàimộtcáichếtvôcùngthêthảm.
Cùngngàyấy,vợAjatasattu(AXàThế)hạsanhmộthoàngnam.TinlànhđếncùnglúcvớitinvuachaBimbisara(BìnhSaVương)bănghàtrongngụcthất.
![Page 209: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/209.jpg)
Tinchánhhậuhạsanhhoàngnamđượcđọctrước.NỗivuimừngcủaAXàThếkhôngsaokểxiết.Cảngườicảmnghenhẹnhàngvuisướng.Tìnhthươngcủamộtngườichalầnđầutiênchớmnởtronglòng,mặnnồngsâusắc,thấmvôtừngkhớpxươngốngtủy.Đứaconđầulònglàmộtnguồnyêuthương,làcơhộiđểchamẹthưởngthứcmộttìnhtôngiáomớimẻđậmđà,vôcùngtrongsạch.Cảmgiácđầutiêncủangườimớiđượcđứaconđầulòngdườngnhưđưahọvàomộtcảnhgiớikỳlạ,khiếnhọcócảmtưởngrằngmáuhuyếtmìnhđãnhỏgiọtrađểnốitiếpmình.
TứckhắcAjatasattuvộivãchạyđitìmngườimẹyêudấuvàhỏi:"ThưaMẫuHậu,khiconcònnhỏ,phụhoàngcóthươngconkhông?"
-Tạisaoconhỏilạvậy?Mẹtưởngtrênthếgiannàykhôngtìmđâurangườichalànhnhưchacon.Đểmẹthuậtchoconnghe.Lúcmẹcònmangcontronglòng,ngàynọmẹnghethèmlạlùngmộtmónkỳlạ.Mẹthèmnútvàigiọtmáutrongbàntaymặtcủachacon.Mànàomẹdámnóira.Rồicàngngàymẹcàngxanhxao,vàsaucùngphảithúnhậnvớichacon.Khinghevậychaconvuivẻlấydaorạchtaychomẹhútmáu.Lúcấycácnhàtiêntritrongtriềutiêntrirằngconsẽlàngườithùcủachacon.Dođó,tênconlà"Ajatasattu",cónghĩa"kẻthùchưasanh".Mẹcóýđịnhgiếtconngaytronglòng,nhưngchaconkhôngcho.Khisanhconra,mẹnhớđếnlờitiêntri,nênmộtlầnnữamuốngiếtcon.Mộtlầnnữa,chaconngăncảnmẹ.
Mộthôm,concócáinhọttrênđầungóntay,nhứcnhốivôcùng,khócsuốtngàyđêm,khôngaidỗđược.Chaconđangcùngbáquanphânxửviệctriềuđình,nghevậycầmlòngkhôngđặng,bếcontronglòng,vàkhôngngầnngạingậmngóntaycủacontrongmiệng,nhènhẹnútchoconđỡđau.Gớmthay!Cáinhọtbể,máumủtuônratrongmiệngchaconvà,sợlấytayraconsẽngheđau,chaconnuốtluônvàobụngcảmủlẫnmáu!Phải,ngườichahếtlòngthươngyêucon,vìtìnhphụtửđậmđà,nhènhẹnuốthếtvừamáuvừamủ.
![Page 210: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/210.jpg)
NgheđếnđóVuaAjatasattubỗngđứngphắtdậy,kêulênnhưđiên:"Hãychạymau,thảralậptứcngườichayêuquýcủatrẫm."
Thanôi,ngườichayêuquýấyđãrangườithiêncổ!
TinthứnhìđượctraođếntậntayVuaAjatasattu.Vuaxúcđộngrơilệdầmdề.Bấygiờôngmớinhậnđịnhrằngchỉkhibắtđầulàmchamớibiếtđượctìnhchathươngconnhưthếnào.
VuaBimbisara(BìnhSaVương)bănghàvàtứckhắctáisanhvàocảnhTrờiCatummaharajika(TứĐạiThiênVương)tênlàJanavassabha.
VềsauVuaAjatasattu(AXàThế)đượcgặpĐứcPhật,trởnênmộtthiệntínlỗilạcvàtạonhiềucôngđứctrongcuộcKếtTậpTamTạnglầnđầutiên.
VuaPasenadiKosala(BaTưNặc)
MộtđạithíchủkháccủaĐứcPhậttronghàngvuachúalàVuaPasenadiKosala,conVuaMahaKosala,trịvìvươngquốcKosala,đóngđôtạithànhSavatthi.ÔngcùngtrangtuổivớiĐứcPhật,vànhờtàiđứclỗilạc,maymắnđượcnốingôivànglúcvuachacònsanhtiền .
ÔngquyytrongnhữngnămđầutiênsaukhiĐứcPhậtbắtđầuhoằngdươngGiáoPháp.KinhSamyuttaNikaya(TạpAHàm)ghirằngmộtngàynọvuaPasenadiKosalađếnyếtkiếnĐứcPhậtvàhỏivềĐạoQuảcủaNgài,lúcấycòntrẻtuổi.
ĐứcPhậttrảlời:
"TâuĐạiVương,cóbốnchuyệnkhôngnêngạtbỏhaykhinhthường.Đólàmộthoàngtửhiếuchiến(khattiya),mộtconrắn,lửavàmộttỳkhưu. "
4
5
![Page 211: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/211.jpg)
VàĐứcPhậtthuyếtmộtthờiPhápcóýnghĩavềđềtàinày.KhiĐứcPhậtgiảngxong,VuaPasenadilấylàmhoanhỷ,xinthọlễquyyTamBảo.KểtừngàyấyvuatrởnênmộtđệtửtrungkiêncủaĐứcPhật.SáchghirằngcólầnnhàVuakhấuđầuđảnhlễĐứcPhậtxong,ômhônchânNgài.LòngnhiệtthànhtônkínhĐứcPhậtcủaôngphầnlớncũngdosựkhônngoancủabàChánhHậuMallika,rấtsùngđạo,thôngminhsángsuốt,vàhọcrànhGiáoLý.Trongnhiềutrườnghợp,bàdẫndắtchồngtrênđườngđạođứcnhưmộtngườibạnchânthành.
Ngàykiavuanằmmộngliêntiếpmườisáulầnvàlấylàmbànghoànglongại .VịquânsưtheođạoBàLaMônbànmộng,đoánrằngsắpcóchuyệnchẳnglànhxảyđếnđứcvuavàbàychovuanêngiếttrâubòtếlễthầnlinhđểtránhhọa.Nghelời,vuatruyềnsắmsửamọiviệcđểtếthần,mộtnghithứcvônhânđạocóthểlàmmấtmạngsốnghàngngànchúngsanh.HoàngHậuMallikanghetinlậtđậtcangiánvàthuyếtphụcvuanênđếnhầuĐứcPhật,xinđượcgiảithích.Vuanghetheolời,đemcácđiềmchiêmbaokểlạivớiĐứcPhậtvàxinĐứcPhậtgiảithíchýnghĩa.ĐứcPhậtgiảnggiảirànhrẽ.
KhônggiốngnhưtrườnghợpcủavuaBimbisara(BìnhSaVương),vuaKosalatốtphước,đượcngheĐứcPhậtgiảngrấtnhiềubàiPháp.TrongbộSamyuttaNikaya(TạpAHàm)cótrọnmộtphầngọilàKosalaSamyuttaghilạinhữnglờiĐứcPhậtdạyVuaKosala.
Ngàynọ,khivuađangngồihầuĐứcPhật,cóvàiđạosĩđingangqua,mìnhmẩyđầylông,râutócxồmxoàm,móngtaydàithườnthượt.Vualiềnđứngdậycungkínhđảnhlễvàtựgiớithiệu:"Kínhbạchchưđạosĩ,TrẫmlàVuaKosalaPasenadi."Khicácđạosĩđiqua,vuatrởlạihầuPhậtvàbạchĐứcPhậtcácvịấycóphảichănglànhữngvịALaHán.ĐứcPhậtgiảithíchrằngmộtngườiphàm,cònthíchthútrongnhữngkhoáilạcvậtchất,khómànhậnthứcđượcaiđãđắcQuảALaHánvàaichưa.ĐứcPhậtdạy:
6
7
![Page 212: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/212.jpg)
"Nhờsựthâncận(Samvasena)mớibiếtđượcgiớihạnh(Sila)củamộtngườivà,dầuthâncậnđinữa,cũngphảimấtnhiềuthìgiờ,phảithậntrọngquansátvàphảisángsuốtthôngminh.Ngườilơđễnh,khôngsángsuốtthôngminh,khôngđủthìgiờquansát,dầucóthâncậncũngkhôngthểxétđoánđúng.Xuyênquanhữngcuộcđàmthoại(samvoharena)tacóthểnhậnthứctrạngtháitrongsạch(soceyyam)củangườikhác.Trongtìnhtrạngbấtan,rốiren,nghịchcảnh,mớithấybiểulộnghịlực,vàtrongcuộcthảoluận,mớihiểuđượctrítuệcủangườikhác.Dầuvậyđinữa,cũngphảimấtnhiềuthìgiờ,thậntrọngquansátvàphảisángsuốtthôngminh."
Đểtómtắt,ĐứcPhậtđọcbàikệ:
"Khôngphảidolớptrangsứcbềngoàimàconngườiđượcbiếtrõ.Trongcáinhìnthoángquakhôngthểtinchắcởsựxétđoán.Kẻdểduôi,khônggiớiđức,trongthếgianmênhmôngrộnglớnCóthểsốngdướilớpyđoantrangthanhnhãcủangườicóphẩmhạnh.Nhưcáiquainồibằngđấtsétlàmgiả,Hayđồngtiềnchì,ngoàibọcvàng,Ngườiđixa,ẩnnấpdướilớphóatrang,Bênngoàiđẹpđẽđoantrang.Cònbêntrongthìôtrược. "
Làmộtquốcvươngtrịvìmộtquốcgiarộnglớn,VuaKosalakhôngthểtránhchiếntranh,đặcbiệtlàvớicáclânbang.Mộtlầnkiaôngphảigâychiếnvớingườicháu,VuaAjatasattu(AXàThế)vàthấtbại.NghevậyĐứcPhậtdạy:
"Chiếnthắngnuôidưỡnghậnthù.Kẻthấtbạisốngtrongkhốnkhổ.NhưngaitừbỏchiếnthắngvàchiếnbạiSốngthanhbìnhanlạc "
8
9
![Page 213: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/213.jpg)
Mộtlầnkhác,VuaKosalachiếnthắngvàthâuđoạttoànthểquânđộicủaVuaAjatasattu(AXàThế),ngoạitrừnhàvua.Khingheđượctinấy,ĐứcPhậtđọclênnhữngcâukệsauđây,vẫncóthểápdụngtrọnvẹntrongthếgianhiệntại,luônluônphảilosợmộtcuộcchiếntànkhốccóthểbùngnổbấtcứlúcnào:
"Mộtngườicóthểcướpbócngườikhác,Cũngnhưcóthểphụcvụngườikia.Nhưngkhibịcướp,Ngườikiachiếmđoạttrởlại.Vàcướpbóc,chiếmđoạt,trởđitrởlạikhôngngừng.NgàynàoquảxấuchưađủduyênđểtrổNgườicuồngsicòtưởngtượng:'Thìgiờđãđến,đâylàmộtdịpmay!'Nhưngkhiquảtrổ,phảichịukhốnkhổ.Ngườisátnhângặpkẻsátnhân.Ngườixâmlăngbịchinhphục.Kẻhỗnhàobịchửimắng,Ngườiưaquấyrầybịphiềnnhiễu.Vậy,theotiếntrìnhdiễnbiếncủahànhviKẻcướpắtbịcướp. "
NhữnglờiĐứcPhậtdạyVuaKosalavềcáchxửsựvớihàngphụnữcũngcónhiềuýnghĩabổích.MộthômVuaKosalađanghầuchuyệnvớiĐứcPhậtthìcóngườiđưatinđếnrằngChánhHậuMallikavừahạsanhcôngchúa.Vuakhôngvui.ỞẤnđộ,thờixưacũngnhưngàynayvẫncònởnhiềunơi,sanhcongáikhôngđượcxemlàmộttinlành,vìmộtvàilýdoíchkỷnhưvấnđềcủahồimônchẳnghạn.Tráihẳnvớitràolưutưtưởngthờibấygiờ,ĐứcPhậtbàytỏlòngtôntrọngvàcangợiđứctánhcủangườiđànbàquabốnđặcđiểmsauđây:
10
![Page 214: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/214.jpg)
"Mộtembégái,TâuĐạiVương,cóthểCònquýhơnđứacontrai.LúctrưởngthànhEmcóthểlàngườitrítuệvàphẩmhạnhvẹntoàn,Biếtkínhnể,tôntrọngmẹchồng,mộtngườivợhiền.ĐứaconmàsaunàyemsẽmangvàolòngCóthểlàmnênđạisựVàtrịvìmộtvươngquốcvĩđại.Đúngvậy,đứaconcủangườivợcaothượngSẽtrởthànhngườihướngđạochânchínhChocảmộtquốcgia."
Tronghàngphụnữcóngườicòntốthơnđànông."Itthihipiekacciyaseyya"lànguyênvăncâuPhậtngôn.GiữaxãhộiẤnđộthớibấygiờ,tronglúcmàngườiphụnữkhôngbaogiờđượcsựkínhnểxứngđáng,lờinóicaoquývàđầyquảcảmấythậtlàmộtkhíchlệlớnlaochonữgiới.
Khihoàngtháihậu,nộitổcủaVuaKosalabănghàvàonăm120tuổi,đứcvualấylàmsầumuộn,đếnbạchvớiĐứcPhậtrằngôngcóthểđổibấtcứvậtgìcủaôngđểtìmlạisựsốngcủangườimàôngquýtrọngvàtrìumếnnhưmẹ.ĐứcPhậtanủinhưsau:
"Tấtcảmọichúngsanhđềuphảichết.Đờisốngphảikếtcuộcbằngsựchết.Cáichếtluônluônởngaytrướcmặt.Cũngnhưmónđồgốm,dầuhầmchínhaykhông,đềucóthểbểvàphảibểmộtngàynào.Đặctính'bể'luônluôndínhliềnvớimónđồgốm. "
VuaKosalarấtthíchnghePháp.DầucôngviệcquốcgiađạisựđađoanthếnàoôngcũngcốgắngtìmcơhộiđếnviếngĐứcPhậtvàắngnghethuyếtgiảng.HaibộkinhDhammacetiya vàKannakatthala Suttađượcgiảngtrongnhữngtrườnghợpấy.
11
12 13
![Page 215: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/215.jpg)
ChánhHậucủaVuaKosala,chếttrướcông,làcongáicủamộtngườilàmtrànghoa.ChịcủaVuaBimbisara(BìnhSaVương)làmộtbàkhác.EmgáicủaônglàchánhhậucủaVuaBimbisara(BìnhSaVương),mẹAXàThế.
VuaKosalacómộthoàngtửtênVidudabha,vềsaunổiloạnchốnglạiông.MẹcủavịhoàngtửấylàcongáicủaMahanamadòngSakya(ThíchCa)vàbàngoạicủahoàngtửlàmộtnôtỳ.KhicướibàmẹcủaVidudabha,VuaKosalakhôngbiếtrằngbàlàconcủamộtnôtỳ.ĐếnlúcVidudabhalớnlên,nghengườitrongthântộcSakya(ThíchCa)nóivậythìlấylàmtứcgiận,quyếtđịnhtànsáthếtdòngSakya(ThíchCa)đểtrảthù.VìVidudabha,vềsauVuaKosalaphảichếtmộtcáchthêthảmtrongmộtcáiđềnngoàithànhphố.Lúcấychỉcómộtngườitùytùngđitheohộgiá.
VuaKosalabănghàtrướcngàyĐứcPhậtnhậpdiệt.
Chúthích:
.SuttaNipata,PabbajjaSutta.↩
.XemChương7,vàTúcSanhTruyệnsố544.↩
.PhạnngữAramachỉcónghĩalàmộtkhuvườn,mộtkhuônviên.LúcĐứcPhậtthọlãnhvườnnày,trênđókhôngcóxâycấtnhàcửa.NgàynaydanhtừAramađượcdùngtrongýnghĩalàmộttuviệntrongđócóchỗởchocáctỳkhưu.↩
.SamyuttaNikaya,phầni,trang64.KindredSayings,I,trang94.↩
.Hoàngtửhiếuchiến,dầutrẻtuổi,cóthểlàmộtđạihọa.Conrắndầunhỏbé,cóthểrấtđộc.Mộtđómlửanhỏcóthểgâyhỏataikhốcliệt.MộtvịtỳkhưutrẻtuổicóthểđắcQuảThánhhoặccópháphọccaosiêu,thôngsuốtGiáoPháp.↩
1
2
3
4
5
6
![Page 216: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/216.jpg)
.XemMahaSupinaJataka,JatakaTranslation,quyểnI,trang188-192,số77.↩
.SamyuttaNikaya,I,68.KindredSayings,I,trang94.↩
.KindredSayings,phầnI,trang104-106↩
.KindredSayings,phầnI,trang109-110.Dhammapada,KinhPhápCú,câu201.↩
.KindredSayings,phầnI,trang110.↩
.XemKindredSayings,phầnI,trang122.↩
.MajjhimaNikaya,TrungAHàm,số89.↩
.MajjhimaNikaya,TrungAHàm,số90.↩
6
7
8
9
10
11
12
13
![Page 217: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/217.jpg)
![Page 218: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/218.jpg)
ConĐườngHoằngPháp
"NhưLaiđãthoátkhỏimọitróibuộc,dầuởcảnhTrờihaycảnhngười.Cácconcũngvậy,hỡicácTỳKhưu,Đãvượtquakhỏimọithằngthúc".
Mahavagga
ConđườngHoằngPhápvừalợiíchvừathànhcôngcủaĐứcPhậtkéodàibốnmươilămnăm.TừlúcThànhĐạo,nămấybamươilămtuổi,chíđếnkhiĐạiNiếtBàn,támmươituổi,ĐứcPhậtkhôngngừngphụcvụnhânloạibằngcảhailối-gươnglànhvàlờidạy.Suốtcảnămtrường,đôikhimộtmình,lắmlúccùngvớimônđệ,NgàiđitừnơinàyđếnnơikhácđểtruyềnbáGiáoPháptrongdângianvàdẫndắtnhiềungườirakhỏivòngcươngtỏacủaluânhồi.
TheokhíhậuởẤnĐộ,trongmùaVassàna,trờimưatầmtãnênĐứcPhậtởlạimộtnơi.ĐócũnglàphongtụccủacácnhàtusĩẤnĐộthờibấygiờ.
Thuởxưa,cũngnhưhiệnnay,ởẤnĐộcóbamùarõrệtlàVassàna(mùamưa),Hemanta(mùađông)vàGimhana(mùanóng).Vassàna,haymùamưabắtđầutừthángAsalhavàkéodàiđếnthángAssayuganghĩalàtừkhoảnggiữathángBảyđếnthángMườiMột,DươngLịch.
TrongmùaVassàna(Hạ),vìmưadầmtầmtãnênmựcnướcsôngrạchthườngdânglêncao,đườngsángậplụt,giaothônggiánđoạn,vàdânchúngphảisốngquanhquẩntrongnhàhaytronglàngvớichútítvậtthựcgìđãđểdànhđượctừcácmùatrước.Trongthờigianấy,cácvịđạosĩkhólòngđiđượcđóđâyđểgiảngđạo,khólòngdichuyểnmàkhôngxúcphạmđếnsanhmạngcủabaonhiêuloàiđộngvật,tìmsốngởmộtnơiítcònkhôráo,haytổn
![Page 219: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/219.jpg)
hạiđếncâycỏmùamàng.Dođó,cáctusĩ,kểcảcácđệtửcủaĐứcPhật,thườngtạmngưngmọihọatđộngphảidichuyểnđểrútvềnhữngnơivắngvẻ.
Theothường,ĐứcPhậtvàcácđệtửNgàiđượccungthỉnhvềancưkiếthạởcáctuviệnhaynhữngkhuvườnẩndật.ĐôikhicácNgàicũngrútvàorừngsâu.Vàonhữnglúcấy,ĐứcPhậtởđâuthìdânchúngtrongvùngkéođếnnghePhápvàcốtậndụngthờigianấyđểtạophước.
HaiMươiHạĐầuTiên.
HạĐầuTiên-tạiBenares(BaLaNại).
SaukhiVậnChuyểnPhápLuânchonămvịđệtửtrongngàytrăngtrònthángAsalha,ĐứcPhậtnhậpHạđầutiêntạivườnLộcUyển,Isipatana,gầnBenares(BaLaNại).Lúcấyởđâychưacónhàcửahaytuviện.TrongHạnày,NgàicảmhóaYasa.
HạThứNhì,ThứBaVàThứTư-tạiRajagaha.
Rajagaha(VươngXáThành)làkinhđôcủaVươngQuốcMagadha(MaKiệtĐà),dướitriềuVuaBimbisara(BìnhSaVương).DolờithỉnhcầucủavuatrướcngàyBồTátThànhĐạo,ĐứcPhậttrởlạiviếngthànhRajagaha,vàtrongdịpnàyVuaBimbisaradânglênĐứcPhậtvàchưđệtửNgàikhuRừngTre,Veluvana(TrúcLâm).Nơiđâyvắngvẻ,thậtlàchỗtrúngụlýtưởngcủahàngtusĩvìkhôngquáxacũngkhôngquágầnđôthị.ĐứcPhậtnhậpHạbanămliêntiếptạinơinày.
HạThứNăm-tạiVesali.
MùaHạnàyĐứcPhậtngựtrongmộttịnhthấttạiMahavana(ĐạiLâm)gầnthànhVesali(VệXá).Ởđây,đượctinĐứcVuaSuddhodana(TịnhPhạn)lâmbệnhtrầmtrọng,Ngàiđilầnvềđếntậnphòng,thuyếtPhápchocha
![Page 220: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/220.jpg)
nghe.ĐứcvuatứckhắcđắcQuảALaHán,nhậpDiệtThọTưởngĐịnh(đạiđịnh)trongbảyngàyvàviêntịchluôn.
CũngtrongHạnàyĐứcPhậtchophépsánglậpGiáoHộiTỳKhưuNi,theolờithỉnhnguyệncủaBàMahaPajapatiGotami.
Saukhicửhànhlễhỏatángđứcvuaxong,BàMahaPajapatiGotamiđếnhầuPhật,lúcấyđangtạmngựtạiNigrodharama,vàxinphépchohàngphụnữđượcgianhậpvàoGiáoHội.NhưngĐứcPhậttừchốivàtrởvềtịnhthấttạithànhVesali.BàPajapatiGotamimuốnxuấtgiađếnđỗi,cùngvớicácmệnhphụphunhândòngSakya(ThíchCa)vàdòngKoliya,đibộtừKapilavatthu(CaTỳLaVệ)đếnVesali,vànhờsựhỗtrợcủaĐứcAnanda,đượcphépxuấtgiavàthànhlậpGiáoHộiTỳKhưuNi.
HạThứSáu-tạiđồiMankula,trongKosambi,gầnAllahabad.
CũngnhưtrướckiaNgàidùng"ĐôiPhépLạ"-YamakaPatihariya (làmcholửavànướctừlỗchânlôngphunra)đểchếngựtínhngãmạncủathânbằngquyếnthuộctạiquênhà,nơiđâyNgàidùnglạiphépấylầnthứnhìđểthâuphụcnhữngngườikhácđạo.
HạThứBảy-tạicungTrờiTavatimsa(ĐạoLợi).
VàingàysaukhihạsanhTháiTửSiddhattha(SĩĐạtTa)thìHoàngHậuMahaMaya(MaDa)thănghàvàtáisanhvàocungTrờiTusita(ĐấuXuấtĐà).TrongHạthứbảyĐứcPhậtthuyếtAbhidhamma(ViDiệuPháp)chochưThiênởcungTrờiĐạoLợi,vàvịTrờitrướckialàHoàngHậuMaDa,từĐấuXuấtĐàđếnĐạoLợinghePháp.
MỗingàyĐứcPhậttrởvềquảđịacầu,tómtắtbàiPhápđểchoĐứcSariputta(XáLợiPhất)giảngrộnggiáolýấychohàngđệtử.TạngViDiệuPhápcònlưutruyềnđếnnaylàbàiPhápđầyđủchitiếtdoĐạiĐứcSariputta
1
![Page 221: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/221.jpg)
(XáLợiPhất)truyềndạy.KinhsáchghirằngsaukhinghexongnhữngthờiPhápnày,vịTrờitrướckialàmẹcủaTháiTửSiddhattha(SĩĐạtTa)đắcQuảTuĐàHườn.
HạThứTám-tạirừngBhesakala,gầntảngđáSumsumara,trongquậnBhagga.
HạThứChín-tạiKosambi.TrongHạnàycóbàMagandiyatựtạochomìnhmộtmốihậnthùsâusắcđốivớiĐứcPhậtvàtìmmọicơhộiđểbêuxấuthanhdanhcủaNgài.MagandiyalàmộtthiếunữxinhđẹpsanhtrưởngtrongmộtgiađìnhthuộcgiaicấpBàlamôn.Chamẹnàngkénrể,muốnchỉgảnàngchongườithậtxứngđáng.
Ngàykia,lúcquansátthếgian,ĐứcPhậtnhậnthấyhaiôngbàđãhộiđủduyênlành,tinhthầnpháttriểnđầyđủ.VìlòngtừbimuốntếđộhaiôngbànênĐứcPhậtngựđếnnơi,lúcôngđangcúngtếThầnLửa.VịBàlamônlấylàmsaymêtrướchìnhdángtốtđẹpcủaĐứcPhậtvànghĩthầmrằngđâyquảthậtxứngđánglàrểđôngsàngmàônghếtlòngmongmỏitừlâu.ÔngliềnthỉnhĐứcPhậtởnánlạichờôngđimộtchútsẽtrởlạivàvộivãchạykêucongái.LúcấyĐứcPhậtcốýgiậmdấuchântrênmặtđấtrồiđisangmộtchỗkhácgầnđó.Khingườibàlamôndẫnvợvàcôcongáiănmặcđẹpđẽđếnnơithìchỉnhìnthấydấuchân.Bàvợgiỏivềkhoatướngsố,biếtrằngdấuchânnàykhôngphảicủangườitầmthườngmàphảilàcủangườirấttrongsạch,đãtậndiệtmọidụcvọng.ÔngBàlamônchếnhạovợvànhìnthấyĐứcPhậtcáchđókhôngxa,ôngdẫnconđến,đềnghịgảchoNgài.ĐứcPhậtmôtảcáchNgàichếngựdụcvọngnhưsau:
2
![Page 222: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/222.jpg)
"ĐãnhậnthấyÁiDục,BấtMãnvàThamVọngTakhôngthíchthútrongdụclạccủaáitình.Cơthểđầyôtrượcnàylàgì?Takhôngbaogiờmuốnsờchạmđếnnó,Dầuchỉđụngbằngchân."
Ngheđếnđây,haiôngbàBàlamônchứngngộĐạoQuảANaHàm,tầngthánhthứba.NhưngcôMagandhiyakhônghiểu,ngỡrằngnhưthếlàchửimắng,làmnhụccô,nênlấylàmtứcgiận.Bịchạmtựái,cônghĩ:"Nếungườinàykhôngcầnđếntathìcứnóithật,vànhưvậylàhoàntoànthíchđáng.Tạisaoôngtalạituyênbốrằngcơthểnàyđầyôtrược?Haylắm!Ôngtasẽthấy,dosựsanhtrưởngtronggiaicấpBàlamôn,dogiatộc,dođịavịxãhội,tàisảnvàduyêndángtrẻsoncủata,tasẽcómộtngườichồngxứngđángvàchừngđótasẽbiếtlàmnhữnggìphảilàmđốivớiSaMônGotama(CồĐàm)."
VềsaubàtrởnênthứhậucủaVuaUdena.Dựatrênquyềnthếlúcbấygiờ,bàđútlótvàxúigiụcngườimắngchửivàxuađuổiĐứcPhậtrakhỏithànhphố.KhiĐứcPhậtvàothành,nhữngngườiấyhôtongayđếnNgài:
"Ônglàtêntrộm,làtênkhờdại,làngườiđiêncuồng,làconlạcđà,làbò,làlừa,làchúngsanhởđịangục,làthúvật.Ôngkhôngmonggìđượclênnhàncảnh.Hìnhphạtvàkhổcảnhlàtấtcảnhữnggìôngcóthểmongđợi."
ĐạiĐứcAnandakhôngthểchịuđựngnhữnglờinguyềnrủatụctằnnhưvậy,đếnhầuPhậtvàbạch:
"BạchĐứcThếTôn,ngườitađangchửirủavànhụcmạchúngtathậmtệ.XinNgàichodờiđinơikhác."
-NàyAnanda,bâygiờtanênđiđâu?
-BạchĐứcThếTôn,đếnmộtthịtrấnkhác.
2
3
![Page 223: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/223.jpg)
-Nếuởnơiấyngườitacũngchửirủavànhụcmạtanhưvậyrồitasẽđiđâu?
-BạchĐứcThếTôn,lạiđiđếnmộtnơikhácnữa.
-NàyAnanda,khôngnênnóivậy.Nơinàogặpchuyệnkhókhăn,chínhnơiấytaphảigiànxếpổnthỏa.Vàchỉkhigiànxếpxongtamớicóquyềnđinơikhác.NhưngnàyAnanda,aichửirủanhụcmạta?
-BạchĐứcThếTôn,aicũngchửirủata.Nhữngngườicùngđinhnôlệvàtấtcảmọingười.
ĐứcPhậtnhâncơhộidạyĐạiĐứcAnandahànhphápnhẫnnhụcnhưsau:
"1.Nhưvoichiếnởtrậnđịa,hứnglãnhlàntênmũiđạntừbốnphíadồndậpbắntới,dườngthếấy,taphảichịuđựngnhữnglờinguyềnrủachửimắngtừmọinơi.Đúngthậtvậy,phầnđôngsốngkhônggiớiđức.
2.Nhiềuvoingựađượcdẫnđếnchỗvuaquantụtập.Giữađámđôngvoingựaấy,vuachọnconnàothuầnthụcnhấtđểcưỡi.Giữađámđôngconngười,caothượngnhấtlàngườicógiớiđứcthuầnthục,chịuđựngnhữnglờinguyềnrủa.
3.Quýbáuthay!Nhữngconlừathuầnthục,nhữngconngựarặcgiốngcủaxứSindhvànhữngthớttượngsangtrọngcóngà.Nhữngconngườithuầnthục,giớiđứctrangnghiêmlàhơntấtcả."
VàĐứcPhậtdạythêmĐứcAnanda:
"Khôngnênlongại,nhữngngườinàychỉchửimắngtrongbảyngày.Đếnngàythứtámhọsẽlặngyên.MộtchuyệnkhókhănxảyđếnĐứcPhậtkhôngthểkéodàiquábảyngày."
HạThứMười-tạirừngParileyyaka.
4
5
![Page 224: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/224.jpg)
TronglúcĐứcPhậtngựtạiKosambi,mộtvụtranhluậnxảyragiữahainhómtỳkhưu-mộtnhómgiỏivềKinhvàmộtnhómgiỏivềLuật-vìcómộtvịphạmnhằmmộtgiớinhỏcóliênquanđếncáchthứcsửdụngphòngvệsinh.Nhữngngườiủnghộcũngchialàmhaiphe.ĐứcPhậtbổnthânđứngragiànxếpcũngkhôngxong.Haibênđềutỏracótánhgâygỗ,vàniềmbấthòangấmngầmtiếpdiễn.ĐứcPhậtsuynghĩ:
"Trongtìnhtrạnghiệntại,đámđôngngườinàycốtâmmuốnlấnápnhau,khiếnchonhữngngàyancưkiếthạcủatatrởnênbấtổn.HơnnữachúngTăngởđâykhôngđểýđếnlờidạycủata.Haylàtarờikhỏiđámđôngđểẩndậttrongrừngsâu".
Liềnđó,khôngchochưTăngbiết,Ngàimộtmìnhrađi,đếnkhurừngParileyyaka,vànhậpHạdướigốcmộtcâysala(longthọ)tươiđẹp.
Theotíchchuyệnđượckểlại,trongthờigiannàycómộtconvoivàmộtconkhỉtheohầucậnvàlolắngmọinhucầuchoĐứcPhật.
HạThứMườiMột-tạiEkanala,mộtlàngtheođạoBàLaMôn.
BàikinhKasibharadvajaSutta thuậtlạinhưsau:
MộtthờikiaĐứcPhậtngựtạiEkanalatrongDakkhinagiri,mộtlàngtheoBàLaMônGiáocủaxứMagadha.LúcấylốinămtrămtaycàylàmviệcchoôngBàlamônKasibharadvajasắpsửarađồng.ĐứcPhậtđắpymangbátđếnnơingườitađangphânphốivậtthựcvàđứngsangmộtbên.VịBàlamônKasibharadvajathấyvậynói:"NàyTônGiả,tôicàyvàgieo.Saukhicàyvàgieo,tôiăn.Ôngcũngvậy,nàyTôngiả,ôngcũngphảicàyvàgieo,saukhiđãcàyvàgieo,ôngsẽăn."
-NàyÔngBàLaMôn,NhưLaicũngcàyvàgieovậy.Đãcàyvàgieoxong,NhưLaiăn.
6
7
![Page 225: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/225.jpg)
-Nhưngnàotôicóthấyđâucáicày,cáiáchhaycáilưỡicày,cũngkhôngthấybòhaycâyroibòcủaTônGiảGotama(CồĐàm),mặcdầuTônGiảnói:"NhưLaicũngcàyvàgieo.Đãcàyvàgieoxong,NhưLaiăn".
TônGiảtựxưnglànôngdân,nhưngchúngtôicóthấyđâulằncàycủaTônGiả.VậyxinTônGiảchochúngtôibiếtôngcàyởđâu?
ĐứcPhậttrảlời:
"Đứctin(saddha)làhộtgiống,giớiluật(tapo)làmưa,trítuệ(panna)làáchcàyvàcâycày,hạnhkhiêmtốn(hiri)làcáncày,tâm(mano)làdâycương,vàniệm(sati)làlưỡicàyvàroibò.
"NhưLaisốngvớilụccănthuthúc,nóinăngvàẩmthựctiếtđộ.NhưLaiđãdùnghạnhchânthậtđểcắtđứtnhữngcọngcỏdại.ThànhđạtĐạoQuảTốiThượng(ALaHán)làmởdâythảbò.
"Tinhtấn(viriya)làloàithúchởnặngđãđưaNhưLaiđếntrạngtháikhôngbịtróibuộc(NiếtBàn).
"Trựcchỉthẳngtiến,bấtthốichuyểnvàđãđi,khôngcònsầumuộn.
"Đó,lằncàycủaNhưLaiđượcthựchiệnnhưthếđó.HậuquảcủanólàtrạngtháiBấtTử.
"Đãkéoxonglằncàythìkhôngcònphiềnmuộnâusầunữa."
Nghexong,vịBàLaMônKasibharadvajabớiđầymộtchéncơmtrộnsữa,dângđếnĐứcPhậtvànói:"VậyxinTônGiảGotama(CồĐàm)độchéncơmtrộnsữanày!TônGiảquảthậtlàmộtnôngdânvìNgàiđãtrồngmộtloạicâytrổtrái'BấtTử'."
Tuynhiên,ĐứcPhậttừchốikhôngnhậnchéncơm.Ngàidạy:
![Page 226: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/226.jpg)
"VậtthựcnhậnlãnhdosựthuyếtgiảnggiáolýlàkhôngthíchnghiđểNhưLaidùng.NàyÔngBàLaMôn,đólàthônglệcủaBậcĐạiGiác.ĐấngChánhBiếnTrikhôngthểdùngvậtthựcấy.Khinàotruyềnthốngnàycònđượcgiữgìnthìđólàchánhmạng.
"Chỉdùngnhữngvậtthựcvàẩmthựchoàntoàntrongsạchbởivìbậcthánhnhântĩnhlặnglàthửaruộngphìnhiêuđểchonhữngaimuốn,cóthểgieotrồnghộtgiốngtốt."
HạThứMườiHai-tạiVeranja.
MộtvịBàlamônởVeranjangheĐứcPhậtngụtạiquêmìnhcùngvớiđôngđảochúngTăng,gầncâyNimbacủaNalerunênđếnhầuNgàivànêulênnhiềucâuhỏicóliênquanđếnphẩmhạnhcủaĐứcPhật.Saukhiđượcnghelờigiảiđáp,vịBàlamônlấylàmhoanhỷ,xinquyyTamBảovàcungthỉnhĐứcPhậtvàchưTăngởlạinhậpHạtạiVeranja.ĐứcThếTônnhậnlờibằngcáchgiữimlặng.
Bấthạnhthay,ngaylúcấytạiVeranjacónạnđói.DođóĐứcPhậtvàchưTăngphảidùngthứcăncủangựa.MộtngườiláingựacólòngtốtdângthứcăncủangựacònlạivàĐứcPhậtchiasớtphầnvậtthựcấymộtcáchhoàntoànbìnhthản.
Trongkhoảngthờigianấy,NgàiXáLợiPhất,mộthôm,saukhixuấtthiền,đếnhầuPhậtvàcungkínhbạch:"BạchhóaĐứcThếTôn,GiáoPhápcủavịPhậtnàotồntạilâudàivàGiáoPhápnàokhôngtồntại?"ĐứcPhậttrảlờirằngGiáoPhápcủachưPhậtVipassi,SikhivàVessabhukhôngtồntạilâudàicònGiáoPhápcủachưPhậtKakusandha,KonagamanavàKassapatồntạilâudài.8
![Page 227: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/227.jpg)
ĐứcPhậtdạyrằngsựkiệnnàydomộtvàivịPhậtkhônggiảngdạycặnkẽgiáolývàkhôngbanhànhgiớiluậtđểgiữhàngmônđệtrongnếpsốngkỷcươngvàcónhữngvịPhậtđãlàmđầyđủcácđiềuấy.
NhânđóNgàiSariputta(XáLợiPhất)cungkínhxinĐứcPhậtbanhànhnhữnggiớicănbản(Patimokkha,giớibổn)đểtrongtươnglaicóthểgiữchưTăngtrongnếpsốngkỷcương,vàđờisốngThiêngLiêngPhạmHạnhđượctồntạilâudài.
-Hãynhẫnnại,Sariputta(XáLợiPhất),hãynhẫnnại.
VàĐứcPhậtdạythêm:
"ChỉcóNhưLaibiếtchừngnàolàđúnglúc.ChođếnkhicómộtvàitrườnghợphoenốphátsanhtronghàngTăngchúngNhưLaikhôngbanhànhnhững"PhươngTiệnKỷLuật"vàđặtra"GiớiLuậtCănbản"(Patimokkha)chohàngmônđệ.ChừngnàocótrườnghợphoenốxảydiễntronghàngTăngchúng,chỉđếnchừngấyNhưLaimớibanhànhnhững"PhươngTiệnKỷLuật"vàđặtra"GiớiluậtCănBản"đểtậndiệtcácônhiễmấy.
"NàySariputta(XáLợiPhất),chừngnàochúngTăngđạtđếnmứccaothượnglâudài(rattannu-mahattam),pháttriểnđầyđủ(vepulla-mahattam),tăngtrưởnglợiích(labhagga-mahattam),vàpháphọcuyênbác(bahussuta-mahattam)thìtrườnghợphoenốsẽphátsinhtrongTăngchúng.ĐếnchừngấyNhưLaisẽbanhànhnhữngPhươngTiệnKỷLuậtvàGiớiLuậtCănBảnđểngănngừanhữngđiềuônhiễmấy.
"NàySariputta(XáLợiPhất),hiệnnayGiáoHộicácđệtửkhôngcóđiềugìbấtổn,khôngcónhữngkhuynhhướngxấuxa,khôngônhiễm,trongsạchvàgiớihạnhtrangnghiêm.NgườicuốicùngtrongnămtrămđệtửcũngđãNhậpLưu,khôngcònphảibịrơilạinữa,đãvữngchắcvàđangtiếnđếngiácngộ."9
![Page 228: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/228.jpg)
(MùanhậpHạtạiVeranjalàđầuđềcho"LờiGiớiThiệu"quyểnParajikatrongtạngLuật).
KhiraHạnàyĐứcPhậttiếptụcduphươnghoằngđạođếnSoreyya,Samkassa,Kannakujja,Payaga,vàquasông,ghélạiítlâutạiBénaresvàtừđótrởvềVesalingựtạiđồiTháptrongMahavana(ĐạiLâm).
HạThứMườiBa-tạitảngđáCaliya.
HạThứMườiBốn-tạiJetavana,kỳViên,Savatthi.
ĐạiĐứcRahula(LaHầuLa)thọCụTúcGiớinămnàykhiNgàiđúnghaimươituổi.
HạThứMườiLăm-tạiKapilavatthu(CaTỳLaVệ).
CáichếtthêthảmcủaVuaSuppabuddha(ThiệnGiác)xảyratrongHạnày.VuaoángiậnĐứcPhậtvìNgàirađi,bỏcongáivualàCôngChúaYasodhara(DaDuĐàLa).
CũngnênghinhậnrằngĐứcPhậtchỉnhậpHạmộtnămnơichônnhaucắtrúncủaNgài.
HạThứMườiSáu-tạithànhAvali.
TrongHạnàyĐứcPhậtthâuphụcquỷAlavaka(DạXoa),cótiếnglàthườngănthịtngười.
Alavakalàmộtconquỷhungtợn,lấylàmtứcgiậnkhithấyĐứcPhậtởtrongnhàcủanó.QuỷAlavakaliềnđếntrướcmặtĐứcPhậtvàbảoNgàirađi.ĐứcPhậtnói:"Được,tốtlắm",vàđira.Alavakalạibiểuđivào.ĐứcPhậttrởvô.Lầnthứnhì,rồilầnthứba,nólạibiểunhưvậy.ĐứcPhậttuânlời.Nhưngđếnlầnthứtư,NgàitừchốivàbảoAlavakamuốnlàmgìthìcứlàm.
![Page 229: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/229.jpg)
-Được,nàyôngSaMôn,tôihỏiôngmộtcâu,nếuôngkhônggiảiđápđược,tôisẽphântántâmông,hoặccắtxẻtimông,hoặcnắmchânôngquăngtuốtquaphíabênkiasôngHằng.
-Khôngthểđược,trênthếgiannàyNhưLaikhôngthấyai,dầulàchưThiên,samôn,bàlamônhaytrongđámđôngTrờivàngười,khôngaicóthểphântántâmNhưLai,hoặccắtxẻtimNhưLai,hoặcnắmchânNhưLaicốquăngquaphíabênkiasôngHằng.Tuynhiên,ĐạoHữumuốnhỏiviệcgìcứhỏi.
Alavakaliềnnêulêncâuhỏisauđây:
"Vậtsởhữuquýnhấtcủaconngườilàgì?Điềugì,nếuthựchànhđúng,sẽđemlạihạnhphúc?Hươngvịnàongọtngàohơntấtcả?Sốngthếnàogọilàcaothượngnhất?"
ĐứcPhậttrảlời:
"Đứctinlàvậtsởhữuquýnhấtcủaconngười.GiáoPháp,nếuthựchànhđúng,sẽđemlạihạnhphúc.Đứchạnhchânthậtquảlàhươngvịngọtngàonhất.Sốngvớitrítuệđượcxemlàcaothượngnhất."
Alavakalạihỏitiếp:
"Làmcáchnàovượtquatrậnthủytai?Làmsaovượttrùngdương?Làmcáchnàochếngựsầumuộn?Tựthanhlọcbằngcáchnào?"
ĐứcThếTôntrảlời:
![Page 230: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/230.jpg)
"Vượtquatrậnthủytainhờniềmtin.Nhờđứckiêntrì,vượttrùngdương.Chếngựsầumuộnbằngtinhtấn.Tựthanhlọcbằngtrítuệ."
Alavakalạihỏithêm:
"Thànhđạttrítuệbằngcáchnào?Làmsaomưutìmsựnghiệp?Thànhđạtdanhvọngbằngcáchnào?Cáigìlàmchotìnhbằnghữutrởnênkhắngkhít?Từthếgiannàysangcõikhác,Làmthếnàotránhkhỏisầumuộn?
ĐứcPhậtđáp:
"Ngườikiêntrì,sángsuốtcóniềmtin,thànhđạttrítuệbằngcáchlắngngheGiáoPhápcủabậcĐạiGiác,cókhảnăngdẫnđếnNiếtBàn.
Ngườilàmcôngviệcthíchnghimộtcáchkiêntrì,cầnmẫn,sẽtìmđượcsựnghiệp.
Nhờhạnhchânthật,thànhđạtdanhvọng.
Đứcquảngđạikhoandunglàmchotìnhbằnghữutrởnênkhắngkhít.
Ngườicưsĩthànhthật,cóđượcbốnphẩmhạnh:chânthật,giớiđức,canđảmvàrộngrãibốthí,sẽkhôngbuồnphiềnsầumuộnsaukhiquađời.
Đượcrồi,ĐạoHữuhãyđihỏicácvịsamônvàbàlamônkhácxemhọcógìquýbáu,caothượnghơnchânthật,tựkiểmsoát,quảngđạivànhẫnnạikhông?"
AlavakađãamhiểunhữnglờiPhậtdạynênbạch:
10
![Page 231: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/231.jpg)
"Đãthấuhiểubíquyếtđểmưucầuanlạctrongtươnglai,vậytôicònphảiđihỏicácvịsamônvàbàlamônkháclàmgì?ĐứcThếTônhômnayquanglâmđếnAlavichínhvìsựanlànhcủatôi.Tôiđãthấuhiểurằngcủabốthísẽđemlạiquảlànhphongphú.Từlàngnàysanglàngkhác,từđôthịnàyđếnthịtrấnkia,tôisẽthênhthangđóđâyđểtándươngcôngđứccủabậcChánhBiếnTrivàtánhcáchtoànthiệncủaGiáoPhápCaoThượng."
HạThứMườiBảy-tạiRajagaha.
HạThứMườiTám-tạitảngđáCaliya.
HạThứMườiChínVàHaiMươi-tạiRajagaha.
ĐứcPhậtvàAngulimala
ĐứcPhậtthâuphụctênsátnhânhungtợnAngulimalatronghạthứhaimươi.LúcnhỏôngnàytênAhimsaka(ngườivôtội).ChaônglàquốcsưcủavuaxứKosala.ÔngănhọcởTaxila,mộttrungtâmgiáodụctrứdanhthờixưa,vàtrởthànhvịđệtửlỗilạcvàthântínnhấtcủamộtôngthầyrấtdanhtiếng.Bấthạnhthay,vìthếmàbạnbèôngnảysanhlòngganhtị,bàyđiềugièmxiểmvàthànhcôngđầuđộctưtưởngcủathầy.Ôngnàytinlời,lấylàmtứcgiận,vàkhôngkịpnghĩsuyhaydòxét,mưuhạiAhimsakabằngcáchtruyềnlệnhchoôngnàyphảiđemđếnmộtngànngóntayngười,ngónútởbàntaymặt,dânglênôngđểlàmlễthọgiáo.Mặcdầukhôngvui,Ahimsakagượnggạovânglờithầy,đivàorừngJalini,tạiKosala,vàbắtđầuchuỗidàinhữngcuộcsátnhânghêtởm,đểchặtlấyngóntay.Banđầuôngxỏxâucácngóntaylại,treolêncànhcây.Nhưngvìkênkênvàquạđếnănnênôngđeotrêncổnhưmộttrànghoalàmbằngngóntayngười,giữchokhỏibịmấtvàđểdànhchođủsốcầnthiết.Dođócótên"Angulimala",cónghĩalà"trànghoakếtbằngngóntay".
11
12
![Page 232: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/232.jpg)
Kinhsách ghirằngkhiôngđểdànhđượcchíntrămchínmươichínngónthìĐứcPhậtxuấthiện.NhìnthấyĐứcPhật,Angulimalamừnglắm,nghĩrằngđâylàcơhộiđểônghoàntấtsứmạng.
ÔngliềnrảobướcthẳngtớiĐứcPhật,tayrútgươmrakhỏivỏ.
ĐứcPhậtdùngthầnthôngtạonhữngtrởngạilàmchoAngulimalachạytheokhôngkịp,dầucốhếtsứcrượtbắt.Mệtmỏihếtsức,mồhôinhễnhại,ôngdừngchânlạivàcấttiếnggọi:"Hãydừnglại,ôngsamôn".
ĐứcThếTôntừtốnđáp:
"MặcdầuNhưLaiđi,NhưLaiđãdừngbước.Còncon,Angulimala,hãydừngbước."
Tênsátnhânsuynghĩ:"Cácvịsamônnàyluônluônnóithật.Vịnàynóirằngôngtađãdừngbước,còntathìkhôngdừng.Thếlànghĩalàmsao?"
Angulimalaliềnhỏithêm:"NàyÔngSaMôn.Ôngcònđi,chínhtôiđãdừng.Ônglạinóirằngtôikhôngdừngcònôngthìđãdừng.Xinhỏi,nàyÔngSaMôn,lờinóicủaôngcóýnghĩagì?"
ĐứcPhậtdịudàngđáp:"Đúngvậy,Angulimala,NhưLaiđãdừngbước,dừngluôn,mãimãi.NhưLaiđãtừkhước,dứtbỏ,khôngcònhànhhunghaygâytổnthươngchomộtsanhvậtnào.Cònchínhconkhônggiữlạibàntayđẫmmáu,vẫnsáthạiđồngloại.Vậy,NhưLaiđãdừng,cònconthìvẫntiếptục."
ĐếnđâynghiệptốtcủaAngulimalamauchóngtrồilênmặt.ÔngnghĩrằngvịsamônnàychắckhôngphảiaikháchơnlàĐứcPhậtGotama(CồĐàm),quanglâmđếnđâyvìlòngbimẫn,muốntếđộmình.Nghĩvậy,ôngliềnvứt
12
![Page 233: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/233.jpg)
đitấtcảvõkhí,rồiđếngầnĐứcPhật,đảnhlễNgàivàxinquyy.VềsauĐứcPhậtchấpnhậnôngvàoGiáoHộiTăngGiàCaoThượngbằngcáchthốtralời:"EhiBhikkhu!""HãyđếnđâyTỳKhưu!"
TinAngulimalaxuấtgiatỳkhưuvớiĐứcPhậtđượctruyềnrộngrakhắpxứ.RiêngVuaKosalacảmthấynhẹnhàngnhưthoátkhỏinạn,vìAngulimalaquảthậtlàmộtđạihọachodânchúngtrongxứ.
NhưngtâmcủaTỳkhưuAngulimalavẫnkhôngantĩnhbởivìluônluônNgàitưởngnhớđếndĩvãngtộilỗicủamìnhvànhữngtiếngkêulathankhóccủacácnạnnhân.Chíđếnnhữnglúcmộtmìnhhànhthiềnởnơivắngvẻcũngkhôngquênđược.Ngàykia,khiđitrìbìnhngoàiđường,ngàibịngườitadùnggậygộcđánhđậpvàchọiđávàomình,phảiđivềchùavớiđầucổđầythươngtích,máuchảydầmdề,mìnhmẩychỗbịbầmdập,nơibịcắtđứt,mộtcơhộiđểĐứcPhậtnhắclạirằngđólàhậuquảbấtthiệncủanhữnghànhvihungbạocủangàitrongquákhứ.
Ngàynọ,lúcđibát,TỳKhưuAngulimalathấymộtngườiphụnữsắplâmbồnđanggặpkhókhăn,rênxiếtbênđường.Độnglòngbimẫn,NgàiđemcâuchuyệnđauthươngấybạchlạivớiĐứcPhật.ĐứcPhậtkhuyênNgàihãyquàytrởlại,đọcnhữnglờixácnhậnsauđây-nhữngcâunàyvẫncònđượclưutruyềnđếnnaydướitựađềAngulimalaParitta:
"NàyĐạoHữu,từngàyđượcsanhvàoThánhtộc(nghĩalàtừngàytôixuấtgia),tôichưahềcốýtiêudiệtđờisốngcủamộtsinhvậtnào.Dolờichânthậtnày,ướcmongcôđượcvuôngtrònvàconcủacôbìnhanvôsự."
NgàiAngulimalahọcthuộclòngbàikinh,rồiđiđếnnơi,ngồicáchngườiphụnữmộtbứcmàn,đọclại.Ngườimẹđaukhổliềnsanhđượcdễdàng.ĐếnnaybàikinhParitta nàyvẫncòncônghiệu.13
![Page 234: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/234.jpg)
Vềsau,vàođúngthờikỳ,ĐạiĐứcAngulimalađắcQuảALaHán.KhinhắcđếnđườnglốiĐứcPhậtcảmhóaNgài,ĐạiĐứcAngulimalanói:
"Cónhữngsanhvậtbịkhắcphụcbằngvõlực,Bằngcùmóchayroivọt.Nhưngtađây,đượcthuầnhóadomộtnhânvậtKhôngcầnđếngậygộc,cũngkhôngdùnggươmđao
Tronghaimươilămnămcònlại,ĐứcPhậtsốngphầnlớnởSavatthi,tạiJetavana(KỳViênTịnhXá)dotrưởnggiảAnathapindika(CấpCôĐộc)kiếntạovàphầnkháctạiPubbaramadobàVisakhadâng.
14
![Page 235: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/235.jpg)
![Page 236: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/236.jpg)
Chúthích:
.XemChương8.↩
.Tanha(ÁiDục),Arati(BấtMãn)vàRaga(ThamVọng)làbangườicongáicủaMaVương.↩
.BuddhistLegends,phầni,trang274.↩
.Dhammapada,KinhPhápCú,câu320,321,322.↩
.XemBuddhistLegends,tậpi,tr.176.↩
.Dhammapadatthakatha,bảnChúgiảiKinhPhápCú,KosambakaVatthu.↩
.SuttaNipata,trang12.↩
1
2
3
4
5
6
7
8
![Page 237: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/237.jpg)
.VinayaPitaka,TạngLuật,bàikinhSuttavibhanga(Parajika)tr.1-11,MissI.B.Horner,BookofTheDiscipline,phần1,trang1-23.↩
.ĐứcPhậtmuốnámchỉĐạiĐứcAnanda.↩
.XemKindredSayings,phầnI,trang276-277.↩
.PsalmsoftheBrethren,trang318-325.XemAngulimalaSutta,MajjhimaNikaya,kinh86,tập2,trang97.↩
.PsalmsoftheBrethren,trang320-321.↩
.KinhBảovệ.↩
.PsalmsoftheBrethren,trang328.↩
8
9
10
11
12
13
14
![Page 238: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/238.jpg)
![Page 239: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/239.jpg)
ĐờisốnghằngngàycủaĐứcPhật
"ĐứcThếTônđãtựgiác.NgàihoằngdươngGiáoPhápĐểgiácngộkẻkhác."
MajjhimaNikaya
ĐứcPhậtcóthểđượcxemlàvịgiáochủhoạtđộngtíchcựcvànhiệtthànhnhấttrênthếgian.Ngàiluônluônbậnrộnvớicôngviệcđạopháptrọnngày,ngoạitrừnhữnglúccầnphảiđểýđếnvàinhucầuvậtchất.ChươngtrìnhhoạtđộngcủaNgàiđượcsắpxếprấtcóquycủvàmựcthước.Đờisốngbêntronglàhànhthiền,tĩnhtâmvàchúngnghiệmhạnhphúcNiếtBàn.Bênngoàilàphụcvụvịtha,nângđỡphẩmhạnhcủachúngsanhtrongkhắpthếgian.ChínhNgàitựgiác,rồitậnlựccốgắnggiácngộngườikhác,dẫndắtchúngsanhrakhỏimọiphiềnlụycủađờisống.
HoạtđộnghằngngàycủaĐứcPhậtchialàmnămgiaiđoạn:1.Buổisáng.2.Buổitrưa.3.Canhđầu.4.Canhgiữa.5.Canhcuối.
Buổisáng
Thườngngày,lúccòntảngsángsớm,ĐứcPhậtdùngthiênnhãnđểquansátthếgian,xemcóaicầnNgàitếđộ.Nếuthấycóngườicầnhỗtrợtinhthầnthìkhôngđợithỉnhcầu,Ngàitựýđếnđểdẫndắtngườiấyvàochánhđạo.Ngàiđibộ.NhưngmộtđôikhiNgàicũngdùngphépthầnthôngbaytrênkhôngtrung.Thôngthường,chínhNgàitựýđiđếnnhữngngườihưhènônhiễm,nhưtêncướpsátnhânhungtợnAngulimalavàquỷDạXoa,bạotànácđộc.NhưngcôbéVisakhacótâmđạonhiệtthànhvànhàtriệuphúAnathapindika(CấpCôĐộc)vànhữngbậcthiệntrínhưSariputta(XáLợiPhất)vàMoggallana(MụcKiềnLiên)thìtìmđếnthọgiáođểđượcNgàidẫndắt.
![Page 240: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/240.jpg)
Trongkhitếđộthếgian,nếukhôngcóaithỉnhvềtraităng,ĐứcPhật-ngườimàcácbậcvuachúađềutônsùngkínhnểvàkhấuđầuđảnhlễmỗikhiđếntrướcmặt-đitrìbìnhkhấtthựctrêncácnẻođường,khithìmộtmình,lúcthìvớichúngTăng.Imlặngđứngtrướccửatừngnhà,khôngthốtramộtlời,Ngàithọlãnhvậtthựcnàomàtâmtrongsạchbốthícủathiệntínhoanhỷsớtvàobát,rồitrởvềchùa.Chođếnnămtámmươituổi,mặcdầuđauốmbấtthường,NgàivẫnđitrìbìnhtrongthànhVesali.
ĐứcPhậtthọthựctrướcngọ.SauđóchưvịtỳkhưuhợplạingheNgàithuyếtmộtbàiPhápngắn.SauthờiPháp,ĐứcPhậtbanlễquyyTamBảo,truyềnNgũGiới,vànếucóvịnàođạtđếntrìnhđộtinhthầnđầyđủ,NgàichỉdẫnvàoThánhĐạo,ConĐườngGiảiThoát.Mộtvàivịđếngầnđểxinđềmụchànhthiềnthíchhợptheotâmtánhmình.Nếucólờithỉnhnguyện,đôikhiNgàicũngbanhànhlễxuấtgia.
Buổitrưa
Saukhigiảngdạyhoặckêugọichưvịđệtử,ĐứcPhậtluivềtịnhthất.Nếumuốn,Ngàinằmnghiêngmìnhbênmặtvàđịnhthầnmộtlát.Lúcdậy,NgàinhậpĐạiBiĐịnh(MahaKarunaSamapatti)vàdùngPhậtnhãn quansátthếgian,nhấtlàcácvịtỳkhưuđãđivàorừngsâuhànhthiềnnơivắngvẻvàcácvịđệtửkhácởxa,đểhướngdẫnvàkhuyêndạy.Nếucómộtvịởxacầnđượchỗtrợ,Ngàidùngthầnthôngbayđếnnơiđểtếđộrồitrởvềtịnhthất.
Vàobuổichiều,thiệntínkéođếnnghePháp.DoPhậtnhãn,NgàinhìnvàokhuynhhướngtâmtánhcủatừngngườitrongcửtọađểthuyếtPhápđộmộtgiờ.Mỗingườinghe,dầutâmtánhvàtìnhcảmhoàntoànkhácnhau,đềucócảmtưởngrằngbàiPhápcủaĐứcPhậtđặcbiệthướngvềmình.ĐólàphươngphápgiảngdạycủaĐứcPhật.Ngàithườngdùngnhữngthídụ,nhữnghìnhảnhhaynhữngngụngôncóliênquanđếnđờisốnghằngngàytrongnhàđểgiảithíchgiáolý,vàNgàinhắmvàotrithứchơnlàtìnhcảm.
1
![Page 241: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/241.jpg)
Đốivớingườithuộchạngtrungbình,ĐứcPhậtbắtđầugiảngvềhạnhbốthí,giớiluậtvàhạnhphúcởcáccảnhTrời.Đốivớingườitiếnbộhơn,Ngàiđềcậpđếnnhữngnguyhạicủathúvuivậtchấtvàhạnhphúccủasựtừkhước,buôngxả,thoátly.Vớicácvịđạtđếntrìnhđộcaothượng,NgàigiảngvềphápTứDiệuĐế.
Trongmộtvàitrườnghợphiếmhoi-nhưtrườnghợpAngulimalavàbàKhema-ĐứcPhậtdùngoailựcthầnthôngđểảnhhưởngđếntâmngườinghe.
GiáoPhápCaoSiêucủaĐứcPhậtgợinguồncảmhứngchocảlớpđạichúnglẫnhàngtríthức.MộtthisĩPhậttửcóhátlênnhữnglờitántụngnhưsau:
"Đemphỉlạcđếnbậcthiệntrí,tạokiếnthứcchohạngtrungbình,vàđánhtanđêmtốicủangườingumuội,đâyquảthậtlàngônngữcủatấtcảmọingười."
Cảhailớpngười,giàuvànghèo,caosangvàthấpkém,đềutừbỏđứctincũcủamìnhđểhướngvềThôngĐiệpHòaBìnhcủaĐứcPhật.Nềnđạopháp(Sasana)sơsanhbắtđầuvớinămvịđạosĩnhưhộtnhâncủatếbào,sớmsanhsôinẩynở,mởrộngđếnhàngtriệungười,vàmộtcáchêmthắm,ônhòa,khắpmiềnTrungẤnĐộ.
CanhĐầu
TừsáugiờđếnmườigiờđêmlàkhoảngĐứcPhậtdànhriêngđểcácvịtỳkhưuđượctựdothỉnhcầuNgàirọisángnhữnghoàinghicủamình,hỏivềnhữngđiểmphứctạptrongGiáoPháp,xinđềmụchànhthiền,vàlắngnghethuyếtgiảng.
CanhGiữa
2
![Page 242: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/242.jpg)
Từmườigiờđếnhaigiờkhuya,chưThiênvàchưPhạmThiênlànhữngchúngsanhmàmắtngườikhôngthểtrôngthấy,từcáccảnhTrời,đếnhầuPhậtvàhỏiNgàivềGiáoPháp.Trongkinhsáchcómộtđoạn,thườngđượcnhắcđilặplạinhưsau:"Lúcbấygiờđêmđãkhuya,mộtvịTrờicóhàoquangrựcrỡđếngầnĐứcPhật,cungkínhđảnhlễvàđứnglạimộtbên".NhiềubàikinhvànhiềulờivấnđápđượcghilạitrongbộSamyuttaNikaya(TạpAHàm).
CanhCuối
Canhcuốicùngtrongđêm,từhaigiờkhuyađếnsáugiờsáng,đượcchialàmbốnphần.Trongphầnđầu,từhaiđếnbagiờ,ĐứcPhậtđikinhhành(cankamana).Từbađếnbốngiờ,Ngàinằmđịnhthần,nghiêngvềphíataymặt.Từbốnđếnnămgiờ,NgàinhậpĐạiBiĐịnh(MahaKarunasamapatti),vàrảitâmTừđếnkhắpnơi,làmêmdịutâmtrítấtcảchúngsanh.SauđóNgàiquansátthếgianbằngPhậtnhãnxemcoicóthểtếđộai.Nhữngngườiđạohạnhvànhữngngườicầnđến,dầuởcáchxathếnàoNgàicũngnhậnravà,mởlòngbimẫn,tựýđếnvớihọđểđemlạisựhỗtrợcầnthiết.
Nhưvậy,trọncảngày,ĐứcPhậtluônluônbậnrộnvớinhiệmvụđạođức.Ngàichỉngủmộtgiờđồnghồ.Tronghaigiờtròn,buổisángvàlúcbìnhminh,NgàiđượmnhuầntoànthểthếgianvớitâmTừvôlượngvàđemhạnhphúcđếnchohàngtriệuchúngsanh.Tựnguyệnsốngđờinghèonàn,đitrìbìnhkhấtthựcmàkhônglàmphiềnđếnai,ràyđâymaiđó,támthángtrờiliềntrongnămđểhoằngkhaiDiệuPháp.Ngàikhôngngừnggiacôngđểđemlạiđiềutốtđẹpvàhạnhphúcchotấtcả,chíđếnngàynhậpdiệt,vàonămtámmươituổithọ.
Chúthích:
1
![Page 243: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/243.jpg)
.Buddhacakkhu,nhãnquancủamộtvịPhật,gồmtrikiếnvềnhữngkhuynhhướng(asaya)vànhữngkhuynhhướngngủngầm(asayanusayanana)vàtrikiếnvềtánhcáchdãdượihaynhiệtthànhsắcbéncủangũcăn,(indriyaparoparyattananana,nhữngkhảnăngtinhthầnnhưniềmtin,sựtinhtấn,chánhniệm,tâmđịnhvàtrítuệ).↩
.Satapancasataka,câu78.↩
1
2
![Page 244: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/244.jpg)
![Page 245: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/245.jpg)
ĐứcPhậtnhậpĐạiNiếtBàn
"Mặttrờichiếusángbanngày.Mặttrăngrạngtỏbanđêm.Nhunggiápvàgươmđaochóisángnhàvuakhilâmtrận.Lúchànhthiền,hàoquangchưPhạmThiênchiếusáng.Nhưngngàynhưđêm,ĐứcPhậtrựcrỡsánglòatrongvinhhạnh."
KinhPhápCú
ĐứcPhậtlàmộtnhânvậtphithường.Tuynhiên,cònmangngũuẩn,Ngàivẫncònbệnhhoạn,giàyếuvàtịchdiệtmộtngàynào,nhưtấtcảchúngsanh.Ngàibiếtđếnnămtámmươituổisẽviêntịch.Vốnngườikhiêmtốn,NgàiquyếtđịnhtrúthơithởcuốicùngtrongmộtlàngmạcxaxôihẻolánhnhưKusinara,thayvìởcácđôthịlớnnhưSavatthihayRajagaha,nhữngnơimàNgàithườnglưungụvàcónhiềutínđồ.TheolờicủachínhĐứcPhật,lúctámmươituổi,cơthểcủaNgàitựahồnhư"mộtcáixequácũ".Dầutuổiđãgià,sứcđãyếu,nhưngvớiýchísắtđádũngmãnh,Ngàiđibộtrênconđườngdàidẵngvàkhókhăncùngvớivịđệtửhầucậnthântín,ĐạiĐứcAnanda.Cũngnênghinhậnrằng,haivịđạiđệtử,Sariputta(XáLợiPhất)vàMoggallana(MụcKiềnLiên)nhậpdiệttrướcNgài.HaivịTỳKhưuRahula(LaHầuLa)vàTỳKhưuNiYasodhara(DaDuĐàLa)cũngđãviêntịch.
CuộchànhtrìnhcuốicùngcủaĐứcPhậtbắtđầutừRajagaha(VươngXá),kinhđôxứMagadha(MaKiệtĐà).
TrướckhiNgàirờiRajagaha,VuaAjatasattu(AXàThế),cósaivịđạithầncủamìnhtênVassakara,đếnthămdòýkiếnNgàivềmưuđịnhcủanhàvuamuốngâychiếnvớinướccộnghòaVajjian,thuởấyrấttrùphú.
ĐiềuKiệnThịnhSuy
"ĐứcPhậtdạy:
![Page 246: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/246.jpg)
1. NgàynàomàngườidânVajjiancònthườnggặpgỡvàtụhợpđôngđảovớinhau;
2. NgàynàomàngườidânVajjiancòntụhợptrongtinhthầnđoànkết,cònvươnmìnhtiếntriểntrongtinhthầnđoànkết,vàlàmtrònnhiệmvụtrongtinhthầnđoànkết;
3. NgàynàomàngườidânVajjiankhôngbanhànhnhữngđạoluậtmớimẻchưatừngđượcbanhành,khônghủybỏnhữngđạoluậtsẵncó,vàsốngthíchhợpvớinhữngquytắccổtruyền;
4. NgàynàomàngườidânVajjiancònhộđộ,tônsùng,kínhtrọngvàđảnhlễcácbậctrưởngthượngtrongxứ,vàcònnghenhữnglờidạythíchnghicủacácvịnày;
5. NgàynàokhôngcònmộtngườiđànbàhaycongáinàotronggiađìnhngườidânVajjianbịquyếnrũhaycưỡngépphảisốngvớikẻngoạinhân;
6. NgàynàongườidânVajjiancònbảotrì,tôntrọng,kínhnểvàlàmvẻvangcáctônmiếucủahọ,dùởtronghayngoàitỉnhthành,vàkhôngxaolãngnhữngnghilễcổtruyền;
7. NgàynàongườidânVajjiancònbảobọc,bênhvực,vànhiệtthànhủnghộcácvịALaHán,khiếncácvịnàochưađếnsẽđếntrongxứvàvịnàođãđến,đượcsốnganlành;
Ngàynàomàbảyđiềukiệntrêncònđượcthựchiện,thìdântộcVajjiankhôngthểsuyđồi,tráilạicòncườngthịnhhơntrước."
Nhândịpnày,vịlợiíchcủachưđệtử,ĐứcPhậttruyềndạybảyđiềukiệnthịnhsuycủachúngTăng.NgàitruyềnĐứcAnandatriệutậptấtcảcácvịtỳkhưulúcấycómặttạiRajagahavàdạy:
![Page 247: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/247.jpg)
"Nàyhỡicácđệtử,
1. Ngàynàomàchưtỳkhưucònthườnggặpgỡvàtụhợpđôngđảovớinhau;
2. Ngàynàomàchưtỳkhưucòntụhợptrongtinhthầnđoànkết,cònvươnmìnhtiếntriểntrongtinhthầnđoànkết,vàlàmtrònnhiệmvụtăngsĩtrongtinhthầnđoànkết;
3. Ngàynàomàchưtỳkhưukhôngtạoranhữnggiớiluậtmớimẻchưatừngđượcbanhành,vànghiêmtúchànhtrìnhữnggiớiluậtđãđượcbanhành;
4. Ngàynàomàchưtỳkhưucònhộtrì,tônkínhvàđảnhlễnhữngvịcaohạ,cónhiềukinhnghiệm,bậcchacủachúngTăng,nhữngngườichưởngquảnGiáoHội,vàkínhtrọngnhữnglờidạyquýbáucủacácNgài;
5. Ngàynàomàchưtỳkhưukhôngbịảnhhưởngcủathamái,cóthểphátsanhbấtcứlúcnào,vàlôicuốncácvịtrongvòngsanhtửtriềnmiên;
6. Ngàynàomàchưtỳkhưucòntìmthíchthútrongcôngphuchuyêncầnhànhthiềnởnhữngnơivắngvẻnhàntịnh;
7. Ngàynàomàchưtỳkhưucòncốgắngpháttriểnchánhniệm,khiếncácbạnđồngtuchưađếncóthểđếnở,vàcácđạohữuđãđến,đượcsốnganlành;
Ngàynàomàbảyđiềukiệnthiếtyếuấycònđượcthựchiệnđầyđủthìcáctỳkhưukhôngthểsuyđồi,tráilạicònphồnthịnhhơntrước.Ngàynàomàbảyđiềukiệnantoànấycònđượcbảotồnvàduytrìtronghàng
![Page 248: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/248.jpg)
Tăngchúng,ngàynàomàcáctỳkhưuđượcdạydỗrànhmạchvàrènluyệntrongtinhthầnbảyđiềukiệnấy,thìchúngtỳkhưukhôngthểsuyđồi,tráilạicònphồnthịnhhơn."
Rồi,vớitâmtừbivôlượngvôbiên,ĐứcPhậtsoisángthêmchocácvịtỳkhưubảyđiềukiệnantoànkhácnhưsau:
"Ngàynàomàchưtỳkhưukhôngsaymê,thíchthúhaydấnthânvàocôngviệcthếgian,vàonhữngcâuchuyệnngồilêđôimách,trongsựưathíchngủnghỉ,trongsựdểduôiđểcâuchuyệnngoàiđờilôicuốn.Ngàynàomàchưtỳkhưukhôngcònchứachấphaybịrơivàoảnhhưởngcủakhátvọngthấphèn.Ngàynàomàchưtỳkhưukhôngkếthợpvớibạnbèxấuxa,khôngcónhữngkhuynhhướngđêtiệntộilỗi.
"Ngàynàomàbảyđiềukiệntrênđượcthựchiệnđầyđủthìcáctỳkhưusẽkhôngdừngbướcnửađường,khôngngừngcốgắngkhiđãthànhđạtmộtvàikếtquảtrênđườngtuhọcvàkhôngbỏdởcôngtrìnhtrướckhithànhtựuđạoQuảALaHán."
Trongmộtcơhộikhác,ĐứcPhậtdạythêmrằngngàynàomàchưtỳkhưucòncótâmđạovữngchắc,khiêmtốn,chuyêncần,cốhọc,kiêncốtinhtấn,luônluôngiữtâmniệmvàpháttriểntrítuệ,thìGiáoHộichưtỳkhưukhôngthểsuyđồimàtráilạicònphồnthịnhhơn.
LờiTánDươngcủaĐứcSariputta(XáLợiPhất)
SaukhithuyếtgiảngnhiềuthờiPhápđểdẫndắtchưvịtỳkhưu,ĐứcPhậtrờiRajagahavàcùngvớiĐạiĐứcAnandađiAmbalatthikarồitừđóđếnNalanda.NơiđâyNgàingựtạivườnxoàiPavarika.Trongdịpnày,ĐạiĐứcSariputta(XáLợiPhất)đếnhầuPhậtvàtándươngtrítuệcủaNgàinhưsau:
![Page 249: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/249.jpg)
"BạchhóaĐứcThếTôn,conrấtlấylàmthỏathích,contintưởngnơiĐứcPhậtđếnnỗinghĩrằngtrongquákhứ,trongtươnglai,cũngnhưởhiệntại,khôngthểcómộtvịsamônhaybàlamônnàocaosiêuvàtrítuệhơnĐứcThếTônvềphươngdiệntựmìnhgiácngộ."
ĐứcPhậtkhôngchấpthuậnmộtlờicatụngtươngtợdođệtửNgàithốtra.NgàinhắcĐạiĐứcSariputtarằngchínhĐứcSariputtakhônghiểubiếtđầyđủcôngđứcchưPhậttrongquákhứvàởvịlai.
ĐứcSariputtacungkínhxácnhậnrằngNgàikhôngamhiểutấtcảcácbậcChánhĐẳngChánhGiácvôthượng,nhưngvẫngiữlờilàchínhmìnhđãhiểubiếttruyềnthốngChánhPháp,tiếntrìnhmàtấtcảchưPhậtđềuphảitrảiquatrướckhiđắcQuảVôThượng,bằngcáchdiệttrừnămpháptriềncáilà:1)thamdục,2)oánghét,3)dãdượi,hôntrầm,4)phóngdật,loâu,và5)hoàinghi,bằngcáchdùngtrítuệlàmgiảmsuynhữngkhátvọngmạnhmẽtrongtâm,trọnvẹnantrútâmvàoTứNiệmXứ,vàchânchánhpháttriểnbảyyếutốdẫnđếnGiácNgộ(ThấtGiácChi).
Pataliputta
TừNalanda,ĐứcPhậtlầnhồiđếnPataligama.NơiđâyhaivịđạithầnxứMagadha(MaKiệtĐà)làSunidhavàVassakarađangxâythànhđắplũyđểphòngthủvàngănchặnngườiVajjian,lúcấyrấthùngcườngvàphồnthịnh.ĐứcPhậtngựtrongmộtcănnhàbỏtrống.KhinhậnthấyhàngngànvịTrờiđếnởđóđâytrongkhắpvùng,NgàinóitrướcrằngPataliputtasẽtrởnênmộtthịtrấnquantrọng,mộttrungtâmthươngmại,mộtnơitraođổihànghóa,nhưngvềsauphảibịbalầnhiểmhọalàlửa,nướcvàphântranh.
KhihaytinĐứcPhậtđếnPataligama,cácvịđạithầnđếncungthỉnhNgàicùngvớichưđệtửvềnhàtraităng.Saukhithọthựcxong,ĐứcPhậtdạy:
![Page 250: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/250.jpg)
"Bấtluậnnơinàomàngườibiếtthậntrọngcưtrú,ngườiấycũnghếtlòngnângđỡchưhuynhđệ,nhữngngườitốt,biếttựkiểmsoát,vàhồihướngphướcbáuđếncácvịTrờithườngtớiluitrongvùng.Kỉnhmộ,chưThiênsẽkỉnhmộ.Tôntrọng,chưThiênsẽtôntrọngngườisángsuốtthậntrọng.ChưThiênsẽđốixửdịudàngnhãnhặnvớingườiấynhưbàmẹhiềnđốixửvớiđứaconduynhấtcủabà,vàngườimàđượcchưThiênchiếucố,sẽhưởngnhiềumaymắn."
NhândịpĐứcPhậtđếnviếng,dânchúngđặttêncổngthànhlà"cổngGotama"vàcũngđịnhýđặttênchiếcđòđưaĐứcPhậtquasôngGanges(Hằng),lúcấyđangngậplụt,là"đòGotama",nhưngĐứcPhậtdùngthầnthôngcùngchưvịđệtửsangsôngtronglúcainấyđangnhộnnhịpsửasoạnđò.
NhữngCảnhGiớiTươngLai
TừbờsôngGanges(Hằng),ĐứcPhậtđiđếnKotigamavàtừđóđếnlàngNadikavàngựtrongnhàgạch.NhândịpnàyĐạiĐứcAnandađếngầnĐứcPhật,cungkínhhỏithămNgàivềcảnhtrạngtươnglaicủanhiềungườitronglàngđãquávãng.ĐứcPhậtnhẫnnạikểlạisốphầncủatừngngười,rồiNgàidạylàmthếnàongườiđệtửcủamộtĐấngThếTônthànhđạt"GươngTrongcủaChânLý"đểcóthểnóitrướcrằng:"Tasẽkhôngcòntáisanhvàođịangục,cảnhthú,cảnhgiớiPeta(ngạquỷ),nhữngtrạngtháibuồnkhổ,tộilỗivàthấphèn.Tađãnhậplưu,khôngthểcònrơivàoácđạovàsựGiácngộcuốicùngđãđượcbảođảm."
GươngTrongcủaPhápBảo(Dhammàdàsa)
1
![Page 251: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/251.jpg)
"NàyAnanda,GươngChánhPháplàgì?
"LàgươnglànhcủangườiđệtửcaothượngđặttrọnvẹnniềmtinnơiĐứcPhậtvàsuygẫmvềcácânđứccủaNgàinhưsau:
"NgàihẳnlàBậcỨngCúng,ChánhBiếnTri,MinhHạnhTúc,ThiệnThệ,ThếGianGiải,VôThượngSĩ,ĐiềuNgựTrượngPhu,ThiênNhânSư,Phật,ThếTôn."
"NgườiđệtửcaothượngđặttrọnvẹnniềmtinnơiĐứcPhápvàsuygẫmvềcácđặctánhcủaGiáoPhápnhưsau:
"GiáoPhápmàĐứcThếTônkhéogiảngdạyvàđượctruyềnbáđầyđủlàđểtựchứngngộ,cóhiệunăngtứckhắc,khuyếnkhíchsựtìmtòisuygẫm,dẫnđếnnơi(NiếtBàn),đểbậcthiệntríthứcamhiểu,mỗingườichoriêngmình."
"VàngườiđệtửcaothượngđặttrọnvẹnniềmtinnơiĐứcTăngvàsuygẫmvềnhữngphẩmhạnhcủaGiáoHộiTăngGiànhưsau:
"GiáoHộicácđệtửcủaĐứcThếTôncóđứchạnhtoànhảo.CácNgàicóphẩmhạnhtoànhảo.CácNgàicóphẩmhạnhchânchánh.CácNgàicóphẩmhạnhcủabậctrítuệ.CácNgàilànhữngvịđãthànhtựubốnĐạovàbốnQuảthánh.GiáoHộicácđệtửĐứcThếTônlàbậcxứngđángthọlãnhnhữngvậtcúngdườngvàchỗở.CácNgàilàbậcxứngđángđượclễbái,làphướcđiềnvôthượngtrênthếgian."
"VịđệtửcaothượngtrởnênngườicóphẩmhạnhthíchhợpvớichưPhật;phẩmhạnhvữngchắc,khôngthểsứtmẻ,hoàntoàntrongtrắng,khôngmộtvếtônhiễm,hoàntoànkhinhkhoát;phẩmhạnhmàbậcthiệntrítándương,màkhôngcókhátvọngtrầntụcnàocóthểlàmhoenố;phẩmhạnhthuậnchiềuđưađếntâmđịnh."
![Page 252: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/252.jpg)
TừNadika,ĐứcPhậtlầnhồiđếnthànhVesali,lúcbấygiờrấtphồnthịnh,vàngụtạikhuvườncủaAmbapali,mộtcôgáigianghồxinhđẹp.BiếtrằngthếnàoAmbapalicũngđến,ĐứcPhậtthậntrọngkhuyêndạychưđệtửphảiluônluônchútâmantrúchánhniệmvàgiáctỉnhvàNgàidạychưtỳkhưuđườnglốichúniệm.
Ambapali
KhiđượctinĐứcPhậtngựtạivườnxoàicủamìnhthìAmbapaliđếncungthỉnhĐứcPhậtcùngchưđệtửvềnhàtraităngngàyhômsau.
ĐứcPhậtnhậnlờivàtừchốilờithỉnhcầuđếnsaucủacácnhàquýpháiLicchavi.CácvịquýpháinàyđếngặpcôAmbapalivàhứasẽđềnbùbằngmộtsốtiềnrấtlớnnếunàngkhứngchịunhườngbữatraităng.NhưngcôAmbapalilễphépkhướctừ.
NgàyhômsauĐứcPhậtđếnnhàAmbapali.Saubữađộngọ,côgái,trướckialàgianghồ,pháttâmvôcùngtrongsạch,kínhdânglênĐứcPhậtvàchưTăngvườnxoàirộnglớn.
Lúcấynhằmmùamưa,ĐứcPhậtdạycácđệtửnênnhậpHạbêntronghoặcởquanhthànhVesali.PhầnNgài,quyếtđịnhsẽnhậpHạtạiBeluva,mộtlàngnhỏbégầnVesali.ĐâylàHạthứbốnmươilămvàcũnglàHạcuốicùngcủaNgài.
ĐứcPhậtLâmBệnh
Trongnămấy,ĐứcPhậtlâmbệnhtrầmtrọngvàrấtđauđớn,gầnnhưsắpchết.
Nhờcómộtýchísắtđá,Ngàivữngchắcgiữchánhniệm,luônluôngiáctỉnhvànhẫnnạichịuđựngcơnđaukhôngmộtlờirênxiết.ĐứcPhậtbiếtrằngđãđếnlúcNgàisắplìathếgian,nhưngnghĩrằngsẽkhônghợplẽnếurađimà
2
![Page 253: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/253.jpg)
khôngcóvàilờiđếnvịđệtửhầucậnvànhắcnhởGiáoHội.DođóNgàiquyếtđịnhkhắcchếbệnhtrạngbằngýchísắtđávàliêntụcchứngnghiệmhạnhphúcALaHán .
LiềnsaukhiĐứcPhậtbìnhphục,ĐạiĐứcAnandađếnhầuNgài,biểulộlòngvuimừngđượcthấyNgàikhỏibệnhvàtỏrayênchíđượcbiếtrằngĐứcPhậtsẽkhôngrađitrướckhicólờikhuyênnhủGiáoHội.
CâutrảlờicủaĐứcPhật,rấtýnhịvànênđượcghinhớ,bộclộrõràngtínhchấtđặcbiệtcủaTamBảo(Phật,Pháp,Tăng).
LờikêugọicủaĐứcPhật.
"NàyAnanda,GiáoHộicácđệtửcònmongđợigìnữaởNhưLai?NhưLaiđãtruyềndạyGiáoPhápmàkhôngcósựphânbiệtnàogiữagiáolýbítruyềnvàgiáolýcôngtruyền .Vềchânlý,NhưLaikhôngkhinàocómộtbàntaynắmlạicủamộtôngthầy.Cóngườinghĩrằng:'ChínhtasẽlãnhđạoGiáoHộicácTỳKhưu',hoặc'GiáoHộichưTỳKhưusẽtùythuộcnơita',hoặc'chínhĐứcPhậtphảidạyđiềugìcóliênquanđếnGiáoHội'.
"NàyAnanda,NhưLaikhôngnghĩrằngcóngườinàophảilãnhđạoGiáoHộicácTỳKhưu,hoặcGiáoHộiphảitùythuộcnơingườinào.TạisaoNhưLaiphảitruyềndạymộtđiềunàocóliênquanđếnGiáoHội?
"NàyAnanda,bâygiờNhưLaiđãkiệtlực,giàyếuvàgầnđếnngàylìatrần.NhưLaiđãtámmươi,khôngkhácnàocỗxequácũkỹ,cầnphảicónhữngsợidâycộtlạicácbộphậnđểgiữnókhỏirãrời.ThâncủaNhưLaicũngcầnnhữngsợidâythừngtươngtợ.
3
4
![Page 254: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/254.jpg)
"NàyAnanda,lúcnàoNhưLaiyênlặng,khôngcódấuhiệucủasựsống,tâmantrụvàomộtđiểmbằngcáchchấmdứtmọicảmthọvàkhôngbiếtgìđếnsựvậtxungquanh,đếnlúcấythâncủaNhưLaimớithậtlàthoảimái.
"Vậy,nàyAnanda,hãytựcoichínhconlàhảiđảo(chỗẩnnáu)củacon,chínhconlàchỗnươngtựacủacon.Khôngnêntìmnươngtựabênngoài .
"HãyxemGiáoPháplàhảiđảocủacon.GiáoPháplàchỗnươngtựacủacon.Khôngnêntìmnươngtựaởbênngoài.
"NàyAnanda,mộtthầytỳkhưuphảisốngcáchnàonhưcoichínhmìnhlàhảiđảo,làchỗnươngtựacủamình,khôngtìmnươngtựabênngoài?
"Đâynày,Ananda,mộtthầytỳkhưusốngchuyêncầntinhtấn,suygẫm,thậntrọnggiáctỉnh,từkhướcmọithamáitrongthếgian,luônluôngiữchánhniệmnơithân,thọ,tâmvàpháp.
"DầungaytronghiệntạihaysaukhiNhưLainhậpdiệt,ngườinàosốngđúngtheonhưvậy,xemchínhmìnhlàhảiđảocủamình,làchỗnươngtựacủamình,khôngtìmnươngtựađâubênngoài,nhữngvịtỳkhưuấysẽđứnghàngđầutrongnhữngngườisốnghoàntoàntheoGiớiLuật."
ỞđâyĐứcPhậtđặcbiệtghinhậntầmquantrọngcủasựcốgắngcánhânnhằmthànhđạtmụctiêutốihậulàtựthanhlọcvàtựmìnhgiảithoátrakhỏimọihìnhthứckhổđaucủađờisống.Cầuxinvanváihaylệthuộcvàongườikhácthìkhôngcóhiệuquả.
NhưngtacóthểtựhỏitạisaongườiPhậttửlạitìmnươngtựanơiPhật,Pháp,Tăng,vàtronglúcmàrõràngĐứcPhậtrànhmạchdạyrằngkhôngnêntìmnươngtựanơiđâukhác,ngoàichínhmình?
5
6
7
![Page 255: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/255.jpg)
TrongkhitìmnươngtựanơiTamBảo(Phật,Pháp,Tăng),ngườiPhậttửchỉxemĐứcPhậtlàmộtvịThầy,mộtHuấnLuyệnViênđãvạchraconđườnggiảithoát,Phápnhưconđườngduynhấthayphươngtiệnduynhất,vàTăngnhưnhữnggươnglànhcủamộtlốisốngnênnoitheo.NgườiPhậttửkhôngbaogiờnghĩrằngchỉcầncóviệcnươngtựa(quyy)nơiTamBảolàđủđểgiảithoát.
Mặcdầutuổiđãcao,sứcđãyếu,ĐứcPhậtchẳngnhữngvậndụngmọicơhộiđểkhuyênnhủ,dạydỗchưtỳkhưubằngnhiềuphươngthứckhácnhaumàcònđềuđặnđibát,khinàokhôngcólờicungthỉnhtraităng.Mộtngàykia,NgàivàothànhVesalitrìbìnhkhấtthựcnhưthườnglệvàsaukhicùngĐạiĐứcAnandađộngọxongtạiđềnCapala,cólờidạynhưsau:
"Ngườinàođãtraudồi,pháttriểnthậtlãoluyện,chắcchắnnắmvững,chứngnghiệm,thựchànhvàthuầnthụcđiêuluyệnbốnPhươngTiệnđểThànhTựu(TứThầnTúc,Iddhipada) cóthể,nếungườiấymuốn,sốngthêmđượcmộtkiếpsống(kappa) haycóthểhơnchútít(kappavasesam).NàyAnanda,NhưLaiđãtraudồi,pháttriển,đãchắcchắnnắmvữngvàchứngnghiệm,thựchànhvàthuầnthụcđiêuluyệnTứThầnTúc.Nếumuốn,NhưLaicóthểsốngthêmmộtkiếpsốnghayhơnchútít."
Kinhsáchthêmrằng"mặcdầulờigợiýrấtlàrõrệthiểnnhiên,ĐạiĐứcAnandalúcấykhôngthấuhiểuđểthỉnhcầuĐứcPhậtsốngthêmmộtkiếpnữavìlợiích,vìsựtốtđẹpvàhạnhphúccủanhiềuchúngsanh,vìlòngbimẫn,thươnghạithếgian,vìlợiích,vìsựtốtđẹpvàhạnhphúccủatrờivàngười."Vềsựthiếusótnày,kinhsáchchorằnglúcấytâmcủaĐạiĐứcAnandabịMaVươngámảnh.
ĐứcPhậtBáoTrướcNgàyNhậpDiệt
89
![Page 256: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/256.jpg)
ĐứcPhậtthịhiệntrênthếgianđểtruyềndạythựctướngcủavạnphápvàconđườngduynhấtđểthoátrakhỏimọikhổđauphiềnlụycủađờisống,chonhữngaimuốntìmchânlý.TrênđườnghoằngPhápdàidẵngvàvôcùngrựcrỡvinhquang,Ngàiđãthựchànhsứmạngcaocảquýtrọngấymộtcáchmỹmãnvàlợiích,choNgàivàchohàngtínđồ.Vàonămtámmươituổithọ,thấynhiệmvụđãhoànthànhviênmãn,NgàiđãtruyềndạytấtcảnhữngđiềucầnthiếtchonhữngaimuốncốgắngtheochânNgài,cảbậcxuấtgialẫnhàngcưsĩ,vàchẳngnhữngcácvịnàyđãnắmvữngGiáoLýmàcòncóđủkhảnăngđểrộngtruyềnđếnkẻkhác.DođóĐứcPhậtquyếtđịnhkhôngkiểmsoátsứckhỏetrongnhữngngàycònlạicủakiếpsốngbằngýchívàbằngcáchchứngnghiệmhạnhphúcALaHán.Lúcấy,ngựtạiđềnCapala,NgàibáotrướcchoĐạiĐứcAnandarằngtrongbathángnữasẽnhậpdiệt.
ĐứcAnandavộivãnhắclạiPhậtngônvàthỉnhcầuNgàisốngthêmmộtkiếpnữa,vìsựtốtđẹpvàhạnhphúccủachúngsanh.
ĐứcPhậttrảlời:"Đãđủrồi,nàyAnanda,khôngnênkhẩncầuNhưLai.Thờigiancầukhẩnấyđãqua."
RồiĐứcPhậtgiảngvềtánhcáchvôthườngcủađờisốngvàcùngđivớiĐạiĐứcAnandađếnMahavana.ĐứcPhậtbảoNgàiAnandatriệutậptấtcảcácvịtỳkhưulúcấyđangcưtrúquanhthànhVesalivàdạy:
![Page 257: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/257.jpg)
"BấtluậnchânlýnàomàNhưLaiđãgiảnggiải,cácconphảikhéohọchỏi,thựchành,traudồi,pháttriểnđầyđủ,nhằmduytrì,làmchođờisốngThánhThiệnđượctồntạitrườngtồnvĩnhcửu,vìtìnhthươngchúngsanh,vìsựtốtđẹpvàhạnhphúccủanhiềungười,vìsựtốtđẹpvàhạnhphúccủachưThiênvànhânloại.
"Nhữngchânlýấylàgì?
"ĐólàTứNiệmXứ,TứChánhCần,TứThầnTúc,NgũCăn,NgũLực,ThấtGiácChivàBátChánhĐạo."
RồiĐứcPhậtnóilênnhữnglờikêugọisauđâyvàtuyênbốchocácvịtỳkhưubiếtngàynhậpdiệt:
NhữngPhậtNgônTốiHậu
"HãynhìnlạiđâycácTỳKhưu,NhưLaidạycáccon.Tấtcảcácphápđượccấutạodođiềukiện(cácpháphữuvi)đềulàvôthường.Hãyliêntụctậnlựcchuyêncần.NhưLaiđãsắpđếnngàynhậpdiệt.CònbathángnữaNhưLaisẽtừgiãcáccon.
"NhưLaiđãđếntuổi.ĐờisốngcủaNhưLaiquảlàngắnngủi.Rờicáccon,NhưLaisẽrađi.NhưLaiđãtựmìnhlàmchỗnươngtựachomình.HỡicácTỳKhưu,hãytinhtấn,giữchánhniệmvàsốngđờiđạohạnh.Hãygiữgìntâmcácconbằngnhữngtưtưởngcóchiềuhướngtốt.Nhữngaikiêntrìcốghépnếpsốngcủamìnhtrongnhữngkhuônkhổdạytrênsẽbướcrakhỏiconđườngphiêubạtvôđịnhcủađờisốngvàchấmdứtđaukhổ."
ĐứcPhậtnhìnthànhVesalilầncuốicùngrồicùngĐạiĐứcAnandađiBhandagama.Ngàidạycácvịtỳkhưunhưsau:
10
![Page 258: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/258.jpg)
"Giới,định,tuệ,vàsựgiảithoátcùngtột,ĐứcGotama(CồĐàm)đãthànhtựucácđiềuấy.Thấutriệtnhữngđiềuấy,ĐứcPhậttruyềndạygiáolýchohàngmônđệ.ĐứcĐạoSưđãgiácngộ,Chấmdứtmọiphiềnnãovàdậptắtmọikhátvọng.
BốnĐiềuThamChiếuLớn
Đitừlàngnàyđếnlàngkhác,mộtngàynọĐứcPhậtđếnBhoganagaravàtạiđâyNgàidạybốnĐạiGiáoPháptứclàbốnđiềuthamchiếulớn(Mahapadesa),theođótacóthểtrắcnghiệmvàlàmsángtỏgiáohuấncủaĐứcPhật.Ngàidạy:
1."MộtvịtỳkhưucóthểnóirằngtôinghechínhĐứcPhậtđãtuyênngônnhưvầy:"ĐâylàGiáoPháp,đâylàGiớiLuật,đâylàGiáoHuấncủaĐứcBổnSư".Nhữnglờiấy,khôngnênchấpnhận,cũngkhôngnêngácbỏngoàitai.Khôngchấpnhận,khôngbácbỏ,màphảinghiêncứutậntườngtừngchữ,từngtiếng,rồihãyđốichiếuvàsosánhvớiKinh(Sutta)vàLuật(Vinaya).Nếukhiđốichiếuvàsosánhkỹcàng,nhậnthấyrằngnókhôngphùhợpvớiKinhvàkhôngnhấttrívớiLuật,concóthểkếtluậnrằng:"Chắcchắn,đâykhôngphảilàPhậtngôn.Vịtỳkhưukiađãhiểusai."Nhưvậy,conphảiloạibỏnhữnglờiấy.
"Nếu,khiđốichiếuvàsosánh,nhữnglờiấyphùhợpvớiKinhvànhấttrívớiLuật,concóthểkếtluậnrằng:"ChắcchắnđâylàPhậtngôn,vịtỳkhưuấyđãhiểuđúng."
"Hãyxemđólàđiềuthamchiếulớnđầutiên.
![Page 259: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/259.jpg)
2."Lạinữa,mộtvịtỳkhưucóthểnóirằngtrongngôichùakiacóchúngTăngsốngchungvàcónhữngvịsưlãnhđạo:Tôinghechínhcácsưấynóinhưthếnày:"ĐâylàGiáoPháp,đâylàGiớiLuật,đâylàGiáoHuấncủaĐứcBổnSư."Khôngnênchấpnhận,cũngkhôngnêngácbỏngoàitainhữnglờiấy.Khôngchấpnhận,khôngbácbỏ,màphảinghiêncứutậntường,từngchữ,từngtiếng,rồihãyđốichiếuvớiKinhvàsosánhvớiLuật.Nếukhiđốichiếuvàsosánhkỹcàng,nhữnglờiấykhôngphùhợpvớiKinhvàkhôngnhấttrívớiLuật,concóthểkếtluận:"ChắcchắnđâykhôngphảilàPhậtngôn.Vịtỳkhưukiađãhiểusai."Nhưvậy,conphảiloạibỏnhữnglờiấy.
"Nếu,khiđốichiếuvàsosánh,nhữnglờiấyphùhợpvớiKinhvànhấttrívớiLuật,concóthểkếtluậnrằng:"ChắcchắnđâylàPhậtngôn.Vịtỳkhưuấyhiểuđúng."
"Hãyxemđólàđiềuthamchiếulớnthứnhì.
3."Lạinữa,mộtvịtỳkhưucóthểnóirằngtrongngôichùakiacónhiềuvịsưvànhữngvịcaotănghọcrộng,thôngsuốtGiáoLý,hiểurộngKinh,Luật,PhápYếu(Matika):Tôinghechínhcácvịsưấynóinhưvầy:"ĐâylàGiáoPháp,đâylàGiớiLuật,đâylàGiáoHuấncủaĐứcBổnSư".Khôngnênchấpnhận,cũngkhôngnêngácbỏngoàitai.Khôngchấpnhận,khôngbácbỏ,màphảinghiêncứutậntườngtừngchữ,từngtiếng,rồiđemđốichiếuvớiKinh(Sutta)vàsosánhvớiLuật(Vinaya).Nếukhiđốichiếuvàsosánhnhưvậy,nhữnglờiấykhôngphùhợpvớiKinhvàkhôngnhấttrívớiLuật,concóthểkếtluận:"ChắcchắnđâykhôngphảilàPhậtngôn.Vịtỳkhưukiađãhiểusai."Nhưvậy,conphảiloạibỏnhữnglờiấy.
"Nếu,khiđốichiếuvàsosánh,nhữnglờiấyphùhợpvớiKinhvànhấttrívớiLuật,concóthểkếtluậnrằng:"ChắcchắnđâylàPhậtngôn.Vịtỳkhưuấyhiểuđúng."
"Hãyxemđólàđiềuthamchiếulớnthứba.
![Page 260: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/260.jpg)
4."Lạinữa,mộtvịtỳkhưucóthểnóirằngtrongngôichùakiacómộtvịtỳkhưucaohạ,họcrộng,thôngsuốtGiáoLý,hiểurộngKinh,Luật,vàcácPhápYếu(Matika):Tôicónghevịtỳkhưucaohạấynóinhưvầy:"ĐâylàGiáoPháp,đâylàGiớiLuật,đâylàGiáoHuấncủaĐứcBổnSư".Khôngnênchấpnhận,cũngkhôngnêngácbỏngoàitai.Khôngchấpnhận,khôngbácbỏ,màphảinghiêncứukỹcàng,tườngtận,từngchữ,từngtiếng,rồiđemđốichiếuvớiKinhvàsosánhvớiLuật.Nếukhiđốichiếuvàsosánh,nhữnglờiấykhôngphùhợpvớiKinhvàkhôngnhấttrívớiLuật,concóthểkếtluận:"ChắcchắnđâykhôngphảilàPhậtngôn.Vịtỳkhưukiađãhiểusai."Nhưvậy,conphảiloạibỏnhữnglờiấy.
"Nếu,khiđốichiếuvàsosánh,nhữnglờiấyphùhợpvớiKinhvànhấttrívớiLuật,concóthểkếtluậnrằng:"ChắcchắnđâylàGiáoPháp,đâylàGiớiLuật,đâylàGiáoHuấncủaĐứcBổnSư."
"Hãyxemđólàđiềuthamchiếulớnthứtư.
"NàycácTỳKhưu,đólàbốnđiềuthamchiếulớn."
BữaThọThựcCuốiCùngCủaĐứcPhật
Rọisángchochưvịđệtửmỗikhicócơhội,ĐứcPhậtlầnhồiđếnPavavàtạiđây,ngườithợrèntênCundacungthỉnhNgàivàchưtỳkhưuvềtraităng.Vớitâmrấttrongsạch,CundadânglênĐứcPhậtmộtvậtthựcđặcbiệtgọilà"Sukaramaddava" .TheolờichỉdạycủaĐứcPhật,CundachỉdângvậtthựcấyđếnNgàimàthôi,cònlạibaonhiêuphảiđemchôn,sẽkhôngcóaikhácdùngđến.
Saukhithọthựcxong,ĐứcPhậtnhiễmbệnhlỵhuyếttrầmtrọng,rấtđauđớn,gầnnhưsắpchết.NhưngNgàinhẫnnạichịuđựng,điềmtĩnh,khôngmộtlờirênxiết.
11
![Page 261: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/261.jpg)
Mặcdầubệnhtìnhtrầmtrọngvàngườirấtyếu,ĐứcPhậtnhấtđịnhđibộđếnKusinara ,nơiNgàiđịnhnhậpdiệt,cáchđóđộbadotuần(lốichíncâysố).Trênđoạnđườngcuốicùngnày,kinhsáchghichéprằngĐứcPhậtphảingồilạinghỉlốihaimươilămnơivìbệnhvàyếu.
Ởmộtchỗnọ,NgàingồidướigốccâytovàdạyĐạiĐứcAnandađitìmnướcuống,vìNgàicảmnghekhát.Rấtlàkhókhăn,ĐạiĐứcAnandamớitìmđượcchútítnướctrongmộtdòngsuốinhỏnơiấynămtrămcỗxebòvừađiqua,quậyđụccảnước.
LúcbấygiờcóngườitênPukkusađếngầnĐứcPhậtvàbàytỏlòngthánphụccủamìnhtrướcsựtrầmlặngkhácthườngcủaNgài.
SaukhingheĐứcPhậtthuyếtgiảngvềtrạngtháiantĩnh,khôngxaođộng,PukkusadânglênNgàihaibộybằngvàng.TheolờidạycủaĐứcPhật,PukkusadângmộtbộđếnchoNgàivàmộtbộđếnĐạiĐứcAnanda.
KhiĐạiĐứcAnandamặcbộychoĐứcPhậtthìlấylàmngạcnhiênthấyrằngmàudacủaĐứcPhậtchiếusánglạthường:
-BạchĐứcThếTôn,tạisaocóchuyệnlạthường,rấtlàkỳdiệu?MàudacủaĐứcThếTôntrởnênsánglạn,rựcrỡmộtcáchlạthường.KhiconđắpbộybằngvànglênmìnhNgàithìhìnhnhưmàusắccủavàngđãlumờđimất.
NhânđóĐứcPhậtgiảithíchrằngtronghaitrườnghợp,màudacủaĐứcNhưLaitrởnênsánglạn,rựcrỡlạthường.ĐólàtrongđêmNgàiđắcQuảVôThượngChánhĐẳngChánhGiácvàđêmĐứcNhưLainhậpdiệt.
VàĐứcPhậtcôngbốrằngtrongđêmấy,vàolúccanhba,Ngàisẽdiệtđộtrongcụmrừnglongthọ(sala)củadòngtiểuvươngMalla,giữacặpcâylongthọ,gầnKusinara.
BữaCơmNhiềuPhướcBáuCủaCunda
12
![Page 262: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/262.jpg)
ĐứcPhậttắmlầncuốicùngtrongdòngsôngKakutthavàsaukhinghỉmộtlúcNgàidạyĐứcAnandarằngchuyệnsauđâycóthểxảyra.CóngườisẽlàmchoCundaănnănhốihậnvìhọnói:"NàyCunda,ôngthậtlàngườicótội.Ôngsẽbịchìmđắmsađọa,vìĐứcThếTônđãlìatrầnsaukhithọthựclầncuốicùngvớicácmónvậtthựcdoôngdâng."
MỗilầnCunda,ngườithợrèn,ănnănhốihậnnhưthế,conphảigiảithíchnhưvầy:"NàyCunda,ôngcóthậtnhiềuphướcbáuthùthắng.ÔngsẽhưởngđượcnhiềulợilạcvìĐứcPhậtđãđộngọlầncuốicùngvớicácvậtthựcdoôngdânglên.NàyCunda,bầntăngcónghechínhĐứcPhậtdạyrằngcóhaivậtthựccúngdườngđemlạiphướcbáubằngnhau,tạoquảbằngnhau,vàvôcùngquýbáuhơntấtcả.Haivậtấylàgì?ĐólàvậtthựccúngdườngmàBồTátthọlầncuốicùngtrướckhichứngngộĐạoQuảVôThượng,ChánhĐẳngChánhGiác,vàvậtthựccúngdườngmàĐứcPhậtthọlầncuốicùngtrướckhinhậpdiệt.Haivậtcúngdườngấyđemlạiphướcbáubằngnhau,tạoquảbằngnhau,vàvôcùngquýbáuhơntấtcảcácmónkhác.VàvậtthựccuốicùngmàĐứcThếTônthọlàchínhtaycủaCunda,ngườithợrèn,dânglên.
"Nghiệptốtnàysẽtrổquảtrongsựtáisanhthuậnlợi,tuổithọcao,gặtnhiềumaymắnvàdanhvọng,thọhưởngnhiềuphướcbáutrongcáccảnhTrờivàtrongcảnhvuachúa,quyềnquýcaosang."
"NàyAnanda,phảikhuyênlơnCundanhưthếấy."
ĐứcPhậtlầnhồiđếnrừnglongthọcủadòngtiểuvươngMallavàdạyĐạiĐứcAnandachuẩnbịchỗđểNgàiyênnghỉgiữacặpcâylongthọ,đầuhướngvềphíabắc.RồiĐứcPhậtnằmxuống,nghiêngmìnhvềhôngmặt,chântráigácdàitrênchânmặtvàvớichánhniệmvữngchắc,hoàntoànkiểmsoáttâm,tuyệtđốigiáctỉnh.
PhảiTônKínhĐứcPhậtNhưThếNào
![Page 263: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/263.jpg)
Khinhìnthấynhữngcâylongthọtrổbông,mặcdầukhôngphảimùabônglongthọtrổ,vàthấybaonhiêungườilễbáivàtônsùngNgài,ĐứcPhậtkêugọichưđệtửnhưsau:
"NàyAnanda,khôngphảinhưvậylàtôntrọng,kínhcẩn,sùngbái,làmvẻvangNhưLaiđâu.
Bấtluậnvịtỳkhưunào,bấtluậnvịtỳkhưunihaythiệnnam,tínnữnàohànhđúngtheoGiáoHuấn,phẩmhạnhtrangnghiêm,đờisốngchânchính,làngườitôntrọng,kínhcẩn,sùngbáivàlàmvẻvangNhưLaitheocáchcaothượngnhất.
Nhưvậy,nàyAnanda,conphảichuyêncầntutập,hànhđúngtheoGiáoHuấn,phẩmhạnhtrangnghiêm,sốngđờichânchính."
Lúcấy,ĐạiĐứcUpavana,trướckiacósốnggầnvàhầucậnĐứcPhậtlâungày,đứngtrướcmặtĐứcPhật.NgàidạyĐạiĐứcUpavanađứngsangquamộtbên.ĐạiĐứcUpavanathấyvậylấylàmngạcnhiênvìtrướckiachínhĐạiĐứcUpavanacungphụngĐứcPhậtđầyđủ.ĐứcPhậtgiảithíchrằnglúcbấygiờcórấtđôngchưThiêntựuđếnquanhđóvàcácvịTrờiấythanphiềnrằngvìbịĐạiĐứcUpavanachekhuất,khôngthểthấyNgài.
BốnThánhTích
KếđóĐứcPhậtđềcậpđếnbốnthánhtíchmà,vìcóliênquanđếnđờisốngcủaNgài,ngườithiệntíncótâmđạonhiệtthànhnênđếnchiêmngưỡngvớilòngthànhkínhvàtônsùng.
Bốnnơiấylà:
1. "NơiBồTátĐảnSanh .2. NơiĐứcPhậtThànhĐạo .3. NơiĐứcPhậtChuyểnPhápLuân .
1314
15
16
![Page 264: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/264.jpg)
4. NơiĐứcPhậtNhậpDiệt ."
VàĐứcPhậtthêm:
"Ngườinàotrúthơithởcuốicùngtrongniềmtinvữngchắclúcđihànhhương,sẽtáisanhvềnhàncảnh."
ĐứcPhậtCảmHóaSubhadda
VàothuởấytạiKusinara,cómộtđạosĩduphươnghànhkhấttênSubhadda .VịđạosĩnàynghetinđồnrằngvàocanhchótđêmấyĐứcGotama(CồĐàm)sẽnhậpdiệtnênnghĩnhưsau:
"Tađãcónghenhữngvịthầyđứngtuổivàcácvịkháccaoniênhơn,vàcácôngthầycủanhữngvịấy,cácvịkhấtsĩduphương,nóirằnghiếmhoilắm,thậtlàhyhữumớiđượccómộtĐấngThếTôn,ĐấngToànGiác,xuấthiệntrênthếgian.Đêmnay,vàocanhchót,ĐứcGotama(CồĐàm)sẽnhậpVôDưNiếtBàn.TacómộtđiềuhoàinghivàtintưởngnơiĐứcGotama.Hẳnvậy,NgàisẽgiảngdạyGiáoPhápđểđánhtanmốihoàinghicủata."
Nghĩvậy,vịĐạoSĩSubhaddaliềnđingayđếncụmrừngUpavattanaSalacủadòngMalla,đếngầnĐứcAnandavàbạchrằng:"Tôicónghenhữngôngthầyđứngtuổivànhữngvịkháccaoniênhơn,vàcácôngthầycủanhữngvịấy,cácđạosĩduphươnghànhkhất,nóirằnghiếmhoilắm,thậtlàhyhữumớiđượccómộtĐấngThếTôn,ĐấngToànGiácxuấthiệntrênthếgian.Đêmnay,vàocanhcuốicùng,ĐứcGotama(CồĐàm)sẽnhậpVôDưNiếtBàn.TôicóđiềuhoàinghivàtintưởngnơiĐứcGotama.Hẳnvậy,ĐứcGotamasẽcóthểgiảngdạyGiáoPhápđểđánhtanmốihoàinghicủatôi.BạchĐạiĐức,cóthểnàotôiđượcvàoyếtkiếnĐứcGotamatronggiâylátkhông?"
ĐứcAnandatrảlời:"NàyĐạoHữuSubhadda,chớnênlàmrộnĐứcThếTôn.Ngàiđãmệtmỏilắmrồi."
16
17
![Page 265: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/265.jpg)
Subhaddalặplạilờithỉnhcầulầnthứnhìvàlầnthứba.Nhưng,lầnthứnhìvàlầnthứba,ĐứcAnandacũngtrảlờinhưtrước.
ĐứcPhậtngheđượccâuchuyện,chogọiĐạiĐứcAnandavàodạy:"Khôngnên,nàyAnanda,khôngnênngăncảnSubhaddavào.HãyđểSubhaddavàoyếtkiếnNhưLai.BấtluậnđiềugìmàSubhaddasẽhỏi,cũnglàdonơiýmuốnhiểubiếtchớkhôngphảimuốnlàmphiềnNhưLai.VànhữngđiềuNhưLaitruyềndạysẽđượclãnhhộimauchóng".NgàiAnandađưaSubhaddavàogặpĐứcPhật.Saukhitraođổinhữnglờichàohỏi,SubhaddachúctụngĐứcPhậtrồingồilạimộtbênvàhỏi:
"Cónhiềuvịđạosĩvàgiáosĩ,lãnhđạonhữnggiáopháivàgiáođoàn,lànhữngngườiđứngđầunhữngtậpđoàntôngiáonổitiếng,nhữngnhàtruyềngiáotrứdanh,đượcnhiềungườitônsùngnhưPuranaKassapa,MakkhaliGosala,AjitaKesakambala,PakudhaKaccayana,SanjayaBelatthiputta,NiganthaNataputta .TấtcảnhữngvịấycóthôngsuốtchânlýnhưcácNgàiđãnóivậykhông,haychỉcóvàivịthôngsuốtcòncácvịkhácthìkhông?"
-Hãyđểyênđó,nàySubhadda,khôngnênthắcmắc,bậntrívớitấtcảhayvàivịđãchứngngộchânlý,haykhôngcóaichứngngộ.NhưLaisẽdạycon.Hãynghevàghinhớ,NhưLaigiảngđây.
-Xinvâng,BạchĐứcThếTôn.
ĐứcPhậtdạy:
18
![Page 266: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/266.jpg)
"Trongbấtluậngiáođoànnào,nếukhôngcóBátChánhĐạothìcũngkhôngcóhạngnhấtđẳngSaMôn(Samana) ,cũngkhôngcónhịđẳng ,tamđẳng haytứđẳngSaMôn .TronggiáođoànnàocóBátChánhĐạo,nàySubhadda,thìcóhạngnhấtđẳngSaMôn,nhịđẳng,tamđẳngvàtứđẳngSaMôn.
"Nơiđây,tronggiáođoànnày,hỡiSubhadda,cóBátChánhĐạo.
"Quảthậtvậy,ởđâycóhạngnhấtđẳng,nhịđẳng,tamđẳngvàtứđẳngSaMôn.CácnơikháckhôngcóhạngSaMôn.NàySubhadda,nếuchưđệtửhànhđúnggiáohuấn,cóđờisốngchânchánh,thìthếgiansẽkhôngvắngbóngcácbậcALaHán.
"Lúctuổicònhaimươichín,NhưLairađiđểtìmcáigìtốtđẹp.Hômnay,nămmươimốtnămđãtrôiquakểtừngàyNhưLaiđắpymangbát.Ngoàinhữngngườiởđây,khôngcómộtđạosĩnàohànhđúng,dầunhiềuhayít,GiáoPhápkhảdĩđưađếnsựthànhđạtĐạoQuả."
Khiđượcnghevậy,SubhaddabạchvớiĐứcPhậtnhưsau:"Lànhthay!Lànhthay!BạchĐứcThếTôn,cũngtựahồnhưcóngườikiadựnglạingayngắnmộtvậtđãbịlậtđổ,haykhámpháramộtvậtđãđượcgiấukín,hayvạchđườngchỉlốichongườilạcbước,haycầmngọnđènrọisángtrongđêmtốiđểchoaicómắtcóthểtrôngthấy.GiáoPhápmàĐứcThếTôntruyềndạybằngtrămngànphươngthứccũngdườngthếấy."
"XinNgàichophépconthọlễquyyPhật,Pháp,Tăng.KínhbạchĐứcThếTôn,xinNgàihoanhỷchoconthọlễxuấtgiasadivàtỳkhưu trướcmặtNgài."
ĐứcPhậtdạy:"NàySubhadda,ngườisốngtronghệthốnggiáolýkhácmuốnxuấtgiasadivàtỳkhưuphảitrảiquamộtthờikỳhọctậpbốntháng,sốngbiệttrútrongbốnthángấy.Sauđó,khiđượcchấpthuận,giớitửcóthể
1920 21 22
23
![Page 267: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/267.jpg)
thọlễxuấtgiavàđượcnânglênhàngtỳkhưu.Tuynhiên,dosựhiểubiếtcủaconhômnay,NhưLaichophéplàmmộtngoạilệchoriêngcánhâncon."
RồiĐứcPhậtdạyĐạiĐứcAnandacửhànhlễxuấtgiachoSubhadda.TrướcmặtĐứcPhật,Subhaddathọlễxuấtgiasadivàtỳkhưu.Saukhithọđạigiớikhôngbaolâu,ĐạiĐứcSubhaddasốngđơnđộcmộtmìnhởnơivắngvẻ,xathànhthị,chuyêncầnkiêntrìtinhtấnvànhiệttâmcầnmẫn,chứngngộchânlýtrongkiếpsốngấy,nhờtrítuệtrựcgiácvàđờisốngthánhthiệnthiêngliêngcaothượngvôsong.Ngàisốngtrongtrạngtháimà,đểthànhđạt,baonhiêuvươngtôncôngtửđãchânchánhtừkhướccuộcsốngphongphúcủađờicưsĩ,chấpnhậnlàmngườikhôngnhàcửa,khôngtàisảnsựnghiệp.Ngàinhậnđịnhrằngmìnhkhôngcòntáisanhnữa.Saukiếpsốngthiêngliêngđầyđủnàykhôngcònkiếpnàokhác.
ĐạiĐứcSubhaddađãtrởthànhmộttrongnhữngvịALaHán.NgàilàngườicuốicùngđượcĐứcPhậtthâunhậnlàmđệtử.
LờiDạyTốiHậuđếnĐạiĐứcAnanda
ĐạiĐứcAnandabạchvớiĐứcPhậtrằngsaukhiNgàidiệtđộ,nhụcthểcủaĐứcThếTônphảiđượctônvinhnhưthếnào?ĐứcPhậttrảlời:
"NàyAnanda,conkhôngnênbậntâmvớiviệcphảilàmvẻvangnhụcthểcủaNhưLai.Hãychútâmvàohạnhphúcchâutoàn(ĐạoQuảALaHán)củachínhcon.Hãytậnlựctinhtấnđểthànhđạthạnhphúcchâutoàncủachínhcon.Hãycốgắng,cầnmẫnchuyênchú,quyếttâmmưutìmsựtốtđẹpchochínhcon.Cónhữngngườichiếnsĩsángsuốt,nhữngvịBàLaMônvànhữngngườicưsĩtrítuệ,tintưởngvữngchắcnơiNhưLai.HãyđểnhữngngườiấytônvinhvàlàmvẻvangnhụcthểcủaNhưLai."
![Page 268: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/268.jpg)
Nghelờigiáohuấnquýbáucuốicùngấy,ĐạiĐứcAnandađisangmộtbênvàđứngkhóc,bụngnghĩrằng:
"Thanôi!Tachỉlàmộttusĩcópháphọcnhưngchưađượchoàntoàngiảithoát,cầnphảithựchànhnữa.Nhưngsaucùng,ĐứcĐạoSưsắptịchdiệt,ĐứcThếTônmàtavôcùngquýmến."
ĐứcPhậtchogọiNgàiđếnvàdạy:
"HỡiAnanda,chớnênphiềnmuộn.Chớcókhócthan.NhưLaiđãtừngdạyrằngtấtcảchúngtađềuphảiphânly,cáchbiệt,vàxalìanhữnggìmàtaquýmếnvàthânyêu.NàyAnanda,conđãtạonhiềuphướcbáu.Consẽsớmthanhlọcmọiônhiễm."
VàĐứcPhậttándươngcôngđứccủaĐạiĐứcAnanda,rồidạyNgàiAnandavàothànhKusinarabáotinchohoàngtộcMallavềsựnhậpdiệtsắpđến.
HoàngtộcMallađượcbáotin,dắtvợconđếnkhócđảnhlễĐứcPhật.
QuangCảnhCuốiCùng
ĐứcPhậtdạyĐạiĐứcAnanda:
"NàyAnanda,cóthểconsẽnóirằngGiáoHuấnTốiCaokhôngcònthầygiảngdạy.ChúngconkhôngcònĐạoSư.
"Khôngnên,Ananda,conkhôngnênsuytưnhưthế.GiáoPhápvàGiớiLuậtđãđượcNhưLaitruyềndạyvàquảngbárộngrãi.NàyAnanda,khiNhưLainhậpdiệtrồithìGiáoPhápvàGiớiLuậtấysẽlàĐạoSưcủachúngcon.
"SaukhiNhưLainhậpdiệt,chúngTăngcóthể,nếuchúngTăngmuốnnhưvậy,hủybỏnhữnghọcgiớinhỏnhenvàkhôngquantrọng."
![Page 269: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/269.jpg)
Bảnchúgiảighinhậnrằngthayvìdùngmệnhlệnhcách(imperativeform)bảophảilàmthếnào,ĐứcPhậtchỉdùngtiếpthuộccách(subjunctive)tronglờidạytrên.NếuýNgàilàmuốnhủybỏcáchọcgiớinhỏthìNgàiđãdùngmệnhlệnhcáchrồi.ĐứcPhậtbiếttrướcrằngvềsau,khichủtọacuộcKếtTậpTamTạngLầnđầutiên,vớisựđồngýcủachúngtăng,ĐạiĐứcKassapasẽkhônghủybỏmộthọcgiớinhỏnhennào.VìĐứcPhậtkhôngdạyrõ,vàcácvịALaHánkhôngthểquyếtđịnhnênhủybỏhọcgiớinhỏnào,nêncácngàigiữnguyênvẹntấtcả.
MộtlầnnữaĐứcPhậtdạychưđệtửnhưsau:
"Nầycácđệtử,nếucácconcònbấtluậnmộtphânvânthắcmắcnàocóliênquanđếnPhật,Pháp,Tăng,Đạo,hayPhươngPháp,hãynêulênnhữngcâuhỏi.Vềsauchớănnănhốitiếcvìnghĩrằng:"Lúcấy,ởtrướcmặtĐứcThếTônmàtakhônghỏi."
Tấtcảchưvịđệtửđềuimlặng.
Lầnthứnhìvàlầnthứba.ĐứcPhậtlặplạicâunói.Lầnthứnhì,lầnthứba,cácvịđệtửvẫngiữimlặng.
RồiĐứcPhậtdạy:"CólẽvìtônkínhNhưLainêncácconkhôngnêulêncâuhỏi.Vậynếucóthắcmắc,hãythổlộvớimộtđạohữukhác."
Cácvịtỳkhưuvẫngiữimlặng.
NhânđóĐạiĐứcAnandabạchvớiĐứcPhậtnhưsau:"Quảthậtkỳdiệu!BạchĐứcThếTôn.Quảthậttuyệtvời!BạchĐứcThếTôn.Conlấylàmhoanhỷ.KhôngcómộtđệtửnàocònbấtluậnmộthoàinghihaythắcmắcvềĐứcPhật,GiáoPháp,GiáoHộiTăngGià,vềConĐườnghayvềPhươngPháp."
![Page 270: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/270.jpg)
"NầyAnanda,connóiđiềuấytheođứctincủacon.NhưngNhưLaihiểubiếtrằngtrongchúngTăngđâykhôngcóaicònhoàinghihaythắcmắcvềGiáoPháp,vềGiáoHội,vềConĐườnghayvềPhươngPháp.Trongnămtrămđệtử,nầyAnanda,ngườichậmtrễnhấtcũngđãnhậplưu,khôngcònphảirơitrởxuốngnữa,vàđãchắcchắnsẽchứngngộ."
Rốtcùng,đểkhuyêndạyđệtử,ĐứcPhậtnóilênlờigiáohuấn:
"Hãyngheđây,nầycácđệtử,NhưLaikhuyêncáccon.Tấtcảcácpháphữuviđềuvôthường.Hãytậnlựcliêntụcchuyêncần."
ĐólàdihuấntốihậucủaĐứcThếTôn.
ĐứcPhậtViênTịch
ĐứcThếTônnhậpsơthiền.Xuấtsơthiền,Ngàinhậpnhịthiền.Xuấtnhịthiền,Ngàinhậptamthiền.Xuấttamthiền,Ngàinhậptứthiền.Xuấttứthiền,Ngàinhậpkhôngvôbiênxứ.Xuấtkhôngvôbiênxứ,Ngàinhậpthứcvôbiênxứ.Xuấtthứcvôbiênxứ,Ngàinhậpvôsởhữuxứ.Xuấtvôsởhữuxứ,Ngàinhậpphitưởngphiphitưởngxứ.Xuấtphitưởngphiphitưởngxứ,Ngàinhậpdiệtthọtưởngđịnh.
LúcấyĐạiĐứcAnanda,khôngcóthiênnhãn,hỏiĐạiĐứcAnuruddha:"Bạchsưhuynh,cóphảiĐứcThếTônđãnhậpdiệtrồikhông?"
-Khôngphảivậy,nầyAnandasưđệ,ĐứcThếTônchưadiệtđộ,Ngàimớinhậpdiệtthọtưởngđịnh.
Rồixuấtdiệtthọtưởngđịnh,ĐứcPhậtnhậpphitưởngphiphitưởngđịnh.Xuấtphitưởngphiphitưởngxứ,Ngàinhậpvôsởhữuxứđịnh.Xuấtvôsởhữuxứ,Ngàinhậpthứcvôbiênxứđịnh.Xuấtthứcvôbiênxứ,Ngàinhập
24
![Page 271: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/271.jpg)
khôngvôbiênxứđịnh.Xuấtkhôngvôbiênxứ,Ngàinhậptứthiền.Xuấttứthiền,Ngàinhậptamthiền.Xuấttamthiền,Ngàinhậpnhịthiền.Xuấtnhịthiền,Ngàinhậpsơthiền.
Xuấtsơthiền,Ngàinhậpnhịthiền.Xuấtnhịthiền,Ngàinhậptamthiền.Xuấttamthiền,Ngàinhậptứthiền.Xuấttứthiền,vàtứckhắcsauđó,ĐứcPhậtcuốicùngnhậpdiệt.
Chúthích:
.GiáosưRhysDavids-DialoguesoftheBuddha.TậpII,trang91.↩
.VềsaucôAmbapalixinxuấtgia,gianhậpvàoGiáoHộiTỳKhưuNivàđắcQuảALaHán.↩
.Jivitasamkharamadhitthaya↩
.Anantaramabahiramkaritva,danhtừnàybaogồmcảhai,nhữngcánhânvànhữnglờidạy:"Baonhiêugiáolýnàytasẽkhôngdạyaikhác",mộtýnghĩnhưvậycónghĩalàhạnchế,chỉdạygiáolýtrongmộtgiớinhỏnào."Baonhiêugiáolýđâytasẽdạykẻkhác",mộtýnghĩnhưvậycónghĩalàkhôngdạyhếtgiáolý."Tasẽdạyngườinày",câunàyhàmýcósựphânbiệtngườinàyvớingườikia.ĐứcPhậtkhônghềcósựphânbiệtnào,trênphươngdiệncácđệtửcũngnhưvềmặtgiáolý.Tronglờidạy,ĐứcPhậtkhôngbaogiờbítruyền.Ngàicũngkhônghềcómộtnhómnhỏhaylớnnàoriêngbiệt,tronghayngoàicácđệtử.↩
.ĐứcPhậtámchỉhạnhphúcNiếtBàn(phalasamapatti)↩
.NhưcảnhTrời.↩
1
2
3
4
5
6
7
![Page 272: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/272.jpg)
.ĐâylàTứNiệmXứ(Satipatthana).DanhtừPháp(dhamma)dùngởđâytrongmộtýnghĩariêng,ámchỉcảhaiđốitượngcủatâm-vậtchấtvàtinhthần.XemPhụBản6,trang755-782,kinhSatipatthanaSutta,MajjhimaNikaya,kinhsố10.↩
.TứThầnTúc(Iddhipada)là:1.tácýhayýmuốnlàm(chanda),2.tinhtấnhaysựcốgắng(viriya),3.tưtưởnghaytâm(citta),và4.suyxét(vimamsa).↩
.Cụmtừ"mộtkiếpsống"ởđâyđượcphiêndịchtừPhạnngữ"kappa".Kappacónghĩalàmộtkiếpsốngthôngthường,khoảngmộttrămnăm.Kapavasesamnghĩalàmộtkiếpvàthêmmộtphầncủamộtkappa,lối120năm.Nơiđâydanhtừnàyđượcdiễnđạtbằng"hơnchútít".↩
.ĐólàbamươibảyBồĐềPhần(Bodhipakkhiyadhamma),haybamươibảynhânsanhquảbồđề,tứclàbamươibảyyếutốcầnthiếtdẫnđếngiácngộvàsựhiểubiếtcùngtột.↩
.TheoBảnChúGiải,đólàthịtmộtconheorừngkhônggiàlắmcũngkhôngtơlắmnhưngkhôngphảicốýgiếtnóđểdânglênĐứcPhật(pavattamamsa).Cóchỗnóirằngđólàtêncủamộtloạinấm.Cũngcóchỗchorằngđólàtênmộtmónănrấtngon.XemQuestionsofMilinda,quyển1trang244,vàDialoguesofTheBuddha,phần2,trang136,số1.↩
.TheoBảnChúGiải,ĐứcPhậtchọnKusinarađểnhậpdiệtvìbalýdo.LýdođầutiênlàđểthuyếtbàiPhápMahasudasanaSuttanhằmkhuyếnkhíchđờisốngđạohạnh.ThứnhìlàđểdẫndắtSubhadda,ngườiđệtửcuốicùngcủaNgài,vìngoàiĐứcPhậtrakhôngaicóthểthuyếtbàinàyđược.ThứbalàđểchovịBàLaMônDonacóthểphânchiaxálợicủaNgàimộtcáchêmthấmgiữanhữngngườisùngmộNgài.↩
7
8
9
10
11
12
13
![Page 273: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/273.jpg)
.Lumbini,giápgiớiTâyTạng.↩
.BuddhaGaya,lối10câysốcáchnhàgaxelửaGaya.↩
.Isipatana,tênhiệnnaylàSaranath.↩
.Kusinara,hiệnnayđượcgọilàKasi,lối40câysốcáchnhàgaGorakhpur.↩
.NênphânbiệtđạosĩSubhaddanàyvớimộtvịkháccũngtênSubhadda,lúcấyđãxuấtgiarồi.ChínhvịTỳKhưuSubhaddakia,xuấtgialúctuổigià,sẽnóirằngĐứcPhậttịchdiệtkhôngphảilàđiềuđángphiênmuộn,bởivìkhôngcònĐứcPhậtthìchưtỳkhưusẽđượctựdo,muốnlàmgìthìlàm,khôngsợaikhiểntrách.VàcũngvìnghecâunóiấymàbathángsaukhiĐứcPhậtnhậpdiệt,ĐứcKassapa(CaDiếp)triệutập500vịtỳkhưuALaHánđểngheđọclạiGiáoPhápvàGiớiLuật(KếtTậpTamTạnglầnđầutiên).↩
.TấtcảnhữngvịnàyđềulànhữnggiáosĩtrứdanhthờiĐứcPhật.↩
.ĐứcPhậtámchỉnhữngvịNhậpLưu(Sotapanna,TuĐàHườn)↩
.TưĐàHàm(Sakadagami,NhứtLai).↩
.ANaHàm(Anagami,BấtLai).↩
.ALaHán(Arahat,ƯngCúng).↩
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
![Page 274: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/274.jpg)
.Pabbajja,từbỏ,làxuấtgiasadibằngcáchcạorâutóc,đắpyvàng,quyyTamBảovàthọmườigiới.NgườitusơđẳngấyđượcgọilàSamenara,sa-di.Upasampada,cụtúcgiới,lễxuấtgiatỳkhưu,dànhchongườitừhaimươituổitrởlên.NgườiđãthọcụtúcgiớilàhộiviêncủaGiáoHộivớiđầyđủtưcáchvàđượcgọilàtỳkhưu(bhikkhu).Mộtvịtỳkhưuphảigiữtrònnhữnggiớibổn(patimokkha)vàkhiphạmmộttrongnhữngtrọngtội,nhưbấtcọngtrụchẳnghạn,phảibịtrụcxuấtrakhỏiGiáoHội.Nếumuốn,vịấycóthểtrởlạilàmmộtsadi.↩
.ĐứcPhậtámchỉĐạiĐứcAnanda.Đượckhuyếnkhích,ĐạiĐứcAnandacốgắngtutậpvàvềsauđắcquảALaHán.↩
23
24
![Page 275: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/275.jpg)
PhầnII
![Page 276: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/276.jpg)
PhậtPháp
Khônglàmviệcác.Làmnhữngviệcthiện.Thanhlọctâm.ĐólàlờidạycủachưPhật.
![Page 277: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/277.jpg)
![Page 278: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/278.jpg)
PhậtGiáolàgì?
"GiáoPhápmàNhưLaiđãchứngngộqủathậtthâmdiệu,khónhậnthức,khólãnhhội,vắnglặng,caosiêu,khôngnằmtrongphạmviluậnlý,tếnhị,chỉcóbậcthiệntrímớithấuhiểu."
TrungAHàm
TamTạngKinh
ĐứcPhậtđãnhậpdiệt,nhưngGiáoLýcaosiêumàNgàiđãdàycônghoằngdươngtrongbốnmươilămnămtrườngvẫncònlưulạiđếnngàynaychonhânloại,trọnvẹn,đầyđủ,vàhoàntoàntinhtúy.
MặcdầugiáohuấncủaĐứcThếTônkhôngđượcghichépngaylúcbấygiờtrêngiấytrắngmựcđen,cácvịđệtửcủaNgàiluônluônnhuầnnhãnằmlòngvàtruyềnkhẩutừthếhệnàysangthếhệkhác.
BathángsaukhiĐứcPhậtnhậpNiếtBàn,vàonămthứtámtriềuđạiAjatasattu(AXàThế),nămtrămvịđạiđệtửALaHáncủaNgàikếthợplầnđầutiêntạiRajagaha(VươngXá)đểnhắclạinhữngPhậtngônquýbáu.ĐứcAnanda-vịđệtửtrungthànhđãđượcdiễmphúcluônluônởbêncạnhĐứcThếTônvàhânhạnhđượcnghetấtcảgiáohuấncủaNgài-vàĐứcUpali,đượcchọnđứnglêntrảlờinhữngcâuhỏi.ĐứcAnanda,đượcđềcửtrìnhbầynhữnglờikhuyêndạy(Sutta,kinh),ĐứcUpalivềnhữngvấnđềcóliênquanđếngiớiluật(Vinaya),vàcảhaivịluânphiêntrảlờicáccâuhỏivềphầnViDiệuPháp(Abhidhamma),giáolýcaosiêu.Đólàlầnkếttậpđầutiên,tậptrungtoànthểgiáolýcủaĐứcPhậtvàsắpxếprànhmạchthànhbatạng(TamTạngKinh:TạngLuật,TạngKinhvàTạngLuận).
1
![Page 279: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/279.jpg)
VìcónhữngkhuynhhướnglàmsailạcGiáoPhápnênsauđóhailần ,mộttrămnămvàhaitrămbamươisáunăm,cácvịALaHánlạikếttậplầnthứnhìvàthứbađểđọclạiPhậtngôn.
Vàokhoảngnăm83trướcD.L,dướitriềuvuaVattaGamaniAbhaya xứSriLanka(TíchLan),cácvịALaHánlạikếttậpmộtlầnnữatạiAluvihara ,mộtấpnhỏcủađảoSriLanka(TíchLan),lối30câysốcáchKandy.Tạiđây,lầnđầutiêntronglịchsửPhậtGiáo,TamTạngPali(NamPhạn)đượcghichéptrênlábuôn nhờsựcốgắngliêntụcvàtầmmắtthấyxacủachưvịĐạiĐứcALaHán.Đếnngàynay,vàtrongtươnglai,khôngcólýdonàođểchỉtrích,vàcũngkhôngthểnàocáchọcgiảtântiếnlàmsailạctáchcáchtrongtrắngcủagiáolýthuầntúy.
Kểvềlượng,baTạngkinh(Tipitaka),gồmtrọnvẹnGiáoLýcủađứcPhật,bằngmườimộtlầnquyểnthánhkinhcủaKi-tôGiáo.
PhạnngữTipitaka(BắcPhạn:Tripitaka)cónghĩalàbacáigiỏ.Bacáigiỏấylà:giỏđựngLuật(VinayaPitaka),giỏđựngKinh(SuttaPitaka)vàgiỏđựngLuận(AbhidhammaPitaka,ViDiệuPháp),tứcbaTạng:Luật,KinhvàLuật
TạngLuật(VinayaPitaka)
TạngLuậtđượcxemlàcáineovữngchắcđểbảotồnconthuyềngiáohộitrongnhữngcơnphongbabãotápcủalịchsử.PhầnlớntạngLuậtđềcậpđếngiớiLuậtvànghilễtrongđờisốngxuấtgiacủacácvịtỳkhưuvàtỳkhưuni.NgóthaimươinămsaukhiThànhĐạo,ĐứcPhậtkhôngcóbanhànhgiớiluậtnhấtđịnhđểkiểmsoátvàkhépchưtăngvàokỹcương.Vềsau,mỗikhicótrườnghợpxảydiễn,ĐứcPhậtđặtranhữngđiềurănthíchhợp.TạngLuậtnêurỏđầyđủlýdotạisaovàtrườnghợpnàoĐứcPhậtbanhànhmộtgiới,vàmôtảrànhmạchcácnghithứchànhlễsámhối(Vinaya)củachưtăng.Lịchtrìnhpháttriểnđạogiáotừthuởbankhai,sơlượcđờisốngvàchứcnhiệmcủaĐứcPhật,vàcácchitiếtvềbalầnkếttậpTamTạnglà
1
23
4
![Page 280: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/280.jpg)
nhữngđiểmkhácđượcđềcậpđếntrongTạngLuật.Mộtcáchgiántiếp,đâylànhữngtàiliệuhữuíchvềlịchsửthờithượngcổ,vềcáccổtụcởẤn,vềkiếnthứcvàtrìnhđộthẩmmỹthờibấygiờ.NgườiđọcTạngLuậtkhôngkhỏingạcnhiênvàthánphụctánhcáchdânchủtrongphươngphápthànhlậpvàtổchứcGiáoHộiTăngGià,việcsửdụngtàisản,mứcđộluânlýcaothượngcủachưTăngvàkhảnăngxuấtchúngcủaĐứcPhậttrongviệcđiềuhànhGiáoHội.
NgàiZetlandviết:
"Vàrấtnhiềungườilấylàmngạcnhiênđượcbiếtrằngnhữngnguyêntắcsơđẳngtrongquốchộicủachúngtangàynay(AnhQuốc)đãcósẵntrongGiáoHộiPhậtGiáoẤnĐộ,từhơnhaingànnămvềtrước. "
TạngLuậtgồmnămquyển:
Vibhanga:
1.ParajikaPali(Tộinặng)2.PacittiyaPali(Tộinhẹ)
Khandaka:
3.MahavaggaPali(Phầnlớn)4.CullavaggaPali(Phầnnhỏ)5.ParivaraPali(Giớitoátyếu)
TạngKinh(SuttaPitaka)
TạngKinhđạiđểgồmnhữngbàiPhápcótánhcáchkhuyêndạymàtrongnhiềucơhộikhácnhau,ĐứcPhậtgiảngchocácbậcxuấtgiavàhàngcưsĩ.MộtvàibàigiảngcủacácvịđạiđệtửnhưcácngàiSariputta(XáLợiPhất),Moggallana(MụcKiềnLiên)vàAnanda(ANanĐà)cũngđượcghépvàoTạngKinhvàcũngđượctôntrọngnhưchínhlờiĐứcPhậtvìđãđượcĐức
5
![Page 281: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/281.jpg)
Phậtchấpnhận.PhầnlớncácbàiPhápnàynhằmvàolợiíchcủachưTỳKhưuvàđềcậpđếnđờisốngthánhthiệncủacácbậcxuấtgia.Nhiềubàikhácliênquanđếntiếnbộvậtchấtvàtinhthần,đạođứccủangườicưsĩ.KinhSigalovada chẳnghạn,dạyvềbổnphậncủangườitạigia.Ngoàiracòncónhữngbàigiảnglýthúdànhchotrẻem.
TangKinhgiốngnhưmộtquyểnsáchghilạinhiềuquytắcđểcoitheomàthựchành,vìđólàcácbàiPhápdoĐứcPhậtthuyếtgiảngởnhiềutrườnghợpkhácnhauchonhiềungườicócăncơ,trìnhđộ,vàhoàncảnhkhácnhau.Ởmỗitrườnghợp,ĐứcPhậtcómộtlốigiảngđểngườithínhPhápcóthểlãnhhộidễdàng.Thoángnghequahìnhnhưmâuthuẫn,nhưngphảinhậnđịnhđúngPhậtngôntheomỗitrườnghợpriêngbiệtmàĐứcPhậtdạyđiềuấy.Tỷnhưđểtrảlờimôtcâuhỏivềcài"Ta",cókhiĐứcPhậtgiữimlặng,cókhingàigiảithíchdongdài.NếungườivấnđạochỉvìtánhtòmòmuốnbiếtthìNgàilàmthinh,khôngtrảlời.NhưngvớingườicốtâmtìmhiểuchânlýthìNgàigiảngdạyrànhmạchvàđầyđủ.
Tạngkinhgồmnămbộ:
1. DighaNikaya,TrườngAHàm,chéplạinhữngbàiPhápdài.2. MajjhimaNikaya,TrungAHàm,nhữngbàiPhápdàibậctrung.3. SamyuttaNikaya,TạpAHàm,nhữngcâukinhtươngtợnhau.4. AnguttaraNikaya,TăngnhứtAHàm,nhữngbàiPhápsắpxếptheo
consố.5. KhuddakaNikaya,TiểuAHàm,nhữngcâukệvắntắt.
RiêngbộKhuddakaNikaya(TiểuAHàm)chialàm15tập:
1. KhuddakaPatha,nhữngbàingắn.2. Dhammapada,KinhPhápcú,conĐườngchânlý.3. Udana,Khúccahoanhỷ.4. Itivuttaka,nhữngbàikinhbắtđầubằngcụmtừ"Phậtdạynhưthế
6
![Page 282: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/282.jpg)
này".5. SuttaNipata,nhữngbàikinhsưutập.6. VinamaVatthu,câuchuyệnnhữngcảnhtrời.7. PetaVattthu,câuchuyệncảnhgiớingạquỷ.8. Theragatha,TrưởngLãoTăngKệ.9. Therigatha,TrưởngLãoNiKệ.10. Jataka,nhữngcâuchuyệntáisinhcủaBồTát:TúcSanhTruyện,hay
KinhBổnSanh.11. Niddesa,nhữngbàitrầnthuật,Nghĩathích.12. Patisambhida,quyểnsáchđềcậpđếnkiếnthứcPhânGiải.13. Apadana,đờisốngcủachưvịALaHán.14. Buddhavamsa,tiểusửcủaĐứcPhật.15. CariyaPitaka,nhữngphẩmhạnh.
TạngLuận(AbhidhammaPitaka-ViDiệuPhápTạng)
TạngLuậnthâmdiệuvàquantrọngnhấttrongtoànthểGiáoPhápvìđâylàphầntriếtlýcaosiêu,sovớiTạngKinhvốngiảndịhơn.Abhidhamma,TạngLuậnhayViDiệuPháp,làtinhhoacủaPhậtGiáo.
Đốivớimộtvàihọcgiả,ViDiệuPhápkhôngphảilàĐứcPhậtgiảngmàdocácnhàsưuyênbáckhởithảovềsau.Tuynhiên,đúngtheotruyềnthốngthìchínhĐứcPhậtđãdạyphầnchánhyếucủaTạngnày.NhữngđoạngọilàMatikahayNòngCốtNguyênThủycủaGiáoLýcaosiêunày,nhưthiệnpháp(kusaladhamma),bấtthiệnpháp(akusaladhamma),vàbấtđịnhpháp(abyakatadhamma),trongsáutậpcủaTạngLuận(trừtậpKathavatthu,nhữngđiểmtranhluận) đềudochínhĐứcPhậtdạy.NgàiSariputta(XáLợiPhật)đượcdanhdựlãnhtrọngtráchgiảngrộngvàgiảithíchsâuvàochitiết.Dầutácgiả,haycácvịtácgiảlàai,chắcchắnTạngLuậnlàcôngtrìnhsáng
7
![Page 283: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/283.jpg)
táccủamộtbộóckỹxảokỳtàichỉcóthểsosánhvớimộtvịPhật.VàđiểmnàycàngnổibậtmộtcáchhiểnnhiêntrongtậpPatthanaPakarana,vừaphứctạpvừatếnhị,diễntảmốitươngquancủaluậtnhânqủavớiđầyđủchitiết.
Đốivớibậcthiệntríthứcmuốntìmchânlý,TạngLuậnlàquyểnkinhchỉđạokhẩnyếu,vừalàmộttậpkhảiluậnvôgiá.ỞđâycóđủthứcăntinhthầnchocáchọcgiảmuốnmởmangtrítuệvàđờisốnglýtưởngcủangườiPhậttử.ViDiệuPhápkhôngphảiloạisáchđểđọcthoángquacầuvuihaygiảitrí.
Khoatâmlýhọchiệnđại,cònhạnđịnh,vẫnnằmtrongphạmvicủaViDiệuPhápkhiđềcậpđếntâm,tưtưởng,tiếntrìnhtưtưởng,cáctrạngtháitâm.NhưngTạngLuậnkhôngchấpnhậncómộtlinhhồn,hiểunhưmộtthựcthểtrườngtồnbấtbiến.Nhưvậy,ViDiệuPhápdạymộtthứtâmlýhọctrongđókhôngcólinhhồn.
NếuđọcViDiệuPhápnhưmộtquyểnsáchtâmlýhọchiệnđạithìắtphảithấtvọng,vìởđâykhôngcóýđịnhgiảiquyếttấtcảnhữngvấnđềmàtâmlýhọchiệnđạiphảiđốiphó.
Tâmhaytâmvương(Citta)đượcđịnhnghĩarõràng.Tưtưởngđượcphântáchvàsắpxếpđạiđểthànhtừngloạivềphươngdiệnluânlý.Tấtcảnhữngtrạngtháitâm,haytâmsở(Cetasika),đềuđượclượckêcẩnthận.Thànhphầncấuhợpcủamỗiloạitâmđượckểratừngchitiết.Tưtưởngphátsanhthếnàocũngđượcmôtảtỉmỉ.Riêngnhữngchặptưtưởngbhavangavàjavana,chỉđượcđềcậpđếnvàgiảithíchtrongViDiệuPháp,thậtlàđặcbiệthữuíchchoaimuốnkhảocứuvềtâmlýhọc.Nhữngvấnđềkhôngliênquanđếngiảithoátđềuđượcgáchẳnquamộtbên.
Sắc,tứcphầnvậtchất,cũngđượcđềcậpđến,nhưngkhôngphảinhưcácnhàvậtlýhọchaycácysĩmôtả.Đơnvịcănbảncủavậtchất,nhữngđặctánh,nguồngốccủavậtchất,tươngquangiữavậtchấtvàtâm,sắcvàdanh,đềuđượcgiảithích.ViDiệuPhápkhôngnhằmtạolậpmộthệthốngtưtưởngvề
![Page 284: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/284.jpg)
tâmvàvậtchấtmàchỉquansáthaithànhphầncấutạocáiđượcgọilàchúngsanhđểgiúphiểubiếtsựvậttheođúngthựctướng.Dựatrêncănbảnấy,mộttriếtlýđãđượcxâydựngvàdựatrêntriếtlýnàymộthệthốngluânlýđượcpháttriểnnhằmđưađếnmụctiêutốihậu.
BàRhysDavidsviết:
"ViDiệuPhápđềcậpđến:1)cáigìởbêntrongta,2)cáigìởchungquanhta,và3)cáigìtakhaokhátthànhđạt."
TạngKinhchứađựngnhữnglờidạythôngthường(voharadesana),cònTạngLuậngồmGiáoLýCùngTột(paramatthadesana).
HầuhếtcáchọcgiảPhậtGiáođềuxácnhậnrằngmuốnthônghiểuGiáoHuấncủaĐứcPhật,phảicókiếnthứcvềTạngLuậnvìđólàchìakhoáđểmởcửavàothựctế.
TạngLuậngồmbảybộ:
1. Dhammasanghani,phânloạicácPháp,PhápTụ.2. Vibhanga,nhữngtiếtmục,PhânBiệt.3. Dhatukatha,luậngiảivềcácnguyêntốhaygiới,GiớiThuyết.4. PuggalaPannatti,chỉdanhnhữngcátính,NhơnThiThuyết.5. Kathavathu,nhữngđiểmtranhluận,ThuyếtSự.6. Yamaka,quyểnsáchvềnhữngcặpđôi,SongĐối.7. Patthana,quyểnsáchđềcậpđếnnhânquảtươngquan,PhátThú.
PhậtGiáocóphảilàmộtTriếtHọckhông?
ĐượctôntrítrọnvẹntrongTamTangKinh,GiáoPhápcaosiêuđềcậpđếnnhữngchânlývànhữngsựkiệnmàmọingườiđềucóthểtrắcnghiệmvàkiểmchứngxuyênquakinhnghiệmbảnthân,PhậtGiáokhônghềliênquanđếnnhữnglýthuyếtsuônghaynhữngkhôngluậncóthểđượcchấpnhận
![Page 285: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/285.jpg)
ngàyhômnaylàchânlýthâmdiệumàquangàysauthìbịloạibỏnhưmộtlầmlẫn.ĐứcPhậtkhôngtruyềngiạymộtlýthuyếttriếthọccáchmạng,cũngkhôngcóýđịnhsángtạomộtnềnkhoahọcvậtlýmới.Bằngnhữnglờilẽrõràng,khôngthểlầmlẫn,ĐứcPhậtgiảithíchnhữnggìởbêntrongvànhữnggìởbênngoàita,cóliênquanđếnsựgiảithoát,vượtrakhỏimọihìnhthứckhổđaucủađờisốngvàNgàivạchraConĐường.
ĐứcPhậtcũngkhôngtruyềndạytấtcảnhữngđiềumàNgàibiết.Ngàykia,trongcụmrừngnọ,ĐứcPhậtbốclênmộtnắmlávàdạy:
"NầycácTỳKhưu,nhữngđiềumàNhưLaidạycácconcóthểsánhvớinắmlánày,cònnhữngđiềumàNhưLaikhôngdạycũngnhưtấtcảlátrongrừng ."
ĐứcPhậtchỉdạynhữngđiềumàNgàixétlàcầnthiếtđểgộirửa,thanhlọctâm,vàkhôngbaogiờbànđếncácvấnđềkhôngliênquanđếnnhiệmvụcaocảcủaNgài.Mặcdầuvậy,trênnhiềuđiểm,Ngàiđãđitrướccáchọcgiảvàcácnhàkhoahọchiệnđại.
Heraclitus(500nămtrướcD.L)tinrằngtấtcảđềutrôichảy(panterhei)vàvũtrụluônluônđangtrởthành.Ôngdạyrằngkhôngcócáichitrườngtồn,mọivậtđềuđangtrởthànhcáigìkhác.Chínhôngđãthốtracâunóitrứdanh:"Khôngthểbướchailầnlêncùngmôtchỗtrêndòngsuối".Pythagore(532trướcD.L)dạythuyếtchuyểnsinhlinhhồn.Descartes(1596-1650)chủtrươngcầnphảiquansátmọihiệntượngtrênnềntảngcủasựhoàinghihợplý.Spinoza(1632-1677)vừachấpnhậncóthựcthểtrườngtồnvừalậpluậnrằngtấtcảnhữnghìnhthứctồntạiđềutạmbợnhấtthời.Theotriếtgianầy,muốndiệttrừđaukhổphảitìmramộtnguồnkiếnthứckhôngđổithay,khôngxêdịch,trướcsaunhưmột,trườngtồn,vĩnhcửu.Berkeley(1685-1776)chorằngcáiđượcgọinguyêntửchỉlàmộtgiảđịnhcủasiêuhìnhhọc.Hume(1711-1776)phântáchphầntâmlinhcủaconngườivàkếtluậnrằng
8
![Page 286: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/286.jpg)
đóchỉlànhữngtrạngtháitinhthầnluônluônbiếnchuyển.TheoHegel(1770-1831):"toànthểhiệntượnglàsựđangtrởthành".Schopenhauer(1788-1860),trongquyển"ThếGianXemNhưÝChívàTưTưởng"diễntảchânlývềsựđaukhổvànguồngốccủanótheolốiTâyPhương.HenriBergson(1859-1941)chủtrươngthuyếtvôthườngvànhấnmạnhgiátrịcủatrựcgiác.WilliamJames(1842-1910)đềcậpđếnluồngtâmnhưmộtdòngnướcvàphủnhậnmộtlinhhồntrườngcửu.
Trên2500nămvềtrước,ĐứcPhậtđãdạynhữngchânlýVôthường(anicca),Khổ(dukkha)vàVôngã(anatta).
GiáohuấnmàĐứcPhậttruyềndạy,dầucótánhcáchluânlýhaytriếtlý,làđểhọchỏi,thựchành,vàtrêntấtcả,làđểchứngngộbằngtrítuệtrựcgiác"GiáoPhápnhưchiếcbèđưataquađạidươngcủacuộcsống ".
Vậy,mộtcáchchínhxác,PhậtGiáokhôngphảilàmộttriếthọcvìPhậtGiáokhôngphảichỉlà:"Sựyêuchuộngtrítuệ,lònghamthíchthúcđẩyđitìmtrítuệ"(Webster'sDictionary).PhậtGiáocũngkhôngphảilà"mộtlốigiảithíchcăncứtrênlýthuyết,cáikhôngbaogiờcũngđượcbiết(nhưtrongsiêuhìnhhọc)haycáiđượcbiếtkhôngrànhmạch(nhưtrongtriếthọc,luânlýhaychínhtrị)" .
Nếuhiểutriếthọclà"nghiêncứu,họchỏi,khôngphảichỉmộtvàisựkiệnriêngbiệtmàđặctínhcănbảncủathếgiantrongđótađangsốngvàcuộcsốngđángchotasốngtrongthếgiannầy" thìPhậtGiáocóthểgầnvớitriếthọc,nhưngPhậtGiáohàmxúchơnnhiều .
Triếthọcđạiđểquantâmđếnsựhiểubiếtvàkhôngchúýđếnphầnthựchành,trongkhiđóPhậtGiáođặcbiệtđặttrongtâmtrênphầnthựchànhvàchứngngộ.
PhậtGiáocóphảilàmộtTônGiáokhông?
9
10
1112
![Page 287: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/287.jpg)
GiáosưRhysDavidsviết:"Religion(tôngiáo)làgì?Nhưngườitabiếtrõ,danhtừReligion(tôngiáo)khôngcótrongnhữngsinhngữkhôngliênquanđếntiếngAnhvàcănnguyêncủachữnầyvẫncònbấtđịnh.Trongmộtđoạn,Ciceronphântáchdanhtừnầylàmhaiphần,dẫnxuấttừ"re"và"logo"vàđịnhnghĩareligion(tôngiáo)làsựlậplạinhiềulầnnhữngcâukinh,câuchú.Mộtlốigiảithíchkhác,dẫnsuấttừ"re"và"logo"chủtrươngrằngýnghĩađầutiênlàliênkết,tróibuộc,làsựhàngắn,dínhliền(chắcchắnđólàsựnốiliềnvớiThầnLinh).Lốigiảithíchthứba,dẫnxuấttừ"lex",làsựẩnnáutrongluậtpháp,làsựthậntrọngđặttâmlinhvàokhuônkhổ ".
Theolốiđịnhnghĩathôngthường,mộtcáchchínhxác,PhậtGiáokhôngphảilàmộttôngiáo(religion)bởivìPhậtGiáokhôngphảilà"mộthệthốngtínngưỡngvàtônsùnglễbái",trungthànhvớimộtthầnlinhsiêunhiên.
PhậtGiáokhôngđòihỏinơitínđồmộtđứctinmùquáng.Dođómộtniềmtintưởngsuôngkhôngthểcóchỗđứng.Thayvàođólàlòngtínnhiệmcăncứtrênsựhiểubiết.
TrướckhiđắcQuảTu-Đà-HườnngườiPhậttửlắmlúccònhoàinghiĐứcPhật,hoặcGiáopháphoặcGiáoHộiTăngGià.ĐếnkhithànhđạtĐạoQuảcaothượngấyrồithìmọihìnhthứchoàinghihoàntoànchấmdứcvàhànhgiảmớithậtsựbướctheochânĐứcPhật .
NiềmtinmàngườiPhậtTửđặtnơiĐứcPhậtcũnggiốngnhưniềmtinmàbệnhnhânđặtnơimộtlươngytrứdanhhaycủatròđặtnơithầy.MặcdầutìmnươngtựanơiĐứcPhậtvàtôntrọngNgàilàvịhướngđạovôthượng,làthầydắtdẫntrênConĐườngTrongSạch(ThanhTịnhĐạo),ngườiPhậtTửkhôngquyphụcmùquángnhưkẻnôlệ,khôngtinrằngchỉquyyTamBảohaychỉcóđứctinsuôngnơiTamBảomàmìnhcóthểtrởnêntrongsạch.Khôngai,dầulàĐứcPhậtđinữa,cóđủquyềnlựcđểgộirửabợnnhơcủangườikhác.Nóimộtcáchchínhxác,khôngaicóthểrửasạch,cũngkhôngai
13
14
![Page 288: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/288.jpg)
cóthểlàmhoenốngườikhác.ĐứcPhậtlàvịTônSưcóthểgiúpđỡbằngcáchvạchraconđường,nhưngchínhtaphảilãnhlấynhiệmvụgộirửathântâmcủachúngta.
TrongkinhPhápCú,ĐứcPhậtcódạy:
"Chỉcótalàmđiềutộilỗi,chỉcótalàmchotaônhiễm.Chỉcótatránhđiềutộilỗi,chỉcótagộirửachota.Trongsạchhayônhiễmlàtựnơita.Khôngaicóthểlàmchongườikháctrởnêntrongsạch".(Câu145)
NgườiPhậtTửkhônglàmnôlệchomộtquyểnsáchhaymộtcánhân,cũngkhônghysinhtựdotưtưởngcủamìnhkhibướctheodấuchâncủaĐứcPhật.NgườiPhậtTửhoàntoàntựdothựchiệnýchí,mởmangkiếnthứcvàpháttriểntrítuệchođếnngàychínhmìnhđắcQuảPhật,bởivìkhảnăngtrởthànhPhậtnằmbêntrongtấtcảmọichúngsanh.
Lẽdĩnhiên,ngườiPhậtTửnhắclạiPhậtngônnhưnhữngchânlýbấtdidịch,nhưngchínhĐứcPhậtdạyphảinênluônluônsuygẫm,khôngnênnhắmmắttincàng.
SựchứngngộcóthểcótronghiệntạikhôngphảilàtiêuchuẩnchânlýduynhấttrongPhậtGiáo.ĐiểmthenchốtlàChánhKiến(samma-ditthi),sựhiểubiếtthuầnlý.ĐứcPhậtkhuyêndạyngườiđitìmchânlýkhôngnênchấpnhậnđiềugìchỉvìmộtngườiđángtincậyđãnóinhưvậymàphảisuyluậnkỹcàngvàthậntrọngxétđoánđểbiếtrõđiềunàolàđúng,điềunàosai.
Ngàynọ,dânxứKesaputta,thườngđượcgọilàngườiKalama,bạchvớiĐứcPhậtrằngcónhiềuvịtusĩvànhiềuBàLaMônđếnđâygiảngđạo.Ngườinàocũngkhuyếndụdânchúngchỉnêntingiáolýcủamình,khôngnêntinlờidạycủacácvịtusĩkhác.Rốtcùng,ngườidânkhôngcònbiếttinai.
![Page 289: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/289.jpg)
"Đúngnhưvậy,nầyhỡingườiKalama,cácconhoàinghilàphải,cácconngờvựclàphải.Trongtrườnghợpkhảnghithìsựngờvựcphátsanh".
ĐứcPhậtdạynhưvậyvàkhuyênnhủngườiKalamanhưsau--vàđâylànhữnglờikhuyênmàngườitheochủnghĩaduylýhiệnđạicóthểápdụnggiốngnhưcácvịđạosĩhoàinghithờixưa:
![Page 290: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/290.jpg)
"Hãyđếnđây,ngườiKalama!Khôngnênchấpnhậnđiềugìchỉvìnghenóilại(tỷnhưnghĩrằngtađãngheđiềunầytừlâu).Khôngnênchấpnhậnđiềugìchỉvìtậptụccổphongtruyềnlạinhưthế(tỷnhưnghĩrằngđiềunầyđãđượctruyềnlạitừbaonhiêuthếhệ).Khôngnênchấpnhậnđiềugìchỉvìcólờiđồnđãinhưvậy(tỷnhưtinlờingườikhácmàkhôngsuyxét).Khôngnênchấpnhậnđiềugìchỉvìđiềuấyđãđượcghitrongkinhsách.Khôngnênchấpnhậnđiềugìchỉvìmìnhđãứcđoánnhưvậy.Khôngnênchấpnhậnđiềugìchỉvìmìnhsuydiễnnhưvậy.Khôngnênchấpnhậnđiềugìtheobềngoài.Khôngnênchấpnhậnđiềugìchỉvìđiềuấyhợpvớithànhkiếncủamình.Khôngnênchấpnhậnđiềugìchỉvìđiềuấyhìnhnhưcóthểchấpnhậnđược(tỷnhưnghĩrằngđiềunầyphảiđượcchấpnhận).Khôngnênchấpnhậnđiềugìchỉvìnghĩrằngvịtusĩthốtrađiềunầytađãđượckínhtrọngtừtrước(vànhưvậy,lờinóiphảiđượcchấpnhận).
"Tuynhiên,khitựcácconhiểurõrằng--nhữngđiềunầykhônghợpluânlý,nhữngđiềunầyđángđượckhiểntrách,nhữngđiềunầybịcácbậcthiệntríthứccấmđoán,nếuthựchiệnnhữngđiềunầysẽbịphásảnvàphiềnmuộn--thìhẳncácconphảitừbỏ,khôngnênlàmđiềuấy.
"Khitựcácconhiểurõrằng--nhữngđiềunầyhợpluânlý,nhữngđiềunầykhôngđángbịkhiểntrách,nhữngđiềunầyđượccácbậcthiệntríthứctándương,nếuthựchiệnnhữngđiềunầysẽđượcanvuihạnhphúc--thìhẳncácconphảihànhđộngđúngnhưvậy".
Phậtngônnầyđượcdạytrên2500trướcđây,nhưngvẫncònmãnhlựcvàhiệunăngchođếnthờiđạivănminhcủathếkỷhaimươi.ĐứcPhậtdạycácđệtửnêntìmchânlýchớkhôngnênchỉnghequalàtinliền,dùngườinóicónhiềuuytínđinữa.
15
16
![Page 291: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/291.jpg)
Vềsau,KinhJnanasara-samuccayalặplạilờikhuyênnầyvớinhữnglờilẽkhácvàchomộtthídụquenthuộcvớiđờisốnghàngngày:
"TapacchedaccanikasatsvarnamivapanditaihParikshhyablikshavograhyammadvaconatugauravat".
"Cũngnhưngườithợbạcsángsuốtthửvàngbằngcáchđốtlên,cắtvàcọxáttrênhònđáđểthửvàng,cùngthếấy,conchấpnhậnnhữnglờicủaNhưLaisaukhithậntrọngxétđoánchớkhôngphảichỉvìtônkínhNhưLai".
ĐứcPhậtkhuyêndạyhàngtínđồnêntìmchânlýchớkhôngnênchỉnghequalàtinliền,dầungườinóicónhiềuuytínđinữa.
Bâygiờ,đãchấpnhậnrằngkhôngcóđứctinmùquángtrongPhậtGiáo,vậycóhaykhôngmộthìnhthứctônthờhaylễbáitượngPhậthaynhữngthầntượngtươngtự?
NgườiPhậtTửkhôngcầuxinmộtânhuệvậtchấthaytinhthầnnàokhiđảnhlễtượngPhật,màchỉbàytỏlòngtônkínhngưỡngmộcủamìnhđếnlýtưởngsiêuviệtmàbứctượngtiêubiểu.NgườiPhậttửquỳtrướctượngPhật,dângbôngvàdânghương,khôngphảidângđếnbứctượngbằngđá,bằnggỗ,haybằnggiấy,màlàđếnĐứcPhậtmàbứctượnglàtượngtrưngNgài.
Dângbông,quỳlạy,làbiểuhiệnrabênngoàiniềmtriânvôhạnsâukíntronglòng.CùnglúcấyngườiPhậttửsuygẫmvềhồngđứccủaĐứcThếTônvàtánhcáchvôthườngcủavạnpháp,xuyênquanhữngcánhhoasớmnởtốitàn.NgườiPhậttửhiểubiếttạochomìnhcảmtưởngđangtônkínhquỳtrướcmặtĐứcPhậtvànhờđóphátsanhnguồncảmhứngthúcgiụcmìnhnoigươnglànhtrongsạchcủaNgài.
![Page 292: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/292.jpg)
Đềcậpđếncácphotượngtriếtgiatrứdanh,bátướcKaiserling,viết:"TrênthếgiannàytôikhôngbiếtcòncáigìvĩđạihơnlàchândungcủaĐứcPhật.Đâylàsựthểcáchhóatoànhảomộtgiátrịtinhthầntrongthếgianhữuhình".
NgườiPhậttửcũngđảnhlễcâyBồĐề,nhưngkhôngphảiđểtỏlòngtônsùngthờphượngcáicây,màxemđólàchỉtượngtrưngcủasựgiácngộ.Dầucónhiềunghithứclễbáitrongcácbuổilễ,ngườitínđồPhậtGiáokhôngtônsùngĐứcPhậtnhưmộtthầnlinh.
TượngPhật,câyBồĐềvàcáchìnhthứclễbáikhôngphảituyệtđốicầnthiết,nhưngrấthữuích,vìgiúpngườihànhlễtậptrungtưtưởngvàođốitượngtrongsạch.NgườitríthứcthuầnthụccóthểkhỏiphảinhờđếnnhữngphươngtiệnấyđểgomtâmquántưởngvàhìnhdungĐứcPhật.
NgườiPhậttửlễbáiĐứcPhậtđểbàytỏlòngtriânngưỡngmộcủamìnhđốivớiNgài,nhưngđiềuĐứcPhậtmongmuốnkhôngphảilàngườitínđồphảiphụctùngvânglời,mànghiêmchỉnhthựchànhgiáohuấncủaNgài.
TrướcgiờĐạiNiếtBàncủaĐứcPhật,nhiềuvịđệtửđếnđảnhlễNgài.Nhưngcómộtvịkhôngđến,ởluôntrongtưthất,chuyênchúhànhthiền.KhicâuchuyệnđượcbạchlạiĐứcPhật,Ngàichovờivịtỳkhưuđếnvàhỏilýdovềsựvắngmặtnày.Vịtỳkhưubạchrằng:
"BạchhóaĐứcThếTôn,conđượcbiếtrằngĐứcThếTônsẽnhậpdiệttrongbathángnữavàconnghĩrằnghìnhthứctônsùngNgàitốtđẹpnhấtlàđắcQuảALaHántrướcngàyấy".
ĐứcPhậtngợikhentháiđộcaoquýcủanhàsưchânthànhvàcầnmẫnnhưsau:
![Page 293: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/293.jpg)
"Lànhthay!Lànhthay!AithươngNhưLaihãycốgắngnoigươngvịtỳkhưunầy.NgườitônkínhNhưLainhấtlàngườithựchànhđúngGiáoHuấncủaNhưLainhất" .
TrongmộtdịpkhácĐứcPhậtdạy:
"NgườinàothấyGiáoPháp(Dhamma)làthấyNhưLai".
MộtđặcđiểmkhácnênđượcghinhậntrongnghilễtụngniệmPhậtGiáo:câukinhkhôngphảilàlờithỉnhnguyện,cũngkhôngphảilàlờicầuxinchuyểnđạtmộtnguyệnvọng.Dầutacóbỏhếtthìgiờđểcầuxincũngkhôngđượcgì.ĐứcPhậtkhôngkhinàovàkhôngthểnàobanbốnhữngânhuệchongườicầunguyện.ĐểđượccứurỗingườiPhậttửkhôngnêncầunguyệnmàphảinhậnlãnhtráchnhiệm,cốgắngtraugiồiđứchạnh,kiêntrìtutậpđểtựthanhlọcvàthànhtựugiảithoát.Khôngnênlệthuộcngườikhácmàphảinươngnhờnơimình,tựmìnhcốgắng.ĐứcPhậtdạy:
"Tumhechikiccamatappamakkhatartathagata""Cácconphảicốgắng,cácđấngNhưLaichỉlànhữngvịthầy" .
Chẳngnhữngcầunguyện,vanxin,làvôíchmàđócònlàtháiđộnôlệtinhthần.Thayvìđọckinhcầunguyện ,ĐứcPhậtkhuyênnêncốgắnghànhthiềnđểghépmìnhvàokỷluật,tựkiểmsoát,tựthanhlọctâm,vàgiácngộ.Thiềntậplàliềuthuốcbổchocảtâmlẫntrí.
TrongPhậtGiáokhôngcóThầnLinhvạnnăng,bắtbuộctínđồphảisợhãicúiđầuvânglệnh.PhậtGiáophủnhậnsựhiệnhữucủamộtoailựcsiêuthế,quanniệmnhưchúngsanhtoànnănghaycónănglựcvôcùngtận.Khôngcótánhcáchthầnkhải,khôngcóngườitruyềnđạttintứcvànhữnglờisámcủamộtThầnLinhtừđâutrêncaobanxuốngđếnchoconngười.DođóngườiPhậtTửkhôngquỳlụyphụctùngmộtoailựcsiêunhiêncầmquyềnthưởng
17
18
19
20
![Page 294: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/294.jpg)
phạtvàkiểmsóatđịnhmạng.BởivìkhôngtinnơithiênkhảiThầnLinh.PhậtGiáokhôngđòihỏiđộcquyềnnắmchânlývàkhôngbàixíchbấtcứtôngiáonàokhác."Tánhthiênchấplàkẻthùtệhạinhấtcủatôngiáo".
VớiđứctánhrộnglượngkhoandungcủaNgài,ĐứcPhậthằngkhuyênhàngmônđệkhôngnêngiậndữ,bấtmãn,haykhôngvuilòng,nếucóainóixấuNgài,GiáoPhápcủaNgàihayGiáoHộimàNgàisánglập.ĐứcPhậtdạy:
"Nếucáccongiậndữ,bấtmãn,haykhôngvuilòng,chẳngnhữngcáccontựđặtmìnhvàochỗhiểmnguycóthểmấtcảnềntảngđạođứctinhthầnmàcácconcònkhôngthểxétđoánđúngmứclờichỉtríchcógiátrịhaykhông".
Quảthậtlàsángsuốt!Đểtrảlờinhữngđiềuchỉtríchbấtcông,vôcăncứ,ĐứcPhậtdạy:
"Cũngnhưngườikiangửamặtphunnướcmiếnglêntrời.Nướcmiếngkhônghẳnlàmdơtrời,màchỉrơixuốngngườiấy".
PhậtGiáokhôngbanhànhnhữngtínđiềubuộcngườitínđồphảinhắmmắttintheo,khôngcógiáođiềubuộcphảichấpnhậntrướckhisuynghĩ,khôngcónghithứcdịđoanvôlývàlễtiếtbắtbuộcphảithựchành,khôngcóhiếntếvàkhôngcóépxáckhổhạnhđểgộirửatâm.
Nhưvậy,mộtcáchchínhxác,khôngthểgọiPhậtGiáolàmộttôngiáobởivìđâykhôngphảilàmộthệthốngtínngưỡngvàlễbái.PhậtGiáocũngkhôngphảilàhànhđộnghayhìnhthứcbiểuhiệnrangoàitỏrằngconngườichấpnhậnsựhiệnhữucủamộthaynhiềuThầnLinhcónănglựcchiphốiđịnhmạngmìnhvàmìnhcóphậnsựvânglệnh,phụcvụvàtônsùng
KarlMarxnói:"Tôngiáolàlinhhồncủanhữngđiềukiệnkhôngcólinhhồn,làtráitimcủathếgiankhôngcótim,lànhaphiếncủadânchúng".
![Page 295: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/295.jpg)
PhậtGiáokhôngphảilàmộttôngiáonhưvậy,bởivìnhữngquốcgiaPhậtGiáođãvươnmìnhtrưởngthànhtừtrongtổấmPhậtGiáo,vànhữngtiếnbộvănhóahiệnđạicủacácquốcgiaấyphầnlớnlàdoảnhhưởngcủagiáolýnhàPhật.
Dầusao,nếuhiểurằngtôngiáolàgiáolýnhìnvàođờisốngsâuhơnlàlớpvỏbênngoài,giáolýnhìnngayvàobêntrongđờisống,thayvìchỉnhìntrênmặt,giáolýcunghiếnchoconngườimộttháiđộsốngphùhợpvới"cáinhìnsâuxaấy,giáolýgiúpchonhữngaicốgắng,cóthểđốiphómạnhmẽvớikiếpsinhtồnvàtrựcdiệncáichếtmộtcáchbìnhtĩnhvàyênlành ",haymộthệthốnggiúpgiảithoátrakhỏinhữnghìnhthứcđaukhổcủađờisống,thìchắcchắnPhậtGiáolàtôngiáocủacáctôngiáo.
PhậtGiáovàLuânLý
GiáolýcủaĐứcPhậtcóphầnluânlýtuyệthảodànhchocảbậcxuấtgialẫnhàngcưsĩ.Tuynhiên,Phậtgiáokhôngphảichỉlàmộthệthốnggiáohuấnvềluânlýthôngthường.
Giới(Sila),hayluânlý,chỉlàgiaiđoạnsơkhởi,làphươngtiệnnhằmđưađếnmụctiêu,chớkhôngphảichínhnólàmụctiêu.Mặcdầu"giới"làtuyệtđốicầnthiết,nếpsốngđạohạnhriêngrẽkhôngthểdẫnđếngiảithoáthayhoàntoàntrongsạch.VượtlênkhỏigiớilàTrítuệ(panna).
NềntảngcủaPhậtGiáolàGiới.Tuệlàđỉnhtốicao.GiớivớiTuệđốivớihànhgiảnhưcặpcánhđốivớiloàichim.Vớingười,trítuệnhưmắt,giớinhưchân.MộttrongnhữngdanhhiệucủaĐứcPhậtlà"Vijjacaranasampano"-MinhHạnhTúc-ngườiđầyđủtrítuệvàđạohạnh.
TrongTứDiệuĐế,nềntảngcủaPhậtGiáo,bađếđầutiênlàphầntriếtlý,đếcuốicùnglàphầnluânlýcăncứtrêntriếtlýấy.
21
![Page 296: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/296.jpg)
LuânlýPhậtGiáokhôngđặtnềntảngtrênnhữnglờidạythầnkhảikhảnghi,domộtthầnlinhtruyềnlạidướihìnhthứcsámtruyền,cũngkhôngphảilàsángtáckhéoléocủamộtbộóckỹxảo,màlànhữngquytắchợplývàthựctiễn,căncứtrênnhữngsựkiệncóthểkiểmchứngvàtrongkinhnghiệmcánhân.TheogiáosưMaxMuller,quytắcPhậtGiáolàmộttrongnhữngquytắctoànhảonhấttrênthếgian.
GiáosưRhysDavidsnói:"DầulàPhậtTửhaykhôngPhậtTử,tôinghiêncứutừnghệthốngtôngiáolớntrênthếgian,vàtrongtấtcả,tôikhôngtìmthấytrongtôngiáonàocócáigìcaođẹpvàtoànvẹnhơnBátChánhĐạocủaĐứcPhật.Tôichỉcòncómộtviệclàmlàthuxếpnếpsốngchophùhợpvớiconđườngấy".
TheoPhậtGiáo,cónhữnghànhđộngtốtvàsấu,cónhữnghànhđộngkhôngtốtcũngkhôngxấu,vànhữnghànhđộngcókhuynhhướngchấmdứtmọihànhđộng.Hànhđộngtốtrấtcầnthiếtđểgiảithoát,nhưngmộtkhithànhtựumụctiêutốithượngrồithìhànhgiảđãvượtrangoàicáitốtvàcáixấu.
ĐứcPhậtdạy :
"Nhữngphápchânchánh(dhamma),haythiệnpháp,concũngnêntừbỏ.Càngphảiloạibỏhơnnữa,nhữngphápkhôngchânchánh(adhamma),haybấtthiệnpháp".
Hànhđộngliênquanđếntham(lobha),sân(dosa)vàsi(moha)làbấtthiệnpháp.Hànhđộngliênquanđếnkhôngtham(alobha),khôngsân(adosa)vàtrítuệ(panna)làthiệnpháp.
HànhđộngcủamộtvịALaHán,ngườiđãtậndiệtmọiônhiễm,khôngcònliênquanđếnluânlý,bởivìNgàiđãvượtrangoàicáitốtvàcáixấu.NhưvậykhôngcónghĩalàNgàithụđộng.MộtvịALaHánvẫntíchcựchọatđộng.NhưnghànhđộngcủaNgàihoàntoànvịtha,hướngvềsựtrợgiúpkẻ
22
![Page 297: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/297.jpg)
khácđitrênconđườngmàchínhNgàiđãtrảiqua.Hànhđộngấykhôngcókhảnăngsángtạovàkhácvớihànhđộngcủangườithường,khônggâyphảnứng,khôngtạonghiệp.PhạnngữgọihànhđộngnhưvậylàKiriya(cơnăng,hayhành).Đãlàvàngythìkhôngcònlàmchonó"y"hơnnữa.
Nhữngtrạngtháitâm(tâmsở)củabốnloạitâmsiêuthế:Sotapatti(TuĐàHườn),Sakadagami(TưĐàHàm),Anagami(ANaHàm)vàArahatta(ALaHán),mặcdầulàthiện(kusala)khôngcókhuynhhướngtạonghiệpmới,tráilại,cóchiềuhướngchấmdứtdầndầndòngnghiệp.Trongcácloạitâmsiêuthế,yếutốtrítuệ(panna)làquantrọnghơntấtcả,vàtrítuệcóchiềuhướngtiêudiệtnghiệpcăn.Trongcácloạitâmtạithế,tácý(cetana)-cóchiềuhướngtạonghiệp-làquantrọng.
Vậy,theoPhậtGiáo,tiêuchuẩncủaluânlýlàgì?
CâugiảiđápnằmtronglờiĐứcPhậtdạyRahula(LaHầuLa):
"Nếucóđiềunàoconmuốnlàm,nầyhỡiRahula(LaHầuLa),hãynghĩnhưvầy:Điềunàycóhạichotahaychokẻkháchayđiềunầycóhạichokẻkhácvàchota.Vậy,đólàmộthànhđộngxấu,sẽđemlạisựđaukhổ.Conphảihếtsứccốgắngtránhlàmđiềuấy".
"Nếucóđiềunàoconmuốnlàm,nầyhỡiRahula(LaHầuLa),hãynghĩnhưvầy:Điềunầykhôngcóhạichota,khôngcóhạichoaikhác,hayđiềunầykhôngcóhạichoaikhácvàchota.Vậy,đólàhànhđộngtốt,sẽđemlạihạnhphúc.Hànhđộngấy,conphảilàm,vàlặpđilặplạinhiềulần ".
Trongvấnđềluânlý,ngườiPhậttửphảiluônluônnghĩđếnmìnhvàkẻkhác,luôncảloàithú.
TrongKinhTừBi(KanariyaMettaSutta)ĐứcPhậtdạy:
23
![Page 298: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/298.jpg)
"Cũngnhưngườimẹhiềnhếtlòngbảobọcđứaconduynhấtcủamình,dầucóphảihiểmnguyđếntánhmạngđinữa,cùngthếấy,tahãyluyệntâmTừvôlượngvôbiên,baotrùmtấtcảchúngsanh".
KinhPhápCúghi:
"Tấtcảđềusợhìnhphạt.Tấtcảđềuquýtrọngđờisống.Hãylấybụngtasuybụngngười,khôngnênsáthại,cũngkhôngnênlàmtổnthương. "
MuốnhiểurõnềnluânlýđặcbiệtcaothượngcủangườiPhậttửthuầnthành,tanênđọccẩnthậncácquyểnkinhsauđây:Dhammapada,SigalovadaSutta,VyagghapajjaSutta,MangalaSutta,MettaSutta,ParabhavaSutta,VasalaSutta,DhammikaSutta,v.v...
Vềphươngdiệnluânlý,đólànhữnglờidạyvôcùngcaođẹp,nhưngcũngchỉlàbướcđầu,chớkhôngphảilàmụctiêucủaPhậtGiáo.
Theomộtlốihiểu,PhậtGiáokhôngphảilàmộttriếtlý.Theomộtlốihiểukhác,PhậtGiáolàtriếtlýcủacáctriếtlý.Theomộtlốihiểu,PhậtGiáokhôngphảilàmộttôngiáo.Theomộtlốihiểukhác,PhậtGiáolàtôngiáocủacáctôngiáo.
Phậtgiáolàgì?
PhậtGiáokhôngphảilàmộtconđườngsiêuhình,cũngkhôngphảilàmộtconđườngnghithức.
PhậtGiáokhôngphảilàmộtchủnghĩahoàinghi,cũngkhôngđộcđoán.
PhậtGiáokhôngchủtrươngrằngđờisốnglàtrườngtồnvĩnhcửu,vôthủyvôchung,(thườngkiến),cũngkhôngchủtrươngrằngsaukiếpsốngnầykhôngcòngìnữa,chếtlàhết(đoạnkiến).
24
![Page 299: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/299.jpg)
PhậtGiáokhôngdạylốisốngkhổhạnh,cũngkhônggiáotruyềnlốisốnglợidưỡng.
PhậtGiáokhôngbiquan,khônglạcquan,nhưngthựctiễn.
PhậtGiáokhôngtuyệtđốitạithế,cũngkhônghoàntoànsiêuthế.
PhậtGiáolàconđườnggiácngộduynhất.
DanhtừPhạnNgữgọiPhậtPháplàDhamma.Đúngcănnguyên,Dhammacónghĩalànângđỡ,haygiữlại(nângđỡngườihànhđộngđúngtheoquytắc,haygiữlại,khôngđểchongườihànhđộngđúngtheoquytắcphảirơivàonhữngtrạngtháiđaukhổ).
Dhamma,GiáoPháp,làcáigìthậtsựlàvậy,làthựctướng,Dhammalàgiáolýcủathựctế.Dhammalàphươngtiệnđểgiảithoátrakhỏimọihìnhthứckhổđau.Dhammachínhlàsựgiảithoát.
DầuchưPhậtcórađờihaykhông,Dhamma(GiáoPháp)vẫntồntạivĩnhcửu.Dhamma(GiáoPháp)luônluônbịchelấptrướccặpmắtvôminhcủaconngười,chođếnlúccómộtvịPhậtrađời,chứngngộvàtruyềnbálạichothếgian.
"DầuchưPhậtcóthịhiệntrênthếgianhaykhông,nầycácTỳKhưu,cómộtsựkiện,mộtnguyêntắcnhấtđịnh,mộtđịnhluậtthiênnhiên,làtấtcảcácvậtcấutạođềuVôthường(Anicca),Khổ(Dukkha)vàtấtcảđềukhôngcólinhhồntrườngcửu(Vôngã,Anatta).NhưLaiđãchứngngộvàthấutriệtđiềuấy.NhưLaiquảngbá,truyềndạy,tuyênbố,xácđịnh,phântáchvàchỉdẫnrànhmạchrằngtấtcảcácvậtcấutạo(hữulậu)đềuvôthường,khổvàvôngã ".
TrongbộMajjhimaNikaya(TrungAHàm),ĐứcPhậtdạy:
"NhưLaichỉdạymộtđiều:đaukhổvàsựchấmdứtmọiđaukhổ ".
25
26
![Page 300: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/300.jpg)
Đólàgiáolýcủathựctế.
KinhUdanadạy:
"NầyhỡiTỳKhưu,cũngnhưnướccủađạidươnghùngdũngchỉcómộtvịlàvịmặncủamuối,GiáophápchỉcómộtvịlàGiảiThoát(Vimutti) ".
Đólàphươngtiệngiảithoát.
Giáophápcaothượngkhôngphảilàcáigìởngoàita,màhoàntoàntùythuộcnơitavàchỉdotachứngngộ.DođóĐứcPhậtdạy:
"Attadipaviharathaattapatisarana".
"Hãyẩnnáunơichínhtanhưmộthảiđảo,xemchínhtalàchỗnươngtựa".
Chúthích:
.XemMahavamsaTranslation,trang14-50.↩
.XemMahavamsaTranslation,trang19-50.↩
.MộtấpnằmvàobêntrongđảoTíchLan,độ30câysốcáchKandy.NgôichùacấttrongđánàyđếnnayvẫncònlànơihànhhươngcủachưPhậttửđếntừTíchLan.↩
.TrongquyểnBuddhaghosuppatti,tiểusửcủanhàchúgiảichứdanhBuddhaghosa,cóghinếuchấtlạithànhđống,TamTạngKinhchéptrênlábuônsẽtohơnsáuthớtvoi.↩
.XemLegacyofIndia,doG.TGarratxuấtbản,trang10và11.↩
27
28
1
2
3
4
5
6
![Page 301: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/301.jpg)
.Chúgiảivềquyểnkinhnày,bàRhysDavidsviết:"Hạnhphúcthay,cáclàngmạcvàgiatộcnằmdàitheosôngHằng(Ganges),nơimàdânchúngđãhấpthụsâuxatánhchấtônhòacủatìnhhuynhđệvàtinhthầncôngminhchánhtrựccaoquý,xuyênquanhữngngôntừmộcmạcvàgiảndị."(XemDialoguesoftheBuddha,phầnIII,trang168).↩
.TácgiảcủatậpnàylàĐứcMoggaliputtaTissadướithờivuaAsoka(ApadanaDục).ChínhNgàiTissachủtọacuộcKếtTậpTamTạnglầnthứba.↩
.SamyuttaNikaya,TạpAHàm,tập5,trang437-438.KindredSayings,Trang370.↩
.MajjhimaNikaya,TrungAHàm,số22.↩
.WilliamDurrant,TheHistoryofPhilosophy,trang2.↩
.Webb,HistoryofPhilosophy,trang2.↩
.Mộttriếthọchiểunhưmộthệthốngtrithứcluậnđemlạilờigiảiđápđầyđủchocâuhỏi:đờisốnglàgì?PhậtGiáokhôngphảivậy.(Dr.Dahlke,Buddhism,trang25).↩
.Dr.Dahlke,Buddhism,trang1.↩
.NgườiPhậttửthường(cònphàmnhân)vẫnbướctheochânĐứcPhật,nhưngchưathậtsựchứngngộGiáoPháp.↩
.Phầngiảithíchnằmtrongdấungoặctrênđâyđượctrìnhbầyhợptheobảnchúgiảivàchúgiảicácbảnchúgiải.NguyênvăntiếngPalilà:"EthatumheKalama.Maanussavena,maparamparaya,maitikiraya,mapitasampadanena,matakkahetu,manayahetu,maakara-parivitakkena,maditthinijjhanakkhantiya,mabhabbarupataya,masamanonogaruti."↩
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
![Page 302: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/302.jpg)
.AngutaraNikaya,TăngNhứtAHàm,tập1,trang189.KindredSayings,phần1,trang171-172.↩
.XemBuddhistLegends,trang249-250.↩
.Samyutta,TạpAHàm,tập3,trang129.↩
.Dhammapada,KinhPhápCú,câu276.↩
."Cầunguyệnlàmộthànhđộngmàtôichânthànhthúnhậnlàtôikhôngcóxuhướngtheo."CanonB.H.Streeter,trongquyểnModernChurchman,tháng9năm1924,trang347.
"Tôikhônghiểuvìsaongườitavẫntiếptụccầunguyện,ítrangườitacũngphảibiếtchắcrằngcómộtlỗtaiđangnghe".Rev.C.Beard,trongquyểnReformation,trang419.
SriRadhakrishnan("GautamaTheBuddha")viết:"Nhữnglờiváivancầunguyệncótánhcáchlàmộtsựthôngcảmriêngtư,mộtsựmặccảvớithầnlinh.Đốitượngmànótìmlànhữngthamvọngtrầntụcđangthiêuđốtýthúcvềbảnngã.Đàngkhác,hànhthiềnlàtựmìnhsửađổilấymình."↩
.Silacava.XemCeylonDailyNews,sốđặcbiệtVesak,tháng4-1939.↩
.MajjhimaNikaya,TrungAhàm,bàikinhsố22.↩
.MajjhimaNikaya,TrungAHàm,Rahulovadasutta,số61.↩
.Dhammapada,PhápCúKinh,câu129.↩
.AnguttaraNikaya,TăngNhứtAHàm,phần1,trang286.↩
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
![Page 303: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/303.jpg)
.MajjhimaNikaya,TrungAHàm,tậpI,trang140,số22.↩
.Trang67.↩
.MahaParinibbanaSutta,KinhĐạiNiếtBàn,TrườngA-hàm,Kinh16.↩
26
27
28
![Page 304: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/304.jpg)
![Page 305: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/305.jpg)
VàiđặcđiểmcủaPhậtGiáo
_"GiáophápmàĐứcthếtônkhéogiảngdạyvàđượctruyềnbáđầyđủlàđểtựchứngngộ,làGiáoPhápcóhiệunăngtứckhắc,khuyếnkhíchsuygẫmtìmtòi,dẫnđếnnơi(NiếtBàn),đểbậcthiệntríamhiểu,mỗingườichoriêngmình."
TrungAHàm._
NềntảngcủaPhậtGiáo
TứDiệuĐếmàchínhĐứcPhậtđãkhámphávàtruyềndạythếgianlàđặcđiểmchánhyếumàcũnglànềntảngvữngchắccủaPhậtGiáo.
BốnChânLýThâmDiệuấylàKhổ(lýdotồntạicủaPhậtGiáo),nguồngốccủasựkhổ(áidục),chấmdứtsựkhổ(NiếtBàn,mụctiêucứucánhcủaPhậtGiáo),vàconđường"TrungĐạo".
BachânlýđầutiênlàphầntriếtlýcủaPhậtGiáo.Chânlýthứtưlàphầnluânlýcăncứtrêntriếtlýấy.Tấtcảbốn,gồmtrọnvẹngiáolýcủaĐứcPhật,đềutùythuộcnơicơthểvậtchấtnày.Đâylànhữngsựkiệnhoàntoàndínhliềnvớiconngườivànhữngchúngsanhkhác,nhữngsựkiệnhiểnnhiên,khôngcòntranhluậngìnữa.
DầuchưPhậtcóthịhiệntrênthếgiancùngkhông,cácchânlýấyvẫntồntạimãimãi.CácNgàichỉphátlộchothếgian.
PhậtGiáonằmvữngtrênnềntảngđaukhổ.Mặcdầunhấnmạnhvàosựhiệnhữucủađaukhổ,PhậtGiáokhôngphảilàmộtgiáolýbiquan.PhậtGiáokhônghoàntoànbiquan,cũngkhônghoàntoànlạcquan,màchỉthựctiễn.NgườitasẽcólýdođểchủtrươngrằngPhậtGiáolàbiquannếugiáolýnầychỉđềcậpdongdàiđếntrạngtháiđaukhổmàkhôngvạchraconđườngđể
![Page 306: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/306.jpg)
thoátkhổvàtiếnđạthạnhphúctrườngcửu.ĐứcPhậtđãnhậnratínhcáchphổthôngcủasựkhổvàkêliệtmộtphươngthuốctrịliệuchochứngbệnhchungcủanhânloại.TheoĐứcPhậtNiếtBàn,sựchấmdứtđaukhổ,làhạnhphúccaothượngnhấtmàconngườicóthểquanniệm.
Trongquyểnbáchkhoatựđiển"EncyclopaediaBritannica",tácgiảviết:
"Chủnghĩabiquanyếmthếbàytỏtháiđộtuyệtvọngđốivớiđờisống,mộtýniệmtổngquátvàmơhồrằngđờisốngdẩyđầyđaukhổvàtộilỗi.Trongthựctế,giáolýnguyênthủycủaĐứcPhậtcũnglạcquannhưbấtluậnchủnghĩalạcquannàokhácởphươngTây.ChủtrươngrằngPhậtGiáolà"biquan",làchỉápdụngsuôngvàoPhậtGiáo,nguyêntắcđặccáchcủangườiphươngTâytheođó,khôngthểcóhạnhphúcnếukhôngcótựngã.NgườiPhậttửchânchánhnhìntươnglaivớilòngnhiệtthànhhướngvềhạnhphúctrườngcửu."
HạnhPhúc
ĐứcPhậtkhôngbaogiờkhuyênnhủhàngthiệntínnênđemhếttâmtrívàthìgiờđểthanvansầumuộnvềnhữngbấthạnhcủakiếpsinhtồn.Hànhđộngnhưvậychỉlàmchocuộcsốngcàngthêmđaukhổ.
Tâmphỉ(Piti)làmộttrongnhữngyếutốchánhyếu,hayđiềukiệnphảicótrướctiên,đểthànhtựugiácngộ.Theoýcủanhiềuvănhàovôtư,khôngthiênvị,ngườiPhậttửđượcxemlàhạnhphúcnhấttrênthếgian.NgườiPhậttửkhôngcómặccảmtựtirằngmìnhlàkẻcótội,đángđượcthươnghại.ChưVịHộiViêncủaGiáoHộiThánhThiện,nhữngngườiđãkhépnếpsốngcủamìnhvàokhuônkhổđạođứcđầyđủnhấtvàphẩmhạnhcaosiêunhất."Ahosukham,ahosukham","Quảthậthạnhphúc!Quảthậthạnhphúc!""Chúngtasẽsốngtrongphỉlạc."lànhữnglờithườngđượcngườibướctheodấuchânĐứcPhậtlặpđivànhắclại.
![Page 307: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/307.jpg)
NgàynọcómộtvịTrờiđếnhầuPhậtvàhỏi:
"Nhữngngườithườnglaivãngchốnrừngsâu.Nhữngbậcthánhnhân,cóđờisốngđạohạnh,Mỗingàychỉănmộtlần.Tạisaocácvịấytrôngcóvẻtựtại?XinNgàidạycho."
ĐứcPhậtđáp:
"Nhữngvịấykhôngthanvansầumuộnnhữngchuyệnđãqua,Khôngnóngnảykhaokhátnhữnggìchưađến,Màchỉtậpchungtâmtrívàohiệntại.Dođócácvịấytựtại."
Chưtỳkhưusốnganvuitronghiệntạitrườngcửu,khôngâusầuhốitiếcquákhứmàcũngkhôngloâuchotươnglai.
ĐịnhLuậtNhânQuảvàHạnhPhúc
TrongbộSamyuttaNikaya(TạpAHàm)cólốidiễntảhứngthúphápPaticcaSamuppada(ThậpNhịNhânDuyên)bằnghạnhphúcnhưsau:
"ĐaukhổdẫnđếnTínnhiệm(Saddha);TínnhiệmdẫnđếnHoanhỷthỏathích(Pamajja);ThỏathíchdẫnđếnPhỉlạc(Piti);PhỉlạcdẫnđếnKhinhAntịchtịnh(Passaddhi);KhinhAndẫnđếnHạnhPhúc(Sukha);HạnhphúcdẫnđếntâmĐịnh(Samadhi);ĐịnhdẫnđếnTrivàKiếnchântướngcủasựvật(Yathabhutannanadassana);Trikiếnchântướngcủasựvậtdẫnđếnkhướctừ,Đoạntuyệt(Nibbida).Đoạntuyệt,khướctừ,dẫnđếnbuôngxả(Viraya);Buôngxả,khôngluyếnái,dẫnđếngiảithoát(Vimutti);Giảithoátdẫnđếndậptắtmọidụcvọng(Khaye-Nana),tứclàĐạoquảALaHán."1
![Page 308: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/308.jpg)
ĐoạnkinhquantrọngnàygiảithíchtạisaođaukhổcóthểdẫnđếnhạnhphúcvàcuốicùngđếncácthánhĐạovàthánhQuả.
ĐứcKhoanHồngTrongPhậtGiáo
KhôngcầnphảicóđứctinmùquángđểthấuhiểuTứDiệuĐế.Ngườiphàmtụccóthểkinhnghiệmhaichânlýđầutiên-chânlýtạithế.Cònhaichânlýsau-thuộcvềsiêuthế(Lokuttara)-chỉcóbậcthánhnhânmớichứngnghiệm.
GiáoHuấncủaĐứcPhậtđượcxâydựngtrênnềntảngvữngchắcấy,nhữngsựkiệnmàaiaicũngcóthểtrắcnghiệmvàkinhnghiệm,chớkhôngphảixâydựngtrênsựsợsệtmộtcáigìmàchínhtakhôngbiết.NhưvậyPhậtGiáothuầnlývàrỏràngthựctiễn.
TrongtoànthểGiáoPháp,khôngcóđiềunàokhônghợpvớilýtríhaykhôngthểthựchành.ĐứcPhậtđãthựchànhnhữngđiềuNgàidạy,vàdạynhữnggìNgàiđãthựchành.Điểmquantrọngnhấtđượcnhấnmạnhtronggiáolýlàpháphành,bởivìtínngưỡngsuôngkhôngthểthanhlọcthântâmconngười
KinhPhápCúdạy:
"Ngườilãothôngpháphọcvàđọcthuộclòngkinhđiểnmàkhônghànhtheolờidạy,conngườidểduôiấycũngtựanhưkẻchănbò.Cóđếmbò,nhưngbòthìcủangườikhác.NgườiấykhônghưởngđượcphướcbáucủabậcSamôn."(câu19)
Mộthệthốngthuầnlývàthựctiễnkhôngthểchứađựnggiáolýbítruyềnhaythầnbí.
TrongkinhMahaParinibbanasutta(ĐạiNiếtBàn)ĐứcPhậttuyênbốrỏràng:
![Page 309: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/309.jpg)
"NhưLaiđãtruyềndạychânlýmàkhôngcósựphânbiệtnàogiữagiáolýbítruyềnvàgiáolýcôngtruyềnbởivì,khiđềcậpđếnchânlý,NhưLaikhônghềcóbàntaynắmlạicủaôngthầycònmuốngiữlạiđiềugì."
ĐứcPhậtdùngdanhtừAnantaram vàAbahiram.NếuNgàicóýnghĩ:"Baonhiêugiáolýnầy,Tasẽkhôngdạyaikhác"ắttacóthểliệtNgàivàohàngcácôngthầydạyhọcvớibàntaynắmlại.NếuĐứcPhậtcóýnghĩ:"Tasẽdạynhữngngườinày",hay"Tasẽkhôngdạynhữngngườikia",ắtNgàiđãtạoramộtnhómngườiởbêntrongvàmộtnhómngườikhácởbênngoài.ĐứcPhậtkhôngphânbiệtnhưvậy.
Khiđềcậpđếngiáolýbítruyền,trongbộAnguttaraNikaya(TăngNhứtAHàm),ĐứcPhậtdạy:
"Nầycácđệtử,cóbahạngcòngiữlạibímậtcủamình,khôngcởimở.Làbahạngnào?Hàngphụnữkhôngcởimở,giữkínbímật.Trikiếnthầnbíđượcgiữkín,khôngcởimở.Tàgiáođượcgiữkín,khôngcởimở.GiáoPhápvàGiớiLuậtdomộtvịPhậttoànthiệncôngbốthìrựcrỡchóisángtrongthếgian,chớkhônggiữkín."
QuảthậtĐứcPhậtkhôngbàytỏquanđiểmriêngcủamìnhvềvàithắcmắccủanhânloạimàgiữimlặngmộtcáchđặcbiệtvềnhữngđềtàitranhluậnấy,vìnókhôngthíchnghivớisứmạngcaocảcủaNgàivàkhôngcầnthiếtchosựgiảithoátcủachúngsanh.Trongtrườnghợpnọ,cómộtvịtỳkhưutênMalunkyaputtađếnhầuPhậtvànóngnảymuốnNgàigiảithíchtứckhắcvàiđiểmthắcmắc,vànếukhôngđượcnhưvậy,thầydọasẽhườntục,từbỏđờitusĩ.Thầybạch:
"BạchhóaĐứcThếTôn,đếnnayĐứcThếTônchưahềgiảirỏ.Ngàiđãgátquamộtbênvàđãloạibỏnhữnglýthuyếtđềcậpđếnquanđiểm:thếgiannàycótrườngtồnvĩnhcửukhông,thếgiannàycógiớihạnkhông,hayvô
2
3
![Page 310: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/310.jpg)
hạnđịnh,v.v. "
ĐứcPhậtkhuyênthầykhôngnênlãngphíthìgiờvànănglựctrongnhữnghọcthuyếtchỉcóhạichotiếnbộđạođức.
"Cũngnhưngườikiabịmộtmũitêntẩmđộcđâmsâuvàomình,vàkhilươngymuốnnhổmũitênrađểđiềutrịthìôngvộivãngăncảnlạivànói:Tôisẽkhôngđểchoainhổmũitênnàyra,trướckhibiếtrỏràngvàđầyđủchitiếtvềngườibắntôi,vềtánhchấtcủamũitênv.v...Ngườinàysẽchếttrướckhibiếtđượcnhữngđiềuấy.Đâycũngvậy,ngườinọsẽchếttrướckhithắcmắccủamìnhđượcgiảithích."
Giảiquyếtnhữngvấnđềsiêuhìnhấykhôngdẫnđếnnhàmchán,dứtbỏdụcvọng,giácngộ,NiếtBàn.
Mộtlầnkhác,khicómộtvàiđệtửmuốntìmhiểuvềnhữngđiểmnày,ĐứcPhậtthuậtlạitruyệnngụngônconvoivớingườimù.
Convoiđượcdẫnđếntrướcmộtnhómngườimùđểnhữngngườinàybiếthìnhdángconvoinhưthếnào.Mỗingườirờnhằmmộtbộphậncủathânvoivàcóýniệmkhácnhauvềhìnhdángtoànthể,rồibênhvựcquanđiểncủamình.Rốtcùngcuộctranhluậntrởnênsôinổi.
Bằngcáchgiữimlặng,khôngbànđến,ĐứcPhậtgátquamộtbênnhữngkhảosátvôích,chỉnhằmthỏamãntánhtòmò,màkhôngdẫnđếngiảithoát.
PhậtGiáokhôngchủtâmcungcấpgiảiđápchotấtcảmọivấnđềluânlývàtriếthọccủanhânloại.PhậtGiáocũngkhôngđềcậpđếnnhữngkhảosátvàhọcthuyếtkhôngcóchiềuhướngđemlạitiếnbộtinhthầnđạođức.PhậtGiáocómộtmụctiêurỏràngvàthựctiễn-chấmdứtđaukhổ-luônluônnhắmvàomụctiêuấy,vàhoàntoàngátbỏquamộtbêntấtcảnhữnggìkhôngthíchnghi.Tuynhiên,mọiquansátsâusắcvềbảnchấtthựcsựcủađờisốngđềuđượckhuyếnkhích.
3
4
![Page 311: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/311.jpg)
Cưỡngbách,ngượcđãi,haycuồngtính,khôngthểcómộtvaitrònàotrongPhậtGiáo.Xuyênquađoạnđường2.500nămdàidẳngvàônhòa,khôngmộtgiọtmáubịđổvìdanhnghĩacủaĐứcPhật.KhôngcómộtôngvuahùngdũngnàođãtungkiếmhoặcmúagươmđểtruyềnbáPhậtPháp,vàkhôngcósựcảmhóabằngvõlựchaybằngmộtphươngtiệncưỡngbáchnàokhác.Tuynhiên,ĐứcPhậtlànhàtruyềnbáđầutiềnvàvĩđạinhấtthếgian.PhậtGiáođãđượchoằngkhairộngrãi,vẫncònđangmởrộngtrênkhắpthếgian,vàđangônhòathâmnhậpvàotấtcảcácquốcgia,chínhvìgiátrịcốhữusẵncóvàtánhcáchtốtđẹpcủagiáohuấn,chớtuyệtnhiênkhôngphảinhờsựhỗtrợcủachủnghĩađếquốc,chủnghĩaquânphiệt,hoặcmộtphươngtiệngiántiếpnàokhácđểđưangườingoàivàođạo.
AldousHuxleyviết:
"Mộtmìnhtrongcáctôngiáolớntrênthếgiới,PhậtGiáođãvạchraconđườngcủamìnhmàkhôngcósựngượcđãi,ápbức,kiểmduyệthayđiềutra."
LordRussellghinhận:
"Trongtấtcảcáctôngiáolớncủalịchsử,tôichọnPhậtGiáo,đặcbiệttrongnhữnghìnhthứcnguyênthủy;bởivìởđâyyếutốngượcđãilànhỏbénhất."
DướidanhnghĩacủaĐứcPhật,khôngcónơithiêngliêngthờphượngnãođãbịmáucủahàngphụnữvôtộilàmhoenố,khôngcótưtưởnggiachânchánhnàođãbịthiêusống,vàkhôngcósựthiêuđốttànnhẫnnhữngngườikhácđạo.
PhậtGiáokhôngdạygiáođiềubíẩnvàkhôngnóiđếnphéplạ.ĐứcPhậtchắcchắncónhiềuoailựcthầnthôngsiêuphàmvìNgàiđãdàycôngtraugiồitâmlinh,nhưngĐứcPhậtkhôngdùngphéplạ.NhưphépYamakaPatihariya chẳnghạn,màcónơisailầmgọilà"đôiphéplạ"làhiệntượng5
![Page 312: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/312.jpg)
tâmlinhmàchỉcóvịPhậtmớicóthểtạonên.Trongtrườnghợpđặcbiệtnày,dooailựcthầnthông,ĐứcPhậtlàmchonướcvàlửađồngthờiphátsanhtừthânNgài,xuyênquacáclỗchânlông.
PhậtGiáonhắmđếnphầntrithứcnhiềuhơnphầntìnhcảmvàchútrọngđếnphẩmcáchcủahàngtínđồhơnlàsứcmạnhvềsốlượng.
NgàykianhàtriệuphúUpali,mộttínđồcủaNiganthaNataputta,đếngầnĐứcPhậtvàlấylàmthỏathíchđượcthínhphápnênquỳxuốngbàytỏlòngmongmuốnđượcĐứcPhậtchophépbướctheodấuchânNgài.NhưngĐứcThếTônkhuyêntrưởnggiảUpali:
"Nầyngườicưsĩ,ônghãynghĩsuycặnkẽ.Mộtngườilỗilạcnhưôngnênsuytưcẩnthậntrướckhilàmđiềugì."
Nghenhữnglờibấtngờấy,trưởnggiảUpalilạicàngthỏathích,vàbạch:
"BạchhóaĐứcThếTôn,nếuconđếnmộtvịđạosưnàokhácvàxinđitheođểtuhọc,cácđệtựcủavịấykiệuconlên,rồiđikhắpđườngphốhòreo,côngbốrằngtriệuphúgianàyđãtừbỏtôngiáomìnhđểđitheođạosưkia.BạchĐứcThếTôn,Ngàithìtráilại,khuyênconhãyđivềsuynghĩlại.Concàngthêmthỏathíchvớinhữnglờikhuyêndạyvàngngọcấy."
Vàônglặplạilờithỉnhcầu:
"LầnthứnhìconxinđượcquyyPhậtBảo,PhápBảovàTăngBảo."
MặcdầunhàtriệuphúUpaliđãtrởthànhPhậttửdosựhiểubiếtvàlòngtựnguyện,ĐứcPhậtbimẫnvôbiên,vàkhoanhồngrộnglượng,khuyênôngcứtiếptụchộtrìvịđạosưcũ.
Kêugọitấtcảnhữngaiđitìmchânlýkhôngnênđểthếlựcbềngoàiảnhhưởng,ĐứcPhậtđixađếnmứckhuyêndạycácđệtửkhôngnênkhấuđầukhuấtphụcmộtcáchmùquángtrướcoaiquyềncủabậctrưởngthượngmà
![Page 313: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/313.jpg)
phảisuytưxétđoán.
PhậtGiáođượmnhuầntinhthầntựdotìmhiểuvàhoàntoànquảngđạikhoanhồng.Đâylàmộtgiáohuấnđượctruyềnbávớitinhthầncởimởvàthiệncảm,mộtgiáohuấnrọisángvàsưởiấmtoànthểvũtrụbằngđuốctuệvàtừbi,vàbaotrùmtrongánhhàoquangrựcrỡcủamìnhtấtcảchúngsanhđanglặnhụpchiếnđấutrongđạidươngcủavòngsanhtửtriềnmiên.
LòngbimẫnvàđứckhoanhồngcủaĐứcPhậtquảthậtvôbiên.Ngàikhôngdùngoaiquyềncủamìnhđểbanhànhnhữngđiềurăncấm.Thayvìdùngthờimệnhlệnhcách,saibảo:-"Ngươiphảilàmthếnầykhôngđượclàmthếkia",Ngàikhuyêndạy:-"Điềunầyconnênlàm,điềukiaconkhôngnênlàm".
NhữnggiớiluậtthôngthườngcủaPhậttửkhôngphảilànhữngđiềurăn,nhữngmệnhlệnhmàlàkỹcương(Sikhapada)dochínhngườiPhậttửtựnguyệnkhépmìnhvào.
LượngkhoanhồngvàlòngtừbicủaĐứcPhậtbaogồmtấtcảnamnữ,vàtấtcảchúngsanh.
PhậtGiáovàĐẳngCấpXãHội
ĐứcPhậtlàngườiđầutiêntronglịchsửnhânloạiđãcốgắngloạibỏchếđộmuatôibánmọi,đãxâydựngmộtnềnluânlýcaothượngvàýniệmvềtìnhhuynhđệgiữaloàingười,vàbằngnhữngdanhtừmạnhmẽ,Ngàilênánhệthốngđẳngcấp,cótánhcáchxúcphạmđếnphẩmgiáconngười,lúcbấygiờđãănsâutrongxãhộiẤnĐộ.Ngàituyênbố:
"Làcùngđinh,khôngphảidosanhtrưởng.Làbàlamôn,khôngphảidosanhtrưởng.Dohànhđộng,ngườinầylàcùngđinhDohànhđộng,ngườikialàBàlamôn. "6
7
![Page 314: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/314.jpg)
KinhVasetthaSutta thuậtlạicâutruyệnhaingườithanhniênbàlamônbàncãinhauvềvấnđềcáigìlàmchoconngườithuộcvềthànhphầnbàlamôn.Mộtngườichủtrươnglàsựsanhtrưởng.Ngườikiathìchorằngchínhphẩmhạnhcánhânlàmchoconngườiđượcliệtvàođẳngcấpưutúấy.Vàkhôngngườinàothuyếtphụcđượcngườikia.NêncảhaiđồngýđemcâuchuyệnđếnnhờĐứcPhậtphânxử.
RồihaingườibạnđếncầuĐứcPhậtvàtrìnhbầysựviệclênNgài.
Trướctiên,ĐứcPhậtnhắcnhởhaingườirằngcácloàicâycối,côntrùng,loàithúcóbốnchân,rắnrít,cátôm,chimchóc,đềucóhìnhthểriêngbiệtvàcóthểphânbiệtvớinhau,còntrườnghợpconngườithìkhác,khôngcóbiệtmạoriêngtừngloại.RồiNgàigiảithíchlàmthếnàoconngườicóthểphânbiệtvớinhaubằngviệclàmhằngngày.Đểkếtluận,ĐứcPhậtchúgiải:
"Sựsanhtrưởngkhônglàmchoconngườiđượcliệtvàogiaicấpbàlamônhaybịloạirakhỏigiaicấpnày.Nếpsốnghằngngàytạonênngườinôngdân,thươnggiahaynôbộc.Nếpsốnghằngngàytạorahạngtrộmcắp,binhsĩ,tusĩ,hayvuachúa."
MộtcuộcđốithoạicóliênquanđếnvấnđềđẳngcấpcũngđượcghichéptrongkinhMadhuraSutta .VuaMadhurathuậtlạicâuchuyệnsauđâyvớiĐạiĐứcKaccana:
"KínhbạchĐạiĐức,nhữngvịbàlamônnóinhưthếnầy:Trongbốnđẳngcấpmàconngườiđượcphânhạng,Bàlamônlàcaocảhơnhết.Cácđẳngcấpkhácđềuthấpkémhơn.ChưvịBàlamônđượcxemlàtrongsạch.Nhữngngườikhácthìkhông.NhữngvịbàlamônlàconchánhthứccủathầnBraham(Phạmthiên),đượcsanhratừtrongmiệngNgài,đượcđặccáchtạonên,vàsẽlàthừakếcủaNgài.KínhbạchĐạiĐức.ngườinghĩnhưthếnào?"
7
8
![Page 315: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/315.jpg)
ĐạiĐứcKaccanagiảiđáprằngđólàmộtlốiquảquyếtvôcăncứ,vàNgàichỉdẫnrằngmộtngườigiàucósangtrọngcóthểthuêmướnmộtngườikhácđểlàmgiađinhchomình.Ngườixấuxatộilỗi,dầuởđẳngcấpnào,cũngphảitáisanhvàocảnhkhổ,cònngườihiềnlươngđạođứcthìvàonhàncảnh.Ngườiđãgâytộiác,bấtluậnthuộcvềđẳngcấpnào,cũngphảichịuhìnhphạt,vàNgàinhấnmạnhrằngkhixuấtgianhậpchúngthìmọingườiđềuđượckínhnểtôntrọngbằngnhau,khôngcóbấtluậnsựphânbiệtnào.TheoPhậtgiáo,đẳngcấphaychủngtộckhônggâytrởngạichoviệctrởthànhmộtPhậttửhayđượcchấpnhậnvàoGiáoHộiTăngGià,tậpđoànnhữngbậcthánhnhâncaothượng.Ngưphủ,ngườihốtrác,gáigianghồ,cùngvớicácchiếnsĩvàBàlamôn,đềuđượcchấpnhậnvàoGiáohội,đượchưởngđồngđềucấpbậcvàđịavị.
ĐứcUpali,trướckialàthợcạo,giữađámđôngcácvịkhác,đượcchọnlàmđạiđệtửchuyênvềnhữngvấnđềcóliênquanđếngiớiluật.ĐứcSunita,đượccácvuachúavàhànhquýtộctrongnướctônkínhnhưbậcALaHán,chỉlàngườihốtrác.TriếtgiaSatilàconmộtngưông.CôgáigianghồAmbapaliđượcchấpthuậnvàoGiáohộivàđắcquảALaHán.Rajumala,đượcĐứcPhậtcảmhóalúcnàngsắpsửaquyênsinhmạngsống,làmộtcôgáinôngnô.Punnacũngthuộcgiaicấpnôngnô,đượcĐứcPhậtchấpnhậnlờithỉnhcầunhậpHạ,tronglúcNgàitừchốiTrưởnggiảAnathapindika(Cấpcôđộc),chủcủanàng.Subhalàcongáicủangườithợrèn.Capalàcongáicủamộtngườiđuổinaichothợsăn.Nhữngtrườnghợptươngtợ,cònnhiềutrongkinhđiển,chứngtỏrằngcánhcửacủaPhậtGiáorộngmởchotấtcảmọingười,khôngcóbấtluậnsựphânbiệtnào.
ĐứcPhậttạocơhộiđồngđềuchotấtcảvànângcaoquychếconngười,hơnlàhạthấp.PhậtGiáocósửachotrẻsơsinh,màcũngcóthứcănđầyđủdinhdưỡngchongườitrưởngthànhkhỏemạnh.PhậtGiáokêugọiđồngđều,ngườigiàucũngnhưkẻnghèo.
![Page 316: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/316.jpg)
PhậtGiáovàHàngPhụNữ
CũngchínhPhậtGiáođãnângcaoquychếcủahàngphụnữvàdắtdẫnnữgiớithựchiệnđịavịquantrọngcủamìnhtrongxãhội.TrướcthờiĐứcPhật,ngườiđànbàẤnĐộkhôngđượctrọngđãi.
MộtvănhàoẤn,Hemacandra,khinhrẽvàxemnữgiớinhưnhững"ngọnđuốcsoisángconđườngdẫnxuốngđịangục"-Narakamargadvarasyadipika.
ĐứcPhậtkhôngcoirẻphẩmgiámàchỉghinhậnbẩmchấtyếuđuốicủangườiphụnữ.Ngàinhìnnhậncóthiêntánhtrongcảhaigiới,namvànữ,vàtronggiáohuấnNgàiđặtmỗigiớivàođúngvịtrícủanó.Namhaynữkhôngphảilàmộttrởngạiviệcthanhlọcthântâmhaytrongcôngtrìnhphụcvụđộtha.
Đôikhi,đểchỉngườiđànbà,phạnngữ(Pali)códanhtừ"matugama"nghĩalà"hạnhlàmmẹ"hay"xãhộinhữngbàmẹ".Làmẹ,ngườiphụnữđượchưởngdanhdựxứngđángtrongPhậtGiáo.Bàmẹđượcxemlàcâythangthíchnghiđểconcáinươngtheođómàlêntậnnhữngcảnhtrời.Vợhiềnlàngườibạnchíthâncủachồng(paramasakha).
MặcdầuthoạttiênNgàitừchối,khôngchấpnhậnnữgiớivàoGiáoHội,nhưngvềsau,dolờithỉnhcầuthathiếtcủaĐứcAnandavàcủabàMahaPajapati,kếmẫuNgài,ĐứcPhậtchophépthànhlậpGiáoHộiTỳKhưuNi(nữtusĩ).Nhưvậy,ĐứcPhậtlàngườiđầutiênsánglậpmộtđoànthểphụnữcógiớiluậtvàkỹcươngđầyđủ.
CũngnhưhaivịALaHánSariputta(XáLợiPhất)vàMoggallana(MụcKiềnLiên)làđạiđệtửcaiquảnGiáoHộiTỳKhưu,giáohộiđộcthâncótánhcáchdânchủxưanhấttronglịchsử,haivịALaHánKhemavàUppalavannalàđạiđệtửbênpháinữ,caiquảnGiáoHộiTỳKhưuNi.Nhiều
![Page 317: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/317.jpg)
vịđệtửkháccũngđượcĐứcPhậtliệtvàohànglỗilạcvànhiệtthànhnhất.TrongnhữngngườidòngVajjiancũngvậy,tánhcáchtựdocủangườiphụnữđượcxemlàmộttrongnhữngnguyêndođưadântộcnàyđếntrạngtháiphồnthịnh.TrướcthờiĐứcPhật,ngườiphụnữkhôngđượchưởngtựdođầyđủvàkhôngđượccócơhộiđểpháttriểnkhảnăngtinhthầnvàbẩmtánhđạođứccủamình.ỞẤnĐộ,vàothờixưacũngnhưcònởnhiềunơingàynay,sanhcongáilàthêmmộttrởngại,mộtbấthạnhtronggiađình.
Hômnọ,tronglúcĐứcPhậtđangnóitruyệnvớivuaKosalathìcótênlínhhầuvàobáotinhoànghậuhạsanhcôngchúa.Đượctin,vuatỏvẻkhôngbằnglòng.ThấyvậyĐứcPhậtkhuyện:
"Mộtbégái,tâuđạivương,cókhilàđứaconquý,cònhơncontrai."
ĐốivớingườiphụnữbịngượcđãiđủđiềutrướcthờiĐứcThếTôn,sựthànhlậpGiáoHộiTỳKhưuNichắcchắnlàmộtphướclành.TrongGiáoHộinầy,cácbàhoànghậu,côngchúa,cáctiểuthơtronghàngquýtộc,cácmệnhphụphunhân,nhữngbàmẹkhổđau,nhữngngườiphụnữthâncô,chíđếnhạnggáigianghồ,bấtluậnởđẳngcấpnàotrongxãhội,đềutụhợpnhaulại,ônhòavàvuivẽ,cùngnhauđồnghưởngvàđồnghấpthụkhôngkhítựdobìnhđẳng,kháchẳnvớinếpsốnglầusongáctíavàcungvàngđiệnngọc.Córấtnhiềungười,theolẽthôngthườngắtphảimãimãibịlãngquêntrongbóngtối,đãtỏralỗilạcvàđãthànhtựumụctiêugiảithoátsaukhitìmnươngtựanơiGiáoHội.
TỳKhưuNiKhema,vịđệtửđứngđầuhàngtrongGiáoHội,trướckialàthứhậusinhđẹpcủavuaBimbisara(BìnhSaVương),khôngchịugặpĐứcPhậtvìnghenóirằngĐứcPhậtthườngnhắcđếnsắcđẹpbềngoàivớinhữnglờilẽkhôngtưngbốc.Ngàykiabàtìnhcờđiđếnmộtngôichùađểthưởngngoạnphongcảnh,rồidầndầnvàogiảngđường,lúcấyĐứcPhậtđangthuyếtPháp.Đọcđượctưtưởngcủabà,ĐứcPhậtdùngthầnthôngtạonên
![Page 318: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/318.jpg)
mộtthiếunữsinhđẹpđứnghầubêncạnhvàcầmquạt,quạtNgài.BàKhemamãimêngắmsắcđẹptuyệttrầncủathiếunữ.ĐứcPhậtlàmchothiếunữbiếndầntừtrẻđẹpđếntrưởngthành,rồigiànua,tócbạcrănglong,danhăn,lưngcòmvàcuốicùngkiệtsức,téquỵxuốngđất.
ChỉđếnlúcấybàKhemamớinhậnđịnhtánhcáchphúdutạmbợcủasắcđẹpbềngoàivàbảnchấtvôthườngcủađờisống.Bànghĩ:"Thânhìnhsinhtươiđẹpđễkiaphútchốcđãtrởnênhéotànhưhoạidườngấy.Vậythìhìnhdángmỹmiềucủatasẽtàntạcókhácgì?"
Thấuhiểuýnghĩthầnkínấy,ĐứcPhậtkhuyênbà:
"Ngườikhứnglàmnôlệchothamdụcsẽlăntrôitheodòng,Giốngnhưloàiruồimuỗibịcuốnquấntrongmạngnhện.Nhưng,quảthậtthảnhthơi,Ngườiđãcắtlìatấtcảnhữngtróibuộc,Tâmtưhướngvềnơikhác,khôngmàngthếsự,và,bỏlạimộtbênmọidụclạccủangũtrần.
VềsaubàKhemađắcquảALaHánvà,vớisựđồngýcủađứcvua,bàxuấtgiaTỳKhưuNivàđượcliệtvàohàngcaokiếnnhấttrongGiáoHội.
BàPatacaravừamấthaicon,chồng,cha,mẹ,vàanhtrongmộttrườnghợpthêthảm,tâmlựccủaĐứcPhậtdẫndắtđếnNgài.SaukhinghelờikhuyêndạyêmdịucủaNgàibàđắcQuảTuĐàHườnvàxinxuấtgia.Ngàynọ,xuốngsuốirửachân,bàghinhậnrằngkhirútchânlêncónhữnggiọtnườctừchânliêntiếpgieođiểmxuốngdòngsuối,trôiđimộtđổi,rồitanmất.Cónhữnggiọttrôixahơnnữa,nhưngrồicũngtanmất.Bàsuynghĩ:
"Cùngdườngthếấy,tấtcảchúngsanhđềuphảichết.Ngườilúcthiếuthời,ngườiđãtrưởngthành,cũngcóngườilúctuổithọđãcao,nhưngtấtcảđềuphảichết."
9
![Page 319: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/319.jpg)
ĐứcPhậtđọctưtưởngấy,biếnhìnhxuấthiệntrướcmặtbàvàthuyếtgiảngmộtthờiPháp.KhinghexongbàđắcquảALaHán.Vềsaubàtrởthànhmộtnguồnanủichonhiềubàmẹbấthạnh.
HaibàDhammadinnavàBhaddaKapilanilàhaivịTỳKhưuNiđượcbiệtdanhlàchúgiảiGiáoPháp.
ĐểgiảiđápchoMara(MaVương),chínhTỳKhưuNiSoma đãghinhận:
"Bêntrongmộtngườiphụnữcótâmvữngchắcvàtrikiếncaothượng,bảnchấtngườiphụnữcóảnhhưởnggìđếnquyềntìmhiểuGiáoPháp?Ngườicònômấpmốihoàinghivềcâuhỏi:"Trongnhữngvấnđềnầytacóphảilàđànbàkhông?Haytalàđànông,haynhưvậy,talàgìkhác?-ĐólàconngườithíchnghiđểnóichuyệnvớimavươngTâmÁc."
Tronghànhtínnữcũngcónhiềuvịlỗilạcvớitâmđạonhiệtthành,lòngquảngđạibốthí,kiếnthứcsâurộngvàtâmtừ.
BàVisakhalàvịđạithíchủcủaGiáoHộiđứngđầutronghàngthuầnthánhchânchánh .
BàSuppiya,mộttínnữgiàulòngmộđạokhác,vìkhôngthểtìmrathịtởchợ,cắtmộtmiếngởđùimìnhđểnấubátcháodânglênmộtvịtỳkhưuđangđauốm.
BàNakulamatalàmộtngườivợtrungthànhđãcứuđượcchồngrakhỏibàntaytửthầnnhờđọclạiphẩmhạnhcủamình.
Samavatilàmộtbàhoànghậusùngđạodễmến,mặcdầubịthiêuđốt,bàkhôngtỏýoángiận,tráilại,cònrảitâmtừchongườichủmưuhạimình.
HoànghậuMallikanhiềulầncóthểgiánvàkhuyêngiảichồnglàvuaPasenadi.
10
11
![Page 320: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/320.jpg)
MộttỳnữKhujjuttara,giảnggiảiGiáoPhápvàcảmhóađượcnhiềungười.
BàPunabbasumata,cólòngmuốnnghePhápnhưngcònphảidỗngủđứaconđangkhócchonónínrồimớiđiđược.Bàrucon:
"Nínđicon,béUttara!HãyngủđiPunabbasu,đểmẹđượcđingheGiáoPhápMàbậctônsư,bậctrítuệnhấtthếgiantruyềndạyMẹrấtyêumếnconcủamẹVàcũnghếtlòngquýtrọngchacon.NhưngmẹcàngyêuquýhơnnữaGiáolýcaosiêuđãvạchraconđường"
Mộtbàmẹcónhiềunghĩngợisuytưkhácvừamấtđứaconduynhất.Nhưngbàkhôngthankhócnhưngườithường.
Cóngườihỏitạisao,bàđáp:
"Nóđếnđâymộtmình,khôngaikêugọi,Vàsớmrađi,cũngmộtmình,khôngaimờimọc.Đếnnhưthếnào,nórađicùngthếấy.Vậythìởđâycólýdogìđểsầumuộn? "
HaibàSumanavàSubhaddacónhữngđứctánhgươngmẩuvàhếtlòngđặtniềmtinnơiĐứcPhật.
BấynhiêuthídụtưởngcũngđủnóilênvaitròquantrọngcủahàngphụnữtrongthờiĐứcPhật.
PhậtGiáovàTinhThầnBấtBạoĐộng
TìnhthươngvôlượngvôbiêncủaĐứcPhậtkhôngchỉhướngvềnhânloạimàcònbaotrùmluôncảloàithú.ChínhĐứcPhậtđãđánhđổnghithứcgiếtthúđểtếlễthầnlinhvàkhuyênhàngđệtửnênnớirộngtâmtừ(Metta)đến
12
13
![Page 321: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/321.jpg)
tấtcảchúngsanh,chíđếnnhữngconvậtnhỏbéđangbòdướichân.Ngàidạyrằngkhôngaicóquyềntiêudiệtmạngsốngcủakẻkhác.vìtấtcảmọingườiđềuquýtrọngđờisống.
Cácvịtỳkhưuphảirènluyệntâmtừđếnmứcđộkhôngđượcđàođấtvàcũngkhôngđượcsaibảohaynhờcậyngườikhácđàođất.Giớiluậtdạynhưvậy.CácNgàicũngkhôngthểuốngnướcchưalọc.
NhàvuaPhậtGiáovĩđạinhất,ĐứcVuaAsoka(A-Dục),cóchoghikhắctrongđánhữnghàngchữsauđây:
"Khôngnênlấysựsốngnuôisựsống.Chođếnrơmrạ,nếucòncôntrùngtrongấy,cũngkhôngnênđốt."
MộtngườiPhậttửthuầnthànhphảihànhtâmtừđốivớimọichúngsanhvàđồngnhấthóavớitấtcả,khôngnêncóbấtluậnsựphânbiệtnào.
TâmTừ,mộttrongnhữngđặcđiểmnổibậtnhấttrongPhậtGiáo,cốgắngphávỡmọitrởngạiđẳngcấpxãhội,chủngtộchaytínngưỡngđãgâychiarẽgiữangườivàngười.Nếuchỉvìnhãnhiệutôngiáokhácnhaumànhữngngườikhôngcùngtheomộthệthốngtínngưỡngkhôngthểhợpnhaulạitrênmộtlậptrườngchung,trongtinhthầnhuynhđệtươngthântươngáinhưanhchịemruộtmộtnhàthìhẳncácvịgiáochủđãthấtbạithảmthêtrongsứmạngcaocảcủacácNgài.
TrongbảntuyênngôncủaNgàivềlượngkhoanhồng,căncứtrênhaibàikinhCullaVyuhaSutta,vàMahaVyuhaSutta,ĐứcVuaAsoka(A-Dục)viết:
"Chỉcóđoànkếtlàtốtđẹp.Nhưvậycónghĩalàtấtcảmọingườiđềuvuilònglắngtainghegiáolýcủangườikháctruyềndạy."
![Page 322: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/322.jpg)
TrongtấtcảgiáolýcủaĐứcPhậtkhôngcómộtđiểmnàodànhriêngchomộtquốcgiahaymộtdântôcđặcbiệt.Ngàikêugọitấtcảmọingười.
ĐốivớingườiPhậttửthuầnthành,khôngcóngườithânkẻsơ,ngườithùnghịchhaykẻxalạ.Khôngcóngườiphảibịxãhộiruồngbỏ,bởivìtâmTừlàtìnhthươngbaoquát,đạiđồng,dosựhiểubiếtunđúcrènluyện.TâmTừcủngcốtìnhhuynhđệgiữatấtcảmọichúngsanh.NgườiPhậttửchânchánhlàmộtcôngdânthếgiới.
Nhưvậy,mộtvàiđặcđiểmcủaPhậtGiáolàthuầnlý,thựctiễn,cônghiệu,khôngbạođộng,khôngquákích,khoanhồng,vàđạiđồng.
Trênhaingànnămtrămnăm,xuyênqualịchsửnhânloại,PhậtGiáolàmộtảnhhưởngcaoquýnhấtcótánhcáchthốngnhất,hòahợp,vànângđỡconngười.
Cónhữngquốcgianổilênrồisuytàn.Cónhữngđếquốc-xâydựngtrênbạolựcvàcườngquyền-đãphồnthịnhcựcđộ,rồitanrã.NhưngvươngquốccủaPhápBảo,kiếntạobằngTừbivàLýtrí,đếnnayvẫncònthịnhvượng,vàsẽtiếptụcthịnhvượng,ngàynàomàngườiPhậttửcònbiếtgiữgìnnhữngquytắccaocảcủaGiáoPháp.
Chúthích:
.SamyuttaNikaya,TạpAHàm,tậpii,trang32.KindredSayings,phầnii,trang27.↩
.XemchúthíchChương14.↩
.MajjhimaNikaya,TrungHàm,CulaMalunkya,số63.XemChương22.↩
1
2
3
4
![Page 323: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/323.jpg)
.XemUdana,vi,trang4;Woodward,SomeSayingsoftheBuddha,trang287-288.↩
.XemchúthíchChương8.↩
.SuttaNipata-VasalaSutta.XemPhụbản3.↩
.CùngbộkinhSuttaNipata,trang115.↩
.MajjhimaNikaya,TrungAHàm,tậpII,trang83-90.↩
.PsalmsoftheSisters,phầnI,trang82.↩
.XemKindredSayings,phầnI,trang162↩
.XemChương10.↩
.XemKindredSayings,phầnI,trang270↩
.JatakaTranslation,số354↩
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
![Page 324: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/324.jpg)
![Page 325: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/325.jpg)
BốnChânLýThâmDiệuhayTứDiệuĐế
"ÁnhsángphátsanhđếnNhưLai,rọirõnhữngviệctrướckiachưatừngđượcngheđến."
KinhChuyểnPhápLuân
Chânlý(Sacca)làcáigìthấysựcó.DanhtừSanskrit(BắcPhạn),Satya,cónghĩalàmộtsựkiệnhiểnnhiên,khôngcòntranhluận.
TheoPhậtGiáo,cóbốnchânlýnhưthế,TứDiệuĐế .Cảbốnđềuliênquanđếncáigọilàchúngsanh.
TrongkinhRohitassa,ĐứcPhậtdạy:
"Trongchínhtấmthândàimộttrượngnày,cùngvớitrigiácvàtưtưởng,NhưLaituyênbốthếgian,nguồngốccủathếgian,sựchấmdứtthếgianvàconđườngdẫnđếnsựchấmdứtthếgian. "
Trongđoạnkinhnày,danhtừ"Loka"-đượcphiêndịchlà"Thếgian"-ámchỉtìnhtrạngđaukhổ.
BàikinhquantrọngnàyđềcậpđếnbốnchânlýThâmDiệu(TứDiệuĐế)màchínhĐứcPhậtđãkhámpháradochínhtrikiếntrựcgiáccủaNgài.DầuchưPhậtcóxuấthiệnhaykhông,cácchânlýấyvẫntồntại,vàmộtvịPhậtchỉlànhânvậtđãtrựcnhậnvàtruyềndạylạichothếgiancònđangbịmànvôminhchelấp.Nhữngchânlýấytuyệtđối,vĩnhcửu,bấtdibấtdịch,khôngthểbiếnđổi.ĐứcPhậtđãtựmìnhchứngngộchớkhôngnhờsựhỗtrợcủaaikhác.ChínhlờicủaNgàilà"...trướckiachưatừngđượcngheđến. "
1
2
3
![Page 326: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/326.jpg)
Phạnngữ(Pali)gọichânlýấylàAriyasaccani(ThánhĐế).Gọinhưvậyvìđâylànhữngchânlýmàbậchoàntoàntrongsạch,bậcthánhvĩđạinhậtlàĐứcPhậtđãtìmra.
ChânlýđầutiênđềcậpđếnDukkha-mộtdanhtừkhócóthểchínhxácchuyểnsangngônngữnàokhác-màtathườnggọilàđaukhổhayphiềnnão(KhổĐế).Đứngvềphươngdiệncảmgiác,Dukkhalàcáigìlàmchotakhóchịuđựng("du"làkhó,"kha"làchịuđựng).
Nếuxemnhưmộtchânlýtrừutượng,Dukkhahàmxúcýnghĩakhinhmiệt("du"),vàtrốngrổng("kha").Thếgiannằmtrongđaukhổ,vànhưvậylàđángkhinhmiệt,khôngđángchotabámníu.Thếgianlàmộtảoảnh,khôngcóchithựctế.Dođóthếgianlàtrốngrỗng,hưvô.VậyDukkhalàsựhưvôđángkhinhmiệt.
Hạngngườithườngchỉthấylớpngoài,nhưngbậcthánhnhânthấyđượcthựctướngcủasựvật.ĐốivớicácNgài,tấtcảmọikiếpsinhtồnđềudẩyđầyđaukhổvàcácNgàinhậnthấyrằngkhôngthểcóhạnhphúcthậtsự,hoàntoànbềnvững,trongmộtthếgiớihuyềnảo,tạmbợvàvôthường.Khôngthểcóhạnhphúctrườngtồnvĩnhcửutrongmộtthếgianluônluônbiếnđổi.Hạnhphúcvậtchấtchỉlàthỏamãnmộtvàiướcvọng.Như"khiTavừađạtđếnthìnóvộilìabỏta".Dụcvọngkhôngkhinàođượcthỏamãntrọnvẹn.Khôngbaogiờtacholàđủ.
Mọingườiđềuphảitrãiquagiaiđoạnsanh(jati),vàdonơisựsanh,cógià(jara),bệnh(vyadhi),vàcuốicùnglàchết(marana).Khôngaitránhkhỏibốnnguyênnhânấycủasựđaukhổ.
Mộtướcvọngkhôngđượctoạinguyệnlàmchotađaukhổ.Chúngtakhôngmuốnsốngchungvớingườikhôngưathíchmàcũngkhôngmuốnxalìangườithânyêu.Nhữngđiềuthiếtthamongmỏikhôngphảilúcnàocũngđượcthànhtựu.Tráilại,nhữnghoàncảnhnghịchlònglắmlúcxảyđếnmột
![Page 327: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/327.jpg)
cáchđộtngột,làmchotavôcùngkhốnkhổ.Đôikhimộtvàitrườnghợpkhókhăntrởthànhkhôngthểchịuđựngnổivàđaukhổđếnmứcđộcóngườisuynhượcvàkémhiểubiếtphảinghĩđếnviệcquyênsinhtánhmạng,tưởngchừngnhưcáichếtsẽgiảiquyếtmọivấnđề.
Hạnhphúcthựcsựnằmbêntrongchúngtakhôngthểđịnhnghĩabằngnhữngdanhtừnhưtàisản,quyềnthế,danhvọng,haychinhphục,xâmlăng,chiếmđoạt.Nếusựnghiệpvậtchấtấyđượcthâuđoạtbằngbạolựchaybằngmộtphươngtiệnbấtcôngnàokhác,hoặcgiả,nếusựnghiệpvậtchấtấyđượchướngtheomộtchiềulầmlạc,nếutađemlòngluyếnái,trìumếnnó,thíđólàmộtnguồnđaukhổvàphiềnnão-chongườilàmchủnó.
Đốivớingườithường,thọhưởngdụclạclàhạnhphúctốtđẹpduynhất.Chắcchắnrằngcóhạnhphúcnhấtthờitrongkhimơước,lúcthọhưởng,vàkhihồinhớlạinhữngkhoáilạcvậtchấttươngtợ,nhưnghạnhphúcấyquảthậtlàhuyềnảovàtạmbợ.TheoĐứcPhật,khôngluyếnái(viragata),tứclàvượtlêntrênmọidụclạc,làhạnhphúccaothượnghơn.
Tómtắt,chínhcơthểvậtchấtnầylàcộinguồncủađaukhổ.
Khổđế,chânlýđầutiênvềsựkhổ-tùythuộcnơicáiđượcgọilàchúngsanhvàcácsắctháicủađờisống-phảiđượcphântáchtỉmĩvàquansáttậntường.Sựquansátnầydẫnđếntrikiếnchânchánhvềthựctướngcủata.
Nguồncộicủasựđaukhổnầylàáidục(tanha),lòngkhátkhaothèmmuốn,hayluyếnái,bámníu,làChânlýThâmDiệuthứnhì(TậpĐế).
KinhPhápCúghinhận:
"Doáidụcphátsanhsầumuộn,Doáidụcphátsanhlosợ.Ngườiđãtrọnvẹnthoátkhỏiáidụckhôngcònsầumuộn,càngítlosợ."(câu216).
![Page 328: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/328.jpg)
Áidụclàmộtnănglựctinhthầnhếtsứchùngmạnh,luônluônngủngầmbêntrongtấtcảmọingười,mọichúngsanh,lànguyênnhâncủabaonhiêuđiềubấthạnhtrongđời.Chínháidục-thôtụchayvitế-làchotađeoníusựsốngdướimọihìnhthứcvà,dođó,dẫndắttamãimãiphiêubạctrongvòngluânhồi.
HìnhthứcthôkịchnhấtcủaáidụcđượcgiảmsuykhitađắcQuảTưĐàHàm(Sakadagami,NhứtLai),tầngthứnhìtrongtứthánh,vàtậndiệtkhiđắcQuảANaHàm(Anagami,BấtLai).ĐếnkhichứngđắcQuảALaHánmớihoàntoàndậptắtmọihìnhthứcvitếcủaáidục.
Cảhai,đaukhổvàáidụcchỉcóthểđượctậndiệtbằngcáchđitheoconđường"TrungĐạo"màĐứcPhậtđãvạchrađểthànhđạthạnhphúcNiếtBàntốithượng.
DiệtĐế,chânlýthâmdiệuthứba,làsựchấmdứttoànvẹnmọihìnhthứcđaukhổ,tứcNiếtBàn,mụctiêucứucánhcủangườiPhậttử.Mụctiêunầyphảiđượcthànhtựubằngcáchtậndiệtáidục.
NiếtBànphảiđượcthấutriệtbằngnhãnquangtinhthầnvàdosựtừbỏtấtcảmọiluyếnáibêntrongđốivớithếgianbênngoài.
Chânlýnầy(DiệtĐế)phảiđượcchứngngộbàngcáchtraudồiBátChánhĐạo(condườngchânchánhchialàmtámchi).ĐólàcondườngduynhấtdẫnđếnNiếtBàn(ĐạoĐế).Conđườngnầytránhxacựcđoanépxáckhổhạnh,làmsuygiảmtríthức,vàcựcđoanlợidưỡng,làmchậmtrễmọitiếnbộtinhthần.
BấtChánhĐạogồmtámyếutố,haytámchi,đượckểranhưsau:
1. Chánhkiến(Sammaditthi)2. ChánhTưDuy(SammaSamkappa)3. ChánhNgữ(SammaVaca)
4
![Page 329: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/329.jpg)
4. ChánhNghiệp(SammaKammanta)5. ChánhMạng(SammaAjiva)6. ChánhTinhTấn(SammaVayama)7. ChánhNiệm(SammaSati)8. ChánhĐịnh(SammaSamadhi)
1.-ChánhKiếnlàhiểubiếtđúngđắn,tứcamhiểutậntườngTứDiệuĐế.Nóimộtcáchkhác,ChánhKiếnlàthấutriệtthựctướngcủabảnthânmình.KinhRohitassaSuttadạyrằngtấtcảchânlýtrongvũtrụđềunằmvỏnvẹntrongtấmthânmộttrượngnầy.
ChánhKiếnlàyếutốtấtyếutrongPhậtGiáođểthànhtựumụctiêucứucánh.
2.-Dosựhiểubiếtchânchánh,cónhữngtưtưởngđúngđắn.ChánhTưDuylàchithứnhìcủaBátChánhĐạo.NhậnđịnhrằngChánhTưDuylà"quyếtđịnh",hay"cónguyệnvọng",chânchánhắtkhôngđúnghẳnvớiPhạnngữSampaka.Ýnghĩchânchánh,haysuyniệmchânchánh,cóphầnsátnghĩahơn."Cónhữngtưtưởngchânchánh"đượccoilàchínhxáchơnhết.
TrongBátChánhĐạo,Samkappađồngnghĩavới"Vitakka","Tầm",làmộttâmsởrấtquantrọnggiúptagạtbỏnhữngýtưởngvànhữngkháiniệmsailầm,đồngthờitạonhữngtâmsởcótánhcáchthiện.
Tâmlàmchoconngườidơbẩnhaytrongsạch.Tâmxâyđấpbảntánhvàgầydựngsốmạngconngười.Tưtưởngthấphènlàmchotatrởnênbầntiện.Tráilại,tưtưởngtrongsạchnângđỡconngườiđếnchỗthanhcaosiêuthoát.Lắmkhichỉmộttưtưởngcũngđủtiêudiệtthếgian.
ChánhTưDuygồmbaphần:
1. Nekkhamma.Xuấtgia,làsựtừkhướcnhữngdụcvọngtrầntục,hay
![Page 330: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/330.jpg)
lòngvịtha,nghịchnghĩavớitâmluyênái,vịkỹ,bámníuvàotưsản.2. Avyapada,tâmtừái,thiệnchí,hayhảotâm,nghịchnghĩavớithùhận,
ácý,ganhghét.3. Avihimsa,khônghungbạo,hayônhòa,hiềnlương,bimẫn,nghịch
nghĩavớitínhhungbạo,tànác.
Nhữngđứctánhvànhữngtậtxấukểtrênluônluônngủngầmbêntrongmọingười.Ngàynàomàchúngtacònlàphàmnhânthìcácđứctánhvàtậtxấuấycóncóthểđộtngộtbộcphátvàbiểuhiệnrangoàivớisứctrỗidậykhólườngtrướcđược.
ĐếnkhitậndiệtmọiônhiễmvàđắcquảALaHánrồitâmmớihoàntoàntrongsạch.
Trongthếgianvôminhnầy,tham,sân,silànguồncộicủatấtcảtộilỗi.Kẻthùđộchiểmnhấtcủanhânloạilàlòngtham,tứcsựluyếnái,bámníuvàocáiđượcgọilà"Ta",hay"CủaTa".Tấtcảmọinghiệpdữđềucóthểxảyradolòngthamgâynên.
Khibịtrởngại,lòngthamtứcgiận,sanhrathùhằn.Chúngtaluônluônlựachọn.Hoặcvuithíchvớinhữnggìvừaý,hoặcghétbỏđiềugìphậtlòng.Vừaýthìluyếnái,bámníu.Tráilòngthìbấtmãn,xuađuổi,sânhận,oánghết.Lòngthamthườngthúcgiụctabámníuvàodụclạcvàtìmmọiphươngcáchđểthỏamãnnhụcdục.Tâmsânlàmchotatứcgiận,lắmkhiđếnđộcốgắngtiêudiệtđiềumìnhkhôngưathích.Đếnkhidiệtđượctựngã,khôngcònchấpcái"Ta"nữathìtanhậnthứcrằngtấtcảđềutạmbợ,vàtấtcảđềunằmdướisựchiphốicủađịnhluậtvôthường.Lúcấythamvàsântựnhiêntiêutan,khôngcònnữa.
KinhPhápCúcóghi:
![Page 331: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/331.jpg)
"KhôngcólửanàonhưlửathamKhôngcóngụctùnàonhưlòngsânKhôngcólướinàonhưvôminhVàkhôngcódòngsôngnàonhưáidục".(câu251)
Trongkhilầnbướctrênbậcthangtiếnhóatinhthần,chúnhtalầnhồitừbỏmọiluyếnái,thôkịchvàvitế,mọihìnhthứcđeoníuvàonhữnggìcóliênquanđến"CủaTa"và"Ta",tựahồnhưembékia,càngtrưởngthành,emdầndầntừbỏnhữngmónđồchơithânyêuquýchuộngmộtthờinào.Nếulúccòntrẻthơmàcóngườiđếngiảithíchchorằngcácmónđồchơikialàvôích,nênbỏđi,thìchắclàemkhôngbằnglòng.Vìtuổicònthơ,emkhôngthểcósựhiểubiếtcủangườiđãtrưởngthành,khôngthểtinđượcrằngnhữngthúvuitạmbợấykhôngđemlạilợiích.Nhưngđếnlúclớnlên,hiểubiếtrộnghơn,embétựnhiênvứtbỏkhôngchútluyếntiếc,nhữngvậtmàtrướckiaemtưởngchừngnhưkhôngthểrờiđược.
Cùngmộtthếấy,kháchlữhànhtrênđườngtiếnbộtinhthầnđểđếnchổtuyệtđỉnhcaothượng,nhờchuyênchúsuyniệmvàtinhthầnhànhthiền,mộtngàykiasẽnhậnthứcrằngnhữngthíchthúkhoáilạcmàthủanàotưởngchừngnhưlàđiềukiệntấtyếucủađờisống,chỉlànhữnggiọtmậthiếmhoithỉnhthoảngrơivàomiệng,tronglúcđótađangsốnggiữakhurừngmênhmôngđầychônggaivàđánhọn,vôcùnggianlaonguykhốn.Đếnchừngấyhànhgiảtựnhiênxemthườngdụclạc,lầnhồichấmdứtmọihìnhthứcluyếnáivàmộtngàytươiđẹpkia,hoàntoàndậptắtlửatham.
"Thếgiannầy,khôngluyếnáilàhạnhphúc.Vàvượthẳnlênmọihìnhthứcdụclạclàhạnhphúc".
ĐứcPhậtnhiềulầnkhuyêndạyvànhắcnhởhàngmônđệnhưthế.
![Page 332: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/332.jpg)
Sânhậnlàmộtbẩmtánhkhácrấtkhóđốitrị,Phạnngữ"Vyapada"baohàmýnghĩatứcgiận,ácý,khôngthỏamãn,bấttoạinguyện,thùhận.Tâmsânhậnkhôngnhữnghaomònngườiômấpdưỡngnuôinómàcònảnhhưởngkhôngtốtđếnnhữngngườiởxungquanh.Vyapadalàkémtìnhthânhữu.
Nghịchnghĩacủasânhận(vyapada)làAvyapada,Từái,cóthiệnchí,mộtPhạnngữđồngnghĩavớitâm"Từ".Từ(Metta)làhiềnlành,hảotâm,tìnhthươngbaotrùmtấtcảchúngsanhkhôngcóbấtluậnsựphânbiệtnào.
NgườicótâmTừkhôngthểsânhận,thùoán,vàkhôngkhàcnàomộtbàtừmẫu.Luônluônsẵnsàngnângđỡvàbảobọcđứaconduynhất,dầucóphảihysinhtánhmạngcũngvuilòng.Mộthànhgiảnoitheođường"TrungĐạo"cũngtựmìnhđồngnhấtvớitấtcảchúngsanh,rảitâmTừđếntấtcả,khôngthấymảymaykhácbiệtnàogiữamìnhvàchúngsanhkhác,dầuđólàmộtconvậtcâmđiếc,ngườibạnxấusốcủachúngta.Hànhgiảhòađồngvớitấtcả,tựmìnhchanhòatrongtoànthể,thấyvạnvậtvàmìnhlàmột.Trongtâmkhôngcònmộtđiểmvịkỷ,hànhgiảvượtlênkhỏimọihìnhthứcchiarẽ,riêngtư.Khôngbịgiamhảmtrongnhữngtưtưởnghẹphòi,khôngchịuảnhhưởngcủatinhthầnđấutranhgiaicấp,quốcgia,chủngtộc,tôngiáo,hànhgiảnhìntấtcảthếgianlàquêhươngcủamìnhvàmọingười,mọichúngsanh,làbạnđồnghànhtrongđạitrùngdươngmàtagọilàđờisốngcủamuônloàivạnvật.
AvihimsahayKaruna-khônghungbạo,haytâmBi-làyếutốthứbacủaChánhTưDuy.Tâm"Bi"haylòngbácái,làmộtđứcđộêmdịucóđặctínhlàmrungđộngnhữngtâmhồntrắcẩncaothượngtrướccảnhkhổcủangườikhác.CũngnhưtâmTừ,tâmBikhôngbịhạnđịnhtrongmộtquốcgia,mộttôngiáo,mộtgiaicấp,haymộtloạichúngsanhnào.TìnhthươngmàcógiớihạnthìkhôngphảilàtâmBi.
![Page 333: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/333.jpg)
NgườicótâmBimềmdịunhưmộttaihoa,nhưnglắmkhiýchímuốngiúpngườithoátracảnhkhổcũnglàmchotâmBicứngrắnnhưmộthònđá.Ngàynàochưacứugiúpđượcngườiđaukhổ,tâmBicũngkhôngthểthỏamãn.Lắmkhi,đểlàmêmdịucảnhđaukhổcủakẻkhác,ngườicólòngbimẫnkhôngngầnngạihysinhđếncảsanhmạngmình.TrongTúcSanhTruyện(Jataka),mỗitruyệntíchđềuchỉchotathấyrằngBồTátluônluônhếtsứccốgắnggiúpđỡngườibấthạnhvàsẵnsàngtạohạnhphúcchomọichúngsanh.
TâmBigiốngnhưtìnhthâmcủamộtbàtừmẫuthươngxótđứaconđanglâmbệnh.Baonhiêutâmtrí,lờinói,vàhànhđộng,đềutậptrunglạiđểchuyênchútìmphươngthếlàmchoconđỡđaukhổ.NgườicótâmBikhôngbaogiờhànhhunghaylàmhạiai.HànhtâmBiđúngmức,tacóthểtiệudiệtmọihìnhthứchungbạo,tànác.
KẻthùtrựctiếpcủatâmBilàlòngđộcác,hungtợn,tànbạo.KẻthùgiántiếpcủatâmBilàâusầu,ủdột,phiềnmuộn.TâmBitrongPhậtGiáokhôngphảilànhữnggiọtnướcmắtchảysuôngtrướcsựđaukhổcủakẻkhác.
TâmTừbàotrùmtấtcảcànkhônvạnvật,nghèocũngnhưgiàu,tốtnhưxấu,thânnhưsơ,thùnhưbạn.TâmBitráilại,chỉnhằmvàohạngchúngsanhxấusố,chuyênlonângđỡngườithấphèn,nghèođói,côthân,tuyệtvọng,chămnomsănsócngườiđauốmbệnhhoạn,khuyênnhủvàanủingườithấtbại,dẫndắtvàcứuvớtngườitộilỗi,vàsoisángngườitốităm.
TâmBilàquytắcđạođứccănbảncủangườituPhật,xuấtgiacũngnhưcưsĩ.ĐềcậpđếntâmBitrongPhậtGiáo,AldousHuxleyviếtnhưsau:
"TánhchấtônhòacủangườiẤnĐộbiểuhiệntrọnvẹngiáolýcủaĐứcPhật.PhậtGiáotruyềnbátinhthầnbấtbạođộng(ahimsa),tứclòngbimẫnđốivớitấtcảchúngsanh.ĐốivớingườicưsĩPhậttử,chếtạovàbuônbánsúngđạn,
![Page 334: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/334.jpg)
buônbánchấtđộc,chấtsay,giếthạicầmthú,đềulànhữnggiớiluậtkhôngnênviphạm."
ĐứcPhậtkhuyênhàngđệtửnhưsau:
"NầyhỡicácTỳkhưu,dầucóngườibìnhphẩm,chỉtríchcácconnhưthếnào,đúnghaysai,hợpthờihaykhông,lễđộhaythôbỉ,hợplýhayđiênrồ,ngaythẳnghaygianxảo,cácconhãycốgắngtựrènluyệntâmtánhgiữtâmluônluôntrongsạch,khôngkhinàothốtramộtlờixấuxabấtthiện,luônluôndịuhiềnvàbimẫnđốivớinhữngngườiấy.Cácconhãymởrộngtấmlòngđểtâmtừcuồncuộnchảyđếnhọnhưmộtdòngsuốitrườnglưubấttức.CácconnênrãitâmTừbaotrùmcảcànkhônvạnvật,dồidào,phongphú,vôlượngvôbiên.Khôngbaogiờthùoán,khôngsânhận,cácconphảicốgắngtựtraugiồinhưthế."
Ngườiđãthanhlọcmọithamvọngíchkỷ,thùhận,mọitưtưởnghungác,tànbạo,vàđượmnhuầntinhthầnvịthatừáivàônhòasẽthấyđờisốngmìnhanlànhvuivẽ.
3.-ChánhTưDuydẫnđếnChánhNgữ,lờinóichânchánh,chithứbacủaBátChánhĐạo.ChánhNgữlàkhôngnóidối,khôngnóiđâmthọc,làmchongườinầyphiềngiậnngườikia,khôngnóilờithôbỉvànóinhảmnhí.Ngườiđãtậndiệtthamvọngtấtnhiênkhôngthểcólờinóigiảdối,phỉbáng,thôbỉvìmộtmụctiêuíchkỷnào,màluônchânthành,trungtín,luôntìmcáiđẹpcáitốtnơingườikháchơnlàlừadối,vuoansĩnhục,chiarẽnhữngngườibạnđồngcảnhngộvớimình.MộtnhânvậthòanhãvàđượmnhuầntâmTừkhôngthểcólờinóithôlổcộccằnđểlàmsuygiảmgiátrịmìnhvàgâytổnhạiđếnngườikhác.Lớilẽcủangườigiàulòngtừáibimẫnkhôngnhữngchânthậtdịudàngmàcònhữuíchvàluônđemlợilộclạichokẻkhác.
![Page 335: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/335.jpg)
4.-SauChánhNgữlàChánhNghiệp,hànhđộngchânchánh,khảdĩtạothiệnnghiệp.Hànhđộngchânchánhlàkhôngsátsanh,khôngtrộmcắp,vàkhôngtàdâm.
Nguyênnhâncủatâmluyếnái,thùhận,vàtánhhungbạođộcáclàtham,sân,si.Hànhgiảđãtẩysạchthamsânsi,vàgiữtâmhoàntoànthanhtịnhthìnhữngxuhướngxấuxakhôngkhởisanhlênđược.Tâmthanhýtịnhthìđờisốngcũngđượctrongsạch.Ngườikhôngtham,khôngsân,khôngsi,ắtcũngkhôngthểsátsanh,trộmcắp,tàdâm.
5.-ChithứnămcủaBátChánhĐạolàChánhMạng,hànhnghềsinhsốngchânchánh.Giữthân,khẩu,ýtrongsạch,hànhgiảcốgắngsốngđờitrongsạch,lánhxanămnghềnuôimạngkhảdĩtạonghiệpxấulàbuônbánkhígiới,buônbánnôbộc,nuôithúvậtđểbánchongườitaănthịthoặclàmnghềđồtể,bánvậtthựccóchấtsay,vàbuônbánđộcdược.
Đốivớihàngxuấtgia,đạođứcgiảdốikhôngphảilàChánhMạng.
6.-ChánhTinhTấn,cốgắngchânchánh,chithứsáucủaBátChánhĐạo,chialàmbốn:
1. Cốgắngtiêutrừcácácphápphátsanh.2. Cốgắngđènéncácácphápđang,hoặcchưaphátsanh.3. Cốgắnglàmchothiệnphápphátsanh.4. Cốgắngtraugiồicácthiệnphápđãphátsanh.
ChánhTinhTấnrấtquantrọng.TheoPhậtGiáo,chínhsựcốgắngliêntụclàyếutốcầnthiếtđểgiảithoátchớkhôngphảinươngnhờhayvanváiaimàthựchiệnđượcmụctiêu.Bêntrongmỗingườiđềucómộtkhotàngđứchạnhcaothượngvàmộthầmtậtxấuđêhèn.ChánhTinhTấnlàđènén,tuyệttrừtậtxấuvàcốgắngvunxớiđắpbồitánhtốt.
Tómtắt,ChánhTinhTấnlàcốgắngchútâmkiểmsoátthân,khẩu,ý.
![Page 336: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/336.jpg)
7.-ChánhTinhTấnliênquanmậtthiếtvớiChánhNiệm,tứcliêntụcchútâmquántưởngđếnthân,thọ,tâm,vàpháp-niệmthân,niệmthọ,niệmtâm,vàniệmpháp.
Suyniệmchânchánhvềbốnđềmụctrêncókhuynhhướngtậndiệtbốnsailầmrấtphổthôngtrongđờisốnglà:
Ưathích(Subha)cáikhôngđượcưathích.Thấyđaukhổ(dukkha)làhạnhphúc(sukha).Xemcáivôthường(anicca)làtrườngtồnbấtbiến(nicca).Vôngã(anatta),lạicholàlinhhồntrườngcửu(atta).
8.-ChánhTinhTấnvàChánhNiệmdẫnđếnChánhĐịnh,nhiếptâmantrụvàomộtđiểmduynhất.ChánhĐịnhlàyếutốrấtcầnthiếtgiúpminhsátsựvậtđểthấyrỏthựctướngcủavạnhữu.
Trongtámyếutốhaychinầy:
ChánhKiếnvàChánhTưDuythuộcvềTrítuệ(panna).ChánhNgữ,ChánhNghiệp,vàChánhMạngthuộcvềGiớiHạnh(sila).ChánhTinhTấn,ChánhNiệmvàChánhĐịnhthuộcvềĐịnh(samadhi).
Giới(Sila) Định(Samadhi) Tuệ(Panna)
ChánhNgữ ChánhTinhTấn ChánhKiến
ChánhNghiệp ChánhNiệm ChánhTưDuy
ChánhMạng ChánhĐịnh
Theothứtựpháttriển,Giới(Sila),Định(Samadhi)vàTuệ(Panna)làbagiaiđoạncủaconđường.Mộtcáchchínhxác,támchicủaBátChánhĐạolàtámtâmsở(cetasika)luônluônnằmtrongbốnloạitâmsiêuthế(lokuttaracita)
![Page 337: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/337.jpg)
cóđốitượnglàNiếtBàn.
Támtâmsởấylàtuệcăn(pannindriya),tầm(vitakka),bađiềukiêngcữ(virati),tinhtấn(viriya),niệm(sati)vànhấtđiểmtâm(ekaggata).
Tấtcảtámyếutốấycũngchothấytâmtrạngcủangườicóchúnguyệncốgắngthànhđạtgiảithoát.
Chúthích:
.XemChương6.↩
.SamyuttaNikaya,TạpAHàm,phầnI,trang62;xemKindredSayings,phầnI,trang86.↩
.DođókhôngthểchứngminhgiảthuyếtchorằngPhậtGiáolàmộtgiaiđoạntrưởngthànhtựnhiêncủaẤnĐộGiáo,mặcdầutaphảinhìnnhậnrằngcómộtvàiđiểmtươngđồngcănbảngiữahaitôngiáo,vìđólànhữngđặcđiểmgiáolýtrùnghợpvớichânlývĩnhcửuhayPháp(Dhamma).↩
.XemChương33-34.↩
1
2
3
4
![Page 338: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/338.jpg)
![Page 339: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/339.jpg)
NghiệpBáo
"Tấtcảchúngsanhđềucócáinghiệpcủamình."
TrungAHàm
ĐịnhluậtnhânquảtronglĩnhvựctinhthầnđạođứclàNghiệpBáo,Kamma .
TáiSanhlàhệluậntựnhiêncủaNghiệp.NghiệpBáovàTáiSanhlàhaigiáolýcănbảntrongđạoPhậtcóliênquanmậtthiếtvớinhau.
TừtrướcthờiĐứcPhật,haihọcthuyếtNghiệpBáovàTáiSanhđãđượctruyềnbásâurộngtạiẤnĐộ.Tuynhiên,chínhĐứcPhậtđãgiảithíchtậntườngvàtrìnhbầyđầyđủGiáoPhápcaosiêuấy,đếnnayvẫncònlưutruyền.
Vìsaocósựbấtđồngtrongnhânloại?
Taphảigiảithíchthếnàonhữngchênhlệchtựahồnhưbấtcôngtrongthếgian?
Tạisaocóhạngngườisanhtrưởngtrongcungđiệnnguynga,giàusangvinhhiển,trítuệxuấtchúng,đạohạnhthanhcao,thânhìnhtrángkiện,trongkhíấycókẻkháclạiphảichịusốngtrongcảnhcùngđinh,cơhànkhốnkhổ?Tạisaongườikiacótiềncủaứctriệumàngườinọlạithiếutrướchụtsau?Tạisaocóngườithôngminhtuyệtvờivàcókẻtốitămngumuội?Tạisaongườinầyđượcsanhravớibảntánhhiềnlươngcủacácbậcthánhnhân,kẻnọlạisẵnnếthungdữtừkhilọtlòngmẹ?Tạisaocóhạngthầnđồngthôngsuốtnhiềuthứtiếng,cóhạngthầnđồngvềmôntoánhọc,thầnđồngvềkhoahộihọa,vănchương,âmnhạcv.v...?Tạisaocónhữngtrẻemsanhrađãmù,
1
![Page 340: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/340.jpg)
điếc,câm,ngọnghoặckỳhìnhdịthể?Tạisaocónhữngtrẻemvừamởmắtchàođờiđãđượchưởngmọiphướclành,vàcóemlạibịxemnhưmộttộikhổ?
Cóchăngnhữngnguyênnhânnhấtđịnh,tạonênhoàncảnhchênhlệchtrongthếgian?Nếukhông,nhữngtrạngtháibấtđồngkểtrênhẳnlànhữngsựkiệnngẫunhiênsảyrahoàntoàndosựmayrủi.
Bậctrítuệkhôngthểtinnơisựmayrủimùquángvàkhôngchấpnhậnlốigiảithíchbằngsựngẫunhiên.
Trongthếgiannầykhôngcóđiềuchixảyđếnchongườinàomàkhôngdomộthaynhiềunguyênnhân.Quảvui,quảkhổcủanhữngngườiđanggặtháiđềutrổsanhdonhữngnhântốthayxấuđãtạo,hoặctrongkiếphiệntại,hoặctrongnhữngkiếpquákhứ.Nhưngvớilýtríphàmtục,vớisựhiểubiếttùythuộcnơigiácquancủanhụcthể,khôngdễgìthấutriệtnhữngnguyênnhânvôhìnhvàphứctạpcủaguồngmáythếgian.Tachỉthấyhiểnhiệntrướcmắtcáiquảđangtrổmàkhôngthấyđượctấtcảcácnguyênnhânvitếđãtạođiềukiệnchoquảấyphátsanh,vìnhânkiakhôngphảihoàntoànđượctạonêntrongkiếphiệntạimàcóthểđượcrảirácgieotrồngtừvôlượngtiềnkiếp.
Cóchăngnhữngbậccaominhsángsuốt,tiếpnhậnđượcbằngtuệgiácnhữngđiềumàmắtthịttaiphàmkhôngthểnghethấy?PhậtGiáoxácnhậnrằngcóthểcó.
Vàihệthốngtínngưỡngchủtrươngrằngtấtcảcácsựkhácbiệttrongđờiđềudomộtnguyênnhânduynhất,vànguyênnhânấylàdosựquyếtđịnhtốicaocủaĐấngTạoHóa.ĐứcPhậtkhôngnhìnnhậncómộtĐấngTạoHóatoàntri,toànnăng,tạoracànkhônvũtrụ.
Cácnhàbáchọchiệnđạigiảithíchthếnàosựchênhlệchcủanhânloại?
![Page 341: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/341.jpg)
Căncứtrênsựcảmnhậncủagiácquan,nhàkhoahọcchorằngtìnhtrạngbấtđồngkiadonhữngnguyênnhânvậtlývàhóahọchổnhợp,dotruyềnthốngvàdogiớithâncận.
Nhàsinhlýhọctrứdanh,ôngJulienHuxley,cóviếtnhưsau:
"Mầmgiốngsơkhởicấutạoconngườilànhữngđơnvịsinhlýgọilà"gene"(genelànhữngcựcvitếbàotrongtinhtrùngdođómầmgiốngcủachatruyềnsangcongọilàđịnhluậttruyềnthống).
Cónhữngloại"gene"tạoramàusắcchocơthể.Cóloạichiphốibềcao,sứcnặng.Cóloạiảnhhưởngtớikhảnăngsinhsản,tuổithọ,vàsứckhỏecủaconngười.Cũngcóloại"gene"ảnhhưởngđếnhìnhhàithểvóc.Phầnlớncácđặctánhditruyền,nếukhôngphảilàtấtcả,đềudocácđơnvịsinhlý"gene"chiphối.
"Riêngvềnhữngđặctínhtinhthần-phứctạpvàtếnhịhơn-thậtkhómàchứngminhmộtcáchcụthể.Mặcdầucónhữngsựkiệnhiểnnhiêncósựditruyềnthuộcvềtinhthần,nhưngkhôngcóhiệntượngnàoxácnhậnrằngnhữngđặcđiểmtinhthầntừôngbàchamẹtruyềnxuốngchoconcháuphảitheomộtthểthứcnàogiốngnhưthểthứctruyềnthốngvềxácthịt.
"Mọitruyềnthống,tinhthầnvàvậtchất,bằngcáchnầyhaycáchkhác,đềutùythuộcnơitácđộngtươngquangiữacácbẩmthụ"gene"màmỗingườimangtrongmìnhtừlúcmớiđượcthọthai."
Taphảinhìnnhậnrằngtấtcảcáchiệntượnglý-hóamànhàkhoahọchiệnđạinêulênđãgiảithíchmộtphầnvấnđề.Tuynhiêncáchiệntượnglý-hóaấykhôngthểlànguyênnhânduynhấtquyếtđịnhsựkhácbiệttếnhịgiữanhữngcánhân.Nếuthuyếttruyềnthốnghoàntoànlàđúng,nếuconcáinhấtđịnhphảigiốngchamẹ,thìtaphảigiảithíchthếnàotrườnghợphaibésanh
![Page 342: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/342.jpg)
đôi,thụhưởngmộtthứsanhkhí,mộtthứ"gene",đượcnuôidưỡnginnhưnhau,tạisaobẩmtánhcủamỗiemlạikhác?Trítuệvàtánhnếtlạicàngkhácbiệt.
Truyềnthốngkhôngđủđểgiảithíchchỗâmusâurộngcủavấnđềchênhlệchtrongđời.Đúngra,thuyếtnầygiảithíchnhữngchỗgiốngnhaunhiềuhơnlàchứngminhnhữngđiểmdịbiệt.Hạt"gene"cựckỳvitế-lốimộtphầnbachụctriệucủamộtphânAnh(1/30.000.000inch)-chỉgiảithíchđượcmộtphầnvấnđề,phầnvậtchất.Đốivớisựchênhlệchtinhthần,trítuệđạođức,vôcùngphứctạpvàtếnhịhơn,chúngtavẫncòncầnnhiềutiasángkhác.Truyềnthốngkhôngthểgiảithíchtạisaocónhữngđứaconhungdữ,sátnhân,trongmộtgiađìnhcótiếnglàlươngthiện,vàtráilại,cónhữngtrẻconhiềntừ,sanhtrưởngtrongmộtgiađìnhhungác.Thuyếttruyềnthốngcũngkhôngthểgiảithíchdođâucónhữngthầnđồng,nhữngbậcvĩnhân,nhữngbậcĐạiGiáoChủv.v...
Luậnvềthuyếttruyềnthống,TiếnsĩTh.Pascalviếtnhưsautrongquyển"Reincarnation":
"Quayvềvaitròcủabẩmthụ"gene"trongvấnđềtruyềnthống,chúngtalậplạirằngbẩmthụvậtlý"gene"tựnógiảithíchphầnvậtchấtcủaconngười.Vềkhảnăngtríthứcvàđạohạnh,bẩmthụ"gene"khôngrọiđượctiasángnào.Nếubẩmthụ"gene"cấutạođượctrọnvẹnconngười,tasẽtìmthấytrongmọingườitấtcảbẩmtánhcủachamẹvàkhôngkhinàocónhữngtánhkhác.
"Nhưvậysẽkhôngcónhữngngườiconsátnhântronggiađìnhlươngthiệnvàcũngkhôngcónhữngbậchiềnnhânsanhtrưởngtronggiađìnhhungác.Trongđờisốnghằngngàytacóthểgặphaiđứatrẻsinhđôi,cùngcha,cùngmẹ,cùngthừahưởngmộtbẩmthụcủachamẹ,cùngđượcsanhratrongnhữngđiềukiệnnhưnhau,cùngtrưởngthànhtrongnhữngđiềukiệnnhư
![Page 343: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/343.jpg)
nhau,cùngtrưởngthànhtrongmộtgiớithâncận,thânhình,màymặtthậtgiốngnhau,nhữngmộtđứathìhiềnlương,cònmộtđứathìhungáctànbạo.Ngoàira,sốtrẻthầnđồngcũngkhánhiềuvàđủlàmbốirốicáchọcgiảchủtrươngthuyếttruyềnthống.Nếuđingượcdòngthờigian,phăngmãilêntronggiaphảcácvịthầnđồng,tacóthểtìmđượcchăngnhữngvịtổtiêncũngthầnđồngnhưvậy?Vậy,khôngphảitấtcảbẩmtánhvàtrítuệcủaconngườiđềudonơichamẹ,ôngbà,cũngkhôngtruyềnlạihếtchocon.BằngchứnglàtronghàngconcháucủaMozart,BeethovenvàDanteskhôngcómộtthầnđồnghaymộtvĩnhânnào,vàtrongphạmvicủacácnhàduy-vật-học,chưacógìchứngminhđượcthuyếttruyềnthốngmộtcáchthiếtthực.
"Vềmặtthểxác,khôngphảitấtcảđặcđiểmvậtlýcủachamẹđềuđượctruyềnhếtchocon,trítuệvàtínhnếtmỗingườiconmộtkhác vànhiềugiađìnhlươngthiệnlấylàmđaukhổmàsanhranhữngđứaconngỗnghịchbấtlương."
PhậtGiáocũngnhìnnhậncóphầnảnhhưởngcủasựtruyềnthốngvàcủagiớithâncận,nhưngchorằngkhôngđủ.PhậtGiáothêmvàođấyđịnhluậtNghiệpBáo(Kamma),tứclàsựtổnghợpcáchànhđộngkháctrongquákhứvàhiệntại.Chínhchúngtaphảilãnhphầntráchnhiệmvềnhữnghànhđộngcủachúngtatrongquákhứvàgặtháihoàncảnhanvuihayđaukhổtronghiệntại.Chínhtatạothiênđàngchota.Cũngchínhtatạođịangụcchota.Talàngườixâydựngtươnglaicủata.ChínhtatạocáimàngườithếgiangọilàĐịnhMệnh.
NguyênNhâncủaSựChênhLệch
ThuởĐứcPhậtcòntạitiền,cóchàngthanhniêntênSudha,thắcmắctrướctrạnghuốngbấtđồnggiữaloàingười,muốntìmchânlý,đếngầnNgàivàbạchrằng:
2
![Page 344: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/344.jpg)
"BạchĐứcThếTôn,vìlýdonàovànguyênnhânnàotrongđờicóngườiyểu(appayuka)vàcóngườithọ(dighayuka),ngườibệnhhoạn(bavhabadha)vàngườikhoẻmạnh(appabadha),ngườixấuxa(dubbanna)vàngườiđẹpđẽ(vannavanta),cóhạngngườilàmgìcũngkhôngailàmtheo,nóichicũngkhôngainghe(appesakka)vàhạngngườicóthếlực,làmgìcũngcóngườitheo,nóichicũngcóngườinghe(mahesakka),cóngườinghèokhổ(appabhopga)vàngườigiàusang(mahabhoga),cóngườisanhtrưởngtronggiađìnhbầntiện(nicakulina)vàcóngườidòngdõicaosang(uncakulina),cóngườidốt(duppanna)vàcóngườitrítuệ(pannavanta)?
ĐứcPhậttrảlờivắntắtnhưthếnầy:
"TấtcảchúngsanhđềumangtheocáiNghiệp(Kamma)củachínhmìnhnhưmộtdisản,nhưvậtditruyền,nhưngườichíthân,nhưchỗnươngtựa.Chínhvìcáinghiệpriêngcủamỗingườimỗikhácnênmớicócảnhdịđồnggiữachúngsanh. "
RồiĐứcPhậtgiảithíchchoSubhanghetừngtrườnghợp:
"Nếungườikiatrọnđờichỉbiếtsátsanh,ngườithợsănchẳnghạn,bàntayluônluônđẩmmáu,hằngngàysốngtrongsựgiếtchócvàgâythươngtíchkhôngchútxótthương.Dotínhhiếusátấy,nếutáisanhtrongcảnhngười,ngườiấysẽlàmộtngườicómạng"yểu".
"Nếungườikialuônluônthậntrọng,khônghềxácphạmđếntínhmạngcủaai,sốngxagươmđao,giáomácvàcácloạikhígiới,lấylòngtứáiđốivớitấtcảchúngsanh.Dosựkhôngsátsanh(TâmTừ)ấy,nếutáisanhtrongcảnhngười,ngườiấysẽtrường"thọ".
"Nếungườikiađộcác,luônluôntìmcáchhạingười,luônluôndùngđấmđávàgươmđaođốisửvớimọingười.Donếthungdữ,nếutáisanhtrongcảnhngười,ngườiấysẽươnyếubệnhhoạn.
3
![Page 345: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/345.jpg)
"Nếungườikiakhôngbaogiờlàmtổnthươngaikhác.Dođứctánhhiềnlươngnhuhòa,nếutáisanhtrongcảnhngười,ngườiấysẽđượcmạnhkhỏe.
"Nếungườikiathôlỗ,cộccằn,luônluôngiậndữ,chưởimắng,nguyềnrủakẻkhác.Dohậuquảcủasựthôlỗ,cộccằnấy,nếutáisanhtrongcảnhngười,ngườiấysẽxấu.
"Nếungườikiathanhtaonhãnhặn,dầuaicóchưởimắngthậmtệcũngkhônghềoángiậnvàtìmcáchtrảthù.Dohậuquảcủaphongtháithanhnhãấy,nếutáisanhtrongcảnhngười,ngườiấysẽđẹpđẽ.
"Nếungườikiacótánhđốkỵ,thèmthuồng,hammuốnlợidanhcủakẻkhác,khôngbiếttônkínhngườiđángkính,luônluônchứachấplòngganhtỵ.Dohậuquảcủatínhtậtđốganhấy,nếutáisanhtrongcảnhngười,sẽlàngườicóảnhhưởng,nóigìkhôngainghe,làmgìkhôngaitheo.
"Nếungườikiakhôngcótánhđốkỵ,khôngthèmhammuốnlợidanhcủangườikhác,biếttôntrọngngườiđángkính,khôngchứachấplòngganhtỵ.Doảnhhưởngcủatâmkhôngganhtỵấy,nếutáisanhtrongcảnhngười,sẽlàngườicóthếlực,nóigìcũngcóngườinghe,làmgìcũngcóngườitheo.
"Nếungườikiakhôngbaogiờbiếtbốthívậtgì.Dotánhkeokiết,bámníuvàotàisảnsựnghiệpcủamình,nếutáisanhtrongcảnhngười,sẽlàngườinghèonànthiếuthốn.
"Nếungườikiagiàulòngquảngđại,tánhưabốthí.Dolòngquảngđạirộngrãiấy,nếutáisanhtrongcảnhngười,sẽlàngườigiàucódưdã.
![Page 346: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/346.jpg)
"Nếungườikiakhôngbiếtphụcthiện,tánhưakiêuhãnh,khôngtôntrọngngườiđángkính.Dotánhngạomạnvàvôlễấy,nếutáisanhtrongcảnhngười,sẽlàngườiđêtiệnthấphèn.
"Nếungườikiabiếtphụcthiện,tánhkhôngkiêuhãnh,biếttôntrọngngườiđángkính.Dođứctínhbiếtphụcthiệnvàcólễđộấy,nếutáisanhtrongcảnhngười,sẽlàngườisangtrọngquyềnquý.
"Nếungườikiakhôngchịugầnngườicótàiđứcđểhọchỏiđiềuhaylẽphảivàphânbiệtchánhtà.Dosựkémhọcấy,nếutáisanhtrongcảnhngười,sẽlàngườidốt.
"Nếungườikiacốcôngtìmđếnngườicótàiđứcđểhọchỏi.Dosựhọchỏichánhđángấy,nếutáisanhtrongcảnhngười,sẽlàngườithôngminhtrítuệ."
Trênđườngtáisanhluânhồi,conngườichịuảnhhưởngcủanghiệpquákhứnhiềuhơntruyềnthống.
NhưtrườnghợpcủaĐứcPhật.Ngàiđãthọsanhnhờtinhtrùng,minhchâuvàbẩmthụ"gene"củachamẹcũngnhưmọichúngsanh.Nhưngvềmặtthểchấtcũngnhưvềphươngdiệntinhthần,trongquýtốc,từtổtiênmấyđờixuốngđếnNgài,khôngaicóthểsánhvớiNgài.ĐứcPhậtđãcólầndạyrằngNgàikhôngthuộcdòngdõivuachúamàthuộcdòngcủachưPhật,chắcchắnĐứcPhậtlàbậcsiêunhiên.NgàisanhravớicáinghiệpphithườngmàchínhNgàiđãtạonêntừvôlượngkiếp.
TheokinhLakkhanaSutta ,ĐứcPhậtsanhravớitướngmạokhácthường-32đặcđiểmphithường-làdobaonhiêucôngđứccaodàymàngàiđãtạoratrongvôlượngkiếpquákhứ.KinhLakkhanaSuttacũnggiảithíchrànhmạchmỗitướngtốtcủaĐứcPhật,tướngnàophátsanhdonhânnào.
4
5
![Page 347: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/347.jpg)
TrườnghợphyhữucủaĐứcPhậtchứngtỏrằngnănglựccủaNghiệpchẳngnhữngchiphốicơthểmàcònvượtlên,làmmấtphầnhiệunăngcủatinhtrùng,minhchâuvàbẩmthụ"gene"củachamẹ.VìthếNgàidạyrằng:
"Talàkẻthừahưởngnhữnghànhvitạotáccủatanhưmộtdisảntừquákhứtruyềnlại."
Đềcậpđếnsựkhácbiệtgiữachúngsanh,sáchAtthasalinighirằng:
![Page 348: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/348.jpg)
"Dosựkhácbiệtgiữacáinghiệpmỗichúngsanhnêncótrạngtháichênhlệchtrongsựtáisanh.Ngườisanhrasangcả,kẻthìđêhèn.Ngườisanhratrongsựkhinhkhinguyềnrủa,kẻthìđượctôntrọngkínhvì.Ngườiđượchạnhphúcanvuitừlúclọtlòngmẹ,kẻlạikhổsởkhốncùng.
"Dosựkhácbiệtgiữacáinghiệpmỗichúngsanhnêncósựkhácnhauvềhìnhdung,sắcdiện:ngườithìđẹpđễ,kẻlạixấuxa,ngườicao,ngườithấp,kẻthìtuấntúphươngphi,ngườithìkỳhìnhdịtướng.
"Dosựkhácbiệtgiữacáinghiệpmỗichúngsanhnêncótrạngtháichênhlệchtrongxãhộinhưđược,thua,danhthơm,tiếngxấu,đượccatụnghaybịkhiểntrách,hạnhphúchayđaukhổ."
"Donghiệp,thếgianluânchuyển.Donghiệp,chúngsanhtồntại.Vàcũngdonghiệp,màchúngsanhvướngvíu.Liênkếtvớinhaunhưbánhxe,cấuhợp,dínhliềnvàquâytrònquanhcáitrục.
Donghiệp,chúngsanhđượcvinhhạnhtônsùng.Donghiệp,chúngsanhchịucảnhnôlệtôiđòi,Bịnạnđộctàiđànápvàđiđếnchỗbạivong.ĐãbiếtrằngnghiệpsanhquảTạisaovẫntinrằng:"Trongđờinầykhôngcónghiệpbáo?
Tómtắt,theoPhậtGiáo,nhữngsựchênhlệchvềtinhthần,đạođức,trítuệvàbẩmtánh,mộtphầnlớnđềutùythuộchànhđộngvàkhuynhhướngcủachúngtatrongquákhứvàtronghiệntại,tứclànghiệp.
KhôngPhảiTấtCảĐềuDoNghiệp
6
![Page 349: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/349.jpg)
MặcdầuchủtrươngrằngnguyênnhânchánhtạonênhoàncảnhchênhlệchtrongđờisốnglàsựkhácbiệtgiữacáiNghiệpmỗichúngsanh,PhậtGiáokhôngquảquyếtrằngtấtcảđềudonơiNghiệp.Nóicáchkhác,Nghiệpkhôngphảilànguyênnhânduynhấttạonênnhữngkhácbiệt,nhữngsựchênhlệchgiữachúngsanh.ĐịnhluậtNghiệpBáotuyquantrọng,chỉlàmộttrong24nguyênnhân(Paccaya) trongđờisốngđượcmôtảtrongtriếthoặcPhậtGiáo.Đểđiềuchỉnhquanniệmsailầmchorằng:"Nhữngquảlành,dữ,haykhông-lành,không-dữ,tấtcảđềuphátsanhdonhữnghànhđộng(nghiệpđãtạora)trongquákhứ(Pubbekatehetu)",ĐứcPhậtdạy:
"Nếuluậnnhưvậyvàquảquyếtrằngdonhữnghànhđộngtrongquákhứmàconngườitrởthànhsátnhân,trộmcướp,dâmloàn,láoxược,thôlỗ,nhảmnhí,thamlam,xảoquyệt,hưhèn,thìtacólýdođểỷlại,dựatrênquákhứmàkhôngmuốnthựchiện,khôngcốgắngthựchiện,vàcũngkhôngcầnthiếtphảithựchiện,haykhôngthựchiện,mộthànhđộng,dầuhànhđộngấycóđángthựchiệnhaykhông. "
Đoạnkinhquantrọngtrênđâyđínhchánhmộtquanđiểmsailầmchủtrươngrằngtấtcảnhữngxảyratronglãnhvựctinhthầncũngnhưvậtchất,đềudotiềnnghiệpmàphátsanh.
NếukiếpsốnghiệntạituyệtđốidohànhđộngquákhứchiphốihayhoàntoàndotiềnnghiệpchủđộngthìđịnhluậtNghiệpBáochẳngcógìkháchơnlàThuyếtĐịnhMệnhhayTiềnĐịnh.Khôngaicòntựdođểcảithiệnđờisốngmình,tronghiệntạihaytrongtươnglai,vàtựdoýtríchỉlàmộtđiềuphilý.Đờisốngtrởnênhoàntoàntựđộngvàconngườikhôngmấykhácbiệtvớimộtcáimáy.
TinrằngchúngtađượcsanhradomộtđấngTạoHóaToànNăng,toànquyềnđịnhđọatsốphậnvàsắpđặttrướcđịnhmạngmà,dầumuốndầukhông,takhôngthểnàothayđổiđược,hoặctinrằngcáiNghiệptạorasố
7
8
9
![Page 350: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/350.jpg)
phậnvàđịnhđoạtđờisốngcủachúngtathìcógìkhácnhau?Cókhácchăngchỉởhaidanhtừ.
ThuyếtđịnhmạngnhưvậykhôngphảilàđịnhluậtNghiệpBáotrongPhậtGiáo.
NămNiyama(ĐịnhLuật)
TheoPhậtGiáocónămđịnhluật,haytiếntrình(Niyama) tácđộngtronglĩnhvựcvậtchấtvàtinhthần.Đólà:
1. UtuNiyama,làđịnhluậtvậtlýcóliênquanđếntiếntrìnhcủanhữngsựvậtvôcơnhưhiệntượngthờitiết,mưa,gió,nhiệt,hànv.v...bốnmùatámtiếtvàđặctánhcủamỗimùanhưhạthìnóng,đôngthìlạnhcũngnằmtrongđịnhluậtnầy.
2. BijaNiyama,làđịnhluậtvậtlýcóliênquanđếntiếntrìnhcủanhữngsựvậthữucơnhưcâycỏ.Dođịnhluậtnầythìmầmnàosanhgiốngđó.Câylúathìdobộtlúa,câycamthìdohộtcam,vịngọtdođường,mía,mậtongmàrav.v...Lýthuyếtkhoahọcvềtếbàovàbẩmthụgenetrongviệcthọthaicũngdođịnhluậtnầychiphối.Sựgiốngnhauvềphươngdiệnvậtlýcủahaitrẻsanhđôicũngvậy.
3. KammaNiyama,làđịnhluậtnhânquảhaylàsựtiếntriểntừhànhđộng,thiệnhoặcác,đếnquả,lànhhaydữ.Nhângieothìquảtrổ.Nhânlànhđemlạiquảtốt.Nhânácđemlạiquảxấu.Đólàđịnhluậtthiênnhiên,quảphảitrổsanhdonhânnhưvậy,chớkhôngphảilàhìnhthứcthưởnghayphạt.Tiếntrìnhtừnhânđếnquảcũngtựnhiênvàcầnthiếtnhưsựxoaychuyểncủamặttrăngquanhmặttrời.ĐólànguyêntắcnhânquảtươngxứngcủađịnhluậtNghiệpBáo.
10
![Page 351: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/351.jpg)
Nguyêntắccủaluậtnhânquảlàquảtrổliêntục.Mộtnhàbáchọctìmtòi,họchỏi,thâuthậpđượcnhiềukiếnthứcvàkinhnghiệmtrongđờisống,đếnlúcchếtvàtáisanh,tấtcảnhữngkinhnghiệmvàkiếnthứcấycũngđượcchuyểntừkiếpnầysangkiếpkhác.Đốikhitaphảngphấtnhớlạimộtvàikinhnghiệmvàkiếnthứctrongkiếptrước,nhưnglắmlúctaquênhẳn,cũngnhưtaquênmộtvàikinhnghiệmvàkiếnthứcđãthuthậplúccònnhỏ,trongcùngmộtkiếpsống.Donguyêntắcquảtrổliêntụccónhữngtrườnghợpthầnđồngnhạcsĩ,họasĩ,sửhọcgia,ngônngữgiav.v...,nhữngembéchưahọcmànóiđượcnhiềuthứtiếng.
4. DhammaNiyama,làđịnhluậtcủavạnpháp,nhưnhữnghiệntượngxảyrakhimộtvịBồTátđảnsanhtrongkiếpchót,luậthấpdẫnlựcvànhữngđịnhluậtkháctrongvũtrụv.v...đềucóthểliệtvàolịchtrìnhtiếntriểnnầy.
5. CittaNiyama,làđịnhluậttâmlý,nhưtiếntrìnhtâm,sựcấutạophầntâmlinh,nhữngnănglụccủatâmnhưthầngiaocánhcảm,hiểubiếtquákhứvịlai,huệnhãn,huệnhĩ,thatâmhtông,vànhữnghiệntượngtượngtươngtợmàkhoahọchiệnđạichưagiảithíchđược.
Nămlịchtrìnhtiếntriểntựnólànhữngđịnhluậtdựatheođótacóthểgiảithíchtấtcảnhữnghiệntượngtâmlýcũngnhưvậtlý.
NghiệpBáochỉlàmộttrongnămđịnhluậtấy.
Cũngnhưtấtcảđịnhluậttrongvũtrụ,nămlịchtrìnhtiếntriểnkểtrênkhôngdomộtoailựcthiêngliênghuyềnbínàotạonên.
Địnhluậtliênquanđếnsựtiếntriểnvậtlý,loạivôcơ,loạihữucơ,địnhluậtcủavạnpháp(DhammaNiyama)lànhữnglịchtrìnhtiếntriểnítnhiềutựđộng,mặcdầutrongmộtgiớihạnnào,tríthôngminhcủaconngườicũngcó
![Page 352: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/352.jpg)
thểkiểmsoátđược.Thídụnhưlửanóngcóđặctánhlàmphỏngda,tiếtlạnhđếnmứcđộnàothìlàmđôngnước,nhưngcũngcóngườicóthểđitrênlửamàkhôngbịphỏngmàcũngcóngườikhỏathânngồitrêntuyếtlãnhsơnmàkhôngsao.Nhữngngườitrồnghoachuyênnghiệpcóthểtạonhữngcảnhvườntụyêtđẹpvớicácloạihoatráimùa,ngườiluyệnphépdudà(yoga)cóthểdùngoailựcthầnbínângcaomộtvậtnặng.
Địnhluậtthuộcvềphầntâmlinhcũngnhưmáymócnhưcácđịnhluậtkhác,nghĩalàcũngtácđộngmộtcánhhồnnhiên,tựđộng,vôýthức,khôngcầnkíchthích,khôngtùythuộcnơiýmuốnnàobênngoài.Khinhânđãgieothì,doNghiệpBáo,quảphảitrổ.
CôngphututậptrongPhậtGiáonhằmmụcđíchkiểmsoáttâm,vàsựkiểmsoátnầycóthểthựchiệnđượcnhờhiểubiếtchânchánhvàtưtưởngtrongsạch.Luậtnhânquảtácđộngmộtcáchrấtmáymóc.KhiNghiệpquánặngthìdầuconngườicómuốncũngkhôngthểsửađổihậuquảnghiêmkhắccủanó.Nhưngtrongnhữngtrườnghợpấycũngvậy,ChánhKiếnlàtácýtrongsạchcóthểsửachữaphầnnàocáiNghiệp.TrongmộtgiớihạnnàoNghiệplànhcóthểlàmdịubớtquảdữ.
Địnhluậtnhânquảthậtphứctạp.ChỉcóĐứcPhậtmớithấuhiểuđượccộinguồncủanó.
MụctiêutốihậucủangườiPhậttửlàtậndiệtNghiệp.
Chúthích:
.SanskritlàKarma.↩
.ĐạitáIngersolviếtnhưsauvềvănhàotrứdanhnướcAnh,ôngShakespeare."CảchalẫnmẹôngShakespeaređềukhôngbiếtđọcbiếtviết.ôngShakespearetrưởngthànhtrongmộtlàngbénhogiữanhữngngườidốt".↩
1
2
3
![Page 353: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/353.jpg)
.Kammassakamanavasatta,Kammadayada,Kammayoni,Kammabandhu,Kammapatisarana,Kammasattevibhajatiyadidamhinappanitataya'ti.(MajjhimaNikaya,TrungAHàm,bàikinhCullakammavibhangaSutta,số135).XemlờigiảiđápcủaĐạiđứcNagasenachoVuaMilindavềvấnđềnầy.Warren,BuddhisminTranslation,trang214.↩
.Vềsựbáoứngcủanghiệp,khiđềcậpđếnmốitươngđồnggiữanhânvàquả(nhânnàotạoquảấy),TiếnsĩCrimmcóviếtnhưsau:↩
"Trongtấtcảnhữngtrườnghợptươngtợ,tacóthểdẫnchứngdễdàngrằngđinhluậttươngđồngcótácdụngđiềuchỉnhvàchuyểnhướngchothứctáisanhphốihợpvớimộttếbàomới.Nhưngườikémlòngtừbi,giếtchócngườivàvậtmộtcáchdễdàng,đãômấpdưỡngnuôisâukíntronglòngbảntánhsátsanh.
"Ngườiấysẽkhôngngầnngạivàlắmkhicũnglấylòngthỏathíchmàgiếtmộtsanhmạng,tứclàcắtđứtmộtsựsốngcủamộtchúngsanh,haynóicáchkhác,làthâungắnđờisốngcủamộtchúngsanh.Tứcnhiênmầmgiốngcókhuynhhướngsátsanh,mầmgiốngcóbẩmtánhthâungắnđờisống,thấmnhuầntrongngườiấyvàđếnlúcchết,dođịnhluậttươngđồng,bịhấpdẫnđếnmộtcảnhgiớicũngcónhữngkhuynhhướngtươngtợ,vàtrongcảnhgiớiấyđươngnhiênđờisốngbịthungắnlại.Cùngmộtthếấy,ngườicótâmác,vuithíchtrongviệchànhhạchúngsanhvàlàmchokẻkhácđauđớntậtnguyềncũngnuôisâukíntronglòngmầmgiốnghungácấy.Khichết-dođịnhluậttươngđồng,cáigìgiốngnhaucósứchấpdẫnlẫnnhau,xấuhútxấu,tốthúttốt-tâmácsẽbịthuhútđếnnhữngcảnhgiớicũnghungácnhưvậy,vớinănglựctạonênmộtthânthểxấuxadịtướng.
3
4
![Page 354: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/354.jpg)
"Mộtngườicótánhnónggiậnhằngkíchthíchnhữngmầmgiốngcótínhchấtlàmchosắcdiệntrởnênxấuxa.Vìđổisắcdiệnlàđặctánhcủasựgiậndữ.
"Ngườinàocótánhganhtỵ,keokiệt,kiêuhãnh,hằngtíchtrữnhữngbẩmchấtthùhận,áccảm,khinhrẻkẻkhác,nhữngkhuynhhướngkhaitriểnmầmgiốngtươngxứngvớicảnhnghèokhổv.v...
"Đódĩnhiên,chỉlàhậuquảcủanghiệpđãtạotrongquákhứ,cóthểthayđổitánhnamhaytánhnữ,nhưkinhDighaNikaya,TrườngAHàm,số21cóthuậtrằngGopiksa,vìbàrấtghéttâmtánhđànbàvàdođótựtạochomìnhmộtbẩmtánhđànông".TheDoctrineoftheBuddha,trang191.
.DighaNikaya,TrườngAHàm,iii,trang112,số30.↩
.TheExpositor,trang65,chương87.↩
.XemCompendiumofPhilosophy,trang191,ManualofAbhidhamma,tácgiảNaradaThera.↩
.Hànhđộngbằngthân,khẩuhayý.↩
.AngutataraNikaya,TăngNhứtAHàm,trang173;GradualSayings;Phầni,trang157.↩
.XemAbhidhammavatara,trang54.BàRhysDavids,Buddhism,trang119.↩
5
6
7
8
9
10
![Page 355: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/355.jpg)
![Page 356: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/356.jpg)
Nghiệplàgì?
"TácýlàNghiệp"
TăngNhứtAHàm
Nghiệp(Kamma)
Kamma,Nghiệp,theođúngnghĩacủadanhtừ,làhànhđộng,hayviệclàm.ĐịnhnghĩacùngtộtcủaNghiệplàTácý(cetana).Tưtưởng,lờinói,việclàm,thườngkhởixuấtdo"ýmuốnlàm"tạođộngcơ.PhậtGiáogọiýmuốnlàmấylàTácý(cetana).Tấtcảnhữnghánhđộngcótácý,dầubiểuhiệnbằngthân,khẩu,hayý,đềutạoNghiệp.Tấtcảnhữnghànhđộngcótácý,thiệnhaybấtthiện,đềutạoNghiệp.Nhữnghànhđộngkhôngcóchủtâm,mặcdầuđãbiểuhiệnbằnglờinóihayviệclàm,đềukhôngtạoNghiệp.
ĐứcPhậtdạy:"NầyhỡicácTỳKhưu,NhưLaixácnhậnrằngchínhTácýlàNghiệp.Docóýmuốnmớicóhànhđộng,bằngthân,khẩuhayý ".
NgoạitrừnhữnghànhđộngcủachưPhậtvàchưvịALaHán,mỗihànhđộngcótácýđềugọilàNghiệp.MặcdầuchưPhậtvàchưvịALaHánvẫncònchịuảnhhưởngcủanhữngnhânđãgieotrongquákhứ,cácNgàikhôngcòntạoNghiệpmớinữavìcácNgàiđãthoátrangoàicáilànhvàcáidữ,đãtậndiệtvôminhvàáidụclàhainguồngốccủaNghiệp.RatanaSutta(TamBảoKinh)ghirằng:"Mầmgiống(Khina-bija)đãbịtậndiệt,nhữnghammuốnvịkỹkhôngcònkhởisanh."
NhưvậykhôngcónghĩalàchưPhậtvàchưvịALaHánsốngmộtcáchthụđộng.CácNgàiluônluôntíchcựchoạtđộngđểtạoanlànhhạnhphúcchochúngsanh.Hànhđộngcủacácngài,thườngđượccoilàthiện,khôngcó
1
![Page 357: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/357.jpg)
nănglựctạoNghiệp.Amhiểutậntườngthựctướngcủavạnpháp,cácNgàiphátanmọithằngthúc(kiếtsử)tróibuộcchúngsanhtrongvòngluânhồi,nhữngchuỗidàinhânvàquả.
MộtvàihệthốngtínngưỡngcũngnhìnnhậnrằngmọichênhlệchtrongxãhộiđềudoNghiệp,nhưngkhiđềcậpđếnNghiệp,lạichủtrươngrằngmọihànhđộng,cótácýhaykhông,đềutạoNghiệp.
Theochủtrươngấy,mộtngườigiếtcha,giếtmẹdầucốtâmhayvôý,đềuphạmtrọngtộinhưnhau.Cũngnhưđốivớilửa,dầuvôtìnhhaycốýthọctayvàolửathìphảibịphỏngnhưnhau,khônghơnkhôngkém.
Lậpluậnnhưvậydĩnhiênsẽđưađếnmộtđịnhthứcphilý.Đứabétrongbàothai,vôtìnhlàmchomẹđauđớn,haybàmẹvôýlàmđauđứacontronglòngmình,hẳncũngtạoNghiệpbấtthiện?Vãlại,nêuramộtsựkiệnđểgiảithíchmộtsựkiệntươngtợ,nhưtrườnghợpcủangườithọctayvàolửavàmộtngườihànhđộngáclàmộtluậncứkhôngthểđứngvững.Thídụ,theoluậnđiệutrên,nếuôngAsaiôngBđigiếtngười,thìchínhôngBphạmtộisátnhânmàôngAthìkhôngsaocả,vìchỉcóôngBlàngười"thọctayvàolửa".Hơnnữa,cũngtheoluậnđiệutrên,mộthànhđộngáckhôngcótácýcóthểcòntaihạihơnmộthànhđộngáccótácý.Nóicáchkhác,cốýlàmácbịhạiíthơnlàvôtình,vìtheovídụngườithọctayvàolửa,biếtrằnglửanóngngườicốtâmtấtphảidèdặthơnnênítbịnóng.Ngườivôtình,vìkhôngđịnhýtrước,khôngkịpngănngừa,ắtbịphỏngnhiềuhơn.
TrongsựbáoứngcủaNghiệp,Tâmlàyếutốtốiquantrọng.Tấtcảnhữngviệclàm,lờinóivàtưtưởngđềudotâmảnhhưởng."Khikhôngđiềuphụcđượctâmtứcnhiênkhôngthểkềmchếđượcviệclàm,lờinói,vàtưtưởng.Điềuphụctâmtứckềmchếthân,khẩu,ý."
"Chínhtâmdẫndắtthếgian,chínhtâmlôikéothếgian;vàtấtcảmọingườiđềulàmchủcáitâm."
2
3
![Page 358: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/358.jpg)
KinhPhápcúcócâu:
"Tâmdẫnđầumọihànhđộng.Tâmlàchủ.Tâmtạotáctấtcả.Nếunóihaylàmvớitâmácthìdođó,đaukhổsẽtheoliềnvớitanhưbánhxelăntheodấuchânconbòkéoxe."(câu2)
Tacóthểthắcmắcvìsaomộtvậtvôhìnhnhưtâmlạicóthểgâyranhữngxáotrộnchothếgianvậtchất.Thậtrakhôngcógìkhóhiểu.Chínhcácbộmáycựckỳhùngmạnhvàcókhảnănglàmđảolộnthếgianhiệnđạichỉlàsảnphẩmcủanhữngbộócphongphú.
CáitâmvôhìnhtạonêntấtcảnhữngtácđộngbáoứngcủaNghiệp.
Nghiệpkhôngnhấtthiếtchỉlànhữnghànhđộngtrongquákhứ,màbaotrùmquákhứvàhiệntại.Nhưvậy,nóimộtcách,chúngtanhưthếnàotronghiệntạilàtùythuộctrongquákhứchúngtađãhànhđộngnhưthếnào,vàtrongtươnglaichúngtasẽhànhđộngnhưthếnàotùythuộcnơihànhđộngcủachúngtanhưthếnàotronghiệntại.Hiểumộtcáchkhácnữa,taphảithêmrằngtronghiệntạichúngtanhưthếnàokhônghoàntoànbởivìtrongquákhứtađãnhưthếvàtrongtươnglaichúngtasẽnhưthếnàocũngkhônghoàntoàntùythuộcnơichúngtanhưthếnàotronghiệntại.
Hiệntạichắcchắnlàconđẻcủaquákhứ,đồngthờicũnglàmẹsanhcủatươnglai.
NhưngtrongsựbáoứngvôcùngphứctạpcủaNghiệp,takhôngthểnhìnvàohiệntạimàquảquyếtquákhứvàtươnglai.Thídụnhưtêncướpsátnhânngàyhômnaycóthểlàmộtngườihiềnnhưbậcthánhnhânngàymai.Mộtngườihiềnlươngđạođứcngàyhômquacóthểhômnaytrởnênhưhènhungdữ.
Lờimẹdạycon:"Nếuconngoansẽđượcmẹcưngvàconsẽvuivẽ.Nếuconkhôngngoanmẹsẽkhôngcưngvàconsẽbuồn"làgiáolýNghiệpBáo.
![Page 359: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/359.jpg)
Cáigìgiốngnhauthuhútlẫnnhau.Tốtđemlạitốt,xấuđemlạixấu.ĐólàđịnhluậtNhânQuả.
Tóttắt,NghiệpBáolàđịnhluậtNhânQuảtronglĩnhvựcluânlýhaynhưngườiphươngTâythườngnói,là"ảnhhưởngcủahànhđộng".
NghiệpvàQuả(KammavàVipaka)
Nghiệplàhànhđộng.Quảlàphảnứngcủahànhđộngấy.Nóicáchkhác,Quả(Vipaka)làhậuquảcủahànhđộng.Cũngnhưmỗivậtđềudínhliềnvớicáibóngcủanó,mỗihànhđộngcótácý(cetana)đềudínhliềnvớiquả.Nghiệpcóthểvínhưmộtcáihộtcókhảnăngtrởthànhcây.Quảnhưtráicây.Lá,hoacácthứlànhữngsựkhácbiệtbênngoàinhưsứckhỏe,sựthịnhvượng,sựgiàusang,sựbệnhhoạnvànhữngđiềubấthạnhtrongđờisốngvậtchấtmàkhôngaitránhkhỏi.
Nóimộtcáchchínhxác,NghiệpvàQuảđềutùythuộcnơiTâm.Hànhđộng(Nghiệp)vàhậuquảcủahànhđộngấy(Quả)đềudoTâmtạonên.VìNghiệpcóthểtốthayxấu,Quảcóthểlànhhaydữ.
Nếuhànhđộngthuộcvềtâmthìquảcũngthuộcvềtâm.Lắmkhitangheanvuihạnhphúc,khoankhoáitronglòng,haybuồnbựcđaukhổv.v...đólàđangthọQuảthuộcvềtâm.QuảtrổsanhtốthayxấutùytheoNhângieotốthayxấu.
Trongphạmvivậtchất,Anisamsalànhữngphướclànhnhưgiàusang,khỏemạnh,tuổithọv.v...,Adinavalànhữngtôikhổnhưbầncùng,xấuxí,bệnhtật,yểutửv.v...Nghiệplànhữngtâmthiệnvàbấtthiệntạithế(Kusalaakusalalokiyacitta)vàQuả(Vipaka)lànhữngloạitâmQuảtạithế(lokiyavipakacitta).
4
![Page 360: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/360.jpg)
TheoViDiệuPháp ,Nghiệpgồm12loạitâmbấtthiệnvà8loạitâmthiệnthuộcDụcGiới(kamavacara),5loạitâmthiệnthuộcSắcGiới(rupavacara)và4loạitâmthiệnthuộcVôSắcGiới(arupavacara).Tổngcộnglà29tâmtạithế(lokiyacitta).
Ngoàira,8loạitâmsiêuthế(lokuttaracitta)khôngthểcoilàNghiệpvìcácloạitâmấycókhuynhhướngdiệtNghiệp.
ĐộngcơcủatấtcảcácloạitâmtạithếlàTácý(cetana),tráilại,yếutốchánhyếutrongcácloạitâmsiêuthếlàTrítuệ(panna).
9loạitâmthiệnthuộcSắcGiớivàVôSắcGiới(5thiệnSắcGiớivà4thiệnVôSắcGiới)hoàntoànthuộcvềtâm,khôngbiểuhiệndướihìnhthứcviệclàmvàlờinóinhư20loạitâmthuộcDụcGiới.
Mọihànhđộngđềudotâm.Chínhtâmbiểuhiệnbằngthân,khẩuhayý.
Tấtcả29loạitâmkểtrên(12+8+5+4)đềuđượcgọilàNghiệpvìcácloạitâmấycókhảnăngtạoQuảmộtcáchtựđộng,khôngcầntrợlựccủayếutốnàotừbênngoài.
Vui,buồn,hạnhphúchayđaukhổ,hậuquảdĩnhiênphảicócủacácloạitâmthiệnhaybấtthiện,gọilàtâmQuảthuộcDụcGiới.NămloạitâmQuảthuộcSắcGiớivà4loạitâmQuảthuộcVôSắcGiớiđềulàhậuquảđươngnhiêncủaNghiệp.
ĐãgieonhântứcphảigặtQuả,lúcnầy,nơinầy,haylúckhác,nơikhác,ởkiếphiệntạihaytrongkiếpvịlai.Ngàyhômnaytagặtháinhữnggìchínhtađãgieotronghiệntạihaytrongquákhứ.
TrongbộSamyuttaNikaya,TạpAHàm,cónhữnglờidạynhưsau:
4
![Page 361: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/361.jpg)
"Đãgieogiốngnào,Sẽgặtquảnấy.Hànhthiệnsẽthâugặtquảlành.Hànhácsẽthâugặtquảdữ.Hãygieogiốngtốt,Tasẽhưởngquảlành. "
NghiệpBáotựnólàmộtđịnhluậtcóhiệulựctrongmộtphạmviriêngbiệt,khôngchịuảnhhưởngcủathalựcnàotừbênngoàiđưavào.
KhảnăngtrổQuảđãdínhliềnvớiNghiệp.Tronghànhđộng(bằngthân,khẩu,ý)đãcótiềmtàngnănglựctạoQuả,cũngnhưtronghộtđãcótiềmtàngtạonêncâyvàsanhratrái.NhânsanhQuả,QuảgiảithíchNhân.Hộtsanhtrái,thấytráitabiếthộtnhưthếnào.SựliênquangiữahộtvàtráicũngnhưgiữaNghiệpvàQuả."TrongNhânđãcósẳnmầmgiốngcủaQuả."
Hạnhphúcvàđaukhổ,thườngxảyđếnchonhânloại,làQuảphảicó,trổsanhdonhữngnhânnào.PhậtGiáokhôngchủtrươngcósựthưởngphạtdomộtoailựcsiêuphàmtoàntri,toànnăng,tốithượngbanbốchonhữnglinhhồnđãlàmlànhhaygâydữ.ThuyếtDuyThầncốgiảithíchmọiviệcbằngkiếpsốngtrườngcửutrongtươnglaimàkhôngbiếtđếnquákhứ.ThuyếtDuyThầntinrằnglinhhồncủangườichếtsẽtrãiquamộtcuộcphánxétvàxemnhữngphướcbáuvàtộikhổtrongđờihoàntoàndoýmuốncủamộtTạoHóaTốiThượng,ngựtrênmộtcảnhtrờinàođó,tạoracànkhônvạnvậtvàtrọnquyềnđịnhđoạtsốphậncủanhânloại,vậtdomìnhtạora.
PhậtGiáokhôngnhìnnhậncómộtlinhhồntrườngcửu,đượctạonênmộtcáchngẩunhiênvàđộcđoán.PhậtGiáotincóđịnhluậtvàcônglýthiênnhiên,khôngphảimộtđấngThượngđếtoànnănghaymộtĐứcPhậtđạitừ
5
![Page 362: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/362.jpg)
đạibitạonên.Theođịnhluậtvàcônglýthiênnhiênấythìmỗihànhđộngđềugâynênmộtphảnứngtươngxứngmàngườiđờithườnglầmtưởnglàsựbanthưởnghayhìnhphạt.
MộtvàingườidựatheonhậnthứcriêngcủamìnhchorằngthuyếtNghiệpBáotrongPhậtGiáolàmộtloạinhaphiếnđểthoadịuvàrungủngườixấusốbằngluậnđiệunhưsau:
"BâygiờanhphảichịukhónghèokhổvìđãtạoNghiệpxấutrongquákhứ.AnhkiađượcgiàusangvìanhấytạoNghiệptốt.Nhưvậy,hãycamtâmchịulấysốphậnnghèođóicủaanhvàcốgắngtạoNghiệptốttronghiệntạiđểđượcgiàusangtrongkiếptới.
"TrongkiếpnầyanhbịhàhiếpbóclộtvìđãtạoNghiệpxấutrongquákhứ.Hãynhậnlãnhsốphậnhẩmhiuấyvànhẫnnạicamtâmchịukhổ.Từnayhãyănhiềnởlành,chắcrằngkiếpsauanhsẽđượcgiàusanghạnhphúc."
ĐứcPhậtkhônghềdạynhưvậy.ThuyếtNghiệpBáotrongPhậtGiáocũngkhôngbaogiờchấpnhậnmộtcuộcphánxửsaukiếpsống.ĐứcPhậtvịtha,từbivôlượngvôbiên,truyềndạyNghiệpBáokhôngphảiđểbảovệngườigiàusangvàanủingườinghèokhổbằngcánhhứahẹnhạnhphúchuyềnảotrongtươnglai.
TheolýNghiệpBáo,chúngtakhôngnhấtđịnhphảibịtróibuộctronghoàncảnhnào,vìNghiệpBáokhôngphảilàsốmạng,cũngkhôngphảiTiềnĐịnhdomộtoailựchuyềnbínàođãđịnhđoạtchotamộtcáchbấtkhảkháng.Chínhhànhđộngthiệnhayáccủatagâyphảnứnglànhhaydữ.DođóchúngtahoàntoàntựdotạoranhữngphảnứngmớiđểhòadịuNghiệplực.ChúngtacóđủnănglựcđểchuyểnphầnnàocáiNghiệpcủachúngtatheoýmuốn.Chuyểnđếnmứcđộnàochỉtùynơita.
![Page 363: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/363.jpg)
Nhưvậychúngsanhkhôngbịbắtbuộcphảigặtháitrọnvẹnnhữnggìđãgieo.Trongmộttìnhtrạngnàođóvàtrongmộtgiớihạnnàođó,vớisựcốgắngchánhđáng,tacóthểsửađổicáiNghiệpcủata.
NguồnGốccủaNghiệp
Vôminh(avijja)haykhônghiểubiếtthấuđáothựctướngcủasựvậtlànguyênnhânchínhtạoraNghiệp.TrongThậpNhịNhânDuyên(PaticcaSamuppada)cócâu:
"TùythuộcnơiVôMinh,Hànhphátsanh"(avijjapaccayasamkhara)."
VìkhôngamhiểuchântướngcủavạnphápnênmớicónhữnghànhđộngtạoNghiệp.
Áidục(Tanha)-điliềnvớiVôMinh-làmộtnguyênnhânkháctạoduyênsanhraNghiệp.ChínhVôMinhvàÁiDụclàcộirễcủamọitộiác.Tấtcảnhữnghànhđộngcủahạngphàmnhân(puthujjana,lànhữngchúngsanhcòntrongtamgiới)mặcdầubắtnguồntừbacăntrongsạchlàbốthí(alobha,khôngtham),từbi(adosa,khôngsân)vàtrítuệ(amoha,khôngsi)vẫncòntạoNghiệp,vìchưatậndiệtVôMinhvàÁiDục.Tráilại,nhữngloạitâmsiêuthế(maggacitta,đạotâm)khôngtạoNghiệpvìbảnchấtcủacácloạitâmấycókhuynhhướngtậndiệtVôMinhvàÁiDục.
NgườiTạoNghiệp
AitạoNghiệp?Aigặtquả?"Nghiệpcóphảilàmộtsựtíchtrữtronglinhhồnkhông?"
Đểtrảlờicâuhỏitếnhịấy,ĐạiĐứcBuddhaghosaviếtnhưsautrongsáchVisuddhiMagga(ThanhTịnhĐạo):
![Page 364: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/364.jpg)
"KhôngcóngườitạoNghiệp."Khôngcóngườigặtquả,"Chỉcónhữngthànhphầncầutiếnmãimãi(chỉcósựvậnchuyểncủapháphành)."Đólànhậnthứcchânchánh. "
TheoPhậtGiáo,cóhaithựctế.Thựctếbiểuhiệnrabềngoàivàthựctếcùngtột.Thựctếbềngoàilànhữngchânlýmặcước,hayTụcđế(sammutisacca).Thựctếcùngtộtlàchânlýtrừutượng,tuyệtđối,cùngtột,hayChânđế(paramatthasacca).Thídụnhưcáibàn,cáiquạt,conngười,convậtv.v...lànhữngthựctếbiểuhiệnrangoàimàngũquantacóthểcảmnhận.Bằngmộtcáchmặcước,chúngtađồngýchấpnhậndanhtừbàn,quạt,người,vậtv.v...đểchỉnhữngvậtấy.Vậybànlàthựctếbềngoài,chânlýmặcước,tụcđế.
Nhưngnếuphântáchcáibàn,tathấyrằngcáimàtagọilàbànchỉlàsựkếthợpcủanhữngtếbào,vàtếbàochỉlàsựkếthợpcủanhữngnănglựcvàtánhchất.Vậy,phântáchđếnmứccùngtột,vậtchấtchỉlàsựcấuthànhcủanhữngnănglựcvàtánhchất.Nănglựcvàtánhchấtấylàthựctếcùngtột,chânlýtuyệtđối,chânđế.
Khinóichuyệnvớimọingười,nhàbáchọcgọinướclànước.Nhưngtrongphòngthínghiệm,nhàbáchọcgọinướclàH2O.Nướclàdanhtừmặcước,chếđịnh,phổthông.H2Olàdanhtừchuyênmôn,làthựctếtuyệtđối.
Cùngmộtthếấy,trongnhữngcâuchuyệnthôngthường,tadùngdanhtừmặcướcnhưđànông,đànbà,chúngsanhv.v...Nhữngcáiđượcgọilàhìnhsắcấy,khiđượcphântáchtỉmỉchothấyrằngchỉlànhữngthànhphầntâm-vật-lýluônluônbiếnđổi,khôngthểtồntạiyhệttronghaikhoảnhkhắckếtiếp.
6
![Page 365: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/365.jpg)
Nhưvậy,PhậtGiáokhôngtinrằngcómộtthựcthểđơnthuầnnhưmộtngườihaymộtlinhhồnvĩnhcửu,hànhđộngngoàisựhànhđộng,trigiácngoàisựtrigiác,hayýthứcmộtviệcngoàiýthức.Nóicáchkhác,PhậtGiáochủtrươngcósựhànhđộngmàkhôngcóngườihànhđộng,cósựtrigiácmàkhôngcóngườitrigiác,cóthứcmàkhôngcóngườiýthức.
VậythìaitạoNghiệpvàaigặtQuả?
Tácý(cetana)hayýmuốn,làmđộngcơphátxuấthànhđộng(bằngthân,khẩu,ý),làngườitạongườiNghiệp.Thọ(vedana),cảmgiác,làngườigặtQuả.Ngoàihaitâmsở"tácý"và"thọ",khôngcóngườitạoNghiệpcũngkhôngcóngườigặtQuả.
ĐạiĐứcBuddhaghosadạyrằngkhinhữngthànhphầnvậtchấtphốihợplại,cấuthànhcáigọilàcây,mộtngàynàovàởmộtđiểmnào,vàtrổratrái,thìtanói"câysanhtrái"hay"câytrổtrái".Cùngdườngthếấy,nămuẩn(sắc,thọ,tưởng,hành,thức)phốihợplại,cấuthànhcáigọilàtrờihayngườivà,mộtngàynào,quảlànhhayquảdữthổsanhthìtanóirằngvịtrờihayngườiấycóphướchayvôphước.
VềđiểmnầyPhậtGiáocũngđồngquanđiểmvớigiáosưWilliamJameskhigiáosưbácbỏluậncứcủaDescartesvàchủtrươngrằng:
"Chínhtưtưởnglàngườitưtưởng. "
Nghiệpởđâu?
Mộtnhàphântáchtâmlinhnhưsauviếtnhưsau:
"Nghiệpđượctíchtrữbêntrongphầntâmlinh,nhưngthôngthườngchỉcómộtsốítngườitìmravàxâmnhậpđượcvàothâmcungbíhiểmcủatâmlinhấy.Nghiệplàsựthâunhậntrọnvẹntấtcảnhữngkinhnghiệmđãtrãiqua,nhữngcảmgiácđãthọ,nhữngảnhhưởngđãthâmnhiễmcủamộtcánhân.
7
![Page 366: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/366.jpg)
Tiềmthứckhôngphảichỉtrungthựcghinhậnnhữngkinhnghiệmcánhânmàcòngiữlạinhữngcảmxúcvànhữngkhuynhhướngsơkhởivà-mặcdầuhìnhnhưsuygiảmlầntrongconngườivănminhdướilớplễnghihìnhthứccủaxãhội-vẫncòntiềmlựcmạnhmẽcóthểbộcphátmộtcáchbấtngờvớimộtnănglựchùnghậukhôngthểđóantrướcđược."
NgườiPhậttửcũngnhậnđịnhnhưvậy,nhưngvớimộtýniệmsửađổicănbảnkhácbiệt.
PhậtGiáochủtrươngrằngcáiNghiệpkhôngđượctàngtrữtrongmộtnơinàogọilàtâmlinh,bởivìkhôngcóchichứngminhrằngcómộtnơinàotrongguồngmáyphứctạpvàluônluônbiếnđổiconngườicóthểlàmnơichứađựngnhưmộtkhotàng.
Tuynhiên,mỗikinhnghiệm,mỗicảmgiác,mỗiảnhhưởngđãghinhận,mỗiđặctính,phàmhaythánh,củamộtsốcánhânđềuđượcpháttriểntùysựbiếnđổiliêntụccủanhữnghiệntượngtâm-vật-lýcủacánhânấynhưmộtdòngsuốiluânlưubấttận.
Tómtắt,tấtcảnghiệplựcđềutùythuộcnơisựbiếnđổicủaluồngtâmlực(cittasantati)vàluônluônsẵnsàngpháthiệntrongmuônngànhiệntượng,mỗikhicócơhội.
MộthômVuaMilindahỏiĐạiĐứcNagasena:
-"KínhbạchĐạiĐức,Nghiệpđượctíchtrữởđâu?"
-TâuĐạivương,takhôngthểnóiNghiệpđượctíchtrữởmộtnơinàotrongcáitâmluônluônbiếnđổi,hayởmộtnơinàokháctrongthânthểconngười.Nhưngtùythuộcnơidanhvàsắc,Nghiệpkhởihiệntrongmộtlúcthíchứng.Cũngnhưtakhôngthểnóitráixoàiđượctíchtrữởnơinàotrongcâyxoàinhưng,tùythuộcnơicâyxoàivàkhiđầyđủcơduyên,nósẽtrổrađúnglúc,đúngmùa. "8
![Page 367: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/367.jpg)
Cũngnhưtakhôngthểnóigióhaylửanằmởnơinàonhấtđịnh,takhôngthểquảquyếtNghiệpđượcchứađựngtronghayngoàithân.
Nghiệplàmộtnănglựccábiệtđượcchuyểntừkiếpnầysangkiếpkhác.Nghiệpthủmộtvaitròquantrọngtrongviệccấutạotâmtánhconngười.Nghiệpgiảithíchnhữnghiệntượngkỳdiệumàtagọilàvĩnhân,thiêntài,thầnđồngv.v...MộtsựhiểubiếtrànhmạchvềđịnhluậtNghiệpBáolàđiềukiệnchánhyếukhảdĩtạotìnhtrạnganlànhhạnhphúcchothếgian.
Chúthích:
.AnguttaraNikaya,iii,415;TheExpositorphầnI,trang117;Atthasalini,trang88.↩
.XemPoussin,"TheWaytoNirvara",trang68.↩
.Atthasalini,trang63;TheExpositor,phầnI,trang91.↩
.XemCompendiumofPhilosophy;AbhidhammatthaSangaha,Ch.1;ManualofAbhidhamma,Ch.1.↩
.Quyển1,trang227.KindredSayings,phầnI,trang293.↩
.QuyểnII,trang602.XemWarren,BuddhisminTranslation,trang248.ThePathofPurity,chươngiii,trang728.Kammasakarakonatthi-vipakassacavedako;Suddhadhammapavattanti-evetamsammadassanam.↩
.Psychology,trang216.↩
.VisuddhiMagga,ThanhTịnhĐạo,chươngXVII.↩
1
2
3
4
5
6
7
8
![Page 368: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/368.jpg)
![Page 369: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/369.jpg)
SựbáoứngcủaNghiệp
"ChínhNghiệpdẫndắtthếgiannầy"
Atthasalini
SựbáoứngcủaNghiệplàmộttiếntrìnhvôcùngphứctạpmàchỉcóĐứcPhậtmớicóthểamtườngthấuđáo.Đểnhậnthứcphầnnàovấnđềkhókhănấy,tacầnphảibiếtlịchtrìnhtiếntriểncủadòngtưtưởng(cittavithi).
Tâm,haythức,phầntinhtúycủacáiđượcgọilàchúngsanh,đóngvaitròtốiquantrọngtrongguồngmáyphứctạpcủaconngười.Chínhtâmlàmchotatrongsạch,cũngchínhtâmlàmchotaônhiễm.Trongthựctế,tâmlàngườithùnguyhiểmnhấtmàcũnglàngườibạnchíthâncủaconngười.
Khingủsay,khôngchiêmbaomộngmị,tâmcủataởtrongmộttrạngtháiítnhiềutiêucực,tươngtợnhưtrạnhtháitâmcủangườivừachết,haylúcđượcthọthai.DanhtừPhậtGiáogọiloạitâmấylàBhavanga,hayyếutốcủađờisống.Bhavangacũngcónghĩalànguyêndotốicần,hayđiềukiệntốicầnđểtồntại.Phátsanhvàhoạidiệttừngkhoảnhkhắc,luồngBhavangatrôichảynhưmộtdòngsuối,luônluônbiếnđổi,khôngkhinàogiốnghệtnhautronghaichậptưtưởngkếtiếp.
KhôngphảichỉlúcngủmêkhôngnằmmộngtamớicóloạitâmBhavanga,màlúcthứccũngcó.Trongđờisống,tacóloạitâmấynhiềuhơntấtcảnhữngloạitâmkhác.DođóBhavangalàđiềukiệntốicầnthiếtchođờisống.
CóvàihọcgiảchorằngBhavangađồngnghĩavớitiềmthức.TheoTựĐiễnTriếtHọc ,tiềmthứclàmộtngăntrongtâmmàvàitâmlýgiavàtriếtgiachorằngngănấynằmcạnhphíadướingưỡngcửacủathức.
1
![Page 370: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/370.jpg)
Theocáctriếtgiatâyphương,tiềmthứcvàthứccùngtồntạitrongcùngmộtlúc .NhưngtheoPhậtGiáo,hailoạitâmkhôngthểtồntạitrongcùngmộtlúc.
Bhavangakhôngphảilàmột"hạtầngcảnhgiới"cũngkhôngnhư"tâmcaothượng"củaF.W.Myer.HìnhnhưtrongtấtcảnềntriếthọcÂuTây,khôngcókhoảngnàođềcậpđếncáigìnhưBhavanga.
Bhavangalàyếutốchánhyếuduytrìcuộcsống.DanhtừgầnBhavanganhấtcólẽlà"LiênTụcSinhTồn",cónơigọilà"LuồngHộKiếp",vìnólàđiềukiệntấtyếuchokiếpsốngsinhtồn.
Nếukhôngbịngoạicảnhxâmnhập,nhưlúcngủsaykhôngmộngmị,thìnhữngchậptưtưởngBhavangaliêntụcnốitiếpnhưdòngnước.Khicómộtđốitượngxuấthiện-vậtchấthaytinhthần-thídụnhưmộthìnhsắc,thìluồngBhavangarungđộngtronghaichậptưtưởng,rồitắt.LúcluồngBhavangavừatắtthì"ngũmônhướngtâm"hay"ngũkhaimôn"(pancadvaravajjana)phátsanhvàhoạidiệt.Tácđộngcủatâmnầylàhướngvềđốitượng,trongtrườnghợpnầyđốitượnglàhìnhsắc.Tứcthì,nhãnthức(cakkhu-vinnana)thấyđốitượng,nhưngchưabiếtgì.Kếđólà"tiếpthọtâm",hay"tâmtiếpthâu"(sampaticchana).Tiếptheolà"suyđạctâm"(santirana)quansát,dòxétđốitượng.Rồi"xácđịnhtâm"(votthapana)phânbiệt,lựachọn,thunhậnhayloạibỏ.Đếnđâylàvaitròcủatựdoýtrí.Donơichậptưtưởngquyếtđịnh,phátsanhtiếntrìnhJavana,mộtgiaiđoạntốiquantrọng,vìchínhởgiaiđoạnnầyhànhđộngthiệnhaybấtthiệnbiểuhiện.ChínhNghiệpđượctạonêntronggiaiđoạnnầy.
Nếuquyếtđịnhchánhđáng(yonisomanasikara)thìtạothiệnnghiệp.Nếuquyếtđịnhsailầm(ayonisomanasikara)thìtạobấtthiệnnghiệp.Mặcdầuđốitượngcóđángđượcưathíchhaykhông,tavẫncóthểtạomộttiếntrìnhJanavathiệnhaybấtthiệntheoýmuốn.Thídụnhưkhigặpngườithù
2
![Page 371: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/371.jpg)
nghịch,tứcnhiênlàsựgiậndữphátsanhngoàiýmuốncủata.Nhưngbậcthiệntríthứccóthểchếngựtâmmình,thayvìnổigiận,rảitâmTừđếnngườiấy.VìlýdođómàĐứcPhậtdạy:
"Làmácdota.Làmchotanhơbẩndonơita.Khônglàmácdota.Làmchotatrongsạchcũngdonơita.Cảhai,nhơbẩnvàtrongsạch,chỉtùythuộcnơita.Khôngaikháccóthểlàmchotatrongsạch. "
Dĩnhiênlàtrongđờisống,tưtưởngcủatabịrấtnhiềuyếutốbênngoàichiphốinhưgiớithâncận,tậptục,lễnghiv.v...Trongnhữngtrườnghợpấythìtựdoýtrícũngbịlũngđoạn.Tuynhiên,dầuởtrườnghợpkhókhănnào,tacũngcóđủkhảnăngdùngtựdoýchívượtquacácáplựcbênngoàivàtạonhữngtưtưởngthiệnhaybấtthiện.Mộtngườithâncậncóthểlàyếutốcónhiềuảnhhưởng,nhưngchínhtaphảichịutráchnhiệmvềtấtcảcáchànhđộngcủatavàchỉcóhànhđộngcủatamớitheosáttanhưbóngvớihình.
JavanalàmộtPhạnngữrấtkhóchuyểndịchrangônngữkhác.Vàihọcgiảdịchlà"trựccảm".Danhtừ"xunglực"đôikhicũngđượcdùng.Trongquyểnsáchnầy,PhạnngữJavanađượcgiữnguyênvẹn.
Theođúngnguyêncăn,Javanacónghĩalàchạy,bởivìtrongtiếntrìnhtâm,mỗiloạithườngphátsanhtrongmột,hai,haybachậptưtưởng,chỉcótâmJavanaphátsanhliêntiếptrongbảychậplúcbìnhthườngvànămchậpkhilâmchung,vàtấtcảbảychậpđềucùngchungmộtđốitượng.Nhữngtâmsởphátsanhtrongbảychậptưtưởngấyđềugiốnghệtnhau,nhưngnănglựcthìkhôngđồngđều,cóchậpmạnhcóchậpyếuhơn.
3
![Page 372: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/372.jpg)
Tiếntrìnhtâm(cittavithi),haylộtrìnhtiếntriểncủamộttưtưởng,mộtthờigaincựcnhỏ,chấmdứtbằng"đăngkýtâm"hay"tâmghinhận"(tadalambana)tronghaichập.Nhưvậy,trọnlộtrìnhtưtưởngcótấtcảmườibảychập.
Kinhsáchthườngdiễntảlịchtrìnhtiếntriểncủatâmnhưsau:
"Ngườikianằmdướigốccâyxoài,lấykhăntrùmđầulại,ngủmê.Mộtngọngióthổiqualàmrungđộngnhánhcâyvàmộttráixoàirụngxuốngcạnhbênđầuanhchàngđangngủ.Anhtungkhănravàhướngtầmmắtvềphíacótiếngđộng.Thấymộtvật,anhcầmlên,quansátvànhậnrađólàmộttráixoài.Anhhảmiệngcạpăn,vànuốtcùngvớinướcmiếng.Xong,nằmxuốngngủlại."
Trongcâutruyện,giấcngủsaylàluồngBhavangayêntĩnhtrôichảy.Ngọngióthoảngquacâyxoàilàtâm"Bhavangavừaqua"(atitiBhavanga).Nhánhcâyrungđộnglàtâm"Bhavangarungđộng"(Bhavangacalana).Tráixoàirụnglàtâm"Bhavangadứtvòng"(Bhavangaupaccheda).Hướngvềđốitượnglà"ngũmôntâmhướng"(pancadvaravajjana).Thấyđốitượngmàchưabiếtgìlà"ngũquanthức"(pancavinnana),trongtrườnghợpnầylànhãnthức.Nhặtlênlà"tiếpthọ".Quansátlà"suyđạctâm".Nhậnđịnhrằngđólàmộttráixoàilà"xácđịnhtâm".ChínhsựthưởngthứctráixoàilàtiếntrìnhJavana(7chập),vasựnuốtmiếngxoài,là"đăngkýtâm".Khiănxongtráixoàingườikianằmngủlại,làkhitrãiquatrọnlộtrìnhthìtâmtrởlạitrạngtháiBhavanga.
Tómlạimỗilộtrìnhtưtưởngchialàm17chập:3chậpBhavanga,1ngũmônhướngtâm,1ngũquanthức,1tiếpthọtâm,1suyđạctâm,1xácđịnhtâm,7chậpJavanavà2chậpđăngký,nhưsau:
![Page 373: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/373.jpg)
Chậptâm LộTrìnhTiếnTriểnCủaMộtTưTưởng
1 AtitaBhavanga(Bhavangavừaqua)
2 BhavangaCalana(Bhavangarungđộng)
3 BhavangaUpaccheda(Bhavangadứtvòng)
4 Pancadvaravajjana(Ngũmônhướngtâm)
5 PancaVinnana(Ngũquanthức)
6 Sampaticchana(Tiếpthọtâm)
7 Santirana(Suyđạctâm)
8 Votthapana(Xácđịnhtâm)
9-15 Javana(Xunglực)
16-17 Tadalambana(Đăngkýtâm)
Trong7chậptưtưởngcủatiếntrìnhJavana,chậpđầucónănglựctạoNghiệpyếunhấtnêntrổquảtrongkiếphiệntại,gọilà"HiệnNghiệp"(ditthadhammavedaniyakamma,nghiệpcóhiệunăngtứckhắctronghiệntại).Nếukhôngtrổsanhtrongkiếphiệntạithìquảấysẽtiêumất,gọilàquảkhôngtrổsanh,hay"NghiệpVôHiệuLực"(Ahosi).
Chậptưtưởngyếukếđólàchậpthứ7củatiếntrìnhJavana.Quảcủachậpnầytrổsanhtrongkiếpsốngkếliềnsaukiếphiệntại,gọilà"HậuNghiệp"(upapajavedaniyakamma,nghiệpcóhiệunăngliềnkếđó).Nghiệpnầytrổquảkếtiếptheo,cũngtựnhiêntrởnênvôhiệulựcnếukhôngtrổsanhtrongkiếpkếliềnđó.
Quảcủa5chậptưtưởngcònlại,từchập2đếnchập6củatiếntrìnhJavana,cóthểtrổsanhbấtcứlúcnàotrongvòngluânhồi,từkiếpkếkiếphiệntạiđếnlúchoàntoàngiảithoát,gọilà"NghiệpVôHạnĐịnh"(aparapariyavedaniyakamma,quảtrổsanhtrongthờigianvôhạnđịnh).
![Page 374: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/374.jpg)
A.PhânloạitheoThờigian
Nhưvậy,theothờigian,Nghiệpcóthểđượcphânloạinhưsau:
1. HiệnNghiệp(Ditthadhammavedaniyakamma),quảtrổsanhtrongkiếphiệntại.
2. HậuNghiệp(Upapajjavedaniyakamma),quảtrổsanhtrongkiếpkếkiếphiệntại.
3. NghiệpVôHạnĐịnh(Aparãpariyavedaniyakamma),quảtrổsanhkhôngnhấtđịnhlúcnàotrongthờigianchưađắcQuảNiếtBàn.
4. NghiệpVôHiệuLực(AhosiKamma).
Nhữngcâuchuyệnthídụ:
Hiệnnghiệp
a)Quảlànhtrổsanhtrongkiếphiệntại.
Haivợchồngkiachỉcómộtcáiáo(choàngtheolốingườiẤn).Khichồngcóviệcđiđâu,mặcáo,thìvợphảiởnhà.Nếuvợđithìchồngởnhà.Mộtngàykia,chồngđingheĐứcPhậtthuyếtpháp,lấylàmthỏathích,khởisanhýmuốndânglênĐứcPhậtcáiáoduynhấtấy,nhưnglòngluyếnáicốhữucủaconngườitrỗidậy,vàmộtcuộctranhđấudiễnrabêntronganh.Saucùng,tâmbốthíchếngựlòngluyếnái.Anhhếtsứcvuimừng,reolên:"Tađãchiếnthắng,tađãchiếnthắng",vàhànhđộngđúngysởnguyện,dângcáiáolênĐứcPhật.
Câutruyệnlọtđếntaivua.Đứcvualấylàmhoanhỷ,truyềnlệnhbanchoanh32bộáo.Ngườichồngcótâmđạonhiệtthànhấylựarahaibộ,mộtbộchomìnhvàmộtbộchovợ,cònlạibaonhiêudânghếtlênĐứcPhật.
b)Quảdữtrổsanhkiếphiệntại.
4
![Page 375: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/375.jpg)
Mộtngườithợsăndắtbầychóvàorừngkiếmthịt,thấybênđàngmộtvịtỳkhưuđangđikhấtthực.Hômấyanhđicảbuổimàkhôngsănđượcgì,ngườithợsănlấylàmbựctứcchorằngvìgặpvịđạosĩgiữađàng,đólàđiềmxấunênxuixẻo.Lúctrởvềlạigặpvịđạosĩấynữa,ngườithợsănnổigiậnxuachócắn,mặcdùvịtỳkhưukiahếtlờinănnỉvanlơn.Khôngcòncáchgìkhácnữa,vịtỳkhưubèntrèolêncâyđểtránhbầychódữ.Ngườithợsănchưađãnưgiận,chạyđếngốccây,dươngcungbắnlên,nhằmbànchânvịtỳkhưu.Tronglúcsợhãimấtbìnhtỉnhvàvôcùngđauđớn,vịtỳkhưuđánhrơicáiycủamìnhxuống,chụplênđầuvàbaotrùmlênmìnhthợsăn.Bầychódữthấymộtngườiđanglúngtúngtrongbộyvàngngỡlànhàsưđãtéxuốngnênáplạicắnxéchủmình.
HậuNghiệp:Quảtrổsanhtrongkiếpkếliền,saukiếphiệntại.
Cóngườilàmcôngchonhàtriệuphúnọ,mộtngườirằm,saukhilàmviệccựcnhọcngoàiđồng,chiềuvềthấycảnhàđềuthọbátquanngàyấy.Mặcdầuchỉcòncónửangày,anhliềnxinthọgiớivànhịnđóibuổichiều.Bấthạnhthay,sanghômsauanhquađời.Nhờtâmtrongsạchnghiêmtrìbátquantraigiới,anhtáisanhlêncõitrời.
VuaAjatasattu(AXaThế),conVuaBìnhXaVương(Bimbisara),liềnsaukhichết,táisanhvàocảnhkhổvìmangtrọngtộigiếtcha.
NghiệpVôHạnĐịnh:Quảtrổsanhbấtcứlúcnào,từkiếpkếkiếphiệntạiđếnlúcgiảithóathoàntoàn.
KhôngaicóthểlẫnthoátrakhỏiNghiệpnầy.ChưPhậtvàchưvịALaHáncũngkhôngthểtránhkhỏiquảdữcủanhữngNghiệpđãgieotrongthờidĩvãng.
5
![Page 376: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/376.jpg)
ĐứcALaHánMoggallana(MụcKiềnLiên),trongmộtkiếpquákhứxaxôi,đãnghelờingườivợtànácâmmưuámhạichamẹ .Dohànhđộngsailầmấy,Ngàiđãtrãiquamộtthờigianlâutrongcảnhkhổvà,trongkiếpcuốicùng,bịmộtbọncướpgiếtchết.
ĐứcPhậtbịvuoanlàgiếtchếtmộtnữtusĩtheođạolõathể.KinhsáchchéprằngsởdĩĐứcPhậtphảichịutiếngoannhưvậylàvìtrongmộttiềnkiếp,NgàiđãthiếulễđộvớimộtvịĐộcGiácPhật.
Devadatta(ĐềBàĐạtĐa)toangiếtĐứcPhật,lănđátừtrênnúicaolàmtrầychânNgài.Kinhsáchchéprằngvàomộttiềnkiếpxaxôi,ĐứcPhậtđãlỡtaygiếtngườiemkhácmẹtrongmộtvụtranhchấptàisản.
B.PhânloạitheoTácđộng
Theomộtlốiphânloạikhác,căncứtrêntácđộng,Nghiệpchialàmbốn:
1. NghiệpTáiTạo(JanakaKamma)2. NghiệpTrợDuyên(UpatthambhakaKamma)3. NghiệpBổĐồng(UpapidakaKamma)4. NghiệpTiêuDiệt(UpaghatakaKamma)
TheoPhậtGiáo,chậptưtưởngcuốicùngcủađờisốngthậtquantrọng,vìtronggiờphútlâmchung,Nghiệplànhhaydữcónănglựcmạnhnhấttạođiềukiệnchosựtáisanhliềnkếđó.NghiệpấygọilàNghiệpTáiTạo(JanakaKamma).
Cáichếtcủamộtchúngsanhchỉlàsự"sựgiánđoạntạmthờicủamộthiệntượngtạmthời".Mặcdầuthểxáchiệntạihoạidiệtnhưngmộthìnhthểkhácsẽphátsanhthíchứngtùytheotưtưởngmạnhnhấttronggiờlâmchung,vàhìnhthểsaunầykhônghoàntoàngiốnghìnhthểtrướcmàcũngkhôngtuyệt
6
![Page 377: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/377.jpg)
đốikhác.Thểxáctanrã,nhưngluồngNghiệplựcvẫntồntại.Tiếntrìnhtưtưởngcuốicùngấy,gọilà"NghiệpTáiTạo",quyếtđịnhcảnhgiớicủakiếpsốngtới.
Thôngthường,tiếntrìnhtưtưởngcuốicùngcủamộtngườitùythuộcnơiphẩmhạnhcủangườiấytrongđờisống.Tuynhiên,cũngcótrườnghợpđặcbiệtmàngoạicảnhtạocơhộithuậnlợihaybấtlợi,làmchomộtngườitốtcóthểcónhữngtưtưởngxấu,hayngườixấucónhữngtưtưởngtốtlúcthởhơicuốicùng.Chínhchậptưtưởngcuốicùngấytạođiềukiệnchosựtáisanhtrongkiếpkế.Trongtrườnghợpnầyphẩmhạnhcủangườikiatrongđờisốngkhôngđemlạiảnhhưởngnàochosựtáisanh.Nhưng,nhưvậykhôngcónghĩalàquảphảicócủanhữnghànhđộngtrongquákhứđãtiêutanmất.Quảấysẽtrổsanhđúnglúcvàtươngxứngvớinhânđãgieo.
Nhữngbiếnđổibấtngờtronglúctáisanhgiảithíchvìsaocónhữngđứaconhungdữ,xấuxa,trongmộtgiađìnhlươngthiệnvànhữngngườihiềnlànhđạođứcsanhtrưởngtrongmộtgiađìnhhưhèntànác.
NghiệpTáiTạocũngcóthểbịNghiệpquákhứchenvàođểtrợlựchayđểlàmsuynhượcvàngăntrở.Nhữngảnhhưởngvàduytrìgọilà"NghiệpTrợDuyên"(UpatthambhakaKamma).
Nhữngảnhhưởnglàmsuynhượcvàngăntrởgọilà"NghiệpBổĐồng"(UpapidakaKamma).
TheođịnhluậtNghiệpBáo,khảnăngtrổquảcủaNghiệpTáiTạocũngcóthểbịmộtNghiệpquákhứkhác,nghịchchiềuvàmạnhhơn,hoàntoàntiêudiệtmộtcáchbấtngờ,cũngnhưmộtchướngngạivậtchậnđứngsứctiếncủamộtlàntênbayđếnlàrơimũitênxuốngđất.Ảnhhưởngphảnnghịchấygọilà"NghiệpTiêuDiệt"(UpaghatakaKamma).NghiệpnầymạnhhơnhaiNghiệptrênvìchẳngnhữnggâytrởngạimàcòntiêudiệthoàntoànnănglựccủamộtNghiệpkhác.
![Page 378: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/378.jpg)
TrườnghợpcủaDevadatta(ĐềBàĐạtĐa)đượcsanhtrưởngtronghoàngtộc.NghiệpTrợDuyêngiúpNgàitrưởngthànhtronghoàncảnhtiệnnghi,sungtúc.ĐếnkhimanhtâmchiarẽTăngGià,tạoNghiệpBổĐồng,doNghiệpnầyNgàibịtrụcxuấtrakhỏiGiáoHộivàphảichịunhụcnhã.Saucùng,NghiệpTiêuDiệtdẫnôngvàokhổcảnh.
C.PhânloạitheoBáoứng
Căncứtrênkhảnăngbáoứng(vipakadanavasena),Nghiệpcóthểphânlàmbốnloại:
1. TrọngNghiệp(GarukaKamma),2. CậnTửNghiệp(AsannaKamma),3. ThườngNghiệp(AcinnaKamma),4. TíchTrữNghiệp(KatattaKamma).
LoạiNghiệpđầutiênlà"TrọngNghiệp"(GarukaKamma),cónghĩalàhànhđộngtrọngyếu,nghiêmtrọng,mộtcáiNghiệpnặng,vìnóchắcchắntrổquảtrongkiếphiệntạihaykếtiếp,saukiếphiệntại.NếulàmộtTrọngNghiệpthuộcvềloại"thiện"thìđólàkếtquảcủathiền(Jhana).NgườiđắctứThiềnSắcGiớichẳnghạnthìhưởngquảvịcủaThiềnấyngaytrongkiếphiệntạihaytrongkếtiếp.
NếulàmộtTrọngNghiệpthuộcvềloại"bấtthiện",thìđólàhậuquảcủanămtộiác,AnantariyaKamma,NgũNghịchĐạiTội,tứclà:giếtcha,giếtmẹ,giếtmộtvịALaHán,gâythươngtíchchoĐứcPhật,vàgâychiarẽTăngGià.
ĐứcPhậtcólưuýhàngđệtửrằngnếukhôngphạmtộigiếtchathìVuaAjatasattu(AXàThế)đãđắcquảTuĐàHườnrồi.TrongtrườnghợpnầyTrọngNghiệpbấtthiệnđượcgâyratrước,vàngăncảntiếnbộtinhthầnvề
![Page 379: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/379.jpg)
sau.
NếukhôngcómộtTrọngNghiệplàmđiềukiệnchosựtáisanhtrongkiếpkếliềnđó,thì"CậnTửNghiệp"(AsannaKamma)lànghiệpdắtdẫnđithọsanh.CậnTửNghiệplàhànhvicuốicùng,hayhànhvinàomàchậptưtưởngcuốicùngnhớđếntrướckhilâmchung.Vìlẽấy,trongcácxứPhậtGiáothườngcótậptụcnhắcnhởngườisắplìatrầnnhữnghànhvitốtđẹpcủahọtrongđờisống,giúpđỡ,khuyếnkhíchhọtạomộtvàinghiệplànhngaytrướcgiờlâmchungnhưđọckinh,niệmPhật,bốthív.v...
Đôikhingườixấucóthểchếtmộtcáchyênổnvàtáisanhvàocảnhgiớihữuphúcnếuhọđượcmaymắnhồinhớlại,hoặclàmmộtđiềuthiệntronggiờphútcuốicùng.Nhưvậykhôngcónghĩalàngườiấy-dầutáisanhtrongnhàncảnh-tránhkhỏiquảdữcủanhânácđãgieotrongquákhứ.
Mặckhác,mộtngườilànhcóthểthọsanhtrongcảnhkhổvìbấtthìnhlìnhtronggiờphútcuốicùnglạicómộthànhvihaytưtưởngbấtthiện.Trongtrườnghợpnầycũngvậy,nhânlànhđãgieosẽtrổquảđúnglúc,nhưngvìcóchậptưtưởngbấtthiệncuốicùng,ngườiấyphảichịutáisanhtrongcảnhkhổ.
Loạinghiệpthứbalà'ThườngNghiệp"(AcinnaKamma).ThườngNghiệplàhànhđộnghằngngày,nhữngviệclàmmàtathườnglậpđilậplại,haythườngnhắcnhở,nhớđến,vàưathíchhơnhết.Nhữngthóiquen,lànhhaydữ,dầndầntrởthànhbảnchấtvàítnhiềuuốnnắntâmtánhconngười.Trongkhinhànrỗitâmthườngduyêntheonhữngtưtưởng,nhữnghànhviquenthuộcmộtcáchtựnhiên,lắmkhivôýthức.Cùngmộtthếấy,tronggiờphútlâmchung,trừkhibịmộtảnhhưởngnàomạnhhơn,tathườngnhớlạinhữnghànhvivàtưtưởngquenthuộc.Nhưbácsĩthìnhớbệnhnhân,giáosưthìnhớcửtọav.v...
![Page 380: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/380.jpg)
Saucùnglà"NghiệpTíchTrữ"(KatattaKamma),baogồmtấtcảnhữngtrườnghợpkhôngcókểtrongbaloạinghiệptrên.Nhữngtrườnghợpnàokhôngnằmtrongbaloạinghiệpkểtrêngomchunglạithànhmộtloại:NghiệpTíchTrữ.Nghiệpnầygiốngnhưcáivốndựtrữcủamộtcánhân.
D.PhânloạitheoCảnhgiới
Lốiphânloạicuốicùngcăncứtrênnhữngcảnhgiớimàquảcóthểtrổsanh.Theolốinầyquảcóthểchialàmbốn:
1. Nhữnghànhđộngbấtthiện(akusala)tạoquảtrổsanhtrongDụcGiới(kamaloka),
2. Nhữnghànhđộngthiện(kusala),tạoquảtáisanhtrongDụcGiới,3. Nhữnghànhđộngthiện,tạoquảtáisanhtrongSắcGiới(rupaloka),và4. Nhữnghànhđộngthiện,tạoquảtáisanhtrongVôSắcGiới
(arupaloka).
NhữngHànhĐộngBấtThiệnTạoQuảTrổSanhTrongDụcGiới
Cómườihànhđộngbấtthiện,tạonghiệpdữ.Trong10hànhđộngấy,
Babiểuhiệnbằngviệclàm(thânnghiệp)là:sátsanh(panatipata),trộmcắp(adinnadana),vàtàdâm(kamesumicchacara)
Bốnbiểuhiệnbằnglờinói(khẫunghiệp)là:nóidối(musavada),nóiđâmthọc(pisunavaca),nóilờithôlỗcộccằn(pharusavaca),nóinhảmnhívôích(samphappalapa).
Babiểuhiệnbằngtưtưởng(ýnghiệp)là:thamlam(abhijjha),sânhận(vyapada),vàtàkiến(micchaditthi).
![Page 381: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/381.jpg)
Sátsanhlàcốýgiếtchếtmộtchúngsanh.TrongPhạnngữPanatipata,"pana"cónghĩalàđờisốngtâm-vật-lýcủamộtchúngsanh.Xemthườngđờisống,tiêudiệt,cắtđứt,ngănchặnsứctiếncủanănglựcmộtđờisống,khôngđểnótiếptụctrôichảylàpanatipata.
"Pana"cónghĩalàcáigìđócóhơithở.Dođótấtcảnhữngđộngvật-gồmcảloàithú-đềuđượcxemlà"pana".Câycỏkhôngcóphầntinhthần,tuynhiêngiớiluậthàngxuấtgiakhôngchocácvịtusĩxâmphạmđếnđờisốngcủacỏcây.Giớinầykhôngápdụngchongườicưsĩ.
Cónămchitạonghiệpsátsanh:1.-Cómộtchúngsanh;2.-Biếtrằngđólàmộtchúngsanh;3.-Ýmuốngiết;4.-Cốgắngđểgiết;5.-Chínhhànhđộnggiếtchết.
Nghiệpbấtthiệnđượcgâynêndohànhđộngsátsanhnặnghaynhẹtùytánhcáchquantrọngcủachúngsanhbịgiết,lànhhaydữ,lớnhaynhỏv.v...Giếtmộtbậcvĩnhânhiềnđứchaymộtconthútolớntạonghiệpnặnghaylàgiếtmộttênsátnhânhungdữhaymộtsinhvậtbénhỏ,vìsựcốgắngđểthựchiệnhànhđộngsátsanhvàtaihạigâyraquantrọnghơn.Quảdữcủanghiệpsátsanhlàmạngyểu,bệnhhoạn,buồnrầu,đaukhổvìnạnchialyvàlosợ.
Cónămchitạonghiệptrộmcắp:1.-Cómộtvậtthuộcsởhữucủangườikhác;2.-Biếtnhưvậy;3.-Cóýmuốnđoạtvậtấylàmsởhữucủamình;4.-Cốgắngtrộmcắp;5.-Chínhhànhđộngtrộmcắp.Quảđươngnhiêncủanghiệptrộmcắplànghèonàn,khốnkhổ,thấtvọngvàlàmthânnôlệ.
Cóbốnchitạonghiệptàdâmlà:1.-Ýnghĩmuốnthỏamãnnhụcdục;2.-Cốgắngtiếptheo;3.-Tìmphươngtiệnđểđạtmụctiêu;4.-Chínhhànhđộngtàdâm.Quảđươngnhiêncủanghiệptàdâmlàcónhiềukẻthù,đờisốnggiađình(giữavợvàchồng)khôngcóhạnhphúc,táisanhlàmđànbàhayngườibánnambánnữ.
![Page 382: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/382.jpg)
Cóbốnchitạonghiệpnóidối:1.-Cósựgiảdối(khôngchânthật)tronglờinói;2.-Ýmuốnlàmngườikháchiểusaisựthật;3.-Thốtralời;4.-Tạosựhiểubiếtsailạcchongườikhác.Quảđươngnhiêncủanghiệpnóidốilàbịmắngchửinhụcmạ,tánhtìnhđêtiện,khôngaitínnhiệmvàmiệngthúi.
Cóbốnchitạonghiệpnóiđâmthọc:1.-Cónhữngngườisẽlànạnnhâncủasựchiarẽ;2.-Ýmuốnphânlynhữngngườiấyhaymuốnlấylòngmộtngười;3.-Cốgắngthựchiệntìnhtrạngphânly;4.-Thốtralờinóiđâmthọc.Quảcủanghiệpnóiđâmthọclàbịchiarẽvớibạnbè.
Cóbachiđểtạonghiệpnóithôlỗ:1.-Mộtngườikhác;2.-Tưtưởngsânhận;3.-Thốtralờithôlỗ.Quảcủanghiệpnóithôlỗlàkhônglàmgìaicũngbịghét,tiếngnóikhànkhàn.
Cóhaichitạonghiệpnóinhảm:1.-Ýmuốnnóichuyệnnhảmnhí;2.-Thốtralờinóinhảm.Quảcủanghiệpnóinhảmlàthânthểkhôngnởnangđều(cómộtbộphậnnàotrongmìnhyếukém),lờinóikhôngrõràngminhbạchlàmchongườitakhôngtin.
Cóhaichitạonghiệpthamlam:1.-Vậtsởhữucủangườikhác;2.-Tâmthèmmuốn,ướcmongđượclàmchủvậtấy.Quảcủanghiệpthamlamlàkhôngđượcmãnnguyện.
Cóhaichiđểtạonghiệpsânhận:1.-Mộtngườikhác;2.-Tưtưởngmuốntạophiềnnãochongườiđó.Quảcủanghiệpsânhậnlàthânhìnhxấuxa,nhiềubệnhhoạnvàbẩmtánhkhóthương.
Tàkiếnlàthấysựvậtkhôngđúng,hiểubiếtsailầm,tinrằngkhôngcóquảbáo.
Cóhaichiđểtạonghiệptàkiến:1.-Nhìnsựvậtmộtcáchsailầm;2.-Khưkhưcốchấpquanniệmsailầmấy.Hậuquảđươngnhiêncủatàkiếnlà:hammuốnthấphèn,thiếutrítuệ,kémthôngminh,bệnhhoạnkinhniênvàcó
![Page 383: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/383.jpg)
nhữngtưtưởngđángchêtrách.
TheoPhậtGiáocó10loạitàkiến:
1. Tinrằngkhôngcógìgọilà"đểbát"(dinnam).CâunầyhàmýlàđểbátchưTăngkhôngđemlạilợiíchgì.
2. Tinrằngkhôngcógìlà"cúngđường"(ittham),hay3. "dângtặng"(hutam).Nơiđâycũngvậyhaicâunầycónghĩalàđểbát
cúngdườngĐứcPhậtvàchưTăng,bốthívậtthựcvàdângtặngvậtdụngđếnnhữngngườicầnmónấykhôngđemlạilợiíchgì.
4. Tinrằngkhôngcónhânquả.Hànhđộngthiệnhaybấtthiệnđềukhônggâyhậuquảnào.
5. Tinrằngkhôngcógìgọilà"thếgiannầy",hay6. "Thếgiantới",tứcnhữngngườisanhởđâykhôngchấpnhậncókiếp
quákhứvànhữngngườiởđâykhôngchấpnhậnmộtđờisốngvịlai.7. Tinrằngkhôngcó"mẹ",hay"cha".Haicâunầyngụýrằngđốixửvới
chamẹnhưthếnàocũngkhôngđemlạihậuquảgì.8. Tinrằngkhôngcóchúngsanhchếtvàtáisanh.9. Tinrằngkhôngcónhữngbậctusĩxalánhchốnphồnhoađôhội,tìm
nơivắngvẻđểhànhthiềnvànhữngbậcthiệntríthức,đứcđộcaocả,đạohạnhtrangnghiêmđãchứngđạtĐạoQuả(ámchỉchưPhậtvàchưvịALaHán).
NghiệpLànhTạoQuảTrổSanhTrongLụcGiới
Có10loạihànhđộngtốttạonghiệplành(kusalakamma)trổquảtrongDụcGiớilà:
1. Bốthí(dana)haylàlòngquảngđạirộngrãi;2. TrìGiới(sila);3. Thamthiền(bhavana);
![Page 384: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/384.jpg)
4. Lễbái(apacayana),biếttrọngngườiđángkính;5. Phụcvụ(veyyavacca);6. Hồihướngphướcbáu(pattidana);7. Hoanhỷvớiphướcbáucủangườikhác(anumodana),tâmHỷ;8. NghePháp(dhammasavana);9. HoằngPháp(dhammadesana);và10. Củngcốchánhkiếncủamình(ditthijjukamma).
Đôikhithiệnnghiệpthứbẩyđượcchialàmhai:"tándươngphướcbáucủangườikhác"(pasamsa)đượcthêmvàocùng"hoanhỷvớiphướcbáucủangườikhác"(anumodana).Điểmthứ10,chánhkiếncũngđượcchialàmhailàquiyTamBảo(tisarana)vàniệm(anussati).
Nếutínhnhưthếấythìmườithiệnnghiệptrởthànhmườihai.
Đứckhoandungquảngđạihay"TâmBốThí"tạoquảdướihìnhthứcđượcnhiềucủacải,sựnghiệp."TrìGiới"đemlạisựtáisanhtronggiatộcquýpháivàhoàncảnhanlànhhạnhphúc."ThamThiền"đưađếnsựtáisanhtrongSắcGiớivàVôSắcGiớivànângđỡ,đưahànhgiảđếngiácngộvàgiảithoát.Quảcủasự"HồiHướngPhướcBáu"làđượcmộtđờisốngsungtúc,dồidàophongphú."HoanHỷvớiphướcbáucủangườikhác"đemlạitrạngtháianvui,bấtluậntrongcảnhgiớinào."NghePháp"và"HoằngPháp"đemlạitrítuệ."KínhTrọngNgườiĐángKính"lànhântạoquảđượccóthânbằngquyếnthuộcquýpháithượnglưu."PhụcVụ"tạoquảdướihìnhthứccónhiềungườitheohầuhạvàgiúpđỡ."TánDươngHànhĐộngcủakẻkhác"đemlạihậuquảlàđượcnhiềungườikhentặng."QuyYTamBảo"sớmchấmdứtphiềnnão."Niệm"đemlạihạnhphúcdướinhiềuhìnhthức.
ThiệnNghiệpTạoQuảCóThểTrổSanhTrongSắcGiới
SauđâylànămtầngthiềnSắcGiới(RupaJhanas) hoàntoànthuộcvềtâm:7
![Page 385: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/385.jpg)
1. Tâmthiệncủasơthiền,gồm:tầm(vitakka),sát(vicara),phỉ(piti),lạc(sukha),vàtrụ(ekaggata).
2. Tâmthiệncủanhịthiềngồm:sát,phỉ,lạc,trụ.3. Tâmthiệncủatamthiềngồm:phỉ,lạc,trụ.4. Tâmthiệncủatứthiềngồm:lạcvàtrụ,và5. Tâmthiệncủangũthiềngồm:xả(upekkha)vàtrụ.
Mỗitầngtrongnămtầngthiềnấyđềulànhântạoquảtươngxứngchohànhgiảthọhưởngtrongcảnhsắcgiới,saukhitừbỏxácthânnầy.
ThiệnNghiệpTạoQuảTrổSanhTrongVôSắcGiới
CóbốntầngThiềnVôSắctạoquảchohànhgiảthọhưởngtrongnhữngcảnhtrờiVôSắc:
1. Tâmthiệnđeoníutrạngthái"khôngvôbiênthiên"(Akasanancayatana).
2. Tâmthiệnđeoníutrạngthái"thứcvôbiênthiên"(Vinnanancayatana)3. Tâmthiệnđeoníutrạngthái"vôsởhữuthiên"(Akincannacayatana).4. Tâmthiệnđeoníutrạngthái"phitưởng,phiphitưởngthiên"
(Nevasannanasannayatana).
Chúthích:
.DictionaryofPhilosophy.↩
8
1
2
![Page 386: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/386.jpg)
.TheotriếthọcPhậtGiáo,khônglúcnàokhôngcómộtloạitâmđangđeoníumộtđốitượng,vậtchấthaytinhthần.Nóicáchkhác,tâmluônluôncóđốitượng.Đốitượngcủatâmcóthểlàvậtchấtnhưtiếngđộng,hìnhsắchaytinhthầnnhưmộttưtưởng,tâmTừchẳnghạn.Mỗichậptưtưởngphátsanhrồihoạidiệtvà,trướckhidiệt,tạođiềukiệnchochậptưtưởngkếtiếpphátsanh.Sựtồntạicủamộtchậptưtưởngnhưvậynhanhđếnđộgiácquancủaconngườikhócóthểýthứcđược.Nhữngnhàchúgiảighinhậnrằngtrongthờigianmộtcáinhoáng,cóhằngtỷtỷchậptưtưởngphátsanhvàhoạidiệt.↩
.Dhammapada,KinhPhápCú,câu165.↩
.BuddhistLegends-Dhammapadatthakatha,phần2,tr.262.↩
.BuddhistLegends,trang282.↩
.Theomộtvàiquyểnsách,chínhôngđãgiếtmẹ.↩
.TheoViDiệuPhápToátYếu,AbhidhammathaSangaha,ThiềnSắcGiới(RupaJhana)cónămtầng,nhưngsáchVisuddhiMagga,ThanhTịnhĐạo,chỉnêulênbốntầng.Khôngcónhiềukhácbiệtgiữahailốigiảithích.TheoViDiệuPháp,mỗitầngThiền(Jhana)tươngứngvớimộtchithiền(tầm,sát,phỉ,lạc,trụ).TrongsáchThanhTịnhĐạotầnhnhịthiềnkhôngcònhaichitầm,sátnữamàchỉgồmbachithiền:phỉ,lạc,trụ.↩
.Đểcóthêmchitiết,xem"AManualofAbhidhamma",tácgiảNaradaThera,trang43-56.↩
2
3
4
5
6
7
8
![Page 387: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/387.jpg)
![Page 388: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/388.jpg)
TínhchấtcủaNghiệp
"Gieogiốngnào,gặtgiốngnấy."
TạpAHàm
Chúngtacóphảigặtháitấtcảnhữngnhânđãgieokhông?Khôngnhấtthiếtphảinhưthế.TrongbộAnguttaraNikaya,TăngNhứtAHàm,ĐứcPhậtdạy:
"Nếucóaichorằngconngườiphảigặtháitrọnhậuquảtheotấtcảnhữnghànhđộngtrongquákhứthìkhôngthểcóđờisốngđạođức,vàconngườicũngkhôngthểcócơhộitậndiệtphiềnnão:Nhưngnếunóirằngquảphảigặttươngxứngvớinhânđãgieothìắtcóđờisốngđạođứcvàconngườisẽcócơhộidậptắtphiềnnão."
Nhưvậy,theoPhậtGiáocóthểuốnnắn,chuyểnhoáncáinghiệp,mặcdầukinhPhápCú,câu127,códạy:
"Khôngphảibaylêntrờicao,lặnxuốngbiểnsâu,haychuivàohangnúi,màtacóthểtìmđượcnơinàotrênthếgiannầyđểlẫntránhquảdữcủaNghiệpxấu."
Nếunhưphảitrảquảcủatấtcảnhữngnghiệpđãtạotrongquákhứthìchúngsanhắtphảichịuvĩnhviễnsốngtrongđaukhổvàkhôngthểmongcóngàygiảithoát.
DầukhônghoàntoànlàmchủcáiNghiệp-vìnhânđãgieo-nhưngtacũngkhôngtuyệtđốiphảibótaychịulàmnôlệ.Dầuconngườixấuxađêtiệnnhấtcũngcóthểcốgắngtrởnêntrongsạchđạođức.Chúngtaluônluônbiếnđổivàluônluôntrởthànhmộtcáigìmới,vàcáimớiấytùythuộcchínhta,tùythuộcnơihànhđộngcủachínhta.Từnggiây,từngphúttacóthểtựcảihoán,làmchotatrởnêntốtđẹphơn,cũngnhưxấuxahơn.Dầungườitội
1
![Page 389: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/389.jpg)
lỗihưhènnhấtcũngkhôngđángkhinh.Tráilại,nêntạochohọmộtniềmtintưởngnơisựcốgắngcảithiệnbẩmchấtbìnhsanhcủahọ.Nênthươnghạihọ,biếtđâumộtlúcnàotrongquákhứtacũngcùngởtrongtìnhtrạngvớihạngngườihưhènấyvàtađãtiếnbộ.Hômnayởmộtvịtríthấpkém,họcũngcóthểcốgắngtheotavàcókhitiếntrổihơnta.
Aibiếtđượccáinghiệpđãtíchtrữcủamộtngườikhác?
Angulimala,tênsátnhânlừngdanhkhéttiếngmộtthời,đãgiếtchếtcảngànanhemđồngloại,trởthànhmộtvịALaHánvàthoátkhỏiquảdữcủanhữnghànhđộngtànácấy.
CôAmbapali,mộtgáigianghồbiếthồitâmtuhànhcũngđắcQuảALaHán.
Alavaka,dạxoahungtợnthườngănthịtngười,từbỏthóidữvàcốgắngtutập,cũngđắcQuảTuĐàHườn.
VuaAsoka(A-Dục)cótiếnglàhungácbạotàn,trởthànhmộtđấngminhquân,đổinhữngtrậngiặcxâmlăngkhốcliệtranhữngchiếndịchtruyềnbáđạolýcaosiêuthâmdiệuvàgiáohuấntừbicủaĐứcPhật,đểmưucầuhạnhphúcchomộtphầnnhânloại:
"Giữaoaidanhcủatrămngànvuachúatronglịchsửnhânloại,danhthơmcaoquývừahùngvĩvừadịudàng,vừatrongsángvừatrầmlặng,củaHoàngĐếADụcchóingờirựcrờnhưmộtvịsaotỏrạng."
Đólàmộtvàitrườnghợphiếmhoichỉrằngnhờýchíhùngdũng,conngườicóthểđổihẳntâmtánh,từxấuratốt,từdữralành.
Trongmộtvàitrườnghợpkhác,cũngcóthểquảcủamộtnhânyếumàtáisanhtrònđủ,cònquảcủamộtnhânmạnhlạiđượclắngdịu.
ĐứcPhậtdạy:
![Page 390: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/390.jpg)
"HỡinầycácTỳkhưu,ngườikiakhôngbiếtkhépmìnhvàokỹcươngcủathân,củađạolý,củatâm,củatrítuệ,ngườikémđạođức,kémgiớihạnhvàdođó,sốngđaukhổ.
"Dầumộthànhđộngtầmthườngcủangườiấycũngđủtạoquảđưavàocảnhkhổ.
"HỡinầycácTỳkhưu,ngườinọcónếpsốngkỹcươngvềphươngdiệnvậtchấtcũngnhưvềmặttinhthầnđạođức,vàtrítuệ,ngườiđạođứccaothượng,biếtlàmđiềuthiệnvàlấytâmTừvôlượngđốixửvớitấtcảmọichúngsanh.
"Ngườinhưthế,dầucómộthànhđộnglầmlạctầmthườngnhưkểtrên,hànhđộngấykhôngtạoquảtronghiệntạihaytrongkiếpvịlai.
"Tỷnhưcómộtngườikiasớtmộtmuổngmuốivàobátnước.NầyhỡicácTỳkhưu,cácthầynghĩnhưthếnào?Nướctrongbátcóthểtrởnênmặnvàkhóuốngkhông?
-BạchhóaĐứcThếTôn,có.
-Tạisao?
-BạchĐứcThếTôn,vìnướctrongbátthìítmàchovàomộtmuổngmuốithìphảimặn.
-Bâygiờ,tỷnhưngườikiađổmuổngmuốiấyxuốngsôngHằng(Ganges),nầyhỡicácTỳkhưu,cácthầynghĩsao?NướcsôngHằngcóvìmuốiấymàtrởnênmặnvàkhóuốngkhông?
-BạchhóaĐứcThếTôn,không?
-Tạisao?
2
![Page 391: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/391.jpg)
-BạchĐứcThếTôn,vìsôngHằngrộnglớn,nướcnhiều,chỉbấynhiêumuốiấykhôngđủlàmmặn.
-Cũngdườngthếấy,cótrườnghợpngườikiavìphạmmộtlỗinhỏmàchịucảnhkhổ.Ngườikháccũngtạomộtlỗitươngtợnhưnggặtquảnhẹhơnvàsaukhichết,quảkiakhôngtrổsanhnữa,dầutrổmộtcáchnhẹnhàng.
"Cóthểcótrườnghợpngườikiabịbỏtùvìăncắpnửaxu,mộtxu,haymộttrămđồngxu,vàcũngtrongtrườnghợpngườinọkhôngbịbỏtùvìnửaxu,mộtxu,haymộttrămđồngxu.
"Aibịbỏtùvìnửaxu,mộtxu,haymộttrămxu?
"Khingườitanghèokhổ,túngthiếu,bầncùngthìdầuchỉnửaxu,mộtxu,haymộttrămđồngxucũngbịbỏtù.
"Aikhôngbịbỏtùvìnữaxu,mộtxu,haymộttrămđồngxu?
"Khingườitagiàucó,dưdả,sungtúc,thìkhôngbịbỏtùvìnửaxu,mộtxu,haymộttrămđồngxu.
"Cùngmộtthếấy,cótrườnghợpngườikiachỉcómộtvàihànhđộngbấtthiệnnhỏnhặtmàphảilâmvàocảnhkhốncùng,vàcótrườnghợpngườinọcũngphạmlỗilầmynhưvậymàkhôngphảigặtquảnàotrongkiếphiệntại.Hànhđộngbấtthiệnấycũngkhôngcóhậuquảnhỏnhennàosaukiếpsốngnầy. "
NguyênDoVìSaoĐôiKhiQuảTrổSanhTráiNgượcVớiNhânĐãGieo
Nhânlànhtạoquảlành.Nhưngđãgieonhânlànhrồicònhốitiếc,đãlàmmộtviệcthiệnmàcònănnăn,hốihận,thìquảtrổsanhkhôngđượctươngxứngvớinhân.
3
![Page 392: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/392.jpg)
Tíchchuyệnsauđâylàmộtvídụ:
NgàykiaVuaPasenadixứKosalađếnhầuĐứcPhậtvàbạchrằng:
"BạchĐứcThếTôn,tạithànhSavatthi(XáVệ)cómộtnhàtriệuphúvừaquađờimàkhôngcóngườithừakế.Vìlẽấybaonhiêutàisảncủaông,gồmhàngtrămthoivàng,ngoàisốbạcvàcủacảikhác,đềuđượcbổxungvàokho.BạchĐứcThếTôn,ngườigiàucólúcấycònsanhtiềnsốngthậtkhamkhổ,ănthìchỉcơmnátvớithứcănthừavàthiu,mặcthìchỉdùngvảithôvàchỉgai,còndichuyểnthìchỉcómộtchiếcxecũkỹvớiconngựagầy."
ĐứcPhậtdạy:
"Mặcdầuvậy,trongmộttiềnkiếpnhàtriệuphúấythườngđểbátcúngdườngđếnmộtvịĐộcGiácPhậttênlàTaragasikhi.Tuyđểbátcúngdườngnhưngôngkhôngbaogiờquantâmđếncôngđứcấy.Ônglạicóýhốitiếcvìđãmấtcủa,vàtựnghĩthầm:'Phảichitađểdànhvậtthựcấychongườiănkẻởtrongnhàcònhơn.'Ngoàira,ôngcòngiếtchếtmộtngườicháuđểsangđoạtgiatài.
"Doquảlànhcủacôngđứcbốthícúngdường,ôngtáisanhbảylầntrongcảnhTrời.CũngdoquảlànhấyôngtáisanhbảylầnlàmtriệuphútạithànhSavatthi(XáVệ)nầy.Vìôngđãhốitiếc,nghĩthầmrằng:'Phảichitađểdànhvậtthựcấychongườiănkẻởtrongnhàcònhơn',nênmặcdầugiàucó,ôngkhôngthểtoạihưởngsựnghiệpvĩđạiấy,khôngdámănngon,khôngdámmặcđẹp,luônluônlosợhếtcủa,khôngdámnhờtiềnđểtạotiệnnghichođờisốngvậtchất.
"Vìđãgiếtchếtmộtngườicháuđểsangđoạttàisản,nhàtriệuphúđộcácấyphảichịuđauđớnnhiềunăm,nhiềutrămnăm,trongcảnhkhổ.Vàcũngvìhànhđộngácđộcấyôngphảichịutuyệtdòngliêntiếptrongbảykiếp,dođóbaonhiêutàisảncủaôngphảibịxungvàoquốckhố. "4
![Page 393: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/393.jpg)
Nhàtriệuphúđượcmộtsựnghiệpvĩđạinhờnhântốtđãgieo.Tuynhiênđãgieonhânlànhmàcònhốitiếcnêndùđượcsựnghiệplớnlao,ôngkhôngđượchưởng.
DuyênHỗTrợvàDuyênTrởNgại
Trongsựbáoứngcủanghiệptanênbiếtrằngcónhữngnănglựchỗtrợ,nângđỡ,tạođiềukiện,trợduyênchoquảsớmtrổsanh,vàngượclạicũngcónhữngnănglựckiềmhãm,ngănchặn,khôngchoquảtrổsanh,haynghịchduyên.
Sựsanhtrưởng(gati),thờigianhayhoàncảnh(kala),nhâncáchhaytướngmạo(upadhi),vàsựnỗlựccốgắng(payoga)lànhữngnănglựctrợduyênhaynghịchduyên,hỗtrợhayngăncảnquảtrổsanh.
Thídụnhưngườikiasanhtrưởngtrongmộtgiađìnhquýphái,giàusang,haytronghoàncảnhanlành,sựtáisanhtốtấyđôikhilàmộtnănglựcngănchặnkhôngchoquảdữtrổsanh.
Tráilại,ngườinọsanhtrưởngtronggiađìnhghèokhókhốncùng,haytrongcảnhkhổ,sựtáisanhbấthạnhcủangườinầytạođiềukiệnthuậntiệnchoquảdữtrổsanh.
DanhtừPhậtGiáogọinhữngnănglựcấylà"táisanhthuậnlợi"(gatisampatti)và"táisanhbấtthuậtlợi"(gativipatti).
Ngườikia,dầukhôngphảilàhạngthôngminh,mànhờcóNghiệptốt,sanhtrưởngtronghoàngtộcthìcũngđượcthiênhạkínhnểkiêngvì.Nếucũngkémthôngminhnhưngườiấymàsanhtronggiađìnhtúngthiếubầnhànthìắtkhôngđượckínhtrọngnhưvậy.
![Page 394: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/394.jpg)
ĐứcvuaDutthagamanixứTíchLangieonhânxấuvìđãgâychiếntranhchốngtộcTamil,đồngthờicũngtạonhiềuNghiệptốtdocáccôngtáctừthiệncótánhcáchtôngiáovàxãhội.NhờNghiệpTáiTạotốtấyNgàiđượctáisanhvàocỏiTrời.TụctruyềnrằngđếnthờiĐứcPhậtDiLạc(Metteya)rađời,Ngàisẽtrởxuốngmộtlầnchót.NhânbấtthiệnmàNgàiđãgieokhôngtrổquả,nhờđược"táisanhthuậnlợi"tronghoàncảnhtốt.
TrườnghợpvuaAjatasattu(A-Xà-Thế)làmộtthídụkhác.Phạmtrọngtộigiếtcha,nhưngvềsauôngđếngầnĐứcPhậtvàtrởnênmộtvịminhquâncótâmđạonhiệtthành.Vìmangtrọnggiếtcha,ôngphảitáisanhvàocảnhkhổ,vàdosựtáisanhbấtthuậnlợiấy,baonhiêunhânlànhôngđãgieokhôngđủduyênhỗtrợđểtrổquả.
Dungmạođẹpđẽ(upadhisampatti)hayxấuxa(upadhivipatti)làhaiyếutốkháccóthểhộtrợhaygâytrởngạichosựbáoứngcủaNghiệp.
NếunhờNghiệptốtmàngườikiađượctáisanhthuậnlợi,nhưngbấthạnhphảitậtnguyềnhaycótướngmạodungnhanxấuxíthìcũngkhônghoàntoàntrọnhưởngphướclànhcủamình.Mộtvịhoàngtửđánglẽphảinốingôichađểtrịvìthiênhạ,nhưngnếuvịấytậtnguyềncũngcóthểđólàmộttrởngại,khôngđượclênngôibáu.
Tráilại,diệnmạophươngphilàyếutốgiúpthànhcông.Mộtđứatrẻtuynghèonhưngmặtmàythôngminhsángsủacóthểlàmchongườikhácchúýđếnvàgieoítnhiềuthiệncảmđếnngườikhác.
Thờigianhaycơhộithuậnlợivàbấtthuậtlợi(kalasampattivàkalavipatti)làhaiyếutốkháccóthểảnhhưởngđếnsựbáoứngcủaNghiệp.Thítrongmộtthiêntai,tấtcảđềuphảicùngchungchịumộtsốphận.Đólàđiềukiệnbấtthuậnlợi,trợduyênchonghiệpxấutrổsanh.CũngcónhữngđiềukiệnthuậnlợilàmsuygiảmnănglựchoặcngănchặnkhôngchoNghiệpxấutrổsanh.
![Page 395: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/395.jpg)
Trongcácnănglựctrợduyênvànghịchduyên,hạnhtinhtấnhaysựnỗlựccốgắng(payoga)làquantrọnghơntấtcả.TrongsựbáoứngxủaNghiệp,tìnhtrạngcốgắnghaythiếucốgắnggiữmộtvaitròchánhyếu.Docốgắngtronghiệntại,tacóthểchuyểnNghiệp,tạoNghiệpmới,hoàncảnhmới,môitrườngmới,cảmộtthếgiớimới.
Dầucóđiềukiệnthuậnlợivàđượctrợduyênđầyđủmànếukhôngnỗlựccốgắngthìchẳngnhưngtabỏmấtcơhộiquýbáu,màcókhicònhoangphícảsựnghiệp,vậtchấthaytinhthần.
Nếubệnhmàkhôngtìmthầythuốc.Nếugặpkhókhănmàkhôngcốgắnggiảiquyết,khôngnỗlựcđểvượtqua,thìquảdữắtđượctrợduyênđầyđủđểtrổsanh.Tráilại,nếutatậnlựccốgắngđểvượtquamọikhókhăn,luônluôncảithiệnhoàncảnh,tậndụngmọikhảnăngmọicơhộihiếmcóđểvữngvàngtiếnbộthậtsự,Nghiệptốtsẽđượctrợduyênđầyđủđểtrổsanh.
MặcdầukhônghoàntoànlàmnôlệcũngkhôngtuyệtđốilàmchủcáiNghiệp,chắcchắnlànhữngyếutốtrợlựcvànghịchduyênấycũngảnhhưởngphầnnàonănglựcbáoứngcủaNghiệp,dosựtáisanh,hoàncảnh,cátính,cốgắngcánhân,vànhữngyếutốtươngtợ.ChínhlýNghiệpBáođemlạichongườiPhậttửsựanủi,niềmhyvọng,chỗnươngtựavàkhíchlệtinhthầnđểcóthểđảmvữngbướctrênconđườngtiếnbộ.
Khicóviệcbấtchắcxảyđến,khigặptrợngại,khókhăn,thấtbại,vàhoàncảnhbấthạnh,ngườiPhậttửnhậnđịnhrằngmìnhđanggặtháigiốngnàomàtrướckiachínhmìnhđãgieo,mìnhđangtrangtrãimộtmónnợđãvaylúcnàotrongquákhứ.
Tuynhiên,thayvìphảibótaychịuquyhànghoàncảnhđểchođịnhluậtNghiệpBáotựnhiêndiễntiến,ngườiPhậttửtậnlựccốgắngdiệttrừ,bứngtậngốcrễgiốngcỏxấu,vàgieotrồngnhữnggiốngtốt.Tươnglaihoàntoànnằmtrongtayta.
![Page 396: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/396.jpg)
NgườitintưởnglýNghiệpBáokhôngkhinàolênánkẻhưhèntộilỗibởivìmọingườiđềucókhảnăngvàcơhộiđểtựcảithiệnbấtcứlúcnào.Ngườikiadầuphảichịuđaukhổtronghiệntạinhưngvẫncóhyvọngnhưmọingười,rằngtrongmộtngàytươiđẹpnào,chínhmìnhcũngcóthểđạtĐạoQuảcaothượng,anvuihạnhphúcvĩnhcửutrườngtồn.Tatạođịangụcchota,dochínhhànhđộngcủata.Cũngdohànhđộngcủachínhta,tatạothiênđàngchota.
MộtngườiPhậttửthuầnthànhvàhiểubiếtchắcchắnđịnhluậtNghiệpBáokhôngkhinàovanváicầuxinđượccứurỗi.Tráilại,đặttrọnniềmtinnơichínhmình,nơihạnhtinhtấncủamình,đểđượcgiảithoát.Thayvìbótayđầuhànghayvuốtvetângbốcmộtthầnlựcsiêunhânnào,ngườiPhậttửđặttrọnniềmtinmìnhtrênýtrícủamình,vàkhôngngừnghoạtđộngđểtạoanlànhchotấtcả.
NiềmtinvữngchắcnơiNghiệpBáo"nângcaogiátrịcủahạnhtinhtấnvàkíchthíchlòngnhiệtthành",bởivìlýNghiệpBáodạymỗingườiphảilãnhlấytráchnhiệmcủamình.
ĐốivớingườiPhậttửsơcơ,địnhluậtNghiệpBáolàmộtđiềurăn.Vớihạngngườitríthức,NghiệpBáolàmộtkhíchlệ.
LuậtNhânQuảgiảithíchvấnđềđaukhổ,giảithíchtìnhtrạngbíẩncủacáiđượcgọilàSốMạngvàTiềnĐịnhcủamộtvàitôngiáovà,trênhết,giảithíchhoàncảnhchênhlệchgiũaloàingười,giữachúngsanh.
Chúngtalàvịkiếntrúcsưxâyđắpsốphậncủachúngta.Chínhtatạorahaytiệudiệtta.Chínhtatạothiênđàngchotavàcũngchínhtatạođịangụcchota.
![Page 397: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/397.jpg)
Nhữnggìtanghĩ,nói,vàlàm,làcủata.Chínhtưtưởng,lờinóivàhànhđộnglàNhgiệp.VàNghiệpđưatalênhayxuốngtừkiếpnầysangkiếpkhác,mãimãitrongvòngluânhồi.
ĐứcPhậtdạy:
"Phướcvàtộimàconngườitạoralànhữnggìmàconngườilàmchủ,nhữnggìđưaconngườiđi,từnơinầy...Lànhữnggìbéngótchạytheoconngườinhưbóngtheohình.Vậy,từđâyconngườihãytíchtrữcáitốtđểđemđinơikhác,trongtươnglai.Hãytạomộtnềntảngvữngchắcchothếgianngàymai."
Chúthích:
.AnguttaraNikaya,TăngNhứtAHàm,phần1,trang249.XemWarren,"BuddhisminTranslations",trang218.↩
.ĐứcPhậtmuốnámchỉcácvịALaHán.↩
.AguttaraNikaya,TăngNhứtAHàm,phần1,trang249,XemWarren,"BuddhisminTranslations",trang218.↩
.SamyuttaNikaya,TạpAHàm,phầni,trang91.XemWarren,"BuddhisminTranslations",trang296;vàGrimm,"TheDoctrineoftheBuddha",trang248.↩
.KindredSayings,phầni,trang98.↩
5
1
2
3
4
5
![Page 398: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/398.jpg)
![Page 399: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/399.jpg)
Khởithủycủađờisốnglàgì?
"Nầyhỡicácđệtử,khởiđiểmcủamộtcuộchànhtrìnhxaxôinầythậtkhôngthểquanniệmđược.ChúngsanhbịbaotrùmkínmíttrongmàngVôMinh.BịdâyÁiDụctróibuộcchặtchẽ,khôngthểkhámphákhởiđiểmcủacuộcluânchuyểntriềnmiên,cuộchànhtrìnhvôđịnh."
TạpAHàm
ĐốivớingườiPhậttử,táisanhkhôngphảilàlýthuyếtsuôngmàlàmộtsựkiệncóthểchứngminhbằngnhữngtrườnghợphiểnnhiênđãxảyra.ThuyếttáisanhlàgiáolýcănbảncủaPhậtGiáo,mặcdầumụctiêucuốicùngcủaPhậtGiáolàNiếtBàn-sựchấmdứttáisanh-cóthểthànhđạtngaytrongkiếpsốnghiệntại.
LýtưởngcủachưvịBồTát,hayBồTátĐạo,vàgiáolývềconđườnggiảithoátcũngđềuđặtnềntảngtrênthuyếttáisanh.
Nhữngvănkiệnlịchsửtrongtưtưởngnhânloạicóghinhậnrằngthuyếtluânhồi,xemnhưsựchuyểnlinhhồnhayđầuthai,đãđượccáctriếtgianhưPythagore,cácthihàonhưShelley,Tennyson,WordsworthvànhiềunhânvậtkhácởphươngĐôngcũngnhưphươngTâychấpnhận.
TakhôngnênlẫnlộngiáolýtáisanhcủaPhậtGiáovớithuyếtchuyểnsinhlinhhồn,hayđầuthai,củamộtvàihệthốngtínngưỡngkhác,bởivìPhậtGiáokhôngnhìnnhậncósựchuyểnsinhcủamộtlinhhồntrườngcửu,domộtThầnLinhtạorahayphátxuấttừmộtĐạiHồn(Paramatma).
ChínhNghiệp,tứchànhđộng,tạođiềukiệnđểtáisanh.Nghiệpquákhứtạođiềukiệnđểtáisanhtrongkiếphiệntại.Nghiệphiệntạiphốihợpvớinghiệpquákhứ,tạođiềukiệnđểtáisanhtrongkiếpvịlai.Hiệntạilàconđẻcủaquákhứvàtrởnênchamẹcủatươnglai.
![Page 400: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/400.jpg)
Hiệntạilàmộtsựthậthiểnnhiên,khôngcầnphảichứngminh.Quákhứđượcghinhậntrongtrínhớhaymộtnơinàokhácnhưbáochí,sáchvởv.v...vàýniệmvềtươnglaicăncứtrênnhữngkếhoạchđặttrước,nhữngsuyluận,nhữngtínhtoánsẽthựchiện.
Nếuquảquyếtrằngcóquákhứ,hiệntại,vàtươnglaithìtứcnhiêntaphảiđứngtrướcmộtvấnđề:Nguồngốctốihậucủađờisốnglàgì?Khởiđiểmcủađờisốngởchổnào?
Đểgiảiđáp,cóluồngtưtưởngchủtrươngrằngnguyênnhânđầutiêncủađờisốnglàmộtnguyênlý,mộtnănglựccủavũtrụ,haymộtThầnLinhtoànnăng.Mộtluồngtưtưởngkháckhôngnhậncónguyênnhânđầutiênvìtheokinhnghiệmchung,trongchuỗidàinhânvàquả,nhânsanhquả,quảtrởthànhnhân,mãimãiliêntụcnhưthế,khôngthểquanniệmmộtkhởiđiểm.
Theoluồngtưtưởngthứnhấtthìđờisốngcómộtkhởiđiểm .Hệthốngthứnhìchủtrươngkhôngcókhởiđiểm.Theosựnhậnxétcủamộtvàinhânvật,quanđiểmchorằngmọivậtphảicómộtnguyênnhânđầutiêncũngvôlýnhưtaquanniệmcóhìnhtamgiácmàlạitròn.
CóthểbiệngiảirằngđờisốngphảibắtđầutrongmộtquákhứvôđịnhnàovàkhởiđiểmấytứclàTạoHóa.Trongtrườnghợpấykhôngcólýdonàotakhôngthểnêulênthêmmộtcâuhỏi:"CònnguyênnhânnàosanhraTạoHóa?"
Trongnhữngmônpháichủtrươngcónguyênnhânđầutiên,córấtnhiềuquanđiểmkhácnhau.NhiềugiáochủvàtriếtgiađãdùngdanhtừkhácnhaunhưParamatta,Brahma,Isvara,ThượngĐế,ĐấngToànNăng,Allah,ĐứcChúaTrời,ĐứcChúaCha,ĐấngTạoHóa,LuậtTuầnHườn,NguyênNhânVôNhân,BảnThểThầnLinh,Pakati,Padhanav.v...
1
![Page 401: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/401.jpg)
TheoẤnĐộGiáo,tấtcảnhữngAtma,haylinhhồn,đềuphátsanhtừĐạiHồn(Paramatma),vàtừkiếpnầyđầuthaisangkiếpkhác,đếnchừngnàolinhhồnấyhợpđủđiềukiệnđểnhậptrởvềĐạiHồn.Tacóthểnênlênmộtcâuhỏi:-"Vậylinhhồn(atma)ấy,khiđãnhậpvàoĐạiHồn,cócònphảixuấtrakhỏiĐạiHồnnữađểđầuthaikhông?"
CơĐốcGiáochủtrươngcónguyênnhânđầutiên.NguyênnhânấylàĐấngThượngĐếToànNăng,vàmọiviệctrongđờisốngđềudonơiýmuốncủaNgài.
Khiđềcậpđếnvấnđềnầy,Schopenhaeurviết:
"Ngườinàotựchorằngmìnhđượcsanhratừhư-khôngphảinghĩrằngmìnhsẽtrởthànhhư-không.Nhưvậy,trướcđờisốngđãcómộtquákhứvôtận.Rồimộttươnglaivôtậnlạibắtđầu,vàxuyênquacảquákhứ,hiệntại,vàvịlai,ấymìnhkhôngbaogiờngừngsống,thậtlàmộtýnghĩquáidị.
"Hơnnữanếutáisanhvàothờiđiểmtuyệtđốithìchếttứcnhiênlàphảichấmdứtsựtuyệtđối,vàquảquyếtrằngconngườiđượcsanhratừhưvô,bắtbuộcphảidẫnđếnkếtluậnrằngsaucáichếttuyệtđốikhôngcòngìnữa."
SpencerLewiscũngluậnrằng:
"TheonhữngnguyêntắcThầnhọc,conngườiđượcsanhramộtcáchđộcđoán,khôngđượcthămdòýmuốntrướckhisanh,vàkhirađời,khôngcóphướcbáucũngkhôngtộilỗi,khôngsangkhônghèn,từbướcđầutiếntrìnhcủakiếpsốngđếnhơithởcuốicùng.Khôngaicầnbiếtđếnnhữngýnguyện,nhữngướcvọng,nhữngđiềumongmỏi,nhữngmụctiêutranhđấu,haynhữnglờinguyệnvớitấtcảtâmthànhcủamộtcánhân.ĐólàtínhcáchtiềnđịnhcủathuyếtThầnHọc.
2
![Page 402: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/402.jpg)
"GiáothuyếtchủtrươngrằngtấtcảmọingườiđềutộilỗitừlúcrađờivàtộitruyềnkiếpấyđãđượcgâynêndomộtlỗilầmcủaAdam,làmộttháchđốcônglý,tháchđốtìnhthương,lòngtừái,vàtánhcánhvôtưvạnnăng."
Huxleynói:
"Nếuchúngtanhậnđịnhrằngcómộtnhânvậtnàocốtìnhtạonênvũtrụnầyvàlàmchonósốngthìtheoýtôi,rỏràngnhânvậtấykhôngtừáivàcôngbình,màtheosátnghĩacủadanhtừ,lạicòncóáctâmvàbấtcông."
TheoEinstein:
"Nếunhânvậtấytoànnăng,tứcnhiênmỗiđiềugìxảyra,mỗihànhđộng,tưtưởng,củaconngười,mỗicảmgiácvànguyệnvọngcủaconngười,đềulàcôngtrìnhcủaNgài.VậythìlàmsaocóthểnghĩrằngconngườibịbắtbuộcphảichịutráchnhiệmvềnhữnghànhđộngvàtưtưởngcủamìnhtrướcĐấngThầnLinhVạnNăngấy?
"Khibanbốnhữnghìnhphạtvàphầnthưởngthìchínhnhânvậtấy,trongmộtgiớihạnnào,cũngtựphánxửlấymình.LàmsaosựkiệnnầycóthểphùhợpvớilòngtừthiệnvàđứctánhcôngminhchánhtrựcmàtagánchoNgài?"
TheoCharlesBradlaugh:
"Sựhiệnhữutộilỗitrongthếgianlàmộttrởngạikhủngkhiếpchonhữngngườitintheochủnghĩahữuthần.Đaukhổ,khốncùng,tộiác,bầncùng,đốichiếuvớilòngbácáivĩnhcửu,vàtháchđốmộtcâugiảiđápvềnhữnglờituyênbốcủavịThầnLinhđượcxemlàToànThiện,ToànTriVàToànNăng."
KhiđềcậpđếnvấnđềThượngĐếvànổiđaukhổcủanhânloại.GiáosưJavanaB.S.Haldaneviết:
![Page 403: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/403.jpg)
"Cóhailẽ,hoặcđaukhổlàđiềukiệntấtyếuđểconngườicảithiệntâmtánhmình,hoặcThượngĐếkhôngToànNăng.
"Cóngườiđaukhổítnhưngtâmtánhthậttốtnhờcódiễmphúcđượcsanhtrưởngvàomộtgiađìnhcógiagiáo,sựkiệnnầyđánhđỗlẽthứnhất.
"Vềđiểmthứnhì,nếutaquytráchnhiệmvềmộtThầnLinhToànNăng,tứcnhiênvịnầycóthểtạonênmọiviệctheoýmuốn.Đàngkhác,nếuquansáttoànthểvũtrụtasẽthấymộtvàikhuyếtđiểmcầnphảisửasai.VàmộtđấngTạohóacóthểtạobấtluậngìNgàimuốn."
Trongmộtcơntuyệtvọngvàolúcvềgià,thihàoLordTennysoncũngđãmạnhmẽphảnđốiThượngĐếlànhânvậtđãtừngnói,nhưcóghitrongkinhIsaiah,"Tatạohòabìnhvàtộilỗi"(IsaiahXXV,7):
"Thếnào?Tôicóthểxemđólàtìnhthươngvôhạnđãphụcvụchúngtatốtđẹpchăng?Hayđólàsựhungbạovôtận,sựhungbạođãtạonênđịangụctrườngcửu?Đãtạorata,biếttrướcchúngta,đãphánxửchúngta,vàThượngĐếmặctìnhlàmtấtcảtheoýriêngcủamình.Bàmẹđãquađờicómaymắnhơn,vìbàkhôngcònnghetiếngthìthầmthanthởcủachúngta."
NhữngtácgiảđộcđoánthờixưađãtuyênbốrằngThượngĐếtạoconngườitheohìnhảnhcủaNgài.Mộtvàitưtưởnggiahiệnđại,tráilại,nóirằngchínhconngườitạoThượngĐếtheohìnhảnhcủamình.
VănhàoVoltairechorằngThượngĐếlàsảnphẩmcaoquýnhấtmàconngườiđãtạo .
Vớisựtrưởngthànhcủanềnvănhóanhânloại,quanniệmcủaconngườivềThượngĐếcũngdầndầnđượccảithiện.HiệnnaycómộtkhuynhhướngthaythếThượngĐếhữungãbằngmộtThượngĐếvôngã.
3
4
![Page 404: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/404.jpg)
Dầusaokhôngthểquanniệmmộtnhânvậttươngtợ,biếttấtcảmọiviệcvàcómặtởkhắpmọinơi,mộtkếttinhcủatấtcảnhữnggìtốtđẹpởtronghayởngoàivũtrụ.
Khoahọchiệnđạicũngcốgắngtheosátvấnđềvớisựhiểubiếthệ-thống-hóacógiớihạncủamình.Theokhoahọctalàsảnphẩmtrựctiếpcủatinhtrùngvàminhchâucủachamẹ.Nhưngkhoahọckhônggiảithíchthỏađángphầntâmlinhlàthànhphầnvôcùngquantrọnghơncơthểvậtchấttrongguồngmáyphứctạpcủaconngười.Trongkhiquảquyết"omnevivumexvivo",tấtcảđờisốngđềudođờisốngsanhra,khoahọccũngchủtrươngrằngtâmvàsựsốngđượcsanhratừchỗkhôngcósựsống.
Theoquanđiểmcủakhoahọc,chúngtađượcsanhrahoàntoàndonơichamẹ.Vậy,trướcđờisốngcủata,bắtbuộcphảicóđờisốngcủachamẹtav.v...Dođó,"trướcđờisốngcóđờisống",mãimãiđếnnguyênsanhchất(protoplasm)đầutiên.Nhưngđếnđâykhoahọckhôngthểgiảithíchdođâucónguyênsanhchấtđầutiênấy.
Trướcvấnđềkhởithủycủasựsống,tháiđộcủaPhậtGiáonhưthếnào?
TrướctiêntaphảinhậnđịnhrằngĐứcPhậtkhôngcóýgiảiquyếttấtcảnhữngvấnđềluânlývàtriếthọccủanhânloại.ĐứcPhậtkhônghềđềcậpđếnnhữngvấnđềnàokhônghướngvềsựcảithiệnconngườihayvềsựgiácngộ.ĐứcPhậtcũngkhôngđòihỏiởtínđồmộtđứctinmùquángvềnguyênnhânđầutiêncủađờisống,cũngnhưvềcácvấnđềkhác.
ThuởnọcómộtvịtỳkhưutênMalunkyaputta,cảmthấylốitugiảithoáttừngbậccủaĐứcPhậtrấtchậmchạpnênâncầnbạchvớiĐứcPhậtrằngNgàichưahềđềcậpđếnnguồngốccủađờisống,vànếuNgàikhônggiảithíchliềnđiểmấythìthầysẽtừbỏđờitusĩđểhoàntục.Vịtỳkhưunói:
![Page 405: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/405.jpg)
"BạchĐứcThếTôn,nhữnglýthuyếtnầychưađượcNgàigiảithíchrõràngminhbạch.Ngàiđãgácvấnđềấyquamộtbên,khôngdạyđếnrằngthếgiancóvĩnhcửukhông,thếgiancógiớihạnhayvôcùngtận?NếuĐứcThếTôngiảirõnhữngđiềuấyconsẽtiếptụcđitheoNgàiđểsốngđờitusĩthanhcao.Nếukhông,consẽgiãtừNgài.
"NếuĐứcThếTônbiếtchắcrằngthếgianlàvĩnhcửuthìxinNgàigiảithíchminhbạchchoconrằngthếgianlàvĩnhcửu,NếuĐứcThếTônbiếtchắcrằngthếgiankhôngvĩnhcửu,xinNgàigiảirõchoconrằngthếgiankhôngvĩnhcửu.Chắcchắntrongtrườnghợpnầy,đốivớingườikhônghiểubiếtvàkhônggiácngộthìđiềuđánglàmhơnhếtlàphảinóirằng:tôikhôngbiết,tôichưagiácngộ".
ĐứcPhậtthảnnhiên,chậmrãihỏivịtỳkhưulầmlạckiacóphảiôngtaxuấtgiađituvớimụcđíchgiảiquyếtnhữngvấnđềtươngtợnhưthếkhông?
-BạchĐứcThếTôn,không.
ĐứcPhậtkhuyênthầytỳkhưukhôngnênlãngphíthờigianvànănglựctrongnhữngviệcchỉlàmchậmtrễtiếnbộtinhthầncủamình.
Ngàidạy:
"NầyMalunhyaputta,kẻnàonóirằng,taquyếtkhôngxuấtgiatheoĐứcNhưLaiđểsốngđờiđạohạnhtrướckhiNgàigiảirỏchotađiềuấy-kẻấysẽchếttrướckhingheNhưLaigiảithích.
"Thídụcómộtngườikiabịbắnsâuvàomìnhmộtmũitêncótẩmthuốcđộc.Bạnbèthânquyếnchạyđitìmlươngyđểcứuchữa.
"Tronglúcấybệnhnhânnói:tôisẽkhôngchoairútmũitênnầyra,trướckhigiảithíchtậntườngvềnguồngốccủamũitên,ngườinàobắntôi,bảnchấtcủamũitênlàthếnàov.v...,ngườiấysẽchếttrướckhôngđượcnghe
![Page 406: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/406.jpg)
giảithích.
"Cũngcùngthếấy,kẻnàonói:-''TôisẽkhôngtheoĐứcNhưLaiđểsốngđờitusĩtrướckhiNgàigiảirỏchotôithếgiancóvĩnhcửuhaykhông,thếgiancógiớihạnkhông,hayvôcùngtận...",kẻấysẽchếttrướckhiđượcngheĐứcThếTôngiảithích.
"Nếutinrằngthếgiannầylàtrườngtồnvĩnhcửu,chínhsựtintưởngấycóphảilàđờisốngphạmhạnhcủabậctusĩkhông?
-Dạ,không.
-"Tuynhiên,dầutinrằngthếgianlàvĩnhcửuhaykhông,vẫncósanh,cógià,cóchết.Chấmdứtsanh,lão,bệnh,tửlàđiềumàNhưLaihằnggiảnggiải.
"NầyMaluankyaputta,NhưLaikhônghềnêulênvấnđềthếgiancóvĩnhcửuhaykhông,thếgiancógiớihạnhayvôcùngtận.Tạisao?
"Bởivìnhữngđiềuấykhôngíchlợi,khôngthểlàmnềntảngchođờisốngphạmhạnh,khôngchấmdứtsânhận,phiềnnão,khôngdẫnđếnsựdậptắt,trạngtháivắnglặng,trítuệgiácngộhaylàNiếtBàn.VìvậyNhưLaikhôngđềcậpđếnvấnđềấy."
TheoPhậtGiáo,chúngtađượcsanhratừcáibàothaihànhđộng(Kammayoni).ChínhhànhđộnghayNghiệpcủatatrongquákhứlàcáibàothainuôidưỡngvàtạođiềukiệnđểtáisanh.Chamẹcấuhợpnềntảngvậtchất.Nhưvậy,trướcchúngsanhcóchúngsanh.Trướcmộtchúngsanhtrongkiếphiệntạiphảicómộtchúngsanhtrongkiếpquákhứ.Lúcthọthai,chínhNghiệptạođiềukiệnchothứcđầutiênlàmnguồnsốngchothaibào.ChínhNghiệplựcvôhình,phátsanhtừkiềpquákhứ,tạonhữnghiệntượngtâm
5
![Page 407: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/407.jpg)
linhvànhữnghiệntượngsinhkhítrongmộthiệntượngvậtlýsẵncó-tứctinhtrùngvàminhchâucủachamẹ-đểgồmđủbayếutố,tamnguyên,cấuthànhconngười.
Đềcậpđếnvấnđềthọthai,ĐứcPhậtdạy:
"Nơinàocóbayếutốấyhợplạilàmầmsốngkhởisanh.Nếuchavàmẹgặpnhaumàkhôngnhằmthờikỳthọthaicủamẹvàkhôngcómộtchủngtử(Gandhabba)thìkhôngcómầmsống.Nếuchamẹgặpnhautrongthờikỳthọthaicủamẹmàkhôngcósựphốihợpcủamộtchủngtử(Gandhabba)thìcũngkhôngcómầmsống.Nềuchamẹgặpnhaunhằmthờikỳthọthaicủamẹvàcómộtchủngtửthìcómầmsống,dosựphốihợpcủabayếutố. "
Gandhabbaởđâykhôngcónghĩalà"mộtvịtrờimàngườitachorằngcóbổnphậnchứngkiếnviệcthọthai" haymộtmụbà,màchỉlàmộtchủngtử,hayyếutốnòngcốttrongbàothai.DanhtừGandhabbachỉdùngtrongtrườnghợpđặcbiệtnầythôi.Takhôngnênlầmlẫnvớimộtlinhhồntrườngcủu.
Cósựtáisanhởchỗnầytứcnhiênphảicómộtchúngsanhchếtởmộtnơinàokhác.Nóimộtcáchchínhxác,cáisanhcủamộtchúngsanh,tứcsựcấuhợpcủangũuẩn(Khandhanampatubhavo),haynhữnghiệntượngtâm-vật-lýtrongkiếphiệntại,chuyểntiếpliềntheocáichếtcủamộtchúngsanhvừaquađời,cũnggiốngnhưtathườngnói,khimặttrờilặnởmộtnơitứclàmặttrờimọcởmộtnơikhác.Câunóicóvẽbíhiểmấycóthểrỏràngvàdễhiểuhơnnếutahìnhdungđờisốngnhưmộtlượnsóng,chớkhôngphảinhưmộtđườngthẳng.Lượnsóngnổilên,rồihạxuốngđểbắtđầulượnsóngmới.Tuyhailượnsóngkhácnhaunhưngkhôngcómộtthờigiangiánđoạn.Sanhvàtửchỉlàhaigiaiđoạntrongmộttiếntrình.Sanhrồitử,tửrồisanh,sựluânlưubấttậnsanh-tử,tử-sanhcủachuỗidàinhữngkiếpsốnggọilàluânhồi(samsara),mộtcuộcđibấtđịnh,mãimãivàkhôngmụcđích.
6
7
8
![Page 408: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/408.jpg)
Nguồngốccủađờisốnglàgì?
ĐứcPhậttuyênbốrõràngrằngkhôngthểbiếtđượcgiớihạnsựluânlưucủanhữngkiếpsốngtrongvòngluânhồi.Chúngsanh,bịlớpvôminhbaotrùmvànhữngdâyáidụctróibuộc,mãimãithênhthangtrongvòngluânhồi.Khởiđiểmcủacuộchànhtrìnhxaxôiấykhôngthểnhậnra.
Đờisốngtựahồnhưdòngnướcchảytrôivôcùngtận.Ngàynàocòntiếpnhậnnướcbùncủavôminhvàáidụcthìdòngđờicòntrôichảyvàchỉngưngkhinàovôminhvàáidụchoàntoànbịcắtđứt.Chừngấythìkhôngcòntáisanhnữa,nhưtrườnghợpchưvịALaHán.Takhôngthểxácđịnhkhởiđiểmcủadòngđời.Nguồngốcvàlịchtrìnhtiếnhóacủavũtrụ,ĐứcPhậtkhôngđềcậpđến.
Chúthích:
."Khôngcólýdonàođểgiảđịnhrằngthếgiancómộtkhởiđiểm.Ýniệmchủtrươngsựvậtphảicómộtkhởiđiểmphátsanhdotrítưtưởngnghèonàn."BertrandRussel-"WhyIamnotaChristian".↩
.Xem"TheWorldasWillandIdea".↩
.Xembàiviếtcủaôngvề"ApleaforAtheism-Humanity'sGainfromUnbelief".↩
1
2
3
4
![Page 409: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/409.jpg)
."RõràngkhôngthểchứngminhmộtcáchchínhxácsựhiệnhữucủaThượngĐế.Chođếnnay,hầuhếtcácchứngminhđềunêulêntrongtiênđềnhưdẫnchứng,nhữnggìsẽphảiđượcchứngminhởphầnkếtluận".ReverendW.Kirkustrong"OrthodoxyScriptureandReason",trang34.
"Tađượchướngdẫnđếnchổphảinhìnnhậnrằngcónhữngtộilỗixấuxatrongvũtrụ.VàđólàtráchnhiệmcủaThượngĐế.ChúngtakhôngthểphủnhậnkhuyếtđiểmcủaThượngĐếđãchotộilỗivàđaukhổtồntại."CanonC.E.Raventrong"TheGroundsofChristianAssumption".↩
.MajjhimaNikaya,TrungAHàm,CulaMalunkyasutta,số63.↩
.MajjhimaNikaya,TrungAHàm,Mahatanhasamkhayasutta,số38.
Mặcdầuđèncósẵntimvàdầu,nhưngnếukhôngcóngọnlửatừbênngoàichâmvàoắtkhôngcóánhsáng.↩
.XemF.L.Woodward,"SomeSayingsoftheBuddha",trang40.↩
4
5
6
7
8
![Page 410: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/410.jpg)
.Anamataggo'yambhikkhavesamsaro,pubbakotinapannayatiavjjanivarananamsattanamtanhasamyojananamsandhavatam.
"Khởiđiểm,hỡicácđạohữu,thậtkhôngthểđolườnghaytínhtoánđược.Lịchtrìnhdiễntiếncủanócũngvậy.Cáiđiểmđấutiêncủacuộcchạydàiđăngđẳngcủanhữngchúngsanhbịchelấpkínmíttrongvôminhvàbịtróichặtvàoáidục,quảthậtchưađượckhámphá".F.L.Woodward,"KindredSayings",phầniii,trang118.
"Khôngthểquanniệmđượcđiểmkhởiđầucủavòngluânhồi.Khôngthểkhámpháđượckhởiđiểmnguyênthủycủachúngsanhvốnbịchelấptrongmànvôminhvàdínhmắctrongáidục,đangvộivã,hấptấp,chạyđảođiênxuyênquavòngsanhtửliêntụctiếpdiễn"--NyanatylokaThera.
Samsara,luânhồi,theođúngnghĩauyênnguyêncủadanhtừ,làcuộcđithênhthangbấtđịnhvàkhôngngừng.SáchAtthasaliniđịnhnghĩadanhtừSamsaranhưsau:Khandhanampatipatidhatu-ayatananacaAbbhocchinamvattamanasamsarotipavuccati.
Samsara,luânhồi,làsựtiếpdiễnkhôngngừngcủangũuẩn,tứđạivàlụccăn.↩
8
![Page 411: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/411.jpg)
![Page 412: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/412.jpg)
ĐứcPhậtvàvấnđềThầnLinhTạoHóa
"TaliệtBrahmavàohạngbấtcôngđãtạonênmộtthếgianhưhỏng."
TúcSanhTruyện.
Phạnngữ(Pali)tươngđươngvớidanhtừ"TạoHóa"trongcáctôngiáokháclàIssara(Sanskrit,BắcPhạn,làIsvara),hayBrahma.
TrongtoànbộTamTạng,tuyệtđốikhôngcóđoạnnàođềcậpđếnsựhiệnhữucủamộtTạoHóa.NhiềulầnĐứcPhậtphủnhậnmộtlinhhồntrườngcửu(atta).NgàituyệtnhiênkhôngchấpnhậncómộtđấngTạoHóa,bấtluậndướimộthìnhthức,mộtnănglựchaymộtchúngsanh.
MặcdầuĐứcPhậtkhônghềđặtmộtThầnLinhsiêunhânnàolêntrênconngười,cóvàihọcgiảcũngquảquyếtrằngNgàiđặcbiệtkhôngđềcậpđếnvấnđềtranhluậnquantrọngấy.NhữngđoạnkinhtríchrasauđâysẽrọisángquanđiểmcủaĐứcPhậtvềThầnLinhTạoHóa.
TrongbộAnguttaraNikaya(TăngNhứtAHàm),ĐứcPhậtcónêubaquanđiểmkhácnhauđangthịnhhànhtrongthờibấygiờ.Mộttrongbaquanđiểmấylà"tấtcảnhữngthọcảmcủaconngười,dầuhạnhphúc,đaukhổhayvôký,đềudomộtđấngTốiCaotạonên(Issaranim-manahetu). "
Theoquanđiểmtrên,chúngtanhưthếnàolàdođấngTạoHóamuốnchotanhưthếấy.SốphậncủatahoàntoànmằmtrongtayTạoHóa.TấtcảđềudoTạoHóađịnhđoạt.Đứctánhgiảđịnhgọilà"ýtrítựdo"màngườitagánchoconngười,tạovậtcủađấngTạoHóa,tứcnhiêntrởthànhvônghĩa.
Đềcậpđếnvấnđềđịnhmệnh,ĐứcPhậtdạy:
1
![Page 413: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/413.jpg)
"Nhưvậy,chínhdoýmuốnvàsựtáctạocủađấngTốiCaomàconngườitrởthànhsátnhân,trộmcắp,tàdâm,giảdối,phỉbáng,thôlỗ,nhảmnhí,thèmthuồng,khátkhao,hiểmđộc,tinhquái,vàhiểubiếtsailầm.Dođó,nếuchủtrươngrằngcómộtThầnLinhlànguồngốccủatấtcảnhữngđiềuấy,thìconngườisẽkhôngcònýmuốn,hoặccốgắng,cũngkhôngthấycósựcầnthiếtđểlàm,hoặctránhkhônglàmhànhđộngấy. "
TrongkinhDevadahasutta ,khigiảngvềlốitukhổhạnhcủacácđạosĩlõathể,ĐứcPhậtlưuýcácđệtửnhưsau:
"NầyhỡicàcTỳkhưu,nếuquảthậtchúngsanhgánhchịuđaukhổhaythọhưởnghạnhphúcvìđólàýmuốncủaThầnLinhTạoHóa(Issaranimmanahetu)thìvịThầnLinhđãtạonênnhữngvịtusĩkhổhạnhlõathểkiachắcchắnlàmộtnhânvậtđộcác,vìcácngườiấychịuđaukhổkhủngkhiếp."
KinhKevaddhasuttacótườngthuậtcuộcđốithoạigiữamộtvịtỳkhưutọcmạchmuốntìmhiểuvàmộtvịBrahma(PhạmThiên)tựxưnglàđấngTạoHóa.
ThầytỳkhưumuốnbiếtđếnđâuTứĐại(đất,nước,lửa,gió)phảitiêudiệt,lạigầnvịMahaBrahma(ĐạiPhạmThiên)vàhỏi:"XinNgàihoanhỷgiảnggiảiđếnđâubốnnguyêntố'đất,lửa,nước,gió',chấmdứt,khôngđểlạidấuvết?"
"Nầyđạohữu,vịMahaBrahma(ĐạiPhạmThiên)trảlời,talàđấngBrahma(PhạmThiên),đấngMahaBrahma,đấngTốiThượng,đấngVôSong,làChúaTể,bậcToànThắng,làNgườiToànQuyềnCaiTrị,làChacủanhữngchúngsanhđã,đang,vàsẽrađời."
Vịtỳkhưulặplạilờicầukhẩnvàđượctrảlờiynhưtrước.
2
3
![Page 414: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/414.jpg)
Khithầyhỏilầnthứba,ĐứcBrahmanắmtaythầydắtrangoàivàthúthậtnhưsau:
"Nầyhởiđạohữu,cácvịtrongđámhầucậntatintưởngrằngĐứcBrahma(PhạmThiên)thấy,hiểubiếtvàthấutriệtmọiviệc.Vìlẽấy,trướcmặthọtakhôngthểtrảlờivớiđạohữurằngtakhôngbiếtđếnbốnyếutố'đất,nước,lửa,gió'phảichấmdứt,khôngđểlạidấuvết.ĐạohữubỏĐứcThếTônđểđitìmhiểunhữngvấnđềtươngtợởnơikhácthìrõthậtlỗilầmvàtráiđạo.Hởiđạohữu,đạohữuhãytrởvề,đếnhầuĐứcPhật,vàxinNgàigiảithích.Ngàigiảngthếnàothầyhãytintheolời."
TrongkinhPatikaSutta ,ĐứcPhậtnhắclạinguồngốccủaMahaBrahma,ngườiđượcgọilàđấngTạoHóavàdạyrằng:
"Vềđiểmnầy,hỡicácđệtử,vìđượcsanhrađầutiên(trongchâukỳmớicủathếgiannầy)nênnghĩrằng:--'TalàđấngPhạmThiên,đấngĐạiPhạmThiên,làbậcToànThắng,ToànTri,ToànQuyềnĐịnhĐoạt,làGiáoChủ,làTạoHóa,làChúaTể,làNgườiChỉĐịnh,làChủNhânCủaChínhTa,Chacủanhữngchúngsanhđã,đang,vàsẽrađời.Chínhtađãtạotấtcảchúngsanhấy.Tạisaovậy?Mộtkhoảnhkhắctrướcđâytanghĩ,'Phảichicónhữngchúngsanhkhácđượcrađời!'Đólàlờichúnguyệntrongtâmta.Vàtứckhắc,cónhữngchúngsanhchàođời.'
"Vànhữngngườimớiđượcsanhrasaunầynghĩ:--'VịỨngcúngkiachắclàđấngPhạmThiên,đấngĐạiPhạmThiên,bậcToànThắng,ToànTri,ngườiCầmQuyềnĐịnhĐoạt,làGiáoChủ,làngườiSángTạo,làTạoHóa,làChúaTể,làChủNhâncủaChínhNgài,làChacủanhữngchúngsanhđã,đang,vàsẽđượcrađời'.
"Vềđiểmnầy,hỡicácđệtử,chínhvịđượcsanhrađầutiênấycónhiềutuổithọhơn,đẹpđẽhơn,cónhiềuquyềnlựchơn.Cònnhữngvịsanhrasauthìtuổithọngắnhơn,kémđẹpđẽvàítquyềnlựchơn.Vàrấtcóthểnhưthế
4
![Page 415: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/415.jpg)
nầy,hởicácđệtử,mộtvàivị,đãởtrongcùngtrạngtháivớivịtrước,đãchết,vàtừcảnhgiớiấy,táisanhvàotrạngtháinầy(làmngườitrênquảđịacầu).Đếnnhưvậy,ngườiấycóthểtừbỏđờisốnggiađìnhđểxuấtgialàmtusĩkhôngnhàcửa.Bỏnhàrađi,ngườinầycốgắng,kiêntrìtutập,tăngtrưởngđạotâm,càngtinhtấn,càngbềntrítraugiồitrítuệ,vàmộtngàykiathànhđạttâmphỉlạc,antrụvànhờđócóthểnhớlạitiềnkiếpvàchỉnhớđếnmứcđóthôi,khôngxahơnnữa.Vìtrínhớgiớihạnnhưthếngườikianghĩ:--'VịPhạmThiên,bậcỨngCúngkia,bậcToànThắng,ToànTri,ngườiCầmQuyềnĐịnhĐoạt,GiáoChủ,NgườiSángTạo,TạoHóa,ChúaTể,ngườiCầmQuyềnChỉĐịnh,BậcChủNhânCủaChínhMình,Chacủanhữngchúngsanhđã,đang,vàsẽrađời,ngườiđãtạonênta.Vịnầyquảthậtlàtrườngtồn,vĩnhcửu,vữngbền,khôngbiếnđổi,Ngàisẽtồntạinhưthếấymãimãi.Nhưngchúngtađãđượcvịấytạonên,chúngtadođấymàra,vậychúngtalàvôthường,phảibiếnđổi,khôngbềnvữngbền,tuổithọngắn,phảichết.'
"Đólàkhởiđiểm,bướcđầucủatấtcả.Đúngvậy,đólàgiáolýcổtruyền.VàcâutruyệnấyđượctạodựngdoBrahma,vịPhạmThiên."
TrongTúcSanhTruyệnBhuridattaJakata,số543,BồTáthỏivịtạohóagiảđịnh,ngườimàthờibấygiờđượctinlàcầmcáncâncônglýcủavũtrụ,nhưsau:
"Ngườicómắtắtthấycảnhđauthươngcủađờisống.TạisaoPhạmThiênkhôngtạomộtvũtrụtốtđẹpNếuoailựccủaNgàilàvôhạn?TạisaoítkhiNgàinângtaylênđểbanphướclành?TạisaotạovậtmàdochínhNgàitạoraLạiphảibịđọađầytrongcảnhkhổ?TạisaoNgàikhôngbanhạnhphúcchotấtcả?Tạisaođờisốnglạidẩyđầy
![Page 416: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/416.jpg)
Giảdối,lừađảo,mêmuội?TạisaogianthamlạithắngCònchânthậtvàcônglýlạithấtbạinặngnề?TaliệtBrahma(PhạmThiên)vàohạngbấtcôngĐãtạomộtthếgianhưhỏng. "
TrongTúcSanhTruyệnMahaBodhiJakata,ĐạiBồĐề,BồTátphêbìnhgiáolýchủtrươngrằngmọiviệcđềudođấngTốiCaotạonênnhưsau:
"NếucómộtThầnLinhtoànquyềnbanphướcMàlạigieohọachotạovậtchínhNgàitạora.Vàchochúngnónhữnghànhđộngtốthayxấu.VịThầnLinhấyquảthậtđầytộilỗi.VìconngườichỉthừahànhýmuốncủaNgài. "
Chúthích:
.AnguttaraNikaya,TăngNhứtAHàm,phầni,trang174;"GradualSayings",i,trang158.↩
.MajjhimaNikaya,TrungAHàm,ii,trang222,bàikinhsố101.↩
.DighaNikaya,TrườngAHàm,phầni,trang221,bàikinhsố11.↩
.DighaNikaya,TrườngAHàm,số24,phầniii,trang29."DialoguesoftheBuddha",iii,trang16-27↩
.JatakaTranslation,tậpvi,trang110.↩
.JatakaTranslation,tậpvi,trang122.↩
5
6
1
2
3
4
5
6
![Page 417: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/417.jpg)
![Page 418: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/418.jpg)
DođâutincóTáiSanh?
"NhưLaiđãnhớlạinhiềukiếpsốngtrongquákhứ"
TrungAHàm
Dođâutatincótáisanh?
ĐốivớingườiPhậttử,ĐứcPhậtcóđủuyquyềnnhấtđểthuyếtminhvấnđềTáiSanh.ChínhtrongđêmNgàiđắcQuảChánhĐẳngChánhGiác,lúccanhmột,ĐứcPhậtchứngngộTúcMạngMinhlàtuệbiếtrỏnhữngkiếpquákhứ.
Ngàinói:"NhưLaiđãnhớlạinhiềukiếpsốngtrongquákhứnhưthếnầy:trướchếtmộtkiếp,rồihaikiếp,rồiba,bốn,năm,mười,haimươi,đếnnămmươi,rồimộttrăm,mộtngàn,mộttrămngànkiếpv.v..."
Vàocanhhai,ĐứcPhậtchứngđắcThiênNhãnMinh,nhậnthấychúngsanhchếttừkiếpsốngnầytáisanhvàomộtkiếpsốngkhác.Ngàichứngkiếncảnhtượng"kẻsangngườihèn,kẻđẹpngườixấu,kẻhạnhphúcngườikhốnkhổ,chúngsanhhoạidiệtvàtáisanh,tùyhànhvitạotáccủamỗingười".
ĐólànhữngPhậtngônđềcậpđếnvấnđềtáisanh.NhữngđoạnkinhthamkhảotrongkinhđiểnliênquanđếnthuyếttáisanhchứngtỏrằngĐứcPhậtkhôngdựavàomộtnguồnhiểubiếtnàosẳncóđểgiảithíchchânlýhiểnnhiênnầy.NgàichỉdựatrênkinhnghiệmbảnthânvànhậnthứccánhâncủachínhNgài,mộtnhậnthứctuysiêuphàmnhưngmỗichúngtađềucóthểthànhđạtnếutraugiồirènluyệnđúngmức.
Trongbàikệhoanhỷ(Udana)đầutiên,ĐứcPhậttuyênngôn:
1
![Page 419: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/419.jpg)
"Xuyênquakiếpsốngnầy(anekajati),NhưLailangthangđi,đimãi,đểtìmngườithợcấtcáinhànầy.Phiềnmuộnthaynhữngkiếpsốngtriềnmiênlặpđilặplại(dukkhajatipunappunam)."
TrongbàikinhPhápđầutiên,kinhChuyểnPhápLuân(Dhammacakkasutta) ĐứcPhậtđềcậpđếnchânlýthâmdiệuthứnhìnhưsau:"ChínhÁiDụcdẫndắtchúngsanhđitáisanh"(yayamtanhaponobhavika).VàĐứcPhậtkếtluậnbàiPháp:"ĐâylàkiếpsốngcuốicùngcủaNhưLai.TừđâyNhưLaikhôngcòntáisanhnữa(ayamanyimajatinatthidanipunabbhavo)."
TrongbộMajjhimaNikaya,TrungAHàm,cóghirằng,saukhithànhtựuĐạoQuảPhật,vìlòngthươngchúngsanh,NgàidùngtuệnhãnquansátchúngsanhtrướckhiquyếtđịnhhoằngdươngGiáoPháp.Ngàinhậnthấyrằngcónhữngchúngsanhbiếttộilỗi,sợtáisanh,sợmãimãisanh-tử,tử-sanhtrongvòngluânhồi(paralokavajjabhaya-dassavino).
Trongnhiềuđoạnkinhkhácnhau,ĐứcPhậtdạyrỏràngrằngcónhữngkẻphảibịsanhvàocảnhkhổvìđãsốngcuộcđờitộilỗiôtrượcvàcóngười,nhờhànhthiện,tạonghiệplành,đượctáisanhvàonhàncảnh.
NgoàinhữngtíchtruyệnthúvịtrongTúcSanhTruyện(Jataka),mộtbộtruyệncógiátrịluânlýquantrọngghilạicáctiềnkiếpcủaĐứcPhật,haibộMajjhimaNikaya(TrungAHàm)vàAnguttaraNikaya(TăngNhứtAHàm)thỉnhthoảngcũngđềcậpđếnnhữngkiếpsốngquákhứcủaĐứcPhật.
TrongkinhGhatikarasutta ,ĐứcPhậtcũngthuậtlạichoĐạiĐứcAnandarằngtrongmộttiềnkiếp,vàothờiĐứcPhậtKassapa,ngàilàJotipala.KinhAnathapindikovadasutta cũngghirằngliềnsaukhitáisanhvàocảnhtrời,nhàtriệuphúAnathapindika(CấpCôĐộc)trởvềviếngĐứcPhậtđêmsau.
2
3
4
5
6
7
![Page 420: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/420.jpg)
TrongbộAnguttaraNikaya ,TăngNhứtAHàm,ĐứcPhậtnhắcđếnmộtkiếpsốngquákhứNgàicótênPacetana.TrongbộSamyuttaNikaya,TạpAHàm,ĐứcPhậtkểtênvàivịPhậtđãthịhiệntrênthếgiantrướcNgài.
Maha-Parinibbanasutta(KinhĐạiNiếtBàn) ghirằngmộthômĐạiĐứcAnandađếnbạchvớiĐứcPhật,hỏithămvềsốphậncủamộtsốngườichếttronglàngnọ.ĐứcPhậtnhẫnnạidiễntảtrườnghợptừngngười,từnghoàncảnh.
NhữngtrườnghợptươngtợrấtnhiềutrongTamTạngKinh,chứngtỏĐứcPhậtgiảnggiảigiáothuyếttáisanhnhưmộtchânlýcóthểkiểmchứng.
TheolờichỉdạycủaĐứcPhật,tronghàngđệtửcủaNgàicónhiềuvịtuhànhđúngđắn,traugiồivàpháttriểntrítuệđúngmức,đãđượcbiếtítnhiềuvềtiềnkiếpcủamìnhtrongvôlượngkiếpsống.TuệgiáccủaĐứcPhậtvôhạnđịnh.
TrướcthờiĐứcPhật,mộtvịnọngườiẤnĐộRishis,cũngnổitiếngnhờnhữngphépthầnthôngnhưthiênnhãn,thiênnhĩ,thầngiaocánhcảm,viễngiác,viễncảmv.v...
Mặcdầukhoahọcchưatiếnđếnmứcamhiểunhữngphápsiêuthường,theoPhậtGiáo,ngườitraugiồithiềntậpvàpháttriểntâmlựcđầyđủcóthểnhớnhữngviệcxảyratrongcáckiếpquákhứcũngnhưmộtviệcđãxảydiễnvàolúcnàotrongkiếpsốngnầy.Xuyênquanhữngngườiấy,tacóthểgiaocảmtrựctiếpvớinhữngcảnhgiớikhácbằngtưtưởngvàtrigiác,khôngphảibằngnămgiácquanthường.
Cũngcómộtvàingườikhácthường,nhấtlàcácembé,doluậtphốihợptưtưởngbấtngờ,sựcnhớlạiđoạnnàohoặcmộtvàichitiếttrongnhữngkiếpsốngquákhứ .SáchcóchéprằngPythagorasđãnhớlạitườngtậncáinhẫn
7
8
9
10
![Page 421: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/421.jpg)
màôngđãdùngtrongmộttiềnkiếp,lúcấyôngvâyhãmthànhTroy.TrongkiếptáisanhlàmPythagoras,cáinhẫnấyvẫncònđểtrongmộtđềnthờHyLạp.
Cómộtembé,nhờcáchnọhaycáchkia,nhớlạikiếptrước.Nhưngđếnkhilớnlênthìemkhôngcònnhớnữa.Donhữngthínghiệmcủacácnhàtâmlinhhọctrứdanh,nhữnghiệntượngmaquỷ,nhữngsựgiaocảmgiữahaicảnhâmdương,nhữngsựkiệnmàtathườnggọilàcómộtsốâmlinhnhậpv.v...cũngđemlạimộtvàitiasángchovấnđềtáisanh.
Trongtrạngtháithôimiên,cóvàingườiđãthuậtlạinhữngkinhnghiệmcủamìnhởkiếpquákhứ.Cũngcómộtítngườikhác,nhưtrườnghợpEdgarCaseyởMỹQuốc,chẳngnhữngthấyđượckiếptrướccủangườikhácnhờđómàcòncóthểchữabệnhchohọ.
Tacóthểgiảithíchnhữnghiệntượngấyrằngđólànhờngườikianhớlạinhữngkinhnghiệmởkiếptrước,hoặccómộtâmlinhnhập.Cáchgiảithíchthứnhấtcóvẽhợplýhơnnhưngtacũngkhônghoàntoànbácbỏcáchgiảithíchthứnhì.
Baonhiêulầntìnhcờmàtagặpmộtngườitrướckiachưatừnggặp,nhưngtrongtrívẫnnhớhìnhnhưđãquenbiếtđâuđây?Baonhiêulầntamụckíchmộtcảnhlạchưatừngđến,nhưngtựnhiêncócảmgiácđãquenthuộcmộtlúcnào .
TrongChúGiảiKinhPhápCúcóghilạicâutruyệnhaivợchồngngườikia,khigặpĐứcPhậtthìquỳdướichânNgài,bạchrằng:
"Nầyconyêudấu,cóphảichăngphậnsựconlàphụngdưỡngchamẹlúctuổigià?Tạisaobấylâunayconkhôngđếnthămviếngchamẹ?Đâylàlầnđầutiênmàchamẹgặplạicon."
11
12
13
14
![Page 422: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/422.jpg)
ĐứcPhậtgiảithíchrằngsởdĩcósựbộckhởimốithâmtìnhmộtcáchđộtngộtvàbấtngờnhưvậylàvìtrongnhiềukiếpsốngquákhứhaiôngbàđãlàmchamẹNgài,vàĐứcPhậtdạy:
"Dohoàncảnhthâncậntrongquákhứhaythuậnlợitronghiệntại.Tìnhthâmởthờixaxôiấymọclêntrởlạinhưhoasenmọctrongnước. "
Trênthếgiancónhữngnhânvậtcaosiêuxuấtchúng,nhữngbậctoàngiácnhưĐứcPhật.Cóthểnàochỉtrongmộtthờigiancủamộtkiếpsốngmàcóthểtraugiồitrítuệđếnmứccaosiêutoànthiệnnhưvậychăng?Cóthểnàocótìnhtrạngtiếnhóađộtngộtnhưvậychăng?
TagiảithíchthếnàovềtrườnghợpcủanhữngnhânvậtnhưĐứcKhổngTử,Homer,Panini,Buddhaghosa,vàPlato,nhữngbậcthiêntàixuấtchúngnhưKalidasa,Shakespeare,vànhữnghạngthầnđồngnhưRamanujan,Pascal,Mozart,Beethovenv.v...?
Cácbậccaosiêuxuấtchúngnhưvậy,dĩnhiênđãtrãiquanhiềukiếpsốngcaothượngtrongquákhứvàđãtừngthâuthậpnhữngkinhnghiệmtươngtợ.Phảichănglàsựngẫunhiênhayhoàncảnhthuậnlợiđãđưacácvịấyvàotronggiađìnhhọ?
Trongtrườnghợpcácthầnđồnghìnhnhưcũngtạonênnhữngthắcmắcchocácnhàkhoahọc.Vàinhânvậttrongngànhyhọcgiảithíchrằngnhữnghiệntượngnhưthầnđồng,phátsanhdosựpháttriểnkhácthườngcủanhữnghạchtuyếnnhưhạchmànmũi,từngquảtuyếnvàhạchthậntuyến.Nguyênnhânsựpháttriểnkhácthườngcủacáchạchtuyếnấybêntrongvàicánhânnhấtđịnhcũngcóthểlàdonghiệpquákhứ.Tuynhiên,nếuchỉmộtvàihạchtuyếnpháttriểnkhácthường,làmsaoChristianHeinekencóthểnóichuyệnngayvàitiếngđồnghồsaukhiđượcsanhra,đọclạinhiềuđoạntrongthánhkinhlúclênmột,trảlờinhữngcâuhỏivềđịadưlúclênhai,nóiđượctiếngPhápvàtiếngLaTinhlúclênba,vàkhilênbốnđãtheohọccáclớptriết?
15
![Page 423: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/423.jpg)
NếuchỉvìcómộtvàihạchtuyếnpháttriểnkhácthườngthìlàmsaoJohnStuartMillcóthểđọcchữHyLạplúcmớibatuổi,làmsaoMacaulaycóthểviếtThếGiớiSửlúcvừasáutuổi,làmsaoWilliamJamesSidisđọcvàviếtrànhchữmẹđẻ(HoaKỳ)lúcmớilênhai,đãđọcvàviếtnhữngtiếngPháp,Nga,Anh,ĐứcvàchútítLaTinhvàHyLạpkhilêntám,làmsaoCharlesBennetởManchestercóthểnóiđượcnhiềuthứtiếnglúcmớibatuổi?Nhữngngườikhôngphảitronggiớikhoahọccógiảithíchđượcchăngcácsựkiệnlạlùngấy? Cácnhàkhoahọccógiảithíchđượcchăngvìsaocáchạchtuyếnấylạipháttriểnkhácthườngtrongmộtvàingườimàkhôngpháttriểntrongngườikhác,haytấtcảmọingười?Vấnđềthựcsựcònchưađượcgiảiquyết.
Thuyếttruyềnthốngriêngrẽkhôngđủđểgiảithíchcáctrườnghợpthầnđồng.
"Phảichitrongôngbàchamẹhaytronghàngconcháucácvịấycũngcónhữngthầnđồng,dầukémhơn,thìcũnglànhữngsựkiệnđểchứngminhthuyếttruyềnthống."
ĐểgiảithíchvấnđềphứctạpấymộtcáchthỏađángtaphảithêmvàothuyếttruyềnthốnglýNghiệpBáovàTáiSanh.
Cólýdonàođểtinrằngchỉvỏnvẹnkiếpsốnghiệntạinầymàđủcóthểquyếtđịnhhạnhphúcvĩnhcửuhaycảnhkhốncùngvôtậntrongtươnglaikhông?Baonhiêucốgắngtrongkiếpsốngngắnngủinhiềulắmlàmộttrămnămcóthểlàsựchuẩnbịthíchnghichocuộcsốngvĩnhcửukhông?
Nếuchúngtatincóhiệntạivàtươnglai,tấtnhiênchúngtatincóquákhứ.
Nếucónhữnglýdođểtinrằngcónhữngkiếpsốngtrongquákhứthìcốnhiênchúngtakhôngcólýdonàođểkhôngtinrằngsaukhikiếphiệntạitạmthờichấmdứtchúngtavẫntiếptụcsống.
16
17
![Page 424: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/424.jpg)
Chínhnhữngkiếpsốngquákhứvàvịlaigiảithíchvìsaotrongđời,lắmkhingườihiềnlươngđạođứcphảichịugianlaokhốnkhổvàcónhữngngườigianáctànbạolạiđượcgiàusangmaymắn.
Chúngtasanhratrongtrạngtháimàchínhhànhđộngcủatatrongquákhứđãtạonên.Nếutrongkiếphiệntại,mặcdầusốngtrongsạch,màtagặpphảinhữngđiềubấthạnhthìnênbiếtrằngđólàdonghiệpxấucủatatrongquákhứ.Tráilại,nếuđờisốngnhơbẩntộilỗimàtavẫnđượcanvuihạnhphúc,giàusang,maymắn,thìđócũngdonghiệptốtcủatađãtạotrongquákhứ.Hànhđộngtốtvàxấucủatatronghiệntạicũngsẽtạoquảngaykhicơduyênhộiđủ.
MộvănhàoTâyPhươngnói:
"Dầutincónhữngkiếpsốngquákhứhaykhông,niềmtinnầylàgiảthuyếthợplýduynhấtkhảdĩbắtnhịpcầuđểvượtquanhữngcáihốtrongsựhiểubiếtcủachúngtavềcácsựkiệntrongđờisốnghằngngày.Lýtríchotabiếtrằngýniệmvềđờisốngquákhứvàlýnghiệpbáocóthểgiảithíchchẳnghạnnhưmứcđộkhácbiệtgiữahaiđứatrẻsanhđôi,nhưlàmthếnàocóngườinhưShakespeare,vớikinhnghiệmítỏi,giớihạntrongmộtkiếpsống,cóthểmôtảchínhxácmộtcáchkỳdiệubaonhiêunhânvật,thuộcnhiềuloạirấtkhácnhau,nhữngcảnhtượngv.v...màthựcraôngkhôngthểbiếtđược.Nógiảithíchtạisaocáctácphẩmcủacácbậcvĩnhânvượtlênkhỏirấtxakinhnghiệmmàcácvịấycóthểcó.Nógiảithíchhiệntượngthầnđồngvàsựkhácbiệtsâuxagiữangườinầyvàngườikhác,trênphươngdiệntâmtrí,đạođức,tinhthầnvàvậtchất,điềukiện,hoàncảnhv.v...màtacóthểquansátởkhắpnơitrênthếgian."
NghiệpBáovàTáiSanhgiảithíchnhữnggì?
ThuyếtNghiệpBáovàTáiSanhgiảithích:
18
![Page 425: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/425.jpg)
1. Vấnđềđaukhổmàchínhtaphảichịutráchnhiệm;
2. Tìnhtrạngchênhlệchtựahồnhưbấtcônggiữangườivàngười;
3. Sựhiệnhữucủanhữngbậcvĩnhânvànhữngthầnđồng;
4. Tạisaohaitrẻsanhđôigiốngnhauyhệtvềmặtvậtchất,đượcnuôidưỡngynhưnhau,màlạicónhữngđặctínhhoàntoànkhácbiệtvềmặttinhthần,đạođứcvàtrítuệ;
5. Tạisaotrongmộtgiađình,nếutheođịnhluậttruyềnthốngthìconcáiphảigiốngnhauhết,màtrongthựctếthìlạikhác;
6. Tạisaocónhữngngườicókhiếuđặcbiệt:
7. Tạisaochamẹvàconcáilạicónhữngđặctínhkhácnhauvềmặtđạođứcvàtrítuệ;
8. Tạisaotrẻconlạicónhữngtậtxấunhưthamlam,sânhận,ganhtỵ;
9. Tạisaokhigặpmộtngườinàolầnđầutiên,tađãcóthiệncảmhayáccảm;
10. Tạisaotrongmỗingườilạicótiềmtàngngủthầm"mộtkhotàngđứchạnhvàmộthầmtậtxấu";
11. Tạisaocósựthayđổibấtngờ,bậcthiệntríthứctrởthànhtầmthườnghaykẻsátnhânbổngnhiênđổitánh,sốngnhưbậcthánh;
12. Tạisaocótrườnghợpchamẹhiềnlươngmàsanhconhungác,tráilạichamẹhungdữlạisanhconnhântừ;
13. Tạisao,mộtđàng,tanhưthếnàotronghiệntạilàdotađãnhưthếnàotrongquákhứ,vàtasẽnhưthếnàotrongtươnglailàdotanhưthếnàotronghiệntại;theomộtđàngkhác,tronghiệntạitanhưthếnàokhông
![Page 426: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/426.jpg)
hoàntoànbởivìtrongquákhứtađãnhưthếnàovàtrongtươnglaitasẽnhưthếnàocũngkhônghoàntoàntùythuộcnơichúngtanhưthếnàotronghiệntại;
14. Tạisaocónhữngcáichếtđộtngộtvàcósựthayđổibấtngờvềtàisảnsựnghiệp;
15. Vàtrêntấtcả,thuyếtNghiệpBáovàTáiSanhgiảithíchvìsaocóbậctoàngiác,nhữngbậcgiáochủtoànthiệnnhưchưPhật,vớiđầyđủđứctánhvậtlý,tinhthầnvàtrítuệ.
Chúthích:
.MajjhimaNikaya,TrungAHàm,MahasaccakaSutta,kinhsố36,i,248↩
.Dhammapada,kinhPhápCú,câu153.↩
.MahaVagga,trang10,SamyuttaNikaya,TạpAHàm,câu428.XemChương6.↩
.MajjhamaNikaya,TrungAHàm,phầni,trang169.↩
.MajjhamaNikaya,TrungAHàm,phầnii,trang45(kinhsố81).↩
.MajjhamaNikaya,TrungAHàm,phầniii,trang258(kinhsố143).↩
.MajjhamaNikaya,TrungAHàm,phầni,trang111↩
.DighaNikaya,phầnii,trang91(kinhsố16).↩
.XemJ.G.Jennings,"TheVedanticBuddhismoftheBuddha"↩
.TrườnghợpcủaShantiDevi,xứẤnĐộ,làmộtthídụhiểnnhiên.Xemtạpchí"TheBosat",tậpxiii,số2,trang27.↩
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
![Page 427: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/427.jpg)
.WilliamQ.AtkinsonvàE.D.Walyer,trongquyển"ReincarnationandtheLawofKamma".↩
.KinhTheregatha,TrưởnglãoTăngKệ,ghirằngcómộtvịBàLaMôkia"đượctínđồkhâmphụcnhờmỗilầngõmóngtaylêntrênmộtđầulâukhibiếtđượcngườichủcủacáiđầulâuấyđãtáisanhởnơinào."
Cónhữngngườibiểuhiệncácnhâncáchkhácnhautrongcácthờiđiểmkhácnhautrongđờicủahọ.GiáosưJamescũngcónêulênmộtvàitrườnghợpđặcbiệtvàthúvịtrongquyển"PrinciplescủaPsychology".(XemF.W.H.Myers,"HumanPersonalityanditsSurvivalofBodilyDeath").SáchThanhTịnhĐạocóghimộtchuyệnmộtvịtrờinhậpvàomộtngườicưsĩ(XemThePathofPurity,phầni,trang48).
Chínhtácgiả(Đ.Đ.Narada)cũngcógặpnhữngngườingồiđồng,làmtrunggianchogiớivôhìnhchuyểnđạttưtưởngvànhữngngườikhácbịâmlinhkhôngtốtnhậpvào.Khiởtrongtrạngtháimêthìnhữngngườiấylàmvànóinhữngđiềumàthườnghọkhônghềbiết,vàsaukhitỉnhlạihọcũngkhôngcònnhớgìhết.↩
.Xem"ManyMansions",đãcódịchraViệtngữdưóitựađề"Nhữngbíẩncủacuộcđời"dodịchgiảNguyễnHữuKiệt,và"TheWorldWithin"củaGinaCerminara.↩
11
12
13
14
![Page 428: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/428.jpg)
.ChínhnhữngkinhnghiệmtươngtợlàmchoSirWalterScottýthứcđượcthuyếtluânhồi.KhiviếtlạitiểusửcủaSirWalterScotttrongquyển"LifeofScott",tácgiảLockhartcótríchmộtđoạntrongquyểnnhậtkýcủaông,ngày17-2-1828nhưsau:"Chắcchắntôikhôngthểnóirõcónênviếtrađâyhaykhông,rằngngàyhômquavàogiờcơmchiều,tôibịcáimàtôigọilàýthứccónhữngtiềnkiếpámảnhmộtcáchkỳlạ,thídụnhưmộtýnghĩmơhồrằngkhôngcóviệcgìxảyramàtacóthểnóilàlầnthứnhất.Cũngnhữngvấnđềấyđượcđemrathảoluậnvàcónhữngngườiphátbiểunhữngýkiếnyhệt.Sựxúcđộngmạnhmễđếnđộcóthểtảnhưcáimàngườitagọilàmộtảoảnhởsamạcvàcơnsốttrênbiểncả."
"BulwerLyttondiễntảnhữngkinhnghiệmbíẩnkhóhiểuấynhưmộtloạikỳlạthuộcvềtinhthầnlàmchotanhớlạinhữngnơivànhữngngườichưatừnggặptrướckia.NhữngngườitheohọcthuyếtcủaPlatongiảithíchrằngđólànhữngtâmtranhđấuvàbấtthỏamãntừkiếpsốngtrước,bâygiờtrổilên."--H.M.Kitchener,"TheTheoryofReincarnation",trang7.
Chínhtácgiả(Đ.Đ.Narada)đãgặpvàingườinhớlạitừngđoạn,đờisốngcủahọtrongkiếptrước.TácgiảcũngcógặpmộtvàibácsĩtrứdanhởÂuChâucóthểthôimiênngườikhácvàlàmchohọnhớlạitiềnkiếp.↩
.Xem"BuddhistLegends",tập3,trang108.↩
."CeylonObserver",21-11-1948.↩
."Chúngtaphảiđếnchổnhìnhiệntạinhưconđẻcủaquákhứvàlàchamẹcủatươnglai"--T.H.Huxley.↩
14
15
16
17
18
![Page 429: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/429.jpg)
.Addison.↩18
![Page 430: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/430.jpg)
![Page 431: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/431.jpg)
ThậpNhịNhânDuyên
"KhôngthểtìmramộtTạoHóa,mộtBrahma,haymộtvịnàokhác,làmchủvòngluânchuyểncủađờisống(ThậpNhịNhânDuyên).Chỉcónhữnghiệntượngdiễntiếntùyduyên!"
ThanhTịnhĐạo
TiếntrìnhcủahiệntượngtáisanhđượcĐứcPhậtgiảithíchđầyđủtrongThậpNhịNhânDuyên(PaticcaSamuppada).
Paticcalà"bởivì"hay,"bởi",hay"tùythuộcnơi".Samuppadalà"phátsanh",hay"khởiđầu".Chiếuytheongữnguyên,danhtừấylà"phátsanhbởivì",hay"phátsanhtùythuộc",PaticcaSamuppadaápdụngchotrọncôngthứcnhânquảgồmtấtcả12nhânvàquảliênquanvớinhau,PhạnngữgọilàPaccayavàPaccayuppanna,nhântạoduyênchoquảtrổsanh.NênhiểuphươngpháptươngquancủaPaticcaSamuppada(ThậpNhịNhânDuyên)nhưsau:
BởivìcóAnênBphátsanh,bởivìcóBnênCphátsanh.KhinàokhôngcóAtấtnhiênkhôngcóB.KhinàokhôngcóBthìCcũngkhôngcó.Nóicáchkhác,cáinầynhưvầythìcócáikia;cáinầykhôngphảinhưvầythìcáikiakhôngcó(imasmimsati,idamhoti;imasmimasati,idamnatthihoti).
ThậpNhịNhânDuyên làmộtbàiphápgiảngvềtiếntrìnhcủahiệntượngsanh-tửchớkhôngphảilàmộtlýthuyếttriếthọcvềsựtiếnhóacủavũtrụ.Giáolýnầychỉđềcậpđếnvấnđềnguồngốccủavòngsanhtửluânhồi,nguyênnhâncủasựđaukhổ,vàchỉnhằmmụcđíchgiúpchúngsanhthoátrakhỏimọiđaukhổcủađờisống,chớkhôngtìmgiảithíchnhữngbíẩnliênquanđếnnguồngốccùngtộtcủavũtrụ.
1
![Page 432: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/432.jpg)
PhápThậpNhịNhânDuyênchỉgiảithích"sựphátsanhcủamộttrạngtháitùythuộcnơitrạngtháitrướckếđó".
VôMinh(avijja)-tứckhôngnhậnthứcchânlývềđaukhổ,nguồngốccủađaukhổ,sựchấmdứtđaukhổ,vàconđườngdẫnđếnsựchấmdứtđaukhổ-lànguyênnhânchánhlàmđộnglựcthúcđẩy,chuyểnđộngbánhxeđờisống.Nóicáchkhác,VôMinhlàkhôngnhậnthứcthựctướngcủavạnpháp,haykhôngthấuđáohiểubiếtchântướngcủachínhmình.ChínhmàngVôMinhnhưlớpmâymùbaophủ,chelấpmọisựhiểubiếtchânchánh(ChánhKiến).
ĐứcPhậtdạyrằng:
"VôMinhlàlớpảokiếnmịtmùdàyđặctrongấychúngsanhquâyquầnquanhlộn." (SuttaNikaya,câu730).
ĐếnkhilớpVôMinhbịphátanđểtrởthànhtrikiến,nhưtrườnghợpcủachưPhậtvàchưvịALaHánthìmọivấnđềnhânvàquảcũngchấmdứt.
TrongkinhItivuttaka ,ĐứcPhậtdạy:
"Ngườiđãtiêutrừảokiếnvàphátanlớptốitămdầyđặcsẽkhôngcònthênhthangđimãinữa.Đốivớingườiấykhôngcònvấnđềnhânvàquả."(SuttaNikaya,trang14)
TùythuộcnơiVôMinh,Hành(samkhara)phátsanh.Phạnngữ"samkhara"córấtnhiềuýnghĩa.Vìthếtanêntùytrườnghợpmàđịnhnghĩadanhtừnầy.Ởđâysamkharalànhữngtácý(cetana)thiện(kusala),bấtthiện(akusala),vàkhônglaychuyển(anenja),tạonghiệp(kamma)đưađiTáiSanh.Tácýbấtthiệnnằmtrong12loạitâmvươngbấtthiện.Tácýthiệnnằmtrong8loạitâmđẹp(sobhana)và5loạitâmthiệntrongthiềnSắcGiới(rupajhana).TácýkhônglaychuyểnnằmtrongbốnloạitâmthiệntrongthiềnVôSắcGiới(arupajhana).
2
3
4
![Page 433: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/433.jpg)
TrongNgũuẩn,samkharalàdanhtừgọichung50trong52tâmsở.HaitâmsởcònlạilàThọvàTưởng.
Nhữngtácý(cetana)củabốnloạithánhđạotâm(lokuttaramaggacitta),haytâmsiêuthế,đượccoinhưkhôngphảilàsamkhara(hành),bởivìnhữnglọaitâmnầyhướngvềsựtậndiệtVôMinh.
Trítuệ(panna)làthànhphầnchánhyếutrongcácloạithánhđạotâm.
Tráilại,trongcácloạitâmtạithế,yếutốquantrọnglàtácý(cetana).
Tấtcảnhữngtưtưởng,lờinóivàviệclàm,thiệnvàbấtthiện,đềuđượcbaogồmtrongHành(samkhara).Nhữnghànhđộngtốthayxấu-trựctiếpphátsanhtừVôMinhhaybịVôMinhgiántiếplàmđộngcơthúcđẩy-đềunhấtđịnhphảitạonghiệp,nghĩalàcótácđộngkéodàithêmcuộchànhtrìnhxaxôicủavòngluânhồi.
Ngượclại,nhữnghànhđộng(bằngthân,khẩuhayý)hoàntoàntrongsạch,tuyệtđốikhôngxuấtpháttừtham,sân,si,nhấtđịnhphảithoátrakhỏivòngphiềnnãocủađờisống.DođóĐứcPhậtsosánhGiáoPhápcủaNgàinhưmộtchiếcbèmàchúngsanhcóthểnươngtheođểcốgắngvượtquađạidươngcủacuộcsống.NhữnghànhđộngcủachưPhậtvàchưvịALaHánkhôngthểgọilàHành(samkhara)vìcácNgàiđãhoàntoàntậndiệtVôMinh.
VôMinhchiếmmộtphầnquantrọngtrongnhữnghànhđộngbấtthiệnvàvẫncótiềmtàngngủngầmtrongnhữnghànhđộngthiện.Nhưvậycảhaihànhđộng,thiệnvàbấtthiện,đềuđượccoilàbắtnguồntừVôMinh.
TùythuộcnơiHành,tứchànhđộngthiệnvàbấtthiệntrongkiếpvừaqua,"Thức-Tái-Sanh"(patisandhivinnana),hayThức-Nối-Liền,phátsanhtrongkiếpkế.GọilàThức-Tái-SanhhayThức-Nối-Liềnvìthứcấynốiliềnkiếpquákhứvớikiếphiệntại.Chínhđâylàthứcđầutiêntrongmộtkiếpsống
![Page 434: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/434.jpg)
củachúngsanh.Trongtrườnghợplàngườithìđólàthứcđầutiêncủamộtchúngsanhkhibàmẹthọthai.Hiểumộtcáchchínhxác,Thức,trongThậpNhịNhânDuyênlà19loạiThức-Tái-SanhđượcmôtảtrongViDiệuPháp(Abhidhamma).Tấtcảbamươihailoạitâmquả(vipakacitta)kinhnghiệmtrongkiếpsốngvừaquacũngđượchàmxúctrongdanhtừấy.
Bàothaitrongbụngmẹđượccấutạodosựphốihợpcủathức-tái-sanhvớitinhtrùngvàminhchâucủachamẹ.Trongthứcấycóngủngầmtấtcảnhữngcảmgiácđãthọ,nhữngđặctínhvànhữngkhuynhhướngriêngbiệttrongdòngđờiđãquacủamộtcánhân.
Thức-tái-sanhđượccoilàtinhkhiết vìkhôngbắtnguồntừtham,sân,si ,cũngkhôngxuấtpháttừkhông-tham,không-sân,không-si .
Danh-Sắc(nama-rupa)phátsanhcùngmộtlúcvớithức-tái-sanh.
HànhvàThức(samkharavàvinnana)thuộcvềhaikiếp,quákhứvàhiệntại,củamộtchúngsanh.ThứcvàDanh-Sắctráilại,cùngphátsanhtrongmộtkiếpsống.
DanhtừképDanh-Sắc(nama-rupa)gồmhaihợptổ:"Danh"(nama),phầnvôhình,và"Sắc"(rupa),phầnhữuhình,củamộtchúngsanh.TanênphânbiệtDanh-Sắctrongtrườnghợp"Danh"riêngbiệtvà"Sắc"riêngbiệt,vàtrườnghợp"Danh-Sắc"hợpchung.TrongcảnhVôSắcGiới(arupa),chỉcóDanhmàkhôngcóSắc.TrongcảnhgiớiVôTưởngThiên(asanna),chỉcóSắcmàkhôngcóDanh.TrongDụcGiới(kamma)vàSắcGiới(rupa),cảDanhvàSắcđồngphátsanhmộtlượt,cùngmộtlúc.
DanhởđâylàbaUẩn:Thọ,TưởngvàHành,cảbacùngphátsanhmộtlượtvới"thức-tái-sanh".
Sắclàbalần"mười-thành-phần":
5 67
![Page 435: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/435.jpg)
1. "mười-thành-phần"củathân,2. "mười-thành-phần"củagiống(namnữ),và3. "mười-thành-phần"củaýcăn,cũngcùngkhởisanhmộtlượtvớithức-
tái-sanh,donghiệpquákhứtạonên.
MườithànhphầncủathângồmcóbốnnguyêntốgọilàTứĐại:
1. Nguyêntốcóđặctánhduỗira(pathavi),đất;2. Nguyêntốcóđặctánhlàmdínhliền,haykếthợplại(apo),nước;3. Nguyêntốcóđặctánhlàmnóng(tejo),lửa;4. Nguyêntốcóđặctánhlàchuyểnđộng(vajo),gió;
Vàsáuchuyểnhóa(upadarupa)củabốnnguyêntốấylà:
5. Màusắc(vanna)
6. Mùi(gandha)7. Vị(rasa)8. Bảnchấtdinhdưỡng(oja)9. Sinhkhí(jivitindriya)và10. Thân(kaya)
Mười-thành-phầncủagiốngvàmười-thành-phầncủaýcăngồm9thànhphầnđầu(tứctừnguyêntốmộtđếnnguyêntố9),vàthứ10làgiống(namhaynữ),hoặcýcăn(vatthu),tứccăncứ,haynơimàtừđótâmphátsanh.
Nhưvậytathấyhiểnnhiênrằngngaytừlúcbàmẹthọthai,chúngsanhđãcónamtanhhaynữtánhrồi.Vàchínhnghiệpquákhứlànguyênnhân.
Phạnngữ"kaya"ởđâycónghĩalàphầnnhạy,khảnăng"xúc"củathân(pasada).
![Page 436: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/436.jpg)
Vềgiống(namtánhhaynữtánh),ngaylúcbàmẹthọthai,tuychưanởnangđầyđủđểhiểnlộrahìnhthức,nhữngkhảnăngtrởthànhnamhaynữvẫncòntiềmtàng.Cũngnhưýcăn,cănnguyênxuấtphátraý,haynơitrúngụ,trụsởcủaýmàtagiảđịnhlàtimhaynão,chưahìnhthànhlúcthọthai.Tuynhiênkhảnăngtrởthànhcủaýcănvẫncòntiềmtàng.
VềđiểmnầynênghinhậnrằngĐứcPhậtkhôngcóchỉrỏnhấtđịnhphầnnàotrongthânlàýcăn.VàothờiNgàicòntạitiền,phầnđôngchủtrương,nhưkinhUpanishads,rằngtimlàcănnguyênxuấtphátraý.TrongkinhPatthana,NhânQuảTươngQuan,khiđềcậpđếncăný,ĐứcPhậtdùngnhữngdanhtừgiántiếpnhư"yamrupamnissaya-tùythuộcnơiphầnvậtchấtấy",màkhôngchỉrõphầnvậtchấtấycóphảilàtimhaynão.Tuynhiênnhữngnhàchúgiải,nhưĐứcBuddhaghosavàAnurudha,quảquyếtrằngýcănlàtim.NênbiếtrằngĐứcPhậtkhôngchấpnhậncũngkhôngbácbỏchủtrươngphổthôngthờibấygiờchorằngýcănlàtim.
Trongthờikýthaighén,LụcCăn(salayatana)củathaibàodầndầnpháttriểntừnhữnghiệntượngtâm-vật-lýgồmtiềmlựcvitếvôtậntrởthànhguồngmáylụccănvôcùngphứctạp.Rấtgiảndịlúcbansơ,guồngmáyconngườidầndầntrởthànhvôcùngphứctạp.Nhữngmáymócthườngthìtráilại,phứctạplúcmớiphátminhrồidầndầntrởnêngiảndị,đếnđổilắmkhichỉdùngsứccủamộtngóntaycũngđủlàmchuyểuđộngmộtbộmáyvĩđại.Guồngmáylụccăncủaconngườivậnchuyểntựnhiênmộtcáchtựđộng,gầnnhưmáymóc,khôngcầnphảicómộttácnhânnàotươngtợnhưmộtlinhhồnđểđiềukhiển.Mỗicăn(nhãn,nhĩ,tỷ,nhiệt,thân,ý)đềucónhữngđốitượngvànhữngsinhhoạtriêngbiệt.Mỗiđốitượngcủalụccăn,tứclụctrần-sắc,thinh,hươngvị,xúc,pháp-tiếpxúcvớimỗicănliênhệ,làmphátsanhmộtloại"thức".Nhưsắctiếpxúcvớinhãnlàmphátsanhnhãnthức,
![Page 437: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/437.jpg)
thinhxúcvớinhĩlàmphátsanhnhĩthứcv.v...Điểmgiaohợpliênquancủabayếutố"căn"(giácquan),"trần"(đốitượngcủagiácquan),và"thức"làXúc(phassa).Xúchoàntoànkháchquan.
ĐứcPhậtdạy:
"Vìcómắt(nhãn)vàhìnhthể(sắc)nênnhãnthứcphátsanh,xúclàđiểmgiaohợpcủabayếutốấy.Vìcótai(nhĩ)vàâmthanh(thinh)nênnhĩthứcphátsanh.Vìcómũi(tỷ)vàmùi(hương)nêntỷthứcphátsanh.Vìcólưỡi(thiệt)vàvị(vị)nênthiệtthứcphátsanh.Vìcóthân(thân)vàvậtcóthểsờđụng(xúc)nênthânthứcphátsanh.Vìcótâm(ý)vàđốitượngcủatâm(pháp)nênýthứcphátsanh.ĐiểmgiaohợpcủabayếutốấylàXúc(phassa).
Vậynênhiểurằngsựđụngchạmsuôngkhôngphảilàxúc(phassa),vìmuốncóxúc(phassa)phảicóđủbayếutố:đốitượng,giácquanvàthức(nasangatimattoevaphasso).
TùythuộcnơiXúc,Thọ(vevada)phátsanh.
Mộtcáchchínhxác,chínhThọcảmgiácmộtđốitượngấytiếpxúcvớigiácquan.ChínhThọthâunhậnquảlànhhayquảdữcủanhữnghànhđộngtronghiệntạihaytrongquákhứ.NgoàitâmsởThọkhôngcómộtlinhhồnhaymộtbảnngãnàothọhưởngquảlànhhaygặtháiquảdữ.
TrongtấtcảnhữngloạitâmvươngđềucótâmsởThọ.ĐạikháicóbaloạiThọlà:thọlạc(somanassa)haycảmgiácvui,hạnhphúc;thọkhổ(domanassa)haycảmgiácbuồn,phiềnnão;vàthọvôký(adukkhamasukha),khônghạnhphúccũngkhôngphiềnnão.Hợpvớicảmgiácđauđớn(dukkha)vàsungsướng(sukha)vềvậtchất,thìcótấtcảnămloạicảmgiác
8
![Page 438: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/438.jpg)
(thọ).Thọvôký,khôngvuisướng,hạnhphúc,cũngkhôngđaukhổ,phiềnnão,còncótênlàupekkhamàtakhôngnênlầmlẫnvớitâmxả,haytrạngtháitâmbìnhthản.
TheoViDiệuPháp(Abhidhamma),chỉcócảmgiácđauđớntrongmộtloạitâmvương,vàchỉcómộtcảmgiácsungsướngtrongmộtloạitâmvươngkhác.Hailoạitâmvươngcóliênquanđếncảmgiácphiềnnão.Ngoàira,trongtámmươilămloạitâmvương(89-4=85)cònlại,đềucócảmgiáchạnhphúchayvôký.
NênghinhậnrằngĐạoQuảNiếtBànlàhạnhphúckhôngcóliênquangìđếnThọ(vedana).ĐứcPhậtdạyrằngĐạoQuảNiếtBànlàhạnhphúccaothượngnhấttrongcáchạnhphúc,nhưngđókhôngphảilàtrạngtháithọhưởngnhữngcảmgiácsungsướnghayhạnhphúc.
ĐạoQuảNiếtBànlàhạnhphúcgiảithoátrakhỏimọihìnhthứcđaukhổ.
TùythuộcnơiThọ,Áiphátsanh.CũngnhưVôMinh,ÁihayDục(tanha)rấtquantrọng.Luyếnái,khaokhát,bámníu,làmộtvàidanhtừthườngdùngđểphiêndịchPhạnngữ"tanha".
Cóbaloạiáidụclà:
1. ÁiDụcduyêntheonhụcdụcngũtrần(kammatanha).2. ÁiDụcduyêntheonhữngkhoáilạcvậtchấtcóliênquanđếnchủ
trươngthườngkiến(bhavatanha).Tronglúcthọhưởng,nghĩrằngvạnvậtlàtrườngtồnvĩnhcửu,vànhữngkhoáilạcnầysẽmãimãitồntại.
3. ÁiDụcduyêntheonhữngkhoáilạcvậtchấtcóliênquanđếnchủtrươngđoạnkiến(vibhavatanha).Tronglúcthọhưởng,nghĩrằngtấtcảđềutiêudiệtsaukhichết.Chếtlàhết.
![Page 439: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/439.jpg)
Bhava-tanhacókhiđượcgiảithíchlàsựluyếnáiđeoníutrongSắcGiới,vàVibhava-tanhalàsựluyếnáiđeoníutrongVôSắcGiới.HaiPhạnngữấythườngđượcdịchlàáidụcđeoníutheosựsốngvàáidụcđeoníutheosựkhông-sống,không-sinh-tồn.
Cósáuloạiáidụcliênquanđếnlụctrần(sắc,thinh,hương,vị,xúc,pháp).Nếutínhcósáuáidụcliênquanđếnlụccănvàsáuáidụcliênquanđếnlụctrầnthìtấtcảlàmườihai.Nếutínhluônáidụctrongquákhứ,hiệntại,vàtươnglaithìcótấtcả36.Vànếutínhcảbaloạiáidụckểtrênthícó108.
Đốivớingườithườngtrongthếgian,loạiaídụcđeoníutheonhụcdụcngũtrầnpháttriểnmộtcáchrấtlàtựnhiên.Chếngựsựkhaokhátcủalụccănthậtkhókhănvôcùng.HaiyếutốquantrọngvàhùngmạnhnhấttrongThậpNhịNhânDuyênlàVôMinhvàÁiDục,hainguyênnhânchánhlàmchuyểnđộngbánhxeluânhồi.VôMinhlànguyênnhântrongquákhứ,tạođiềukiệnchohiệntại,tạođiềukiệnchotươnglai.ÁiDụclànguyênnhântronghiệntại,tạođiềukiệnchotươnglai.
TùythuộcnơiÁi,phátsanhThủ(Upadana),cốbámlấyvậthammuốn.ThủlàÁiDụctăngtrưởngđếnmứccaođộ.ÁiDụcnhưđimòtrongđêmtốiđểlấytrộmmộtvật.Thủnhưchínhsựtrộmcắp.NguyênnhâncủaThủlàcảhai,luyếnáivàlầmlạc.DoThủphátsanhýthứcsailầm"Tôi"và"Củatôi".
Thủcóbốn:nhụcdục,tàkiến,thânkiếnvàchủtrươngsailầmchorằngcómộtlinhhồntrườngcửu.
Thânkiếnvàchủtrươnglầmlạcvềlinhhồntrườngcửucũngđượccoilàtàkiến.
TùythuộcnơiThủ,Hữu(Bhava)phátsanh.Theocănnguyêncủadanhtừ,bhavacónghĩalà"đangtrởthành".Hữu(bhava)làcảhai,hànhđộngtạonghiệp(kammabhava)thiệnvàbấtthiện(tiếntrìnhtíchcựccủasựtrở
9
![Page 440: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/440.jpg)
thành),vànhữngcảnhgiớicủachúngsanh(tiếntrìnhtiêucựccủasựtrởthành).CósựkhácbiệttếnhịgiữaHành(samkhara)vàHữu(kammabhava).Hànhlàhànhđộngtrongquákhứ.Hữulàhànhđộngtronghiệntại.Cảhaiđềulàhànhđộngtạonghiệp.hữu(kammabhava)tạođiềukiệnchosựtáisanhsắpđến.
TùythuộcnơiHữucósựSanh(jati)trongkiếpkế.Mộtcáchchínhxác,Sanhlàsựkhởiphátcủanhữnghiệntượngtâm-vật-lý(khandanampatubhavo).
LãovàTử(Jaramarana)làhậuquảhiểnnhiêncủaSanh.
Quảphátsanhvìcónhân.Vậy,nếukhôngcóNhântứckhôngcóQuả.NếuNhânchấmdứt,tứcnhiênQuảcũngchấmdứt.
VấnđềđượcrỏrànghơnnếutasuynghiệmThậpNhịNhânDuyêntheochiềungượcnhưthếnầy:
LãovàTửchỉcóthểhiệnhữutrongmộtcơthểtâm-vật-lý,tứctrongmộtguồngmáylụccăn.Mộtcơthểtươngtợcầnphảiđược"sanh"ra.MàSanhlàhậuquảdĩnhiêncủanghiệpquákhứ(tứcnhữnghànhđộngtrongthờigiantrướcđó),phátsanhdoThủvàÁitạoduyên.ÁichỉphátsanhkhicóThọ,vàThọlàhậuquảcủasựxúcchạmgiữaLụcCănvàLụcTrần.
Nhưvậy,tứcphảicóLụcCăn.MàkhôngthểcóLụcCănnếukhôngcóDanh-Sắc,tâmvàcơthểvậtchất.TâmphátsanhdoThứcTái-sanhtạoduyên.ThứcTái-sanhdosinhhoạttâmlinhtrongquákhứ(Hành),vàHànhbắtnguồntừVôMinh,nghĩalàkhôngnhậnthứcđượcthựctướngcủavạnhữu.
Toànthểphươngthứccóthểtómtắtnhưsau:
![Page 441: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/441.jpg)
TùythuộcnơiVôMinhphátsanhHành.TùythuộcnơiHànhphátsanhThức.TùythuộcnơiThứcphátsanhDanh-SắcTùythuộcnơiDanh-SắcphátsanhLụcCăn.TùythuộcnơiLụcCănphátsanhXúc.TùythuộcnơiXúcphátsanhThọ.TùythuộcnơiThọphátsanhÁi.TùythuộcnơiÁiphátsanhThủ.TùythuộcnơiThủphátsanhHữu.TùythuộcnơiHữucóSanh.TùythuộcnơiSanhcóLão,Tử,SầuMuộn,TaThán,ĐauKhổ,BuồnRầu,vàThấtVọng.
Đólàtrọnvẹncácyếutốcấuthànhđaukhổ.
TậndiệtVôMinhdẫnđếnchấmdứtHành.ChấmdứtHànhdẫnđếnchấmdứtThức.ChấmdứtThứcdẫnđếnchấmdứtDanh-Sắc.ChấmdứtDanh-SắcdẫnđếnchấmdứtLụcCăn.ChấmdứtLụcCăndẫnđếnchấmdứtXúc.ChấmdứtXúcdẫnđếnchấmdứtThọ.ChấmdứtThọdẫnđếnchấmdứtÁi.ChấmdứtÁidẫnđếnchấmdứtThủ.ChấmdứtThủdẫnđếnchấmdứtHữu.ChấmdứtHữudẫnđếnchấmdứtSanh.ChấmdứtSanhdẫnđếnchấmdứtLão,Tử,SầuMuộn,TaThán,ĐauKhổ,BuồnRầu,vàThấtVọng.
ĐólàchấmdứthậuquảcủacácyếutốcấuthànhĐauKhổ.
![Page 442: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/442.jpg)
HaiyếutốđầutiêncủaThậpNhịNhânDuyên(VôMinh,Hành)thuộcvềquákhứ.Támyếutốgiữathuộcvềhiệntại.Vàhaiyếutốcuốicùngthuộcvềvịlai.
Cảhai,Hành(samkhara),thiệnvàbấtthiện,vàHữu(bhava),đềuđượcxemlànghiệp(kamma).VôMinh(avijja),Ái(tanha)vàThủ(upadana)làkhátvọnghayônhiễm(kilesa).Thức,Danh-Sắc,LụcCăn,Xúc,Thọ,Sanh,Lão,Tửđềulàquả(vipaka).
NhưvậyVôMinh,Hành,Ái,ThủvàHữulànămnguyênnhântrongquákhứtạoduyên(điềukiện)chonămquảtronghiệntạilàThức,Danh-Sắc,LụcCăn,XúcvàThọphátsanh.CùngthếấyÁi,Thủ,Hữu,VôMinhvàHạnhtronghiệntạitạoduyênchonămquảkếtrênphátsanhtrongtươnglai.
TiếntrìnhNhânvàQuảliêntụcdiễntiếnvôcùngtận.Khôngthểnhậnrakhởiđiểmcủatiếntrìnhấyvìtakhôngquanniệmđượclúcnàotrongdòngthờigianvôtận,luồngsốngcủatakhôngbịmàngVôMinhbaophủ.Tuynhiên,giờphútnàomàtrítuệthaythếVôMinhvàluồngsốngchứngnghiệmđượcbảnchấtcủaNiếtBàn(Nibbanadhatu)thì,chỉđếnchừngấy,tiếntrìnhsanhtửmớichấmdứt.
"ChínhVôMinhdẫndắttađivòngquanhảmđạmRầyđâymaiđócủachuỗidàisanh-tử,tử-sanhvôcùngtận."10
![Page 443: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/443.jpg)
![Page 444: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/444.jpg)
Chúthích:
.PhápThậpNhịNhânDuyêncũngđượcgọilàThậpNhịNhânDuyênKhởihayTùyThuộcPhátSanh.↩
.Tabbhavabhavibhavakaramatta-AbhidhammatthaSangaha.Xem"AManualofAbhidhamma"củatácgiảNaradaThera,trang360.↩
.SuttaNikaya,câu730.↩
.SuutaNipatta,trang14.↩
."Thứcnầylàtinhkhiết",pabhassaramidamcittam,ĐứcPhậtdạynhưvậytrongAnguttaraNikaya,TăngNhứtAHàm,tập1,trang10.Theochúgiải,ĐứcPhậtnóivậykhiđềcậpđếnthức-tái-sanh.↩
.Trongtrườnghợp"QuảVôNhân"(Ahetukavipaka).↩
.Trongtrườnghợp"QuảVôNhân"(Sahetukavipaka).↩
.SamyuttaNikaya,TạpAHàm,phầnii,trang70.KindredSayings,phầnii,trang50.↩
1
2
3
4
5
6
7
8
9
![Page 445: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/445.jpg)
.XemChương6.↩
.Chalmers,"Buddha'sTeachings",câu729-730.↩
9
10
![Page 446: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/446.jpg)
![Page 447: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/447.jpg)
NhữnghìnhthứcSanhvàTử
"Mãimãihạngthiểntrítìmđitáisanh,Mãimãisanhđến,rồitửđến,Mãimãingườikhácđưatađếnmồ."
TạpAHàm
PhápThậpNhịNhânDuyêndùngnhữngdanhtừkỹthuậttếnhịđểdiễntảtiếntrìnhsanhtửvàdạyrằnghiệntượngchếtphátsanhdomộttrongbốnnguyênnhânsauđây:
1. SựkiệtlựccủaNghiệpTáiTạo(kammakkhaya)
NgườiPhậttửtinrằngthôngthường,cáctưtưởng,tácý,hayýmuốnthậtmạnhlúcsinhtiền,sẽhồisinhvớimộtnănglụcmạnhmẽtronggiờphútlâmchung.Chínhtưtưởngcuốicùngấytạođiềukiệnchosựtáisanhsắpđến.KhinănglựccủaNghiệpTáiTạo(janaka)đãkiệtthìnhữngsinhhoạtcủacơthểmàluồngsinhlựcnằmtrongđócũngchấmdứt.Cókhichấmdứtsớmhơntuổithọthôngthườngtrongcảnhgiớiấy.Trongtrườnghợpnầythườngxuyênxảyđếnchochúngsanhtrongcảnhkhổ(apaya)nhưngcũngcóthểxảyratrongnhữngcảnhgiớikhác.
2. Hếttuổithọ(ayukkhaya)
Tuổithọcóthểdàihayngắntùyvàocảnhgiới.Nhữngcáichếttựnhiênnhưchếtgià,chếtvìhếttuổithọ,thuộcvềloạinầy.
Cónhữngcảnhgiớitrongấykiếpsốngdàihơnởnhữngcảnhkhác.Trongcảnhgiớicủamình,nếutuổithọđãđếnmứctốiđa,kiếpđãmãn,thìdầunghiệplựccònmạnhcũngphảichết.Tuynhiên,nếunăng
![Page 448: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/448.jpg)
lựccủaNghiệpTáiTạothậtmạnh,nghiệplựccóthểtựhồisanh,tạo"Sắc"mớitrongcảnhgiớiấyhaytrongmộtcảnhgiớicaohơn,nhưtrườnghợpchưThiên.
3. NghiệpTáiTạovàtuổithọđồngthờichấmdứtcùngmộtlúc(ubhayakkhaya).
4. Mộtnghiệplựcngượcchiều,thậtmạnh,ngănchận,làmbếtắcthìnhlìnhluồngtrôichảycủaNghiệpTáiTạo(upacchedakakamma).
Nhữngcáichếtđộtngột,bấtđắckỳtử,vànhữngtrườnghợpyểutửđềudonhânnầy.
Mộtnănglựcthậtmạnhcóthểđổichiềuhướngmộtmũitênbay,hayngănchặnlằnbay,làmchomũitênrơixuốngđất.Cũngdườngthếấy,mộtnghiệplựcthậtmạnhtrongquákhứcóthểđánhtantiếntrìnhtưtưởngcuốicùngvàtiêudiệtkiếpsốngtâmlinhcủamộtchúngsanh.CáichếtcủaDevadatta(ĐềBàĐạtĐa)làdonghiệptiêudiệtmàôngđãtạo.
Batrườnghợpđầutiênđượcgọichunglà"chếtđúngthì"(kalamarana).Trườnghợpthứtưlà"chếtkhôngđúngthì"(akalamarana).
Nhưngọnđèndầucóthểtắtvìbốnnguyênnhân:
1. Timlụn.2. Dầucạn.3. Timlụnvàdầucạncùnglúc,và4. Nhữngnguyênnhânkháctừbênngoàinhưmộtcơngiómạnhthổi
qua.
TheoPhậtGiáocũngcóbốnlốisanhlà:
1. Noãnsanh(andaja),sanhtừtrongtrứng.
![Page 449: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/449.jpg)
2. Bàosanh(jalabuja),sanhtừtrongbàothai.3. Thấpsanh(samsedaja),sanhtừchổẩmthấp.4. Hóasanh(opapatika),độtnhiênsanhra.
Tấtcảchúngsanhđềuđượcsanhratheomộttrongbốnlốiấy.
Chimvànhữngloàibòsátcótrứngthuộcloạinoãnsanh.Người,mộtvàicảnhTrờitrênquảđịacầu,vàloàithúthuộcloạithaisanh,haybàosanh.Cónhữngmầmgiốngđượcsanhravàtrưởngthànhtừnơiẩmthấp,nhưvàiloạicôntrùng,thuộcloạithấpsanh.Nhữngchúngsanhthuộcloạihóasanhthườnglàvôhìnhđốivớiconngười,tứcmắtngườikhôngthểthấy.Donghiệpquákhứ,cácchúngsanhấybỗngnhiênxuấthiện,khởiphảiquamộtgiaiđoạnphôithainào.Ngạquỉ(peta),chưThiên(deva),vàchưPhạmThiên(Brahma)đềuthuộcloàihóasanh.
![Page 450: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/450.jpg)
![Page 451: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/451.jpg)
NhữngCảnhGiới
"Khôngthểđiđếnmứccùngtậncủathếgian".
TăngNhứtAHàm
TheoPhậtGiáo,quảđịacầuchỉlàmộtđiểmnhỏtrongvũtrụbaola,khôngphảilànơiduynhấttrênđócósanhlinh,màconngườicũngkhôngphảilàchúngsanhduynhất.Chúngsanhvôcùngtận,màhệthốngtinhtúcũngcôcùngtận."Bàothaikhôngphảilàconđườngduynhấtđểđitáisanh".Tacũngcóthểđimãiđếnmứccùngtậncủathếgian .ĐứcPhậtdạynhưvậy.
Tùytheonghiệpthiệnhaybấtthiệnđãtạo,chúngsanhcóthểtáisanhvàomộttrongbamươimốt(31)cảnhgiới.
Cóbốntrạngtháibấthạnhđượcxemlàkhổcảnh(apaya) vìcảtinhthầnlẫnvậtchấtđềuchịuđaukhổ.Bốncảnhgiớiấylà:
1.ĐịaNgục(Niraya).
"Ni"làkhôngcó."Aya"làhạnhphúc.Nirayalàcảnhgiớitrongđókhôngcóhạnhphúc,làcảnhkhổmàmộtchúngsanhphảichịuvìđãtạonghiệpbấtthiện,haynóicáchkhác,làtrạngtháiđaukhổmàchúngsanhphảichịuđểtrảquảbấtthiệnđãtạolúcnàotrongquákhứ.Khổcảnhkhôngphảilàđịangụctrườngcửumàchúngsanhbịbắtbuộcphảiởtrongđóđểchịuhìnhphạtđaukhổmộtcáchvĩnhviễn.
Đếnlúctrảxongnghiệpxấu,kẻbấthạnhcũngcóthểtáisanhvàomộtcảnhgiớikhác,anvuihạnhphúc,nhờcácthiệnnghiệpđãtạo.
2.CảnhThú(Tiracchana-yoni).
1
2
![Page 452: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/452.jpg)
"Tiro"làxuyênqua."Acchana"làđi.Tiracchana-yonilàcảnhgiớicủaloạicầmthú.ngườiPhậttửtincósựtáisanhvàocảnhthúvìđãtạonghiệpxấu.Tuynhiên,nếucótíchtrữthiệnnghiệpthíchđáng,từcảnhthúchếtđi,cũngcóthểtáisanhvàocảnhngười.Mộtcánhchínhxác,taphảinóirằngcáinghiệpđãbiểuhiệndướihìnhthứcthúcóthểbiểuhiệndướihìnhthứcngười,hayngượclại.Cũngnhưluồngđiệncóthểbiểnhiệnkếtiếpdướinhiềuhìnhthứcnhưánhsáng,hơinóng,độnglựcv.v...Nhưvậy,độnglựckhôngphảidohơinóng,cũngkhôngphảidoánhsángmàphátsanh.Cùngthếấy,khôngphảingườitrởthànhthúhaythútrởthànhngười .Tacũngghinhậnrằnglắmkhicónhữngconthúnhưmèo,chósốngcònđầyđủhơnngười,tuyvẫnmanghìnhthứcthú.Đócũngdotiềnnghiệp.
ChínhNghiệptạotinhchấtcủasắctướng.Hìnhthểnhưthếnàolàdohànhđộngthiệnhaybấtthiệntrongquákhứ.
3.CảnhNgạQuỉ(Peta-joni).
Đúngtheonguyênngữ,"Peta"làngườiđãrađi,hayngườituyệtđốikhôngcóhạnhphúc.Cảnhngạquỉcónhiềuhìnhthùxấuxadịtướngmàmắtthườngcủangườikhôngthểthấy.Ngạquỉkhôngcócảnhgiớiriêngbiệtcủamìnhmàsốngtrongrừngbụi,ởnhữngnơidơbẩnv.v...BộSamyatta(TạpAHàm)cũngcóđoạnnhắcđếncảnhngạquỉ.
ĐứcMoggallana(MụcKiềnLiên)miêutảtrạngtháiđauthươngấynhưsau:
"Vừarồi,đitừđồikênkênxuống,tôicóthấymộtđámdiều,quạvàkênkêntranhnhauxôđẩyvàmổcắnmộtchúngsanhchỉcònbộxương,đangbaylơlửngtrênkhôngtrungvàkêularênsiết.Nầyđạohữu,lúcđótôicóýnghĩnhưsau:-Thậtlàquáilạ!Vìsaochúngsanhcóthểđếnđỗikýhìnhdịthể,tàntệnhưthế,thậtlàkinhdị."
3
![Page 453: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/453.jpg)
"KhibạchvớiĐứcPhật.Ngàidạyrằngngườiấytrướckialàmộttênđồtể,donghiệpđãtạotrongquákhứ,phảilâmvàotrạngtháiấytronghiệntại.
TheosáchMilindaVấnĐạo,cóbốnhạngngạquỉ:
HạngVantasika,sốngbằngvậtóimửacủakẻkhác,hạngKhuppipasino,phảiluônluônchịuđóikhát,hạngNijjhamatanhika,phảichịukhátđếnhaomòntiềutụy,hạngParadattupajivino,chỉsốngnhờthựcvậtcủangườikháccho.
TrongkinhTirokuddasutta(KhuđakaPatha)códạyrằngnhữnghạngngạquỉkểtrêncóthểhưởngđượcphướcbáumàthânquyếnhọđãtạonênvàhồihướngđếnhọ,vàcũngcóthểnhờđómàtáisanhsangmộtcảnhgiớikháccóhạnhphúchơn.
4.CảnhGiớiATuLa(Asura-yoni).
Làcảnhgiớicủanhữngngườikhôngbaogiờhớnhởvuitươivàkhôngbaogiờcónhữngcuộctiêukhiểngiảitrí.Họlàmộthạngchúngsanhkháccũngđaukhổtươngtợnhưngạquỉ.NênphânbiệthạngnầyvớihạngAsurasthườnghaychốngđốichưThiên.
Trênbốncảnhgiớibấthạnh(duggati)ấy,cóbảycảnhgiớihữuphúc(sugati).Bảycảnhấylà:
1.CảnhNgười(Manussa).
Làmộtcảnhgiớitrongđóhạnhphúcvàđaukhổlẫnlộn.ChưvịBồTátthườngchọntáisanhvàocảnhnầyvìởđâycónhiềuhoàncảnhthuậnlợiđểphụcvụvàthựchànhnhữngPhápcầnthiếtnhằmthànhtựuĐạoQuảPhật.KiếpcuốicùngcủaBồTátluônluônởcảnhngười.
4
5
![Page 454: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/454.jpg)
2.CảnhTứĐạiThiênVương(Catummaharajika).
Cảnhtrờithấpnhất,nơimànhữngvịTrờicanhphòngbốnhướnglưungựcùngvớiđoàntùytùng.
3.CảnhĐạoLợi(Tavatimsa).
Tavatimsacónghĩalàbamươiba.CótênnhưvậyvìĐạoLợicũnglàcungTrờicủabamươibavị,trongđóTrờiSakka(ĐếThích)làvua.Theomộttíchchuyện,cóbamươibangườikiadoMagha(mộttênkháccủaTrờiĐếThích)lãnhđạo,tìnhnguyệnthựchiệnnhiềucôngtáctừthiện.Cảbamươibavịđềutáisanhvàocảnhnầy.ChínhởcungTrờiĐạoLợimàĐứcPhậtgiảngViDiệuPhápchochưthiênnghetrongbathángliền.
4.CảnhDạMa(Yama).
Yamacónghĩacáigìtiêudiệtkhổđau,làtêncảnhgiớicủacácvịTrờiDạMa.
5.CảnhĐấuXuấtĐà(Tusita).
Theonghĩatrắng,Tusitalàdâncưcóhạnhphúc,làcảnhgiớikhoáilạc.
NhữngvịBồTátđãthựchànhtrònđủcácPhápcầnthiếtđểđắcQuảPhậtđềulưungụởcảnhgiớinầy,chờcơhộithichnghiđểtáisanhvàocảnhngườilầncuốicùng.BồTátMettaya(DiLạc),vịPhậttươnglai,hiệnđangởcảnhTrờinầychờngàytáisanhvàocảnhngườiđểthànhtựuĐạoQuảPhật.HoànghậuMaya(MaDa),mẹcủaBồTátSiddhattha(SĩĐạtTa),saukhichếtcũngtáisanhvàocảnhTrờiĐấuXuấtĐàvàtừđósangcungTrờiĐạoLợingheĐứcPhậtgiảngViDiệuPháp(Abhidhamma).
6.CảnhHóaLạcThiên(Nimmanarati).
![Page 455: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/455.jpg)
CảnhgiớicủanhữngvịTrờiởtrongnhữngcungđiệntolớn,đẹpđẽ.
7.CảnhThaHóaTựTại(Paranimmitavasavatti).
CảnhgiớicủanhữngvịTrờicókhảnăngtạothêmnhữngvịkhácđểphụcvụmình
ChưThiêntrongsáutỉnhTrờithuộcDụcGiớikểtrêncũngcóhìnhthể,nhưngcơthểvậtchất(sắc)củacácvịấyrấtvitếhơn"sắc"ởcảnhngườinhiều.Vìthế,thôngthườngmắtngườikhôngthểtrôngthấy.
Tấtcảnhữngvịấyđềuphảichết,mặcdầutrênmộtvàiphươngdiện,nhưvềhìnhthể,nơiở,vậtthực,thìđượcsungsướnghơnởcảnhngười.Vềtrítuệ,cácvịấythườngkhônghơnngười.
ChưThiêntrongcảnhDụcGiớiđềulàhóasanh,bỗngnhiênxuấthiệndướihìnhthứcmộtthiếunữhaymộtthanhniênlốimườilămhaymườisáutuổi.Đólànhữngcảnhgiớicónhiềukhoáilạctạmbợ.
Bốn(4)cảnhkhổ(Apaya)vàbảy(7)cảnhhữuphúc(Sugati)đềunằmtrongDụcGiới(Kamaloka).
TrênDụcGiớicóSắcGiới(Rupaloka),cảnhgiớicácvịPhạmThiên,nhữngvịTrờiđãtừbỏthamdụcvàđangthọhưởnghạnhphúccủaThiền(Jhana).
A.CảnhGiớitươngứngvớiSơThiền:
1. PhạmChúngThiên(BrahmaParisajja).CảnhgiớicủacácvịTrờitùytùngcácvịPhạmThiên.
2. BrahmaPurohita.CảnhgiớicủanhữngvịTrờithâncậncácvịPhạmThiên.
![Page 456: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/456.jpg)
3. ĐạiPhạmThiên(MahaBrahma).CảnhgiớicủanhữngvịPhạmThiêncónhiềuhạnhphúc,đẹpđẽvàtuổithọnhiềuhơncácPhạmThiênkhác,nhờphướcbáuđạodothiềntập.
B.CảnhGiớitươngứngvớiNhịThiền:
4. ThiềuQuangThiên(Parittabha).CảnhgiớicủanhữngvịPhạmThiêncóítánhsáng.
5. VôLượngQuangThiên(Appamanabha).CảnhgiớicủanhữngvịPhạmThiêncóánhsángvôcùng,vôhạnđịnh.
6. QuangÂmThiên(Abhassara).CảnhgiớicủanhữngvịPhạmThiêncóánhsángrựcrỡchóilòa.
C.CảnhGiớitươngứngvớiTamThiền:
7. ThiềnTịnhThiên(Parittasubha).CảnhgiớicủanhữngvịPhạmThiêncóhàoquangnhỏ.
8. VôLượngTịnhThiên(Appamanasubha).CảnhgiớicủanhữngvịPhạmThiêncohàoquangvôcùng,vôhạnđịnh.
9. BiếnTịnhThiên(Subhakinha).CảnhgiớicủanhữngvịPhạmThiêncóhàoquangvữngchắc,khônglayđộng.
D.CảnhGiớitươngứngvớiTứThiền:
10. QuảngQuảThiên(Vehapphala).CảnhgiớicủanhữngvịPhạmThiênhưởngquảrộnglớn.
11. VôTưởngThiên(Asannasatta).CảnhgiớicủanhữngvịTrờikhôngcótâm(danh).
12. VôPhiênThiên(Suđhavasa).Cảnhgiớihoàntoàntinhkhiết.Cảnhnầylạichialàmnăm(5)là:
![Page 457: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/457.jpg)
i. Aviha,cảnhgiớitrườngcửu.ii. Atappa,cảnhgiớiêmđềmtĩnhlặng.iii. Sudassa,cảnhgiớiđẹpđẽ.iv. Sudassi,cảnhgiớiquangđãng.v. Akannittha,cảnhgiớitốithượng.
ChỉcónhữngvịđắcThiềnSắcGiớimớitáisanhvàonhữngcảnhSắcGiớikểtrên.ĐắcSơThiềnthìsanhvàobacảnhgiớithứnhất(A),đắcNhịThiềnthìsanhvàobacảnhgiớithứnhì(B),đắcTamThiềnthìsanhvàobacảnhgiớithứba(C),đắcTứThiềnthìsanhvàobảycảnhgiớithứtư(D).
TrongmỗitầngThiền-na,cónhiềubậc.Cũngcùngđắcmộttầngthiền,nhưSơThiềnchẳnghạn,màcóngườiởbậcthấpcòncóngườiởbậccao.BậcthứbalànhữngngườiđãnắmvữnghoàntoàntầngThiềncủamình.
Trongcảnhthứ11,VôTưởngThiên(Asannasatta),chúngsanhkhôngcótâm.ChỉcósựbiếnchuyểnliêntụccủaSắc.TronglúcnănglựccủaThiền(Jhana)diễntiếnthìtâmtạmthờichấmdứt.ThôngthườngDanhvàSắcdínhliềnvớinhau,khôngthểphântáchrađược.Nhưngđôikhi,donănglựccủaThiền,nhưtrườnghợpkểtrên,cũngcóthểtáchrờiDanhvàSắc.KhimộtvịALaHánnhậpđạiđịnh(NirodhaSamapatti,DiệtThọTưởngĐịnh)cũngvậy,tâmcủaNgàitạmthờikhôngcó.Đốivớihạngphàmnhânnhưchúngtathìkhómàquanniệmđượcmộttrạngtháitươngtợ.Tuynhiên,cónhiềuviệckhôngthểquanniệmmàthậtsựcó.
VôPhiênThiên(Suddavasa)haycảnhgiớihoàntoàntinhkhiếtlàcảnhgiớituyệtđốiriêngbiệtcủacácvịANaHàm(Anagami).ChúngsanhởtrongmộtcảnhkhácmàđắcQuảBấtLai,hayANaHàm,thìtáisanhvàocảnhnầy.Vềsau,cácNgàiđắcQuảALaHánvàsốngcảnhhoàntoàntinhkhiếtấychođếnlúchếttuổithọ,nhậpĐạiNiếtBàn.
![Page 458: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/458.jpg)
Cóbốn(4)cảnhgọilàArupaloka(VôSắcGiới),hoàntoànkhôngcóphầnvậtchất(Sắc)hayhìnhthể.
TheoPhậtGiáo,cónhữngcảnhgiớitrongấychỉcóDanh(tâm)màkhôngcóSắc(vậtchất)."Cũngnhưkhitacầmmộtthanhsắtvàbuôngthảtayrathìthanhsắtrơixuốngđất.Tuynhiêncũngcóthểdùngđánamchâmđểgiữthanhsắtlơlữnggiữakhôngtrung.Cùngmộtthếấy,doThiền,cóthểtáchrờiDanhrakhỏiSắcvàgiữtrạngtháiấychođếnkhichấmdứtThiền.ĐóchỉlàsựtáchrờitamthờiDanhvàSắc,haiyếutốtheothườngphảidínhliềnnhau."Cũngnênghinhậnrằngkhôngcógiốngnam,haygiốngnữtronghaicảnhSắcvàVôSắcGiới.
TrongVôSắcGiớicóbốncảnhtươngxứngvớibốntâmThiềnVôSắcGiới:
1. KhôngVôBiênXứThiên(Akasanankayatana).Cảnhgiớicóquanniệmrằngkhônggianvôtận.
2. ThứcVôBiênXứThiên(Vinnancayatana).Cảnhgiớicóquanniệmquanniệmrằngthứclàvôcùngtận.
3. VôSởHữuXứThiên(Akincannancayatana).Cảnhgiớicóquanniệmvềhưkhông.
4. PhiTưởngPhiPhiTưởngThiên(NevaSannaNasannayatana).Cảnhgiớicóquanniệmrằngkhôngcótrigiáccũngkhôngcókhông-tri-giác.
NênghinhậnrằngĐứcPhậtkhôngnhằmmụcđíchtruyềnbámộtlýthuyếtvềvũtrụ.Dầunhữngcảnhgiớitrêncóhaykhông,điềuấykhôngảnhhưởnggìđếngiáolýcủaNgài.Khôngaibịbắtbuộcphảitinđiềunào,nếuđiềuấykhôngthíchhợpvớisuyluậncủamình.Nhưngnếubácbỏtấtcảnhữnggìmàlýtríhữuhạncủaconngườikhôngthểquanniệmthìđiềuấycũngkhônghoàntoànchánhđáng.
6
![Page 459: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/459.jpg)
BảngTómTắt
I.VôSắcGiới
ThiềnVôSắc
TuổiThọ
PhiTưởngPhiPhiTưởngThiên 84,000ĐạiA-Tăng-Kỳ
VôSởhữuXứThiên 60,000"
ThứcVôBiênXứThiên 40,000"
KhôngVôBiênXứThiên 20,000"
II.SắcGiới
TứThiềnSắcGiới
TuổiThọ
VôPhiênThiên
Cảnhgiớitốithượng 16,000ĐạiA-Tăng-Kỳ
Cảnhgiớiquangđãng 8,000"
Cảnhgiớiđẹpđẽ 4,000"
Cảnhgiớithanhtịnh 2,000"
Cảnhgiớitrườngcửu 1,000"
VôTưởngThiên 500
QuảngQuảThiên 500
TamThiềnSắcGiới
![Page 460: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/460.jpg)
TuổiThọ
BiếnTịnhThiên 62ĐạiA-Tăng-Kỳ
VôLượngTịnhThiên 32"
ThiềnTịnhThiên 12"
NhịThiềnSắcgiới
TuổiThọ
QuangÂmThiên 8ĐạiA-Tăng-Kỳ
VôLượngQuangThiên 4"
ThiềuQuangThiên 2"
SơThiềnSắcGiới
TuổiThọ
ĐạiPhạmThiên 1A-Tăng-Kỳ
PhạmThiênPurohita 1/2"
PhạmChúngThiên 1/3"
III.DụcGiới
LạcCảnh-TrờiDụcGiới
![Page 461: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/461.jpg)
TuổiThọ
ThaHóaTựTại 16.000ThiênNiên
HóaLạcThiên 8.000"
ĐấuXuấtĐà 4.000"
DạMa 2.000"
ĐạoLợi 1.000"
TứĐạiThiênVương 500"
CảnhNgười-TuổiThọbấtđịnh
KhổCảnh
TuổiThọ
ATuLa Khônggiớihạn
NgạQuỉ Khônggiớihạn
LoàiThú Khônggiớihạn
ĐịaNgục Khônggiớihạn
Chúthích:
.XemKindredSayings,phầni,trang85-86.↩
.Apa+aya=khôngcóhạnhphúc.Niraya(Ni+aya)cũngcónghĩa"thiếuhạnhphúc"↩
.XemChương31.↩
.XemKindredSayings,phầnii,trang170.↩
1
2
3
4
5
![Page 462: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/462.jpg)
.Đúngtheonghĩatrắng,lànhữngchúngsanhcótâmphấttriển,hayởmộttrìnhđộcao(manoussannametasam).DùngtừBắcPhạn(Sanskrit)tươngđươngvớiManussalàManushya,cónghĩalànhữngngườiconcủaManu.GọinhưvậyvìhọtrởnênnhữngchúngsanhcóvănhóacaohơnnhờthầnManu.↩
.Xem"AManualofAbhidhamma",dotácgiảNaradaThera,trang234-246,đểcóthêmchitiếtvềtuổithọcủanhữngcảnhgiớikhácnhau.↩
5
6
![Page 463: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/463.jpg)
![Page 464: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/464.jpg)
HiệntượngTáiSanh
"Đốngxươngtàn(củatấtcảthểxác)củamộtngười,Xuyênquacáckiếpsốngnầytrongmộtchukỳ,CóthểcaovọinhưmộtngọnnúiBậccaominhnóinhưvậy."
Itivuttaka
TheotriếthọcPhậtGiáo(ViDiệuPháp,Abhidhamma),bahiệntượngcóthểxuấthiệnchoconngườithấytronggiaiđoạnhấphốilà:Nghiệp(Kamma),HiệnTượngCủaNghiệp(KammaNimita),vàBiểuHiệnLâmChung(GatiNimitta).
Kamma(Nghiệp)làvàihànhđộngtốthayxấutrongđờisốnghoặcngaytrướcphútlâmchung.Nếungườihấphốiđãphạmmộttrongnămtrọngtội(GarukaKamma,ngũnghịchtrọngtội:giếtcha,giếtmẹ,giếtmộtvịALaHán,làmtổnthươngĐứcPhậtvàchiarẽTăngChúng),hoặcngườiấyđãđắcmộttrongcáctầngThiền-na(Jhana),thìchứngnghiệmhiệntượngKammatrướckhichết.Nhữnghànhđộngthiệnhaybấtthiệnđặcbiệtấycónănglựcthậtmạnh,chenvào,ápđảotấtcảcáchànhđộngkhácvàbiểuhiệnthậtrõrệttrướcmắtngườihấphối.
NếukhôngcóNghiệpnặngnhưvậythìcóthểtiếntrìnhtưtưởngcuốicùngcủangườiấyđeoníutheocáiNghiệpvừatạoliềntrướckhichết,gọilàAsannaKamma,hayCậnTửNghiệp.CậnTửNghiệplàhànhvicuốicùnghayhànhvinàomàchậptưtưởngcuốicùngnhớđến,liềntrướckhilâmchung.
![Page 465: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/465.jpg)
NếukhôngphảiCậnTửNghiệpthìcóthểlàThườngNghiệp(AcinnaKamma),hànhđộngtốthayxấuthườngngày,nhữngviệctathườnglàmhằngngày,haynhữngviệcmàtathưòngnhớđếnvàưathíchhơnhết.Trongtrườnghợpnầy,nếungườihấphốilàmộtbácsĩthìthấyđangsănsócbệnhnhân,mộttỳkhưuthìthấyđangthuyếtpháp,mộttêntrộmthìthấyđangcạycửa,khoétváchv.v...
NếubatrườnghợptrênkhôngxảyrathìNghiệpTíchTrữ(KatattaKamma),xuấthiện.NghiệpTíchTrữgồmtấtcảnhữngtrườnghợpkhôngcókểtrongbaloạiNghiệptrên,nhữnghànhđộng,tốthayxấu,khôngquantrọng.
HiệnTượngcủaNghiệp-KammaNimitta-lànhữngbiểutượngxuấthiệntrongtâmthứccủangườihấphốidướihìnhthứcsắc,thinh,hương,vị,xúchaypháp,tứclànhữnghìnhsắc,âmthanh,mùi,vịhaytưtưởngmạnhmẽ,quenthuộc,trongnếpsanhhoạthằngngày,tốthayxấu.Nhưngườiđồtểthìthấycondaohayconthúchết,bácsĩthìthấybệnhnhân,ngườimộđạothìthấycácmónlễvậtv.v...
BiểuHiệnLâmChung-GatiNimitta-làvàidấuhiệucóliênquanđếncảnhgiớimàngườihấphốisắpđượctáisanhvào.Dođó,mặtngườisắplâmchungthườnglộvẽvuisướnghoặcđaukhổ.Khitriệuchứngphátsanh,nếulàxấuthìtacóthểsửachữakịpthờibằngcáchgiảngkinhhaynóiphápđểtạođốitượngtốtđẹptrongtưtưởngngườisắpchết.NhữngBiểuHiệnLâmChung(GatiNimitta) thườnglàlửa,rừng,vùngsơncước,thaibàomẹ,thiêncungv.v...
Dầusanhtrongtrườnghợpbấtđắckỳtử,tiếntrìnhtưtưởngcủangườisắpchếtvẫndiễntiếnvàđốitượngcủachậptưtưởngcuốicùngấylàmộttrongbahiệntượng:Nghiệp,HiệnTượngcủaNghiệpvàBiểuHiệnLâmChung(Kamma,KammaNimitta,vàGatiNimitta).
1
![Page 466: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/466.jpg)
Thídụmộtngườisắplâmchungvàtáisanhvàocảnhngười.Đốitượngcủachậptưtưởngcuốicùnglàmộtvàihànhđộng(nghiệp)tốt.Tiếntrìnhtưtưởngcuốicùngcủangườiấydiễnranhưsau:LuồngBhavangangưngrungđộngtronghaichậprồidiệt.LiềnkhiấyNgũMônHướngTâm(manodvaravajjana)phátsanhrồitắt.Kếđếnmộtgiaiđoạntâmlýquantrọng,tiếntrìnhJavana,lúcbìnhthườngphátsanhliêntiếptrongbảychập,nhưngtrongtưtưởngcuốicùngcủamộtkiếpsốngthìchỉphátsanhtrongnămchậpliêntiếp.Tiếntrìnhnầykhôngcónănglựctáitạomàchỉcónhiệmvụđiềuhòakiếpsốngmới(abhinavakarana).Trongtrườnghợpcủangườisắptáisanhtrởlạivàocảnhngười,đốitượngcủaluồngJavanacuốicùnglàmộtnghiệptốt,vậylàtâmthiện.ĐăngKýTâm(tadalambhanacitta),cóphậnsựghinhận,cóthểphátsanhtronghaichập,màcũngcóthểkhôngphátsanh.Đólàchậptưtưởngtốihậucủakiếpsốnghiệntại.CóngườilầmtưởngrằngTửTâm(cuticitta)tạođiềukiệnđểtáisanh.Trongthựctế,TửTâmkhôngcónhiệmvụđặcbiệtnào.ChínhtiếntrìnhJavanatạođiềukiệnchosựtáisanhsắpđến.
CáichếtthậtsựđếnlúcTửTâm(cuticitta)chấmdứt.Kểtừđótâmvàvậtthực(cittajavàaharaja)khôngcòntạonănglựcvậtchấtnữa.Chỉcònmộtloạinănglựcvậtchấtphátsanhdohơinóng(utuja)tiếptụctồntạiđếnkhicơthểvậtchấttanrã .
LúcTửTâmvừatắtthìThức-tái-sanhpháthiệncùngmộtlúccũngphátsanh"mười-thành-phầncủathân","mười-thành-phầncủagiống"namhaynữ,và"mười-thành-phầncủaýcăn" .
Nhưvậy,theoPhậtGiáo,tánhchấtnamhaynữđãđượcquyếtđịnhngaylúcbàmẹthọthaivàdoNghiệptạođiềukiện,chớkhôngphảilàmộtsựhòahợpngẫunhiêncủaminhchâuvàtinhtrùng.
2
3
![Page 467: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/467.jpg)
Sựdiệttắtcủatâmtrongkiếpvừaqualàcơhộiđểchomộttâmmớiphátsanhtrongkiếpsốngkế.Tuynhiên,khôngcócáigìvĩnhcửu,nguyênvẹnđơnthuần,khôngbiếnđổi,đượcchuyểntừquákhứsanghiệntại.Cũngnhưbánhxelăntròntrênđường,mỗimộtlúcchỉcómộtđiểmcủabánhxechạmvớiđường.Nóimộtcánhchínhxác,chúngtachỉsốngtrongtừngchậptưtưởng.Tachỉsốngtronghiệntạivàhiệntạinhấtđịnhphảitrôivàodĩvãng.
Trongtiếntrìnhluônluônbiếnđổicủađờisống,trongmộtkhoảnhkhắc,mỗichậptưtưởng,sanh,trụ,rồidiệt,vàtrongkhidiệt,chuyểntấtcảnănglựcvàcảmgiácđãghinhậnchochậptưtưởngkế.Vậymỗichậptưtưởngmớigồmnhữngnănglựctiềmtàngcủachậptrướcvàthêmvàođóchútgìkhác.Đếnlúcchết,chậptưtưởngcuốicùngchấmdứt,đểnhườngchổchochậptưtưởngkếphátsanhtrongkiếpsốngmới.Vậy,cáithứcmớigồmchứatấtcảnhữngkinhnghiệmtrongquákhứ,vìtấtcảnhữngcảmgiáctrongquákhứđềuđượcghinhậntrongcáitâmbiếnđổi,vàtấtcảtiềmnăngđềuđượcchuyểntừkiếpnầysangkiếpkhác,mặcdầuphầnvậtchấttanrã.Vìlẽấy,đôikhicóngườicònnhớđượckiếpquákhứcủamình.Nếutrínhớchỉthùythuộckhốinão,tứcnhiênkhôngthểcóngườinhớđượctiềnkiếpcủamình.
"Chúngsanhmớilàsựbiểnhiệncủaluồngnghiệptronghiệntại,khônggiốnghệtcũngkhôngđồngnhấtvớichúngsanhtrướckếđó.
"Nhữngthànhphần(ngũuẩn)tạonênchúngsanhấykhônggiốnghệtcũngkhôngphảilàmộtvớithànhphần(ngũuẩn)đãtạonênchúngsanhtrước.Tuynhiên,cũngkhôngphảihoàntoànlàkhácvìcảhaicùngnằmchungtrongmộtluồngnghiệp,mặcdầubiểuhiệndướihìnhthứcmới,trongthếgianmàngũquantacóthểthâunhận,vàtacholàcómộtchúngsanhmới."
![Page 468: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/468.jpg)
TheoPhậtGiáo,cáichếtlàsựchấmdứtcủađờisốngtâm-vật-lýcủacánhân.Chếtlàsựdiệttắtcủa:sinhlực(ayu)-tứcđờisốngtâmlinhvàvậtlý(jivitidriya),hơinóng(usma)vàthức(vinnana).
Chếtkhôngphảilàsựtiêudiệthoàntoàncủamộtchúngsanh,mặcdầukiếpsốngchấmdứt.Cáitiềmlựclàmsốngchúngsanhkhôngbịtiêudiệt.
Cũngnhưánhsángđènđiệnlàbiểuhiệnbềngoàimàtacóthểthấycủaluồngđiệnvôhình,chúngtalàbiểuhiệnbềngoàicủaluồngnghiệpvôhình.Bóngđèncóthểvỡvàánhsángcóthểtắt,nhưngluồngđiệnvẫntồntại,vàánhsángcóthểpháthiệntrởlạinếutađặtvàođấymộtbóngđènkhác.Cùngthếấy,sựtanrãcủathểxáckhônglàmxáotrộnluồngnghiệplực,vàsựchấmdứtcủathứchiệntạidẫnđếnsựphátsanhcủacôngthứcmới.Tuynhiên,khôngcógìtrườngtồnbấtbiến,nhưmộtthựcthểđơnthuần,"chuyển"từhiệntạisangtươnglai.
Trongtrườnghợpnêutrên,ngườichếttáisanhtrởlạivàocảnhngười,chậptưtưởngcuốicùngtấtnhiênlàmộtloạitâmthiện.Thức-tái-sanh(patisandhivinnana)làtâmthiệnấyphátsanh,tựnhiênchuyểnđếnhạtminhchâuvàtinhtrùngtươngxứngtrongcảnhngườivàtắt,nhườngchonhữngchậpBhavanganốitiếp.
Nhưthế,lúcchết,luồngnghiệplựcvẫnluônluôntrôichảy,khôngcómộtđiểmthờigiangiánđoạn.Ngaylúcchếtnhữngchậptưtưởngvẫnliệntụckếtiếpnhưtrongđờisống.
Hiệntượngtử-sanh,chếtvàtáisanh,diễnratứckhắc,dầuởnơinào,cũngnhưlànsóngđiệnphátratrongkhônggianđượcthâunhậntứckhắcvàobộmáythâuthanh.Luồngnghiệplựctrựctiếpchuyểntừcáichếtngayđếntáisanh,khôngtrãiquamộttrạngtháichuyểntiếpnào(antarabhava).PhậtGiáothuầntúykhôngchủtrươngcólinhhồnngườichếttạmtrúởmộtnơinào,chờđếnkhitìmđượcmộtnơithíchhợpđểđầuthai .4
![Page 469: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/469.jpg)
TrongkinhMilindaPanha(Mi-lin-đaVấnĐạo),đứcvuaMilindahỏiĐạiĐứcNagasena:
"KínhbạchĐạiĐức,nếucómộtngườichếtởđâyvàtáisanhvàocảnhTrờiPhạmThiênvàmộtngườikháccũngchếtởđâyvàtáisanhtạiKashmir,ngườinàosanhratrước?
-TâuĐạiVương,cảhaicùngsanhramộtlượt.ĐạiVươngsanhởđâu?
-KínhbạchĐạiĐức,trongmộtlàngnọgọilàKalasi.
-LàngKalasicánhđâybaoxa?
-BạchĐạiĐức,lối200dặm.
-TâuĐạiVương,Kashmircáchđâybaoxa?
-BạchĐạiĐức,lối20dặm.
-BâygiờxinĐạiVươnghãynghĩđếnlàngKalasa.
-BạchĐạiĐứctôiđãnghĩxong.
-VàbâygiờĐạiVươngxinhãynghĩđếnKashmir.
-BạchĐạiĐứctôiđãnghĩxong.
-Trongkhinghĩđếnhainơi,nơinàotưtưởngcủaĐạiVươngđếnmauvànơinàođếnchậm?
-BạchĐạiĐứccảhaiđềubằngnhau.
-Vậy,tậuĐạiVương,cùngmộtthếấy,ngườichếtởđâyvàtáisanhvàocảnhPhạmThiênkhôngchậmhơnngườichếtởđâyvàtáisanhởKashmir.
-KínhbạchĐạiĐức,Ngàibanthêmchoconmộtthídụkhác.
![Page 470: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/470.jpg)
-TâuĐạiVương,nếuhaiconchimđangbaytrêntrờivàcảhaicùngđápmộtlúc.Mộtconđáptrênngọncậycao.Cònconkiathìđáptrênngọncâythấp.TâuĐạiVươngnghĩthếnào,cáibóngcủaconnàorọixuốngđấttrước?
-Cảhaicáibóngđềurọixuốngcùnglúc.Khôngcócáinàorọitrướccáinàorọisau. "
Vấnđềcóthểđượcnêulên:"Tìmđâuluônluôncóminhchâuvàtinhtrùngsẵnsàngđểtiếpnhậnthức-tái-sanh?"
TheoPhậtGiáo,sốchúngsanhvôcùngtận,vôhạnđịnh,vànơitrúngụcủachúngsanhcũngvậy.Bàothaicũngkhôngphảilànơiduynhấtchosựtáisanh.
Quảđịacầuchỉlàmộtđiểmnhỏ,sovớivũtrụbaola,khôngphảilàcảnhgiớiduynhấtcóthểtrúngụ.Vàconngườicũngkhôngphảilàchúngsanhduynhất.
Vậy,tinrằngluônluôncómộtnơithíchứngđểtiếpnhậnthứctáisanhcũngkhôngcógìquáđáng.Nếutatunglêntrờimộthòngạch,hòngạchsẽrơitrởxuống,vàluônluôncómộtđiểmnàotrênmặtđấtsẵnsàngtiếpnhậnhòngạch.
Chúthích:
.Quyển"TheTibetanBookoftheDead"củatácgiảDrW.T.Evans-Wents,cótrìnhbầyđầyđủchitiết↩
5
6
1
2
![Page 471: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/471.jpg)
.TheoPhậtGiáonănglựcvậtchấtdobốnyếutốtạonên:a)Kamma(nghiệp),làhànhđộngthiệnhaybấtthiệntrongquákhứ.b)Utu,làsựbiếnđổivậtchấthayTejo,nguyêntốlửa,cóđặctánhnónghaylạnh,trongTứĐại.c)Citta,gồmtâmvươngvàtâmsở.d)Ahara,sứcdinhdưỡngtrongthựcvật.↩
.XemChương25↩
.DrEvans-WentsviếtrằngtheokinhsáchTâyTạng,cómộttrạngtháichuyểnkiếptừkhichếtđếnlúcđầuthai.Linhhồnngườichếtphảiởtrạngtháiấytrong1,2,3,4,5,6hay7tuầnlễ,chođến49ngày("TheTibetanBookoftheDead",trangXLII-XLIII,58,160,165).QuanniệmnhưvậytráivớigiáolýcủaĐứcPhật(Xem"AManualofAbhidhamma).↩
."Milinda'sQuestions",phần1,tr.127-128.↩
.Trêndãyngânhàcólốimộttriệuhànhtinhtrênấycósựsống--"TheNatureoftheUniverse",FredHoyle,tr.87-89.↩
2
3
4
5
6
![Page 472: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/472.jpg)
![Page 473: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/473.jpg)
Cáigìđitáisanh?(LýVôNgã)
"Khônglàmột,cũngkhôngphảikhác."
ThanhTịnhĐạo
NgoàiDanhvàSắc,phầntâmlinhvàphầnvậtchất,làhaithànhphầncấutạochúngsanh,PhậtGiáokhôngchấpnhậncómộtlinhhồnvĩnhcửuhaymộtbảnngãtrườngtồnmàconngườiđãthọlãnhmộtcáchbíẩn,từmộtnguồngốccũngkhôngkémbíẩn.
Mộtlinhhồnmàtrườngcửutấtnhiênphảibấtbiến,trướccũngnhưsau.Nếulinhhồnmàngườitagiảđịnhlàphầntinhtúycủaconngườilàtrườngtồnvĩnhcửuthìlinhhồnkhôngthểtáisanhhayhoạidiệt,màtakhôngthểgiảithíchvìsao"từlúcsơkhởi,linhhồnnầylạikhácbiệtrấtxavớilinhhồnkia."
Đểchứngminhrằngcónhữnglạcthúvôcùngtậntrênmộtthiênđàngvĩnhcửuvàcảnhkhổđauvôcùngtậndướimộtđịangụctrườngtồn,tứcnhiênphảichủtrươngcómộtlinhhồntrườngcửu.
BertrandRussellviết:
"Taphảinóirằngsựphânbiệtcũkỹgiữalinhhồnvàthểxácđãtiêutannhưmâykhói,bởivìvậtchấtđãmấttínhchấtcứngrắncủathểđặcmàtâmcũngmấttínhchấttinhthầncủanó.Tâmlýhọcvừabắtđầutrởthànhmộtngànhkhoahọc.Trongtìnhtrạnghiệnhữucủatâmlýhọc,sựtintưởngnơimộtcáigìtrườngtồnvĩnhcửukhôngcócáinàođòihỏikhoahọctántrợ" .
Theonhàhọcgiảuyênbác,tácgiảquyển"TheRiddleoftheUniverse":
1
![Page 474: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/474.jpg)
"BiệnchứngThầnLinhHọcchủtrươngcómộtđấngTạoHóathổivàoconngườimộtlinhhồnbấtdiệt(thườngđượcxemlàmộtphầncủaThầnLinh).Đólàmộtcâutruyệnthầnthoại.BiệnchứngVũTrụLuậnchorằng"trậttựluânlýcủathếgian"đòihỏiphảicómộtlinhhồntrườngtồnbấtdiệt.Đólàgiáođiềuvôcăncứ.BiệnchứngChungQuảLuậnchủtrươngrằngdosựtiếntriểnkhôngngừngcủaconngườiđểcảithiệnvậnmạngmình,nhữngkhuyếtđiểmcủalinhhồnphàmtụcphảiđượccảitiếnmãimãitrongđờisốngvàsaukiếpsống.Đólàmộtlốihiểusailầmcủathuyếtsinhvậtđồngnhân(anthropomorphism)chorằngtấtcảnhữngsinhvậtđềucóhànhđộngvàtưtưởngnhưngười.TheobiệnchứngĐạoĐứcLuận,nhữngkhuyếtđiểmvànhữngthamvọngchưađượcthỏamãntrongđờisốngphảiđượcbổkhuyếtvà"đềnbùmộtcáchcôngbìnhvàvĩnhviễn"saukiếpsống.Đóchỉlàmộtđiềumongướccuồngnhiệt.BiệnchứngNhânChủngLuậnchorằngsựtintưởngnơitánhcáchbấtdiệtcủalinhhồncũngnhưsựtintưởngnơimộtđấngTạoHóalàchânlýcốhữutrongtoànthếnhânloại.Đóhiểnnhiênlàmộtsailầm.BiệnchứngBảnThểLuậnchủtrươngrằnglinhhồnlàmộtthựcthểđơngiản,vôhình,vàbấtkhảphân,tấtkhôngthểbịliênquanđếnsựvonghoạidocáichếtgâyra.Điềunầycăncứtrênquanniệmsailạcvềhiệntượngtâmlinh.ĐólàảomộngcủaDuythầnluận.Tấtcảnhữngbiệnchứngkểtrêncũngnhưtấtcảnhữnggiảthuyếttươngtợvềbảnngãđãlâmvàotìnhtrạngnguyngậptrongvòngmườinămnayvàđãbịkhoahọcchỉtríchvàbácbỏhoàntoàn."
Nếukhôngcóchidướihìnhthứclinhhồn,chuyểntừkiếpsốngnầysangkiếpsốngkhácthìcáigìđượctáisanh?
Hỏinhưvậyđươngnhiênlàchấpnhậncómộtcáigìtáisanh.
Cáchđâyvàithếkỷcólậpluận"Cogito,ergosum","tôitưtưởng,tứclàcótôi".Đúngnhưvậy.Tuynhiên,trướctiênphảichứngminhrằngcómộtcái"tôi",đangtưtưởng.
2
![Page 475: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/475.jpg)
ChúngtanóirằngmặttrờimọcởphươngĐôngvàlặnởphươngTây,mặcdầutabiếtrằngthậtsựkhôngphảimặttrờimọclênvàlặnxuốngmàchínhlàquảđịacầuquay.Chúngtacũngphảinhìnnhậnrằngtakhôngthểgõhailầnđúngyvàomộtchỗ,mặcdầubềngoàilànhưvậy.Tấtcảđềubiếnđổirấtnhanhchóng.Khôngthểcóhaikhoảnhkhắcgiốnghệtnhau.
NgườiPhậttửđồngývớiBertrandRussellkhiôngnói:
"Hiểnnhiêncóvàilýdođểchủtrươngrằngcái"Tôi"ngàyhômnayvàcái"Tôi"ngàyhômqualàmột;vàđểlấymộtthídụhiểnnhiênhơnnữa,nếucùngmộtlúc,tôithấymộtngườivànghengườiấynóiắt,cócảmgiácrằngcái"Tôi"đangnghevàcái"Tôi"thấylàmột."
Chođếnnhữngngàygầnđâycáckhoahọcgiacòntìmnơitínhcáchbấtkhảphântánvàbấtkhảdiệtcủanguyêntử.
"Vớiđầyđủlýlẽ,cácnhàvậtlýhọcđãphântánhạtnguyêntửấyratừngloạtnhữngthànhphầnnhỏ.Cũngvìnhữnglýdokhôngkémchánhđáng,cácnhàtâmlýkhámphárằngtâmkhôngphảilàmộtthựcthểđồngnhấtvớicáigìliêntụctrườngtồnmàlàmộtloạtnhữngyếutốkếthợpvớinhautrongnhữngliênquanmậtthiếtnào.Dođó,vấnđềtrườngtồnbấtdiệttrởthànhcâuhỏirằngsaukhithểxáckiachếtthìnhữngyếutốcủatâmvànhữngyếutốcủathâncócòntiếptụcliênquanmậtthiếtvớinhaukhông?"
CũngnhưC.E.M.Joadviếttrongquyển"TheMeaningofLife":
"Vậtchấtđãtanrãdướichínhmắtchúngta.Nókhôngcònởthểđặc,khôngcònbềnvữngtrườngtồn,khôngcònbịnhữngđịnhluậtcưỡngchếquyđịnh,vàquantrọnghơntấtcả,khôngcònđượcbiếtlàgì."
Vậy,hìnhnhưcáiđượcgọilànguyêntử"cóthểbịphântánvàcóthểbịtiêudiệt".Nhữngđiệntửvàdươngtửcấuthànhmộtnguyêntử"cóthểgặpnhauvàtiêudiệtlẫnnhau".Tronglúcấy,sựbềnvữngcủahaithànhphầnđiệntử
3
4
![Page 476: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/476.jpg)
vàdươngtử,chỉtựahồnhưsựvữngbềncủamộtlượnsóng,khôngcógiớihạnchắcchắn,vàluônluônnằmtrongtiếntrìnhbiếnđổiliêntục,cảhaiđềuthayđổihìnhthứcvàvịtrí."
TheoĐứcGiámMụcBerkeley,cáiđượcgọinguyêntửlàmộtgiảtưởngcủasiêuhìnhhọcvàNgàichủtrươngcómộtthựcchấttinhthầngọilàlinhhồn.
Saukhitìmhiểucáihồn,Humeviếtnhưsau:
"Cóvàitriếtgiatưtưởngrằngtrongmỗichậptưtưởngchúngtamậtthiếtýthứccáigọilà"Ta"vàchúngtacảmgiácrằngcái"Ta"cóthật,vàthậtsựtồntại.Cáctriếtgiaấy,ngoàisựhiểnnhiêncủamọiluậnchứng,cũngquảquyếtrằngcái"Ta"hoàntoànkhôngbiếnđổivàkhôngthểphânchia.
"Riêngvềphầntôi,khixâmnhậpmậtthiếtvàocáimàtôigọilà"Tôi"thìluônluôntôivấpphảimộtcảmgiácđặcbiệtnhưnónghaylạnh,sánghaytối,thươnghayghét,vuihoặcbuồn.Tôichưatừngbắtgặpcái"Tôi",ngoàinhữngcảmgiácấy,vàchưahềchiêmnghiệmđượccáigìngoàicảmgiác..."
Bergsonnói:
"Tấtcảmọitâmthứcchỉtồntạitrongthờigiansinhhoạtvàmộttrạngtháitâm,nếukhôngbiếnđổithìkhôngcònlàtrạngtháinữa.Trạngtháitâmlàmộtsựbiếnđổikhôngngừng.Nếusựbiếnđổingưnglàtrạngtháitâmcũngngưng.Trạngtháitâmchẳngqualàsựbiếnđổi."
TheonhàtâmlýhọctrứdanhWatson:
"Chưacóaitừngsờđụngmộtlinhhồn,haynhìnthấylinhhồntrongmộtốngthínghiệm,haybằngcáchgìkhác,đểtiếpxúcvớilinhhồn,nhưđãtừngtiếpxúcvớicácvậtkháctrongphòngthínghiệm.Tuynhiên,ngờvựcsự
5
![Page 477: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/477.jpg)
hiệnhữucủalinhhồnđượccoilàphảntôngiáovàcóthểbịrơiđầu.Chođếnngàynay,ngườicóđịavịưutúcũngkhôngdámnêuvấnđềấylên."
Đềcậpđếnvấnđềlinhhồn,GiáosưJamesviết:
"Chođếnnay,đểgiảithíchnhữngsựkiệnthậtsựcóthểchứngminhđượcvềkinhnghiệmcủathânthìthuyếtlinhhồnlàhoàntoànvôích.Chođếnnaykhôngaicóthểbịcưỡngbáchphảichấpnhậnthuyếtấyvìnhữnglýdokhoahọc.
"CáiTa(dùngnhưmộttúctừ)làsựkếphợpdokinhnghiệm,cấutạovớisựvậtđãđượcbiếtmộtcáchkháchquan.VậycáiTa(thườngdùngnhưmộtchủtừ)biếtđượcsựvậtấykhôngthểlàmộtsựkếthợp.KhôngthểdùngcáiTaấytrongnhữngnhucầutâmlývàxemnónhưmộtthựathểsiêuhìnhkhôngbiếnđổi,mộtlinhhồntrườngtồnbấtbiến.
Cũngnhưkhôngthểxemnónhưmộtnguyênlý,mộtbảnngãsiêuviệtvượtrangoàithờigian.Cái"Ta"chỉlàmộttưtưởngbiếnđổitừngchập.Khôngmộttưtưởngnàogiốngchậptưtưởngtrướckếđó,nhưngluônluônthuậnưngtheochậptưtưởngtrướcđểcùngchunghợplạithànhmộttưtưởngriêngbiệt."
VàgiáosưJameskếtluậnđoạnsáchthíchthúvềlinhhồnnhưsau:"Chínhcáitưtưởnglàngườitưtưởng"
VàđólàdưâmcủanhữnglờimàĐứcPhậtđãdạytừhơn2500trước,trongvùngthunglũngsôngHằng(Ganges).
PhậtGiáodạymộtthứtâmlýhọctrongđókhôngcólinhhồn.PhậtGiáochủtrươngrằngchúngtalàsựcấuhợpcủahaithànhphầnDanhvàSắc(nama-rupa),phầntâmlinhvàphầnvậtchất,vàhaithànhphầnnầyởtrongtrạngtháiluônluônbiếnđổinhưmộtdòngsuốitrườnglưubấttức.
6
7
![Page 478: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/478.jpg)
Từngànxưa,nhữngnhàhiềntriếtẤnĐộcũngcótinmộtnguyêntửbấtkhảphântángọilàParamanu.Theoquanniệmthờibấygiờ,36ParamanuhợpthànhmộtAnu;36AnuhợpthànhmộtTajjari;36TajjarihợpthànhmộtRatharenu.Mộthạtbụirấtnhỏmàtathấyvởnvơtronglànánhsáng,gọilàRatharenu.Vậy,nếuchiahộtbụikialàm46.656phầnthìParamanulàmộtphầnnhỏấy(1/46.656).
TheoquanniệmthờibấygiờthìParamanulàđơnvịvitếnhấtcủavậtchất,khôngthểphânchiađượcnữa.
Vớinhãnquangsiêuphàm,ĐứcPhậtphântáchParamanuvàtuyênbốrằngParamanugồmcónhữngnănglựctươngquangọilàParamattha,haylàthànhphầnchánhyếucủavậtchất.
NhữngParamatthaấylàĐất(Pathavi),Nước(Apo),Lửa(Tejo),vàGió(Vayo),gọilàTứĐại.
Đất(Pathavi)làthànhphầncóđặctínhduỗira,thểchấtcủaphầnvậtchất.Nếukhôngcóthànhphầnđất(Pathavi),thìmộtvậtthểkhôngthểchiếmkhônggian.Haitánhcáchtươngđối,cứngvàmềm,làđiềukiệncủathànhphầnấy.
Nước(Apo)làthànhphầncóđặctínhlàmdínhliềnlại.Dongũquan,tacóthểtiếpxúcvớithànhphầnĐất(Pathavi),nhưngkhôngthểdùngmắt,tai,mũi,lưỡivàthânđểtiếpxúcvớithànhphầnNước(Apo)trongvậtchất.Chínhthànhphầnnầylàmchonhữngphântửrờirạccủavậtthểdínhliềnlạivàchotaýniệmhìnhthể.KhimộtvậtởthểđặcchảyrathìthànhphầnNước(Apo)trongchấtlỏngấytrởnêntrộihơn.Khimộtvậtởthểđặcbịphântánthànhbụi,trongmỗihộtbụitíticũngcóchứathànhphầnNước.HaiParamattha,Đất(Pathavi)vàNước(Apo),trongvậtchấtliênquanvớinhauthậtlàmậtthiết.KhithànhphầnNước(Apo),cóđặctánhlàmdínhliền,tiêutan,thìthànhphầnĐất(Pathavi),cóđặctínhduỗiracũngkhôngcòn.
![Page 479: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/479.jpg)
Lửa(Tejo)làthànhphầnnóngtrongvậtchất.LạnhcũnglàmộthìnhthứccủaLửa(Tejo).CảnónglẫnlạnhđềunằmtrongthànhphầnLửa(Tejo)củavậtchấtvàcảhaiđềucónănglựclàmchovậtchấttrởnênchínmùi,haynóicáchkháctạosinhlựcchovậtchất.VậtchấtđượctồntạihaybịhưhoạiđềudothànhphầnLửa.TráivớibathànhphầnkháctrongTứĐại,Lửa(Tejo),cũnggọilàUtu,cónănglựclàmchovậtchấttựmìnhhồisinh.
Gió(Vayo)làthànhphầndiđộng.ChínhthànhphầnGió(Vayo)trongvậtchấttạonênsựvậnchuyểnvàđượcxemlànănglựclàmphátsanhhơinóng.
Sựdiđộngvànhiệtlựctrongphạmvivậtchấtcũngtươngđươngnhưtâmvànghiệptrongphạmvitinhthần.
TứĐại,Đất-Nước-Lửa-Gió,lànhữngđơnvịcănbảncủavậtchất,luônluônphalẫnvớibốnchuyểnhóalàmàusắc(vanna),hương(gandha),vị(rasa),vàbảnchấtdinhdưỡng(oja).
TứĐạivàbốnchuyểnhóaluônluôndínhliềnnhauvàliênquanvớinhaurấtmậtthiết.Nhưngtrongmộtloạivậtchất,thànhphầnnầycóthểtrộihơnthànhphầnkhác.Thídụnhưtrongđất,thànhphầnĐất(Pathavi)trộihơnbathànhphầnkia.TrongnướcthìthànhphầnNước(Apo)trôihơn.TronglửathìthànhphầnLửa(Teio)vàtrongkhôngkhíthìthànhphầnGió(Vajo)trộihơn.
Nhưvậy,vậtchấtgồmcónhữngnănglựcvànhữngđặctínhtrongtrạngtháiliêntụcbiếnđổi,luônluôntrôichảynhưmộtdòngsuối.TheoPhậtGiáovậtchấtchỉtồntạitrongthờigianbằng17lầnmộtchậptưtưởng.
Tâm,thànhphầnquantrọnghơntrongguồngmáyphứctạpcủaconngườigồmcó52trạngtháitâm(tâmsở)luônluônbiếnđổi.Thọ(vedana),haycảmgiác,làmột.Tưởng(sanna),haytrigiác,làmộttâmsởkhác.50tâmsởcòn
8
![Page 480: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/480.jpg)
lạigọichunglàHành(samkhara),haylànhữngsinhhoạtcótácýcủatâm.Trong52trạngtháitâm,haytâmnsở,tácý(cetana),hay"ýmuốnlàm"làquantrọngnhất.Tấtcảtâmsởđềuphátsanhtrongthức(vinnana),hayTâm.
TheotriếthọcPhậtGiáo,khôngcómộtkhoảnhkhắcnàomàtâmcóthểtrốngrỗng,nghĩalàkhônglúcnàokhôngcómộtloạitâmduyêntheomộtđốitượngvậtchấthaytinhthần.Thờigiantồntạicủamộtloạitâmnhưvậtgọilàchậptưtưởng.Khimộtchậptưtưởngdiệt,tứckhắccómộtchậpmớiphátsanh.Nhưvậy,nhữngchậptưtưởngliêntụcnốitiếp,vàthờigiantồntạicủamộtchậptưtưởngthậtngắn,khómàquanniệmđược.
Mỗichậptưtưởnggồmbagiaiđoạn(khana):Sanh(uppada),Trụ(thiti),vàDiệt(bhanga).
Ngaykhimộttưtưởngvừaquagiaiđoạndiệt(bhanga),tứckhắcgiaiđoạnsanh(uppada)củachậptưtưởngkếkhởilên.Trongtiếntrìnhluônluônbiếnđổicủađờisống,mỗichậptưtưởngkhidiệt,chuyểntấtcảnănglựcvàtấtcảnhữngcảmgiácthâunhậnchochậptưtưởngkếtiếp.Mỗichậptưtưởngmớigồmnhữngtiềmnăngdochậptưtưởngtrướctraolạivàthêmvàođócòncócàigìkhácnữa.Nhưvậycósựluânlưukhôngngừngcủatâm.Luồngtâmnhưmộtdòngsuốiluônluôntrôichảy.Chậptưtưởngmớikhônghoàntoàngiốngchậptưtưởngtrướcbởivìthànhphầncấutạođãđổimới,màcũngkhôngtuyệtđốilàkhácbởivìcảhaicùngnằmtrongmộtluồngsống,mộtdòngđời.Khôngcóchúngsanhđồngnhấtnhưngcósựđồngnhấttrongtiếntrìnhđờisốngcủachúngsanh.
Khôngnênnhậnđịnhrằngtâmlàmộtchuỗidàinhữngchậptưtưởngriêngbiệt,kếtiếpnốiliềnvớinhau,nhưmộtsợidâyxích,haymộtđoànnhữngtoaxelửanốiliền.Tráilại,"nóliêntụctrôichảynhưmộtdòngsông,luônluôn
![Page 481: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/481.jpg)
tiếpnhậndồidàonhữngthànhphầnmới,từnhữngchilưungũquanvàluônluôncungcấpchothếgianchungquanhnhữngtưtưởngmớithâunhậptrênđườngđời ".
Trongchuỗidàinhữngtrạngtháitâm,cósựkềnhaunốitiếpmàkhôngcótrạngtháichậpchồngcáinầytrêncáikianhưcóngườilầmtưởng.Khôngcóchậptưtưởngđãquamàcòntrởlại.Khôngcóchậptưtưởnghoàntoàngiốnghệtchậpqua.Nhữngtrạngtháiấyluônluônbiếnđổi,khôngthểtồntạitronghaikhoảnhkhắckếtiếp.Hạngphàmnhâncònlúngtúngtrongảomộng,lầmnhậnsựliêntụcgiảmạobênngoàiấylàcáigìvữngbền,vĩnhviễn,khôngđổithay,vàcònđixađếnđổiđưamộtlinhhồntrườngtồnbấtbiến(giảđịnhlàngườivừahànhđộngvừaquansáthànhđộng)vàotrongcáitâmluônluônbiếnđổi.
Bốnloạihiệntượngtâmlinh,hợpvớimộthiệntượngvậtlý,tạonênNgũUẩn(pancakkhandha),sựkếthợpvôcùngphứctạpcủanămthànhphầncấutạomộtchúngsanh.
Mỗicánhânlàsựphốihợpcủanămuẩnấy.
Nhìnrađạidươngtathấymộtbiểnnướcbaola,nhữngthànhphầnbénhỏtrongbiểncảlàsựkếthợpcủanhiềugiọtnướcliti.Trênbờbiển,cátnhiềuvôsốkể,nhưngtachỉthấymộtthảmcáttrãidàitrênbãi.Nhữnglượnsóngkếtiếpnhôlênrồitanratrênmặtcát,nhưngmộtcáchchínhxác,khôngcómộtlượnsóngđồngnhất,bấtbiến,từđáysâucủabiểncảnhôlênđểrồitanmấtsựđồngnhấtấytrênbãicát.
Xemxi-nê,tathấycảnhvậtdiđộngtrênmànảnh,nhưngthựcrachỉcónhữnghìnhảnhriêngbiệt,liêntụctiếpdiễntheomộttốcđộnàovàchotacảmgiácđangnhìnmộthoạtcảnhliêntục.
9
![Page 482: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/482.jpg)
Takhôngthểnóihươnghoatỏaratừtaihoa,nhụyhoa,haytừsắcmàucủahoa,nhưngmùithơmlàcủahoa.
Cùngmộtthếấymỗicánhânlàsựkếthợpcủanămuẩn.
Toànthểtiếntrìnhcủanhữnghiệntượngtâm-vật-lýấyluônluôntrởthànhrồitanbiến,sanhrồidiệt.ĐôikhiĐứcPhậtdùngdanhtừthôngthườngmàgọitiếntrìnhấylà"Ta"hayatta.Tuynhiên,đóchỉlàmộttiếntrìnhluônluônbiếnđổichớkhôngphảilàmộtthựcthểtrườngtồnbấtbiến.
PhậtGiáokhônghoàntoànphủnhậnsựhiệnhữucủamộtcátínhtheonghĩathôngthườngcủanó.PhậtGiáochỉphủnhận-trongđịnhnghĩacùngtột(ParamathaSaccena,Chânđế)-mộtchúngsanhbấtbiến,mộtthựcthểvĩnhcửu,chớkhôngphủnhậncósựliêntụctrongtiếntrình.
DanhtừtriếthọcPhậtGiáogọimộtcánhânlàSantati,mộtsựtrôichảy,mộttriềulưu,haysựliêntục.Dòngtriềulưubấttứchaysựliêntụckhôngngừngấycủahiệntượngtâm-vật-lý-donghiệplựctạođiềukiện-đãbắtnguồntừquákhứxaxôimàtakhôngthểquanniệm,vàsẽcònliêntụcdiễntiếntrongtươnglaivôtận,ngoạitrừtrườnghợptaápdụngBátChánhĐạomộtcáchđầyđủvàđúngmức.
Chínhdòngtriềulưuliêntụccủahiệntượngtâm-vật-lýấtlàcáimàcáchệthốngtínngưỡngkhácgọilàcái"Ta"vĩnhcửuhaycái"linhhồn"trườngtồn.
Nếukhôngcólinhhồn,coinhưmộtthựcthểđơnthuần,khôngbiếnđổi,thìcáigìtáisanh?
TheoPhậtGiáo,sanhlàsựkếthợpcủanhữnguẩn(khandas)haynhóm,hợpthể(khandhanampatubhavo).
![Page 483: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/483.jpg)
Cũngnhưsựtáisanhcủamộttrạngtháivậtchấtphảidotrạngtháitrướclàmnguyênnhânvàtạođiềukiện,nhữnghiệntượngtâm-vật-lýnầycũngpháthiệndonhữngnguyênnhântừtrướckhisanhlàmđiềukiện.Tiếntrìnhbiếnđổihiệntạilàkếtquảcủalòngkhaokháthammuốnduyêntheosựbiếnđổitrongmộtkiếpsốngtrước,vàbảnnănghammuốntựnhiêntronghiệntạisẽtạođiềukiệnchosựtáisanhsắpđến.Trongmộtkiếpsống,tiếntrìnhcủađờisốngcóthểdiễntiếnmàkhôngcầncómộtthựcthểtrườngtồndichuyểntừchậptưtưởngnầysangchậptưtưởngkế,thìmộtloạttiếntrìnhcũngcóthểđặctínhmàkhôngcầncómộtcáigìkhácchuyểntừkiếpnầysangkiếpkhác.
ThuyếttáisanhcủaPhậtGiáokhôngphảithuyếtchuyểnsinhlinhhồn,hiểunhưcósựdichuyểncủamộtlinhhồntừthânxácnầyđếncơthểvậtchấtkhác.TrongsáchvuaMilindaVấnĐạo(MilindaPanha)vàThanhTịnhĐạo(VisuddhiMagga),ĐạiĐứcNagasenavàĐạiĐứcBuddhagosađãdùngnhiềutruyệnngụngônđểgiúptalãnhhộidễdàngđịnhluậttáisanhcủaPhậtGiáo.
Câutruyệnmồilửarấtlàrõràng.Đờisốngxemnhưmộtngọnlửa,vàhiệntượngtáisanhnhưsựmồilửatừcâyđènnầysangcâyđènkhác.Ngọnlửacủađờisốngliêntụctiếpdiễn,mặcdầucósựgiánđoạnbộclộrabênngoàimàtagọilàcáichết.
VuaMilindahỏiĐạiĐứcNagasena:
"KínhbạchĐạiĐức,phảichăngcósựtáisanhmàkhôngcógìchuyểnsinhthânnầyđếnxácthânkhác?"
-Đúngnhưvậy,sựtáisanhdiễntiếnkhôngcầncócáigìchuyểnsinhthânnầyđếnthểxáckhác?"
-XinNgàibanchomộtthídụ.
![Page 484: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/484.jpg)
-TâuĐạiVương,thídụngườinọdùnglửacủacâyđènnầyđểmồicâyđènkia.Cóphảingọnlửacâyđènnầychuyểnsangcâyđènkiakhông?
-KínhbạchNgài,khôngphảivậy.
-Đúngthế,tâuĐạiVương,táisanhdiễntiếnkhôngcầncósựdichuyểncủamộtcáigìtừnơinầyđếnnơikhác.
-KínhbạchĐạiĐức,xinNgàibanchomộtthídụkhác.
-TâuĐạiVương,Ngàicònnhớkhông,thửanhỏđihọc,ôngthầydạylàmthơđọcchoNgàinghevàivầnthơđểNgàiđọctheođếnthuộclòng.
-BạchNgài,cónhưvậy.
-Vậy,tâuĐạiVương,cóphảilờithơchuyểntừôngthầysangtrínhớcủaĐạiVươngkhông?
-BạchNgài,không.
-Cùngmộtthếấy,tâuĐạiVương,hiệntượngtáisanhdiễntiếnmàkhôngcầncócáigìchuyểntừchổnầysangquanơikhác.
VàĐứcvuaMilindahỏitiếp:
-KínhBạchĐạiĐức,vậythìcáigìtiếpnốitừkiếpnầysangkiếpkhác?
-TâuĐạiVương,chínhDanhvàSắc,phầntâmlinhvàphầnvậtchất,cũngđượcsanhratrongkiếpsốngkế.
-Cóphảicũngtâmvàthểxáctrướcđượcdichuyểnđếnvàsanhtrởlạitrongkiếpsốngsaukhông?
-TâuĐạiVương,khôngphảichínhtâmvàthểxáctrongkiếptrướcđượcđượcsanhtrởlạitrongkiếpsốngnầy.Tuynhiên,DanhvàSắcởkiếptrướcđãhànhđộng,gâynhân,tạonghiệp-thiệnhayác-vàtùythuộcnơinghiệp
![Page 485: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/485.jpg)
ấy,tâmvàthểxácđượcsanhratrongkiếpnầy.
-KínhbạchĐạiĐức,nếukhôngphảichínhtâmvàthântrướcđượcsanhtrởlạitrongkiếpkếthìtacóthểtránhkhỏiquảbáocủanhữnghànhđộngbấtthiệnkhông?
-Nếukhôngcósựtáisanhthìtakhôngcòntrảquảcủanhữnghànhđộngbấtthiện,nhưngtâuĐạiVương,tađãtáisanhtrongmộtkiếpsốngkhácthìtứcnhiênphảicònchịuhậuquảcủanhữnghànhđộngquákhứ.
-KínhthỉnhĐạiĐứcchomộtthídụ.
-TâuĐạiVương,cũngnhưngườinọbẻtráixoàicủamộtngườikhác,bịchủbắt,nạpchovuavàthưa:"TâuĐạiVương,ngườinầyđãlấycủatôimộttráixoài",vàngườinọtrảlời:"TâuĐạiVương,tôikhôngcólấytráixoàicủaôngấy.Tráixoàimàtôibẻkhôngphảilàtráimàôngấyđãtrồngracâyxoài.Nhưvậytôikhôngđángbịtrừngphạt."Vậy,TâuĐạiVương,ngườilấytráixoàicóđángbịphạtkhông?
-KínhbạchĐạiĐức,dĩnhiênngườiấyđángtội.
-Vìlẽgì?
-BạchNgài,dầucóviệnlẽnàođểchạytôi,ngườiấycũngđángbịphạtvìtràixoàimàngườiấybẻlàdoxoàicủaôngkiatrồngracây.
-Cùngmộtthếấy,TâuĐạiVương,vớitâmvàthânnầytalàmmộtđiềugì-thiệnhayác-vàdohànhđộngấy,mộttâmvàthânkhácđượcsanhratrongkiếpmới.Như,vậy,takhôngtránhkhỏisựràngbuộccủanghiệpquákhứ.
ĐạiĐứcBuddhaghosagiảithíchđiểmphứctạpnầybằngnhữngthídụnhưtiếngdội,ánhsáng,condấuvàsựphảnchiếucủamặtgương.
10
![Page 486: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/486.jpg)
Mộtvănhàohiệnđạicũnggiảithíchtiếntrìnhtử-sanhấybằngmộtloạtnhữngquảbida.
"Thídụnhư,nếumộtquảbidalănđếnđụngmộtquảkhácđangởyênmộtchổ,thìquảlăntớingưnglạivàquảbịđụnglạilăn.Khôngphảiquảbanhlănchuyểnsangquảbanhbịđụng.Nóvẫncònnằmlạiphíasau,nóchết.Nhưngtakhôngthểphủnhậnrằngchínhsựdichuyểncủanó,sứcxungkíchcủanó,cáikếtquảdĩnhiên,haycáinghiệplựccủaquảbanhtrướcpháthiệntrongquảbanhkế,chớkhôngphảimộtchuyểnđộngmớikhácđượctạora."
Cùngmộtlốiấy-đểdùngnhữngdanhtừthôngthường-xácthânchết,vànghiệplựctáisanhtrongmộtcơthểkhácmàkhôngcầncócáigìdichuyểntừkiếpsốngnầysangkiếpkhác.Chúngsanhmớiđượcsanhra,khôngthểhoàntoànlàmột,nhưngcũngkhôngtuyệtđốikháchẳnvớichúngsanhvừachết,bởivìcảhaicùngnằmtrongmộtluồngnghiệp.chỉcósựliêntụccủadòngđời,triềnmiênthayđổi,tiếpdiễntrongmộtthểxácmới,bấtdibấtdịch,chuyểnsangtừthểxácnầysangthânkhác.
Chúthích:
.ReligionandScience,trang132.↩
.BertrandRussell,TheRiddleoftheUniverse,trang166.↩
.ReligionandScience,trang132.↩
.ReligionandScience,trang166.↩
.WilliamJames,PrinciplesofPsychology,trang351.↩
.Watson,Behaviourism,trang4.↩
.PrinciplesofPsychology,trang215.↩
11
1
2
3
4
5
6
7
8
![Page 487: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/487.jpg)
.Theocácnhàchúgiảikinhđiển,nếuchiathờigiancủamộtcáinhoángralàmmộttriệuphầnthìthờigiancủamộtchậptưtưởngcònngắnhơnlàmộtphầntriệucủathờigianmộtcáinhoáng.↩
.XemCompendiumofPhilosophy-Introduction,trang12.↩
.XemWarren,BudhisminTranslations,trang234-235.↩
.Xemsách"BuddhaandtheGospelofBudhism",trang106,củatácgiảDr.AnandaCoomasvami.↩
8
9
10
11
![Page 488: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/488.jpg)
![Page 489: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/489.jpg)
Tráchnhiệmtinhthần
Chínhtalàmchotaônhiễm,Chínhtalàmchotatrongsạch.
KinhPhápCú
Cóphảichínhngườihànhđộng(tạonghiệp)gặtquảtrongkiếptươnglai?
Nóimộtcáchtuyệtđốirằngchínhngườigieonhânsẽgặtquảlàmộtcựcđoan,mànóirằngngườigieonhânvàngườigặtquảlàhaingườihoàntoànkhácbiệtlàrơivàomộtcựcđoankhác.Tránhhaicựcđoantrên,ĐứcPhậttruyềndạymộtGiáoPháp"TrungĐạo"căncứtrênlýNhânQuả:
"Khôngtuyệtđốilàmộtngười,cũngkhôngphảilàhaingườihoàntoànkhácbiệt"(Nacaso,nacaanno),ĐạiđứcBudhhaghosaviếtnhưvậytrongsáchThanhTịnhĐạo(VisuddhiMagga).Sựbiếnthểcủaloàitằmcóthểlàmộtthídụ.Khởiđầulàmộtcáitrứng.Trứngnởratằm.Tằmthànhnhộng,nhộngthànhbướmvàbướmđẻtrứng.
Trongtrườnghợpnầy,sựbiếnthểdiễntiếntrongmộtkiếpsống.Vàtrongmộtkiếpsống,bướmkhôngtuyệtđốigiốngtằm,màcũngkhônghoàntoànkhác.Chỉcómộtluồngsống,mộtdiễntiếncủađờisống,haymộtsựliêntục.
Đểgiảithíchđiểmnầy,ĐạiđứcNagasenadùngthídụngọnđèndầuthấptrongđêmtối.Ánhsángcủangọnđènlúcđầukhôngtuyệtđốigiốnghệtánhsangcủanólúcvềkhuya.Tuynhiên,ánhsánglúcđầuhômvàlúckhuyavẫntùythuộcnơicâyđèn.Trườnghợpnầycũngvậy,trongánhsángcómộtsựliêntục.Mỗigiaiđoạntrongsựliêntụcấytùythuộcnơigiaiđoạntrướckếđó.
1
![Page 490: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/490.jpg)
Nếukhôngcómộtlinhhồntrườngcửu,cóthểcótráchnhiệmtinhthầnkhông?
Cóthểcó,bởivìcósựliêntục,haynóicáchkhác,cósựgiốngnhautrongtiếntrìnhbiếnđổi.
Mộtembétrởnênmộtngườitrưởngthành.Ngườikiakhônghoàntoànlàembé,bởivìcáctếbàotrongthânthểngườiấyđãhoàntoànđổimới,tuynhiênngườikiavàembécũngkhôngphảituyệtđốilàhaingười,bởivìcảhaichỉlàhaigiaiđoạnkhácnhautrongtiếntrìnhcủamộtđờisống.Mặcdầuvậy,cánhânngườikiaphảichịutráchnhiệmvềtấtcảnhữnghànhđộngcủaembé.Dầutiếntrìnhcủađờisốngchấmdứtởmộtnơivàbiểuhiệnlạiởmộtnơikhác,haytiếntrìnhấydiễntiếptrongmộtkiếpsống,yếutốchánhvẫnlàsựliêntục.ThídụnhưngườikialàôngAtrongkiếpsốngtrướcvàôngBtrongkiếpnầy.VớicáichếtcủaôngA,hiệntượngvậtchấtvàtinhthầndođónghiệplựcbiểuhiệnđãtiêutan.VớicáisanhcủaôngBmộtmôivậtmớixuấtkhởi.Hìnhthểbềngoàituycóbiếnđổi,nhưngluồngtâmtrôichảyliêntục(cittasantati),khôngbịcáichếtlàmgiánđoạn,vẫntiếptụcdiễntiến,vàmangtheotấtcảcảmgiácdongũquanđãthâunhận.
Mộtcáchmặcước,tatựhỏiphảichăngôngBbịbắtbuộcphảichịutráchnhiệmvềhànhvicủaôngAởkiếptrước?
Vàingườicũngcóthểphảnđối,chorằngôngBkhôngnhớgìvềhànhđộngcủaôngAhết,saolạiphảichịutráchnhiệmcủavềhànhvicủaôngA?
Tuynhiên,trạngtháigiốnghệtnhaucũngnhưtrínhớcóphảilàyếutốchánhyếutrongvấnđềtráchnhiệmtinhthầnkhông?Thídụnhưngườikiacốýgiếtchếtmộtngườivàsauđómấttrí,khôngcònnhớgìđếnchuyệnấyhết.Ngườiấycóchịutráchnhiệmvềhànhđộngsátnhânhaykhông?Sựmấttrínhớkhônggiúpchongườikiatránhkhỏitráchnhiệmcủahànhđộngcốý
![Page 491: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/491.jpg)
sátnhân.Talạihỏi:"Hìnhphạtmộtngườiđãmấttrínhớthìcóíchgì?Ngườiấykhôngcònnhớrằngmìnhchịuhìnhphạtnầyvìđãphạmtộikia.Vậyđâulàcônglý?"
NgườiPhậttửtintưởngnơilýnhânquả,côngbìnhvàhợplý,báoứngmộtcáchtựnhiên,kháchquan,tựđộng.LýnhânquảcăncứtrênNhânvàQuả.Takhôngthểcoiđólàmộthìnhthứcthưởnghayphạt.Nếungườikialàmmộtchuyệngìtronglúcngủ,chẳnghạnnhưtronglúcđangngủmàđứngdậyđirangoàihànhlang,rồiđitrênlancan.Tứcnhiênlàôngtasẽtéxuốngđườngvàtrongnhữngtrườnghợptươngtợ,cóthểgãytayhaygãychân.Khinằmtrêngiườngbệnh,ôngkhôngcònnhớgìđếnsựđitrênlancan,vừađivừangủ,nhưngdĩnhiên,ôngphảibiếthậuquảcủaviệclàmấy.
Sựkiệnôngkhôngcònnhớgìđếnhànhđộngtrướckhôngthayđổimộttínàohậuquảcủahànhđộngấy.Cánhtaygãy,haymộtcáichânquè,làmchoôngđauđớnvôcùng.VìlẽấyngườiPhậttửcốgắngkhôngđitrênlancanhaymộtnơinguyhiểmnàokhác,tronglúcngủhaylúcthức,đểtránhviệclàmtổnthươngchochínhmìnhhaygâythươngtíchchongườikhácởdướiđấtnếutatévàongười.
SựquênmấtdĩvãngcủamìnhkhônggâytrởngạinàochosựnhậnđịnhkhônngoanvềlốibáoứngcủađịnhluậtNghiệpBáo.Chínhnhờsựhiểubiếtlýnhânquả,đãgieonhânthìphảigặtquả,lúcnàocũngtrongvòngluânhồi,màngườiPhậttửcốgắngtudưỡngtâmtánhmình.
Chúthích:
.Xem"TheQuestionsofMilinda",phần1,trang111;vàDrDahike,"BudhismandScience",trang64.↩
1
![Page 492: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/492.jpg)
![Page 493: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/493.jpg)
NghiệpchuyểnlênvàNghiệpchuyểnxuống
ChúngsanhlêncaohayxuốngthấplàdonơiNghiệp.
TrungAHàm
Nghiệplựccóthểđưaxuốngđượckhông?Nóicáchkhác,ngườitacóthểtáisanhvàocảnhthúkhông?
CâutrảlờicủangườiPhậttửcóthểkhôngđượctấtcảmọingườichấpnhận,vìPhậtGiáoxácnhậnrằngsựkiệnấycóthểxảyra.
Hìnhthểvậtchấtmàxuyênquađósựliêntụccủađờisốngđượccụthểhóachỉlànhữngbiểuhiệnhữuhìnhvànhấtthờicủanghiệplực.Thânhiệntạikhôngphảilàcáibiếnthểcủaxácquákhứmàlàkếnghiệp,làcáihìnhthểkhácbiệt,tiếpnốihìnhthểquákhứ.Cảhainốiliềnnhautrongmộtdòngnghiệplực.
Mộtluồngđiệncóthểbiểnhiệnkếtiếpdướihìnhthứcánhsáng,rồihơinóng,haysựdiđộng.Khôngphảiánhsángtrởthànhhơinóng,hayhơinóngtrởthànhsựdiđộng.Cùngmộtlốiấy,nghiệplựccóthểbiểnhiệndướihìnhthứcmộtvịTrời,mộtngười,mộtconthú,haymộthạngchúngsanhkhác.Cáchìnhthểvậtchấtấykhôngliênhệvớinhau.Chínhcáinghiệptạonênbảnchấthìnhthểấy.Bảnchấtcủahìnhthểvậtlýnhưthếnàotùyhànhđộngcủatatrongquákhứ,vàhànhđộngnầytùythuộcnơitrìnhđộtiếnhaythoáihóacủata.
Thayvìnóirằngngườitrởthànhthúhaythúthànhngười,đúnghơntaphảinóirằngcáinghiệplựcđãbiểuhiệntronghìnhthểngườicóthểbiểuhiệntronghìnhthểthú.
![Page 494: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/494.jpg)
Trênbướcphiêulưutrongvòngluânhồi-đểdùngnhữngngôntừquyước-chúngtathâuthậpnhiềukinhnghiệm,đãthọnhiềucảmgiácvàthuhoạchmộtsốđặctính,tưtưởng,lờinói,việclàmcủachúngtachắcchắnđãđượcghinhậntrongtâm,nhưmựcđenđãghitrêngiấytrắng,khônggìlàmphailợt.Bẩmtánhriêngmàchúngtađãcấutạotrongnhữngkiếpsốngliêntục-dầutrongcảnhngười,Trời,thúhayngạquỷ-vẫnluônluônngủngầmbêntrongta,vàngàynàomàchúngtachưathànhtựuthánhĐạovàthánhQuả,ngàynàomàchúngtacònlàphàmnhân,thìnhữngbẩmtánhấy,trongmộtlúcbấtngờ,cóthểphátlộvớimộtsứcmạnhphithườngvàtiếtlộchotabiếtkhuynhhướngcủadòngnghiệpcòntiềmtàngbêntrongta.
Mộtngườihiềnlươnghọcrộng,tánhtìnhcaothượng,mựcthước,bỗngnhiênchìmđắmsaymệtrongvòngtrụylạc.Taisaongườinhưthếlạicóthểlàmchuyệntồitệnhưvậy?Aicóthểngờngườicaothượngnhưthếmàhànhđộngxấuxahènhạnhưvậy!
Trongsựđổitánhbấtngờ,hànhđộnglỗilầmcủangườikiakhôngcóchilàlạ.Đóchínhlàsựnổilêntrênbềmặtcáibẩmtánhthầmkínphứctạpngủngầm.Vìlẽấy,nhữngngườirấtcaothượnglắmkhicũngbịquyếnrũlàmnhữngchuyệnmàkhôngaicóthểngờ.
ThídụnhưtrườnghợpcủaDevadatta(ĐềBàĐạtĐa).Sanhralàmộthoàngtửcaoquý,trưởngthànhtronggiớiluậtcủahàngxuấtgiacaothượng,đãđạtđượcphépthầnthông,màcònbịlòngganhtỵchiphối.Vìganhtỵlàbẩmtánhtiềmtàngtrongdòngnghiệpcủaông,nhiềulầnmưutoanámhạivịtônsưcủamìnhlàĐứcPhật.
Đólàbảnchấtphứctạpcủaconngười.Cáiquákhứvừaquachưahẳnlàđủđểchotabiếthoàncảnhvịlaisắpđến.Chúngtatạonghiệpmớitrongtừngkhoảnhkhắc,từngchậptưtưởng.Theomộtlốihiểu,cáiTatronghiệntạiquảthậtlàkếtquảcủacáiTatrongquákhứ;vàcáiTatrongtươnglaisẽlà
![Page 495: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/495.jpg)
kếtquảcủacáiTatronghiệntại.Nhưnghiểumộtlốikhác,chúngtakhônghoàntoànlàkếtquảcủacáiTatrongquákhứvàtrongtươnglaicũngsẽkhôngtuyệtđốilàhậuquảcủacáiTatronghiệntại.Ngườikiahômqualàkẻsátnhân,hômnaycóthểcómộtđờisốngthanhcaotrongsạch,ngàymaicóthểphạmnhữngtộilỗitàytrời.
Tacóthểtựxétđoántamộtcáchchắcchắnvàkhôngsợlầmlạctrongcáihiệntạivĩnhcửunầy.Hiệngiờtađanggieogiốngchotươnglai.Tronggiờphúthiệntạinầytacóthểđóngvaitròcủangườithôlỗ,tànbạovàtạođịangụcchochínhta,haytráilạivaitròcủamộtđấngsiêunhânvàtạothiênđàngchota.Mỗichậptưtưởngtronghiệntạitạođiềukiệnchochậptưtưởngkếđóphátsanh.TheotriếthọcPhậtGiáo,hiệntượngtáisanhsắpđếndotiếntrìnhtưtưởngcuốicùngcủakiếpsốngvừaquatạonên.Trongmộtkiếp,mỗichậptưtưởngvừaquađểlạitấtcảtiềmnăngchochậptưtưởngsắpđếnthìtronghiệntượngsanhtử,chếtvàtáisanh,cũngvậy.Chậptưtưởngcuốicùngcủakiếpsốngvừaqua,khichấmdứt,chuyểnlạitấtcảbảnchấtvàđặctínhđãthâuthậpchochậptưtưởngnốitiếp,tứcchậptưtưởngđầutiêncủakiếptáisanhkếđógọilà"patisandhivinnana",Thức-tái-sanh.
Bâygiờ,nếulúclâmchungngườikiađamgômấpmộtướcvọngthấphènhaycómộttưtưởnghoặcmộthànhđộngtươngxứngvớiloàithú,thìnghiệpxấusẽtạođiềukiệnđưangườiấytáisanhvàocảnhgiớithú.Cáinghiệplựcđãbiểuhiệndướihìnhthứcngườisẽbiểuhiệndướihìnhthứcmộtconthú.Nhưvậykhôngcónghĩalàtấtcảnhữngnghiệptốtđãtạotrongquákhứđềumất.Nghiệptốtấyvẫncòntiềmtàngvàchờcơhộithuậntiệnđểlộxuất.Trongtrườnghợpkểtrên,saukhichết,thúcóthểnhờnghiệptốtquákhứ,táisanhtrởlạicảnhngười.
Tiếntrìnhtưtưởngcuốicùngkhônghẳnphảitùythuộcnơihợpthànhlựccủacáchànhđộngtrongđờisống.Theothôngthường,mộtngườitốtthìtáisanhtrongcảnhtốt,ngườixấutrongcảnhxấu.Tuynhiên,trongvàitrường
![Page 496: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/496.jpg)
hợpđặcbiệt,chuyệnbấtngờcóthểxảyra.
ThídụnhưhoànghậuMallika ,đãsốngđờihiềnlươngđạođức,nhưngvìlúclâmchungđãnảyramộttưtưởngkhônglànhnênphảitáisanhvàocảnhkhổ.Tuynhiên,nhờnghiệptốtmạnh,bàchỉsốngtrongcảnhkhổvàingàythôi.
Tatựhỏi:"Cóthểbiệngiảiđiềunầykhông?"
Nếuvìmộtsựkhiêukhíchnào,chàngkiavốnhiềnlươngđạođứclạilỡtaygiếtngười,tứcnhiênchàngấyphảimangtộisátnhân.Nhữnghànhđộngtốtcủangườiấytrongquákhứchắcchắnsẽtrổsanhquảlành,nhưngnghiệpácgâyrakhôngvìđómàmấthậuquả.Nếunănglựccủanghiệpthiệnmạnhhơnnănglựccủanghiệpbấtthiện,thìquảácbịquảlànhlấnátkhôngpháthiệnđượcđầuđủ.Dùsaođươngsựcũngphảigặtháiphầnquảbấtthiện,donghiệplựchướngchuyểnđếncảnhgiớicủacácnhómngườiác,mộtnơikhôngthíchhợpvớibẩmtánhhiềnlànhsẳncócủađươngsự.Tacóthểtưởngtượngmộthànhđộngvôluânlàmmấtgiátrịngườicaoquýđếnmứcnào!
NgàykiacóhaivịtusĩkhổhạnhtênPunnavàSeniya,mộtngườituépxác,sốngnhưloàibòvàmộtngườisốngnhưloàichó,đếnviếngĐứcPhậtvàhỏiNgàivềtươnglaicủamình.
ĐứcPhậttrảlời:
"Thếgiannầycóngườicốgắngépxác,sốnghoàntoànvàthườngxuyênnhưchó,luyệntậpthóiquen,tâmđịavàcửchỉnhưchó.Ngườisốngthướngxuyênvớithóiquen,tâmđịavàcửchỉhoàntoànnhưchó,saukhichếtsẽtáisanhgiữaloàichó.Nếungườitintưởngrằng:'Dolốisốngkhắckhổvàcaoquýnầy,tasẽtrởnênmộtvịTrờihaymộthạngthầnlinhkhác',thìchắcchắnđólàmộtlầmlạc.Đốivớingườilầmlạcnhưthế,NhưLaituyênbố
1
![Page 497: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/497.jpg)
rằngtrongtươnglai,họsẽgặtháimộttronghaitrạngthái,cảnhkhổhoặccảnhthú.Nhưvậynếukhôngtáisanhvàokhổcảnh,ngườitukhổhạnhsốnghoàntoànnhưchósẽtáisanhlàmbạnvớichó. "
CùngthếấyĐứcPhậttuyênbốrằngngườitukhổhạnh,épxácsốnghoàntoànvàthườngxuyênnhưloàibò,saukhichết,sẽtáisanhgiữađámbò.
Vậy,trongsựtiếnhóacủachúngsanhcóthểcónghiệpđưaxuống.Ngượclại,cũngcónghiệpchuyểnlên.
Thídụnhưlúcchết,mộtconthúcóthểnảyramộtbảnnănglành.Bảnnănglànhnầycóthểđưađếnsựtáisanhvàocảnhngườiđểthọhưởngquảlành.Chậptưtưởngcuốicùngcủaconthúkhôngphảihoàntoàntùythuộcnơimộtđộngtácbởivìtheothường,tâmcủaloàithúrấtchậmchạpvàthúkhócóthểhànhthiện.Chậptưtưởngcuốicùngcủathútùythuộcmộtvàihànhđộnglànhtrongquákhứxaxôicủavòngluânhồivôtận.Vậy,tronggiâyphútsắpchết,thúcóthểhồinhớlạinhữngcảmxúchayhìnhảnhkhảdĩđưađếnsựtáisanhtrongcảnhngười.
MộtvănhàoPháp,Poussin,hìnhdungsựkiệnnầyxuyênquađịnhluậttruyềnthống:
"Mộtngườicóthểgiốngôngnộimàkhônggiốngcha.Cănnguyêncủamộtchứngbệnhđãthâuthậpvàocơthểcủatổtiênvà,quamấythếhệ,vẫntiềmtàngkhôngxuấthiện.Nhưngcóthểbổngnhiênbiểuhiệnthậtsự."
GiáoLýNghiệpBáovàTáiSanhthậtlàphứctạp.
Từđâuchúngtađến?Tasẽđiđâu?Vàchừngnàođi?Nàoaibiết!Nhưngchúngtaphảirađi,đólàđiềuchắcchắn.
2
![Page 498: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/498.jpg)
Tàisản,sựnghiệpmàtatrìumếnbaonhiêu,thânbằngquyếnthuộcmàtayêuquýbaonhiêu,sẽkhôngđitheota.Chắcchắnnhưvậy.Chođếncáithânnầymàtagọilà"củata",cũngvậy.Từcátbụinóđến,nósẽtrởvềvớicátbụi.Danhvọnghảohuyền,vinhquangtrốngrỗng,tấtcảđềutiêutantheomâygió.
Vẫnmộtthânmộtmình,chúngtaphiêubạttrongcơnbãobùng,giữađạidươngcủavòngluânhồi,trôidạtđóđâytheocáinghiệp,xuấthiệnởđâydướihìnhthúhayngười,ởkianhưchưThiênhaychưPhạmThiên.
Chúngtagặpnhau,rồirađi.Cóthểsẽcòngặpnhautrởlại,nhưngsẽkhôngnhậnranhau.Khótìmramộtchúngsanhmàtrongvòngluânhồivôtậnchưalàcha,làmẹ,là,anh,làchị,làcon,làem,củachúngta.
ĐứcPhậtdạyrằngnếucóngườichặthếtcâycỏcủaxứẤnĐộ,gomlạithànhđống,rồinhặtlêntừngmónmànói,đâylàmẹtôi,đâylàmẹcủatôi,thìcóthểnhặthếtđốngkiamàchưakểhếttấtcảcácbàmẹcủamẹmình.
Trênbướcviễndutrongvòngluânhồi,mốiliênhệgiữachúngsanhthậtlàmậtthiết.
Nhữngkiếpsốngvôsốkể,nhữngđaukhổvôcùngtậnmàchúngtaphảitrãiquatrongquákhứđượcĐứcPhậtnhắclạinhưsau:
"Nếucóthểgomlạixươngcủamộtngườitrongvòngluânhồi,vànếuxươngấycònnguyênvẹn,thìnósẽnhưmộtthạchtrụ,mộtchồng,mộtđống,khổnglồbằngquảnúiVepulla.
"Đãlâurồi,conđaukhổvềcáichếtcủamộtngườicha,ngườimẹ,ngườianh,ngườichị,vàtrênconđườngdài,mỗikhiđaukhổlàconkhóc,khócmãinhưvậytrongcuộchànhtrìnhxaxôithămthẳm.Nướcmắtđãrơicònnhiềuhơnnướctrongbốnbiển.
![Page 499: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/499.jpg)
"Đãlâurồi,máucủaconđãđổvọtkhibịchặtđầu,trongnhữngkiếpsốngdướihìnhthứcbò,trâu,trừu,dêv.v...Đãlâurồi,conđãbịcầmtùvìtộitrộmcắp,cướpgiật,haydâmloàn,vàđãbịhànhquyết.Trongcuộchànhtrìnhxaxôi,máuconđãđỗracònnhiềuhơnnướctrongbốnbiển.
"Vànhưvậy,đãlâurồiconphảichịubiếtbaođaukhổ,biếtbaobứtrứtdàyvò,biếtbaolàvậnxấuvàchoángđầybiếtbaonhiêunghĩađịa.Đãlâulắmrồi,conbấtmãnvớibaonhiêuhìnhthứcsinhtồn.Đãlâulắmrồi,đãquálâu,quáđủđểbâygiờconngoảnhmặtquaylưng,tìmmộtconđườngkhácđểlánhxatấtcả."
Chúthích:
.ChánhhậucủavuaKosalavàothờiĐứcPhật.↩
.MajjhimaNikaya,TrungAHàm,bàikinhsố57.↩
.Xem"TheBookoftheGradualSayings",phầnI,trang31-34.↩
3
1
2
3
![Page 500: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/500.jpg)
![Page 501: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/501.jpg)
NghiệpbáovàTáisanhvớingườiphươngTây
ThuyếtNghiệpBáovàTáiSanhlàcănbảncủanềntriếthọcPlato.Conngườitrãiquamột"chukỳcủasựcầnthiết".Tộilỗimàconngườigâyraởphầnphânnửađầutiêncủacuộchànhtrình,conngườiphảitrảtrongphầnphânnửasau.Trongquyển"Republic",NghiệpBáođượcbiểuhiệntrongnhânvậtLachesis,congáicủa"sựcầnthiết",màchúngsanhởcảnhvôhìnhđãchọnđểđầuthaivào.Orpheuschọnhìnhthểmộtconthiênnga.Thersiteschọnhìnhcondãnhân.Agamemmonchọnhìnhconó.Cùngmộtlốiấy,vàiconthútrởthànhngườirồilạithànhmộtngườikhácnữa.Ngườibấtcôngtrởthànhmanrợ,ngườicôngminhchánhtrựctrởnênvănminhlịchsự.
TrongthờikỳtiềnchiếncủadântộcBaTư,sựgặpgỡĐôngvàTâytạonêncuộccáchmạngchốnglối"thếmạtluận"(eschatology-luậnvềcứucánhtốihậucủaloàingườisaukhichếtvàsaukhitậnthế)giảndịcủaHomer,vàconngườibắtđầutìmmộtgiảithíchsâuhơnvềđờisống.CũngnênghinhậnrằngcuộctìmkiếmấykhởiđầudonhữngngườiHyLạpvùngTiểu-Á-Tế-Á(IonianGreekofAsiaMinor),mànhữngngườinầylạichịuảnhhưởngcủaẤnĐộ.
TheolờingườighichéplạitiểusửcủaPythagoras ,ôngsanhvàolối588trướcD.L.tạiđảoSamos.ÔngdulịchrấtnhiềuvàđãnghiêncứugiáohuấncủangườiẤn.ChínhPythagorasđãtruyềndạythuyếtNghiệpBáovàTáiSanhchongườiphươngTây.
Trongquyển"GreekThinkers",sửgiaGarbeviếtrằng:"ThậtkhôngphảiquáđángkhiqủaquyếtrằngnhờsựtrunggiancủangườiBatư(Persia)mànhữngngườiHyLạphiếukỳtrongthờiĐứcPhậtđãthâuthậpnhữngkiếnthứcítnhiềuchínhxácvềthờikỳvănhóacựcthịnhcủaphươngĐông."
1
![Page 502: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/502.jpg)
ThuyếtTáiSanhDướiMắtNhữngNgườiKhác
BhavagadGita:
"Cũngnhưngườikiavứtbỏbộquầnáocũđểmặcyphụcmớivào,ngườinọvứtbỏthểxácquácũđểnhậpvàomộtthânhìnhmới."
"Conngườisanhrachắcchắnphảichết,vàchếtrồichắcchắnsẽtáisanhtrởlại."
Herodotus:
"NgườiAiCậptruyềnbálýthuyếtchủtrươngrằnglinhhồnconngườitrườngtồnbấtdiệt.Khithânxáchưhoại,linhhồnsẽnhậpvàomộtxácthânkhácsẳnsàngđónnhận."
Pythagoras:
"Tấtcảđềucólinhhồn,tấtcảlàlinhhồnlangthang,quanhquẩntrongthếgianhữucơvàdiễntiếntheoýnguyệnhayđịnhluậttrườngcửu."
Plato:
"Linhhồnthọhơnthểxác.Linhhồnliêntụcsanhrồitáisanh,táisanhtrởlạitrênthếgian."
OvidviếtvềPythagoras,Drydenphiêndịch:
![Page 503: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/503.jpg)
"Cáiđượcgọilàchếtchỉlàvậtchấtcũrítnằmtronghìnhthứcmới.
"Cũngnhưngườitathaymộtbộyphục,vàtrongnhữngbộquầnáokhácnhau,bịđẩyđưatừnơinầyđếnnơikhác,linhhồnvẫnlàmột,chỉcóhìnhthểđổimới.
"Vàcũngnhưloạisápmềmdẻomàngườitađổvàokhuôn,mặtsápsẽghinhậnhìnhảnhcủacáikhuôn,cùngmộtlúchìnhảnhcũbịxóabỏ.Chỉcóhìnhthứcbiếnđổi,sápvẫnlàsáp.
"Nhưvậy,đượcsanhralàbắtđầutrởthànhmộtcáigìmới,kháchơncáitrước.
"Vànhữnghìnhthứcmớiấycũngbiếnđổinữa.Khôngcócáigìgiữnguyênvẹnhìnhthểmàkhôngliêntụcthayhìnhdổidạng."
Schopenhauer:
"Tathấyrằngthuyếtluânhồikhởixuấttừthuởsơkhai,trongthờikỳvàngsoncủanhânloại,luônluônlanrộngtrongdângian,đượccoilàtínngưỡngcủaphầnlớnvàcũnglàgiáolýcủatấtcảtôngiáo,ngoạitrừtínngưỡngcủangườiDoTháivàhaitôngiáoxuấtxứtừhìnhthứcrấttếnhịcủatínngưỡngấy.CácthuyếtluânhồiđãbiếnchuyểnđếnrấtgầnchânlýmàPhậtGiáođềcập.Nhưvậy,tronglúcCơĐốcGiáotựanủivớinhữngýtưởngsẽtựgặpmìnhtrởlạitrongmộtthếgiankhác,vàcũngsẽtựnhậnratứckhắc,thìtheocáctôngiáokhác,sựgặpgỡtrởlạiđãdiễntiếnnhiềulần,nhưngtakhôngthểnhậnra.Trongnhữngkiếptáisanhliêntụctáidiễn,nhữngngườiđãcóliênquanmậtthiếthoặccótiếpxúcngayvớinhausẽgặplạinhautrongmộtkiếpsốngvịlai,cũnglạicósựliệnhệvớinhauhoặcyhệt,hoặctươngtợ,vànhữngtìnhcảm,thiệnhayác,đốivớinhaunhưtrongkiếpsốngnầy.
![Page 504: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/504.jpg)
"CũngnhưđãđượcghichútrongkinhPhệĐà(Vedas)vàtấtcảcáckinhsáchkhácởẤnĐộ,thuyếtluânhồiđượcxemlànềntảngcủaBàLaMônGiáovàPhậtGiáo.Chođếnnay,phầnlớncácdântộcÁĐôngkhôngphảiHồiGiáo,hơnphânnữanhânloại,vẫntintưởngchắcchắnthuyếtluânhồivàđờisốngthựctếhằngngàyvẫnchịuảnhhưởngxâusắccủathuyếtấy.
"ĐócũnglàtínngưỡngcủangườiAiCập,vàtừAiCập,Orpheus,PythagorasvàPlatođãnhiệtthànhnhậnlãnh,vàđặcbiệtgiữlại.GiáolýnầycũngđượcdạytrongnhữngbíẩncủangườiHyLạp,chắcchắnkhôngthểchốicảilàtheoquyểnthứchíntrongĐịnhLuậtcủaPlato."
"SáchEdda,đặcbiệtlàtrongtập"Volusna",cũngdạythuyếtluânhồi;khôngíthơnnềntảngcủanhữngngườitheotínngưỡngDruid(mộthệthốngtínngưỡngtrướcthờiCơĐốcGiáo).
"Theonhưtấtcảnhữnggìđượctrìnhbầy,sựtintưởngnơithuyếtluânhồitựnólàniềmtinquảquyếttựnhiêncủaconngườimỗikhinghĩđếnvấnđềnầymàkhôngbịámảnhtrước..."(TheWorldAsWillAndIdea)
Hume:
"Thuyếtluânhồilàhệthốngduynhấtđềcậpđếntrạngtháivĩnhcửutrườngtồnmàtriếthọccóthểquantâmđến."
Disraeli:
"Khôngcóhệthốngnàovừagiảndị,vừaítvachạmsựhiểubiếtcủachúngtabằngthuyếtluânhồi.Thuyếtấyxemnhữngđaukhổvàlạcthútrongkiếpsốngnầynhưsựthưởnghayphạtcáchànhđộngcủatatrongmộttrạngtháikhác."
![Page 505: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/505.jpg)
Dante:
"Vàđâyhỡicon,donơitrọnglượnglúcchết,consẽtrởlạixuốngđây."
Emerson:
"Cáiđịnhmệnhmàchúngtaphảilãnhlàdochínhtađãchuẩnbịmộtcáchhồnnhiên,vôýthức,trongrấtnhiềukinhnghiệmmàtakhôngthấynổigiátrị.Cólẽchúngtacòntiếptụcnhậnlãnhđịnhmệnhấytrongnhiềukiếpnữa,trướckhihoàntấtcôngviệctrảquả."
Lesling:
"Tạisaotôikhôngthườngtrởlạiđâyđểlãnhhộinhữnghiểubiếtmới,nhữngkinhnghiệmmới?Trongmỗichuyếnđi,tôicóđemtheođầyđủkinhnghiệmvàhiểubiếtđểkhỏiphảiphiềnphứctrởlạikhông?"
Huxley:
![Page 506: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/506.jpg)
"Cũngnhưchủthuyếttiếnhóaluận,thuyếtchuyểnsinhlinhhồnbắtnguồntừthựctế.
"Kinhnghiệmsốnghằngngàylàmchúngtaquendầnvớinhữngsựkiệnđượcgomlạidướidanhtừtruyềnthống.Mỗingườichúngtađềumangtheovớimìnhnhữngđặcđiểmcủachamẹ,đôikhicủathânquyếnxaxôi.Riêngvềnhữngthóiquen,nhữngkhuynhhướnghànhđộngmàtagọilà"tâmtánh",thườngđượcchuyểnđirấtxatheochiềudọc,từôngbàxuốngconcháu,vàtheochiềungang,trongquyếnthuộc.Nhưvậy,tacóthểnóirằngtánhtình,tinhthầnvàtinhhoatríthứccủaconngười,chắcchắncóthuyênchuyểntừngườinầysangngườikhácvàtừthếhệtrướcđếnthếhệsau.Bêntrongđứatrẻsơsinhđãcóngủngầmnhữngđặcđiểmtruyềnthống,vàcái"ta"chỉlàmộtkhốinănglựctiềmtàng,thêmvàochútgìkhác.Nhưngtiềmnăngấyrấtsớmnổilênmặtvàtrởthànhsứcmạnhthậtsự,mộtthựclực,từtuổitrẻtrởlên,biểuhiệnlúclumờkhisángtỏ,lúcyếu,lúcmạnh,lúcđúng,lúcsailầm,vàmỗilầnđổisangtừthểxácnầyđếnmộtxácthânkhácthìtâmtánhriêngbiệtấylạibịmộttâmtánhkhácbiếnđổi.
"NhữngtriếtgiaẤnĐộgọicái"Tánh"đồngnghĩavớiKarma(nghiệp).Chínhcáinghiệpchuyểntừđờinàyđếnđờikhácvànốiliềncáckiếpsốngtrongmộtchuỗidàinhữngkiếpchuyểnsinh,vàcáctriếthọcgiaấychủtrươngrằngtrongmỗikiếpsống,cáinghiệpbiếnđổi,khôngnhữngdotruyềnthốngmàcòndochínhđộngcủamình"
Tennyson:
![Page 507: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/507.jpg)
"Hoặcnếutôiđếnđâyxuyênquanhữngkiếpsốngthấpkém,mặcdầucảmọikinhnghiệmtrongquákhứđãvữngchắcđóngkhuôntrongtâm,cóthểtôiquênđisốphầnyếukémcủatôi.Bởivìnămđầutiêncủachúngtađãbịlãngquên,nhữngvangâmtrínhớ,vốntớiluithườngxuyên,khôngcònlaivãng."
Wordsworth:
"Cáisanhcủachúngtachỉlàmộtgiấcđiệpvàmộtsựlãngquên.Linhhồnvìtinhtúcủađờisống,xuấthiệnvớitahômnay,đãcócơsởởmộtnơivàsauđó,đếnđâytừphươngxa:khôngtrọnvẹntrongsựlãngquên,cũngkhôngtrơtrọi."
Shelley:
"Nếukhôngcólýdonàođểgiảđịnhrằngtađãcósốngtrướcthờikỳhiệntạibắtđầubiểuhiện,thìcũngkhôngcăncứvàođâuđểgiảđịnhrằngchúngtasẽcòntiếptụcsốngnữasaukhikiếpsốnghiệntạichấmdứt."
GiáosưFrancisBowencủađạihọcHarvardviếtnhưsauđểkêugọitínđồCơĐốcGiáonênchấpnhậnthuyếttáisanh:
"Đờisốngcủachúngtatrênmộtquảcầulàmộtquiphạmvàmộtsựchuẩnbịtiếnđếnđờisốngsaunày,caothượngvàvĩnhviễnhơn.Nhưngnếuphảibịgiớihạntrongthờigiancủamộtkiếpsốngthìthậtlàngắnngủi,vàhìnhnhưkhóđầyđủmụctiêuquantrọngnhưthế.Bảymươinămchắcchắnkhôngđủđểchuẩnbịchothờigianvĩnhcửuvôcùngtận.Nhưngcógìbảođảmchotarằnggiaiđoạntậpsựcholinhhồnphảibịgòbótrongthờihạnhẹphòinhưvậy?Tạisaogiaiđoạnấykhôngthểtiếptụckéodàithêmhaylặplạitrongmộtchuỗidàinhữngthếhệkếtiếp,mộtcáitínhtạosinhkhíchomộtsốthểxácvôđịnh?Từ
![Page 508: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/508.jpg)
thânnàyđếnthânkhác,vàmangđếnchomỗithểxácnhữngkiếnthứcđãthâulượm,tánhtìnhđãtạonên,khíchấtvàtâmtánhsẵncótrongnhữnggiaiđoạnkếtiếpliềnđó.Nókhôngcầnbiếtđếnquákhứcủanó,mặcdầuđangmangquảvàchịusâurộngcủaquákhứấytrongthểchấthiệntại.Baonhiêuđoạndàicủakiếpsốngquákhứđãbịlãngquênhoàntoàn,mặcdầuđãgópphầnquantrọngvàoviệcxâydựngtâmvàtrí.Dođócósựkhácbiệtgiữangườinàyvàngườikia.Tráchnhiệmcủachúngtakhôngvìsựquênlãngấymàgiảmkémđi.Hìnhnhưtavẫnchịuảnhhưởngcủasựlạmdụngthìgiờ,mặcdầuđãquênhẳntađãphungphínhưthếnào,vàởđâu.Chínhđếnnay,chúngtavẫncònđanglậplạinhữngquảđắng,donơisứckhỏeyếukém,vàthamvọnghưhèncủanhữnghànhđộngdễduôivôýthứcvàtộilỗiđãbịlãngquên,bịlãngquênvìchúngquánhiều.
"Nếumỗilinhhồntuyệtđốilàmộttạovậtmới,mỗiđờisốngphảiđượctạorahoàntoàn,thìmộtcáchhợplý,tacóthểhỏitạisaocáclinhhồncóthểkhácbiệtnhaunhưthếtừlúcđầu?Nếuthuyếtdithểcũngnằmtrongchươngtrìnhcủamộtchánhquyềntrênthiênđàngđểtrịvìthếgianthìtấtcảnhữngkhókhăntrênđềutựnhiêntanbiếncùngmộtlúc.Đứngvềmộtphươngdiện,mọingườiđềuđượcsanhvàotrạngtháimàchínhmìnhtạotronglịchtrìnhquákhứcủamình.Lýthuyếtchủtrươngrằngmìnhphảichịuhậuquảcủanhữngtộilỗimàtổtiêngâynênlàmộtbàihọckhó.Nhưngkhôngaicóthểphảnđốivềcáithânphậnmàchínhmìnhđãthừahưởngcủachínhmình,củachínhtựngãcủamìnhtrongmộttrạngtháiởkiếpsốngquákhứ.Cáimàtagọilàchếtchỉlàbiếntrạngđưađếnmộtđờisốngkháctrênquảđịacầuvànếuđờisốngấykhôngđượccaoquítốtđẹphơnkiếpsốngcũavừachấmdứtthìchínhlàtạita."
Tiềnkiếp
![Page 509: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/509.jpg)
"TôitrảimìnhnằmdàitrênbãibiểnVàthảhồnthơmộngmộtkhônggianbénhỏ.Tôinghenhữnglượnsóngtotanvỡvàgầmthét.Mặttrờiởngaytrướcmặttôi.
"NhữngngóntayđentrênbàntaydãdượicủatôiLườibiếngnôđùavớicátxám,Nhữnglượnsóngvậpvồtrườnlênbãi.Nhữnglượnsóngrútvềbiểncảvangđộngvàvuivẻ,
"Nhữnghộtcátvừatrong,vừamịn,Ấmápnằmtrêntaytôi,CũngnhưnhữngngườibénhỏmàtôithấyNgồiđóđâytrênbãibiển.
"Nhữnghộtcátnhỏ,rựcrỡvàmịnmàng,Lọtxuyênquakẽtaytôi;Mặttrờirọixuốngtrêntấtcả...Vàtôiđãbắtđầumơtưởng:
"Tấtcảnhữngcáiấytrướckialàthếnào?Baonhiêunămđãtôiqua,xaxôitrongdĩvãngTôiđãnằmtrênbãibiểnnàomànayđãlãngquên,Cũngnhưtôiđãnằmđâyhômnay.
"Nhữnglượnthủytriềuđãvươnlên.Vàchiếusángbãicátcũngnhưhômnay.VàtronglòngbàntaythuộcvềthờithượngcổcủatôiNhữnghộtcátvẫnấmápvàmịnmàng.
![Page 510: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/510.jpg)
"Tôiđãquênhẳntừđâutôiđếnđây,hayquênhàcủatôilàthếnào.Haylúcấytôigọicáibiểngầmthétvangđộngnày.Bằngnhữngdanhtừquáilạvàmanrợnào.
"Chỉbiếtrằnglúcấymặttrờiđãrọisángxuốngcũngnhưrọisánghômnay,vànhữnghộtcátmịnmàngnằmtrênngóntaydàithượtvàđenxámcủatôi.
Chúthích:
.PythagorasnhớlạiđãthamdựtrậnchiếnTrojandướitênEuphorbus.Empedoclesđãcónhữngkiếpsốnglàmmộtthanhniên,mộtthiếunữ,mộtconchimvàmộtconcátronglòngbiểncả(Frag.117,Diels).↩
.FrancesCornford,"AnAnthologyofModernVerse",doA.Methuen,London,MethuenandCo.,chọnvàtríchđăngtrong"TheBuddhistAnnualofCeylon",1927.↩
2
1
2
![Page 511: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/511.jpg)
![Page 512: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/512.jpg)
NiếtBàn
NiếtBànlàhạnhphúctốithượng
KinhPhápCú
Dẫungườitacóthểviếtđầyđủvàrõràngnhưthếnào,dầungườitacódùngdanhtừbóngbẩyđếnđâuđểcốgắngmôtảtrạngtháivắnglặngcủaNiếtBàn,văntựkhôngthểgiúpnhậnthứcthếnàolàNiếtBàn.NiếtBànkhôngphảilàcáigìcóthểmiêutảbằnggiấytrắngmựcđenhaynhậnthứcbằnglýtrí.NiếtBànlàphápsiêuthế(lokuttaradhamma),chỉcóthểchứngngộbằngtuệgiác.
KhôngthểcósựhiểubiếtNiếtBànbằnglýtríthuầntúy,vìNiếtBànkhôngphảilàmộtvấnđềcóthểdùngluậnlýđểthấuđạt(atakkavacara).LờidạycủaĐứcPhậthoàntoànhợplý.TríthứccóthểlĩnhhộiđầyđủcácPhậtngôn.NhưngNiếtBàn,mụctiêucứucánhcủaPhậtGiáo,vượtrakhỏiphạmviluậnlý.Tuynhiên,suytưởngvềcácsắctháitíchcựccủađờisống,tasẽđitớikếtluậnhợplýrằng,đốichiếuvớihiệntượngtùythế,hữuvi,sanhkhởitùyduyên,hiệnhữudođiềukiện,phảicótrạngtháibấttùythếmàsựhiệnhữukhôngtùythuộcđiềukiện,vôsanh,bấttửvàkhôngphiềnnão.
ChúgiảiTúcsanhtruyện(Jataka)cóghirằngtrongkiếplàmnhàtusĩkhổhạnh,BồTátSumedhacósuyniệmnhưsau:
![Page 513: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/513.jpg)
"Cũngnhư,mặcdầucócảnhkhốnkhổđauthương,Vẫncótrạngtháianvuihạnhphúc.Cùngthếấy,đãcóhiệnsinh,Tứcnhiênphảicóbất-hiện-sinh.
CũngnhưmặcdầucóSứcNóngkhóchịu,VẫncóSứcLạnhdịudàngmátmẻ.Cùngthếấyđãcósựhiệnhữucủabathứlửa,TứcnhiênphảicóNiếtBàn.
Cũngnhư,mặcdầucótộilỗixấuxa,Vẫncócáitốtcáiđẹp.Cùngthếấy,dầuquảthậtcósựsanhTứcnhiênphảicósựkhông-sanh"
Địnhnghĩa
DanhtừNamphạn"Nibbana"-NiếtBàn(Bắcphạn:Nirvana)gồmhaiphần:"ni"và"vana"."Ni"làhìnhthứcphủđịnh,không;"vana"làdệt,hayáidục.Áidụcnàyxemnhưsợidâynốikiếpsốngnầyvớikiếpsốngkhác.
"GọilàNiếtBànvìNiếtBànlàsựdứtbỏ,sựtáchrời-'Ni'-rakhỏiáidục-'Vana',sựthèmkhátnhụcdục".
Ngàynàocònbịáidụchayluyếnáitróibuộcthìcòntạothêmnghiệpmới,vàcácnghiệpmớinàyphảitrổquảdướimộthìnhthúcnào,trongvòngsanh-tử,tử-sanhvôcùngtận.Đếnkhimọihìnhthứcáidụcchấmdứt,nănglựccủanghiệptáitạocũngdứt,tứcnhiênkhôngcòntạonghiệpnữa,vàtathànhđạtNiếtBàn,thoátrakhỏivòngsanhtửtriềnmiên.
1
![Page 514: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/514.jpg)
QuanniệmgiảithoáttrongPhậtGiáochínhlàtrạngtháivượtquakhỏivòngsanhtửtriềnmiênvôtận,chứkhôngphảichỉlàsựtrốnthoátrakhỏitộilỗi,vàđịangục.
CũngcónơigiảithíchNiếtBànlàsựdậptắtlửatham(lobha),sân(dosa),vàsi(moha).
ĐứcPhậtdạy:
"Toànthểthếgiannằmtrongnhữngngọnlửa.Lửagìđãnhúmlênnhữngngọnlửaấy?Chínhlửatham,lửasân,lửasi;chínhlửasanh,lửagià,lửachết,lửaphiềnnão,lửatathán,lửađauđớn,lửakhổsở,lửathấtvọng,đãnhúmlênnhữngngọnlửaấy."
Nhậnđịnhtheomộtlối,NiếtBànlàsựdậptắtcácngọnlửaấy.NhưngkhôngphảivìthếmàcóthểnóirằngNiếtBànchỉlàsựdậptắtcácngọnlửa.Nênphânbiệtphươngtiệnvàmụctiêu.Ởđây,dậptắtcácngọnlửatham,sânvàsi,chỉlàphươngtiệnđểđiđếnNiếtBàn.
NiếtBàncóphảilàhưvôkhông?
NếuchỉvìngũquankhôngthểcảmnhậnđượcmàtaquảquyếtrằngNiếtBànlàhưvô,làkhôngkhông,khôngcógìhết,thìcũngphilýnhưngườimùkếtluậnrằngtrongđờikhôngcóánhsáng,chỉvìkhôngbaogiờanhtathấyánhsáng.Trongngụngôn"RùavàCá"đượcnhiềungườibiết,cáchỉbiếtcónướcnênkhinóivớirùa,cádõngdạckếtluậnrằngkhôngcóđất,bởivìcónhữngcâuhỏicủacáđềuđượcrùatrảlờilà"không".
Thuởxưacómộtconcá.Cáchỉbiếttrongnướcvàkhôngbiếtgìngoạitrừnước.Mộthôm,cámảimêbơilộitrongaođầmquenthuộcnhưmọihômthìgặplạichịRùa.Hỏirathìhènlâurùađidạotrênđấtliền.Cáhỏi:"Chàochịrùa,chịđiđâumàhènlâutôikhônggặp?"
![Page 515: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/515.jpg)
-Nàychịcá,chàochị.Hômràytôiđimộtvònglêntrênđấtkhô.Rùatrảlời.
-Đấtkhôà!Cálấylàmngạcnhiên.Chịnóiđấtkhô,vậyđấtkhôlàgì?Đấtlàmsaokhôđược?Tôichưabaogiờthấycáigìmàkhô.Đấtkhôchắclàkhôngcógìhết.
Bẩmtánhônhòa,Rùanhỏnhẹđáp:
-Được,tốtlắm,nếuchịmuốnnghĩnhưvậycũngtốt.Khôngaingăncảnchịđâu.Tuynhiên,chỗmàtôiđimấyhômràyđấtkhôthật.
-Nầychịrùa,đâuchịnóirõlạicoi.Đấtkhômàchịnóiralàmsao,giốngnhưcáigì?Nócóẩmướtkhông?
-Không,đấtkhôkhôngẩmướt.
-Đấtkhôcómátmẻvàêmdịu,dễchịukhông?
-Không,đấtkhôkhôngmátmẻvàêmdịudễchịu.
-Đấtkhôtrongsuốtvàánhsángrọixuyênquađượckhông?
-Không,đấtkhôkhôngtrongsuốtvàánhsángkhôngrọixuyênquađược.
-Đấtkhôcómềmmạivàdịudàngđểmìnhbơilộitrongấykhông?
-Không,đấtkhôkhôngmềmmạidịudàng,vàmìnhkhôngthểbơilộitronglòngđất.
-Đấtcódichuyểnvàtrôichảythànhdòngkhông?
-Không,đấtkhôngdichuyểnvàtrôichảythànhdòng.
-Đấtcónổisóngvàtanrathànhbọtkông?Cárấtbựcmìnhvớiloạtcâutrảlời"không,không,..."củarùa.
-Không,đấtkhôngnổisóng.Rùathànhthậttrảlời.
![Page 516: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/516.jpg)
Cábỗngnhiênlộvẻhânhoancủangườiđắcthắngvàvanglên:
-Thấychưa,thậtquảnhưtôiđãnóichớgìnữa!Tôiđãbảorằngđấtkhôcủachịlàhưvô,khôngcógìhết.Tôihỏivàchịđãxácnhậnrằngđấtkhôvàkhôngẩmướt,khôngmátmẻ,khôngêmdịuvàkhôngtrongsuốt,vàánhsángkhôngrọixuyênquađược,khôngmềmmạivàdễchịuđểmìnhcóhểbơilộitrongấy,đấtcũngkhôngdichuyểnvàtrôithànhdòng,cũngkhôngnổisóngvàcũngkhôngtanrãthànhbọt.Khôngphảigìhếtthìcóphảilàhưvôkhông?
Rùađáp:
-Được,tốtlắm.Nầychịcá,nếuchịquảquyếtrằngđấtlàhưvô,khôngcógìhết,thìchịcứtiếptụcnghĩnhưthế.Thậtra,ngườinàođãbiếtnướcvàđấtliềnrồisẽnóirằngchịchỉlàconcádạidột,vìchịquảquyếtrằngcáigìmàchịkhôngbiếtlàkhôngcógìhết,hưvô.Nóilàhưvôbởivìchịkhôngbaogiờbiết.
Đếnđây,rùabỏcáởlạimộtmìnhvớiaođầmnhỏbé,quayđầulộiđivàsuytưởngđếnmộtcuộcviễndukháctrênđấtkhô,nơimàcátưởngtượnglàhưvô...
Câuchuyệnlýthúnầyngụýtuyrằngđãcósốngtrongnướcvàtrênkhô,rùakhônggiảithíchchocábảnchấtthậtsựcủađấtvìcáchỉbiếtnướcmàcácũngkhôngthểnhậnthứcđượcthếnàolàđấtliền,vìchỉbiếtcónướcthôi.Cũngthếấy,tuychưvịALaHánđãtừngbiếtthếnàolàthờigianvàtrạngtháisiêuthếlàsao,nhưngcácngàikhôngthểdùngngônngữcủathếgianđểmôtảtrạngtháisiêuthếmàngườitạithếcũngkhôngthểnhậnthứctrạngtháisiêuthếlàsao,bằngsựhiểubiếtcủathếgian.
![Page 517: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/517.jpg)
NiếtBànlàhưvô,tứcnhiênNiếtBànphảitrùnghợpvớikhônggian(akasa).Cảhai,NiếtBànvàkhônggian,đềuvĩnhcửuvàkhôngbiếnđổi.Khônggianlàvĩnhcửuvìnólàhưvô.Thậtra,NiếtBànởngoàikhônggianvàthờigian.VềsựkhácbiệtkhônggianvàNiếtBàntacóthểtómtắtrằng,khônggianlàKhông,nhưngNiếtBànlàCó.
Khiđềcậpđếnnhữngcảnhgiớikhácnhaumàchúngsanhcóthểsanhvào,ĐứcPhậtcónhắcđếncảnh"VôSởHữuXứ"(akincannayatana),cảnhgiớicóquanniệmvềhưkhông.
NiếtBànlàmộtĐạoQuả.CóthểchứngngộNiếtBànnhưmộtđốitượngtinhthần(vatthudhamma).SựkiệnnầyrõràngchứngtỏrằngNiếtBànkhôngphảilàmộttrạngtháihưvô.NếuNiếtBànlàhưvô,ĐứcPhậtđãkhôngmôtảbằngnhữngdanhtừnhư"VôTận"(Ananta),"BấtTùyThể"(Asamkhata),"VôSong"(Anupameya),"TốiThượng"(Anuttara),"TốiCao"(Para),"VượtRaNgoài"(Pàra),"ChỗNươngTựaTốiThượng"(Paràyana),"ChâuToàn"(Tana),"AnToàn"(Khema),"HạnhPhúc"(Siva),"DuyNhất"(Kevala),"BấtKhảDiệt"(Akkhara),"TuyệtĐốiTrongSạch"(Visuddha),"SiêuThế"(Lokuttara),"VĩnhCửu"(Amata),"GiảiThoát"(Mutti),"VắngLặng"(Santi)v.v...
TrongkinhUdanavàItivuttka,ĐứcPhậtđềcậpđếnNiếtBànnhưsau:
-"Nầychưtỳkhưu,cómộttrạngtháikhôngsanh(ajata),khôngkhởiphát(abhuta),khôngđượccấutạo(akata)vàkhôngtùythế(asamkara).Nếukhôngcótrạngtháikhôngsanh,khôngkhởiphát,khôngcấutạo,vàkhôngtùythế,ắtkhôngthểcólốithoátchocáicósanh,cókhởiphát,cócấutạo,vàtùythế(hữuvi).
Dosựkiệncótrạngtháikhôngsanh,khôngkhởiphát,khôngcấutạo,vàkhôngtùythế,nênmớicólốithoátchocáicósanh,cókhởiphát,cócấutạo,vàtùythế".2
![Page 518: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/518.jpg)
KinhItivuttakaghi:
"Cáicósanh,trởthành,khởiphát,đượccấutạo,vànhưthếlàkhôngbềnvững,tráilạiphảichịusanhvàtử.Mộtsựcấuthành,mộtổbệnhhoạn,mỏngmanh.Mộtsựsốngnhờvậtthực,mộtsựtrởthành,Khôngđángđểchotathíchthútrongđóchútnào.Thoátrangoàitrạngtháiấy,dẫnđếnthựctế,ngoàiphạmviluậnlý,bềnvững.Khôngsanh,khôngkhởiphát,khôngphiềnnão.Conđườngkhôngônhiễm.Conđườngchấmdứtmọithốngkhổ,thoátkhỏiloâu.Đểđếnvắnglặngvàhạnhphúc."
Vậy,NiếtBànkhôngphảilàhưvô.Cũngkhôngphảichỉlàmộtsựchấmdứt.NiếtBànkhôngphảilàthếnàothìtacóthểnóimộtcáchquảquyết.NhưngnếumôtảchínhxácNiếtBànlàthếnàothìngônngữcủathếgiankhôngthểthíchhợp,vìNiếtBànlàtuyệtđối,duynhất,phảitựmìnhchứngngộ(paccatamveditabbo).
HữuDưNiếtBànvàVôDưNiếtBàn.
KhiđềcậpđếnNiếtBàn,kinhsáchthườngnhắcđếnVôDưvàHữuDưNiếtBàn(AnupadisesavàSopadisesaNibbanaDhatu).
Trênthựctế,khôngphảicóhailoạiNiếtBànmàcóhaihìnhthứcĐạoQuảNiếtBàn.Haidanhtừkhácnhauđểchỉhaihìnhthứcchứngnghiệm:mộttrướckhichếtvàmộtsau.
3
4
![Page 519: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/519.jpg)
ĐạoQuảNiếtBàncóthểthànhtựutrongkiếpsốnghiệntại.KhôngcóđiểmnàotrongtoànthểGiáoLýcủaĐứcPhậtdạyrằngmụctiêucứucánhchỉcóthểthànhđạtsaukhichết.ĐâylàsựkhácbiệtgiữaquanniệmvềNiếtBàncủangườiPhậttửvàquanniệmcủangườikhôngphảiPhậttử,vềmộtcảnhtrờivĩnhcửu,chỉcóthểđạtđượcsaukiếpsống.
KhiĐạoQuảNiếtBànđượcthànhtựutrongkiếpsốnghiệntiềnnghĩalàtronglúccònmangthânngũuẩn,thìgọilà"HữuDưNiếtBàn"(SopadisesaNibbanaDhatu).
Lúcbỏxácthân,vịALaHánđạtĐạiNiếtBàn,khôngcònvậtchất,chừngấygọilà"VôDưNiếtBàn"(AnupadisesaNibbanaDhatu).
MộtvịphậthaymộtvịALaHán,lúccòntạitiềnthọhưởngHửuDưNiếtBàn,vàkhôngcòntạonghiệpmớinữa.Nhưngnhữngnhânlànhhaydữđãtạotrongdĩvãngvẫncòntrổquảtớilúcdanhvàsắctanrã.
TrongkinhItivuttaka,ĐứcPhậtdạy:
"CóhaihìnhthứcchứngnghiệmNiếtBànlàchứngnghiệmNiếtBàntronglúccònmangthânvàchứngnghiệmNiếtBànlúckhôngcònthân.
"NầychưTỳkhưu,chứngnghiệmNiếtBàntronglúccònmangthânlàgì?Lànơiđây,nầychưTỳkhưu,mộtthầyTỳkhưuđắcQuảALaHán,đãtậndiệtmọiônhiễm,đãsốngđờisốngthiêngliêngcaothượng,đãlàmnhữngviệccầnphảilàm,đãbỏgánhnặngxuống,đãthànhđạtmụctiêu,đãtậndiệtmọitróibuộccủađờisống,mộtthầyTỳkhưuhiểubiếtchânchánhvàđãđượcgiảithoát.Ngũquancủathầyvẫncòn,vàvìchưaxalìahẳnngũquan,thầycònthọhưởngnhữngquảlànhvàgặtháinhữngquảdữ.Sựchấmdứttham,sân,si,củathầytỳkhưuấygọilàchứngnghiệmNiếtBàntronglúccònmangthânngũuẩn".
![Page 520: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/520.jpg)
"NầychưTỳkhưu,chứngnghiệmNiếtBàntronglúckhôngcònthânngũuẩnlàgì?
"Nơiđây,nầychưTỳkhưu,mộtthầytỳkhưuđắcQuảALaHán,đãtậndiệtmọiônhiễm,đãsốngđờisốngthiêngliêngcaothượng,đãlàmnhữngviệccầnphảilàm,đãbỏgánhnặngxuống,đãthànhđạtmụctiêu,đãtậndiệtmọitróibuộccủađờisống,mộtthầyTỳkhưuhiểubiếtchânchánhvàđãđượcgiảithoát.Trongchínhkiếpsốngấy,thầykhôngcònthíchthúvớinhữngcảmgiáccủathânnữa,thầymátmẻ.ĐólàchứngnghiệmNiếtBàntronglúckhôngcònthânngũuẩn."
Chúthích:
.Warren,BuddhisminTranslations,trang6.↩
.TheobảnChúgiải,bốndanhtừđóđồngnghĩa.Ajatacónghĩalàphátsanhmàkhôngtùythuộcnguyênnhânhayđiềukiện(hetupaccaya).Abhuta(sátnghĩalà"khôngtrởthành")cónghĩalàkhôngphátsanh.Bởikhôngphátsanhtừmộtnguyênnhân,vàkhôngtrởthành,tứcnhiênkhôngcấutạo(akata).Trởthànhvàphátsanhlàđặctánhcủanhữngvậttùythế--hiệnhữudonguyênnhânhayđiềukiện,tùyduyên--nhưtâmvàvậtchất,danhvàsắc.NiếtBàntráilại,khôngtùythuộcnguyênnhânhayđiềukiệnđểcó,làbấttùythế(asamkhata).XemWoodward,VersesofUplift,trang98-"Asitwassaid",trang142.↩
.Woodward,"Asitwassaid",trang142↩
.Sa=với;upadi=ngũuẩn,tứcdanhsắc;sesa=cònlại.Ngũuẩnđượcgọilà"upadi"bởivìbịáidụcvàvôminhbámchặt.↩
.Bởivìvịấykhôngcòntáisanh.↩
5
1
2
3
4
5
![Page 521: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/521.jpg)
![Page 522: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/522.jpg)
![Page 523: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/523.jpg)
ĐặctánhcủaNiếtBàn
Niếtbànlàgì,hỡiđạohữu?Sựtậndiệttham,tậndiệtsân,tậndiệtsi.Đó,nầyđạohữu,gọilàNiếtBàn.
TạpAHàm
Đốinghịchvớicảnhgiớihữutìnhcủavòngluânhồitrongấytấtcảđềulànhữnghiệntượngluônluônbiếnđổi,sanhdiệt,diệtsanh,NiếtBànlàvĩnhcửu(dhuva),đángđượchammuốn(subha),vàhạnhphúc(sukha).
TheoPhậtGiáocácpháp-tạithếvàsiêuthế-đềuđượcsắpvàohailoại:(a)nhữngpháphữuvi,tùythế,thuộcthếgianpháp,cónhiềuhaymộtnguyênnhântạođiềukiệnđểphátsanh(samkhata);và(b)nhữngphápvôvi,bấttùythế(asamkhata),khôngcầnnguyênnhânhayđiềukiệnnàođểhiệnhữu.
Vậytùythế(samkhatalakkhanani)luânchuyểntrongbagiaiđoạn:sanh(uppada),diệt(vaya)vàbiếnđổitrạngthái(thitassaannathattam).
Phátsanhhaytrởthànhlàđặctánhchánhyếucủamọivậtcấutạo,hữuvi,domộthaynhiềunguyênnhântạođiềukiệnđểhiệnhữu.Cáigìphátsanhhaytrởthànhtứcnhiênphảibiếnđổivàphântán.Pháphữuviluônluôntrởthànhvàlônluônbiếnđổi.Vôthườngbiếnđổilàđịnhluậnbaoquát,phổthôngchomọisựvật-vậtchấtlẫntinhthần-nằmtrongvũtrụ,từtếbàohếtsứcvitếđếnnhữngchúngsanhthậttolớnhaynhữnghìnhthểkhổnglồ.Tâm,tuyvôhình,biếnđổilạicàngnhanhchónghơnvậtchất.
SựhiệnhữucủaNiếtBàn,trạngtháisiêuthếmàchưPhậtvàchưvịALaHánchứngngộ,khôngtùythuộcnguyênnhânnào.Vìlẽấy,NiếtBànkhôngtrởthành,khôngbiếnđổi,khôngbịphântán.NiếtBànlàvôsanh(ajata),bất
1
![Page 524: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/524.jpg)
hoại(ajara),vàbấtdiệt(amara).Mộtcáchchínhxác,NiếtBànkhôngphảilàquả,cũngkhôngphảilànhân.DođóNiếtBànlàduynhất(kevala).
Cáigìphátsanhdomộtnguyênnhânchắcchắnphảihoạidiệt,vàdođó,làkhôngđángđượchammuốn.Đờisốnglàsởhữumàconngườithiếtthaquýtrọngnhất,thếnhưnglắmkhi,trongnhữngcảnhngộkhókhănvàdướinhữnggánhnặngquáđổi,chínhcáiđờisốngđượcyêuchuộngấytrởthànhkhôngthểchịunổi.Trongnhữnglúcấy,sốnglàmộtcựchình,vànhữngngườiyếutánhđôikhinghĩđếnviệcquyênsinhcuộcsống,tưởngchừngnhưchếtlàquyếtđượcmọivấnđềđaukhổ.
Tấtcảchúngtađềuthươngyêuvàhếtsứccốgắngchămnom,sănsóc,trangđiểmthânthểnhưvậtrấtquý.Nhưngtấmthânduyêndáng,yêukiều,diễmlệ,vàkhảáinầylànguồngốcbaonhiêuđaukhổ.Đếnlúcbịthờigianvàbệnhtậtlàmhaomòntiềutụyđirồithìcơthểvậtchấtnầychỉcònlàgánhnặngvôcùngkhảố.
Sauđâylàmộtchuyệntíchlýthú,ngụýrằngđờisốngvànhữnglạcthúcủakiếpnhânsinhchỉlàtạmbợ:
![Page 525: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/525.jpg)
Mộtchàngnọlầmlủiđigiữamộtkhurừngmênhmôngđầychônggaivàgànhđángổnngang.Bỗngnhiênanhthấysaulưngmộtthớtượngtotướngrảobướcđivềpháimình.Sợhãi,anhđâmđầuchạy.Voichạytheođếntrướcmộtgiếngcạn,anhđịnhnhảyxuốngđểtránhvoi.Nhưngnhìnxuốnggiếnganhnhìnthấymộtconrắnđộcnằmdướiđáy.Khôngcòncáchnàokhácnữaanhđànhđeotheomộtsợidâyđầygaicósẵn,lòngthòngtrênmiệnggiếng.Tạmthoátkhỏinạn,anhnhìnlênthấyhaiconchuột,mộtđenmộttrắng,đangcặmcụigặmsợidâymàanhđangđeo.Lúcanhngửamặtlênthìtừmộtổongphíatrên,vàigiọtmậtnhỏngayvàomiệng.
Anhchànglấylàmthỏathích,lãngquênlàmìnhđangsốngtrongtìnhtrạngbấpbênhvàhếtsứcnguyngập,yêntrítậnhưởngvịngọtngàocủamật.Vừalúcấycómộtngườigiàulòngbimẫnchỉđườngchoanhthoátnạn.
NhưnganhlễđộxinNgàicảmphiềnchờmộtchút,đểanhthưởngthứchếtgiọtmật...
Khurừngmênhmôngvàđầychônggailàvòngluânhồi,trầmluânbểkhổ.Đờisốngcủachúngsanhkhôngphảilàmộtvườnhoahồngtươiđẹpmàdẫyđầynhữnghoàncảnhcamgođaukhổ.Chúngtaphảivượtquabaonhiêuchướngngại,chịuđựngbaonhiêusựchỉtríchbấtcông,nhữnghànhvichốngđối,nhữngcâunóikhiêukhích,nhữngcuộctấncông,nhữnglờinguyềnrủa.Đólànhữngconđườngchônggaicủacuộcsống.
Thớtvoigiốngnhưcáichết.Conrắnđộcnhưtuổigià.Sợidâyđầygailàsựsanh .Haiconchuột,làngàyvàđêm.Nhữnggiọtmậtngọtngàolàthúvuicủađờisống,vàngườigiàulòngbimẫn,sẵnsàngchỉlốithoátlàĐứcPhật.
2
![Page 526: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/526.jpg)
Cáimàchúngtagọilàhạnhphúctrongđờisốngchỉlàsựthoảmãnmộtvàiđiềumongmỏi.Khiđượcmộtviệctalạimuốnviệckhác.Thamvọngkhôngkhinàodứt,khôngkhinàotacholàvừađủ.
Vậy,phiềnnãovàđaukhổlàbảnchấtthiênnhiêncủađờisống,vàkhôngchúngsanhnàotrongtamgiớicóthểtránhthoát.
NiếtBànlàphápbấttùythế,vôvi,khôngtùythuộcnhânduyênđểhiệnhữu.DođóNiếtBànlàtrườngcửu,vôsanh,bấtdiệt(dhuva),đángđượchammuốn(subha),vàhạnhphúc(sukha).
TanênphânbiệthạnhphúcNiếtBànvớihạnhphúcthôngthườngởthếgian.
HạnhphúcNiếtBànkhôngphailạt,cũngkhôngnhàmchán.Đólàhạnhphúckhôngmệtmỏi,khôngđổithay.
Hạnhphúctạmbợởthếgianlàsựthỏamãnmộtvàithamvọng(vedayita).Tráilại,hạnhphúcNiếtBànphátsanhdosựgiảmsuydụcvọng(vupasama).
TrongkinhBahuvedaniyaSutta ,ĐứcPhậtkểramườiloạihạnhphúcsắpxếptheothứtự,bắtđầutừnhữngkhoáilạcthôkịchdosựthỏamãnnhụcdục.Phẩmhạnhđạođứccànglêncao,loạihạnhphúccàngtrởnênphấnkhởi,caothượng,vitếđếnđộthếgiankhónhậnthứcđượcrằngđólàhạnhphúc.KhiđắcSơThiền,hànhgiảđãhưởngđượcmộtthứhạnhphúckhácthường,tuyệtđốikhôngliênhệđếnngũquan.Hạnhphúcnàyphátsanhdosựchếngựlònghammuốnthỏamãnnhụcdụcmàngườisốngtheovậtchấtđánhgiáthậtcao.Tuynhiên,khihànhgiảđắcTứThiền,chođếnloạihạnhphúccủaSơThiềncũngtrởthànhthôkịchvàkhônglợiích,sovớihạnhphúcmớithànhtựu,tứctâmXả(Upekkha).
Đứcphậtdạy:
3
![Page 527: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/527.jpg)
"NầyAnanda,nhữnggiâytróibuộccủanhụcdụcngũtrầncónămloại.Nămloạiấylàgì?Lànhữnghìnhthểdomắttiếpnhận,đánghammuốn,quyếnrũ,dễmến,dễsaymê,vàtheosauđólàsựthèmthuồngkhuấyđộng,làmdậylênđámbụikhátvọng.
"Lànhữngâmthanhdotai,nhữngmùihươngdomũi,nhữngvịdolưỡi,nhữngsựxúcchạmdothântiếpnhận,đánghammuốn,quyếnrũ,dễmến,dễsaymêvàtheosauđólàsựthèmthuồng,khuấyđộng,làmdậylênđámbụikhátvọng;nầyAnanda,đólànămdâytróibuộccủanhụcdục.Bấtluậnhạnhphúchaylạcthúnàophátsanhdonămtróibuộccủanhụcdụcngũtrầnlàhạnhphúcvậtchất.
"Kẻnàonóirằng:-'đâylàhạnhphúccaothượngnhấtmàchúngsanhcóthểthọhưởng'.NhưLaikhôngchấpnhận.Tạisao?Bởivìcóhạnhphúckhácphấnkhởivàcaothượnghơn.Vàhạnhphúckhácphấnkhởivàcaothượnghơnlàgì?
"Ởđây,vịTỳkhưuhoàntoàndứtbỏlònghammuốnthỏamãnnhữngdụcvọng,xalìanhữngtrạngtháibấtthiện,sốngẩndậtnơivắngvẻvàyêntĩnh,pháttriểnTầm,SátđếnPhỉ,LạcvàantrụtâmtrongSơThiền(PathamaJhana).Đólàhạnhphúcphấnkhởivàcaothượnghơn.
"Tuynhiênnếuainóirằng:-'đâylàhạnhphúcvàlạcthúcaotrọngnhấtmàchúngsanhcóthểthọhưởng',NhưLaikhôngchấpnhận.Tạisao?Bởivìcóhạnhphúckhác,phấnkhởivàcaothượnghơn.
"NơiđâyTầm,Sátvữngchắc,khôngchaođộng.Yêntĩnhbêntrong,tâmkiêncố,vịTỳkhưuchấmdứtTầm,Sát,vàdotrạngtháivắnglặng,tiếnđếnPhỉ,LạcvàantrụtâmvàoNhịThiền(DutiyaJhana).Đólàhạnhphúckhác,phấnkhởivàcaothượnghơn.
![Page 528: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/528.jpg)
"Nhưngnếucókẻbảorằngđólàcaothượngnhấtmàchúngsanhcóthểthọhuởng,NhưLaikhôngchấpnhận.Cònhạnhphúccaothượnghơn?
"Ởđây,chấmdứtlòngthíchthútrongPhỉ,giữyênlặng,antrụvàhoàntoàngiáctỉnh,vịTỳkhưuthọhưởngtrạngtháimàbậcthánhnhânmôtả'tâmbìnhthản,quânbình(tâmxả)'vàantrụtronghạnhphúc.Nhưvậy,hànhgiảnhậpTamThiền(TatiyaJhana).Đólàhạnhphúcphấnkhởivàcaothượnghơn.
"Mặcdầuvậy,nếucókẻbảorằngđólàhạnhphúccaothượngnhất,NhưLaikhôngchấpnhận.Cònhạnhphúccaothượngvàphấnkhởihơn?
"Nơiđây,dứtbỏlạcthúvàđaukhổ,đểlạiphíasaumọilạcthúvàphiềnnão,không-đau-khổ,không-vui-thú,tâmxảhoàntoànvàantrụ,hànhgiảthànhđạtTứThiền(CatutthaJhana).Đólàhạnhphúcphấnkhởivàcaothượnghơn.
"Tuynhiên,nếunóirằngđólàhạnhphúccaothượngnhấtthìNhưLaikhôngchấpnhận.Cònhạnhphúccaothượnghơn.
"Nơiđây,vượtlênmọitrigiácvàhìnhthể,khôngcònphảnứngcủagiácquan,hoàntoànkhôngquantâmđếntrigiácvềtìnhtrạngkhácnhau,vịTỳkhưusuyniệm:'khônggianvôtận'vàsốngtrongcảnhgiớiKhôngVôBiênXứ(Akasanancayatana),cóquanniệmrằngkhônggianvôcùngtận.Đólàhạnhphúcphấnkhởivàcaothượnghơn
"NhưngnóirằngđólàhạnhphúccaothượngnhấtthìNhưLaikhôngchấpnhận.Cóhạnhphúccathượnghơn.
"NơiđâyvượtlênkhỏicảnhgiớiKhôngVôBiênXứ,vịTỳkhưusuyniệm:'thứcvôcùngtận',vàsốngtrongcảnhThứcVôBiênXứ(Vinnananacayatana).Đólàhạnhphúckhác,phấnkhởivàcaothượnghơn.
![Page 529: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/529.jpg)
"TuynhiênnếunóiđólàhạnhphúccaothượngnhấtthìNhưLaikhôngchấpnhận.Cònhạnhphúccaothượnghơn.
"NơiđâyvượtkhỏicảnhThứcVôBiênXứ,vịTỳkhưusuyniệm:'khôngcógìhết'vàsốngantrụtrongcảnhgiớiVôSởHữuXứ(Akincannayatana).Đólàhạnhphúccaothượnghơn.
"Mặcdầuvậy,nếucókẻbảorằngđólàhạnhphúccaothượngnhất,thìNhưLaikhôngchấpnhận.Cóhạnhphúckháccaothượnghơn.
"NơiđâyvượthẳnlênkhỏicảnhgiớiVôSởHữuXứ,vịTỳkhưusốngantrụtrongcảnhgiớiPhiTưởngPhiPhiTưởng(N'evasannan'asannayatana).Đólàhạnhphúckhác,phấnkhởivàcaothượnghơn.
"Tuynhiênnếucóaibảo:'đâylàlạcthúvàcaothượngnhấtmàchúngsanhcóthểthọhưởng'.Nhưlaisẽkhôngchấpnhận.Tạisao?Bởivìhạnhphúckhác,phấnkhởivàcaothượnghơn.
"NơiđâyvượthẳnkhỏicảnhgiớiPhiTưởngPhiPhiTưởng,đạtđếnmọichấmdứtmọitrigiácvàcảmgiác,vịTỳkhưusốngkhôngcòntrigiácvàcảmgiác(SannavedayitaNirhoda).NầyAnanda,đólàhạnhphúckhác,phấnkhởivàcaothượnghơn.
"Trongmườihạnhphúc,đólàhạnhphúccaothượngnhất.TrạngtháitốithượngấylàNirodhaSamapatti(DiệtThọTưởngĐịnh),nghĩalàthọhưởngquảNiếtBàntrongkiếphiệntiền."
Tacóthểhỏi:"Saocóthểgọilàtrạngtháicaothượngnhấttrongkhikhôngcòntâmthứcđểthọhưởng?"
ĐứcPhậtgiảiđáp:
![Page 530: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/530.jpg)
"Không,nầychưđệtử,NhưLaikhôngchấpnhậnlàmộthạnhphúcnếuhạnhphúcấychỉlàmộtcảmgiácthỏathích.Nhưngnầychưđệtử,nơinàophátsanhchânhạnhphúc,nơiấy,vàchỉnơiấythôi,ĐứcThếTônmớinhậnlàhạnhphúc."
VàĐứcPhậtdạytiếp:
"NhưLaituyênbốrằngmàtấtcảnhữnggìmàgiácquancảmnhậnđềulàđaukhổ.Tạisao?Bởivìngườitrongcuộccảnhkhổkhaokhátđượchạnhphúc,màngườiđượcxemlàđãcóhạnhphúccũngvẫnkhaokhátđượcthêmnữa.Lòngthamcủathếgiankhôngcùngtận."
Dùngnhữngngôntừchếđịnh,ĐứcPhậttuyênbố:
"Nibbanamparamamsukham-Niếtbànlàhạnhphúctốithượng".
LàhạnhphúctốithượngvìNiếtbànkhôngphảilàloạihạnhphúcdongũquanchứngnghiệm.NiếtBànlàphápchânlạctuyệtđối,làhạnhphúcphátsanhdotrạngtháitíchcựcgiảithoátrakhỏimọiđaukhổcủađờisống.
Chínhsựđoạntuyệttrạngtháiđaukhổthườngđượcgọilàhạnhphúc,mặcdầudanhtừấykhôngmấythíchhợpđểmiêutảbảnchấtthậtsựcủaNiếtBàn.
NiếtBànởđâu?
Trongsách"VuaMilindaVấnĐạo",ĐứcNagasenagiảiđápcâuhỏiấynhưsau:
"Khôngcónơinàonhìnvềhướngtây,hướngnam,hướngđông,hướngbắc,phíatrên,phíadưới,hayphíangoài,màcóthểnóirằngđólàNiếtBàn.Tuynhiên,NiếtBànthậtsựcó,vàngườinàocócuộcsốngchânchánh,giớihạnh
3
![Page 531: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/531.jpg)
trangnghiêm,vàchútâmminhsát,dầuởHyLạp,TrungHoa,Alexandria,hayKosala,đềucóthểthànhtựuĐạoQuảNiếtBàn.
"Cũngnhưlửa,khôngphảiđượctíchtrữởmộtnơiđặcbiệtnào,nhưngkhihợpđủđiềukiệnthìlửaphátsanh.CùngthếấytakhôngthểnóiNiếtBànởđâu,nhưngkhiĐạođủduyênđầy,thìQuảNiếtBànđượcthànhtựu."
KinhRohitassaSuttacóghilạinhữngPhậtngônsauđây:
"NhưLaituyênbốrằngthếgian,nguồngốccủathếgian,vàconđườngdẫnđếnsựchấmdứtthếgian,đềunằmtrongtấmthânmộttrượngnầy,cùngvớitrigiácvàtưtưởng."
Trongđoạnkinhnầy,danhtừ'thếgian'cónghĩalàđaukhổ.Dođó,chấmdứthaytiêudiệtthếgianlàchấmdứtđaukhổ,tứcNiếtBàn.NiếtBàncủatatùythuộcnơitấmthânmộttrượngnầy.NiếtBànkhôngphảilàcáigìđãđượctạorahaycáigìcầnphảiđượctạora.
NiếtBànlànơibốnnguyêntốcấuthànhvậtchất--nguyêntốNước(apo),cóđặctínhkếthợp,làmdínhliềnlại;nguyêntốĐất(pathavi),cóđặctínhduỗira;nguyêntốLửa(Tejo)cóđặctínhnóng,lạnhcũnglàmộthìnhthứcnóng;vànguyêntốGió(vayo),cóđặctínhdiđộng--khôngthểcóchỗđứng.
ĐềcậpđếnNiếtBànởđâu,BộSamyuttaNikaya,TạpAHàm,cóghi:
"Nơimàbốnnguyêntốcấuthànhhợpchấtcóđặctínhdínhliền,duỗira,đốtcháyvàdiđộngkhôngcònchỗđứng"
TrongkinhUdana ,Phậtdạy:
"Cũngnhư,nầychưTỳkhưu,mặcdầubaonhiêunướctừsôngngòikênhrạchvàcáctrậnmưatotừtrêntrờiđổxuốngchảydồnvềbiểncả,nhưngkhôngvìthếmàmựcnướcbiểndângnênquácaohayxuốngquáthấp.Cũng
4
5
6
7
![Page 532: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/532.jpg)
dườngthếấy,khôngvìlẽcónhiềuvịTỳkhưunhậpĐạiNiếtBànmàNiếtBànquáđôngđúchayquáthưathớt."
DođóNiếtBànkhôngphảimộtcảnhtrờinàođódànhriêngchomộtcáthểxuấtchúngmàlàmộtpháp,mộtsựthànhtựu,màmọichúngsanhđềucóthểđạtđến.
Trongthựctế,khôngcómộtcảnhtrờivĩnhcửu,trongấycóhìnhthứckhoáilạcmàconngườihammuốnvànơiấytacóthểmặctìnhthọhưởng.Thậtkhôngthểtưởngtượngmộtcảnhgiớitrườngcửunhưvậyởbấtluậnnơinào.
ChấpnhậnrằngkhôngcónơinàogọilàNiếtBàn,vuaMilindahỏiĐứcNagasenacăncứtrênnềntảngnàotacóthểsửadọnđờisốngđểchứngngộNiếtBàn.
-Có,tâuĐạivương,cómộtnềntảngnhưthế.
-Nhưvậy,kínhbạchĐạiđức,nềntảngấylàgì?
-TâuĐạivương,giớihạnhlàcănbản.Bởivì,nếuvữngvàngđặtnềntảngtrêngiớihạnhvàthậntrọngnhiếptâmquántưởngthìdầuởnơinào,ởmiềnBắcHảihayởHyLạp,ởTrungHoahayởxứThátĐát,dầuởAlexandriahayởNikumba,ởBenareshayởKosala,ởKashmirhayởGandhara,trênđỉnhnúicaohayởmộtcảnhtrờixalạ,dầuthếnàođinữa,ngườiđãsửadọnmình,sốngđờichânchánh,sẽthànhtựuĐạoQuảNiếtBàn.
CáigìnhậpNiếtBàn?
Đâylàmộtcâuhỏikhôngthíchnghi,cầnphảigáclạimộtbên,bởivìPhậtGiáophủnhậnsựhiệnhữucủamộtthựcthểtrườngtồnhaymộtlinhhồntrườngcửu.
8
9
![Page 533: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/533.jpg)
Cáiđượcgọichúngsanhmàtathườngnghenhưởtrong"bộyphụccủamộtlinhhồn",chỉlàsựgắnhợpcủanhữngyếutốtùythế,hiệnhữudođiềukiện.
Vajira,vịTỳkhưuniALaHándạy:
"Khitấtcảnhữngbộphậnđượcrápvàođúngchỗcủanó,danhtừ"cáixe"phátsanh(trongtâmta).Cùngthếấy,mộtcáchchếđịnh,thóiquenthôngthườnggọilàmộtchúngsanhkhingũuẩncấuhợplại."
TheoPhậtGiáo,cáiđượcgọilàchúngsanhgồmhaiphần,danhvàsắc,vàhaiphầnnàyluônluônbiếnđổitrongchấpnhoáng.Ngoàihaiyếutốtổnghợpấy,khôngcómộtlinhhồntrườngcửuhaymộtthựcthểbấtbiến.Cáiđượcgọilà"Ta"cũnglàmộtảotưởng.
Cũngnhưngaytronghiệntại,khôngcómộtcái"Ta"trườngcửuhaymộtchúngsanhkhôngbiếnđổi,khôngcầnphảinóirằngkhôngcómộtcái"Ta"haymộtlinhhồnởNiếtBàn.
SáchThanhTịnhĐạodạy:
Chỉcótrạngtháikhốnkhổ,khôngcóngườikhốnkhổ,cũngkhôngcóngườihànhđộng,khôngaihết,ngoàitrừsựhànhđộng.CóNiếtBàn,nhưngkhôngcóngườitìmNiếtBàn.Cóconđường,nhưngkhôngcóconngườiđiđếnđó.
ĐiểmkhácbiệtchánhyếugiữaquanniệmcủangườiPhậtTửvềNibbanavàquanniệmcủaẤnĐộGiáovềNibbanahayMuktilàngườiPhậtTử,tronglúcnhìnvàomụctiêu,khôngtincólinhhồnvàmộttạohóa,cònngườitheoẤnĐộGiáothìtincólinhhồntrườngcửuvàtạohóa.
VìthếtakhôngthểnóirằngPhậtGiáolàmộtchủnghĩa"vĩnhcửu"hay"hưvô".
10
![Page 534: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/534.jpg)
TrongNiếtBànkhôngcógìđể"vĩnh-cửu-hóa",màcũngkhôngcógìđể"hư-vô-hóa".
CũngnhưSirEdwinArnoldnói:
NếucóngườidạyrằngNiếtBànlàchấmdứt,Bạnhãynóingườiấydối.NếucóngườidạyrằngNiếtBànlàcònsốngnữa,Bạnhãynóingườiấysailầm.
PhảinhìnnhậnvấnđềNiếtBànlàkhóhiểunhấttrongGiáolýcủaĐứcPhật.Tuynhiên,dầucótìmđếnđâu,tacũngkhôngthểthấutriệtbảnchấtthậtsựcủaNiếtBàn.ĐườnglốitốtnhấtđểhiểuNiếtBànlàgiacôngbằngtrítuệtrựcgiáccủachínhta.
MặcdầuconngườitrungbìnhkhôngthểtrigiácNiếtBànđượcbằngngũquan,conđườngduynhấtđithẳngđếnNiếtBànđãđượcĐứcPhậtgiảithíchcặnkẻtrongtừngchitiếtvàrànhmạchchotấtcả.
Mụctiêucònlumờsauđámmâychelấp,nhưngphươngphápđểthànhtựuthậtlàràngminhbạch,vàkhithànhtựuđượcrồithìmụctiêusẽhiệnrasángtỏnhư"mặttrăngtrongkhôngbịmâyán".
Chúthích:
.Xem"GradualSayings",trang135.↩
.Sanh(jati)ởđâycónghĩalàsựsống,nhữngkiếpsốngtrongvòngluânhồi.↩
.MajjhimaNikaya,TrungAHàm,kinhsố57.↩
.SamyuttaNikaya,TạpAHàm,phần1,trang62.↩
1
2
3
4
5
![Page 535: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/535.jpg)
."Quảthậtphápnầy(NiếtBàn)phảiđượcthànhtựu(haychứngngộ)dobốnThánhĐạo(Dựlưu,Nhấtlai,Bấtlai,ALaHán),chớkhôngphảiđượctạonên."--ThanhTịnhĐạo.↩
.KindredSayings,phầnI,trang23.↩
.XemWoodward,"VersesofUplift",trang66-67.↩
.QuestionsofKingMilinda,trang202-204.↩
.XemChương29.↩
.KindredSayings,phầnI,trang170.↩
5
6
7
8
9
10
![Page 536: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/536.jpg)
![Page 537: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/537.jpg)
ConđườngNiếtBàn(I)
ConđườngTrungĐạonàydẫnđếntrạngtháivắnglặng,sựthànhtựu,sựgiácngộvàNiếtBàn.
KinhChuyểnPhápLuân.
ConđườngNiếtBànlàTrungĐạo(MajjhimaPatipada)tránhxahaicựcđoanlàlốisốngkhổhạnh,làmgiảmsuynănglựctríthức,vàlốisốnglợidưỡng,làmchậmtrễtiếnbộtinhthần.
TrungĐạogồmtámchi:ChánhKiến,ChánhTưDuy,ChánhNgữ,ChánhNghiệp,ChánhMạng,ChánhTinhTấn,ChánhNiệmvàChánhĐịnh.
HaichitrênlàTríTuệ(panna),bachikếlàGiớiLuật(sila)vàbachicuốicùnglàĐịnh(samadhi):
Giới(Sila) Định(Samadhi) Tuệ(Panna)
ChánhNgữ ChánhTinhTấn ChánhKiến
ChánhNghiệp ChánhNiệm ChánhTưDuy
ChánhMạng ChánhĐịnh
Theođúngthứtựcủalịchtrìnhtiếnhóatinhthần,Giới,ĐịnhvàTuệlàbagiaiđoạntrênđườngdẫnđếnNiếtBàn.Bagiaiđoạnnàyđượccụthểtrongkệngônsauđây:
Chấmdứtmọihànhđộngbấtthiện,Pháttriểnnhữnghànhđộngthiện,Thanhlọctâm,ĐólàlờidạycủatấtcảchưPhật
PhápCú
![Page 538: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/538.jpg)
Tagặtháinhữnggìchínhtađãgieo.Điềubấtthiệnđemlạiđaukhổ.Điềuthiện,hạnhphúc.Đaukhổvàhạnhphúccủatalàảnhhưởngtrựctiếpcủanhữnghànhđộngthiệnvàbấtthiệncủachúngta.NgườicóChánhKiếnnhậnthứcrõràngđịnhluậtnhânquả-tứchànhđộngvàphảnứngcủahànhđộng-vàtậndụngmọikhảnăngđểtránhxađiềuác,pháttriểnviệclành.
Làmnhưvậy,vìlợiíchriêngcủamìnhvàsựanlànhcủangườikhác,ngườicótránhkiếnnhậnthấycóbổnphậnlàmchođờisốngmìnhlàmộtphướclành,chomình,vàchotấtcảnhữngngườikhác.
Biếtrằngđờisốngthậtvôcùngquíbáuđốivớimọichúngsanh,vàkhôngaicóquyềnhủyhoạisựsốngcủakẻkhác,ngườicóChánhKiếnnớirộngtâmBivàtâmTừcủamìnhđếntấtcả,dầulànhữngconvậtbénhỏ,vàtránhxamọihànhđộngsáthạihoặcgâythươngtíchchobấtcứngườihaythú.
Khôngcóluậtlệnàobắtchúngsanhnàyphảilàmmồichochúngsanhkhác.Tuynhiênngườimạnhvẫngiếtkẻyếuđểlấythịtbàytiệctùng.Đólàbảnnăngcủaloàithú.Đốivớithú,hànhđộngtươngtựcòncóchỗthathứvìchúngkhôngcóýthứcđượcviệccủamìnhlàm,nhưngvớiaicóđầyđủlýtrímàcòncốtìnhlàmvậythìthậtlàđángtrách.Dầuđểngonmiệng,hayđểgiảikhuây,khôngcólýdonàotatựchophép,hoặcnhờtayngườikhácgiếtmộtchúngsanh.Nếusáthạithúvậtlàsailầmthìgiếtngườicònđángghêtởmđếnbậcnào-dầugiếttừngcánhânhaygiếttừngđoàn,từngnhóm,dầudùngnhữngphươngtiệntànbạohaynhữngphươngphápgọilàvănminhtântiếnvànhânđạo,dầugiếtđểđemlạihòabình,giếtvìmụctiêutôngiáo,hayvìmụctiêunàocóvẻđẹpđẽnàokhác.
Liêmkhiết,chânthậtvàchánhtrựccũnglàđặctínhcủangườicóChánhKiến.NgườicóChánhKiếntránhxamọitrộmcắp,dầulàsựtrộmcắphiểnnhiên,lộliễu,haytrộmcắpvitế,kínđáo,ẩnnúpdướimộtlớpgìkhác.NgườicóChánhKiếncũngtránhxamọihànhđộngtàdâmlàmgiảmsuygiá
![Page 539: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/539.jpg)
trịconngười.NgườicóChánhKiếntránhvọngngữ,khôngnóithôlỗđâmthọcvànhảmnhí,màchỉdùnglờilẽchânthật,nhãnhặn,hiềnhòavàbổích.Cónhiềuloạithuốcvàrượulàmtâmtríxaolãngvàlumờ.NgườicóChánhKiếncũngtránhxacácloạirượumạnh,cốgắngtraugiồivàmởmangtrítuệ.
Nămquytắcsơđẳngấy-nhằmkiểmsoátcảhànhđộngvàlờinói-rấtcầnthiếtchonhữngaibướcchânvàoconđườngdẫnđếnNiếtBàn.Phạmnhữnggiớiấytạotrởngạichotiếnbộtinhthần.
Đãvữngvàngtiếnmộtbướchướngđếnmụctiêu,bâygiờhànhgiảcốgắngthuthúclụccăn.Đểchếngựsựthèmthuồngvậtthựcvàđểchotâmvàthânđượcnhẹnhàngkhoankhoái,trongmỗithángnhịnănmộtngàylàtốt.Đờisốngphảigiảndịvàthanhđạm.Sốngxahoadẫnconngườitrởlênnôlệcủathamvọng.Nênởđộcthân,vìtấtcảnănglựcnhờđómàbảotồntrọnvẹn,đểcóthểxửdụngtrongviệctraugiồitinhthầnvàđạođức,chomìnhvàchongườikhác.Cũngnhờđó,tacóthểtáchrờirakhỏinhữngdâytróibuộccủaxãhội,nhữngtrởngạichomứctiếnđạođức.Hầuhếttấtcảnhữngvịgiáochủđềucómộtcuộcsốngkhiêmtốn,độcthângiảndị,tựýnghèonàn,vàtựkiểmsoátchặtchẽ.
Trongkhitiếnbộtừtừvàvữngchắc,hànhgiảcàngkiểmsoáthànhđộng,lờinóivàthuthúclụccăncàngchặtchẽhơn.Nghiệplựccủangườihànhgiảtinhtấnbấygiờthúcđẩyđươngsựtừkhướcnhữnglạcthútrầngianvàchấpnhậnđờitusĩ.Nhữngýnhưsauphátsinh:
"Đờisốngtạigialàsàohuyệtcủratranhchấp,Dẫyđầynhữngvấtvả,nhữngnhucầu,Nhưngđờisốngcủabậcxuấtgia,Tựdovàcaocảnhưtrờirộngmênhmông."
![Page 540: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/540.jpg)
Nhậnthấyrằngxahoavậtchấtlàảohuyềnvàthúvuivậtchấtkhôngtạohạnhphúcthậtsự,hànhgiảtựnguyệnbỏtấtcảsựnghiệpvậtchấttrênđờiđểkhoáclênmìnhtấmyvàngvàcốghépmìnhvàonếpsốnghòantoàntrongsạch.
Tuynhiênkhôngphảivìsắctướngbềngoàimàchínhsựthanhlọcbêntrongđờisốnggươngmẫu,làmchoconngườitrởnêntrongsạch.Sựđổithaytừtrongrangoài,chớkhôngphảitừngoàitrởvôtrong.KhôngtuyệtđốicầnthiếtphảirútvàẩndậtnơihẻolánhvắngvẻvàsốngđờitusĩmớichứngngộđượcNiếtBàn.Đờisốngtỳkhưuchắcchắngiúpsựtiếnbộtinhthầnđượcthànhđạtmauchóngvàdễdànghơn,nhưngngườicưsĩvẫncóthểđắcquảThánh.
Trướctấtcảnhữngquyếnrũcủađờisốngtạigia,ngườitusĩmàđắcđượcQuảALaHánchắcchắnđángđượctándươnghơnvịtỳkhưu,cũngđắcQuảALaHán,giữakhungcảnhtĩnhmịchannhàn,khôngcógìlàmchotâmgiaođộng.
NhắcđếnmộtvịđạithầnđắcQuảALaHánlúcngồitrênlưngvoi,trongmộtcáibànhsangtrọng,ĐứcPhậtghinhận:
"Dầutrangsứclộnglẫy,nếungườikiađitrongsựthanhbìnhanlạc,Nếugiữtâmyênlặngthuthúc,vữngchắcvàtrongsạch,Vànếungườikiatựchếngự,khônglàmtổnthươngbấtluậnchúngsanhnào,NgườiấylàBàLaMôn,làsamôn,làtỳkhưu."(KinhPhápCú,câu142).
CórấtnhiềutrườnghợpngườitusĩsốngtạigiacũngchứngngộNiếtBàn.VịthiệntíngiàulòngquảngđạivàtâmđạonhiệtthànhcủaĐứcPhật,Anathapindika(CấpCôĐộc)làmộtvịTuĐàHuờn(Sotapanna).Mahanama
![Page 541: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/541.jpg)
dòngThíchCalàmộtvịTưĐàHàm(Sakadagami).NgườithợlògốmGhatikarađắcquảANaHàm(Anagami)vàĐứcVuaSuddhodana(TịnhPhạn)nhậpdiệtvớiĐạoQuảALaHán.
MộtvịTỳkhưuphảigiữbốnloạiGiớiLuậtCaoThượng:
1. PatimokkhaSila-Giớiluậtcănbản2. IndriyasamvaraSila-Giớiluậtcóliênquanđếncôngtrìnhthuthúc
lụccăn3. AjivaparisuddhiSila-Giớiluậtcóliênquanđếnđờisốngtrongsạch4. PaccayasannissitaSila-Giớiluậtcóliênquanđếnsửdụng"tứvật
dụng",nhữngvậtcầnthiếtchođờisống.
BốnloạigiớiluậtấygọichunglàSilaVisuddhi(TứThanhTịnhGiới,sựtrongsạchcủagiớihạnh),làtầngđầutiêntrongbảytầngtrongsạch,ThanhTịnhĐạo,dẫnđếnNiếtBàn.
GiớitửđãthọlễxuấtgiavàthọtrìUpasampada(CụTúcGiới)đượcgọilàBhikkhu(Tỳkhưu).Tusĩhànhkhấtcólẽlàgầnnhấtcủadanhtừ"Bhikkhu",khôngphảitrongýnghĩangườiđixin,màtrongnghĩađờisốngbằngvậtthựcđượctặng,bằnglòngquảngđại,bằngtâmtrongsạchbốtrícủangườikhác.
Mộtvịtỳkhưukhôngcólờithềphảisốngbằngđờisốngxuấtgiachođếnchết.Giớitửtựnguyệnđểxinghépmìnhvàogiớiluậtđểsốngđờisốngtrongsạch,đờisốngthiêngliêngcaothượngcủavịtỳkhưuchođếnngày,nếumuốn,cũngtựý,bướcchânrakhỏiGiáoHộimàkhôngbịmộtsựbịràngbuộcnào.
Nhưngngàynàocònđắptrênmìnhbộyvàng,vịtỳkhưuphảigiữtrọn220giớichánh vànhiềugiớiphụkhác.Bốntrọnggiớicóliênquanđếnđờisốngđộcthân,đếnsựtrộmcắp,sátnhânvàkhoácloáckhoekhoangrằng
1
![Page 542: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/542.jpg)
mìnhđãđạtđếnmộtmứccaothượngmàthậtramìnhkhôngcó,phảiđượcgìngiữtrangnghiêm.VịnàophạmmộttrongbốntrọnggiớikểtrênphảichịutộiParajika(BấtCộngTrụ)vàđươngnhiênkhôngcònlàtỳkhưunữa.Nếumuốn,vịấycóthểxuấtgiaSamanera(Sadi)trởlại.
Ngoàibốntrọngtộiấy,nếuvịtỳkhưuphạmnhầmgiớinàokhác,phảitùynặngnhẹmàsámhốichịutội.
Nhữngđặcđiểmchánhcủamộtvịtỳkhưulàtrongsạch,hoàntoànđộcthân,tựýsốngnghèonàn,khiêmtốn,đơngiản,vịthaphụcvụ,tựkiểmsoát,nhẫnnại,bimẫnvàthanhtaonhãnhặn.
Đờisốngcủamộttỳkhưu,haynóicáchkhác,sựtừbỏnhữngthúvuivànhữngthamvọngcủathếgian,chỉlàmộtphươngtiệnhữuhiệuđểthànhtựuquảNiếtBàn.Sựxuấtgiatựnókhôngphảilàcứucánh.
Chúthích:
.Ngoàira,cònbảyđiềudiệttránh(adhikaranasmathadhamma),cộnglạilà227.↩
1
![Page 543: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/543.jpg)
![Page 544: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/544.jpg)
ConđườngNiếtBàn(II)
Mộtconđườngđểthànhđạtlợiíchthếgian,MộtconđườngkhácdẫnđếnNiếtBàn
KinhPhápCú.
TâmĐịnh(Samadhi)
ĐãvữngvàngtrênnềntảngGiớiluật,hànhgiảbướcvàoconđườngcaothượnghơn-hànhthiền-đểtiếnđếntâmĐịnh(samadhi),tứclàkiểmsoátvàtraogiồitâm,giaiđoạnthứnhìcủaconđườngtrongsạnh(ThanhTịnhĐạo).
Định(samadhi)làgiữtâmantrụvàomộtđiểm,gomtâmvàođềmục,vàhoàntoànkhôngđểýgìkhác,ngoàiđềmụcấy.
TheoPhậtGiáo,cóbốnmươiđềmụcthànhthiềnkhácnhau,tùytâmtánhcủamỗicánhân.Bốnmươiđềmụchànhthiềnlà:
a.Mườiđềmụcđểniệm(kasina,biếnxứ):
1. Dùngđấtđểlàmđềmục,2. Dùngnướcđểlàmđềmục,3. Dùnglửalàmđềmục,4. Dùngkhôngkhílàmđềmục,5. Dùngvậtcómàuxanhlàmđềmục,6. Dùngvậtcómàuvànglàmđềmục,7. Dùngvậtcómàuđỏđểlàmđềmục,8. Dùngvậtcómàutrắngđểlàmđềmục,9. Dùngánhsánglàmđềmục,10. Dùngkhônggianlàmđềmục.
1
2
![Page 545: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/545.jpg)
b.Mườiđềmụcvềtửthi(asubha,ôtrược) ,làmườiloạitửthikểsau:
1. Tửthisình(uddhumataka),2. Tửthiđãđổimàusắc(vinolaka),3. Tửthiđãrãra,chảynước(vipubbaka),4. Tửthibịcắtđứtđoạn(vicchidaka),5. Tửthibịđụckhoétratừngmảnh(vikkhayidaka),6. Tửthivăngratừngmảnh(vikkhittaka),7. Tửthibịcắtđứtvàrờiravungvẩytảnmác(hatavikkhitaka),8. Tửthibịđẩmmáu(lohitaka),9. Tửthibịvòiđục(pulapaka),10. Tửthichỉcònbộxương(atthila)
c.Mườiđềmụcsuyniệm(anussati,niệmniệm) :
1. NiệmPhật(Buddhanussati),2. NiệmPháp(Dhammanussati),3. NiệmTăng(Sanghanussati),4. NiệmGiới(Silanussati),5. Niệmtâmbốthí(Caganussati),6. NiệmchưThiên(Devatanussati),7. Niệmtrạngtháithanhbìnhanlạc(Upasamanussati),8. Niệmsựchết(Marananussati),tuầntự,vàcùngvới,9. NiệmThân(Kayagatasati),10. Niệmhơithở(Anapanasati)
d.TứVôLượngTâm,haybốnphẩmhạnhcaothượng(Brahmavihara):
Từ,Bi,HỷvàXả
e.Mộtđềmụcquántưởng(Sanna,tưởng,trigiác):
2
3
4
![Page 546: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/546.jpg)
Quántưởngtánhcáchôtrượccủavậtthực .
f.Mộtđềmụcphântách(catudhatuvavatthana) :
nhưphântáchbốnnguyêntốcấutạovậtchất(TứĐại:đất,nước,lửa,gió).
g.BốnThiềnVôSắc:
1. CảnhgiớiKhôngGianVôCùngTận(Akasanancayatana),2. CảnhgiớiThứcVôCùngTận(Vinnanancayatana),3. CảnhgiớiHưKhông(Akincannayatana),4. CảnhgiớiPhiTưởngPhiPhiTưởng(N'evasannan'asannayatana).
Đềmụcthíchhợpvớinhữngbẩmtánhkhácnhau
Theokinhsách,mườiđềmụcvềtửthivàniệmthân,như32phầnôtrược,thíchhợpvớibẩmtánhthamái,vìnhữngđềmụcnầycókhuynhhướngtạosựnhờmcháncơthểvậtchấtmàgiácquanbámníu.
TứVôLượngTâmvàbốnKasinasmàu,thíchhợpvớibẩmtánhsânhận.
NhữngđềmụcsuyniệmvềĐứcPhật,v.v...thíchhợpvớibẩmtánhcủangườicónhiềuđứctin.
Nhữngđềmụcsuyniệmvềsựtrạngtháithanhbìnhanlạc,quántưởngđếnsựnhàmchánvậtthực,vàphântáchTứĐại,thíchhợpvớinhữngbẩmtánhthiênvềtríthức.
NhữngđềmụcnhưsuyniệmvềĐứcPhật,tâmTừ,niệmthânvàniệmvềsựchết,thíchhợpvớitấtcảbẩmtánh.
Cósáuloạibẩmtánh(carita)là:
1. Bẩmtánhthamái(ragacarita),
4
5
![Page 547: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/547.jpg)
2. Bẩmtánhsânhận(dosacarita),3. Bẩmtánhsimê(mohacarita),4. Bẩmtánhcónhiềuđứctin(saddhacarita),5. Bẩmtánhthiênvềtríthức(budhicarita),và6. Bẩmtánhphóngdật(vitakkacarita).
"Carita"làbẩmtánh,haybảnchấtcốhữucủamộtngười.Bảnchấtnàybiểulộkhiởtrạngtháibìnhthường,khôngcógìlàmgiaođộng.Bẩmtánhcủamỗingườikhácnhaulàdonơihànhđộngquákhứ,haynghiệpkhácnhaucủamỗingười.Nhữnghànhđộngquenthuộccókhuynhhướngtạobẩmtánhriêngbiệt.
Bêntrongcủamộtsốngười,"raga"haythamái,cónănglựcmạnhhơncáctánhkia,trongkhi"dosa"haysânhận,oánghétácý,trộihơnnơingườikhác.Phầnđôngchúngsanhthuộcvềhailoạiấy.Cómộtphầnít,kémthôngminhvàítnhiềusimê(mohacarita).Gầnvớinhữnghạngsimêcónhữngngườicóbẩmtánhphóngdật,khôngthểchútâmvàomộtviệc(vitakkacarita).Vàingườilạicótâmđạođặcbiệtnhiệtthành,đứctinvữngchắc(saddhacarita),ngườikhácthìđặcbiệtthôngminhsángsuốt(buddhicarita).
Phốihợpnhữngbẩmtánhấylạivớinhaucó63loại.Tínhchungvớibẩmtánhkhảosát(ditthicarita)là64loại.
Nhữngđềmụchànhthiềncóthể,íthaynhiều,thíchhợpvớimỗibẩmtánhvàmỗihạngngười.
Trướckhithựchànhthiềntập,hànhgiảnênthậntrọngquansátđềmụcthamthiền.Thuởxưa,muốnhànhthiềnphảitìmđếnsựhướngdẫncủamộtvịthầycókhảnăngvànhờsựgiúpđỡcủavịnày,chọnmộtđềmụcthíchhợpvớibẩmtánhmình.Ngàynay,hànhgiảphảitựmìnhxemxétlấyvàchọnđềmụcmàmìnhcholàthíchhợpnhất.
![Page 548: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/548.jpg)
Khiđềmụcđãchọn,hànhgiảphảirútvàomộtnơiyêntĩnh,càngítbịgiaođộngcàngtốt.Mộtcụmrừng,mộthangđá,hoặcnơivắngvẻnàokháccũngcóthểthíchnghi.Ởnhữngnơiấyhànhgiảítbịphiềnnhiễutrongkhihànhthiền.Nênbiếtrằngcảnhvắnglặngbêntrongcủatấtcảmọingười.Nếutâmkhôngan,dầuởgiữarừngsâutĩnhmịchcũngkhôngthíchhợp.Nhưngnếutâmkhôngbịgiaođộngthìởtrungtâmthànhphốcũngđược.Khungcảnhchungquanhchỉtácđộngmộtcáchgiántiếp,giúptâmantrụ.Điềukếđómàhànhgiảphảiquyếtđịnhlàgiờgiấc,lúcmàhànhgiảvàkhungcảnhchungquanhcónhiềuđiềukiệnthuậntiệnnhấtđểthamthiền.Sángsớmtâmtrícòntươitĩnh,hoặctối,trướckhiđingủ,nếukhôngquámệt,thườnglàlúcthíchhợpnhấtđểhànhhiền.Tuynhiên,dầuthìgiờnàomàtađãchọn,nêncốgiữđúnggiờấymỗingày,đểchotâmđượcquen,cóảnhhưởngtốtđẹpđếnpháphành.Cáchngồicũngcóthểgiúpíchchoviệcgomtâm.NgườiphươngĐôngthườngngồitréochânmặtđặttrênvếtráivàchântráiđặttrênvếmặt,thânmìnhngaythẳng.Đólàlốingồikiếtgià.Nếukhôngquenắtthấykhóngồinhưthế.Nhiềungườingồibángiàdễdànghơn.Chỉđểchânmặtđặttrênvếtrái,cònchântráithìđểdướiluôn,khỏiphảitréolên.Khingồitheođiệutamgiácấythìthânmìnhvữngvàng.Taymặtđặttrêntaytrái,cổngay,giữmũinằmtrênmộtđườngthẳnggócvớirún.Lưỡiépsáttrênnócvọng.Sắpsửaquầnáongayngắnvàlưngquầnkhôngnênthắtchặtlắm.Vàingườichịunhắmmắtlạiđểkhôngcònnhìnthấygìnữa.Nhắmkínmắtcũngcólợi,nhưngthườnghaylàmbuồnngủ.Đếnlúcmuốnngủrồithìhànhgiảkhôngcònkiểmsoátđượctâmnữa.Những
![Page 549: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/549.jpg)
tưtưởngbấtđịnhphátsanh,khôngcòngiữthânngayngắn,vôtìnhmởmệng,chảynướcdãivàgụcđầu.ChưPhậtthườngngồikiếtgià,hìnhđóasenbúp,mắtnhắmphânnửa,nhìntheochótmũiđếnchíđất,khôngxahơnlốimộtthướchai.Ngườinàothấylốingồikiếtgiàkhókhăn,cóthểthuậntiệnngồitrênghế,haychỗnàokhác,vừađủcaođểhaibànchângáctrênmặtđất.Thếngồikhôngquantrọng.Hànhgiảtùytiện,ngồithếnàocũngđược,miễnlàthấythoảimáivàdễdànglàđược.Ngườicóchúnguyệncốgắnggomtâmvàomộtđiểmphảinỗlựckiểmsoátnhữngtưtưởngônhiễmmỗikhinóvừakhởisanh.
HànhgiảcóthểbịmườiđạobinhcủaMaVươngtấncôngnhưcóghitrongkinhSuttaNipata .Mườiđạobinhấylà:
1. thamdục(kama),2. nảnchí(arati),3. đóivàkhát(khuppipasa),4. áidục(tanha),5. dãdượihôntrầm(thina-middha),6. sợsệt(bhaya),7. hoàinghi(vicikiccha),8. phỉbáng,gièmphavàngoancố(makkha,thambha),9. thâuđoạtmộtcáchbấtchánhtiếngtốt,danhvọng,nhữnglờitán
dươngkhentặngvàlợilộc(labha,siloka,sakkara,micchayasa),10. tựphụvàkhinhmiệtkẻkhác(attukkamsanaparavambhana).
Tùytrườnghợp,nhữnglờigợiýsauđâycủaĐứcPhậtvềpháphànhthiềncóthểbổíchchotấtcảmọingười.
1. Cốtạonhữngtưtưởngtốt,tráinghịchvớitưtưởngtrởngại.Nhưbịlòngsântrởngại,cốtạotâmtừ.
6
![Page 550: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/550.jpg)
2. Suyniệmvềhậuquảxấucóthểxẩyra.Nhưnghĩrằngsânhậncóthểđưađếntộilỗi,sátnhânv.v...
3. Khôngđểý,cốlãngquênnhữngtưtưởngxấuấy.4. Đingượcdòngtưtưởng,phănglầnlên,tìmhiểudođâutưtưởngô
nhiễmấyphátsanhvànhưvậy,trongtiếntrìnhngượcchiềuấy,hànhgiảquêndầnđiềuxấu.
5. Giántiếpvậndụngnănglựcvậtchất.Cũngnhưmộtngườimạnhmẽtrángkiệnkhắcphụcmộtngườikhác,suynhượcyếuớt,taphảivậndụngsứclựccủacơthểđểchếngựnhữngtưtưởngxấuxa.ĐứcPhậtkhuyên:"Cắnchặtrănglạivàéplưỡisátvàonócvọngphíatrên,hànhgiảvậndụnghếtnănglựcđểkiềmchếtâmvànhưvậy,khicắnrănglạivàéplưỡisátphíatrên,cưỡngbáchvàkiềmchếtâm,nhữngtưtưởngxấuxavànguyhạisẽsuynhượcdầnvàtiêutan.Dođótâmsẽlắngdịu,antrụ,thuầnnhấtvàđịnh".
Khiđãtrảiquanhữnggiaiđoạncầnthiếtấy,hànhgiảtìmmộtnơiẩndậtvàđặtniềmtinvàoýchíquyếtthànhtựuchokỳđượcmụctiêu,tậnlựcvàtliêntụccốgắngpháttriểntâmđịnh.
MộtvậtđểnhưhìnhtrònKasinachỉcóthểgiúphànhgiảđạtđếntâmđịnh.Nhưmộtđứctánhnhưtâmtừcólợiíchđặcbiệtlàtạonêntâmtánhhaybảnchấtconngười.
Tronglúchànhthiền,hànhgiảcóthểlặplạimộtcáchcóthểhiểubiếtnhữnglời,haynhữngcâukệđặcbiệt,vìnhữngchữhaygợichohànhgiảnhữnglýtưởngmànótượngtrưng.
Dầuquyếttâmnỗlựcđếnđâu,ngườihànhgiảcònsơcơvẫnphảitrảiquanhữnggiaiđoạnkhókhăn,nhữngvấpváplúcbanđầu."Tâmphóng,nhữngýtưởngngoàiđềmụcsẽphátsinhvàvẩnvơtrướcmắt,cảmthấysốtruột,thấytiếnbộchậmchạplênnảnlòng,dođómấtnhẫnnại,kémcốgắng."
7
![Page 551: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/551.jpg)
Nhưnghànhgiảphảibềnchí,khôngchịuthấtbại.Cốgắngthêm,thêmnữa,đểkhắcphụcmọitrởngại,vượtquakhókhănđểnhìnthẳngvàođềmụcvàkềmgiữtâmkhôngmộtgiâyxaolãng.
ThídụnhưhànhgiảdùngKasinađấtlàmđềmụchànhthiền(Kammatthana):
Trướctiênlấyđấtsétnhồilàmthànhdĩatrònbằngđộbatấcbềkính,cạogọtchotrơnbén,tômặtthậtlángvàđềuđặn.CáiđĩatrònKasinađểthamthiềnnàyđượcgọilàđềmụcsơkhởi(parikammanimitta).ĐặtcáiKasinaấycáchchỗmìnhngồimộtthước,hànhgiảchămchúnhìnvàođóvàniệm"pathavi,pathavi"(đất,đất)chođếnlúctâmhoàntoànantrụ,khôngcònýtưởngngoạilainàokhác.Vàkhihànhnhưthếítlâu-cókhivàituần,cókhivàitháng,vàinămhayhơnnữa-hànhgiảcóthểhìnhdungđềmụcnghĩalàlúcnhắmmắtvẫncònthấycáivòngKasina.Đólàhìnhảnhcủađềmụcpháthiệntrongtâm(uggahanimitta).Tếptụccốgắng,hànhgiảchămchúvàouggahanimittanầyvàpháttriểnhìnhảnhkháiniệmcủađềmục(patibhaganimitta).
TheosáchThanhTịnhĐạo(VisuddhiMagga),sựkhácbiệtgiữahaihìnhảnhấylà:"Trong'uggahanimitta'hànhgiảcònthấyrõcáidĩatrònkasina,tỷnhưtrênấycólồilõmvv...còntrong'patibhaganimitta'dĩatrònkasinaxuấthiệnnhưmộtcáigươngtrònmớilấytừtrongbaora,hoặcnhưvỏốcxacừtraugiồibóngloáng,hoặcnhưmặttrăngrằmxuấtlộgiữanhữngđámmây."
Hìnhảnhkháiniệm(patibhaganimitta)khôngcómàusắc,cũngkhôngcóhìnhthể.Nóchỉlàhìnhthứcxuấtlộdotrigiáctạonên.
![Page 552: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/552.jpg)
Bấygiờhànhgiảnỗlựcchútâmvàohìnhảnhkháiniệmtrừutượngấyvàđạtđếnmứcđộgọilà"cậnđịnh"(upacarasamadhi,tâmgầnnhậpđịnh).Lúcấy,nămchướngngạitinhthầncốhữu,dínhliềnvớichúngsanh(nivarana,nămpháptriềncái,haynămphápchelấp)tạmthờiđượckhắcphụcdotâmantrụ,haynhấtđiểmtâm(ekaggata),phỉ(pity),tầm(vitakka),lạc(sukha),vàsát(vicara),kểtheothứtự.Lúcbấygiờ,cóthểnhậptoànđịnhvàđắcthiền,thọhưởngtrạngtháiyêntĩnhvàvắnglặngcủatâmnhấtđiểm.Tâmnhấtđiểmnàyđượcthànhtựunhờhànhgiảđãvượtquacácpháptriềncái(nivarana),thànhtựutrạngtháigọilàcittavisuddhi(TâmTịnh),giaiđoạnthứnhìcủaThanhTịnhĐạo.
Nếuhànhgiảdùngkasinanướclàmđềmụchànhthiềnthìnênlấymộtbátnướcđầychímiệng,tốtnhấtlànướcmưatrongsạch,khôngmàusắcvàchămchúnhìnvàođấy,rồiniệm"apo,apo"(nước,nước)chođếnkhitâmlắngdịu,antrụvàođềmụcnước.
Muốndùngkasinalửalàmđềmục,hànhgiảđốtmộtngọnlửanhỏtrướcmặtmìnhrồichămchúnhìnvàođấy,xuyênquamộtcáilỗcỡbốnngóntaybềkínhtrongmộttấmvải,tấmđệmhaymộttấmda.
Vớiđềmụckasinagió,hànhgiảnhìnvàongọngióthổixuyênquacửasổhoặcmộtcáilỗtrongváchvàchămchúniệm"vayo,vayo"(gió,gió).
Nếumuốnhànhđềmụcdùngmàusắcthìdùngcáiđĩatrònkasinacómàusắcnhưxanh,vàng,hoặcđỏ,hoặctrắngrồichămchúnhìnvàovàniệmmàusắcấynhư"xanh,xanh"(nilam,nilam)cũngnhưđềmụcđấtv.v...Hànhgiảcũngcóthểnhìnvàocànhhoahoặcxanh,hoặcvàngv.v...đểniệmmàusắcấy.
Hànhgiảmuốnniệmđềmụcánhsángcóthểnhìnmặttrăng,hoặcmộtngọnđènkhôngchaođộng,hoặcánhsángcóhìnhảnhmặttrănghaymặttrời,chiếuxuyênqualácâyhayxuyênquavách,intrêntườnghaydướimặtđất,
![Page 553: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/553.jpg)
vàniệm"aloka,aloka"(ánhsáng,ánhsáng).
Cóthểpháttriểnvàtraugiồiđềmụckhônggianbằngcáchnhìnlêntrời,xuyênquacáilỗđộbốnngóntaybềkính,khoéttrênvách,haytrênmiếngvảihoặcmiếngda.
ĐềmụcTửthi(Asubha)
ỞẤnĐộthờixưa,ngườitakhôngchônngườichết,cũngkhônghỏathiêumàchỉđemrađểngoàinghĩađịa.Dođó,cómườiloạitửthilàmđềmụchànhthiền.Ngàynay,phongtụcấykhôngcònnữa.Nhưvậy,mườiđềmụcthamthiềnvềtửthikhôngthểđặtthànhvấnđề.
NiệmvềHồngâncủaĐứcPhật(Buddhanussati)
LàsuyniệmvềcácphẩmhạnhcủaĐứcPhậtnhưsau:
"ĐứcThếTônhẳnthậtlàbậcỨngCúng,ChánhBiếnTri,MinhHạnhTúc,ThiệnThệ,ThếGianGiải,VôThượngSĩ,ĐiềuNgựTrượngPhu,ThiênNhânSư,Phật,ThếTôn.".
NiệmvềnhữngđặctánhcủaGiáoPháp(Dhammanussati)
LàsuyniệmvềcácđặctánhcủaGiáoPhápnhưsau:
"GiáoPhápmàĐứcThếTônkhéogiảngdạyvàđượctruyềnbáđầyđủlàđểtựchứngngộ,cóhiệunăngtứckhắc,khuyếnkhíchsựtìmtòisuygẫm,dẫnđếnnơi(NiếtBàn),đểbậcthiệntríanhiểu,mỗingườichoriêngmình."
NiệmvềTăngGià(Sanghanussati)
LàsuyniệmvềphẩmhạnhtinhkhiếtcủacáchộiviênGiáoHộinhưsau:
![Page 554: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/554.jpg)
"GiáoHộicủacácđệtửcủaĐứcThếTôncóđứchạnhtoànhảo.CácNgàicóphẩmhạnhbậctrítuệ.CácNgàilànhữngvịđãthànhđạtbốnĐạovàbốnQuảThánh.GiáoHộicủacácđệtửcủaĐứcThếTônlàbậcxứngđánglãnhnhậnnhữngvậtcúngdườngvàchỗở.CácNgàilàbậcxứngđángđượclễbái,làphướcđiềnvôthượngtrênthếgian."
NiệmvềGiớiđức(Silanussati)
Làsuyniệmvềphẩmhạnhcótínhhoànhảocủachínhmình.
Niệmvềtâmbốthí(Caganussati)
Làsuyniệmvềbảnchấtkhoanhồngrộnglượngcủachínhmình.
Niệmvềchưthiên(Devanussati)
Làsuyniệmnhưsau:
"CácvịtrờiđãsanhvàonhữngcảnhgiớiđángphấnkhởiấydonhờniềmtinvànhữngđứctánhkháccủacácNgài.Tacũngcónhữngđứctánhấy".
Suyniệmnhưthếnhiềulần.
NiệmvềnhữngđặctínhcủaNiếtBàn(Upasamanussati)
LàsuynệmvềđặctínhtịchtịnhcủaNiếtBàn,nhưchấmdứtđaukhổvàtươngtự.
Niệmvềsựchết(Marananussati)
Làsuyniệmvềsựchấmdứtđờisốngtâm-vật-lý.Quántưởngvềcáichếtgiúphànhgiảthấuhiểubảnchấttạmbợcủađờisống.Khiquántriệtrằngchếtlàđiềuchắcchắnphảiđếnvàsốnglàtạmbợ,nhấtthời,hànhgiảsẽcố
![Page 555: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/555.jpg)
gắngtậndụngkiếpsốngnầyđểtựtraugiồi,tựpháttriểnvàgiúpkẻkhácmởmang,thayvìphungphíthìgiờtrongdụclạc,dễduôi.Kiêntrìhànhthiền,suyniệmcáichếtkhônglàmchohànhgiảtrởthànhbiquanyếmthếvàsốngtiêucựcmàtráilại,càngtíchcựcvàtinhtấnhơn.Ngoàira,hànhgiảcòncóthểứngphóvớicáichếtmộtcáchbìnhtĩnh,thảnnhiên.Khiquántưởngsựchết,hànhgiảcóthểsuyniệmrằngđờisốngnhưngọnđèndầu,hoặcsuyniệmrằngcáiđượcgọichúngsanhchỉlàsựbiểuhiệntạmthờivàbềngoàicủaluồngnghiệplựcvôhình,khôngkhácnàoánhsángcủangọnđènđiệnlàbiểuhiệntạmthờicủaluồngđiệnlựcvôhìnhởtrongsợidâyđiện.
Hànhgiảcóthểhìnhdungđờisốngtheonhiềulốikhác,quántưởngvềtánhcáchvôthườngcùakiếpnhânsinhvàsựkiệnhiểnnhiênchắcchắnlàcáichếtphảiđến.
NiệmThân(Kayagatasati)
Làsuyniệmvềbamươihaiphầnôtrượccủacơthểnhưtóc,lông,móngtay,móngchân,răng,da,thịt,gân,xương,tủy,tận,tim,gan,lálách,mật,phổi,ruột,baotửv.v...
Quántưởngvềtánhcáchôtrượccủacơthểgiúphànhgiảchếngựtâmluyếnáiđốivớibảnthânmình.NhiềuvịtỳkhưuthờiĐứcPhậtđãđắcquảALaHánnhờhànhthiềnvớiđềmụcnày.
Ngườikhôngthíchhợpvớitấtcàbamươihaiphầnôtrượccóthểchọnmộtvàiphầnnhưxương,thịt,dacũngđược.Bêntrongthânnàylàbộxương.Đầybênngoàibộxươnglàthịt,vàbênngoài,chỉlàmộtlớpdabaobọclấythịtvàxương.Khisuyniệmnhưthếvềcơthểvậtchất,hànhgiảdầndầngiảmbớtluyếnáithânmình.
![Page 556: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/556.jpg)
Đốivớingườikhôngchútrọngđếnnhụcdục,đềmụcnầycóthểkhôngthíchhợp.Hànhgiảcóthểquántưởngkhảnăngtạotáccốhữucủaguồngmáyphứctạpnàymàtagọilàconngười.
Niệmhơithở(Anapanasati)
Làphápsuyniệmvềhơithở,Anacónghĩalàthởvô,Apanalàthởra.
Thamthiền,niệmhơithởlàphươngphápluyệntậpchotâmantrụ,đồngthờigiúphànhgiảchứngngộminhsáttuệvàdẫnđếnĐạoQuảALaHán.
Đâylàđềmụchànhthiềnrấtlợiíchvàcóthểthíchhợpvớitấtcảmọingười.XưakiaĐứcPhậtcũngđãápdụngpháphànhthiềnvềSổTứcQuánnầytrướckhiNgàiđắcquảChánhĐẳngChánhGiác.
KinhSatipatthanaSutta(TứNiệmXứ)vàsáchThanhTịnhĐạocótrìnhbàyphápmônbổíchnàyvớiđầyđủchitiết.
Sauđâylàmộtvàiđiềuchongườihànhgiảsơcơ:
Nênchọnlốingồithíchhợp.Giữthânhìnhngayngắn.Đặttaymặtlêntaytrái.Mắtnhắmhoặcmởhihí.Trướckhikhởiniệm,từtừthởradàibằngmiệng,rồingậmlại.Kếđóthởvôbằngmũi,nhưthường,khôngcốsứcthởmạnhquámàcũngkhôngyếuquá.Lúcthởvôđếmthầm,Một.Rồithởra,đếmHai.Luônluônchútâmtheohơithở,khôngtưởngnhớđếnđiềuchikhác.VàcứthởvôđếmBa,thởrađếmBốn,nhưthếđếnMười.Trongkhiniệm,tâmhànhgiảcóthểxaolãngphóngtúng.Nhưngkhôngnênngãlòng.Hãycốgắngchođếnkhikềmgiữđượctâmvàohơithở.Từtừhànhgiảcóthểtăngthêmloạtsố,nhưđếmđiđếmlạiđủnămloạttừMộtđếnMườichẳnghạn.Vềsau,hànhgiảcóthểchútâmvàohơithởmàkhôngcầnđếm.Cóngườithíchđếm,vìđếmgomtâmđượcdễdàng.
![Page 557: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/557.jpg)
Cũngcónhiềungườikhôngthích.Điềuchánhyếulàgomtâm.Đếmlàphụthuộc.Khithựchànhphápthiềnnày,hànhgiảcảmthấythânnhẹnhàngvàrấtanlạc.Saukhikhikinhnghiệmmộtthờigian,ngàykiahànhgiảthônghiểuđượcrằngcáimàngườitagọilàthânđâychỉsốngnhờvàohơithở,vàkhihơithởchấmdứtthìthânnàyphảichết.TứckhắchànhgiảnhậnđịnhlýVôthườngcủavạnhữu.Nơinàobiếnđổivôthườngthìnơiấykhôngthểcóthựctồn,haylinhhồnbấtdiệt.ChừngấytuệminhsátđượctriểnkhaiđểchứngngộĐạoQuảALaHán.
Điềunàyrõràngchứngtỏrằngmụctiêucủapháphànhthiềnvềhơithởchẳngnhữnglàtraugiồitâmantrụmàcònkhaithôngminhsáttuệđểthànhđạtgiảithoátcuốicùng.
Đâylàphươngphápgiảntiệnvàvôhạimàtấtcảmọingườiđềucóthểthựchành.
Đểcóđầyđủchitiết,đọcgiảcóthểthamkhảobộVisuddhiMagga(ThanhTịnhĐạo).
TheoKinhTứNiệmXứ(Satipatthana),phápniệmhơithởcóthểthựchànhnhưsau:
![Page 558: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/558.jpg)
_"Thởvô,hànhgiảghinhậnthởvô.Thởra,hànhgiảghinhậnthởra.
1.-"Khithởvôdài,hànhgiảbiết:'Tathởvôdài'.Khithởradài,hànhgiảbiết:'Tathởdài'.
2.-"Khithởvôngắn,hànhgiảbiết:'Tathởvôngắn'.Khithởrangắn,hànhgiảbiết:'Tathởrangắn'.
3.-"Trigiácrõràngvàtrọnvẹntiếntrìnhcủahơithở(tứcchặngđầu,chặnggiữavàchặngcuối),'tasẽthởvô'hànhgiảtựluyệntậplấynhưthế;trigiácrõràngvàtrọnvẹntiếntrìnhcủahơithở,'tasẽthởra',vàhànhgiảtựluyệntậplấynhưthế._
4.-"Làmchohơithởêmdịu,'tasẽthởvô',hànhgiảtựluyệntậplấynhưthế.Làmchohơithởêmdịu,'tasẽthởra',hànhgiảtựluyệntậpnhưthế."
TứVôLượngTâm(Brahmavihara)
NơiđâyBrahmacónghĩalàcaothượng,haycaonhãnhưtrongdanhtừ"brahmacariya"(lốisốngcaothượng).Viharacónghĩalàphươngthứchaytrạngtháicủaphẩmhạnh,haytrạngtháicủađờisống.Nhữngtrạngtháinàycũngđượcgọilà"appamanna",vôlượng,vôbiên.Bởivìnhữngtưtưởngnàyđượcrảikhắpchotấtcảchúngsanh,khôngcógiớihạn,khôngcósựngăntrở.
Metta(sanskritlà"maitri")tâmtừ,lòngtừái,hảotâm,thiệný,đượcđịnhnghĩalàcáigìlàmchotâmêmdịu.TâmTừ(metta)khôngphảilàtìnhthươngcóliênquanđếnnhụcdụcngũtrầnhaylòngtrìumếncánhânđốivớimộtngườinào.Kẻthùtrựctiếpcủatâmtừlàsânhận,oánghét,haytakhôngưathích,bựcmình(kodha).Kẻthùgiántiếplàlòngtrìumếncánhân(pema).TâmTừbaotrùmtấtcảchúngsanh,khôngloạibỏvàkhôngphân
![Page 559: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/559.jpg)
biệtchúngsanhnào.Đếnmứccùngtột,tâmTừlàtựđồnghóatấtcảchúngsanh(sabbattata),tựmìnhchanhòatrongtoànthể,thấyvạnvậtvàmìnhlàmột.TâmTừlàlòngchânthànhướcmongchotấtcảchúngsanhđềuđượcanlànhvuivẻ.TháiđộtừáilàđặcđiểmchánhyếucủatâmTừ.TâmTừlánhxasânhận,oánghét.
TâmBi(karuna)làcáigìchotarungđộngtrướcsựđaukhổcủakẻkhác,làcáigìthoadịunỗikhổcủangười.ĐặctínhcủatâmBi(karuna)làýmuốngiúpngườikhácthoátramộtcảnhkhổ.KẻthùtrựctiếpcủatâmBilàsựươnhènsuynhược(himsa),vàkẻthùgiántiếplàưusầu,phiềnmuộn(domanassa).TâmBibaotrùmnhữngchúngsanhđaukhổvàtiêutrừmọihànhđộngđộcáctànbạo.
TâmHỷ(Mudita)khôngphảilàtrạngtháithỏathíchsuông,màlàlònghoanhỷ,cóthiệncảm,trướchạnhphúccủangườikhác.Ganhtỵ(issa)làkẻthùtrựctiếpcủatâmHỷ,vàtháiđộhỷhạvuivẻlàkẻthùgiántiếp.ĐặcđiểmchánhyếucủatâmHỷlàhoanhỷvớisựthạnhvượngvàthànhcông(anumodana)củangườikhác.TâmHỷbaotrùmnhữngchúngsanhhữuhạnh.TâmHỷlàđứctánhthànhthậtchungvui,chungmừngvàngợikhen.TâmHỷloạitrừmọihìnhthứcbấtmãn(arati)trướcsựthạnhvượngcủangườikhác.
TâmXả(Upekkha)theosátnghĩa,lànhậnđịnhvôtư,tứckhôngluyếnáicũngkhôngghétbỏ.Xảkhôngphảilàlạnhlùng,lãnhđạmmàtrạngtháithảnnhiên,hoàntoànkhôngchaođộng,làtâmtuyệtđốiquânbình.Đâylàtâmtrạngbìnhthảncủatâmgiữanhữnghoàncảnhthăngtrầmcủađờisống,nhưtándươngvàkhiểntrách,hạnhphúcvàđaukhổ,đượcvàthua,danhthơmvàtiếngxấu.NgườithùtrựctiếpcủatâmXảlàluyếnái(raga),vàkẻthùgiántiếplàtháiđộlạnhlùng,vôtình.TháiđộvôtưlàđặcđiểmchánhyếucủatâmXả(Upekkha).
![Page 560: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/560.jpg)
Ởđây,danhtừUpekkhakhôngcónghĩalàtâmvôký,không-hạnh-phúc-không-phiền-não,màrõrànghàmxúcýnghĩamộtphẩmhạnh.Bìnhthản,tâmquânbìnhđượcxemnhưsátnghĩanhất.TâmXảbaotrùmcảtốtlẫnxấu,nhữngđiềukhảáivàkhảố,thíchthúcũngnhưnghịchlòng.
SáchThanhTịnhĐạo(VisuddhiMagga)môtảvớiđầyđủchitiếtphươngpháppháttriểnTứVôLượngTâmđểpháttriểncáctầngThiền-na(jhana).
MộtkhiđãthànhcôngpháttriểnvàtraugiồiđầyđủThiền(jhana),hànhgiảcóthểdễdàngpháttriểncácnănglựcthầnthông(abhinna)nhưthiênnhãn(dibacakkhu),thiênnhĩ(dibbasota),hồinhớtiềnkiếp(pubbenivasanusstinana),thatâmthông(paracittavijanana)vànhiềunănglựcthầnthôngkhác(iddhividha).
Mặcđầutâmđịnh(samadhi)vàcácnănglựctinhthầnnàychắcchắnđenlạinhiềulợiíchchohànhgiả,talênghinhậnrằngđókhôngphảilàđiềuchánhyếuđểthànhđạtĐạoQuảALaHán.CónhữngvịALaHángọilàSukkhavipassaka,đithẳngđường,vàchứngđắcđạoQuảALaHánbằngcáchhànhthiềnMinhsát(vipassana),khôngquasựhỗtrợcủaThiền-na(jhana).NhiềungườiởthờiĐứcPhật,namcũngnhưnữ,đãđắcQuảALaHánmàkhôngcóđắcThiền(jhana).
Chỉcónhữngvịđãđắcthiềnmớipháttriểnđượcnămloạinănglựcthầnthông(abhinna)là:
1. Dibbacakkhu,thiênnhãn,cũngđượcgọilàhuệnhãn,làkhảnăngthấyđượcnhữngviệcởcảnhviệcởcảnhtrờihaycảnhngười,xahaygần,màắtngườikhôngthểthấy.
2. Cutupapatanana,trikiếncóliênquanđếncáichếtvàsựxuấthiệntrởlạicủachúngsanh,cũngđồngnghĩavớithiênnhãn,haynhãnthông.Anagatamsanana,trikiếncóliênquanđếntươnglai,và
![Page 561: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/561.jpg)
Yathkammupagatanana,trikiếnvềsựrađicủachúngsanhtùyhànhđộngthiệnhaybấtthiện,làhailoạihiểubiếtnằmtrongphânhạngnầy.
3. Dibbasota,thiênnhĩ,cũnggọilànhĩthônghayhuệnhĩ,làkhảnăngngheđượcnhữngâmthanh,vitếhaythôkịch,xahaygần.
4. Pubbenivasanussatinana,làkhảnănghồinhớcáctiềnkiếp,củamìnhvàcủangườikhác.Vềđiểmnày,nănglựccủaĐứcPhậtkhôngcógiớihạn.Ngàicóthểnhớđượcvôlượngtiềnkiếp.Nhưngđốivớingườikhácthìnănglựcnàycógiớihạn,tùytheomứcđộtraugiồi.
5. Paracittavijanana,thatâmthông,lànănglựctinhthầncóthểđọctưtưởngcủangườikhác.
6. Iddhividhalànhữngnănglựcthầnthôngnhưbaytrênkhôngtrung,đitrênmặtnước,chundướiđất,tạonhữnghìnhthểmớiv.v...
Chúthích:
1
![Page 562: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/562.jpg)
."Kasina"ởđâycónghĩalàtrọnvẹn,tấtcả,đầyđủ.Gọinhưvậybởivìánhsángtủaratừhìnhảnhkháiniệmcủađềmục"Kasina"phảibaotrùmtrọnvẹn,tấtcả,khônggiớihạn.
Trongtrườnghợpdùngđấtlàmđềmục,taphảilàmmộtcáidĩahìnhtròn,bềkínhđộmộtgangbốnngóntay.Lấyđấtsétmàudatrờilúcbìnhminh,nhồinhuyển,đắplên,rồicạogọtthậtkỹ,thậtláng.Nếukhôngcóđủđấtmàudatrờilúcbìnhminhthìlàmmặt,rồidùngđấtmàukháccũngđược,đểđắpphíadưới.Cáivậttrònbằngđấtđểsuyniệmấygọilà"kasinamandala".
CácloạiKasinakháccũnglàmtươngtợnhưvậy.SáchThanhTịnhĐạocómôtảtừngchitiết.Cũngnênghinhậnrằngđềmụcánhsángvàkhônggiankhôngcótrongkinhđiển.Nếukhôngkểhaiđềmụcnầy,thìcònlạibamươitámđềmụchànhthiềntấtcả.↩
.VàothờiĐứcPhậtcónhiềutửthicònquànglạitrongcácnghĩađịa,chờngàychônhoặcthiêu,cònlàmmồingonchothúvàchim.Ngàynay,khôngthểcótửthinhưvậynữađểdùnglàmđềmụchànhthiền.↩
."Anussati"làniệmniệm,khôngngừngniệm.↩
."Aharepatikkulasanna"-nhưquántưởngtánhcáchghêtởmcủavậtthựckhiđitìm,lúcăn,lúctiếtra,lúctiêuhóa,lúcthoátra,v.v...↩
.Thídụnhưquasátbốnyếutố:đất,cótánhcáchduỗira(pathavi);nước,dínhliềnlại(apo);lửa,nónghaylạnh(tejo);vàgi,diđộng(vajo).Xemxétnhữngđặctánhriêngbiệt.↩
.PadhanaSutta,trang28.↩
1
2
3
4
5
6
7
![Page 563: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/563.jpg)
.MajjhimaNikaya,VitakkaSanthanaSutta,số20.↩7
![Page 564: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/564.jpg)
![Page 565: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/565.jpg)
ChướngngạiTinhthần(NămTriềncái)
Cónămchướngngạilàmcảntrởtâm.Docácchướngngạinày,tâmkhôngmềmdẻo,khôngnhuthuận,khôngtrongsáng,khôngthểđượcphântáchdễdàng,cũngkhôngđượccấutạohoànbịđểtiêutrừônhiễm.
TạpAHàm.
Chướngngạitinhthần,Nivarana(Ni+Var,cónghĩalàmtrởngại,ngănchận),làcáigìgâytrởngạichotiếnbộtinhthầncủata,haycáigìngănchậnconđườngđưađếngiảithoátvànhữngcảnhTrời.
Nivaranacũngcónghĩalàcáigì"bịttrùm,baokín,hayngăntrởtưtưởng."
Cónămloạichướngngạitinhthần,haynămphápTriềnCáilà:
1. Thamdục(Kamacchanda),2. Oánghét(Vyapada,Sânhận),3. Hôntrầm-Dãdượi(Thina-Middha),4. Phóngdật-Loâu(Uddhacca-Kukkuca,Trạohối),5. Hoàinghi(Vicikiccha).
1.Kamacchanda-Thamdục
làhammuốnvềnhụcdục,luyếnáitheongũtrần(sắc,thinh,hương,vị,xúc).Thamdụccũngđượcxemlàmộttrongnhữngthằngthúc,tróibuộcchúngsanhvàovòngluânhồi.
![Page 566: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/566.jpg)
Mộtngườiởmứcđộtrungbìnhthườngxuhướngchạytheonhữnghammuốncótánhcáchhuyềnảotạmbợcủacơthểvậtchất,nếukhôngđủkhảnăngđểkiểmsoátvàkềmchếthìchắcchắnphảibịsađọatrongdụcvọng.Chướngngạitinhthầnnàycóthểchếngựbằngtâmantrụvàomộtđiểm(ekaggata,nhấtđiểmtâm),mộttrongnămchithiền.KhiđắcQuảTưĐàHàm(Sakadagami),hànhgiảkhắcphụcđượcphầnlớn,vàchỉhòatoànchếngựThamDụckhiđắcQuảANaHàm(Anagami).NhữnghìnhthànhvitếcủaluyếnáinhưRupaRaga,luyếnáitheoníutheonhữngcảnhsắcgiới,vàArupaRaga,luyếnáitheovôsắcgiới,chỉđượctrọnvẹntiêutrừkhiđắcQuảALaHán.
Sáuđiềukiệnsauđâycókhuynhhướngtậndiệtthamdục:
1. Nhậnthứcmốinguyhạicủađốitượng,2. Kiêntrìquántưởngvềnhữngnguyhạiấy,3. Thuthúclụccăn,4. Ẩmthựcđộlượng,5. Tạogiớithâncậntốt,6. Luậnđàmhữuích.
2.Vyapada,Oánghét,haykhôngbằnglòng,bấttoạinguyện
Điềuưathíchdẫnđếnluyếnái,cònđiềutráivớisởthíchđưađếntâmghétbỏ,khôngbằnglòng.Luyếnáivàghétbỏlàhaingọnlửatolớn,thiêuđốtthếgian.Đượcsựhỗtrợcủavôminh,cảhaitạolênnhữngbấthạnhtrongđời.
MộtyếutốkháccủaThiền(jhana),"Phỉ",cókhảnăngchếngựtâmoánghét.ChướngngạinàyđượckhắcphụcphầnlớnkhihànhgiảđắcQuảTưĐàHàm,vàđượctrọnvẹnchếngựkhiđắcQuảANaHàm.
![Page 567: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/567.jpg)
Sáuđiềukiệnsauđâycóxuhướngtiêutrừchướngngạioánghét:
1. Haybiết,ghinhậnđốitượngvớithiệný,2. KiêntrìquántưởngtâmTừ(Metta),3. SuynghiệmrằngNghiệp(kamma)làdochínhtatạonên,4. Sốngtheoquanđiểmấy,5. Tạogiớithâncậntốt,6. Luậnđàmhữuích.
3.Thina-Middha,HônTrầm-DãDượi
Thina,làtrạngtháiuểoảicủatâmvươngvàMiddha,DãDượi,làtrạngtháiuểoảicủatâmsở.
Mộttâmtrạngnhuễnhoạicũngbấtđộngnhưmộtvậtvôtrivôgiác,nhưcáinóntreotrêncây,nhưnhựađeodínhtrênkhúcgỗhaymộtmiếngbơquáđặccứngkhôngcóthểtrétra.
KhôngnênhiểuHônTrầm-DãDượilàtrạngtháimỏimệtkhôngmuốncửđộng,bởivìchưvịALaHán,đãtậndiệthaipháptriềncáiấy,đôikhivẫncòncảmthấythânthểmệtmỏi.Haichướngngạinàyđưađếntâmlườibiếng,uểoải,nghịchnghĩavớihạnhtinhtấn,đứckiêntrì.Yếutố"Tầm",mộtchikháccủaThiền,cóthểkhắcphụcphầnlớn,vàhoàntoànchếngựHônTrầm-DãDượikhiđắcQuảALaHán.
Sáuđiềukiệnsauđâycóchiềuhướngtiêutrừhaichướngngạinày:
1. Suyniệmvềđốitượngcủaẩmthựcvôđộlượng,2. Thayđổioainghi,haytưthế,3. Quántưởngđốitượngánhsáng,4. Sốngngoàitrời,5. Tạogiớithâncậntốt,
![Page 568: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/568.jpg)
6. Luậnđàmhữuích.
4.Uddhacca,PhóngDật
làtrạngtháibấtổn,haychaođộng,củatâm.Đólàtâmtrạngcóliênquanđếntấtcảnhữngtâmbấtthiện.Thôngthường,tâmtrởnênchaođộng,haybấtổnđịnh,khihànhđộngbấtthiện.Kukkucca,LoÂu,làhốitiếcmộthànhđộngbấtthiệnđãlàm,mộtmộthànhđộngthiệnđãbỏquakhônglàm,haylàmkhôngđượcviênmãn.Chínhsựănnănvềmộthànhđộngbấtthiệnkhôngngăncảnđượchậuquảkhôngtốtcủanóxẩyra.Hốitiếctốtđẹpnhấtlàquyếttâmkhônglặplạihànhđộngbấtthiệnấynữa.
CảhaipháptriềncáiPhóngDậtvàLoÂunàyđềucóthểkhắcphụcbằngchiThiền"Lạc"(sukka).HànhgiảsẽtậndiệtPhóngDậtlúcđắcQuảALaHán,vàLoÂu,vớiĐạoQuảANaHàm.
Sáuđiềukiệnsauđâycóchiềuhướngchếngựhaitâmtrạngấy:
1. ThôngsuốtphápHọc,2. Nghiêncứuhọchỏivàthảoluận,3. ThấutriệttinhthầncủaGiớiLuật,4. ThâncậnvớinhữngvịTăngcaoHạ,5. Thâncậnvớingườitốt,6. Luậnđàmhữuích.
5.Vicikiccha,HoàiNghi
làtâmtrạngbấtđịnh."Vi"làkhôngchứađựng."Cikkiccha"làtrítuệ.Vicikichalàcáigìkhôngchứađựngdượcliệuchotrítuệ.
Cũngđượcgiảithíchlàsựvachạmgâynêndosuyniệmhỗntạp,dotâmtrạngthắcmắc(Vici:tìmkiếm;Kiccha,vachạm).
![Page 569: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/569.jpg)
Ởđây,HoàiNghi(Vicikiccha)khôngcónghĩalàmấtniềmtin,khôngphảihoàinghivềĐứcPhậtv.v...bởivìmộtngườikhôngphảiPhậttửcũngcóthểkhắcphụcVicikiccha,HoàiNghi,vàđắcThiền(jhana).Nếuxemnhưmộtthằngthúc,tứcdâytróibuộcchúngsanhvàovòngluânhồithìVicikkicchalàhoàinghivềĐứcPhậtv.v...nhưng,nếuxemnhưmộtchướngngạitinhthần,thìđóchỉlàmộttâmtrạnglỏnglẻo,khôngnhấtquyếtvềđiềumìnhđanglàm.TheobảnChúgiải,Vicikkicchalàkhôngđủkhảnăngquyếtđịnhmộtviệcgìđóphảilàthếnào.Nóikhácđi,thìđólàtâmtrạngbấtđịnh.
TrạngtháinàycóthểkhắcphụcđượcbằngchiThiền"Sát",nghĩalàliêntụcchútâm.HànhgiảtậndiệtHoàiNghikhiđắcQuảTuĐàHuờn.
SáuđiềukiệnsauđâycóchiềuhướngtiêutrừHoàiNghi:
1. ThôngsuốtGiáoPhápvàGiớiLuật,2. Nghiêncứutìmhọcvàthảoluận,3. ThấutriệttinhthầncủaGiớiLuật(Vinaya),4. Niềmtinhoàntoànvữngchắc,5. Thâncậnngườitốt,6. Luậnđàmhữuích.
![Page 570: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/570.jpg)
![Page 571: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/571.jpg)
ConĐườngNiếtBàn(III)
Tấtcảcácpháphữuvi đềuvôthường,TấtcảcácpháphữuviđềuđaukhổTấtcảcácpháp,hữuvivàvôvi,đềuvôngã."
KinhPhápCú
TuệMinhSát(Vipassana)
KhiđãtạmthờichếngựcácphápTriềnCái(Nivarana)tứcnămchướngngạitinhthần,tâmhànhgiảtrởnêntrongsạchnhưmặtkiếngđượclauchùibóngloáng,phảnchiếumọisựvậtmộtcáchrõràng,đúngvớisựthật.Tuynhiên,tâmđịnhchỉtạmthờiđènénnhữngtưtưởngbấtthiệnmàkhôngtậndiệt.Cáctâmbấtthiệnnàycóthểtrồilênmặtvàtáiphátmộtcáchbấtngờ,bấtcứlúcnào.
Giớiluậtđiềuhoàhànhđộngvàlờinói.Địnhkiểmsoáttâm.NhưngchínhTuệ(Panna),giaiđoạncuốicùng,giúpngườicónguyệnvọngtừphàmtrởnênthánhtậndiệtmọiônhiễmmàtâmđịnhtạmthờichếngự.
Hànhgiảbắtđầupháttriểnquankiếntrongsạch(ditthi-visuddhi,kiếntịnh)đểnhậnthấychântướngcủavạnpháp.Vớitâmantrụvàomộtđiểm,hànhgiảphântáchvàquansátcáigọilàchúngsanh.Sựdòxétvàquansátnàychothấyrằngcáiđượcgọilà"Ta",cáthể,haytựngã,chỉlàsựcấuthànhphứctạpcủatâmvàcơthểvậtchất,danhvàsắc.Cảhaiđềuởtrạngtháiluônluônbiếnđổi,luônluôntrôichảy,nhưmộtdòngsuốitrườnglưubấttức.
Khiđãcóđượcquankiếnchânchánhvềbảnchấtthựcsựcủacáigọilàchúngsanhvàhoàntoàndứtkhoátvớimọiảotưởngvềmộtlinhhồntrườngcửu,hànhgiảcốtìmnhữngnguyênnhânsanhracái"Ta"vànhậnđịnhrằng
1
2
![Page 572: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/572.jpg)
thếgiannàykhôngcósựtựnhiênphátsanhmàkhôngtùythuộcởmột,haynhiềuđiềukiện,tronghiệntại,haytrongquákhứ.Vạnphápđềudoduyênsanh.Hànhgiảnhậnđịnhrằngkiếpsốngcủamìnhcóđâylàdovôminh(avijja),áidục(tanha),thủ(upadana),vànghiệp(kamma),củakiếpquákhứ,vàvậtthực(oja)trongkiếpsốnghiệntại.Donămnguyênnhânấy,cáigọilàchúngsanhđượccấutạo.Nguyênnhânquákhứtạođiềukiệnchohiệntại,vàcùngthếấy,hiệntạitạođiềukiệnchotươnglai.Chútâmsuyniệmnhưthếấyhànhgiảvượtlênmọihoàinghivềquákhứ,hiệntạivàtươnglai.
Tiếptheo,hànhgiảsuyniệmrằngtấtcảcácvậtcấutạo,haycácpháphữu,viđềuvôthường(anicca),phảichịuđaukhổ(dukkha),vàkhôngcómộtlinhhồntrườngcửuphảibấtdiệt(anatta).Hướngtầmmắtvàobấtluậnnơinào,hànhgiảchỉnhìnthấybađặctướngấyphátrộrànhmạch,rõràng,khôngthểlầmlẫn.Bâygiờhànhgiảnhậnthứcrằngkiếpsốngchỉlàmộtsựtrôichảy,mộtdiđộngliêntục,khônggiánđoạn.DùởcáccảnhTrờihaytrênquảđịacầu,hànhgiảkhôngtìmđượcnơinàocóhạnhphúcthậtsự,bởivìmỗihìnhthứckhoáilạcchỉlàbướcđầu,mởđườngđếnđaukhổ.Dođó,cáigìvôthườngtấtnhiênphảichịuđaukhổ,vànơinàođaukhổvàbiếnđổichiếmưuthếthìkhôngthểcómộttựngãtrườngtồnvĩnhcửu.
Khicốtâmchuyênchúhànhthiềnnhưthếấy,sẽcómộtngàykia,trướcsựngạcnhiêncủachínhmình,hànhgiảchứngkiếnmộtánhhàoquang(obhasa)pháttủaratừthânmình.lúcấyhànhgiảthọcảmtrạngtháithoảthích,hạnhphúcvàvắnglặng,trướckiachưatừngbaogiờđượcbiết.Hànhgiảcàngcủngcốtâmđịnhvàtinhtấnthêm.Tâmđạonhiệtthànhcàngtăngtrưởng,tâmniệmtoànhảo,vàTuệMinhSoátcàngtrởnênsâusắcmộtcáchlạthường.
LầmtưởngmứctiếnbộkhácaoấylàĐạoQuảThánh,nhấtlàvìthấycóhàoquang,hànhgiảpháttriểntâmưathíchtrạngtháitinhthầnấy.Nhưngsớmnhậnthấyrằngnhữnghiệntượngmớiấychỉlàmtrởngạichonhữngtiếnbộ
3
![Page 573: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/573.jpg)
tinhthầnmớiấy,hànhgiảtraugiồivàpháttriển"trạngtháitrongsạchcủasựhiểubiết"liênquanđến"ConĐườngvàKhông-Phải-Con-Đường".
Đãnhậnthứcconđườngchânchánh,hànhgiảgomtâmquántưởngvàosựphátsanh(udayanana,tuệsanh)vàsựhoạidiệt(vayanana,tuệdiệt)củatấtcảcácpháphữuvi.Tronghaitrạngtháisanhvàdiệt,sựhoạidiệtnổibậtchiếmưuthếhơn,nêndầndầngâyấntượngmạnhhơntrongtâmhànhgiả,bởivìsựthayđổiđượcnhậnthấydĩnhiênvàrõrànghơnsựtrởthành.Dođó,hànhgiảhướngtâmchúniệmcủamìnhvềsựphântáncủasựvật(bhanganana,tuệdiệt)vànhậnđịnhrằngcảhai,danhvàsắc,haithànhphầncấutạocánhânmìnhluônluônởtrongtrạngtháiđổithay,trôichảy,khôngthểtồntạigiốnghệttronghaikhoảnhkhắckếtiếp.Bâygiờ,phátsanhđếnhànhgiảsựhiểubiếtrằngtấtcảnhữnggìbịphântánđềulàđángsợ(bhayanana,tuệkinhhãi).Toànthểthếgianpháthiệntrướcmắthànhgiảnhưmộtđốngcủiđangphừngcháy,mộtnguồnhiểmhọa.Kếđólàhànhgiảsuytưởngvềtánhchấtráchnát,đổvỡvàtạmbợnhấtthời(adinavanana,tuệhiểmnguy)củathếgianđángkinhsợnàyvàcócảmgiácnhàmchánnó(nibbidanana,tuệchánnản)vànảysanhraýmuốntẩuthoátrakhỏiđó(muncitukamyatanana,tuệmuốngiảithoát).
Hướngvềđốitượngấy,hànhgiảchútâmniệmtrởlạivàobađặctánhvôthường,khổ,vôngã(patisankhanana,tuệsuytư)vàsauđópháttriểntâmxảchọnvẹn,hoàntoànthảnnhiênđốivớitấtcảcácpháphữuvi-khôngluyếnáicũngkhôngghétbỏ,haybấttoạinguyện-đốivớibấtluậnsựviệcgìtrênthếgian(sankharupekkhanana,tuệxảhành).
Chínloạituệgiácấy:udaya,vaya,bhanga,bhaya,adinava,nibbida,muncitukamyata,patisamkha,vàupekkha-nanascótênchunglà"patipadananadassanavisuddhi",trạngtháitrongsạchcủasựhiểubiếtvàtrôngthấycóliênquanđếnConĐườnghaypháphành,ĐạoTriKiếnTịnh,giaiđoạnthứsáucủaConĐườngTrongSạch(ThanhTịnhĐạo).
4
![Page 574: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/574.jpg)
Khiđạtđếnmứcđộtinhthầnnày,hànhgiảchọnmộttrongbaloạiđặctướng,vôthường,khổ,vôngã,cáinàothíchhợpnhấtvớimìnhvàgiacôngkhaitriểntuệgiáctheochiềuhướngấychođếnngàyvẻvangtươisángmàhànhgiảthànhtựumụctiêucuốicùng-ĐạoQuảNiếtBàn.
"Cũngnhưngườiđitrongđêmtốinhờtrờichớp,nhìnthấyquangcảnhquanhmìnhrồigiữlạihìnhảnhấytrướcmắtmộtlúclâu.Cũngthếấy,docáichớpbậtsánglêncủatuệgiác,hànhgiảnhoángchứngngộNiếtBànmộtcáchrõràngvàhìnhảnhấylưulạitrongtâm,khôngcònphaimờnữa."
NgườiđãthànhtựuNiếtBànlầnđầutiênđượcgọilàTuĐàHuờn(Sotapanana,NhậpLưu),cónghĩalàngườibướcvàodòngsuốichảyđếnNiếtBànlầnđầutiên.
DòngsuốilàBátChánhĐạo.
1)VịTuĐàHuờn(Sotapanna)khôngcònlàngườiphàmtạithế(puthujjana)nữa.NgàiđãlàbậcThánhNhân(Ariya).
Khibướcvàodòngsuối,vịTuĐàHuờnđãtậndiệtbaThằngThúc(Samyojana),tứclàbatrongmườidâytróibuộccộtchúngsanhvàocuộcphiêulưuvôtận,sanhtửtriềnmiêntrongvòngluânhồi.Badâytróibuộcấylà:
1. Sakkaya-ditthi=sati+kaye+ditthi-ThânKiến.
Theođúngnghĩalàquankiếntrongkhicómộtnhómhaymộthợptổtồntại.Ởđây,danhtừKayaámchỉnămuẩn:Sắc,Thọ,Tưởng,Hành,Thức.Tinrằngcómộtthựcthểkhôngbiếnđổi,mộtlinhhồntrườngcửu,trongkhiđóchỉlàmộtsựcấuthànhphứctạpcủanhữnguẩntâm-vật-lý,đượcgọilàSakkaya-dithi.KinhDhammasangani(trongVi
5
6
![Page 575: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/575.jpg)
DiệuPháp)kểrahaimươiloạilýthuyếtkhácnhauvềlinhhồn.Sakkaya-ditthi,thườngđượcphiêndịchlàảokiếnvềcáita,haythânkiến,lýthuyếtvềbảnngãhayảoảnhcủabảnngãluận.
2. Vicikiccha-HoàiNghi.Cósựhoàinghivề:
1.ĐứcPhật,2.GiáoPháp,3.GiáoHộiTăngGià,4.GiớiLuật,5.QuáKhứ,6.VịLai,7.CảHai,QuáKhứvàVịLai,và8.ThậpNhịNhânDuyên(PaticcaSamuppada).
3. Silabbataparamasa-GiớiCấmThủ.
Tintưởngvàonhữngnghithứcvàlễcúng(sailầm).KinhDhammasanganigiảithíchđiểmnàynhưsau:
"CógiáolýcủanhữngvịtusĩvànhữngvịBàLaMôn,ngoàigiáolýnày(tứcngoàiPhậtGiáo),dạyrằngcóthểtựthanhlọcbằngcáchgiữgiớihaybằngnghithứccúngtếhaybằngcảhai,nghiêmtrìgiớiluậtvàtheođúngnghithứccúngtế."
ĐểtậndiệtbảyThằngThúccònlại,vịTuĐàHuờncònphảitáisanhnhiềulắmlàbảylần.NiềmtinnơiĐứcPhật,GiáoPhápvàGiáoHộiTăngGiàcủacácNgàithậthoàntoànvữngchắc.Bấtluậntrongtrườnghợpnàovàkhôngvìlýdogì,cácNgàicònviphạmnămgiớicănbản.CácNgàikhôngcòntáisanhvàocảnhkhổ.
2)Từđâyhànhgiả,bâygiờlàbậcthánhnhân,đãnhoángchứngNiếtBàntừxa,càngquyếttâmgiacông,tiếnbộnhanhchóng,kiệntoànTuệGiác,thànhtựuĐạoQuảTưĐàHàm(Sakadagami),tầngnhìtrongbốntầngthánh,bằngcáchlàmsuygiảmhaiThằngThúclàthamdụchaylòngthamduyêntheoDụcGiới(kamaraga)vàbấttoạinguyện(patigha).Danhtừ"Sakadagami"cónghĩalàNhứtLai.GọivịTưĐàHàmlàNhứtLaivìNgàicòntáisanhtrongcảnhngườichỉmộtlầnnữathôi,nếutrongkiếphiệntiền
![Page 576: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/576.jpg)
NgàichưađắcđượcĐạoQuảALaHán.NênghinhậnrằngvịThánhNhânđắcđượctầngthứnhìchỉcóthểlàmsuygiảmsứctróibuộcchặtchẽcủahaiThằngThúcđãcộttróiNgàitừquákhứvôtận.ĐôikhicácNgàicũngcònphảibậnrộnvớimộtvàitưtưởngluyếnáivàsânhận,nhưngởmứcđộrấtthấp.
3)Chíđếnkhithànhđạttầngthánhthứba,ANaHàm(Anagami,BấtLai),hànhgiảmớitrọnvẹntậndiệthaiThằngThúcấy.Kểtừđó,NgàikhôngcòntáisanhvàocảnhngườihaycáccảnhtrờiDụcGiớinữavìđãhoàntoàntậndiệtmọihammuốnthoảmảnvậtchấtcủaDụcGiới.
Saukhiviêntịchởđây,NgàitáisanhvàocảnhgiớiVôPhiênThiên(Suddhavasa,cảnhgiớihoàntoàntinhkhiết),mộtcảnhgiớithíchhợpvớicácvịANaHàm.NgàisẽchứngđắcĐạoQuảALaHánvàsốnghếttuổithọtrongcảnhgiớinày.MộtngườicưsĩĐắcQuảANaHàmsẽsốngđộcthân.
4)BậcThánhNhânANaHàmcốgắnthànhtựubướctiếncuốicùngđểtậndiệtnămThằngThúccònlạilà:luyếnáinhữngcảnhSắcGiới(Ruparaga),luyếnáinhữngcảnhVôSắcGiới(Aruparaga),ngãmạn(mana),phóngdật(uddhacca)vàvôminh(avijja),vàđắcQuảALaHán,mứcđếncuốicùng.
NhữngvịTuĐàHuờn,TưĐàHàmvàANaHàmđượcgọilàSekhas(tathườngdịchlà"bậchữuhọc",trongýnghĩalànhữngvị"cònphảihọcthêmnữa"),bởivìcácNgàicòncầnphảituluyệnthêmnữamớiđếnmứctuyệtđỉnh.ChưvịALaHánđượcgọilàAsekhas(thôngthườngđượcgọilà"bậcvôhọc")vìcácNgàikhôngcònphảihọchànhthêm.
MộtvịALaHán(đúngtheocănnguyêncủadanhtừArahant,làbậcxứngđángthọlãnhvậtcúngdường,ỨngCúng)khôngcòntáisanhnữavìNgàikhôngcòntạonghiệpmới.Mầmgiốngtáitạođãbịtậndiệt.
![Page 577: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/577.jpg)
VịALaHánnhậnthứcrằngtấtcảnhữngđiềukiệnphảilàmđãlàmxong,gánhnặngphiềnnãođãđượcđặtxuốngvàtấtcảnhữnghìnhthứcáidục,tấtcảnhữngmứcđộvôminhđềuhoàntoànđượctiêudiệt,loạitrừ.Vịhànhgiảhữuphướcấybấygiờđãđếnmứctộtđỉnh,caohơntấtcảcáccảnhTrời,hoàntoàndứtbỏmọithamvọngvàmọiônhiễmcủathếgian,vàchứngnghiệmhạnhphúcvôcùngcaothượngmàngônngữtrầngianphàmtụckhôngthểmôtả-hạnhphúcNiếtBàn.
Tuynhiên,ngàynàocònmangcơthểvậtchấtnày,mộtvịALaHánvẫncònphảichịuđauđớnvềvậtchất.
TacóthểghirằngcácvịANaHàmhayALaHánnàođãpháttriểnThiềnSắcGiớivàVôSắcGiới(RupavàArupaJhana),ngaytrongkiếpsốngnàycóthểchứngnghiệmhạnhphúcNiếtBànliêntụctrongbảyngày.DanhtừPaligoịlàNirodhaSamapatti-DiệtThọTưởngĐịnhhayĐạiĐịnh .Trongtrạngtháinày,vịThánhNhânhoàntoànkhôngthọcảmđauđớngìhếtvàmọisanhhoạttinhthầnđềungưng.Luồngtâmtạmthờingừngtrôichảy.
VềsựkhácbiệtgiữangườinhậpNirodhaSamapatti,DiệtThọTưởngĐịnh,vàngườichết,sáchThanhTịnhĐạo(VisuddhiMagga)dạyrằng:
"Trongxácchết,chẳngnhữngmọinănglựccủacơthểnhưhơithở,tiếngnói,tâmđềungưngđộngvàyênlặng,màmọisựsốngcũngđềuchấmdứt.Hơinóngkhôngcònvàgiácquancũnghếtnhạycảm.Trongkhiấy,bêntrongvịtỳkhưunhậpDiệtThọTưởngĐịnh,sựsống,hơinóngvẫncònvàgiácquanvẫnsángsuốtmặcdùhơithở,sựquansátvàtrigiácđềungưngđộngvàyênlặng."
ThepPhậtGiáo,trongngônngữướcđịnhthôngthường,tanóiđólàhìnhthứchạnhphúccaothượngnhấtcóthểcóđượctrongkiếpsốngnày.
7
8
![Page 578: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/578.jpg)
Tạisao,đãđắcQuảNiếtBàn,mộtvịALaHáncòntiếptụcsốngtrongkiếpngười?
LàbởivìcáinghiệplựctạođiềukiệnchoNgàitáisanhtrongkiếpsốnghiệntiềnchưachấmdứt.ĐểlặplạilờicủaSchopenhauer,cũnggiốngnhưcáibánhxemàanhthợlògốmquayđểuốnnắnmónđộKhinắnxong,giởtayra,bánhxevẫncònquaychođếnlúchếttrớn.
Hoặcnữa,đểghilạimộthìnhảnhmàkinhsáchchúngtathườngdùng,cũngnhưmộtcáinhánhmàtachặtlìakhỏithâncây.Nhánhkhôngcòntrổrathêmlátươihayhoaquảnữa,vìkhôngcòntiếpnhậnmủtừtrongthâncây,nhưnglávàhoađãsẵncótrêncànhvẫntồntạithêmmộtthờigian.
VịALaHántiếptụcsốngchođếnhếtkiếpsốnghiệntiền,nhưngkhôngtạonênnghiệpmớivàkhônghềquantâmđếnsựchết.
NgàisẽnóinhưĐứcSariputta(XáLợiPhất):
"Takhôngquanngạiđếncáichếthaysựsống,TasẽtrảicáithểxácphùdunàyxuốngtrongtứckhắcVớitâmsángsuốtvàthứctỉnh,hoàntoànkiểmsoát.Takhônghữnghờvớiýtưởngvềsựchết,cũngkhôngThíchthútrongsựsống.Tachờthìgiờ.Nhưngườilàmthuêđãhoàntấtcôngviệc."
SaukhivịALaHánnhậpdiệt
Nhưngọnlửatrướcgiócóthểtắtmàtakhôngthểghinhậnxemngọnlửaấyđivềđâu,cùngthếấy,ĐứcPhậtdạy,mộtvịALaHánthoátrakhỏidanh-sắc,tâmvàvậtchất,rồimất,takhôngthểghinhậnNgàiđiđâu.
Nhưvậy,vịALaHánchỉbiếnmấtđiđâuhayquảthậtNgàikhôngcònnữa?
9
![Page 579: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/579.jpg)
KinhNipatadạyrằngngườiđãbiến"mất"thìkhôngcònhìnhthểđểchotanóirằngngườiấy"còn'.Khitấtcảnhữngđiềukiệnđềuchấmdứtthìtấtcảmọivấnđềđểchấmdứtnhưvậy.
KinhUdanagiảithíchđiểmphứctạpnàynhưsau:
"Nhưnhữngtialửanóngvăngtủatungrakhianhthợrènđậpvàocụcsắtđỏ.Từngđớmmộtphátlên,tủara,rồitắt.Vàkhôngaibiếtnóđivềđâu.Cũngdườngthếấy,nhữngvịđãhoàntấtĐạoQuảGiảiThoát.Đãvượtquatrậnlụtthamái.Đãthànhtựuhạnhvphúcắnglặng,cácNgàikhônglưulạivếtdấunào."
Vềvấnđềnày,bộMajjhimaNikaya,TrungAHàmcũngcóghilạigiaithoạilýthúsauđây:
"MộtvịđạosĩduphươnghànhkhấttênVacchagottađếnyếtkiếnĐứcPhậtvàhỏi:"NàyĐạoSĩCồĐàm,mộtvịtỳkhưuđãgiảithoátsẽtáisanhđiđâu?"LẽdĩnhiênvịđạosĩmuốnámchỉngườiđãđắcQuảALaHán.
"NàyVaccha,nóirằngngườiấytáisanhthìkhôngđúng.
-Vậyngườiấykhôngtáisanh?
-Nóirằngngườiấykhôngtáisanhthìkhôngđúng.
-NàyĐạosĩCồĐàm,vậyngườiấyvừatáisanhvừakhôngtáisanh?
-Nóirằngngườiấyvừatáisanhvừakhôngtáisanhlàkhôngđúng.
-Vậyngườiấykhôngtáisanhmàcũngkhôngtáisanh?
-NàyVaccha,nóingườiấykhôngtáisanhmàcũngkhôngkhôngtáisanhcũngkhôngđúng."
10
11
![Page 580: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/580.jpg)
Trướcnhữngcâugiảiđápthoángnghehìnhnhưkhôngvữngấy,Vacchalấylàmbốirốivàtrongtâmtrạngmậpmờấy,vịđạosĩdukhấtthan:
"NàyĐạosĩCồĐàm,quảthậttôihếtbiếtgìnữavấnđềnày,vàthấycàngrốitrí!
"Đủrồi,Vaccha,khôngnênrốitrívàkhôngbiếtgìnữa.NàyVaccha,giáolýnàythậtuyênthâm,bíhiểm,vàkhóhiểu,tốtđẹp,thậttốtđẹpvàkhôngthểthấuhiểubằngcáchluậnlýsuông,tếnhịvàchỉcóbậcthiệntrímớithấuđạt.ĐâylàmộtgiáolýmàVacchakhólãnhhộivìVacchatrưởngthànhtrongmộtgiáopháikhác,trongniềmtinkhác,trongtínngưỡngkhác,trongkỷcươngkhácvàngồidướichânmộtđạosưkhác.
"Dođó,hỡiVaccha,NhưLaisẽnêulênđâynhữngcâuhỏivàVacchahãygiảiđáptheoýmình.NàyVaccha,nếucólửađangcháytrướcmặt,Vacchacóýthứcrằnglửađangcháytrướcmặtmìnhkhông?
-Nếulửacháytrướcmặttôi,tôisẽýthứcđượcrằnglửađangcháytrướcmặttôi.
-NếucóngườihỏidođâulửacháythìVacchagiảiđápthếnào?
-Tôisẽđáprằngdonhiênliệu,cỏvàcâykhômàlửacháytrướcmặttôi.
-NếulửatrướcmặtVacchatắt,VacchacóýthứcrằnglửatrướcmặtVacchatắtkhông?
-Nếulửatrướcmặttôitắt,tôisẽýthứcrằnglửatrướcmặttôitắt.
-Nếucóngườihỏingọnlửatắtrồiđivềngãnào?HướngĐônghayhướngTây,NamhayBắc?Vacchasẽgiảiđápthếnào?
![Page 581: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/581.jpg)
-Câuhỏiđặtnhưthếkhôngđúng,hỡiSaMônCồĐàm,bởivìlửacháydonhiênliệu,cỏvàcâykhô.Khinhiênliệuhết,khôngcònnhiênliệunữa,khôngcòngìnuôingọnlửanữa,tanóirằngngọnlửatắt.
-Cũngđúngnhưvậy,tấtcảnhữnghìnhthể(sắc),cảmgiác(thọ),trigiác(tưởng),sinhhoạttinhthần(hành),vàthứcđãbịdứtbỏ,diệttậngốcrễ,giốngnhưtabứnggốcmộtcâykèvàkhôngcòngìcóthểđâmchồilênnữa,tắthẳn.
VịThánhNhân,nàyVaccha,đãvứtbỏđượccáigọilàthânngũuẩnnày,thậtcaosiêu,khôngthểđolườngđược,mênhmôngnhưđạihải.Nóirằngvịấytáisanhlàkhôngđúng.Nóirằngvịấykhôngtáisanhcũngkhôngđúng,mànóirằngvịấykhôngtáisanhcũngkhôngkhôngtáisanhcũngkhôngđúng."
TakhôngthểnóirằngvịALaHántáisanh,vìmọikhátvọngtạođiềukiệnchosựtáisanhđềubịtậndiệt.TacũngkhôngthểnóirằngvịALaHántanbiến,mấttiêu,trởthànhhưvô,khôngcòngìhết,attại,vìkhôngcócáigìđểtiêumất,tởthànhhưvô.
Mộtkhoahọcgia,RobertOppenheimerviết:
"Nếuhỏirằngvịtrícủađiệntửcóởnguyênmộtchỗkhông,taphảitrảlời"không".Nếuhỏiđiệntửcóngừngnghỉkhông,taphảitrảlời"không".Nếuhỏiđiệntửcódiđộngkhông,taphảitrảlời"không".
"ĐứcPhậtcũnggiảiđápnhưvậy,khicóngườihỏivềhiệntrạngcủaconngườisaukhichết .Nhưngđókhôngphảilànhữngcâutrảlờiquenthuộctrongtruyềnthốngkhoahọccủanhữngthếkỷmườibảy,mườitám."
VậytacóthểkếtluậnchắcchắnrằngNiếtBànđượcthànhđạtbằngcáchhoàntoànchấmdứtmọiônhiễm(kilesa).NhưngbảnchấtthậtsựcủaphápCaoThượng(Dhamma)ấykhôngthểdiễnđạtbằngngônngữ.
12
![Page 582: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/582.jpg)
Vềphươngdiệnsiêuhình,NiếtBànlàhoàntoàngiảithoátrakhỏimọiđaukhổ.Vềphươngdiệntâmlý,NiếtBànlàtậndiệt"TựNgã".Vềphươngdiệnluânlý,NiếtBànlàsựtậndiệttham,sân,si.
Chúthích:
.Pháphữuvi:nhữngvậtvànhữnghiệntượngphátsanhdođiềukiện.Nhữngvậtcấutạo,tùythế,chỉhiệnhữunhờcóduyênsanh.↩
.KiếnTịnhlàgiaiđoạnthứbacủaconđườngtrongsạch(Visuddhi-magga,ThanhTịnhĐạo).↩
.Kankhavitaranavisuddhi:ĐoạnNghiTịnh,giaiđoạnthứtưcủaConĐườngTrongSạch(ThanhTịnhĐạo,Visuddhimagga).↩
.Maggamaggananadassanavisudhi:ĐạoPhiĐạoTriKiếnTịnh,giaiđoạnthứnămcủaThanhTịnhĐạo.↩
.TuệgiáctrongConĐườngsiêuthếnầycótênlàNanadassanavisudhi,TriKiếnTịnh,giaiđoạnthứbảycủaThanhTịnhĐạo.↩
.DrDhalke.↩
.Nirodha-Samapatti,đúngnghĩalà"thànhđạtsựchấmdứt".Xem"AManualofAbhihamma",tácgiảNarada,trang227và435.↩
.ThePathofPurity,ThanhTịnhĐạo,phần11,trang872.↩
.PsalmoftheBrethen,trang346.↩
.Woodward,VersesofUplift,trang114.↩
.KinhAggivacchagotta,MajjhimaNikaya,kinhsố72.↩
.Lẽdĩnhiên,ởđâytácgiảámchỉcủangườiđãđắcQuảALaHán.↩
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
![Page 583: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/583.jpg)
![Page 584: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/584.jpg)
![Page 585: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/585.jpg)
PhẩmhạnhALaHán
Dùíttụngnhưnghànhđúnggiáolý,diệttham,sân,si,trikiếnchânchánh,tâmsiêuthoát,khôngluyếnái,tạiđâyvàvềsau.Ngườiấysẽchứngnghiệmthànhquảcủađờisốngphạmhạnhthiêngliêng.
KinhPhápCú
TrongTamTạngkinhđiểncórấtnhiềuPhậtngônmôtảtrạngtháivắnglặngvàhạnhphúccủamộtvịALaHán,còntạmtrútrênthếgianchođếnkhingũuẩnchấmdứt,đểphụcvụnhữngaimuốntìmChânLý,bằnglờigiáohuấnvàgươnglànhtrongsạch.
KinhPhápCúghilạinhữngPhậtngônsauđây:
Đốivớingườiđãtrảiquasuốtcuộchànhtrình ,chấmdứtmọiưuphiền ,hoàntoànsiêuthoát ,cắtđứtmọitróibuộc ,nhiệtđộ(thamái)khôngcònnữa. --(câu90)
Ngườitựlựccốgắnggiữtâmniệm,khôngluyếnái,khôngđeoníutheonơitrúẩnnào;cũngtựahồnhưnhữngconthiênngađãlìaaohồ,ngườiấyrờibỏnhànàyđếnnhàkhác,vàrađi. --(câu91)
Nhữngaikhôngtíchtrữ ,giữchánhniệmkhidùngvậtthực ,nhữngvịđãnhắmsựGiảiThoát,vốnhưkhôngvàvôhìnhtướng,nhưđốitượngcủamình .Lộtrìnhcủanhữngvịấykhôngkhácnàolộtrìnhcủađànchimbaytrênkhôngtrung,khôngthểvẽlạiđược.--(câu92)
1 23 4
5
6
7 8
9
![Page 586: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/586.jpg)
Ngườitậndiệtônhiễm,khôngluyếnáivậtthực,nhắmđếnGiảiThoát,vốnhưkhôngvàvôtướng,nhưđốitượngcủamình.ConđườngcủaNgàikhôngkhácnàoconđườngcủađànchimbaytrênkhôngtrung,khôngthểvẽlại.--(câu93)
ChưvịALaHánchứngnghiệmhạnhphúcNiếtBànbằngcáchchứngđắcĐạoQuảALaHántrongkiếpsốnghiệntiền.Đãchếngựlụccănnhưtuấnmãđượchuấnluyệnthuầnthục,đãtiêutrừngãmạnvàkhôngcònônhiễm,ngườivữngchắcnhưthế,chíđếnchưThiêncũngquýmộ.--(câu94)
Nhưđất,ngườigiữtâmquânbìnhvàcónếpsốngkỷcươngkhôngcònxúcđộng.NgườiấynhưtrụđồngIndakhila ,nhưaohồphẳnglặng,khôngbịbùnđấtlàmnhơbẩn.Vớingườicótâmquânbìnhnhưthế ,cuộcđilangthangbấtđịnhcủađờisốngkhôngcònlặplạinữa .--(câu95)
Tâmtrầmtĩnh,ngônngữtrầmtĩnh,hànhđộngtrầmtĩnh,ngườiấy,hiểubiếtchânchánh,trọnvẹnsiêuthoát,hoàntoàntịnhlạcvàquânbình.--(câu96)
Ngườikhôngnhẹdạ ,thấutriệttrạngtháiVôSanh (NiếtBàn),cắtđứtmọihệlụy ,chấmdứtmọicơhội (chođiềuthiệnvàđiềuácphátsanh) ,tậndiệtmọithamái ,ngườiấyquảthậtlàtốithượng.--(câu97)
Dùởlàngmạchaytrongrừngsâu,ởnoncaohaytrũngthấp ,bấtluậnnơinàomàvịALaHántrúngụ,nơiấyquảthậtlàtịnhlạc.--(câu98)
Quảthậttịnhlạc,chốnrừngsâumàngườitrầntụckhôngthíchở.Ngườihếtdụcvọng sẽhoanhỷantrú(ởnơiấy)vìcácNgàikhôngtìmdụclạc.--(câu99)
Hạnhphúcthay,tasốngkhônghậnthùgiữađámngườithùhận.Giữanhữngngườithùhận,tasốngkhôngthùhận.--(câu197)
1011
12
13 1415 16
17 18
19
20
21
![Page 587: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/587.jpg)
Hạnhphúcthay,tasốngmạnhkhỏe giữanhữngngườiươnyếu.Giữađámngườibệnhhoạntađượcsốngmạnhkhoẻ.--(câu198)
Hạnhphúcthay,tasốngkhôngkhaokhát(dụclạc)giữanhữngngườikhaokhát.Trongđámngườithamáitasốngkhôngdụcvọng.--(câu199)
Hạnhphúcthay,tasốngkhôngbịchướngngại.Dưỡngnuôiphỉlạc,tasẽnhưcácvịTrờitrongcảnhQuangÂmThiên.--(câu200)
Ngườikhôngcònbờbênnày haybênkia ,cũngkhôngcòncảhaibên,bênnàyvàbênkia,ngườithoátlyphiềnnãovàkhôngcònbịràngbuộc -NhưLaigọingườiaylàBàLaMôn(Brahmana). --(câu385)
Ngườicóhànhthiền ,sốngtrongsạchvàẩndật ,hoànthànhnhiệmvụvàthoátrakhỏimọihoặclậu ,ngườiđãthànhtựuMụcTiêuTốiThượng -NhưLaigọingườiấylàBàLaMôn.--(câu391)
Ngườiđãcắtđứtmọithằngthúc,ngườikhôngcònrunsợ,đãvượthẳnrakhỏimọiràngbuộc,khôngdínhmắc-NhưLaigọingườiấylàBàLaMôn.--(câu397)
Ngườiấyđãcắtđứtdâycương(sânhận),dâythừng(luyếnái),vàdâynọng(tàkiến),cùngcácmónđồbắtkế(nhữngkhuynhhướngcònngủngầm),vứtbỏcâytrục(vôminh),ngườiđãgiácngộ(Phật) -NhưLaigọingườiấylàBàLaMôn.--(câu398)
Ngườikhôngtứcgiận,chịuđựnglờikhiểntrách,roivọt,vàhìnhphạt.Ngườilấyhạnhnhẫnnhụclàmquânlực(đểtựbảovệ)-NhưLaigọingườiấylàBàLaMôn.--(câu399)
Ngườikhôngnónggiận,làmtrònbổnphận ,giớihạnhtrangnghiêm,thoátkhỏiáidục,thuthúclụccănvàmangxácthânngũuẩnnàylầncuốicùng -NhưLaigọingườiấylàBàLaMôn.--(câu400)
21
22 2324
25
26 2728
29
30
3132
![Page 588: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/588.jpg)
Nhưnướctrênlásen,nhưhộtcảiđặttrênđầumũikim,ngườikhôngluyếnáidụclạc-ngườiấy,NhưLaigọilàBàLaMôn.--(câu401)
Tạiđây,trênthếgiannày,ngườichứngngộsựtậndiệtphiềnnãocủachínhmình,ngườibỏgánhnặngxongbênđàng vàsiêuthoát-ngườiấy,NhưLaigọilàBàLaMôn.--(câu402)
Ngườicótrikiếnthâmdiệu,ngườitrítuệ,thấuhiểuđườngchánhnẻotà ,ngườiđãthànhđạtmụctiêutốithượng-NhưLaigọingườiấylàBàLaMôn.--(câu403)
Ngườikhôngtrìumếnhàngcưsĩcũngnhưhàngxuấtgia,ngườiduphươngđóđây,khôngcómộtnơiởnhấtđịnh,ngườikhôngcònthamái-ngườiấy,NhưLaigọilàBàLaMôn.--(câu404)
Ngườiđãrờibỏgậygộctrongkhitiếpxúcvớichúngsanh,mạnhhayyếu,khôngsátsanhhoặclàmtổnthươngbấtluậnai-NhưLaigọingườiấylàBàLaMôn.--(câu405)
Thânhữugiữanhữngngườithùnghịch,ônhoàtrongđámđônghunghăng,hỷxảgiữangườicốchấp -NhưLaigọingườiấylàBàLaMôn.--(câu406)
Nơiconngườimàthamlam,sânhận,ngãmạnvàphỉbáng(khôngcònbámvàođược)lảtảrơinhưhộtcảiđểđầumũikim(phảirơi)-NhưLaigọingườiấylàBàLaMôn.--(câu407)
Ngườinóilờiêmdịu,hiềnhoà,xâydựng,chânthậtvàkhôngxúcphạmđếnai-ngườiấy,NhưLaigọilàBàLaMôn.--(câu408)
Ngườikhôngthamáiđiềugìtrongthếgiannàyhaythếgiankế,ngườidậptắtdụcvọngvàsiêuthoát-ngườiấy,NhưLaigọilàBàLaMôn.--(câu410)
33
34
35
36
![Page 589: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/589.jpg)
Ngườiđãvượtkhỏiđiềuthiện,điềuác,vàmọiràngbuộc ,ngườikhôngưuphiền,khôngônhiễmvàtinhkhiết-ngườiấy,NhưLaigọilàBàLaMôn.--(câu412)
Nghkhôngbợnnhơ,ngườitrongsángnhưmặttrăng,thanhtịnh,vắnglặngvàkhôngchaođộng ,ngườiđãtuyệttrừthamáithủhữu-ngườiấy,NhưLaigọilàBàLaMôn.--(câu413)
NgườiđãtựtáchrờiranhữngràngbuộctrongcảnhngườivàvượtquanhữngthằngthúccủacảnhTrời,thoátlymọihệlụy-ngườiấy,NhưLaigọilàBàLaMôn.--(câu417)
Ngườiđãdứtbỏưa vàghét ,thảnnhiên,khôngbịônhiễm làmhoenố,ngườiđãkhắcphụcthếgian vàkiêntrìcốgắng-ngườiấy,NhưLaigọilàBàLaMôn.--(câu418)
Ngườikhôngbámvàongũuẩntrongquákhứ,vịlaihayhiệntại,khôngluyếnái(ái)vàkhôngbámchặtvào(thủ)-ngườiấy,NhưLaigọilàBàLaMôn.--(câu412)
Vôquý ,caothượng,anhdũng,đạihiệnthánh ,ngườiđãkhắcphục ,khôngcòndụcvọng,ngườiấyrửasạch (mọiônhiễm),đãgiácngộ -ngườiấy,NhưLaigọilàBàLaMôn.--(câu422)
Bậchiềnthánhđãthấuhiểutiềnkiếp,đãthấynhữngcảnhhạnhphúc vàđaukhổ ,đãđếnmứctậncùngcủamọikiếpsống ,ngườiđã,vớitrítuệcaosiêu,tựmìnhcảitiến ,hoàntất (đờisốngphạmhạnhthiêngliêng)vàchấmdứtmọidụcvọng-ngườiấy,NhưLaigọilàBàLaMôn.--(câu423).
Chúthích:
.Suốtcuộchànhtrìnhtrongvòngluânhồi:ámchỉmộtvịALaHán.↩
36
37
38 39 4041
42 43 4445 46
4748 49
50 51
1
2
![Page 590: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/590.jpg)
.HànhgiảchấmdứtmọiưuphiềnlúcđắcQuảANaHàm,tầngthứbatrongbốntầngthánh.Đếntầngấy,hànhgiảđãtậndiệtmọiluyếnáiđeoníutheodụcvọngvàmọihìnhthứcbấtmãn.↩
.Sabbadhi,hoàntoàntựdo,thoátrakhỏimọidínhmắcđốivớingũuẩnv.v...↩
.Cóbốnloạitróibuộc(gantha)là:a/thammuốn(abhijja),b/oánghét(vyapada),c/dễduôinươngtheonghithứclễbáivàcúngtế(silabbataparamasa,giớicấmthủ),d/cốchấptrongthànhkiến,khưkhưchấprằngthànhkiếncủamìnhlàchânlý(idhamsaccabhinivesa,kiếnthủ).↩
.NhữngcâunàyámchỉphẩmhạnhcủamộtvịALaHán.Cóhailoạinhiệtđộ:tinhthầnvàvậtchất.Lúccònsống,mộtvịALaHáncònthọcảmnhiệtđộcủathểxác,nhưngkhôngquantâmđến.Tuynhiên,Ngàikhôngcòncónhiệtđộcủathamvọng,haylửathamái.↩
.ChưvịALaHánđilangthangbấtđịnh,khôngluyếnáimộtnơiởnhấtđịnhnàobởivìcácNgàiđãhoàntoàntựdo,đãthoátrakhỏimọiquanniệmvề"Ta"và"CủaTa".↩
.Cóhailoạitíchtrữlàhoạtđộngcóliênquanđếnnghiệp(tứctíchtrữnghiệphayhành),vàbốnmóncầnthiếttrongđờisốngcủamộtvịtỳkhưu(tứvậtdụng:thuốcmen,chỗở,ybátvàvậtthực).Loạitíchtrữđầutiêncókhuynhhướngkéodàicuộchànhtrìnhtrongvòngluânhồi.Tứvậtdụng,mặcdùcầnthiết,cóthểlàmộttrởngạichotiếnbộtinhthần.↩
.Dứtkhoáttừbỏmọithèmmuốnvềvậtthực.↩
2
3
4
5
6
7
8
9
![Page 591: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/591.jpg)
.GiảiThoát,hayNiếtBàn,làthoátrakhỏimọiphiềnnão(Vimokkha).Gọilàhưkhôngvìcònlòngtham-sân-si,chớkhôngphảiNiếtBànlàhưvô,khôngcógìhếthaytuyệtdiệt.NiếtBànlàtrạngtháisiêuthếtíchcực,khôngthểmôtảbằngngônngữtạithế.Khôngcódấuvếcủatham-sân-si,chưvịALaHánchứngnghiệmquảvịNiếtBànlúccònởtrongkiếpsốngnày.Nóirằngsaukhitừbỏkiếpnày,cácNgàisẽcònsống,"tại",hayhếtsống,"bấttại",đềukhôngđúng,bởivìNiếtBànkhôngphảivĩnhcửucũngkhôngphảihưvô.Khôngcócáigìđểvĩnhviễnhóacũngkhôngcócáigì,ngoạitrừkhátvọng,đểtuyệtdiệt(hưvôhoá).↩
.IndakhilalàmộtcâycộtvừavữngchắcvừacaocủaTrờiĐếThích,hoặclàcâytrụchánhởcổngvàomộtthịtrấn.
CácnhàchúgiảighinhậnrằngIndakhilanàylànhữngtrụcộtvữngchắc,dựnglênbêntronghaybênngoàicácthịtrấnchođẹpmắt.Thôngthường,cáctrụcộtnàylàmbằnggạchhoặcbằnggỗ,hìnhbátgiác.Nhữngtrụcộtnàyđượcchônthậtsâudướiđất.Dođócóthànhngữ"vữngchắcnhưtrụIndakhila".↩
."Tadi"làngườiđãbuôngxả,khôngcònluyếnáinhữnggìưathích,khôngbấtmãnvớiđiềukhôngvừalòng,cũngkhôngbámníuvàođiềugì.Giữatámđiềukiệnthăngtrầmcủathếsự-đượcvàthua,tándươngvàkhiểntrách,danhthơmvàtiếngxấu,hạnhphúcvàđaukhổ-mộtvịALaHánsốnghoàntoànbìnhthản.Tâmquânbình,khôngchaođộng,khôngbiểuhiệnlòngưathíchhaybấtmãn,khônghỷhạvuicườimàcũngkhôngloâusầumuộn.↩
.BởivìcácNgàikhôngcònsanhtửnữa.↩
9
10
11
12
13
![Page 592: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/592.jpg)
.Assaddho,theosátnghĩalàkhôngtínnhiệmhaykhôngtrungthành.VịALaHánkhôngchấpnhậnsuôngnhữngnguồnhiểubiết,vìchínhNgàiđãtựchứngnghiệmchânlý.↩
.Akata,VôSanh,làNiếtBàn.Akatannucũngcóthểđượchiểulàngườivôânbạcnghĩa.↩
.Nhữngdâynốiliềntrongkiếpnhânsinh.Sandicchedocũngcónghĩalàngườiphánhà,mộttêntrộm.↩
.Hata+avakasolàngườiđãtiêutrừcơhội.↩
.Vanta+aso,ngườiănđồóimửa,làmộtđịnhnghĩakháccủadanhtừnày.↩
.BằngbốnThánhĐạo.NhữnghìnhthứcthôkịchcủathamáiđượcchếngựtrongbatầngThánhđầutiên.Hìnhthứcvitếđượctậndiệttrongtầngcuốicùng.↩
.NinavàThala,sátvăntựlànhữnglớpthấpvànhữngđấtcao,nhữngthunglũngvànhữngđồicao.↩
.ChưvịALaHánđãdứtbỏdụcvọng,thíchởnơivắngvẻẩndậttrongrừngsâu,nơimàngườitrầntụckhôngthích.↩
.Khỏemạnh,khôngcònnhữngchứngbệnhcủathamái.↩
.Bờbênnày,tứcParam,lụccăn:nhãn,nhĩ,tỹ,thiệt,thân,ý.↩
.Bờbênkia,tứcAparam,lụctrần:sắc,thinh,hương,vị,xúc,pháp.↩
.Khôngdínhmắc,khôngbịràngbuộcvàođiềugìnhư"Ta"và"CủaTa".↩
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
![Page 593: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/593.jpg)
.BrahmanalàmộtdanhtừcóliênquanđếngiaicấpBàLaMôn,giaicấpđượcưuđãinhấtthờibấygiờ,vàcũnglàdanhtừđểgọinhữngngườitheođạoBàlaMôn.MặcdùvậyởđâyBrahmanacónghĩalàngườiđãhoàntấtConĐường,ngườiđãchứngnộĐạovàQuả,tứcmộtvịPhậthaymộtvịALaHán.TrongchươngnàydanhtừBàLaMônđượcdùngtheoýnghĩanày.↩
.NgườithựchànhthiềnVắngLặng(Samatha,chỉ)vàthiềnMinhsát(Vipassana,quán).↩
.Asinam,ngườisốngmộtmìnhtrongrừng,ẩndật.↩
.BằngcáchchứngngộTứDiệuĐếvàtậndiệtcácThằngThúc.↩
.TứcchứngngộNiếtBàn.↩
.ĐãthôngsuốtTứDiệuĐế.↩
.Bổnphậnđốivớiđạogiáo.↩
.Vìngườiđãtậndiệtdụcvọngkhôngcòntáisanhnữa.↩
.Gánhnặngcủangũuẩn.↩
.Ngườithôngsuốtconđườngdẫnđếnnhữngcảnhkhổ,conđườngdẫnđếncácnhàncảnhvàconđườngNiếtBàn.↩
.Nhữngngườicònthànhkiếnngãchấp,cònluyếnáingũuẩn.↩
.Nhữngràngbuộcấylà:tham,sân,si,ngãmạnvàtàkiến.↩
.Khôngbịônhiễmlàmchaođộng.↩
.Tứcluyếnái,đeoníutheonhụcdụcngũtrần.↩
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
![Page 594: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/594.jpg)
.Arati,ghétbỏ,khôngchịucuộcsốngởchốnrừngsâu(theobảnChúgiải).↩
.Upadhi,bợnnhơ.Cóbốnloạiupadhilà:ngũuẩn(khanda),khátvọng(kilesa),táchành(abhisankhara),vàdụclạc(kama).↩
.Thếgianlàngũuẩn.↩
.Usabham,làcontrâucổ-Ýnóingườivôúy,khôngsợsệt,nhưcontrâucổ.↩
.Mahesim,ngườitìmgiớiđịnh,tuệ,caothượng.↩
.Vijitavinam,ngườiđãkhắcphụcmọikhátvọng.↩
.Nahatakam,ngườiđãthanhlọcmọiônhiễm.↩
.Buddham,ngườiđãthôngsuốtTứDiệuĐế.↩
.Sagga,làsáucảnhTrờiDục,mườisáucảnhTrờiSắcGiới,bốncảnhTrờiVôSắcGiới.(XemChương27).↩
.Apayalàbốnkhổcảnh.↩
.JatikkhayamlàđạoquảALaHán.↩
.Abhinnavositotứclàđếnmứccùngtộtbằngcáchthôngsuốtnhữngđiềuphảiđượcthôngsuốt,xalìanhữngđiềuphảixalìa,chứngngộnhữnggìphảichứngngộvàtraudồinhữnggìphảitraudồi(theobảnChúgiải).↩
.SabbavositavosanamtứclàđãsốngđờiphạmhạnhthiêngliêngdẫnđếnmứctậncùnglàtuệgiáccóliênquanđếnConĐườngALaHán,chấmdứtmọikhátvọng.↩
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
![Page 595: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/595.jpg)
![Page 596: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/596.jpg)
![Page 597: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/597.jpg)
LýtưởngcủaBồTát,hayBồTátĐạo
Tấmthânbằngthịtbằngmáumàtôimangđây,Chỉđểlàmchothếgianđượcanlànhvàhữuphước.
SriSanghabodhi
TronggiáolýcủaĐứcPhật,cóbaphươngcách,haybaconđường,đểthànhđạttuệgiác(bodhi).Ngườicóchúnguyệnđạtchokỳđượcmụctiêuphảitùybảntánhmình,chọnmộttrongbađườngấylà:ThinhVănGiác(SavakaBodhi ),ĐộcGiác(PaccekaBodhi),vàToànGiác(SammaSambodhi).
ThinhVănGiác(SavakaBodhi)
ThinhVănGiáccũngđượcxemlàlýtưởngALaHán ,làsựgiácngộcủamộtđệtử,hayALaHánĐạo.ngườicónguyệnvọngđitheoconđườngALaHánthườngphảitìmsựhướngdẫncủamộtđạosưcaothượngđãchứngngộĐạoQuả.Đốivớingườiđệtửcótrìnhđộtinhthầntiếnbộđầyđủ,chỉmộtlờichỉgiáođơnsơcủavịchânsưcũngcóthểkhaithôngtrítuệvàđưavàovòngThánhĐạo.NhưĐứcSariputta(XáLợiPhất)chẳnghạn,chỉđượcnghenửabàikệcủavịALaHánAssajiđãchứngđắctầngThánhđầutiên.BàPatacara,trongcơnsuysụptinhthầnvìchồng,con,cha,mẹvàembịtửnạnthêthảm,đượcduyênlànhđưađếnĐứcPhậtvàđắcQuảALaHántrongkhirửachândướiờsuối,bànhìnnhữnggiọtnướctừchângieođiểmxuốngdòng.Kisagotamilàmộtngườiphụnữkhác,tínhtìnhchânchất,đếnvannàiĐứcPhậtcứusốngchođứaconcủabàvừamớichết,cũngđắcQuảThánhtrongkhiquansátnhữngngọnđènđanglụidần.VịtỳkhưuCulaPanthaka,khôngthểhọcthuộcmộtcâukệtrongbốntháng,cũngđắcQuảALaHánkhiquántưởngđếnbảnchấtvôthườngcủamộtcáikhănlautaysạch.
1
2
![Page 598: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/598.jpg)
Saukhiđãthànhtựunguyệnvọng,vịALaHándànhtrọnkhoảngthờigiancònlạicủađờimìnhđểtếđộnhữngaimuốntìmtrạngtháithanhbìnhanlạc,bằngcáchnêugươnglànhtrongsạchvàbantruyềngiáohuấnthâmsâu.TrướctiênNgàitựthanhlọc,vàsauđócốgắnggiúpngườikhácgộirửabợnnhơ,bằngcáchgiảngdạygiáolýmàchínhNgàiđãthựchành.MộtvịALaHáncóđủtưcáchđểtruyềndạyGiáopháphơncácvịđạosưphàmtụcthường,chưachứngngộChânLý,vìNgàidạyvớikinhnghiệmbảnthân.
TronglýtưởngcaoquýcủabậcThinhVănALaHánkhôngcóchilàvịkỷbởivìĐạoQuảALaHánchỉcóthểthànhđạtđượcsaukhihànhgiảtuyệttrừmọihìnhthứcngãchấp.ẢokiếnvềsựtựngãvàlòngvịkỷlànhữngdâytróibuộcmàngườicóchúnguyệnnoitheoconđườngALaHánphảicắtđứtchokỳđượcđểthànhtựumụctiêucứucánh.Nhữngbậcthiệntrí,namcũngnhưnữ,trongthờiĐứcPhậtvàvềsau,đãđượcduyênlànhgặpcơhộivàngsonkhaithôngtrítệtrongkiếpsốnghiệntiền.
ĐộcGiácPhật(PaccekaBodhi)
ĐộcGiácPhậtlàsựkhaiminhgiácngộđơnđộccủamộtngườitựlựccốgắngtiếnđếnĐạoQuả,khôngnhờmộtaidạydỗhaygiúpđỡ.Vìđặctínhđơnđộcgiácngộ,nênchưPhậtĐộcGiáckhôngdắtdẫnaiđếnnơigiácngộbằnglốiđơnđộcgiácngộđược.CácNgàichỉnêugươngđứchạnhvàtrídũng.
Hơnnữa,chưPhậtĐộcGiácchỉrađờitronglúckhôngcóPhậtPháp.SốPhậtĐộcGiáckhôngphảichỉcómộttrongmộtthờikỳriêngbiệt,nhưtrườnghợpcủabậcToànGiác(SammaSambuddho).NhưĐứcPhậtGotama,mặcdùđãviêntịchlâuđời,nhưngbaogiờGiáoPhápcủaNgàicòntỏrạngvàtinhthuầnnhưlúcbansơ,thìkhôngthểcómộtvịPhậtĐộcGiácrađờitrênthếgiannày.
![Page 599: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/599.jpg)
TrongkinhKhaggavisanaSuttacủabộSuttaNipata(KinhTập)cónhữnglờidạycủachưPhậtĐộcGiácnhưsau:
1. Sốnggiữachúngsanh,hãydẹplạimộtbên,gươmđaovàcácloạikhígiới.Khônggâytổnthươngchobấtluậnai.Khônglàmchoaiphảixótđauvìmộtđứaconhaymộtngườibạn.Nhưng,hãymạnhdạntiếnbước,nhưchúasơnlâm,đơnđộcmộtmình.
2. Thânmậtsanhtrìumến.Dotrìumếncóưuphiền.Hãynhậnchânniềmbấthạnhphátsanhdotrìumếnvà,nhưchúasơnlâm,hãymạnhdạntiếnbước,đơnđộcmộtmình.
3. Chúngtachắcchắntándươnggiátrịcủatìnhbằnghữu.Hãythâncậnvớibậccaonhânhoặcngườingangbằngta.Nếukhôngđượcvậy,hãysốngđờitrongsạchkhôngđángbịkhiểntráchvà,nhưchúasơnlâm,hãyđơnđộcmạnhtiến.
4. Khoáilạcvậtchấttrongđờisốngquảthậtvôsốkể,vừaêmdịu,vừangọtngàovàquyếnrũ.Dướiđủhìnhthức,dụclạclàmcholòngngườisayđắm.Hãynhậnchânhiểmhọacủanóvàmộtmình,đơnđộc,hãyvữngtiếnnhưchúasơnlâm.
5. Trongsươngtuyếtlạnhlùngvànắngchannóngbức,khiđói,lúckhát,nàogió,nàomặttrời,nàomuỗimòng,rắnrít.Hãykhắcphụctấtcảvà,nhưchúasơnlâm,mộtmình,đơnđộc,hãymạnhdạnvữngbước.
6. Nhưloàihùm,loàisưtử,khôngbịtiếngđộnglàm,giựtmình,runsợ.Nhưgióthoảngqua,khôngdínhmắctrongmànlưới.Nhưhoasen,từbùnnhơnướcđụcvượtlên,nhưngkhôngvướngbợnnhơcủabùncủanước,hãymạnhdạntiếnbước,đơnđộcmộtmình.
![Page 600: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/600.jpg)
7. Rồiđúnglúc,đúngthờicơ,hãytraugiồitâmTừ,tâmXả,tâmBi,tâmXuấtGia(tâmtừkhước),tâmHỷvà,khôngđểthếgianlàmhưhỏng,hãymạnhdạn,nhưchúasơnlâm,đơnđộctiếnbước.
ToànGiác(SammaSambodhi)
ToànGiáclàđỉnhgiácngộtốicaocủabậcđãthànhtựumứcđộtrítuệtuyệtluân,vôlượng,từbi,thôngsuốtmọilẽ.BậcđãchứngđắcĐạoQuảtốithượngsiêuviệtnàygọilàToànGiácPhậthayChánhĐẳngChánhGiác,hoặcChánhBiếnTri.Phạnngữ"SammaSambuddho"cónghĩalàngườitựmìnhtrởnênhoàntoàngiácngộ.Tựlựccốgắngkhaithôngtuệgiác,khôngthầychỉdạy.CácĐấngToànGiác,saukhichứngquảvôthượngbồđềliềnđemraphổcậptrongquầnsanh,tậntụyhướngdẫnchưThiênvànhânloạiđếnnơihoàntoàntrongsạch,giảithoátkhỏivòngquanhvôtậncủađịnhluậttửsanh,sanhtử.KhôngphảinhưchưPhậtĐộcGiác,trongmộtchâukỳchỉcómộtvịPhậtToànGiácduynhấtrađời,nhưđoáhoaduynhấtchỉtrổsanhtrênmộtloạicâyhyhữu.
NgườicốgắngtudưỡngtâmtánhvớichínguyệnthànhđạtĐạoQuảChánhGiácđượcgọilàBodhisatta(BồTát).Trongcõitrầnthếđầyngãchấpvàíchkỷnày,thửnghĩcócáichiquýđẹpthanhcaobằnghysinhtấtcảđểtraugiồicuộcsốngcủamìnhchođượctrongsạch,hầumưucầuhạnhphúcchothanhân?
Trongcuộcđibấtđịnhtheovòngluânhồi,nhữngaipháttâmmuốnphụcvụthếgianvàtiếnđếnmứctoànthiệnđềuđượchoàntoàntựdođitheoconđườngBồTát.Nhưngkhôngcósựépbuộc,thúcđẩytấtcảmọingườiphảicốgắngthànhđạtchokỳđượcĐạoQuảPhật.Vảlại,trongthựctế,đólàđiềukhôngthểlàmđược.
![Page 601: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/601.jpg)
CũngcólờiphêbìnhrằngBồTátĐạolàconđườngcókhuynhhướngđưahànhgiảrakhỏinếpsốnggòbó,chậthẹp,bìnhthản,êmđềmvàyêntĩnhcủanhữngtuviện.LuậnnhưvậychỉtỏramìnhkémhiểubiếtGiáoPhápthuầntúycủaĐứcPhật.
SáchAbhisamayalankara-Aloka,mộttácphẩmBắcPhạn(Sanskrit)mớisaunày,vàlàmộtánchúgiảiKinhBátNhãBaLaMậtĐa(PrajnaParamita)cóghi:
Nhữngvịđạiđệtử(Sravakas)đãchứngngộhaihạngtuệgiác(tứchạngThinhVănGiác,Sravaka,vàĐộcGiác,PratyekaBuddha)trongkhicòn,vàsaukhithânngũuẩnchấmdứtvẫncòntâmsợsệt,bởivìcácNgàichưathànhđạtĐạiBivàTríTuệCaoThượng(Urukarunaprajnavaikal-yena,VôThượngBátNhãĐạiBi).Dosựchấmdứtsinhlựctạonênbởinhữngnănglựctrongquákhứ,cácNgàicóthểđắcNiếtBàn.Tuynhiên,trongthựctế,(cácvịThánhtiểuthừa)chỉthànhđạtcáigìmườngtượngnhưNiếtBàn,gọilàNiếtBàn,giốngnhưánhsángbịdậptắt.Khôngcòntrởlạitamgiớinữa,nhưngsaukiếpsốngtrầngiannày,chưvịALaHánsẽtáisanhvàocõithanhtịnhnhấttrongcảnhgớihoàntoàntinhkhiết(anasravadhatu),ởtrongmộttrạngtháixuấtthầnnhậphoá,mơmơmàngmàng,bêntrongnhữngcánhhoasen(Padmaphutesujayante).Sauđó,ĐứcPhậtADiĐà(Amitabha)vàcácvịPhậtkhácgiốngnhưvầngtháidương,sẽđemcácNgàilêngộirửachotrítuệđượctrongsáng(akilishtanana).TừđóchưvịALaHántậnlựctiếnđếnGiácNgộTốiThượngvà,mặcdùđãđạtthànhtrạngtháigiảithoát,cácNgàihoạtđộng(trongthếgianhữuvi),cũnggiốngnhưcácNgàiđixuốngđịangục.Rồi,tíchtrữdầndầnnhữngyếutốcầnthiếtcủaĐạoQuảChánhĐẳngChánhGiác,cácNgàitrởthànhđạosưcủatấtcảchúngsanh(tứcthànhPhật).
![Page 602: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/602.jpg)
Trênđâylàmộtlýluậnhếtsứclạlùng,xahẳntinhthầncủanhữnglờidạycănnguyênmàĐứcPhậtđãbantruyền.
NgườitacònluậnrằngQuảALaHánlàvịngã,íchkỷvàkhuyênmỗingườiphảicốgắngtuhànhchođếnqủavịPhậtđểcứuđộchúngsanh.Luậnnhưvậycũnghữulý,nhưngthửhỏi,mụctiêucủaĐứcPhậtlàgì?PhảichănglàdắtdẫnngườikhácđếnĐạoQuảALaHánvàcứuvớthọ?Nếuquảthậtvậy,thìtaphảimặcnhiênkếtluậnrằngchínhĐứcPhậtnuôidưỡngtinhthầníchkỷnữasao?Khôngthểđược.
Trongbaconđường,dĩnhiênĐạoQuảPhậtlàcaosiêuhơncả,nhưngkhôngphảitấtcảaiaicũngnhấtđịnhthànhPhậtđược,cũngnhưkhôngphảitấtcảnhữngkhoahọcgiađềucóthểtrởthànhEinsteinhayNewton.Tuynhiên,mỗinhàkhoahọcđềucóthểphụcvụnhânloạitùykhảnăngcủamình.
DanhtừNamPhạn(Pali)"Bodhisatta",BồTát,gồmhaiphần."Bodhi"làtrítuệhaygiáctuệ,và"Satta"là"giacôngđể...,haychuyêncầnđể...".Vậy,Bodhisatta,BồTát,làngườigiacông,haychuyênchúnỗlựcđểthànhđạttrítuệhaygiáctuệ.Đúngra,hìnhthứcBắcPhạn(Sanskrit)củadanhtừBodhisattaphảilàBodishakta,nhưngthườngngườitadùngmộtdanhtừphổthônglàBodhisattva,"trítuệchúngsanh",nghĩalàchúngsanhcónguyệnvọngtrởthànhPhật.
Danhtừnàythườngđượcdùngđểchỉbấtluậnai,cốgắngthànhđạttuệgiác,nhưngtheođúngnghĩacủanó,BodhisattalàngườiđãcólậplờichúnguyệnđitheoconđườngChánhĐẳngChánhGiácvàđãcóđượcthọký .
Hiểutheomộtlối,tấtcảmọichúngsanhđềucókhảnăngtrởthànhPhật,bởivìĐạoQuảPhậtkhôngphảilàmộtđặcândànhriêngchohạngngườitốtnào.
3
![Page 603: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/603.jpg)
NgườiPhậttửkhôngtinrằngbêntrongtấtcảmọingườiđềucómộtđiểmlinhquang,đượcthầnlinhphúcho,màtacầnphảitraugiồiđểtrởthànhPhật.PhậtGiáophủnhậnsựhiệnhữucủamộtThầnLinhTạoHoáhaymộtthalựcbíẩnnàocóthểđặtcáiđiểmlinhquangấyvàobêntrongta.Tuynhiên,ngườiPhậttửthấuhiểuvàtintưởngnơinhữngkhảnăngcốhữuvànănglựcsángtạocủaconngười.
PhậtGiáocũngphủnhậnmộtlinhhồntrườngcửuchuyểnsinhmãimãi,từkiếpnàysangkiếpsốngkhácvà,mãimãithunhậnkinhnghiệm.Thayvìmộtlinhhồnbấtbiến,cáiđượcgọilàtinhhoacủaconngười,PhậtGiáochủtrươngcómộtluồngsinhlựcluônluôncuộcchảy,khôngngừngđổithay.Chỉcótiếntrìnhdiễnbiếnlàđồngnhất,trướccũngnhưsau.
TháiTửSiddhattha(SĩĐạtTa)làmộtngười.Nhờýchídũngmãnh,trítuệcaosiêuvàtừbivôlượng,TháiTửĐắcQuảPhật,trạngtháitoànthiệnđếnmứccùngtột,vàNgàiđãvạchrachonhânloạiconđườngduynhấtdẫnđếnnơichíthiệnấy.MộtđặcđiểmcủaPhậtGiáolàbấtluậnaicũngcóthểcónguyệnvọngchínhmìnhtrởnênchíthiện,nếukiêntrìchuyêncầnvàcốgắngđúngmức.ĐứcPhậtkhôngbaogiờdànhđộcquyềnthànhPhật.Mọingườiđềucókhảnăngthànhđạt,nhưngĐạoQuảPhậtphảiđượcthànhtựubằngchílực,bằngtinhtấncủachínhmìnhcơkhôngphảinhờsựhỗtrợnàotừbênngoài.ĐứcPhậtkhôngbaogiờlênán,gọiailàtộilỗi,đángthươnghại,phảimỗimãiởtrongkhổcảnh.ThayvìlàmnảnlònghaytạomặccảmtựtichotínđồvàgiữriêngchomìnhĐạoQuảPhật,ĐứcPhậtvạchraconđườngvàkhuyếnkhíchtấtcảnhữngaihoanhỷlắngtainghe,theodấuchânNgàiđểlàmđượcnhưNgài,thànhđạtĐạoQuảVôThượng,ChánhĐẳngChánhGiác.
BồTátkhôngnhấtthiếtphảilàPhậttử.TronghiệntạitacóthểgặpnhiềuvịBồTátđầylòngtừbi,bácái,mặcdùcácNgàicóthểkhônghaybiếtgìvềlờichúnguyệnthànhPhậtcủamình.CácvịấycóthểởtronghàngPhậttử,
![Page 604: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/604.jpg)
cũngcóthểkhông.
BaHạngBồTát
TheoPhậtGiáo,cóbahạngBồTátlà:
1. TrítuệBồTát(Pannadhika),2. TínĐứcBồTát(Saddhadhika)và3. TinhTấnBồTát(Viriyadhika).
Bahạngtrênđâytuầntựtươngđươngvớibahạngdudà(yoga)trongẤnĐộGiáo:NanaYogi,BhaktiYogi,vàKarmaYogi.
TríTuệBồTát
TríTuệBồTátítthiênvềlòngnhiệtthànhsùngđạonhưngkiêntrìtinhtấnchuyêncầnhơntrênđườngpháttriểntrítuệ.TínĐứcBồTátsùngmộ,tintưởngnơilễbáithờphượng,màítchútrọngvềcôngtrìnhtraugiồitâmtrívàbồiđắpcôngđứcvịtha.TinhTấnBồTátthìtậptrungvàotinhthầnphụcvụ.Thậthyhữunếukhôngphảilàkhôngbaogiờ-bađặcđiểmtrênđiềuhòakếttụvàomộtngười.ĐứcPhậtGotamađượcxemlàhạngTríTuệ.
Theokinhsách,conđườngcủabậcTríTuệBồTátngắnnhất.TínĐứcBồTátphảitrảiquamộtthờigiandàihơn;vàTinhTấnBồTát,càngdàihơnnữa.
TríTuệBồTátchútrọngvềcôngphupháttriểntrítuệvàhànhthiềnnhiềuhơnlànhiệtthànhvớinhữnghìnhthứclễbáicúngdườngbềngoài.CácNgàiluônluônđitheosựhướngdẫncủalýtrívàkhôngchấpnhậnđiềugìmộtcáchmùquáng.Khôngtựbótayquihàngmộtlýthuyếtnào,cũngkhônglàmnôlệchomộtquyểnsách,mộtbộkinh,haymộtcánhânnào.TríTuệBồTátthíchtrầmtĩnh,yênlặngđểtraugiồithiềntập.Từnơivắngvẻ
![Page 605: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/605.jpg)
tịchmịchấy,Ngàirảiranhữngtưtuởnganlành,tuytrầmlặngnhưnghùngdũng,bủakhắpthếgian,đểđemlạisựhỗtrợtinhthầnchonhânloạiđaukhổ.
TínĐứcBồTát
TínĐứcBồTátđặttrọnniềmtinnơihiệulựccủatâmthành,Saddha,hayniềmtinchânthànhlàđặcđiểmchánhyếucủangài.CùngvớiSaddha(niềmtinnơiTamBảo)nhưngườibạnđồnghànhtrungtín,Ngàithànhtựumụctiêu.Tấtcảcáchìnhthứcvềlễbái,thờphượngbụttượng,làsởtrườngcủavịTínĐứcBồTát.TượngPhậtlàmộtnguồngợicảmquantrọngđốivớiNgài.
NênhiểurằngngườiPhậtTửkhôngsùngbáiphotượngvìchínhcáiphotượngbằngđồnghaybằnggỗấy,ngườiPhậtTửbàytỏlòngkỉnhmộtinhthầncaocảmàphotượngtượngtrưng,vàsuyniệmvềphẩmhạnh,vàânđứccủađứcTừTôn.CàngsuytưởngđếnĐứcPhật,càngkỉnhmộNgài.ĐólàlýdotạisaomàPhậtGiáokhôngkhinàophủnhậncáchìnhthứcngưỡngmộbềngoài(amisapuja)mặcdầupháphành(patipattipuja)đángđượckhuyếnkhíchhơnvàchắcchắnlàbổíchhơn.Vảlại,đểđiđếnthànhquảthỏađáng,đôikhitríthứckhôkhancũngcầnđượchưởngchútíthươngvịcủaBhakti(đứctin).NhưngBhakti,đứctin,quáđángthìcũngphảinhờtrítuệkềmhãmđểkhỏiphảisavàocuồngtín.
TinhTấnBồTát
TinhTấnBồTátthìluônluôntìmcơhộiđểphụcvụkẻkhác.KhôngcógìlàmchovịBồTáthoanhỷbằngtíchcựcphụcvụ.ĐốivớicácNgài,"làmviệclàhạnhphúcvàhạnhphúclàlàmviệc".Khôngtíchcựchoạtđộngthì
![Page 606: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/606.jpg)
cácNgàikhôngcóhạnhphúc.NhưđứcvuaSangha-bodhixứSriLankanói:"Tamangtấmthânbằngthịtvàmáunàylàchỉđểđemlạitrạngtháitốtđẹpvàanlànhchothếgian."
BồTátkhôngchỉsốngchoriêngmìnhmàcònsốngchokẻkhácnữa.
Luônluônhoạtđộngluônluônlàmviệc,khôngngừng,khôngbiếtmệt,khôngchán,khôngphảilàmviệcnhưngườinôlệ,mànhưmộtchủnhân.CácNgàikhônghammuốn,khôngbámvàodanhthơmtiếngtốt.CácNgàichútrọngđếnviệclàm,đếnsựphụcvụ.Aibiết,aikhôngbiếtmìnhlàmgì,điềuấykhôngquantrọng.Chẳngmàngđượckhen,khôngbịsợchê,BồTátthảnnhiêntrướclờitándươnghaykhiểntrách.
BồTátquênmìnhtrongkhiphụcvụkẻkhác,cókhiphảihysinhmạngsốngcủamìnhđểcứumạngchúngsanhkhác,nhữngngườibạnđồnghànhtrênbướcđườngdàidẵngcủavòngluânhồi.
Muốnquênmìnhđểhiếnthâncứumạngchomộtchúngsanhkhác,BồTátphảihànhtâmBivàtâmTừđếnmứcđộđặcbiệt.
BồTátướcmongsựtốtđẹpvàanlànhcủathếgian.Ngàithươngchúngsanhnhưbàtừmẫuthươngđứaconduynhấtcủabà.BồTáthòamìnhvớitấtcảmọingườinhưanh,nhưchị.Thươngyêutấtcảnhưmẹ,nhưcha,nhưbạn,nhưthầy.
"TâmBicủaBồTátnhằmthựchiệntánhcáchbìnhđẳnggiữaNgàivàngườikhác(paraatmasamata)vàcũngđặtmìnhtrongkẻkhác(paraatmaparivartana)".
Trongkhithựchànhnhưvậy,BồTátmấtdầnýniệmvềcái"Ta"vàkhôngcònthấysựkhácbiệtgiữaNgàivàngườikhác.Ngàitựđồnghóavớitấtcả,lấytốttrảxấu,lấythiệntrảáclấy,lànhtrảdữ,giúpđỡtấtcả,chíđếnnhững
![Page 607: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/607.jpg)
ngườichủtâmhạimình,bởivìBồTáthiểurằng"lựclượngcủangườidẫnđạolàphápnhẫn".
Bịnhụcmanhưngkhôngnhụcmạlại,bịđánhđậpnhưngkhôngđánhđậplại,bịlàmphiềnnhưngkhônggâyphiềnnhiễuai,BồTátmộtmựcgiữđứckhoanhồng.Tựanhưđấtmẹtrầmlặng,BồTátâmthầmchịuđựngtấtcảnhữnglỗilầmcủakẻkhác.
Chúthích:
.Savaka,ThinhVăn:Đúngtheonghĩađenlà"ngườinghe".↩
.Theođúngngữnguyên,Arahant(ALaHán)làbậcỨngCúng,hayngườiđãdậptắtmọikhátvọng.↩
.GiáosưRhysDavidsviếtnhưsautrongquyểnBuddhistBirthStories(trangxxxiv):"Mộtquyểntiểuthuyếtcótínhcáchtôngiáotựađề"BarlaamandJoasaphat"kểlạicâuchuyệnmộthoàngtửẤnĐộđượcBarlaamcảmhoávàtrởnênđạosĩẩndật.NgườiđọcsẽlấylàmngạcnhiênđượcngherằngchuyệnnàylàmộtđoạntrongtiểusửcủaĐứcPhật,và(nhânvật)JoasaphlàĐứcPhậtdướimộttênkhác."
ChữJoasaph,hayJoasaphatchỉlàbiếnthểcủadanhtừ"Bodhisattva".JoasaphattrongtiếngÁRập,cũngđượcviếtlàYudasatf,vàđólàdosựlẫnlộngiữahaimẫutự"Y"trongtiếngÁRập,và"B".BodhisattrởthànhYudasatf.Xem"EncyclopaediaofReligionandEthics",tập6,trang567.↩
1
2
3
![Page 608: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/608.jpg)
![Page 609: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/609.jpg)
BaLaMật
Hãytíchcựchoạtđộngđểtạoanlànhchokẻkhác.
SuttaNipata.
CómườiđứctánhcaoquívượthẳnthếtụcgọilàParami(BaLaMật) ,màchưvịBồTátđềuthựchànhtrònđủđểthànhtựuĐạoQuảChánhĐẳngChánhGiác(SammaSambuddha).
MườiphápBaLaMậtlà:BốThí(Dana),TrìGiới(Sila),XuấtGia(Nekkhamma),TríTuệ(Panna),TinhTấn(Viriya),NhẫnNại(Khanti),ChânThật(Sacca),QuyếtĐịnh(Adhitthana),TâmTừ(Metta)vàTâmXả(Upekkha).
TheolờigiảithíchtrongkinhCariyaPitaka,BaLaMậtkhôngnhuộmmàuvịkỷ,khôngđuộmnhuầntàkiếnvàkhôngẩnýngãmạn.BaLaMậtnhờtrítuệdẫndắtvàdolượngtừbivunquénđắpbồi.
HànhđộngcủavịBồTáttuyệtđốivịtha.Vớiđứctừbivôlượng,lòngbácáivôbiên,xuyênquabaonhiêukiếpsống,cácNgàikhôngngừngnỗlựcđểnângcaođờisốngvậtchấtvàtinhthầnchongườinghèonànthấpkém,giúpđỡchomọingườibằngngàncáchvàlàmgiảmbớtphiềnnãochotấtcảchúngsanh.
MộtvịBồTátkhôngnghĩđếnviệcanhưởngthúthanhnhàntrongkhinhữngngườibạncủamìnhcònởtrongvònglaokhổ.Đểlàmdịubớtphầnnàonỗikhổđaucủanhânloại,BồTátsẵnsànghysinhtấtcảcácvậtsởhữuquýbáunhất,chođếnmạngsốngcủamìnhđinữa,cũngkhôngtiếc.
CâutruyệntrongTúcSanhTruyện"VyaghriJataka"làmộtthídụ.
1
![Page 610: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/610.jpg)
MặcdầuBồTátkhôngkhinàomàlàmđiềugìmàkhôngsuynghĩtrước,cácNgàiluônluôntạohạnhphúcanvuihạnhphúcchotấtcả,khôngquênbỏmộtchúngsanhnhỏbénào.Lòngđầybimẫn,tuynhiêncácNgàiluônluôncânphântâmtrí.Vàtrongkhiphụcvụ,Ngàikhônghềcầumongmộtthếlựchoặcmộtquyềnlợivậtchấtnàotrênthếgian.Khiđãhànhđộngxứngđáng,danhthơmtựnhiênđến,khôngcầnphảichạytheonó.BồTáthoàntoànvịtha,luônluônsốngchokẻkhác,khôngkhinàonghĩđếnmình.Khônghềcómộtđiểmíchkỷ,dầunhỏnhenđinữa,trongtâmmộtvịBồTát.
KinhDhammapada(PhápCú)cócâu:
Hãyđểchohàngcưsĩvàcáctỳkhưunghĩrằngchínhtađãlàmđiềuphảiđó.Trongmọicôngviệc,dầulớn,dầunhỏ,hãyđểhọnhắcđếnta.Đólànguyệnvọngcủangườicuồngsi.Nghĩnhưvậythìlòngthamvọngvàtínhngãmạnsẽtăngtrưởng.
MộtvịBồTátkhôngkhinàocótưtưởngíchkỷvàhẹphòinhưvậy.
1.BốThí(Dana)
BốThí,haylòngquảngđại,làBaLaMậtđầutiênmàtrongkhithựchiệnhànhgiảthànhtựuhainghiệpthiệnlà:tiêutrừnhữngtưtưởngíchkỷ,xấuxa,vàpháttriểnnhữngtưtưởngvịtha,trongsạch.Bốthílàmộtniềmhânhoan,mộtphướclànhchocảngườitặng,lẫnchothọlãnh.
BồTátkhôngthắcmắctìmhiểungườimàmìnhmuốnchosựvật,hoặcbanmộtđặcânnào,cóởtrongtìnhtrạngthiếuthốnmónđókhông.Ngàichoramàkhôngchạytheovậtmìnhcho.Ngàibốthívìlòngquảngđạimàcũngđểdiệtlầnmọiluyếnáicòntiềmtàngtrongtâm.Niềmvuikhiphụngsựcủakẻkháctựnhiênđến.Làmdịubớtnỗiđaukhổcủachúngsanhlàmộthạnhphúckhácdosựbốthíđemlại.
2
![Page 611: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/611.jpg)
TìnhthươngcủamộtvịBồTátthậtlàbaola.LòngtừbicủaNgàirảirachotấtcảmuônloài.Nhưngkhibốthí,Ngàikhôngnhắmmắtchocàn.Lòngquảngđạikhônglàmchosựbốthítrởnênmùquáng.NếucómộtngườinghiềnrượuđếnnhờsựgiúpđỡcủaNgàivàNgàibiếtchắcchắnngườinàysẽlãnhmónquàđểdùngtrongviệcsaiquấy,vịBồTátsẽkhôngngầnngạitừchối.ĐặtlòngquảngđạitrongmộthànhđộngsailầmkhôngphảilàBaLaMật(Parami).
Khigiúpđỡmộtngườivìlýdochínhđáng,BồTátkhônghềlộvẻquantrọnghoặctỏýtựtôntựđại;tráilại,thấyđólàmộtcơhộiquýbáuđểlàmbổnphậnmìnhnênsẵnsàngvàvuivẻphụcvụkẻkhácmộtcáchkhiêmtốn.Ngàikhôngbaogiờthấymìnhcaohơnaivìlẽngườiđónhờmình.Khigiúpđỡ,Ngàikhôngthấyđólàthiân,cũngkhôngcoingườimìnhgiúplàđãthọânmình.BồTátlàmviệcgìchỉvìđólàđiềuphải,khôngtìmdanhvọng,khôngmongđềnđáp.
BồTátkhôngbỏlỡmộtdịpmaynàođểphụcvụkẻkhác,nhưngkhônghạmìnhcầuxinânhuệ.TúcSanhTruyệnBrahmaJataka(số323)thuậtrằngcómộtvịBồTátsốngđờitusĩtrongvườnngựuyển.Thườngngàyvuađếnviếngvàcungcấpmọivậtdụng,nhưngdầusaonhàvuakhôngthểthấyhếtmọinhucầucủaNgài.ĐôidépvàcâydùcủaBồTátráchhưđãmườihainămtrườngmàvuakhônghay.Ngàikhônghềhởmôi.Ngàykiavuahayđược.Trướccửchỉtuykhiêmtốnnhưnglạlùngnhưvậy,vuahỏiNgàitạisao?Ngàitrảlời:
"Tâubệhạ,kẻcầukhẩnmàkhôngđượcsẽbuồnrầu,kẻđượcngườikhácnhờđếnmàkhôngthểgiúp,càngbuồnrầuhơnnữa".
BồTátchorakhôngxiếtkể,khôngphânbiệtgiaicấp,chủngtộchaytôngiáo,nhưngkhôngbaogiờcầumongngườikháctrảlại.MộtđặcđiểmcủacácNgàilàtritúchoàntoàn.ThihàoEdwardDyercangợiđứctánhấytrong
![Page 612: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/612.jpg)
mấydòngthơ:
"Vàingườicóthậtnhiềumàvẫncònhammuốn,TôicóítnhưngcảmthấyđủChínhhọ"nghèo",mặcdầutiềnrừng,bạcbể.Vàchínhtôi"giàu",tuytúirỗngkhông.
TúcSanhTruyệnKanhaJataka(số440)cóghichéprằngmộthômvuatrờiSakkanghedanhvịmộtBồTátnọlàmộtgươngmẫu,cónhiềuđứcđộ,vuatrờilấylàmcảmphục,kínhcẩnđếnbạchxinNgàichobiếtcócầnmónchiđểvuacúngdường.BồTátvuivẻxinđượcthànhtựubốnđiềuướcnguyện:
1. Ướcnguyệntôikhôngsânhận,khôngphiềnhàhaycóácývớingườilánggiềng;
2. Ướcnguyệntôikhônghammuốnvậtsởhữucủangườilánggiềng;3. Ướcnguyệntôikhôngluyếnáiriêngngườinào;4. Ướcnguyệntôicótâmxả.
Nghevậy,tuyhếtsứccảmphục,vuatrờiSakkalấylàmthấtvọngxinngàichọnthêmmộtvậtgìkhácđểvuacúngdường.VịBồTáttrảlời:
"Bấtluậnnơinàomàrừngsâutôisống,nơinàomàtôiởmộtmình,xinchotôiđượckhoẻmạnh.Bởivìbệnhhoạnsẽlàmxáotrộncuộcsốngyêntĩnhvàlàmtrởngạicôngphuhànhthiềncủatôi."
VuatrờiSakkanghĩthầm:"Thậtlàtiếngđồnchẳngsai.QuảthậtBồTátKanhalàbậctríthức,thayvìướcmongthỏamãnnhucầuvậtchất,Ngàichỉchọnnhữngđiềucầnthiếtchođờisốngđạohạnh."
LầnthứbaVuatrờiSakkalạixinBồTátchọnmộtmóngìkhácđểcúngdường.BồTáttrảlời:"TâuHoàngThượng,tôicóthêmmộtnguyệnvọngnữa.Bấtluậnởđâu,khôngmộtchúngsanhnàolàmtổnthươngthânthểtôi,khôngmộtchúngsanhnàolàmhạiđếntâmtrítôi,đólàlờinguyệncủatôi."
![Page 613: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/613.jpg)
LòngquảngđạicủamộtvịBồTátthậtkhôngcùng.Ngàichoratấtcả:củacải,tàisản,sựnghiệp.Ngàicóthểchocảngaivàng,cảquốcvương,mộtcánhtay,mộtcáichân,chođếnvợ,đếncon.Đếnmạngsống,Ngàicũngkhôngngầnngạicốnghiếnđểtạohạnhphúcchonhânloại.
TúcSanhTruyệnVessantaraJataka(số547)cóthuậtrằnghoàngtửVessantara,lúccòntámtuổi,cólầnthànhthậtnghĩrằng:
"Nếumộtngàykiacóngườicầnđếntráitimcủata,tasẽtựtaymổngực,moitimchora.Nếucóngườicầnlấymắt,tasẽtựmócmắtrabiếu.Nếucóngườicầnđếnthịtta,tasẽtựtaycắtmộtmiếngthịtđểtặng."
TúcSanhTruyệnVyaghriJatakacũngthánphụcthuậtlạimộtcâuchuyệnmộthoàngtửsẵnsàngvàvuivẻhysinhmạngsốngđểđemlạihạnhphúcchokẻkhác.
TrongJatakamala,câutruyệnđượcthuậtlạirằng:
"Ngàykia,mộtvịBồTátđingangquamộtkhurừngnọcùngvớingườiđệtử.Ngàinhìnthấymộtconcọpmẹcùngvớibaconcọpconnằmngấtngưgầnchếtđói.Độnglòngbimẫn,ngườibảongườiđệtửđitìmthứcănchocọp.Nhưngchínhlàcáicớđểđượcởlạimộtmìnhvớicọpvìngàinghĩrằng:
'Tạisaotaphảiđitìmmộtthânsốngkhác,khicósẵnmónăntađâyđểlàmmónănchocọp.Tìmthứcănnơikháclàmộtviệccầumay,hơnnữa,tacóthểbỏlỡmộtcơhộitốtđẹpđểlàmbổnphận.
"Chínhcáithânôtrượcnầylànguồngốccủabaonhiêuphiềnnão,baonhiêubấthạnh.Nếutacứkhưkhưbámchặtlấynóvànếukhôngbiếtdùngnóđểphụngsựkẻkhácthìthậtlàkhôngsángsuốtchútnào.Trongđờichỉcóhainguyêndolàmchoconngườihữnghờtrướcsựđaukhổcủakẻkhác.Đólàlòngluyếnái,cộttróichúngsanhvàonhữnglạcthú,cốbámlấysựvui
![Page 614: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/614.jpg)
sướngcánhân,sợnómấtđi,làmộtnguyêndolàmchotalãnhđạmtrướcsựđaukhổcủakẻkhác.Thiếulòngtừthiện,thiếuýchígiúpđờilànguyêndokhác.Nhưngtakhôngthểanvuikhikẻkhácđaukhổ.Ngàynàochưagiúpđượckẻkhổ,ngàyấytakhôngthểanhưởnghạnhphúc.Nhưvậylàmsaotacóthểthảnnhiêntrướccảnhtượnghấphốivìđóikhátcủacọpmẹvàbầycọpconnầy.
"Nếutanhảyxuốngvựcsâuđểlàmmồichocọpthìítratacũngdùngcáithânkhốnkhổnầyvàomộtviệchữuích.Tasẽnuôisốngcọpmẹ,tránhchonókhỏiphảilàmđiềuáclàănthịtconnó,vàcũngtránhchobầyconnhỏvôtộikiakhỏiphảichếtvìnanhvuốtcủamẹchúng.
"Lạinữa,hànhđộngnhưvậytacònnêumộtgươngsángchoaicònhammuốnnhữnggìmàcholàtốtđẹp,trênđờinầy.Tahysinhthânnầyđểcứubốnmạngsống,đểanủivàkhuyếnkhíchnhữngaibénhỏyếuđuối,làmvuilòngnhữngaithấutriệtýnghĩasâuxacủalòngtừthiệnvàtạonênlýtưởngchonhữngaimuốnsốngcuộcđờiđạohạnh.Vậy,đâylàcơhộihyhữuđểbướclầnđếnmứcđộgiácngộhoàntoàn."
NghĩnhưvậyBồTátliềngieomìnhxuốngvựcthẳm,hysinhmạngsốngđểbansựlànhchobốnconcọpsắpchết.
TheoNevari(NepalaBasha),câuchuyệnđángthươngtâmvàđầyýnghĩathúvịtrênđượcthuậtlạinhưsau:
"VàothuởxaxưakiacómộtôngvuatênMaharatthacóthếlựcoaihùngvàtâmđạonhiệtthành.ĐứcvuacóbahoàngtửlàMahaPrashada,MahaDevavàMahaSattva,cảbađềuhiềnlànhvàdễdạy.
Mộtbuổisángtươiđẹpnọ,đứcvuacùngbahoàngtửdạochơitrongrừng.Mãilonhìnxemphongcảnhvàmêmẩnvớihoathơmcỏlạ,bavịhoàngtửcàngđisâuvàorừng.
![Page 615: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/615.jpg)
Quanhầucậnthấyvắngbóngbavịhoàngtửbèntâulạivớiđứcvua.Đứcvualiềntruyềnlệnhchocácquanđitìm,rồingựgiáhồicung.
Bavịhoàngtửđimãiđếnmộtngọnnúikia.Đứngtrêntảngđánhìnxuống,ngườianhcảtrôngthấymộtconcọpcáivànămcọpconởdướivụcsâu.Cảmẹlẫnconchỉcòndabọcxương,đangnằmthoithóp.Đãnhiềungàytừkhiđẻcon,cọpmẹkhôngtìmđượcthứcăn.Bầycọpconbutheomẹđểnútsửa,nhưngvúmẹcạnkhôkhôngcòngìđểbú.Cọpmẹcóvẻđóilắm,rỏràngđangsắpsửaănthịtcon.
Ngườianhcảnhậnthấytìnhtrạngbiđátấy,chỉchocácemvànóirằng:"Cácemhãynhìncảnhtượngđángthươngtâmkia,cácemcóthấycọpmẹkhông?Vìquásứcđóinênnóđangsắpsửaănthịtconchođỡdạ.Thậtlàmộttrạngtháivôcùngkhốnkhổ."
MahaSattvahỏianh:"Cọpthườngănvậtchi?"Anhtrảlờirằngthịtsốnglàmónăncủaloàicọpvàsưtử.
MahaDevalưuýanhrằngcọpmẹcóvẻđãđuốisức,chắcchắnnónhịnđóiđãlâulắmrồi.Phảichicóaidámhysinhthânmìnhchonóthìquýbiếtmấy.Nhưngaiđâulạivuilònglàmcáiviệccaocảấy.
MahaPrashadanói:"Chắcchắnlàkhôngcóailàmđượcviệcấy."
Vớimộtgiọngcảmđộng,MahaSattvatiếp:"Emcònnhỏ,chắcchắnlàchưađủtríkhôn,nênemnghĩrằngnhữngngườithiểutrínhưchúngtacólẽkhôngthểhysinhmạngsốngmìnhđểcứungười.Nhưngcũngcóhạngngườitừbihoàntoànsốngchokẻkhác.Nhữngngườinhưthếcóthểsẽvuilònghiếnthânmìnhđểcứusáusanhmạngnầy."
Baanhembànluậnnhưvậyrồibỏđinơikhác.
![Page 616: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/616.jpg)
MahaSattvanghĩthầm:"Taphảihysinhtánhmạngđểcứusốngbầycọpnầy.Tấmthântứđạimàtamangđâychỉlàmộtđốngôtrượcđãgâychotabaonhiêuphiềnnão,baonhiêubệnhhoạn,tậtnguyền.Tuyrằnghiệnnaytacóthểướphoa,thoadầuchonóxinhđẹp,thơmtho,nhưngrồimộtngàykianósẽtanhhôivàtanrã."
Chàngbènbảohaianhđitrướcđểmìnhchậmrãingoạnvậtngắmcảnh.Chờhaianhđixa,chànghốihảtrởlạichỗcọpnằm,cởiquầnáotreolênnhánhcâyvànghĩrằng:"Taphảitíchcựchànhđộngđểtạoanlànhchokẻkhác.Phảirảitâmtừđếntấtcảchúngsanh.Phụcvụnhữngaicầnđếntalànhiệmvụtrọngđại.Tahãyhysinhtấmthânôtrượcnầyđểcứumạngsốngchocọpmẹvànămcon.Dohànhđộngxứngđángnầy,mongrằngtasẽbướclầnđếnmứcgiácngộhoàntoàn,hầucứuđộchúngsanhrakhỏivòngluânhồiđaukhổ.Ướcmongtấtcảchúngsanhđềuanvụihạnhphúc!"
Hướngtâmvềtinhthầnphụcvụvịtha,hoàngtửMahaSattvanhẹnhànggieomìnhxuốnghố,gầnnơibầycọpnằm.Nhưnghoàngtửkhôngchết,chỉbịthươngnặng.Cọpkia,dầubẩmtánhrấthungdữ,cũngđộnglòngthươnghạivịBồTát,khôngnỡchạmđếnchânNgài.BồTátnghĩrằngcọpđãquáyếuđuốinênkhôngđủsứcvậtmìnhđểăn.Ngàilầnbòđitìmmộtkhícụđểtựsát.Maythay,gầnnơicọpnằmcómộtkhúctrebể.Ngàinhặtlấytrerồitựcứacổđếnchết.Ngàiténgãnằmtrênvũngmáu.Cọpvừađóivừakhát,thấyvậyđilầnđến,liếmvũngmáuvàxéthâyBồTátra,ănngonlành.Phúttrốcchỉcònlạimộtđốngxươngtàn.
ChuyệnthêmrằnglúcBồTáttựsátđểhiếnthânchocọp,trờiđấtchuyểnđộng,nướcbiểnnổisóngto,ánhmặttrờibỗngtốisầmlại,cảnhvậttrởnênlờmờ,tấtcảchưThiênđồngthanhreoto:"Lànhthay!Lànhthay!",vàtừtrênkhôngtrung,bôngParijatarơixuốngnhưmưa.
![Page 617: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/617.jpg)
Trướccảnhtượngphithườngcủatrờiđất,haingườianhđoánchắcrằngemmìnhđãhiếnthânlàmmồichocọprồi.
Haianhliềnđilầntrởlạitìmemvàlấylàmkinhhoàngtrướccảnhtượnghãihùng.Đâulàhìnhbóngcủangườiemyêumến.Chỉcònđốngxươngtrắngđiểmmáuhồng,bêncạnhbầycọpnobụng.Gầntảngđá,trêncànhcây,quầnáocủaMahaSattvacònphấtphơtrướcgió.
Haivịhoàngtửđaulòngxótdạ,khócthanthêthảmvàbuồnbãtrởvềtâulạivớivuacha.
ChínhngaylúcBồTátliềuthâncứucọp,hoànghậuởcungnộiđangngủ.Bànằmmộngthấymộtcáirăngcủamìnhbỗngnhiênrụngxuốngvànghenhứcnhốiđauxóttựahồnhưcóaicầmdaothẻothịtratừngmiếng.Nhìnrangoàicửa,hoànghậulạithấytừtrênkhông,mộtconóđápxuống,xớtmộttrongbaconbồcâuxinhđẹpđangđậutrênnócnhàvàthađimất.
Hoànghậulấylàmkinhsợ,giậtmìnhtỉnhdậy,nhớđếnbaconcònlạcbướctrongrừng.Bàlậtđậtchạytìmvuađểthuậtlạiđiềmmộng.
Vừalúcấytindữcũngđượcđưađến.Câuchuyệnthêthảmđượcthuậtlại.Tấtcảđềucảmđộngvàkhócthankhôngxiếtkể.
Đứcvuaanủihoànghậurồicởivoiđirướchaivịhoàngtửđaukhổcònchưarakhỏirừng.Gặpcha,haihoàngtửnghẹnngàokhôngnóiđượcmộtlời.Saucùng,cốsứcnénlòng,haivịlầnlượtthuậtlạichovuachavàmọingườinghecáichếtdũngcảmcủangườiemvôcùngcaoquý.
Vuahạlệnhsắmsửangựavoiđểcùnghoànghậuvàbáquanđếnnơilịchsử.Vừathấyxươngtàncòndínhđầymáuđỏ,vuavàhoànghậungãrabấttỉnh.Ngựyhốihảđemthuốccứucấp.Mộthồilâuvuavàhoànghậudầndầntỉnh
![Page 618: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/618.jpg)
dậy.Vuatruyềngomgóptóc,xươngvàquầnáođểlạimộtnơi,rồiđếntrướcđóđứngchiêmngưỡngngườiconyêudấu.Tấtcảquầnthầncũngđếntỏlòngsùngkínhngườianhhùngcaoquý.
VuahạlệnhxâydựngtạichổmộtbảothápkhảmvàngđểthờvịBồTátđãhiếnthâncứucọp.Vuavàhoànghậuravề,lòngnhưdaocắt.
Vềsau,bảothápthờxálợicủaBồTátMahaSattvađượcgọilà"OmNamoBuddha".
SáchTúcSanhTruyệnthuậtlạicâuchuyệncóthêmrằnghiệnnaybảothápấycótênlà"Namura"(tiếnggọitắtchữOmNamoBuddha,cónghĩatônkínhĐứcPhật).
HaicâuchuyệnthuậtlạicókhácnhaunhưngdầuvịBồTátđãhiếnthâncứucọplànhàtusĩhayhoàngtử,thìđóchỉlàhìnhthứcbềngoài.Điểmquantrọngchínhlàgươnghysinhcaocảvàhoàntoànvịthachứađựngbêntrong.
Theothườnglệ,khisáchJataka(TúcSanhTruyện)chéplạimộtsựtíchnàođềucónêurachobiếtnhâncơhộinàoĐứcPhậtnhắclạichuyệnấy.TiếngPhạngọicơhộiấylàNidana(nguyêndodẫncớtích),thìhaicâuchuyệnkểtrênđềucóNidana.
NhữngnhânvậttrongcâuchuyệnkhôngđượcxácnhậnởđoạncuốicùngnhưtrongcácbàiJatakakhác.
SáchNevariJakatathậtracóvẻđầyđủhơnbảnSanskrit"Jatakamala"nhưngcănnguyêncủakinhNevarakhôngđượcchắcchắn.
VềtưcáchmộtvịBồTáthànhBốThíBaLaMật,cóđoạnkinh"CarijaPitaka"giảirằng:
![Page 619: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/619.jpg)
MỗikhiBồTáttặngvậtthựcchoai,Ngàiướcmongngườiấyđượcsốnglâu,cósắcđẹp,yênvui,khỏemạnh,cótrítuệvàđắcQuảcaothượngnhấtlàNiếtBàn.Đốivớingườikhátnước,Ngàibanchothứcuốngvớiướcnguyệnrằngthứcuốngnầykhôngnhữnggiảichongườiấycáikhátcủacơthểvậtchấtmàcònlàmsuygiảmlòngkhátkhaodụcvọng.Banquầnáo,Ngàichovớiướcnguyệnngườiấysẽbiếthổthẹnvàghêsợtộilỗi.KhigiúpđỡphươngtiệnđiđứngNgàichúnguyệnngườithọnhânsẽtraugiồicácnănglựctinhthần.Banchonhangtrầm,NgàingưỡngmongngườithọlãnhsẽhưởnghươngthơmcủaGiớiĐức(Sila).Bandầuvàhoa,NgàichúnguyệnngườinhậnsẽhưởngdanhthơmcủangườisốngđờiđạohạnhnhưĐứcPhật.Giúpchoaichỗngồi,Ngàinguyệnchongườiấycóđượcnềntảngcủasựgiácngộ.Giúpchỗở,Ngàimongngườiấysẽlànơinươngtựachocảthếgian.Giúpánhsáng,Ngàichúnguyệnngườinhậncóđượcnămloạinhãnquanlàmắtthịt,mắttrítuệ,ThiênNhãn,mắtcủamộtvịPhật,vàtrikiếnthôngsuốtchântướngvạnpháp.
Bốthí"Sắc",BồTátchúnguyệnngườinhậnlãnhđượccóhàoquangnhưĐứcPhật;"Thinh",đượclờinóitaonhãdịudàngnhưchưvịPhạmThiên;"Xúc",cóđượccơthềthanhlịchvàtinhhảonhưĐứcPhật;vàkhigiúpđỡthuốcmenchoai,BồTátcầuchúcchongườiấyđượcsốngmãimãi,tứcchứngngộĐạoQuảNiếtBàn.
BồTátphágôngcùm,giảiphóngchonhữngngườinôlệvớihyvọngcũnggiảiphóngconngười,cùngmộtthếấy,rakhỏivòngxiềngxíchcủabaonhiêudụcvọng.
BồTátlydacắtái,từbỏnhữngđứaconyêuquýcủamìnhđểnốirộngtìnhphụtửđậmđàấyđếntấtcảchúngsanh.Ngàitừbỏvợđểlàmchủthếgian,bỏngaivàngđểthừahưởngvươngquốccủasựchánhtrực,côngminh,vàđạođức.
![Page 620: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/620.jpg)
ĐoạnkinhtrênkhôngnhữngchỉchotathấythếnàolàtháiđộvịthacủavịBồTátmàcònnóilênsựnỗlựckhôngngừngvàbấtvụlợicủacácNgàiđểphụcvụnhânloại.Tuynhiên,mụctiêucuốicùngcủaBồTátlàtrởthànhPhật,vàNgàikhôngbaogiờlãngquênmụctiêucứucánhấy.
2.TrìGiới(Sila)
Giới(Sila)nằmtronglòngquảngđạikhácthườngcủamộtvịBồTát.Danhtừ"Sila"trongPhạnngữcónghĩalàquyluật.Giớigồmcónhữngbổnphậnphảilàm(caritta)vànhữngđiềunêntránh(varitta).Đạolàmchamẹ,làmcon,làmvợ,làmchồng,làmtrò,làmthầy,làmbạn,bổnphậnđốivớicácbậctusĩ,vớikẻănngườiởtrongnhàv.v...đềuđượcgiảnggiảirỏràngvàcặnkẽtrongkinhSigalo-vadasutta.
Tándươngbộkinhnầy,GiáosưRhysDavidscónói:
"NgườinàođượcởtrongmộtgiatộchoặctrongmộtlàngnằmdàitheolưuvựcsôngHằng(Ganges)thậtlàhữuphúc,vìnơiđâydânchúngsốngtrongtinhthầnbácáianlành,trongtinhthầncônglýcaothượng,nơiđâydânchúngthởđượcmộtthứkhôngkhínhẹnhàng,donhữnglờinóigiảndị,chấtpháctạonên..."
VàGiáosưRhysDavidsthêmrằng:
"TacũngcóthểnóirằngnhữngngườisốngtrongmộtgiađìnhhoặctrongmộtlàngnằmdàitheolưuvựcsôngThamesngàynaycũngkhôngkémphước,vìnơiđây(AnhQuốc)giáolýbandạylòngtừbigiữangườivàngườicủaĐứcPhậtđãthấmnhuầnđờisốnggiađình,xãhội,vàđãlàmcănbảnchomộtnềnluânlývữngchắc.Giáolýấyvẫncònrõràng,đầyđủvàthíchhợpvớingườiAnhngàynay,cũngnhưtừbaogiờ,đãthíchhợpvớingườiẤn.
![Page 621: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/621.jpg)
"Thậtvậy,ngàynayvàtạiAnhQuốc,Tạngluậthaynhữngquyluậttrongtạngấyvẫncònnguyênvẹnsựcônghiệucủanó,nhưthuởxưakiatạithànhVươngXá(Rajagaha).Nhữnggiớinầy,đượcbanhànhvớimộttinhthầnsángsuốt,rộngrãivàlànhmạnh,rấtcầnthiếtđểtạochoconngườimộtđờisốnganlànhvàhữuphước."
BổnphậncủangườiPhậttửđạikháicónămphần:
1. Conđốivớichamẹ,cóbổnphận:
Phảiphụngdưỡngvàcungcấpđầyđủvậtdụngchochamẹ.Làmcôngviệcthaythếchamẹ.Cómộttácphongđạođứcthếnàođểgiữtròndanhgiáchogiatộc.Tỏraxứngđángthọhưởngdisảncủaôngcha,vàĐểbátcúngdường,hồihướngphướcbáuchonhữngngườitronggiatộcđãquávãng.
2. Chamẹ,đượcconsănsócvàgiúpđỡnhưvậy,phảibiếtthươngconvàcóbổnphận:
Khuyênlơnvàngăncản,khôngđểconlàmđiềutộilỗi,tạonghiệpbấtthiện.Nhắcnhởvàdẫndắtconluônluônđitrênđườngthiện.Giúpconhànhnghềsanhsốngchânchánh.Khiconlớnkhôn,dựngvợgảchồngmộtcáchxứngđáng,vàKịpthờichialạichoconphầntàisảncủamình.
3. Họctròđốivớithầycóbổnphận:
LuônluôntỏlòngcungkínhTrôngnomsănsócthầy.Chămchỉnghelờithầydạy.Khicầnđến,hếtlònggiúpđỡ.
![Page 622: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/622.jpg)
Kínhcẩnthọnhậnlờithầydạybảo.4. Thầy,đượctròtônkínhvàđốiđãinhưthế,phảibiếtthươngtròvàcó
bổnphận:
Ránsứcdạydỗtròbiếttôntrọngkỷluật.Cốgắnglàmchotròlãnhhộidễdànglờidạy.Dạynhữngmônkỹthuậtvàkhoahọcthíchhợp.Tiếndẫntròvàogiớithâncậncủamìnhđểtrògiaothiệpvớibạnbèthânthuộcmình.Đàotạotròchoranhữngngườihoànhảotrênmọiphươngtiện.
5. Chồngđốivớivợ,cóbổnphận:
Luônluônnhãnhặn,thanhtao.Khôngkhinàotỏýkhinhrẻ.Luônluôntrungthànhvớivợ.Giaoquyềnhànhchovợ.Muasắmchovợcácđồtrangsức.
6. Vợ,đượcchồngđốiđãinhưvậy,phảibiếtthươngchồngvàcóbổnphận:
Làmtrònbổnphậntrongnhà,Vuivẻ,tửtếvớithânbằngquyếnthuộccủachồng,Luônluôntrungthànhvớichồng.Giữgìncẩnthậnnhữngđồtrangsức,thậntrọngcoisóccủacảitrongnhà,vàLuônluônsiêngnăng,khôngtháotrútcôngviệc.
7. Mộtthiệnhữuđốivớibạnbèthânthuộc,cóbổnphận:
Quảngđại,khoanhồng.Cưxửnhãnhặn,thanhtao.Sẵnsànglàmviệcphảiđốivớibạnbèthânthuộc.Thấyaihữu
![Page 623: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/623.jpg)
sựliềnrataygiúpđỡ,khôngđợicầukhẩn.Cótinhthầnbìnhđẳng,vàLuônluônthànhthật.
8. Ngườibạn,đượcđốixửnhưvậycóbổnphận:
Bảovệbạntronglúccôđơn,cứuvớtbạntrongcơnsangã.Khitàisảnbạnkhôngaitrôngnom,hếtlòngbảovệ,khôngđểbạnbịhaotổn.Nếubạnlâmvàotìnhtrạngkhủnghoảng,hếtlòngđùmbọcvàlàmchomìnhtrởnênchỗnươngtựacủabạn.Khôngnênbỏbạnlẻloitrongcơnnguybiến.Đốivớigiađìnhbạn,luônluônnhãnhặn,khiêmtốn.
9. Đốivớikẻănngườiở,chủnhàcóbổnphận:
Khôngnêngiaophócôngviệclàmquásức.Thùlaovànuôicơmđầyđủ.Khiđauốm,tậntìnhsănsóc.Chiasớtnhữngmónngonvậtlạ.Khôngbắtlàmquágiờ.
10. Ngườilàmcông,đượcchủđốiđãitửtếnhưvậy,phảibiếtthươngchủvàcóbổnphận:
Thứcdậytrướcchủ.Đingủsauchủ.Chỉlấyhoặcdùngnhữngvậtchimàchủđãcho.Tậntìnhlàmchocôngviệctrongnhàđượcvẹntoàn.Giữgìndanhgiáchochủ,làmchodanhthơmcủachủđượctruyềnraxarộng.
11. Ngườicaoquýsangtrọngphảiđốixửvớihàngtusĩnhưsau:
Tỏlòngtừáitronghànhđộng.
![Page 624: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/624.jpg)
Tỏlòngtừáitronglờinói.Tỏlòngtừáitrongtưtưởng.Luônluônmởrộngcửanhàđểtiếpđón.Sẵnsànghỗtrợvàdângcúngnhữngvậtdụngcầnthiết.
12. Hàngtusĩ,đượcngườicaoquýsangtrọngđốixửnhưvậy,phảibiếtthươngvàcóbổnphận:
Khuyênnhủvàcảnngănkhôngđểrơivàoconđườnglầmlạc.Nhắcnhởvàdẫndắtđitrênđườngthiện.Hếtlòngthươngmến.Thuyếtgiảngnhữngphápmàngườiấychưatừngnghe,vàgiảithíchrõràng,cặnkẻnhữngphápđãthuyếtrồi.Vạchchothấyconđườngdẫnđếnnhữngcảnhgiớianvuihạnhphúc.
Ngườiđãlàmtrònnhữngđiềuđánglàm(CarittaSila)nầythậtđúnglàconngườithanhlịch,hoàntoàntrongsạchvàcaoquýtrongxãhội.
Ngoàinhữngbổnphậnấy,BồTátcònphảicốgắngtránhnhữngđiềukhôngnênlàm(VaritaSila),ghépmìnhtronggiớiluậtđểsốngcuộcsốnglýtưởngcủamộtPhậttửthuầnthànhchânchánh.
Saukhisuyluậnrõràngvàđúngđắnthếnàolàđịnhluậtnhânquả.BồTátcốgắngtránhxatấtcảnhữngđiềubấtthiệnxấuxalầmlạcvàtậnlựclàmtấtcảnhữngđiềuthiệnmàmìnhcóthểlàm.Ngàinhậnthứcrằngbổnphậncủamìnhlàtrởthànhmộtnguồnhạnhphúcchotấtcảvàkhôngbaogiờgâyphiềntoáichomộtchúngsanhnào,dầungườihaythú.
Mọingườiđềuquýtrọngđờisốngcủamình.Khôngaicóquyềncướpsựsốngcủakẻkhác,BồTátrãitâmTừđếntấtcảchúngsanh,chođếnnhữngconvậtbénhỏđangbòdướichân,vàkhôngkhinàosáthạihoặclàmtổnthươngmộtsinhvậtnào.Conngườivốnsẵncómộtthútínhxúigiụcgiếthại
![Page 625: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/625.jpg)
nhữngsinhvậtkhácđểănthịtmàkhôngchútthươngxót.Cũngcókhisátsanhđểtiêukhiểnthìgiờ.Dầuđểnuôisốngthânmạnghayđểtìmthúvui,khôngcólýdonàochánhđángđểgiếtmộtsanhlinhhoặclàmcáchnàokhácchomộtsanhlinhbịgiết.Cónhữngphươngpháptànnhẫn,đángghêtởm,cũngcónhữngphươngphápmàngườitagọilànhânđạo,đểsátsanh.Nhưnglàmđaukhổmộtchúngsanhlàđãthiếulòngtừái.Giếtmộtconthúđãlàmộthànhđộngbấtchánh,nóichiđếngiếtmộtconngười,mặcdầunhiềulýdođãđượcviệndẫn,gọilàchánhđáng,cókhigọicaoquý,đểconngườitànsátgiếthạiconngười.
BồTátcũngtránhtrộmcắp,bấtluậndướihìnhthứcnào,trựctiếphaygiántiếp.Làmnhưvậy,nhữngđứctínhthanhbạch,thànhthậtvàngaythẳngđượcpháttriểnrộngcóthểphươnghạiđếnphẩmgiáconngười,vàhếtsứccốgắnggiữmìnhhoàntoàntrongsạch.
Ngàikhôngnóidối,khôngnóilờithôlổcộccằn,khôngnóiđiềunàolàmchongườinầycóthểphiềntráchngườikhác,khôngnóinhữnglờivôích.Ngàichỉnóinhữnglờithanhtaonhãnhặn,chânthật,dụidàng,nhữnglờicóthểđemlạichongườikháchoàncảnhhòahợp,tìnhtrạnganvuihạnhphúc,vànhữnglờihữuích.
BồTátkhôngdùngmónchicóchấtđộchoặccóthểlàmchotinhthầnmấtsángsuốt.Tráilại,Ngàiluônluônluyệntậpchotâmđượcantrụ,chotríđượcsángsuốt.
Mặcdầucóphảibịthiệtthòiđinữa,BồTátcũngkhônghềdểduôiđểphạmphảimộtđiềunàotrongnămnguyêntắccănbảnđểkiểmsoáthànhđộngvàlờinóimình.Đểgiữtrònnămgiới,khôngnhữngBồTátcókhiphảihysinhtàisản,sựnghiệp,màcũngcóvàitrườnghợpNgàiphảihysinhcảtánhmạng.
![Page 626: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/626.jpg)
Khôngnênlầmtưởngrằngtrongvòngluânhồi,mộtvịBồTátphảihoàntoàntrongsạch.Đãsanhralàmchúngsanhtrongcõiphàm,Ngàicũngcónhữngnhượcđiểmvàlỗilầm.VàicâuchuyệntrongTúcSanhTruyện(Jataka)nhưKanaveraJataka(số318)cómôtảmộtvịBồTátnọnhưmộttêntrộmcướpvôcùnglợihại.Tuynhiên,đólàmộttrườnghợphyhữu,hơnlàmộtthônglệ.
ĐốivớiBồTát,làngườicónguyệnvọngtrởthànhPhật,thìcôngtrìnhnghiêmtúcgiữgìngiớiluậttrongsạchlàđiềuvôcùngquantrọng.TúcSanhTruyệnSilaVimamsaJataka(số362)cóđoạnthuậtlạilờimộtvịBồTátnhưthếnầy:
Trítuệngoàiđạođứclàmộtthứtrítuệkhôngcógiátrị.
TrongsáchVisuddhiMagga(ThanhTịnhĐạo),ĐứcBuddhaghosaviếtrằnggiớiluậtlànềntảngcủatấtcảđứchạnh:
Đạochínhđángchongườivữngchí;Sốngthanhcao,caoquýchibằng.Nêntrangđứchạnhaitầng.Mấyaitảđượcuyhùngđếnđâu.CũngkhôngphảidòngsâulồnglộngCửaHằngGiangvớingọnYama(Yanuma)ThủytriềureorắcsôngSa(Sarabhu)SôngATi(Acivarati)vớiđạihàMaHiMàrửasạchnhữnggìnhơbợnVànhữngchibấttịnhnơilòng.Chỉđứchạnh,sứckhôncùng.Gộitanácý,rửadầnmêtâm.Vớigấmvóc,hươngtrầmbảovậtCùngtrăngthuvằngvặcánhvàng.
![Page 627: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/627.jpg)
Nhẹnhànggiómátđêmtrường.Cũngkhôngxoadịunỗilòngthamsân.ChỉđứchạnhtrongngầncaoquýLàvữngbền,tiếtchếlòngngười.Trầmhươngbaythuậngióđời.Chỉhươngđứchạnhngáttrờigần,xa.NàonấctiếnchotatinhtấnĐểtanươngđếntậntrờicao.CửavàomởlốitavàoNiếtBàncảnhgiớimuônmàuchota.Đờiđạohạnh,tinhhoa,giớiđứcKhôngđiểmtô,trangsứcchihơnMàluônsángtỏvôngần.Chỉnơiđứchạnhrỡrànghàoquang.NàovuachúangọcvànglónglánhDườngmờlubênánhrạngnầyTâmngườiđạohạnhngàyngàyChỉcònthanhtịnhvàđầyanvui.Quakinhsáchlòngngườiphảirõ.Đờithanhcaouychếchibằng:Đạolànguồncộiphướclành.Đạolànguồntiêudiệtmọicănmêlầm.
3.XuấtGia(Nekkhamma)
XuấtGia,hayxalìacuộcđờiphồnhoađôhộivàkhoáilạcvậtchất,làđiềumàchưvịBồTáthếtlòngmongmỏi,vìbẩmtánhcủacácNgàilàưathíchvắngvẻ,yêntĩnh.
3
![Page 628: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/628.jpg)
DanhtừNekkhammacónghĩalàtừkhướcnhữnglạcthútrầngianđểtrọnlấycuộcsốngcủahàngtusĩ.NekkhammacũngcónghĩalàtạmthờivượtquakhỏicácphápchelấpconđườngNiếtBàn(Nivarana)bằngcáchthựcnghiệmcáctầngThiền(Jhanas).
Trongmọihànhđộng,mộtvịBồTátkhôngbaogiờvịkỷcũngkhôngbaogiờdànhđểsởhữunàochoriêngmình,màluônluônvịtha.BaogiờNgàicũnghysinhhạnhphúccủariêngmìnhđểtạohoàncảnhanlànhchokẻkhác.
Mặcdầuđôikhi,đểtiệnbềgiúpđỡngườinào,BồTátcóthểsốngsungsướngvàđầyđủtiệnnghi,nhưngluônluôncácNgàikhôngmêđắmtronglạcthúphùdutạmbợcủatrầngian.
"Đờisốnggiađìnhtựahồnhưsàohuyệtcủabaođiềutranhchấp,baonhiêugaygo,cãivã,nhưnơichứadựacủabaonhiêuthiếuthốn,baonhucầu,nhưchỗcưtrúcủabaođiềuphiềnnãokhổđau,baonhiêusựthấtbại,baonhiêuviệctráilòng.Nhưngđờisốngcủangườiđãlydacắtáithậtlàthongdongtựtại,thâmdiệunhưtrờixanh."
Nhậnthứcrằngxahoavậtchấtlàảohuyềnvàthúvuivậtchấtkhôngtạohạnhphúcthậtsự,BồTáttựnguyệnlìabỏtấtcảsựnghiệptrênđờiđểkhoáclấytấmývàngvàcốgắngsốnghoàntoàntrongsạch.Ngàitựnguyệngiữtròngiờiluậtvànỗlựcnângcaođứchạnhđếntộtđộđểtrởnênhoàntoànvịthatrongmọihoạtđộng.KhônggìcóthểlaychuyểnlòngNgài.Thanhdanh,sựnghiệp,hoàncảnhvinhhiểngiàusangchỉlàvậtbáucủatrầngian,khôngthểlàmchoBồTátlãngquênlồisốngthanhđạmcủamình.
Lắmkhi,nhưtrongcâuchuyệncủaTúcSanhTruyệnMakhadevaJataka(số9),chỉmộtconthỏxámcũngđủnhắcnhởBồTát,làmchoNgàitừbỏkhôngkhínhộnnhịp,bấttịnh,củađềnđàicungđiện,đểsốngđờivắngvẽcôđơn
![Page 629: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/629.jpg)
vàbiếtbaolầnthuậntiệnhơnchosựtiếnhóatrênđườnggiácngộ.Cókhimộtgiọtsươngtrêncâycỏtrongbuổibìnhminh,cókhimộtláđắng,cũngđủlàmchoNgàithứctỉnh.
Hầunhưđólàmộtthônglệ,tuynhiênkhôngphảitấtcảchưvịBồTátđềuhànhphápXuấtGiaBaLaMật.
TúcSanhTruyệnKusaJakata(số531)cóthuậttíchchuyệnmộtvịBồTátphảichịunhiềutủinhụcvìkhôngtựchếngựđượctìnhyêumộtbàcôngchúaxinhđẹptênPabhavati.
TúcSanhTruyệnDarimukhaJataka(số378)thuậtrằngcómộtvịĐộcGiácPhật(PaccekaBuddha)mộthôm,gặpmộtvịBồTátvànhậnrằngtrướckiavịnầylàbạnmình.ĐứcPhậtĐộcGiáclạigầnBồTátvàkhuyên:
"Nhữngkhoáilạccủanhụcdụcngũtrầnkhôngkhácnàobùnnon,hơi,bụi.Tấtcảđềutạmbợ,khôngbềnvững,bởinóbắtnguồntừtham,sân,si.Takhuyênbạnhãytừbỏnóđi."
BồTátliềntrảlời
"Tôithậtđiêncuồng.Cácthúvuicủatrầngianđãthấmnhuần,ănsâuvàoxươngtủy.Tôibiếtrằngđờisốngvậtchấtthậtvôcùngghêtởm,thậtđángsợ,đángtránh.Nhưngnầyhỡiconngườicaoquý,tôirấttrìumếnnóvàkhôngthểtừbỏđược.Tôichỉcóthểcốgắnglàmmộtđiềulàtựnguyệnluônluônphụcvụkẻkhác."
NếuBồTátrađờikhôngnhằmnhiệmkỳcủamộtvịPhật,Ngàisẽtựmìnhtìmnơivắngvẻđểsốngđờiđộcthâncaothượngcủanhàtusĩ.NếusanhratrongnhiệmkỳcủamộtvịPhật,BồTátkhépmìnhvàogiớiluậtđểsốngđờihoàntoàntrongsạch.Mộtvịtỳkhưucóđờisốnggươngmẫu,mộtvịtỳkhưulýtưởng,làmộtnguồnhạnhphúcchomìnhvàmộtphướclànhchokẻkhác.
![Page 630: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/630.jpg)
MọingườiđềucóthểhọchỏinơiNgài,noitheogươnglànhcủaNgàivàthựchànhnhữnglờivàngngọcmàNgàidạydỗ.Bêntrong,cácNgàitựlàmchomìnhtrongsạch,bênngoài,cácNgàilàmchokẻkháctrongsạch.
MộtvịBồTátluônluôntinhtấntraugiồitrítuệ,đồngthờiNgàicũngtựthấycóbổnphậngiúpđỡnhữngaicònsútkém,vàtạochohọcơhộihọchỏiđểtrởnênsángsuốt.Khônglàmphiềnai,khôngmuốnchoainặnglovìmình,cácNgàisốngnhưloàiong,hútmậtcủahoa,nhưngkhônglàmtổnthươngđếnđờisốngcủahoa.Ngàitừbỏtấtcảsựnghiệp,củacải,khônggiữlấymộtmónchicủatrầnthế.Nhucầucủamộtvịtỳkhưuthậtlàítoi.BaonhiêutàisảncủaNgàichỉgồmvỏnvệntronghạnhtritúc.
Vịtỳkhưuthuầnthànhkhôngthắcmắchốihậnnhữnglỗilầmtrongquákhứvàkhôngloâusợsệtvìtươnglai.Ngàichỉsốngtronghiệntại,sốngngoàinhữngtráchnhiệmvànhữngphiềnnhiễucủađờisốngxãhội,giađình,Ngàiluônluônsẵnsàngđibấtluậnnơiđâuđểphụcvụchúngsanh,nhưngkhônghềquyếnluyếnmộtnơinào.Trongcảnhvôthườngtạmbợcủatrầngian,trongcuộcthăngtrầmcủathếsự,Ngàiluônluôngiữtâmbìnhthảnvàsẵnsànghiếnthânđểgiúpíchchonhữngaicầnđến.Nhưngkhôngbaogiờướcmongđượcđềnơnđápnghĩa.
Trongsạch,độcthân,tựýkhamkhổ,nghèonàn,đơngiản,vịthaphụcvụ,vàthanhtaonhãnhặnlàmộtvàiđặctánhcủavịtỳkhưuchânchánh.
Thầytỳkhưukhôngphảilàngườiđiănxinnhưngườiđờithườnglầmhiểu,mặcdầuPhạnngữ"bhikkhu"cónghĩalà"ngườiănxin".Thầytỳkhưucũngkhôngphảilàvịtrunggiangiữangườivàmộtthầnlinhtoàntri,toànnăng,cũngkhôngphảilàngườithaymặt,thếquyềnmộtnhânvậtngựtrịconngười."Tusĩhànhkhất"cólẽlàđịnhnghĩagầnnhấtcủadanhtừ"bhikkhu".
![Page 631: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/631.jpg)
Ngàynay,khidùngdanhtừ"bhikkhu",ngườitahàmýlànhữngtusĩPhậtGiáo.TusĩcáctôngiáokhácđượcgọilàParibbajaka,Ajivaka,Sanyasinv.v...GiớiluậtcủaGiáoHộiTăngGiàkhôngchophépthầytỳkhưuthọlãnhtấtcảmọivậtmàngườitadângđếnchomình.Nếucóngườidâng,thầychỉđượcnhậnbốnmónvậtdụngthôngthườnglà:y,thứcăn,chổở,vàthuốcmen.Khicầndùngmộttrongbốnmón"vậtdụng"ấymàkhôngcóaidângđếnchomình,thầytỳkhưuchỉđượcphéphỏinhữngbàconthânthuộc,hoặcnhữngthíchủnàođãcóhứatrướcvàđãcóyêucầuNgàichobiếtkhicầnđến.Thiệntínkhôngthểnhờthầytỳkhưuchuyểnđạtlênthầnlinhnhữnglờicầunguyện,vìtrongPhậtGiáo,khôngcóquyềnlựcnàoởtrênvàngoàiconngười,cóthểtiếpnhậnnhữnglờicầukhẩnxuyênquatrunggiancủamộttusĩ,đểbanphướchoặcxátội.
Thầytỳkhưukhôngbắtbuộcphảigiữtrọnđờilờinguyệnxuấtgia.Giớitửtựýxinkhépmìnhvàogiớiluậtđểsốngtrongsạchđờisốngcủangườitusĩ,chođếnngàymuốnhườntục,cũngtựýbướcchânrakhỏiGiáoHộiTăngGià.Nhưngngàynàocònkhoácbộyvàng,tượngtrưngchưvịALaHán,làbậcđángtônkính(Ưngcúng),thìchưvịtỳkhưucóbổnphậnphảigiữtròngiớihạnh.Ngàynàocảmthấymìnhkhôngcònđủnghịlựcđểsốngđờicaothượng,vịtỳkhưucóthểhườntụcbấtluậnlúcnàomàvẫnkhônglàmhoenốcửathiền.
Đồivớitỳkhưu,cóbốntrọngtộilà:hànhdâm,trộmcắp,sátnhânvàkhoekhoangmìnhđãthànhđạtcácphápcủabậccaonhânmàthậtsựmìnhkhôngcó.Vịnàoviphạmmộttrongbốntrọngtộiấytứcthìkhôngcònlàtỳkhưunữa(bấtcộngtrụ).Vídụnhưcóvịnào,chưađắcQuảTuĐàHườnmàkhoekhoangrằngmìnhđãchứngđắc(tộithứtư),tứcthìvịấykhôngcònlàtỳkhưunữa,vàbịtrụcxuấtkhỏiGiáoHộiTăngGià.
Ngoàibốntrọngtộiấy,nếuvịtỳkhưuviphạmgiớiluậtnàokhácthìphảisámhối.
![Page 632: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/632.jpg)
Đểsốnghoàntoàntrongsạchvàvịtha,đểkiểmsoátvàgiữtâmluônluônthanhtịnh,đểthấyrỏchântướngcủasựvật,đểcónhữngtưtưởngđúngđắnvàsâurộng,đểpháttriểnthểcáchvàphẩmgiácaothượngcủaconngười,đểhoàntoàncóthểxácnhậnchângiátrịcủatinhthầncaothượng,khôngcònlốisốngnàothíchhợphơn,khôngcònlốisốngnàođemlạinhiềuphươngtiệnvànhiềucơhộithuậnlợihơnlàđờisốngtỳkhưu.
Vịtỳkhưucóthểsốngtrầmlặngởmộtnơivắngvẻ,tịchmịch,yêntĩnh,hoặctíchcựchoạtđộngtrongxãhội.Lốisốngcôđộc,trầmlặng,rấtthíchhợpvớilýtưởngcủavịtỳkhưu.
Yvàngtượngtrưngchosựtrongsạchvàkhiêmtốn.Khivịtỳkhưukhoáclênthânmìnhbộyvàng,NgàiđãnhắmlấymụctiêucuốicùnglàtậndiệtáidụcđểchứngđạtĐạoQuảNiếtBàn.
Cũngnênghichúrằngđờisốngtỳkhưuhaynóicáchkhác,sựtừbỏnhữngthúvuivànhữngkhátvọngcủađờisốngtrầntụcchỉlàmộtphươngtiệnhữuhiệuđểthànhđạtmụctiêu.
Sựxuấtgia,tựnó,khôngphảilàmộtcứucánh.
4.TríTuệ(Panna)
TríTuệ(Panna)điliềntheoXuấtGia.
TríTuệBaLaMậtlàhiểubiếtrỏràngvàđúngđắn,thấutriệtchântướngcủavạnphápxuyênquaánhsángcủabađặctướng:vôthường,khổvàvôngã.BồTátthườngsuyniệmvềbađặctướngấy,nhưngkhôngđisâuvàođềmụcnhưchưvịALaHán,vìmụcđíchcủaNgàikhôngnhằmĐạoQuảTứThánhmàhướngvềĐạoQuảVôThượng,ChánhĐẳngchánhGiác.
![Page 633: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/633.jpg)
Mặcdầuluônluôncốgắngthànhđạtthánhtuệ,BồTátkhôngxemthườngcácsựhiểubiếtcủađờivàhằngđểtâmhọchỏibấtluậnai,dầulớnnhỏ,caothấp,sanghèn.Khôngbaogiờkhoekhoangtầmmắtthấyxahiểurộngcủamình,nhưngNgàikhôngthẹnthùngnóiragiữacôngchúngnhữnggìmìnhchưabiết.Ngàikhônghềnóikhoác.BồTátluônluônsẳnsàngdạydỗngườikhác.TrítuệcủaNgàilàvậtsởhữuchungcủatấtcảmọingười.Ngàikhôngbaogiờdấuaiđiềuchi.
Trítuệcóbaloại:
1. Trítuệphátsanhbằngcáchnghelờidạycủangườikhác(sutamayapanna,VănHuệ)làloạiđầutiên.Xưakia,chưacósáchvở,ấnloát,nênđihọccónghĩalàđếnnghelờithầygiảngdạyrồighinhớnằmlòng.Dođónhữngnhàhọcgiảthờibấygiờđượcgọilà"bahussuta",ngườiđãcónghenhiều(đavăn).
2. Lốihiểubiếtthứnhìphátsanhdosựsuyluận,"cintamayapanna",TưHuệ.NhữngkiếnthứckhoahọccótánhcáchthựcdụngcủangườiphươngTâylàsảnphẩmcủalốihiểubiếtnầy.
3. Cáchthứbađểtrởnênsángsuốtlàkhaithôngtrítuệbằnglốithựchànhthiềntập(bhavanamayapanna,TuHuệ).
Haiphươngphápđầuchỉmởmangkiếnthứctrongphạmvịluậnlýcủathếgian.Nhờthiềntập,hànhgiảcóthểtrựcgiácchứngnghiệmnhữngchânlýngoàiphạmvicủalýtrí.Bhavana,thiềntập,hayphươngcáchtraugiồitâmtrí,khôngphảilàtâmtrạngmơmàngtiêucựcmàlàmộtnỗlựclinhđộngvàtíchcực.Nhờhànhthiềnhànhgiảcóthểvượtquakhỏicảnhgiớivậtchất,tựđặtmìnhvàođờisốngkỹcương,tựkiểmxoátthântâm,tựmìnhgiácngộvàtrởnênsángsuốthoàntoàn.Thiềntậplàthuốcbổchocảtâmlẫntrí.
![Page 634: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/634.jpg)
TrítuệlàyếutốcựckỳquantrọngtrongPhậtGiáo.TrongBátChánhĐạo,ChánhKiến(Samma-Ditthi)đứngđầu.TuệlàmộttrongbẩynhânsanhQuảBồĐề(DhammaVicayaSambojjhanga).TuệlàmộttrongbốnnănglựcđểthànhđạtTứThầnTúc(VimansaIddhipada,nghiệmchứngbốnphépthầnthông:dục,niệm,tấn,tuệ).Tuệlàmộttrongnămlựctinhthần(Pannabala,TuệLực),vàcũnglàmộttrongnămkhảnăngkiểmsoáttâm(Pannindriya,TuệCăn).
ChínhnhờtrítuệmàhànhgiảtiếnđếntrạngtháihoàntoànThanhTịnh,vàGiảiThoátcùngtột.
5.TinhTấn(Viriya)
TinhTấnmậtthiếtvớiTríTuệ.TinhTấnBaLaMậtlàgiữvữngnghịlực,kiêntrìcốgắng,quyếttâmthànhđạtmụctiêucuốicùng.TinhTấnởđâykhôngphảilànănglựcvậtchất,mặcdầusứcmạnhvậtchấtcũnglàmộtđiểmlợi.TinhTấnởđâylànănglựctinhthần,sứckhỏetâmlinh,làsựnỗlựckhôngngừng,tìnhtrạngchuyêncầntíchcựchoạtđộngcủatâmnhằmvàomụcđíchphụcvụkẻkhác.BồTátluônluôncốgắngvàluônluôntựtin.
TiếnsĩTagore,cũnglàmộtvịBồTát,đãthảoranhữngvầnthơvềhạnhtinhtấn,nhưsau:
"Trongcơnnguybiến,khôngnêncầuxinđượcbảobộc.Hãycầncóđủnghịlực,đủquảcảm,đểvượtquamọitrởngại."Trongđaukhổ,khôngnênkhấnvái,trôngchờaicứuđộ.Chỉcầncódủtâmtrívàcóđủcanđảmđểchếngựnó."Khôngnênsốngthụđộngtrongloâusợsệthaychờmongmộtthalựcnàođếncứuvãn.Phảiluônluônkiêntrì,phấnđấuliêntụcchođếnkỳcùng,đểtựgiảithoátlấyta."
![Page 635: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/635.jpg)
TúcSanhTruyệnMahajanakaJakata(số539)códiễntảrỏràngnhưthếnàolàTinhTấnBaLaMậtcủamộtvịBồTát:
Đingoàibiểncả,thuyềncủaBồTátbịđắm.Trongbảyngàyliêntiếp,khôngmộtphútchánnản,khônghềtuyệtvọng,Ngàiluônluôntranhđấuchođếnlúccóngườiđếncứu.
Thấtbạilàmộtbướctiếnđếnthànhcông.Chướngngại,nghịchcảnh,chỉcóthểlàmchoBồTáttăngthêmnghịlựcvàýtríphấnđấu.NguybiếnchỉthêmcanđảmchoNgài.Khókhănnặngnhọcchỉlàmrủnchíkẻyếukémsuynhược,chướngngạichỉlàmsờnlòngngườithiếunghịlực,BồTátvạchlốiđicủamìnhxuyênquamọikhókhắn,vượtquamọitrởngại.NgàinhắmthẳngđếnmụctiêucuốicùngvàkhôngcógìlàmchoNgàichùngbước.
KhiMaVươngđếnkhuyênnêntừbỏcuộctranhđấu,Ngàikhôngngầnngạitrảlời:
"Đốivớita,chếttrongcuộcchiếnđấuchốngdụcvọngcònthậpphầndanhdựhơnlàsốngthấtbại."
BồTátdùngtrítuệđểphụcvụ.Ngàicũngdùngtinhtấnđểtạoanlànhchokẻkhác.Thayvìtậptrungnỗlựcvàotronglốisốnghẹphòivàriêngtưđểthànhtựumụctiêu,Ngàihướngmọicốgắngvềconđườnghoạtđộngrộnglớn,mongtạohạnhphúcđạiđồngchotoànthểchúngsanhchunghưởng.Khônghềbiếtmệt,biếtchán,BồTátluônluôntíchcựctạotìnhtrạnganlànhchotấtcả,khôngchútẩnývụlợi,khôngtrôngmongmộtđặcânnào.
Đứngvềmộtphươngtiện,TinhTấnBaLaMậtlạicònquantrọnghơnTríTuệBaLaMật.TrongBátChánhĐạo,ChánhTinhTấn(SammaVayamahayViriya)làngănngừakhôngchophátsanhnhữngtưtưởngbấtthiệnchưaphátsanhvàlàmchonhữngtưtưởngthiệnđãphátsanhrồicàngnẩynởthêmlên.TinhTấnlàmộttrongThấtGiácChi,haybảynhânsanhQuảBồ
![Page 636: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/636.jpg)
Đề(Viriyasambojjhanga,TinhTấnGiácChi).TinhTấnlàmộttrongTứThầnTúchayTứCănThông(Viriyiddhipada,TấnThông).TinhTấnlàtácđộngcủabốnlốicốgắngchânchánh(Sammappadhana,TứChánhCần)tứclàtinhtấnduytrìthiệnphápsẵncóvàlàmphátsanhthiệnphápchưacó.TinhTấndiệttrừácphápđãcóvàngănngừakhôngchoácphápchưacókhởisanh.TinhTấnlàmộttrongnămnănglựctinhthần(ViriyaBala,TấnLực),vàlàmộttrongnămkhảnăngkiểmsoáttâm(ViriyaIndriya,TấnCăn).
TinhTấnlàpháp"đáobỉngạn"(paramita),mộtmìnhđảmđangchínnhiệmvụ.TinhTấnhiệpvớiTríTuệthànhmộtnănglựcvôcùngtrọngyếucóthểhoàntấtmọiviệc.
6.NhẫnNại(Khanti)
NhẫnNạicũngquantrọngnhưTinhTấn.
NhẫnNạiBaLaMậtlàchịuđựngnhữngphiềnnãomàngườikhácgâyrachomìnhvàgánhchịunhữnglỗilầmcủakẻkhác.
BồTáthànhphápNhẫnNạiđếnmứcđộnếuphảicắtđimộtcánhtayhoặcmộtcáichâncũngkhônguấtứckhóchịu.
MộttíchchuyệntrongTúcSanhTruyệnKhantivadiJataka(số313)chothấyrằngkhôngnhữngBồTátvuivẽthọnhậnnhữngkhổhìnhdomộtôngvuasayrượutruyềnlệnhkhôngchútxótthương.Vuaralệnhcắttay,chân,mũi,taicủaBồTát,màNgàivẫnlấytâmtừđốixửvớitànbạo,thànhthậtcầuchúcchovuađượcanlànhhạnhphúc.
Saucùng,ngãlănnằmdàitrênvũngmáu,BồTátthốtlênlờicầunguyện:
![Page 637: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/637.jpg)
"Ngưỡngnguyệnđứcvuađượctrườngthọ.Mặcdầubàntayđộcáccủangườiđãxẻothịtvàcắtchântaytôi,mộttâmhồntrongsạchkhôngkhinàobiếtoángiận."
KhiBồTátbịailàmtổnthươngNgàinghĩrằng:
"Ngườilàmhạitahômnaycólẽđãquenbiếtvớitatrongmộtkiếpsốngquákhứnào,vàvôtìnhhaycốý,tađãcộtoantráivớingườiấy.Cũngcóthểđâylàquảxấumàtađãgieonhântronghồinàotrongdĩvãng.Chínhđâylàkếtquảcủamộthànhđộngbấtthiệncủatatrongquákhứ.Tạisaotatrởlạioángiậnngườilàmhạita?"
NếucókẻngãmạnđếntrêughẹohoặcgâygổvớiBồTát,Ngàicũnggiữtâmbìnhthản.
Vềđứctánhnhẫnnại,trongkinhKakacupamaSutta,ĐứcPhậtdạy:
"Dầucóbọncướpđếnbắtconvàdùnggươmgiáocắtlìataychânconđinữa,hãyluônluôngiữtâmtrongsạch,vìnếuđểchotâmcónhữngtưtưởngkhônglànhtứclàconđãkhônglàmtheođúnglờidạycủaNhưLai.
"Hãytinhtấnrènluyệnchođượcnhưthếnầy:giữtâmluônluôntrongsạch.Khôngkhinàothốtralờixấu.Khoanhồngđộlượng,bimẫnvớitâmtừ.Khôngoángiận,khôngácývớiai.
"Nhữngtưtưởngtừbicủaconphảibaotrùmtấtcảchúngsanh,chođếnnhữngtêncướptànác.Hằngngàycốgắnglàmnhưvậy,consẽrãirakhắpthếgianmộttìnhthươngrộnglớn,baola,mỗingàymộtpháttriển,vôbiên,vôlượng,mộttìnhthươngđemlạianlànhchotấtcảvàcoitấtcảlàmột,đồngnhấtthể."
![Page 638: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/638.jpg)
LàPhậttử,chúngtahãycốgắnghànhphápnhẫnnạivàkhoanhồng.Thayvìthấysựxấuxacủakẻkhác,hãycốgắngtìmcáitốtđẹptrongmọingười,mọivật.
7.ChânThật(Sacca)
ChânThậtlàBaLaMậtthứbảy.
Sacca(chânthật)cónghĩalàgiữtrònlờihứa.ĐólàmộtđặctínhcủaBồTát,luônluônhànhđộngtheolờinóivànóitheohànhđộng(Yathavaditathakari,yathakaritathavadi,nóisaolàmvậy,làmsaonóivậy).
TheoTúcSanhTruyệnHaritaJataka(số431),BồTátkhôngbaogiờthốtramộtlờinàomàchínhNgàikhôngnghĩnhưvậy,vànếuphảiphạmnhằmmộttrongbốnđiềukiêngcữcủangũgiới,Ngàicũngkhônghềnóidối.
ChânThậtlàkimchỉnamcủaBồTát.Ngàitựxemcóbổnphậnphảiluônluôngiữlời.Trướckhihứavớiaiđiềugì,Ngàithậntrọngsuynghĩ.Khiđãthốtralờirồithìquyếtđịnhphảigiữ,dầucóphảihysinhmạngsốngcũngphảiưngchịu.
TrongTúcSanhTruyệnHiriJataka(số363),BồTátkhuyêndạy:
"Phảithựchiệnchokỳđượcnhữngđiềuđãhứa.Phảibiếttừchối,khônghứanhữngđiềukhônglàmđược.Bậcthiệntríthứckhôngmuốnthâncậnvớihạngngườinóidối."
TúcSanhTruyệnMahaSutasomaJataka(số537)cũngcóchéplạitíchchuyệnmộtvịBồTáthysinhmạngsốngđểgiữlờihứa.
"Giốngnhưsaomaimàtathấybuổisángtrêntrời.Ngàynàonhưngàynấy,lặnglẽxuấthiệnnơivịtrícủanó,khôngsaichạy.Nămthángtrôiqua,saomaivẫnyhẹn.Lờinóicủabậcthiệntríthứccũngphảiđúngnhưvậy.Không
![Page 639: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/639.jpg)
khinàolệchkhỏisựthật,khônghềsaihẹn."
BồTátthậtlàchánhtrực,thànhthậtvàtrongsạch.Nghĩsaonóivậyvàluônluôndunghòatưtưởng,lờinóivàviệclàm.
Trongmọiviệc,Ngàiluônluônngaythẳngvàkhônghềsaichạy.Khônggiảdối,khôngchútsaingoagiữathântâmvàlờinóicủaNgài.Đờitưthếnào,đờicôngnhưthếấy,BồTátkhôngdùnglờinịnhbợđểmualòngngườikhác,khônghăngháinhấtthờiđểđượccatụng,khôngkhoekhoangcáitốt,cũngkhôngcheđậyđiềuxấucủamình.Ngàikhentặngnhữngaiđángkhen,chêtráchnhữngngườiđángchê,vàlàmnhưvậy,khôngvịlýdonàokháchơnlàlòngbimẫn.
NhưngBồTátkhôngnóitấtcảsựthật.
SựthậtnàokhôngđemlạilợiíchvàhạnhphúcchongườikhácthìNgàikhôngnóira.Tráilại,sựthậtnàocólợichoaikhác,dầucóbịthiệthạichomìnhđinữa,Ngàicũngnói.
BồTáttôntrọnglờinóicủangườicũngnhưtôntrọnglờinóicủamình.
8.QuyếtĐịnh(Adhitthana)
AdhitthanalàQuyếtĐịnhchắcchắn.SựquyếtđịnhnầygiúpnhiềuchoBồTáthànhcácphápBaLaMậtkhác.TacóthểsosánhphápQuyếtĐịnhvớinềntảngcủamộttòanhàtolớn.Nhờhùnglựccủamộtýchíbấtthối,BồTátphátancácchướngngạingổnngangtrênđường.Ngàimộtmựcngóngay,nhắmthẳngmụctiêu.Bệnhhoạn,phiềnnão,thấtbạiv.v...khônglàmchoNgàichợpmắtlãngquênsứmạngthiêngliêng.
![Page 640: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/640.jpg)
NhưBồTátGotama(CồĐàm),đãquyếtđịnhtừbỏngaivàngvàcuộcđờivươnggiảđểtìmgiácngộhoàntoàn.Trongsáunămtrường,Ngàiphấnđấumãnhliệtphithường,phảichịuđựngbaonhiêukhamkhổvàphảiđốiphóvớibiếtbaonỗikhókhăn.Rồiđếnlúcquyếtđịnh,khicầnsựgiúpđỡbênngoàihơnbaogiờhết,thìnămvịđệtửlạibỏNgàirađi.Ngàivẫnbềnganmộtlòngmộtdạcốgắngthêm,vàcốgắngthêmmãichođếnlúcthànhtựumụctiêucuốicùng.
"Giữarừnggiàmộtmìnhphấnđấu.KhôngcóchilàmlaychuyểnquyếtđịnhcủaNgài,BồTátkhôngkhácnàongọnnúiđávữngchắc.Bãotápphongsươngliênmiêndồndập,núivẫnvữngnhưrồng,chốngchỏitrờicao.
SựquyếtđịnhcủaBồTátcứngnhưsắt,vữngnhưnúi.NgàitựđặtranhữngnguyêntắcđểsốngvàkhônggìlàmchoNgàixalìanếpsốngquycủấy.Khuyếnkhíchlàmđiềuthiệnlàmộtviệcrấtdễ,nhưngkhôngaicóthểxúigiụcNgàihànhđộngngượclạinguyêntắc.LắmkhiBồTátmềmmạivàdịudàngnhưmộttaihoa,cũngcónhiềutrườnghợp,Ngàitỏravữngchắcvàcứngrắnnhưmộttảngđá.
9.TâmTừ(Metta)
TâmTừquantrọngnhấttrongcácBaLaMật.
PhạnngữMetta(Từ)cónghĩalàhiềnlành,hảotâm,từáihaytìnhhuynhđệ.Mettalàlòmhthànhthậtngưỡngnguyệnrằngmỗichúngsanh,khôngtrừbỏsanhlinhnhỏbénào,đềuđượcanvuihạnhphúc.ChínhTâmTừ(Metta)đãthúcgiụcBồTáttừkhướcsựgiảithoátriêngrẽcủamìnhđểcứuđộthanhân.TâmNgàiđãthấmnhuầntìnhthươngvôhạnvôbiênđốivớitấtcả,khôngphânbiệtgiaicấp,chủngtộc,tôngiáo,namnữ.Ngàilàhiệnthâncủatìnhthươngđạiđồng,khônglàmaisợmàcũngkhôngsợai.Nhữngconthú
![Page 641: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/641.jpg)
đơnđộcởgiữachốnrừnglàbạnthâncủaNgàivàchínhnhờsốngchungvớiloàicầmthúmàNgàiđãnuôidưỡngtìnhtươngthân,tươngáiấy.Ngàiluônluônômấptronglòngmộttìnhthươngvôhạnđốivớitấtcảchúngsanh.
TâmTừ(Metta)trongPhậtGiáokhôngphảisựtrìumếnriêngmộtngười(pema),cũngkhôngphảitìnhthươngcóliênquanđếnxácthịt.TheoPhậtGiáo,ngườithùtrựctiếpcủaTâmTừlàlòngoánhậnvàngườithùgiántiếpcủaTâmTừlàlòngtrìumếnluyếnái.Trìumếnsanhlosợvàphiềnmuộn.TâmTừđemlạianvui,hạnhphúc.
NênghinhậnrằngkhithựchiệnTâmTừ,takhôngquênmình.Mettaphảiđượcrảichokẻkháccũngnhưchota.TâmTừkhôngphânbiệt"ta"và"người".TâmTừtrongPhậtGiáobaotrùmtoànthểcànkhônvạnvậtmàtrongđócũngcóta.TúcSanhTruyệnMahaDhammapalaJataka(số385)chobiếtcómộtvịBồTáttuổitrẻkiarảiTâmTừđồngđều,đếnluôncảngườichatànácđãhạlệnhhànhhìnhNgài,đếntênđaophủ,đếnngườimẹthânáiđangxótxathankhóc,vàcũngrảichochínhbảnthântừtốncủaNgài.
TâmTừcóoailựcrấthuyềnbí,vàoailựcnầycóthểgieoảnhhưởngchonhữngngườiởgầnvànhữngngườiởxa.Mộttấmlòngtrongsạchđãrảiranănglựctừáinhưvậycóthểđổidữralành,đổiácrathiện,cóthểlàmchomộtconácthútrởnênngoanngoảnnhưchó,nhưmèo,làmchokẻhungtợnsátnhântrởthànhmộtngườihiềnlànhnhưthánh.
Oailựchuyềnbíấykhôngphảitìmởđâuxalạ.Nónằmtrongphạmvinănglựccủamọingười.Chỉmộtchútcốgắnglàthựchiệnđượcnó.
ĐứcPhậtđãcólầndạy:
![Page 642: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/642.jpg)
"Tasốngtrênmộtngọnnúi,giữađámsàilanghổbáo,vàđểtựbảovệkhôngcógìkháchơnTâmTừcủata.Chungquanhlàsưtử,cọp,beo,nai,hươucácthứ.Ngoàiralàrừngrậmcỏhoang,khôngcóconvậtnàosợtavàtacũngkhôngsợconvậtnào.ChínhoailựccủaTâmTừnângđỡ,bảovệvàgiúptasốngyênổn."
Khitathươngngười,tứcnhiênngườithươngta.Khôngcómộtđộnglựctươngphảnnào,khôngcósựrungđộngthùnghịchnào,khôngcótưtưởngtríangượcnàocóthểvachạmđếnmộtngườiđãđượchàoquangcủaTâmTừbảovệ.Tâmyêntĩnhlàtasốngtrongcảnhthiênđàngvàcảnhthiênđàngấydochínhtatạo.
CóTâmTừlàcóhạnhphúc.SốnglâncậnvớingườicóTâmTừcũngđượchưởngphầnnàotrạngtháimátmẻ.NếuthườngngàytraugiồivàthểhiệnTâmTừbằnglờinóivàhànhđộng,tựnhiênbứcmànngănchậngiữa"ta"và"người"dầndầnbiếnmất,vàcái"ta"sẽđồngnhấtvớitoànthểchúngsanh.Khôngcòn"ta"nữa.Tasẽđồnghóavớitấtcả(Sabbattata).ĐólàmứccùngtộtcủaTâmTừ,Metta.
MộtngườiPhậttửthuầnthànhphảihànhtâm"Từ"đốivớimọichúngsanhvàphảitựmìnhđồnghóavớitấtcả,khôngphânbiệtgiaicấp,tôngiáo,chủngtộc,namnữ.TâmTừtrongPhậtGiáophátanmọichấptrướcgiữangườivàngười.ĐốivớiPhậttửchânchánh,khôngcóngườithânkẻsơ,khôngcókẻthùngườilạ,khôngcóhạngngườibịruồngbỏ,cũngkhôngcóhạngngườicaosangquyềnquýphảisợsệtkhôngdámđộngđến.TâmTừđạiđồngcủaPhậtGiáocăncứtrênsựsángsuốt.TâmTừcủaPhậtGiáoxâydựngtìnhhuynhđệvữngchắcgiữatấtcảchúngsanh:ngườiPhậttửhẳnlàmộtcôngdânthếgiớivậy.
10.TâmXả(Upekkha)
![Page 643: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/643.jpg)
TâmXảlàBaLaMậtthứmười.
PhạnngữUpekkhadohaicăn"upa"và"ikkha"màra."Upa"làđúngđắn,chânchánh,khôngthiênvị."Ikkha"làtrôngthấy,nhậnđịnh,suyluận.VậyUpekkhalàtrôngthấyđúngđắn,nhậnđịnhchânchánh,suyluậnvôtư,khôngluyếnáicũngkhôngghétbỏ.Khôngưathíchcũngkhôngoángiận.
Upekkha(Xả)ởđâykhôngphảilà"vôký"nhưtheonghĩathôngthườngcủanó."Xả"khôngphảilàlạnhlùng,lãnhđạm,khôngmàngđếnthếsự,cũngkhôngphảilàtâmvôký,không-vui-không-buồn.XảBaLaMậtmôncựckỳquantrọng,màcũngrấtkhóthựchành,nhấtlàđốivớihàngcưsĩ,nhữngngườicònphảilănlóctrongthếgianvôthường,biếnđổi.Khinhrẽ,phỉbáng,nguyềnrủa,làthườngtình.Đượcvàthua,danhthơmvàtiếngxấu,catụngvàkhiểntrách,lợilộcvàlỗlã,đaukhổvàhạnhphúcđềulànhữngviệcthườngxảyratrongđời.Giữanhữngthăngtrầmcủathếsự,BồTátluônluôngiữtâmbìnhthản.Giữanhữngcơngiôngtốcủatrườngđời,BồTátkhônghềxúcđộng.Nghiệpcứngrắnvàvữngchắcnhưtảngđátosừngsữnggiữatrời.ĐólàTâmXả.
Khôngvuicũngkhôngbuồn.Đượccatụnghaybịchêtrách,BồTátluônluônthảnnhiên,vữngnhưvoi,mạnhnhưhổ.TiếngđộngkhônglàmNgàirunsợ.MiệnglằnlưỡimốikhônglàmNgàixúcđộng.Nhưgió,thổingangmànglướimàkhôngbịvướngtronglưới,Ngàisốnggiữachợngườimàkhôngluyếnáinhữnglạcthúhuyềnảovàvôthườngcủađờingười.Nhưhoasen,từbùndơnướcđục,vượtlêntrênbaonhiêuquyếnrũcủathếgian,Ngàiriêngsốngtrongkhôngkhítựdo,luônluônyêntĩnh,luônluôntinhkhiếtvàanvui.
![Page 644: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/644.jpg)
"Tronghạnhphúc,trongphiềnlụy,lúcthăng,lúctrầm,taphảigiữtâmnhưđất.Cũngnhưtrênđấttacóthểvấtbấtluậnthứgì,dầuchua,dầungọt.dầusạch,dầudơ,đấtvẫnthảnnhiên,mộtmựctrơtrơ.Đấtkhônggiận,cũngkhôngthương."
MộtđặcđiểmquantrọngkháccủaBồTátlàđứctánhcôngminh,chánhtrực.Tronglúcxétđoán,NgàigiữđượctâmXảnênkhôngbịảnhhưởngcủathamdục(chanda),sânhận(dosa),sợsệt(bhaya)vàsimê(moha)làmmùquáng.
XuyênquamườiphápBaLaMậtmàmộivịBồTátđềucốgắngthựchànhđếntộtđộ,tacoithểnóirằngcuộcsốngcủamộtvịBồTátlàgươnghysinhcaocảvềkỷluậtnghiêmkhắc,làtừbỏtấtcảnhữnggìtrầntục,làgiácngộhoàntoàn,lànhẫnnhục,chânthật,khôngngừngkiêntrìnỗlực,làmộtýchísắtđá,mộttinhthầnvữngchắcvàhoàntoànbìnhthản.
NgoàimườiBaLaMật,BồTátcònphảigiữtrònbađứchạnh(cariya)là:
1. BuddhiCariya,làmviệcthiệnvớitrítuệluônluônsángsuốt,2. NatyatthaCariya,tíchcựchoạtđộngđểtạoanlànhchothânnhân
quyếnthuộc,và3. LokatthaCariya,phụcvụtấtcảchúngsanhđểhướngthếgianvềchỗ
toànthiện.
Trongbahạnh,hạnhthứnhìlàtạoanlànhchothânbằngquyếnthuộc.Đâykhôngphảilàthiênvị,đặtbàconthânthuộclêntrênngườikhác,màchỉvìnhữngngườinầygầngũi,thâncậnhơn.Đâykhôngphảilàmộthànhđộngíchkỹ,màlàmộtviệclàmhợplý.Giữtrònbađứchạnhtốtđẹpvàthựchành
4
![Page 645: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/645.jpg)
đúngđắnmườiBaLaMật,trôidạtđóđâytheodòngnghiệplực,sanhtử,tửsanhtrongvôlượngkiếp,BồTátdầndầnvượtquanhữngcơnbãotápcủabiểntrầmluânsanhtửtriềnmiên.
CókhiBồTáttáisanhlàmTrờiĐếThíchhoặcmộtvịTrờitươisángnào.Lúckhác,Ngàitrởpxuốnglàngườisanghayhèn,hoặctrởlạilàmthúđểrồisaucùng,khiđãthựchiệntrònđủmườiphápBaLaMật,NgàisanhlêncungtrờiTusita(ĐấuXuất).NơiđâyNgàichờđủduyênkỳ,trởxuốngtrầngianlầncuốicùngđểhoàntấtgiaiđoạntiếnhóađếnbậcChánhĐẳngChánhGiác(SammaSambuddha).
KhôngnênlầmtưởngBồTátcốýtáisanhtrongnhiềucảnhgiớikhácnhauđểthâuthậpkinhnghiệm.Khôngaitránhkhỏiđịnhluậtnghiệpbáo,vàchỉcóluậtNhânQuảquyếtđịnhkiếpsốngvịlaicủamộtchúngsanh.ChỉcóchưPhậtvàchưvịALaHánlàkhôngcòntạonghiệpmớivàkhôngcònbịluânhồiquảbáo.
Tuynhiên,nhờphướcbáudồidào,BồTátcũngcóvàioailựcđặcbiệt.ThídụnhưkhisanhvàocảnhPhạmThiênmàđờisốngởcõinầydàithămthẳm,Ngàicóthểdùngýlựcmạnhmẽ,chấmdứtđờisốngởđóvàtáisanhvàomộtcảnhgiớicóthểhànhmườiBaLaMậtdễdànghơn.
ChúgiảiTúcSanhTruyện(Jataka)ghichéprằngngoàicảnhgiớimàBồTátcóthểdùngchílựcchuyểnkiếptáisanhvàođó(adhimutti-kalakiriya,cáichếttheoýmuốn)còncómườitámcảnhgiớikhácmàmộtvịBồTát,dầumuốndầukhông,khôngbaogiờtáisanhvào.ThídụnhưNgàikhôngthểtáisanhvàohoàncảnhcâmhayđiếc,hoặclàmmộtchúngsanhhoàntoàntàkiến(niyatamicchaditthi)tứclàkhôngtintưởngnơiđịnhluậtnhânquả.BồTátcóthểtáisanhvàocảnhthú,nhữngdướihìnhthứcmộtconthúkhônglớnhơnvoivàkhôngnhỏhơnchimmỏnhác.
![Page 646: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/646.jpg)
Ngàicóthểbịsađọavàomộttrongbốnkhổcảnh(apaya)nhưngkhôngđếnnổiphảilâmvàotrạngtháicựckỳkhổsởcủacảnhnầy.BồTátkhôngtìmcáchtáisanhvàocảnhVôPhiênthiên(Suddhavasa)làcảnhgiớimàchưvịANaHàm,saukhibỏxác,vềđóannghỉtrướckhiđạtthànhquảvịALaHán.NgàicũngkhôngmuốntáisanhvàonhữngcảnhgiớiVôsắc(arupaloka)vìnơiđâykhôngcócơhộiđểphụcvụ.
Talạicóthểhỏi:"MộtvịBồTátcóbiếtrằngtrongvôlượngkiếpluânhồi,NgàisẽtrởthànhPhậtkhông?"
Đôikhibiết,lắmlúcNgàicũngkhôngbiết.TheoTúcSanhTruyện(Jataka),BồTátGotamabiếttrướcrằngsaukhitậnlựccốgắng,NgàisẽđắcQuảPhật.TruyệnVisayhaSettiJataka(số340)chéprằngmộtngàykiaTrờiĐếThích(Sakka)đếnđảnhlễĐứcPhậtvàhỏitạisaoĐứcPhậtlạicótâmlựcvôcùngvôtậnnhưvậy.ĐứcPhậttrảlờirằngvìNgàikhôngcóýđịnhriênghưởngmộthồngânnàotrongTamgiới(DụcGiới,SắcGiới,VôSắcGiới)màmụcđíchcủaNgàilàchứngĐạoQuảTốiThượng,ChánhĐẳngChánhGiác.
Tráilại,trongvàikiếpkhác,chẳnghạnnhưkiếplàmJotipala ,chẳngnhữngNgàikhôngnhớđếnchínguyệncaocảcủamìnhmàlạicònxúcphạmđếnmộtvịPhật,ĐứcPhậtKassapa.CũngnênnóithêmrằngchínhĐứcPhậtKassapađãkhaitâmđiểmđạo,thọkýchoNgàilầncuốicùng.
Chúngtalànhữngngườiđãtậndụngđờisốngquýbáunầyđểphụcvụthếgian,chúngtacũngcóthểtrởthànhmộtvịBồTát.KhôngnênnghĩrằnglýtưởngcủaBồTát,hayBồTátĐạo,chỉdànhriêngchomộthạngngườixuấtchúng.Cáichimàmộtngườilàmđược,ngườikháccũngcóthểlàmđược.Miễnlàcóđủhùnglựcvàcốgắngcầnthiếtthìviệcchicũngcóthểthànhtựu.
5
![Page 647: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/647.jpg)
Vậy,cũngnênnỗlựctíchcựclậpcôngbồiđứcđểtạotrạngtháianlànhchotavàchokẻkhác.Vàcũngnênchọnlấylýtưởngphụcvụcaocảvàtoànthiệnlàmụctiêuchođờisống.
Phụcvụđểtrởnênhoàntoànvàhoàntoànđểphụcvụ.
Chúthích:
."Parami"dochữ"param"cónghĩalà"phíabênkia",haysựsángsuốt,sựgiácngộ,vàchữ"i"là"đi".Theonghĩatrắng,"parami"làcáigìcóthểđưataquabờbênkia,đáobỉngạn.Phạnngữ"patamita"đượcdùngtrongnghĩanầy.↩
.BaLaMậtcó10pháp.Mỗiphápchialàm3hạng:Paramithuộcvềtàisản,sựnghiệp,vợcon;Uparami,thuộcvềmộthaynhiềubộphậntrongcơthể;vàParamatthaparami,thuộcvềmạngsống.
NhưTrìGiớiBaLaMậtcũngcó3hạng:Silaparami,làhysinhtàisản,sựnghiệphoặcvợconđểgiữtròngiớiluật;Silauparamilàhysinhmộtbộphậntrongthânthểđểgiữtròngiớiluật;vàSilaparamatthaparamilàhysinhmạngsốngđểgiữgiớiluậttrongsạch.
Nhưthế,mỗiBaLaMậtđềucó3hạng;cộngchungtấtcảcó(10x3)=30BaLaMật.↩
.BảndịchđoạnnầycủasáchThanhTịnhĐạođượcbàHồThịLinhsắpthànhvănvần.↩
.Warren,BuđhisminTranslations.↩
.MajjhimaNikaya,GhatikaraSutta,Kinhsố81.↩
1
2
3
4
5
![Page 648: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/648.jpg)
![Page 649: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/649.jpg)
TứVôLượngTâm
Đượcsanhtrongcảnhngườithậtlàhyhữu.Đờisốngcủachúngsanhquảlàkhốnkhổ.Chớđểlỡmấtcơhộinầy.
KinhPhápCú
Conngườilàmộtchúngsanhhuyềnbícónhiềutiềmnăngphithường.
Cóhainănglựctráingượcluônluôntiềmtàngngủngầmtrongmỗingười.Một,hướngvềtrạngtháicaothượngtrongsạch,đặctínhcủabậcthánhnhânvàmột,hướngvềnhữngđiềutộilỗinhơbẩn,củakẻsátnhântànbạo.Cảhaitiềmlựcnầyđềucóthểphátsanhbấtngờvớimộtsứcmạnhvôcùnghùnghậu.Xuấtpháttừđâu?Nàoaibiết.Chỉbiếtrằngnóluônluônnằmbêntrongta,nhiềuhayít,mạnhhayyếu,tùytrườnghợp.
Trongguồngmáyphứctạpcủaconngười,cócáitâmvôcùngdũngmãnh.Tâmchứađựngmộtkhotàngđứchạnhvàmộthầmtậtxấu.Ngườibiếtvunbồiđứchạnhlàmộtphướclànhchonhânloại.Kẻbịtậtxấuchiphốilàmộtđạihọa.
Nhữngaicóchíhướngtrởthànhbậcvĩnhâncaothượngvàhữuích,nhữngaimuốnvượtlêntrênđámđôngquầnchúngđểphụcvụnhânloạibằngcáchnêugươnglànhtrongsángvàbanbốnhữnglờidạyhữuích,nhữngaimuốntậndụngcơhộiquýbáuđượcsanhlàmngười,đềucốgắnggiacônggộirửacáctậtxấucònlạivàpháttriểnnhữngđứchạnhđangngủngầmtrongtâm.
Khikhaitháchầmmỏlàmộtđiềukhó.Đểtìmmỏkimcương,mỏdầu,haymộtnhiênliệuquýbáukhác,conngườiphảitốnhaobiếtbaonhiêutiềncủavàcônglao,phảitrãiquabiếtbaohiểmnguygiankhổ,đôikhiphảihysinhcảmạngsống,đểđàosâutrongđất.Nhưng,đểkhaitháckhotàngvôgiá
![Page 650: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/650.jpg)
đangngủngầmbêntrongmình,chỉcầnkiêntrìcốgắngvànhẫnnạigiacông.Mọingười,dầutraihaygái,sanghayhèn,đềucóthểchuyêncầnnỗlựcvàkiêntâmtrìchíđểthâuthậpsựnghiệpquýbáukia,vìđókhôngphảilàmộtdisảndoôngchatruyềnlại.
Thếthường,tacoitậtxấucủaconngườilàthiêntánhngẩunhiênbộcphát.Âucũnglàmộtđiềulạ!Cũnglạthay,tuyrằngđốichiếuvớimỗitậtxấucómộtphẩmhạnhxácthựcmàmọingườiđềucóthểthọhưởng,talạikhôngcoiphẩmhạnhấylàthôngthường,phảicó.
Sânhận(Dosa)làmộttậtxấucósứctànphávôcùngkhốcliệt.Đốidiệnvớilòngsân,tâmTừ(Metta)làmộtđứcđộnhẹnhàngêmdịulàmchoconngườitrởnêncaothượng,tuyệtluân.
Hungbạo(Himsa)làmộttậtxấukhácđãgâynênbiếtbaotộiácvàbiếtbaohànhđộngbạotàntrênthếgian.TâmBi(Karuna)làvịthuốccônghiệuđểtiêutrừbệnhhungbạo.
Ganhtỵ(Issa)làchấtđộcchocơthể,vừalàđộnglựcthúcđẩyconngườivàonhữngcuộcganhđuanhơbẩnvànhữnghoàncảnhtranhchấphiểmnguy.PhươngthuốctrịliệunhiệmmàuvàcônghiệunhấtđểtrịbệnhganhtỵlàtâmHỷ(Mudita).
Bámníuvàonhữnggìưathích,vàbấttoạinguyệnvớinhữngđiềukhôngvừalònglàmchotâmmấtbìnhthản.DosựpháttriểntâmXả(Upekkha),haitệđoạntrênsẽbịtiêudiệtdầndần.
Phạnngữ"BrahmaVihara"cónghĩalàlốisốngcaothượng,trạngtháicaosiêu,hoặcchổnươngtựacủabậcthánhnhân.TagọilàTứVôLượngTâm.
TứVôLượngTâmgiúpconngườitrởnêntoànthiệnvàcólốisốngcủabậcthánh,trongkiếphiệntại.TứVôLượngTâmcókhảnăngbiếnđổingườithườngrabậcsiêunhân,phàmrathánh.
![Page 651: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/651.jpg)
NếumỗingườiđềucốgắngcôngthựchànhTứVôLượngTâm,khôngphânbiệttôngiáo,chủngtộc,namnữv.v...quảđịacầunầysẽtrởthànhmộtthiênđàng,trongđótấtcảchúngsanhchungsốnganvuitrongtìnhhuynhđệ,vàmỗingườisẽlàmộtcôngdânlýtưởngtrongmộtthếgiớithanhbìnhanlạc.
Bốnđứcđộcaothượngấycũngđượcgọilà"Appamanna",rộnglớnbaola,vìTừ,Bi,Hỷ,Xảkhôngbờbến,khôngbiêncương,khôngbịhạnđịnh.TứVôLượngTâmbaotrùmtấtcảchúngsanh,khôngtrừbỏmộtsanhlinhnhỏbénào.Từ,Bi,Hỷ,Xảlàvôlượng,vôbiên.
Dầutheotôngiáonàohayhấpthụvănhóanào,mỗingườiđềucóthểtraugiồibốnđứcđộnhẹnhàngêmdịuấyđểtrởnênmộtphướclành,chomìnhvàchokẻkhác.
1.TâmTừ(Metta)
Trạngtháicaothượngđầutiênlàtâm"Từ",tiếngPalilàMetta,SanskritlàMaitri.
NghĩatrắngcủaMettalàcáigìlàmcholòngtaêmdịu.Mettalàtâmtrạngcủangườibạntốt.Mettalàlòngthànhthậtướcmongrằngtấtcảchúngsanhđềuđượcsốnganlànhhạnhphúc.Mettacókhicũngđượcđịnhnghĩalàlòngmongmỏichânthànhcủangườibạnhiền,thànhthậtmuốnchobằnghữumìnhđượcanvuihạnhphúc.
TâmTừphảiđượcrãikhắpđồngđềuchomọichúngsanh,phảibaotrùmvạnvật,phảisâurộngvàđậmđànhưtìnhthươngcủabàtừmẫuđốivớingườiconduynhất,sănsóc,bảobọccon,dầunguyhiểmđếntánhmạngcũngvuilòng.
MettaSutta(KinhTừBi).
![Page 652: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/652.jpg)
SosánhtâmTừvớitìnhmẫutửtrongđoạnkinhMettaSutta(kinhTừBi),ĐứcPhậtkhôngđềcậpđếnlòngtrìumếnítnhiềuvịkỷcủangườimẹ.Ngàichỉnhắmvàosựmongmỏithànhthậtcủabàmẹhiền,mongmuốnchongườiconduynhấtcủamìnhđượcsốnganlành.
TâmTừ(Metta)khôngphảisựyêuthươngthiênvềxácthịt,cũngkhôngphảilòngtrìumến,luyếnáimộtngườinào.Tìnhdụcvàluyếnáilànguyênnhâncủabaonhiêuphiềnmuộn.
TâmTừ(Metta)khôngphảilàtìnhthươngriêngbiệtđốivớilánggiềng,bởivìngườicótâmTừkhôngphânbiệtngườithân,kẻsơ.
TâmTừ(Metta)khôngphảichỉlàtìnhhuynhđệrộngrãigiữangườivàngười,màphảibaotrùmtấtcảchúngsanh,khôngtrừbỏsanhlinhbénhỏnào,bởivìloàicầmthú,cácngườibạnxấusốcủachúngta,cũngcầnnhiềuđếnsựgiúpđỡvàtìnhthươngcủata.
TâmTừ(Metta)khôngphảilàtìnhđồngchí,khôngphảilàtìnhđồngchủng,khôngphảilàtìnhđồnghương,cũngkhôngphảilàtìnhđồngđạo.
Tìnhđồngchíchỉbiếtnhữngngườicùngmộtchíhướngchánhtrị,mộtchủnghĩa,haymộtđảngpháinhưDânChủ,CộngHòa,XãHộiv.v...
Tìnhđồngchủngchỉgiớihạngiữanhữngngườicùngmộtchủngtộc,mộtdamàu.
Tìnhđồnghươngchỉcógiữanhữngngườicùngmộtquốcgia.Đôikhivìtìnhđồngchủngconngườinhẫntâmtànsátđếnđànbàvàtrẻcon,chỉvìnhữngngườivôtộinầykhôngđượcdiễmphúccóđôimắtxanhvàtócvàngnhưhọ.Ngườidatrắngcócảmtìnhriêngvớingườidatrắng.Ngườidađencócảmtìnhriêngvớingườidađen,ngườidavàngvớingườidavàng,ngườidađỏvớingườidađỏv.v...Cũngcókhivìmộtmặccảmnào,mộtdântộcđemlòngnghikỵvàlosợmộtgiốngdânkhác.Lắmlúc,đểchứngminhrằng
![Page 653: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/653.jpg)
dântộcmìnhcaotrổihơndântộckhác,conngườikhôngngầnngạidùngnhữngphươngtiệntànácnhưgâychiếntranh,dộibom,nhãđạn,tiêuhủycảtriệusanhlinh.NhânloạingàynayvẫnkhôngbaogiờcóthểquênnhữngthảmtrạngđãxảydiễntrongthờiThếChiếnThứNhìvừaqua.
Cùngmộtquốcgia,cũngcónhữngtâmtrạnghẹphòi,hợplạithànhtừngnhómđểgâynêncáimàchúnggọilàtìnhhuynhđệgiữanhữngngườicùngmộtgiaicấpxãhội,mộtthứtìnhthươngchỉnằmvỏnvẹntrongphạmvinhỏhẹpcủamộtsốngườicóquyềnthế,đểđànápmộthạngngườikhácđếnđộkhôngchophéphọhưởngnhữngnhânquyềnsơđẳng,chỉvìnhữngngườinầyrủirophảisanhtrưởngtrongmộtgiaicấphạlưu.Chínhhạngngườithượnglưukiamớiđángthươnghại,vìhọlànhữngngườichỉbiếtsốnghẹphòibưngbít.
TâmTừ(Metta)cũngkhôngphảilàtìnhhuynhđệgiữanhữngngườicùngmộttôngiáo.Bởisựhiểubiếthẹphòi,gọilà"tìnhđồngđạo",baonhiêuđầungườiđãrơi,baonhiêuvĩnhânđãbịtùđàyvàđốixửkhắcnghiệt.Bởitìnhđồngđạohẹphòi,baonhiêungườiphảibịthiêusốngmộtcáchtànnhẫnchỉvìthànhthậtnóilênýtưởngcủamình.Baonhiêuhànhđộnghungbạo,baonhiêuchiếntranhtànkhốc,đãlàmhoenốlịchsửnhânloạicũngvìtìnhđồngđạohẹphòi.
Chođếnthếkỷthứhaimươinầymàngườitacholàsángsuốt,nhânloạivẫncònchứngkiếnnhữngvụtranhchấpvõtrang,mànguyênnhânchỉvìnhữngngườitheotôngiáonầykhôngépbuộcđượcnhữngngườikháctưtưởngnhưmình.Conngườighenghétnhau,thùhậnnhau,chémgiếtlẫnnhau,chỉvìkhôngcùngchungsốngđượcvớinhaudướimộtnhãnhiệu.
Nếuvạnnhất,vìkhôngđồngtínngưỡngmànhữngngườikháctôngiáovớinhaukhôngthểnhìnnhaunhưanhchịemtrongmộtđạigiađình,thìsứmạngcủatấtcảcácvịgiáochủtrênthếgiannầyhẳnthậtđãthảmbạichua
![Page 654: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/654.jpg)
cay.
TâmTừêmdịuvượthẳnlêntrêncáctìnhhuynhđệhẹphòiấy.PhạmvicủatâmTừkhôngbờbến,khôngbiêncương,khônghạnđịnh.TâmTừkhôngcóbấtluậnmộtloạikỳthịnào.NhờtâmTừmàtacóthểxemtấtcảchúngsanhlàbạnhữu,vàkhắpnơitrênthếgiannhưchỗchônnhaucắtrún.Tựahồnhưánhsángmặttrời,baotrùmvạnvật,tâmTừcaothượngrãikhắpđồngđềuphướclànhthâmdiệuchomọingười,thâncũngnhưsơ,bạncũngnhưthù,khôngphânbiệtgiàunghèo,sanghèn,namnữ,hưhènhayđạođức,ngườihaythú.
NgườicótâmTừvôlượngvôbiênnhưthếấylàĐứcPhật,NgàiđãtậntâmtạoanlànhhạnhphúcchotấtcảnhữngngườithânyêukínhmộNgàicũngnhưnhữngngườiganhtỵ,oánghét,vànhữngngườiâmmưuámhạiNgài.
TâmTừcủaĐứcPhậtđốivớiRahula(LaHầuLa),conNgài,khôngcóchútgìkháchơnlàđốivớiDevadatta(ĐềBàĐạtĐa),ngườiđãcoiNgàilàthùnghịchvàvớiĐạiĐứcAnanda(ANan),vịthịgiảthântínrấtkínhmếnNgài...
TâmTừbaolarộngrãi,đồngđều,đốivớichínhmìnhcũngnhưđốivớinhữngngườithâncận,nhữngngườikhôngquenbiết,vànhữngngườicóácýđốivớimình.Nhưchàngkiađitrongrừngvớimộtngườibạn,mộtngườikhôngquenbiết,vàmộtngườithù,gặpmộttướngcướpdữtợn.Têncướpquyếtđịnhphảigiếtmộtngười.NếuanhchàngchịuhysinhmạngsốngđểcứucácbạnđồnghànhthìraanhthiếutâmTừđốivớichínhmình.NếuanhtínhrằngmộttrongbangườikiađángchịuhysinhthìanhlạikhôngcótâmTừđốivớingườiấy.
TâmTừlànhưvậy.Cólòngtừáiđốivớingườikháckhôngcónghĩalàphảiquênmình.Hysinhmạngsốngmìnhvìmộtlợiíchnàolàmộtđứcđộcaothượngkhác,vàkhôngchấpngãlàmộtloạitâmcaothượngkhácnữa.Đólà
![Page 655: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/655.jpg)
quanđiểmtếnhịmàtakhôngnênlầmlộn.
NgườithựchiệntâmTừđếnmứccùngtộtsẽthấymìnhđồnghóavớitấtcảchúngsanh,khôngcónsựkhácbiệtgiữamìnhvàngười.Cáigọilà"Ta"lầnlầnmởrộng,lantràncùngkhắpcànkhônvạnvật.Mọisựchiarẽđềutiêutan,biếnmấtnhưđámsươngmờtrongnắngsáng.Vạnvậttrởthànhmột,đồngthể,đồngnhất.
Thậtrakhôngcóngônngữnàodiễntảđúngnghĩachữ"Metta"trongtiếngPali.Thiệný,từái,hảotâm,bácái,lànhữngdanhtừtạmgọilàđồngnghĩavớiMettamàthôi.
NghịchnghĩavớiMettalàsânhận,ácý,thùoán,ghenghét.TâmTừvàsânhậnkhôngthểcùngphátsanhcùngmộtlúc.ThùoáncũngkhôngcóthểchứađựngMetta.
ĐứcPhậtdạyrằng:
"Khôngthểlấythùoánđểdiệtsânhận,chỉcótâmTừmớidậptắtlòngsân."
Khôngnhữngdậptắtđượclòngsân,tâmTừ(Metta)còndiệttrừcácmầmtưtưởngbấtthiệnđốivớingườikhác.NgườicótâmTừ(Metta)khôngbaogiờnghĩđếnlàmhại,làmgiảmgiátrị,hoặcbàixíchai,khôngbaogiờsợai,cũngkhôngbaogiờlàmaisợ.
KẻthùgiántiếpthườngmanglốtbạncủatâmTừmộtcáchsâuẩnbấtngờlàlòngtrìumếnvịkỹ.Nếuquanniệmkhôngđúng,tâmTừcóthểdễdàngtrởthànhluyếnái.Kẻthùgiántiếpnầythậtlàtếnhịmàcũngthậthiểmđộc.Nóhànhđộngnhưmộtngườiẩnnúptrongrừngsâuhayởsaumộtsườnnúiđểchờcơhợiámhạimộtngườikhác.Trìumếnđemlạiđaukhổ.TâmTừchỉtạoanlànhhạnhphúc.
![Page 656: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/656.jpg)
Đâylàđiểmtếnhịmàtakhôngnênhiểulầm.Chamẹthươngyêutrìumếncon,contrìumếnthươngyêuchamẹ,vợmếnchồng,chồngmếnvợ.Tìnhthươngvàtâmluyếnáigiữanhữngngườithânyêulàlẽthường,làmộtsựkiệntựnhiên.Thếgiankhôngthểtồntạinếukhôngcótìnhthương.Nhưngtìnhthươngluyếnáiluônluôníchkỷ,hẹphòi,khôngsánhđượcvớitâmTừlàtìnhthươngđồngđềuđốivớitấtcảchúngsanhtrongvũtrụbaola.Dođó,tâmTừkhôngđồngnghĩavớitìnhthươngíchkỷ.
CốýmongmuốnlàmchokẻkhácđượcyênvuilàđặcđiểmquantrọngcủatâmTừ.NgườicótâmTừluônluôncốgắngtạoanlànhchotấtcảchúngsanh,chỉthấynhữnggìtốtđẹpnơimọingườivàkhôngbaogiờnhìnphầnxấuxahưhỏngcủamộtai.
TâmTừđemlạinhiềuquảphúc:
1. NgườicótâmTừluônluônngủđượcanvui.Ngủvớitâmtrạngthơthới,khônggiậnhờn,khôngloâusợsệt,tựnhiêngiấcngủsẽđếndễdàng.Mỗingườiđềucóthểkinhnghiệm.NgườicótâmTừnhắmmắtlàngủ,vàngủngonlành.
2. Khingủvớitâmanlành,tựnhiênlúctỉnhgiấc,thứcdậycũngvớitâmanlành,vớigươngmặtvuivẽ.
3. NgườicótâmTừkhôngchiêmbaomộngmị,thấynhữngđiềuxấuxa,ghêtợn.Dầucónằmmộngcũngthấyđiềulành.
4. NgườicótâmTừđốivớikẻkhác,tấtnhiênsẽgặtháinhữngtìnhcảmưuáicủamọingười.Khinhìnvàogương,nếumặttavuivẽhiềnlành,phảnánhcủanósẽhiềnlànhvuivẽ.Tráilại,nếumặttacaucóquạuquọ,phảnảnhcủanóắtcũngcaucóquạuquọ.Cùngmộtthếấy,thếgianbênngoàilàphảnánhcủanhữnghànhvi,tưtưởngthiệnhayáccủaconngười.Ngườihènhạxấuxachỉbiếtnhìnvàotộilỗicủakẻkhác.MộtthihàongườiAnhđãviếtranhữngdòngthơrấtđẹpđẽvàthâmthúycónhiềuýnghĩa:
![Page 657: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/657.jpg)
TôinhìnanhtôiquakínhhiểnvicủasựChỉTríchvàtôinói."Anhtôiquảthậtthôlỗ!"NhìnanhtôiquakínhviễnvọngcủasựKhinhBỉvàtôinói."Anhtôiquảthậtbénhỏthấphèn"Rồitôinhìnvào"TấmGươngChânLý"Vàtôinói,"Anhtôithậtgiốnghệtnhưtôi."
Trongconngườitốtnhấtcũngcónhữngđiểmkhuyết,màtrongconngườixấunhấtcũngcónhữngđiểmtốt.Tạisaotachỉnhìnphầnxấuxatộilỗimàkhôngđểýđếnphầntốtcủangười?Nếumỗingườiđềunhìnvàophầntốtđẹpcủanhau,nhânloạiđãtìmđượcnguồnhạnhphúcdồidàovậy.
5. NgườicótâmTừchắcchắnlàbạnthâncủanhânloạimàcũnglàbạnthâncủatấtcảchúngsanh.Loàicầmthúcũnglấylàmvuithíchđượcsốnggầnnhữngbậchiềnnhânđạođức.Càcvịtusĩsốngđơnđộcmộtmìnhởchốnrừngsâu,giữađámsàilanghổbao,chỉnhờcótâmTừđểtựbảovệ.ĐứcPhậtcólầnnóirằng:
"NhưLaisốngtrênmộtngọnnúi,giữađámsưtử,cọp,beo,naihươu,cácthứ,giữarừngrậmcỏhoang.KhôngmộtconvậtnàosợNhưLaimàNhưLaicũngkhôngsợconvậtnào.ChínhnhờoailựccủatâmTừnângđỡ,bảovệvàgiúpNhưLaisốngyênổn."
6. Khithựchànhđúngmức,tâmTừcókhảnăngđổidữralành.ThuốcđộckhônghạiđượcngườicótâmTừ,ngoạitrừtrườnghợpngườiấyphảitrảmộtnghiệpxấuđãtạotrongquákhứ.TâmTừgiúphànhgiảthêmsứckhỏevàngănngừanhữngảnhhưởngxấuxatừbênngoài.Tưtưởngđộcácđầuđộcconngười.Tưtưởngtrongsạchgiúpconngườitrởnênlànhmạnh.KinhsáchcóchéplạichuyệnbàSuppiya,
![Page 658: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/658.jpg)
mộttínnữgiàulòngbimẫnvàcótâmđạonhiệtthành.BàSuppiyamangmộtvếtthươngnặngtrênvế.Hômnọ,ĐứcPhậtđibátđếntrướcnhà,đượcchồngbàchobiếtrằngbàđanglâmbệnhkhôngthểrađảnhlễNgài.ĐứcPhậtbảocứđưabàra.Bàcốgắngđilầnracửa.VừathấymặtĐứcPhật,vếtthươngbàbỗngdưnglànhlại,bàtrởnênkhỏemạnhnhưthường.ChínglòngthànhkínhtrongsạchcủabàkhiđượcdiệnkiếnĐứcPhật,hợpvớinănglựccủatâmTừmàĐứcPhậtrảiđến,đãcứubàkhỏibệnh.
MộtđoạnkinhkhácthuậtrằngkhiĐứcPhậttrởvềquênhàlầnđầutiên,conNgàilàRahula(LaHầuLa),lúcấyvừalênbảy,đếngầnNgàivàbạch:
"BạchđứcXaMôn,chỉcáibóngcủaNgàicũngđủlàmconmátmẽlạthường."
TâmTừcủaĐứcPhậtbaotrùmlấycậubéRahulavàcómộtnănglựchấpdẫnmạnhmẽlàmchocậuvôcùngcảmkích.
7. NgườicótâmTừluônluônđượcchưThiênhộtrì.
8. TâmTừđượcantrụdễdàng,vìkhôngbịnhữngtưtưởngtráingượckhuấyđộng.Vớitâmthanhbìnhanlạc,ngườicótâmTừsẽsốngởcõitrời,vàcõitrờiấychínhtatạota.ChíđếnnhữngailâncậntiếpxúcvớingườicótâmTừcũngchứngnghiệmđượcphướclànhấy.
NgườicótâmTừgươngmặttươisángvìgươngmặtlàphảnánhcủanộitâm.Lúcgiận,máutrongcơthểchạymaugấpđôibalầnlúcbìnhthường,trởnênnóng,dồnlênlàmđỏmặttíatai.TâmTừtráilạilàmloạichotinhthầnvuivẽ,thâncócãmgiácthoảimáianlành,máuđượcthanhlọctrongsạchvàgươngmặthiềntừdễmến.KinhsáchchéprằngsaukhiĐứcPhậtthànhtựuĐạoQuảPhật,tronglúcngồi
![Page 659: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/659.jpg)
thamthiền,suyluậnvềphápNhânQuảTươngQuan(Patthana),tâmhoàntoànantrụvàmáutrongcơthểtuyệtđốithanhtịnh.Lúcấy,từbêntrongphápthânNgàipháttủaranhữngánhhàoquangxanh,vàng,đỏ,trắng,vàmàucam,baophủlấyNgài.
9. NgườicótâmTừđếnlúclìađờicũngđượcanvui,vìtronglòngkhôngchứachấptưtưởngsânhận.Saukhitắtthở,gươngmặttươitỉnhấylàphảnánhcủasựrađivuivẽantoàn.
10. Chếtanvui,ngườicótâmTừsẽtáisanhvàocảnhgiớinhànlạc.
NếuđãđắcThiền(Jhana),ngườiấysẽtáisanhvàocảnhgiớicủachưPhạmThiên.
NăngLựcCủaTâmTừ(Metta)
Ngoàinhữnglợiíchcótánhcáchvậtchất,tâmTừcòncónănglựchấpdẫnmạnhmẽphithường.TâmTừcóthểgieonhữngảnhhưởngtốtđẹptừxađếnmộtngườikhác.Mọingườiđềucảmthấyyênvuikhiởgầnngườilành.
Mộthôm,ĐứcPhậtđếnchỗnọ.TronghàngcácthânhàođếnđảnhlễNgài,cómộttrưởnggiảtênRoja,trướckialàbạnthâncủaĐứcAnanda.ThấyRoja,ĐạiĐứcAnandanói:"SưlấylàmvuimàthấyRojahômnayđếnđâyđảnhlễramắtchàomừngĐứcPhật."Rojaliềntrảlời:"ThậtratôiđếnđâykhôngphảitỏlòngthànhkínhĐứcPhật.SởdĩchúngtôiđếnđâyhômnaylàvìchúngtôiđánhcuộcvớinhaurằngngườinàokhôngđếnđảnhlễĐứcPhậtsẽbịphạtnămtrămđồngvàng.Chínhvìsợmấttiềnmàtôiđến."
ĐứcAnandalấylàmthấtvọng,đếnbạchtựsựchoĐứcPhậtrỏvàxinNgàitếđộngườibạnthâncủamình.ĐứcPhậtliềnrãitâmTừđếnRoja,rồitrởvềtịnhthất.
![Page 660: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/660.jpg)
LúcấyRojathấykhắpthânchâumìnhđượmnhuầnmộtluồngcảmxúcmátmẽlạthường,dườngnhưtừĐứcPhậtđưađến.Bịcảmkíchquámạnh,chàngkhôngthểcưỡngkhánglạiýmuốngặpngayĐứcPhật.Khôngkhácnàobòconchạytheomẹ,Rojachạyvàochùa,từtịnhthấtnầyđếntịnhthấtkia,đểtìmĐứcPhật.Đượcchỉdẫnđếnnơi,Rojagỏcửa.Cửavừamở,ônglậtđậtđảnhlễĐứcPhật,rồingheĐứcPhậtgiảngphápvàxinquyy.ĐólàmộttrườnghợpchothấyrằngtâmTừcósứchấpdẫnthậtmạnhmàmỗingườiđềucóthểchứngnghiệm,tùytheokhảnăngcủamình,vìcũngnhưcácđứctánhkháctrongTứVôLượngTâm,tâmTừluônluôntiềmtàngngủngầmbêntrongmọingười.
Trongmộttíchchuyệnkhác,cóngườimuốnhạiĐứcPhật,chovoiuốngrượuđếnsayrồilùachạyngaylạiphíaNgài.ConvoihungtợncắmđầuchạyđếnĐứcPhật,địnhlàmdữ.Thảnnhiên,ĐứcPhậtrảitâmTừđếnconvoivàchếngựtrongkhoảnhkhắc.
VàsauđâylàmộtmẩuchuyệnchothấyđếnmứcđộnàomộtvịBồTátcóthểrảitâmTừvôlượngđếnnhữngngườiởquanhmình,khichaNgàihạlệnhgiếtNgài.BồTátnghĩnhưthếnầy:
"ĐâylàcơhộiquýbáuđểtathựchànhtâmTừ.Đứngtrướcđâylàchata.Mẹtađangkhócthanthêthảm.Kìalàđaophủsẵnsánghànhquyếtta,vàtađâylànạnnhânđangđứngởgiữa.Taphảirãitìnhthươngđồngđềuđếntấtcảbốnngười.Ngưỡngnguyệnchatakhỏiphảichịuquảxấudohànhđộnghungácnầygâyra.Mongcầuchata,mẹta,tênđaophủ,vàta,đượchạnhphúcanvui,khôngđaukhổ,khôngbệnhtật,khônggâyoantrái.NhờnănglựctâmTừnầy,ngưỡngnguyệnrằngngàykiatasẽthànhPhật."
TrongVôLượngTiềnKiếp,mộtngàykia,khiĐứcPhậtcònlàBồTát,đanghànhNhẫnnhụcBalamậttrongngựuyển.Hômấynhàvuasayrượu.MuốnthửxemhạnhnhẫnnhụccủaNgàiđếnđâu,vuatruyềnlệnhcắttayvàchân
![Page 661: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/661.jpg)
Ngài.Ngàivẫnđiềmnhiên,lặnglẽhànhphápnhẫn.Vualấylàmtứcgiận,dùngchânđávàongựcNgài.Ngàingãgụctrênvũngmáu,hoihópthởnhữnghơithởcuốicùng,nhưnglòngvẫnbảolòng:
"Ngườinhưtakhôngbaogiờsânhận,thùoán."
MộtvịtỳkhưuxứngđángphảicótâmTừrộngrãibaola.Khôngđàođấtcũngkhôngbảongườiđào,vìsợrủirolàmchếtcôntrùng.Vịtỳkhưuchânchánhcũngkhônguốngnướcchưalọc.LờidạysauđâycủaĐứcPhậtchotamộtýniệmthếnàolàmộttâmTừmàmộtvịtỳkhưunêncó:
"Nếucóbọncướphungtợndùngcưacưaconratừngmảnhvànếuconsanhtâmtứcgiậnhoặccămthùkẻcướp,chínhlúcấyconđãkhôngthựchànhlờidạycủaNhưLai."
Quảthậtrấtkhóchịuđựngvànhẫnnạiđếnmứcấy.NhưngđólàmứcsốnglýtưởngmàĐứcPhậttrôngđợihàngđệtửNgàicốgắngthànhđạt.ChínhĐứcPhậtđãnêugươnglànhcaothượng.Ngàidạy:
"Nhưđànvoilâmtrậnkhôngkểlằntênmũiđạn,taphảicanđảmchịuđựngnhữngsựbấthạnhcủađời.Phầnlớnnhânloạisốngngoàikhuônkhổgiớiluật.Taphảicótháiđộcủađànvoilâmtrận:mạnhtiếngiữarừnggươmđaogiáomác,bìnhtĩnhhứnglấynhữngnỗichuacaycủađời,vàthảnnhiênvữngbướctrênđườngphạmhạnh."
Chúngtađangsốngtrongmộtthếgianhỗnloạn,giữanhữngtìnhthếcăngthẳngvàluônluônlosợhiểmhọachiếntranh.Cácquốcgiangàynayráoriếtvõtrangchốngđốilẫnnhauvànhânloạikhôngngớtphậpphồngchờđợimộtloạivõkhínguyêntửthìnhlìnhtừkhôngtrungrơixuống.
Tronggiờphútnầy,thếgianắtđangtrôngđợimộttâmđạitừbicứukhổđễmỗingườiđượcsốnganlànhtrongcảnhtháibìnhvàthuậnhòatrongtìnhhuynhđệ.
![Page 662: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/662.jpg)
Tatựhỏi:"Trướcsựhămdọacủabomđạn,trênthựctếcóthếnàotabìnhthảnthựchànhtâmTừđượckhông?"Mộtngườithườngcóthểlàmgìđểchốnglạiđámmưabom?Trongtaykhôngcómộtmónvũkhí,ngườidânthườngcóthểlàmgìđểchặnđứnglằntênmũiđạn?
Trướccáichếtsắpđến,tâmTừcủaPhậtGiáolàmộtkhígiớiônhòavàhữuhiệuđểngănngừabomđạn.
NếucácquốcgiahiếuchiếnkhứngchịuđemtâmTừthaythếvũkhíđểcaitrịthếgianbằngcônglývàtìnhthương,thayvìbạolựccườngquyền,thìnhânloạiắtđượcancưlạcnghiệpvàhạnhphúclâudài.
SauđâylàmộtvàichỉdẫnthựctếđểthựchànhtâmTừ.
Trướctiên,hànhgiảphảigieotrồngtâmTừchochínhmình.Muốnvậy,phảirãikhắpthânvàtâmnhữngtưtưởnganvuihạnhphúc.Hànhgiảtưởngniệm:
"Tâmtôirấtyêntĩnh,thântôirấtanvui.Tôikhôngbệnhhọan,khôngphiềnnão,khôngloâu,khôngsânhận.TôithểhiệntâmTừ.Hàoquangtừáibaophủchungquanhtôi,dậptắtmọitưtưởngíchkỹ,mọixúcđộngthùnghịch.Tôikhôngcòncảmxúctrướccơnxungnộxấuxacủakẻkhác.Tôiđáplạicáixấubằngcáitốt,sânhậnbằngtâmTừ."
Hằngngàyrènluyệntinhthầnnhưthế,dầndầnhànhgiảtrởnênvôcùngquãngđại,quêntấtcảnhữngđiềuxấuxacủakẻkhácvàgiữtâmhoàntoàntrongsạch,khôngcònbợnnhơsânhận,oánthù.
Ánhsánghạnhphúctủarakhắpthânchâu,hànhgiảbanrảihạnhphúcấyđếnngườikhácbằngnhữngtưtưởnganlànhvàbằngnhữnghànhđộngvịtha,thểhiệntâmTừ,trongcuộcsốnghằngngày.
![Page 663: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/663.jpg)
Khitâmđượcanvuivàkhôngbịnhữngtưtưởngsânhậnlàmchaođộng,hànhgiảsẽdễdàngrãitâmTừđếnchokẻkhác.Takhôngthểchoaimộtvậtmàchínhtakhôngcó.Trướckhimuốnlàmchongườikhácđượcanvui,chínhhànhgiảphảiđượcanvui,phảibiếtlàmthếnàochomìnhđượcanvui.HànhgiảrãitâmTừđếnthânbằngquyếnthuộc,riêngtừngngười,rồiđếntoànthể,vàướcmongmọingườiđềulànhxaphiềnnão,bệnhtật,loâu,sânhận.
HànhgiảcũngrãitâmTừđếnbạnbèvànhữngngườikhôngquenbiếtvàthànhthậtướcmongchonhữngngườinầy,nhưtrướckiađãướcmongchomìnhvàthânbằngquyếnthuộcmìnhđượcanvui,hạnhphúcvàlánhxaphiềnnão,bệnhtật,loâu,sânhận.
Saucùng,mặcdầulàkhó,hànhgiảrãitâmTừđếnchonhữngngườicóácývớimình,nếucó.RãitâmTừđếnnhữngngườicoimìnhlàthùnghịch,lấytháiđộônhòađốilạinhữngcửchỉbấthòalàhànhđộngcủabậcanhhùngquântử,đángđượclàmgươngchođời.ĐứcPhậtdạy:"Hãygiữtâmluônluôntrongsạchgiữađámngườiđầythùhận."
HànhgiảrãitâmTừđếntấtcảchúngsanh,khôngphânbiệtchủngtộc,màuda,namhaynữ,khôngtrừbỏmộtloàicầmthúnhỏnhencâmđiếcnào.Hànhgiảtựđồnghóavớitấtcả,tựmìnhchanhòatrongtoànthể,thấyvạnvậtvàmìnhlàmột.Tâmkhôngcònmộtđiểmvịkỹ,hànhgiảđãvượtlênmọihìnhthứcchiarẽriêngtư.Khôngbịgiamhãmtrongnhữngtưtưởnghẹphòi,khôngchịuảnhhưởngcủatinhthầnđấutranhgiaicấp,quốcgia,chủngtộc,tôngiáo,hànhgiảnhìntấtcảmọingườilàbạnđồnghànhtrongđạitrùngdươngmàtagọilàđờisốngcủamuônloàivạnvật.
2.TâmBi(Karuna)
ĐứctánhthứnhìgiúpconngườitrởnêncaothượnglàtâmBi.
![Page 664: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/664.jpg)
Bilàđộnglựclàmchotâmrungđộngtrướcsựđaukhổcủakẻkhác,làcáigìthoadịuniềmkhổđausầunãocủangười.ĐặctánhcủatâmBilàýmuốngiúpngườikhácthoátkhỏimộtcảnhkhổ.
LòngngườicótâmBithậtlàmềmdịu,hơncảnhữngtaihoa.Ngàynàochưacứugiúpđượckẻkhác,tâmBikhônghềthỏamãn.Lắmkhi,đểlàmêmdịunỗikhổđaucủakẻkhác,ngườicótâmBikhôngngầnngạihysinhđếncảmạngsốngmình.SựtíchTúcSanhTruyệnVyaghriJakata đãnêulênchotagươnglànhcủamộtvịBồTáthiếthânđểcứumộtconcọpmẹvàbầycọpconkhỏichếtđói.
ChínhdonhờtâmBimàconngườicóthểhoàntoànvịthatrongkhiphụcvụ.NgườicótâmBikhôngsốngriêngchomình,màlúcnàocũngsốngchokẻkhácvàluônluôntìmcơhộiđểgiúpđời,nhưngkhôngbaogiờmongđượcđềnơnđápnghĩa.
ĐốitượngcủatâmBilàgì?
Nhữngkẻnghèonànđóirách,nhữngngườitúngthiếucơhàn,đauốm,côđơn,dốtnát,hưhèn,ngườicóđờisốngbẩnthỉubuônglung,làhạngngườicầnđếntâmBicủanhữngtấmlòngtrắcẩncaothượng,khôngluậnnamnữ,khôngphânbiệtchủngtộc,giaicấphoặctôngiáo.
PhầnđôngngườiÁChâuvàPhiChâulàdântộcnghèo.ỞÂuChâu,ÚcChâuvàMỹChâu,dânchúngsốngtươngđốisungtúcdễdànghơn.Cónhiềuquốcgiagiàuvềvậtchấtmànghèovềtinhthần.Cũngcónhữngdântộckhácnghèovềvậtchấtmàgiàuvềtinhthần.Chẳngluậntinhthầnhayvậtchất,bổnphậncaocảcủangườigiàulàgiúpđỡkẻnghèo.Biếtbaonhiêuđànông,đànbà,trẻem,đangsốngtrongcảnhcơhàn,thiếuthốnđếncảnhữngvậtdụngcầnthiết.Nếucácđịaphúgiađemtiềncủadưdảragiúpđỡchohạngngườinầy,côngtáctừthiệnấykhôngđếnnổilàmtổnhaotàisảncủahọ.
1
![Page 665: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/665.jpg)
Ngàykia,cóchàngsinhviêntrẻtuổivềnhàxinphépmẹgỡbứcmàntreotrêncửađểchomộtngườinghèokhó,đóirách.Chàngnóirằngkhôngcóbứcmànnầy,cáicửakhôngđếnnổiphảichịulạnh,nhưngnếuthiếuquầnáochethân,chắcchắnngườinghèokiaphảikhổsởvìlạnh.Lòngthươngxótcủachàngsinhviênnọđánglàmmộtgươngtốt.
Nhânloạilấylàmvinhhạnhghinhậnrằngmộtvàilụcđịagiàucóđãtổhợplạithànhnhữngcơquantừthiện,tìmmọicáchgiúpđỡnhữngdântộckémmởmang.Tronghầuhếtcácquốcgia,nhiềutổchứcđủhạng-nam,nữvàsinhviên-đãhoạtđộngmạnhmẽđểmanglạichohạngngườinghèođóivàtúngthiếunhữngsựgiúpđỡcầnthiết.Cácđoànthểtôngiáo,trongphạmvikhiêmtốncủamình,cũngtậndụngkhảnăngđểlàmtrònphận.Cácquốcgiakémmởmangđangcầntrạidưỡnglão,cônhiviệnvànhữngtổchứctừthiệntươngtợ.ỞÁChâu,nạnănxinvẫncònlàmộtvấnđềnangiải.Trongnhiềuquốcgiaởvùngnầy,ănxinđãtrởthànhnghềsinhsống.Đólàmộtsĩnhụcchoquốcthể,nênchánhphủnàocũngcầnphảilưutâmgiảiquyết.
Ngườigiàutiềncủacóbổnphậngiúpđỡkẻnghèovềvậtchất.Ngườigiàutinhthầnđạođứccóbổnphậngiúpđỡkẻnghèotinhthần,mặcdầungườiấycóthểlàmộtđạiphúgia.Tiềnrừngbạcbểmộtmình,khôngđemlạihạnhphúchoàntoàn.Khotàngcủabáukhôngtạoanvuitinhthần.Tâmtrạnganlạcthanhbìnhchỉdokhotàngđạođứctạonên.
Hạngngườiphóngđãngtộilỗicàngđángđượccácbậcđạođứccaothượngxótthươnghơn,vìhọlànhữngngườibệnhhoạnvềtinhthần.Khôngnênkhinhrẽhoặcbàixíchhạngngườiyếuđuốiấyvìhọđãlầmđườnglạcnẻo,tráilại,nênthươngxótvàdìudắthọtrởlạiđườngphải.Chamẹthươngđồngđềucáccon,nhưngđặcbiệtchămnomsănsócnhữngđứaốmyếuhoặckémsút.Cũngdườngthếấy,tâmBicủataphảibaotrùmtấtcảchúngsanh
![Page 666: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/666.jpg)
đaukhổ.Nhưngriêngđốivớihạngngườibệnhhoạntinhthần,suykémđạođức,tanêncólòngthươngxótđặcbiệtvàhếtlònggiúpđỡ,dẫndắthọtrởlạiđườnglành.
NhưĐứcPhậtxưakia,hếtlòngthươnghạivàcứuđộAmbapalingười,phụnữlạcbướcgianghồ,vàtậntâmtếđộAngulimala,tênsátnhântànác,toanámhạiNgài.VềsaucảhaiđềutheoNgàivàhoàntoànđổitánh.
Bêntrongmỗingười,dầulàngườixấuxathếnào,đềucótiềmtàngnhữngđứctánhtốtđẹp.Đôikhichỉmộtlờinóiphải,đúnglúc,cũngcóthểđổihẳnconngườitừdữralành.NhưvuaAsokatrướckia,tànbạođếnđổingườithờibấygiờgọilà"Asokaconngườitộilỗi",thếmàkhingheđượclờinóiphảicủamộtthầysaditrẻtuổi,Ngàiđổihẳntánhtình,mạnhtiếntrênđườngtựgiác,vàtrởnên"Asokaconngườihiềnđức",mộtđấngminhquân.
ĐứcPhậtkhuyênnênxalánhhạngngườicuồngsi.Nhưvậykhôngcóinghĩalàtakhôngthểđếngầnđểcảmhóacùngkhuyếnthiệnhọ.Cónhữngbệnhnhânmắcphảichứngbệnhtruyềnnhiễmngặtnghèo.Mọingườiđềusợvàlánhxa.Nhưngcũngcónhiềuvịlươngyhếtlòngthươnghại,đếngầnsănsócvàchữatrịchohọkhỏibệnh.NếukhôngcócácvịlươngygiàutâmBikia,bệnhnhânắtphảibỏmạng.Cùngmộtthếấy,hạngngườixấuxabệnhhoạnvềtinhthầnắtphảibịchìmđắmmãitrongđêmtốicủatộilỗinếukhôngaicólòngquãngđạithươngxótvàrataytếđộ.Thếthường,ĐứcPhậttìmđếnnhữnghạngxấuxahưhènđểcảmhóa,nhưngchínhbậcđạođứctrongsạchthìlạitìmđếnNgài.
TâmBivôlượng,vôbiên,vôhạnđịnh.TâmBiphảiđượcrãiđếnchotấtcả,khôngtrừbỏmộtloàicầmthúcâmđiếcnào,cũngkhôngloạitrừnhữngchúngsanhcòntrongtrứng.
![Page 667: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/667.jpg)
TâmBikhôngnhìnnhậnthếlựcvàoaiquyềncủahạngngườiđượcxãhộicoilàtrêntrướcchỉvìnhữngngườinầysanhtrưởngtrongmộtgiaicấphoặcmộtchủngtộcnào.Giết,hoặcsaibảongườikhácgiếtnhữngconthúvôtộiđểbàytiệclinhđình,ănuốnghảhê,cũnglàhànhđộngtráingượcvớitâmBi.Dùngbomđạnđểtiêudiệthằngtriệusanhlinhlàhìnhthứcxấuxanhấtcủasựtànbạomànhânloạicóthểlàm.Thếgianngàynaysốngtrongtìnhtrạngcămthù,sânhận,đãđemvậtsởhữuquýbáunhấtlàmạngsống,đặttrướcbànthờđểtếthầnbạolực.Muốncứuvãntìnhthế,toànthểnhânloạingàynaycầnphảithựchiệntâmBiđểtiêutrừnhữnghànhđộngđộcácvàtànbạo.
CũngnênnhậnđịnhrằngtâmBicủaPhậtGiáokhôngphảilànhữnggiọtnướcmắtnhỏsuônggọilàthươngxót.KẻthùgiántiếpcủatâmBilàâusầu,phiềnmuộn(domanassa).
TâmBibaotrùmnhữngchúngsanhđaukhổ.TâmBibaotrùmtấtcảchúngsanh,kểcảđaukhổvàanvui.
3.TâmHỷ(Mudita)
ĐứctánhcaothượngthứbatrongTứVôLượngTâmlàHỷ,vui(Mudita).
Mudita,Hỷ,khôngphảilàtrạngtháithỏathíchsuông,cũngkhôngphảicảmtìnhriêngđốivớingườinào.Hỷ(Mudita)làtâmvuithíchtrướchạnhphúccủangườikhác,trướcsựthànhcôngcủamộtchúngsanh.GanhtỵlàkẻthùtrựctiếpcủatâmHỷ.Hỷlàniềmvuilàmtiêutanlòngganhtỵ.
Ganhtỵcósứcpháhoạivôcùngnguyhiểm.Cónhiềungườilấylàmkhóchịubựctứckhithấyhoặcnghenóingườikhácthànhtựumỹmãnmộtcôngtrình.Thấyngườithấtbạithìvuimừng,màkhôngthểchịuđựngsựthành
![Page 668: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/668.jpg)
côngcủakẻkhác,vàcốgắngpháhoạihoặcbópméosựthậtđểchêbai,thayvìvuilênđểtándươngthắnglợicủangười.
Đứngvềmộtphươngdiện,chínhngườicótâmHỷtrựctiếphưởngnhiềulợiíchdotâmấyđemlại,hơnlàngườikhác,vìtâmHỷkhôngchấpchứalòngganhtỵ.Vềmộtphươngdiệnkhác,ngườicótâmHỷkhôngbaogiờlàmtrởngạitiếnbộvàphárốitìnhtrạnganlạccủaai.
CũngnhưtâmTừ,tâmHỷđốivớithânbằngquyếnthuộcpháthiệnrấtdễdàngnhưngkhómàbộclộtrướcnhữngngườithùnghịch.Thậtvậy,conngườibìnhthườngkhôngbaogiờcóthểbiểulộsựhoanhỷvuimừngtrướccáivuicủangườithùnghịch.Lòngganhtỵlạicònthúcđẩyconngườilàmnhữngđiềuvôcùngđộcác.Socrates,mộtnhàhiềntriếtHyLạp,bịbắtbuộcphảiquyênsinhbằngthuốcđộc.ChúaChrist(KiTô)bịđóngđinhtrênthánhgiá.ThánhGandhi(CamĐịa)bịámsát.ĐứcPhậtbịlănđágâythươngtích.
Đólàbẩmtánhtộilỗicủathếgian,đangmiệtmàisayđắmtrongảomộng.
NếusosánhvớitâmTừvàtâmBi,tâmHỷlạicàngkhóthựchiện.MuốnpháttriểntâmHỷphảicóýchímạnhmẽvàphảitậnlựccốgắng.
NgườiphươngĐôngcóthànhthậtthỏathíchvớisựthịnhvượngcủangườiphươngTâykhông?NgườiphươngTâycóthànhthậtthỏathíchvớisựthịnhvượngcủangườiphươngĐôngkhông?Quốcgianầycóvuimừngthấymộtquốcgiakhácsungtúcanlạckhông?Chủngtộcnầycóhoanhỷghinhậnrằngmộtchủngtộckhácđangvươnmìnhtrưởngthànhtrongcảnhancưlạcnghiệpkhông?Mặcdầumụcđíchcủacáctôngiáolàtraugiồitinhthầnđạođức,giáophàinầycóvuimàthấyảnhhưởngtinhthầncủamộtgiáopháikhácbànhtrướngmạnhmẽkhông?
![Page 669: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/669.jpg)
Tôngiáonầyganhtỵvớitôngiáokhác.Phầnbênnầyquảđịacầuganhtỵvớiphầnbênkia.Tổchứcnầyganhtỵvớitổchứckia.Hảngbuônnầyganhtỵvớihảngbuônkhác.Giađìnhnầyganhtỵvớigiađìnhkhác.Họctròganhtỵvớihọctrò,chíđếnanhchịemtrongmộtnhàcókhicũngganhtỵlẫnnhau.NgườiPhậttửnênthựchànhtâmHỷtrongđờisốngcánhâncũngnhưtrongcuộcsốngtậpthể,đểtạoanvuihạnhphúcvàvươnmìnhtiếnlêntrongnếpsốngthanhcaotrongsạch.
ĐặctánhcủatâmHỷlàhoanhỷvớingườithànhcông,ngườilộccaophúchậu(anumodana).VuicườikhôngphảilàđặctánhcủatâmHỷvàravẻhânhoan,giảlàmratuồngthỏathích,đượccoilàkẻthùgiántiếpcủatâmHỷ.
TâmHỷbaotrùmnhữngchúngsanhhữuphúc.TâmHỷlàphẩmhạnhthànhthậtchiavui,chungcùnghoanhỷvớilòngngợikhenvàloạitrừmọihìnhthứcbấtmãn(arati),trướcsựthànhcôngcủakẻkhác.
4.TâmXả(Upekkha)
Upekkha(Xả)làđứctánhthứtưtrongTứVôLượngTâm,khóthựchànhnhất,màcũngcầnthiếtnhấttrongbốnphẩmhạnhcaothượngnầy.
Phạnngữ"Upekkha"dohaicăn"upa"và"ikkha"hợpthành.Upalàđúngđắn,chânchánh,vôtư.Ikkhalàtrôngthấyđúngđắn,nhậnđịnhchânchánh,hoặcsuyluậnvôtư,tứckhôngluyếnáicũngkhôngghétbỏ,khôngưathíchcũngkhôngbấtmãn.Khôngthamcũngkhôngsân.
Upekkha(Xả)khôngcónghĩalàlạnhlùng,lãnhđạm,khôngmàngđếnthếsự,cũngkhôngphảilàcảmgiácvôký,khôngvuithíchkhôngphiềnmuộn.
Khinhrẽ,phỉbáng,nguyềnrủalàthườngtình.Hạngngườitrongsạchđạođứcthườngbịchỉtríchvàkhiểntrách.Giữacơngiôngtốcủatrườngđời,ngườitraugiồitâmXảcaothượngluônluôngiữtâmbìnhthản.
![Page 670: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/670.jpg)
Đượcvàthua,thànhvàbại,catụngvàkhiểntrách,hạnhphúcvàđaukhổlànhữngviệcthườngxảyratrongđời,làmconngườichaođộng.Đượccatụngthìvuithích,bịkhiểntráchthìbuồnrầu.Đólàlẽthường.Nhưnggiữacuộcthăngtrầmcủathếsự,ĐứcPhậtdạyluônluônthảnnhiên,hànhtâmXảvữngchắcnhưtảngđátosừngsữnggiữatrời.
TúcSanhTruyện(Jataka)cólờikhuyên:
Tronghạnhphúc,trongđaukhổ,lúcthăng,lúctrầm,taphảigiữtâmnhưđất.Cũngnhưtrênđấttacóthểvấtbấtluậnvậtgì,dầuchua,dầungọt,dầusạch,dầudơ,đấtvẫnthảnnhiên,mộtmựctrơtrơ.Đấtkhônggiậncũngkhôngthương.
ChonhữngaicònluânchuyểntrongTamgiới(DụcGiới,SắcGiớivàVôSắcGiới),đờisốngcủaĐứcPhậtlàmộtgươngsángvềtâmXả.Chưatừngcómộtvịgiáochủhoặcmộtnhânvậtnàobịchỉtríchnghiêmkhắc,bịđảkích,sỉnhục,hoặcbịlăngmạnhiềunhưĐứcPhật.TuynhiênĐứcPhậtcũngđượctándương,tônkínhvàsùngbáinhất.
Ngàykia,trongkhiĐứcPhậtđitrìbìnhkhấtthực,cómộtđạosĩBàLaMônngạomạnkêuNgàilàcùngđinhvàđốixửhếtsứcvôlễ.ĐứcPhậtthảnnhiênchịuđựngvàônhòagiảithíchchođạosĩthếnàolàcùngđinhvàvìsaochẳngnênkhinhrẽhạngngườinầy .Vịđạosĩlấylàmkhâmphục.
MộtlầnkháccóngườithỉnhĐứcPhậtđếnnhàtraităng.KhiĐứcPhậtđến,chủnhàlạidùnglờivôlễ,đốixửvớiNgàimộtcáchthậmtệ.NhưngĐứcPhậtkhôngtứcgiận,ônhòahỏichủnhà:-Nếubiếtcókháchđếnnhàthìônglàmsao?
-Tôisẽchuẩnbị,dọnmộtbữacơmđểkhoảnđãikhách.
-Tốtlắm,ĐứcPhậtnói,nhưngrồinếukháchkhôngđếnthìsao?
2
![Page 671: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/671.jpg)
-Thìtôisẽcùngvợvớiconchianhaubữacơm.
-Tốtlắm,nầyông,hômnayôngmờiNhưLaiđếnnhàđểđãiăn.ÔngđãdọnlênchoNhưLainhữnglờithôlỗcộccằn.NhưLaikhôngnhận.Vậyxinônghãygiữlấy.
Nhữnglờinóinầyđãlàmđổihẳntháiđộcủachủnhà.
"Khôngnêntrảthù.Khibịnguyềnrủa,mắngchửi,phảibiếtlàmcâmnhưcáimỏbể.ĐượcnhưvậytứcđãđứngtrướcngưỡngcửaNiếtBàn,mặcdầutrongthựctếchưađắcquảNiếtBàn."
ĐólànhữnglờivàngngọcmàĐứcPhậtkhuyênnênghinhớhằngngàytrongkiếpsốngvôthườngbiếnđổinầy.
Trongxứnọ,cólầncómộtmệnhphụphunhânxúigiụcmộtngườisayrượuđếnnhụcmạĐứcPhậtthậmtệđếnđổiĐạiĐứcAnandakhôngthểchịuđược,kínhbạchĐứcPhậtnênsangxứkhác.NhưngNgàikhôngđicũngkhônghềxúcđộng.
MộtngườiđànbàgiảcómangđểvuoanĐứcPhậtgiữacôngchúng.MộtthiếuphụkhácnữabịgiếtđểvucáoĐứcPhậtphạmtôisátnhân.MộtngườibàconvừalàđệtửcủaĐứcPhậtcũngmanhtâmlănđátừtrênđồicao,quyếtsáthạiNgài.ChíđếnhàngđệtửcủaNgàicũngcóngườichỉtríchNgàilàthiênvị,bấtcông.
Đàngkhác,baonhiêungườiđãtándươngcôngđứcvàcatụngĐứcPhật.BaonhiêuvuachúađãkínhcẩnkhấuđầulễbáidướichânNgài.
Nhưđất,ĐứcPhậtnhậnlãnhtấtcảvớitâmXảhoàntoàn.
![Page 672: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/672.jpg)
"Vữngnhưvoi,mạnhnhưhổ,takhôngnênrunsợtrướctiếngđộng.Miệnglằnlưỡimốikhônglàmchotaxúcđộng.Nhưgióthổingangmànlướimàkhôngbịvướngtronglưới,tuysốnggiữachợngười,takhôngnênsaymêluyếnáinhữnglạcthúhuyềnảovàvôthườngcủakiếpnhânsinh.Nhưhoasen,từbùnnhơnướcđục,vượtlênbaonhiêuquyếnrũcủathếgian,taphảisốngtrongsạch,luônluôntinhkhiết,anlạcvàthanhbình."
NgườithùtrựctiếpcủatâmXảlàluyếnái(raga)vàkẻthùgiántiếpcủatâmXảlàsựlãnhđạm,tháiđộlạnhlùng,xâylưngvớithếsự.
Upekkha(tâmXả)lánhxathamáivàbấtmãn.Tháiđộvôtư,thảnnhiên,antỉnhlàđặctánhchánhyếucủatâmXả.NgườicótâmXảkhôngbịlạcthútrầngianquyếnrũ,khôngthíchthúsaymêtronghạnhphúc,cũngkhôngbịnhữnggìnghịchýlàmbựctứcbuồnphiền,bấtmãntrongkhổđau.NgườicótâmXảkhôngthấysựkhácbiệtgiữangườitộilỗivàbậcthánhnhân,vàđốixửđồngđềuvớitấtcả.
TâmTừbaotrùmtấtcảchúngsanh;tâmBinhữngchúngsanhđaukhổ;tâmHỷ,nhữngchúngsanhhạnhphúc;tâmXảphủkhắpnhữnggìtốtđẹpvànhữnggìxấuxa,nhữngđiềukhảáivànhữngđiềukhảố,nhữngthíchthúvànhữngnghịchlòng.
Nhữngaicónguyệnvọngtrởthànhbậcthánhnhântrongchínhkiếpsốngnầy,cóthểhằngngàytraugiồivàpháttriểnbốnđứchạnhcaothượngtrên,vốntiềmtàngngủngầmbêntrongmọingười.
Nhữngaicónguyệnvọngtrởnêntoànthiệnvàbimẫngiacôngtạoanlànhchotấtcả,trongkhoảngthờigiancòntriềnmiênsanhtửtheovòngluânhồi,cóthểkiêntrìcốgắng,pháttriểnmườibaphápBaLaMật(Parami),vàcuối
![Page 673: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/673.jpg)
cùng,thànhtựuĐạovàQuảChánhĐẳngChánhGiác(SammaSambuddha),ChánhBiếnTri.
NhữngaicónguyệnvọngtậndiệtmọikhátvọngcủamìnhvàchấmdứtđaukhổbằngcáchchứngngộNiếtBànnhâncơhộisớmnhất,cóthểchuyêncầnnoitheoConĐườngDuyNhất-BátChánhĐạo-màđếnnayvẫncònđượcgiữnguyênvẹntánhcáchtinhtúynguyênthủy.
ĐứcPhậtdạy:
"NầychưTỳKhưu,thìdụnhưtoànthểvùngđấtmênhmôngnầytrởthànhnước,vàngườikiabỏxuốngnướcmộtcáiáchxebò,trênáchcómộtlỗ.Rồicómộtcơngióthổi,đẩytrôicáiáchtừĐôngsangTây,mộtcơngiókhácthổicáiáchtừTâysangĐông,rồimộtcơngiónữađẩycáiáchtừBắcxuốngNam,vàmộtcơngiókháctừNamlênBắc.Vàcứnhưthế,cáiáchtriềnmiêntrôidạttrênmặtnước.Trongkhiấycómộtconrùamù,mỗinămnổilênmặtnướcmộtlần.Nhưvậy,cóthểnàoconrùamù,saumộttrămnăm,trồilênmặtnướcvàthọcđầungayvàocáilỗduynhấtcủacáiáchđượckhông?
-BạchHóaĐứcThếTôn,quảthậtconrùamùkhólàmnhưvậy.
-NầychưTỳKhưu,cùngmộtthếấy,đượcsanhvàocảnhngườicũngkhóvậy.Cùngthếấy,khicómộtđấngNhưLaithịhiệntrênthếgian.Cùngthếấy,GiáoPháp(Dhamma)vàGiớiLuật(Vinaya)màmộtđấngNhưLaituyênbố,đượctruyềnbátrongthếgianquảthậtvôcùnghyhữu.
Nhưngnay,nầychưTỳKhưu,quảthậtvậy,trạngtháilàmngườiđãđượcthànhđạt,mộtđấngNhưLaiđãthịhiệntrênthếgian,GiáoPhápvàGiớiLuậtmàĐứcNhưLaituyếnbốđãđượctruyềnbátrongthếgian.
Vậy,nầychưTỳKhưu,cácconphảikiêntrìtinhtấnđểchứngngộ:Đâylàđaukhổ,đâylànguyênnhânsanhđaukhổ,đâylàsựchấmdứtđaukhổ,đâylàconđườngdẫnđếnsựchấmdứtđaukhổ."3
![Page 674: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/674.jpg)
Chúthích:
.XemChương42↩
.XemPhụBản3.↩
.KindredSayings,trang334.↩
1
2
3
![Page 675: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/675.jpg)
![Page 676: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/676.jpg)
TámPhápThếGian
(Atthalokadhamma)
Thếgianchênhlệchnầyquảkhônghoàntoàntươiđẹpnhưcánhhoahồng.Nócũngkhôngtuyệtđốigaigócnhưcâyhồng.Hoahồngdịudàng,đẹpđẽ,vàmùithơmngàongạt.Nhưngcáicâysanhranóthìmìnhđấygaigóc.Hoalàhoa.Gailàgai.Cáigìthuộcvềhoalàcủahoa.Cáigìthuộcvềgailàcủagai.Khôngvìhoamàtalaomìnhvàogai,cũngkhôngvìgaimàxalánhhẳnhoahồng.
Vớingườilạcquan,thếgiannầytuyệtđốinhưcánhhoahồng.Ngườibiquantráilại,thấynóđấygaichướng.Nhưngđốivốingườithựctiễn,thếgiankhôngtuyệtđốitươiđẹp,cũngkhônghoàntoànxấuxa.
Ngườihiểubiếtsẽkhôngsaymêsắcđẹpcủahoahồngnhưngnhậnđịnhđúngnólàthếnào.Thấutriệtbảnchấtcủagaingườiấythấyđúngthựctướngcủanóvàsẽhànhđộngthậntrọngđểkhỏibịgaiquàohayđâm,chích.
Giốngnhưquảlắccủađồnghồ,đánhquatráirồisangphải,phảirồitrởlạitrái,luônluônnhưvậy,cóbốnphướclànhvàbốnđiềubấthạnhtrongđờisốngmàtấtcảmọingười,aiaicũngphảiđươngđầu,khôngaitránhkhỏi.Đólà:
được(labha)vàthua(alabha),danhthơm(yasa)vàtiếngxấu(ayasa),catụng(pasamsa)vàkhiểntrách(ninda),hạnhphúc(sukha)vàđaukhổ(dukkha).
DanhtừPaligọilà"Atthalokadhamma",TámPhápThếGian .
1.ĐượcvàThua(LabhavàAlabha)
1
![Page 677: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/677.jpg)
Thếthườngcácnhàdoanhthươngphảigặpcảhaiđiều:đượcvàthua,haynóicáchkhác,lợilộcvàlỗlã.Dĩnhiên,khiđượclợithìngườitathỏathích,vuimừng.Điềunầytựnókhôngcógìsailầm.Nhữngmốilợitươngtợ,dầuchánhđánghaykhông,đềuđemlạiniềmvuimàngườiđờiaicũngướcmong,aicũngtìmkiếm.Nếukhôngcónhữnggiờphútvuivẽ,dầulàphùdutạmbợ,đờiquảthậtkhôngđángsống.Trongthếgiantranhchấpvàbấpbênhnầy,conngườiđượcrấtítcơhộithọhưởngmộtvàihạnhphúclàmphấnkhởitinhthần.Nhữnglạcthútươngtợ,dầuvẫnlàvậtchất,chắcchắnsẽgiúptathêmsứckhỏevàtuổithọ.
Nhưngđếnkhilỗlãthìphiềnnãobắtđầukhởiphát.Tacóthểdễdàngmĩmcườikhilợilộc,nhưnglúcthuathiệtthìkhông.Nhiềutrườnghợplỗlãquantrọnglàmchongườitaloạntrí,lắmkhiđưađếncảnhquyênsinhmạngsống,nếukhôngcònchịuđựngđượcnữa.Chínhtrongnhữnghoàncảnhtươngtợ,taphảibiểudươngtinhthầndũngcảmvàgiữtâmbìnhthản,khôngđểquáchaođộng.Tronglúcvậtlộnvớiđờisống,tấtcảmọingườiđềugặpphảinhữnglúcthăng,lúctrầm,vàchúngtaphảisẵnsàngchịuđựng,sẵnsàngđốiphó,nhấtlàtrongnghịchcảnh.Nổithấtvọngsẽđượcgiảmthiểu.
Mấtmộtvậtgìtấtnhiêntacảmthấybuồn.Nhưngchínhcáibuồnkhônggiúptatìmlạiđượcvậtđãmất.Taphảinghĩrằngaiđócóthểhưởngvậtkia,mặcdầuhọhưởngmộtcáchbấtchánh.Ướcmongngườiấyđượcvuivẻ,anlànhvàhạnhphúc!
Hoặcgiảtacóthểtựanủi:"Đâychỉlàmộtmấtmátnhỏnhen,khôngquantrọng."Haytacóthểchấpnhậnmộttriếtlýcaothượng:"Khôngcógìlà'Ta',khôngcócáigìlà'CủaTa'".Trongnhữngtrườnghợptươngtợ,phảigiữtâmbìnhthản.
![Page 678: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/678.jpg)
VàothờiĐứcPhậtcòntạithế,cómộtthiếuphụđếnchùatraităngĐứcSariputta(XáLợiPhật)vànhiềuvịtỳkhưukhác.TrongkhichuẩnbịdângvậtthựcđếncácNgàithìđượctinchồngvàtấtcảcácconbịngườitaphụckích,giếtchếtlúcđangđihòagiảimộtcuộctranhchấp.Bàkhôngtỏvẽbuồn.Thảnnhiên,bàlặnglẽcấtgiữthơvàotúirồitiếptụcđểbátchưTăngnhưkhôngcógìxảyra.LúcấymộtngườitỳnữbưnghũmậtvàsữađểdângchưTăngrủitrậtchânté,làmbểcáihũ.
Nghĩrằngcólẽbàthíchủsẽtiếccáihũvàthứcănđựngtrongđó,ĐứcSariputta(XáLợiPhật)anủirằngcácvậtnhưcáihũ,đãmangtínhchất"bể"theoliềnvớinó,ắtphảibểmộtngàynào.Bàtínnữtrítuệđiềmtĩnhtrảlời:"KínhbạchĐạiĐức,đóchỉlàmộtmấtmátbìnhthường.Convừanhậnđượctinchồngvàcácconcủaconbịkẻsátnhângiếtchết.Conbỏthơvàotúivàvẫngiữtâmbìnhthản,khôngbấnloạn.Vàmặcdầuđượctindữ,convẫntiếptụcđểbátNgàivàchưTăng."
Đứcquảcảmquýbáucủangườithiếuphụquảthậtđángcangợivàđánglàmgươngchongườikhác.
Lầnkia,ĐứcPhậtđitrìbìnhtrongmộtlàngnọ.DosựphárốicủaMaVương,hômấyĐứcPhậtkhôngđượcaiđểbátvàkhôngcógìđểđộngọ.ĐếnkhiMaVươngsốngsượnghỏiNgàicónghebụngđóikhông,ĐứcPhậtgiảithíchtháiđộtinhthầncủangườiđãvượtkhỏimọitrởngạivàđáp:"Hạnhphúcthay,NhưLaisốngkhôngbịchướngngại.Dưỡngnuôiphỉlạc,NhưLailúcnàocũngnhưcácvịtrờiởcảnhQuanÂmThiên."
Lầnkhác,ĐứcPhậtvàcácmônđệancưkiếthạtronglàngnọ,theolờicungthỉnhcủamộtBàLaMôn.NhưngvịnầyhoàntoànlãngquênbổnphậnlàphảichămlocácNgài.Suốttrọnthờigianbathánghạ,ĐứcPhậtvàchư
![Page 679: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/679.jpg)
Tăngbìnhthảndùngnhữngthứcăncủangựamàmộtngườiláingựađãdângđến,mặcdầuĐứcMoggallana(MụcKiềnLiên)tìnhnguyệndùngthầnthôngđểtìmvậtthựckhác.ĐứcPhậtkhôngmộtlờithanvanhayphảnđối.
BàVisakha,vịnữthíchủquantrọngtrongthờiĐứcPhật,thườngđếnchùachămlomọinhucầucủaĐứcPhậtvàchưTăng.Mộthôm,bàđắpmộtcáiáochoàngrấtquýgiáđểđichùa.Khiđếncổngchùabàcởiáochoàngrađưachongườitỳnữcầmgiữ.Lúcravề,côtỳnữvôýbỏquênlại.ĐứcAnanda(ANanĐa)thấy,đemcấtlạimộtnơi,chờbàVisakhađếnsẽtraolại.Vềđếnnhàsựcnhớ,bàbảongườitỳnữquaytrởlạitìm.Nhưngnếucóvịtỳkhưunàođãđụngđếnthìkhôngnênlấyvề.Côtỳnữđếnchùahỏithăm,biếtrằngĐạiĐứcAnandađãcấtgiữcáiáochoàngnêntrởvềbáotinchochủ.BàVisakhaliềnđếnhầuPhậtvàtỏýmuốnlàmviệcthiệnvớisốtiềnbáncáiáochoàngquýbáuấy.ĐứcPhậtkhuyênbànênkiếntạomộtngôitịnhxáđểchưTăngcónơicưtrú.Vìkhôngaicóđủtiềnmuacáiáochoàngquýgiánhưthếnênchínhbàmualại,vàdùngsốtiềnấyxâydựngmộtngôitịnhxáđẹpđẽ,dângđếnchưTăng.Saukhidângxongngôichùabàngỏlờitriânngườitỳnữnhưsau:"Nếuconkhônglỡbỏquêncáiáochoàng,ắttakhôngcócơhộitạonêncôngđứcnầy.Vậy,taxinchiaphầnphướcnầyđếncon."
Thayvìbuồnrầuhayphiềnmuộnvìtạmthờimấtmộtvậtquýgiá,vàlarầyngườitỳnữvôý,bàcảmơnngườiấyđãgiúpbàcócơhộitạophước.
TháiđộgươngmẩucủabàthiệntríthứcVisakhađánglàmộtbàihọcchonhữngkẻdễnónggiậnvìlỗilầmcủangườigiúpviệcthếcô.
Taphảidũngcảmchịuđựngnhữnglỗlã,thuathiệt.Phảiđươngđầuvớinó,vànhưcâu"họavôđơnchí"diễntả,nóđếnmộtcáchđộtngột,từngđoàn,từngđámđông,chớkhôngđơnđộc.Taphảiđiềmtĩnhđốiphó,vớitâmXảhoàntoàn,tanghĩrằngđâylàcơhộivàngngọcđểthựchànhđứctánhcaothượngnầy.
![Page 680: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/680.jpg)
2.DanhThơmvàTiếngXấu(YasavàAyasa)
DanhThơm(Yasa)vàTiếngXấu(Ayasa)làmộtcặpthăngtrầmkhácmàtaphảiđốiphóhằngngày.Danhthơmchúngtahoanhỷđónmừng.Tiếngxấuthìchúngtakhôngthích.Danhthơmlàmphấnchấntinhthần.Tiếngxấulàmchotaphiềnmuộn,khổđau.
Chúngtathíchđượctrứdanh.Chúngtamongmuốnthấytêntuổivàhìnhảnhmìnhtrênbáo.Chúngtarấtthỏathíchthấynhữnghoạtđộngcủamình,dầukhôngđángkể,đượctườngthuậtvàđượcnhiềungườinhắcnhở,nhiềungườibiếtđến.Lắmkhitacũngcốgắng,mộtcáchbấtchánh,làmchongườitachúýđếnmình.
Đểthấyhìnhảnhmìnhtrênbáochí,vàingườisẵnsàngtrảmộtsốtiềntotát.Đểđượcdanhdự,vàingườisẵnsàngđónggópquantrọng,hayhốilộnhómngườiquyềnthế.Đểtựquảngcáo,vàingườibiểudươngtâmtrongsạchbốthícủamìnhbằngcáchtraităngcảtrămvịtỳkhưu,hayhơnnữa.Nhưngcóthểnhữngngườitrênsẽhoàntoànthảnnhiêntrướcnổithốngkhổcủangườinghèonànđóiráchsốngngaybêncạnhmình.Tacóthểrầylavàhànhphạtmộttêntrộmquáđóikhát,vàovườnăncắpmộttráidừađểlàmdịubớtcơnđói,nhưngtasẽkhôngngầnngạichoracảthiêndừađểđổilạichútdanhthơm.
Đólàkhuyếtđiểmcủaconngười.Chíđếnkhilàmđiềuthiện,phầnđôngchúngtacũnglàmvớiẩnývụlợi.Nhữngngườihoàntoànvịtharõthậthiếmhoitrênthếgiannầy.Vìlẽấy,ngườinàođãlàmmộtviệcthiện-dầuđộngcơthúcđẩyđếnhànhđộngkhôngmấyđángđượccangợi-cũngđượctándươngvìđãlàmđiềuthiệnấy.Phầnđôngngườithếgianchúngtaluônluôncòngiấumộtcáigìtrongtayáo.Ailàngườitrămphầntrămtốt?Baonhiêungườihoàntoàntrongsạch,từđộngcơđếnhànhđộng?Baonhiêungườituyệtđốivịtha?
![Page 681: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/681.jpg)
Chúngtakhôngcầnchạytheodanhthơmtiếngtốt.Nếutaxứngđáng,ắtnósẽđếnmàtakhôngcầntìm.Khihoađượmmậtđầyđủthìong,bướmsẽđến.Hoakhôngcầnmờionghaymờibướm.
Đúngthậtvậy,chúngtacảmnghetựnhiênhoanhỷ,vôcùnghạnhphúc,khithanhdanhcủachúngtabayxa,lanrộng.Tuynhiên,phảinhậnđịnhrằngtiếngtốt,danhvọng,vinhquang,chỉtheotađếnnắmmồ,rồitanbiếnramây,rakhói.Nóchỉlànhữngngôntừ,mặcdầulàkimngôn,làmỹtừ,làmêmdịutaita.
Còntiếngxấuthìsao?
Chúngtakhôngthíchnghe,haynghĩđến.Chắcchắnlàkhinhữnglờinóixấulọtvàotai,nósẽlàmchotâmtabànghoàng,khóchịu.Nỗikhổtâmcàngxâuđậmhơnnếunhữnglờigọilàtườngthuậthaybáocáoấytỏrabấtcônghayhoàntoànsailạc.
Thôngthườngphảimấtcảnămtrường,hayhơnnữa,đểkiếntạomộtngôinhànguyngavĩđại.Nhưngchỉtrongnháymắtkhígiớitốitânhiệnđạicóthểtànphá,tiêuhủydễdàng.Lắmkhiphảimấtnhiềunămhaycảkiếpsốngđểgâydựngthanhdanh.Baonhiêucôngtrìnhlaokhổấycóthểtànrụitrongkhoảnhkhắc.Khôngaicóthểtránhkhỏicâunóitaihạibắtđầubằngtiếng"nhưng".Thậtvậy,ôngấyrấttốt,ôngấyđãlàmviệcnầy,điềukia.Nhưng...Phầnđầutốtđẹpcủacâunóiấyđãbịcái"nhưng"đẩyvàođêmtốicủalãngquên.
BạncóthểsốngđờiđạođứctrongsạchnhưmộtvịPhật,nhưngbạnkhôngthểtránhnhữnglờichỉtrích,tấncôngvànguyềnrủa.
ĐứcPhậtlàvịgiáochủtrứdanhnhấtthờibấygiờmàcũnglàngườibịnguyềnrủavàsỉvảnhiềunhấtthờibấygiờ.
![Page 682: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/682.jpg)
Cácbậcvĩnhânthườngkhôngđượcbiếtđến,haycóđượcbiếtchăngnữa,cũngmộtcáchsailạc.
VàothờiĐứcPhật,cómộtthiếuphụthườngluitớiTịnhXálúcbanđêm.Nhữngngườiởđạokháctruyềnraotiếngđồn,vuoanĐứcPhậtvàcácvịđệtửNgàiđãsáthạithiếuphụấyvàchônvùidướimộtđốnghoatàn,trongvòngTịnhXá.
KhiĐứcPhậtđãhoànthànhviênmãnsứmạnglịchsửcủaNgàivàcórấtnhiềungườixinđếnxuấtgia,cácvịđạosĩđốinghịchphỉbángrằngtạivìĐứcPhậtmàmẹphảilìacon,vợlìachồng.ChínhNgàiđãtrởngạimọitiếnbộcủađấtnước.
Chínhngườiemhọ,vàcũnglàmônđệcủaĐứcPhật,nhiềulầnâmmưulàmsụpđổphẩmhạnhcaoquýcủaNgài,nhưngthấtbại.ÔnglạisanhtâmmưusátĐứcThếTônbằngcáchtừtrêncaolănđávàomìnhNgài.ĐãlàmộtvịPhật,Ngàikhôngthểbịsáthại.
NếuđólàsốphầnbấthạnhcủamộtngườivôtộivàtrongsạchnhưĐứcPhật,hạngngườitầmthườngcònphảichịunhưthếnàonữa?
Lúctrèonúi,tacànglêncao,ngườiđứngdướiđồngbằngcàngđểýđếntavàcàngthấytanhỏhơn.Vàhọchỉthấyphíasaulưng,khôngthấyphíatrước.Thếgianthổilôngtìmvếtnầychỉmuốntrưngbàykhuyếtđiểmvàlỗilầmcủangười.Baonhiêuđứchạnhthìgiấunhẹm.Cáixâyquạtlúaquạtđibụibặmvànhữnghộtlúahưlép,nhưnggiữlạicáchộttốt,nođầy.Cáirâythìtráilại,giữphầnxácthôsơmàlượtđinướctráicâyngonngọt.Ngườicótraugiồitríthứcgiữchomìnhphầntinhtế,vàbỏđinhữnggìthôsơ.Hạngvôhọcgiữcáithôsơvàvứtbỏđiphầntinhvitếnhị.
![Page 683: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/683.jpg)
Mỗikhibịhiểulầmvàngườitavôtìnhhaycốý,truyềnraomộtcáchbấtcông,tanênsángsuốtsuytư,haynóinhưEpictetusđãkhuyên:"Mayquá,ngườitakhôngquenmìnhnhiều.Họchỉbiếtmìnhsơsàinênchỉnóixấumìnhcóbấynhiêu.Nếungườitabiếtmìnhnhiềuhơn,chắcmìnhcònbịchỉtríchnhiềuhơnnữa."
Khôngnênphungphíthờigiờvôíchđểsửasainhữnglờiđồnđãisailạcnếuhoàncảnhkhôngbắtbuộctaphảilàmsángtỏvấnđề.Kẻthùnghịchsẽlấylàmthỏathíchmàmàtabựcbộivìlờinóicủahọ.Đóchínhlàđiềumàhọmongmuốn.Nếutathảnnhiên,lờivuoansẽtanbiếnvàoquênlãng.
Đểthấylỗilầmcủangườikhác,taphảilàmnhưngườimù.Đểnghelờichỉtríchngườikhác,taphảilàmnhưđiếc.Đểnóixấungườikhác,taphảilàmnhưngườicâm.
Khôngthểchấmdứtnhữnglờibuộctội,Nhữngtườngthuậthaynhữnglờiđồnđãisailầm.Thếgianđầychônggaivàđánhọn.Takhôngthểdẹpsạchgaivàđá.Nhưngnếuphảiđitrênđóbấtkểnhữngtrởngạithì,thayvìdờiđávàgai-chuyệnmàtakhôngthểlàm-tốthơnnênmanggiầyvàthậntrọngđitừngbước.Chúngtasẽđượcantoàn.
GiáoPhápdạy:
Hãynhưsưtử,khôngrunsợtrướctiếngđộng.Hãynhưngluồnggió,khôngdínhmắctrongmànlưới.Hãynhưhoasen,từbùnnhơnướcđụcmọclênNhưngkhôngbịnướcđụcvàbùnnhơlàmônhiễm.Hãyvữngbước,đơnđộcmộtmình,nhưcontêgiác.
Làchúasơnlâm,sưtửkhôngsợhãi,runrẩy,haygiựtmìnhkhinghetiếnggầmthétcủacácloàithúkhác.Trênthếgiannầychúngtacónghethuậtlạinhữngcâuchuyệntráitai,bấtlợi,nhữnglờibuộctộigiảmạo,nhữngtiếng
![Page 684: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/684.jpg)
vuoanphỉbángđêhèn,vìmiệnglằnlưỡimốikhôngthiếuchi.Nhưsưtử,khôngcầnđểýđến.NhưmộtloạikhígiớicủangườiÚc(boomerang),khiđượctungra,nóbaytớiđánhvàomụctiêurồitrởvềtaychủ,cùngthếấy,nhữnglờirêuraoxấuxađêtiệnấysẽchấmdứtnơimànóbắtđầu.
Mặcchóchósủa,đoànlữhànhcứtiếnbước.
Chúngtađangsốngtrongbùnnhơnướcđục.Nhiềuđóahoasenđãtừđóvượtlên,tôđiểmsơnhà,màkhôngbịnướcđụcvàbùnnhơlàmhoenố.Chúngtaphảicốgắngsốngnhưhoasen,mộtcuộcđờitrongsạchvàcaoquý,khôngmàngđểýđếnbùnnhơmàngườikháccóthểnémvàochúngta.
Phảisẵnsàngđónnhậnbùndơmàngườikháccóthểnémvàomình,thayvìmongđợinhữngđóahoahồngmàngườitacóthểtặng.Tasẽkhôngthấtvọng.
Mặcdầukhó,chúngtaphảicốgắngtraugiồihạnhtừkhước,buôngmình,khôngluyếnái.
Chúngtađếnđâymộtmình,mộtthân.Mộtthânmộtmình,chúngtasẽrađi.Trongthếgiannầy,khôngluyếnáilàhạnhphúc.
Khôngcầnđểýđếnnọcđộccủanhưnglưỡimốimiệnglằn.Đơnđộcmộtmình,chúngtahayrađiđóđây,tậnlựcphụcvụvàtạoanlànhchokẻkhác.
Âucũnglạ!Rằngcácbậcvĩnhânthườngbịvuoan,phỉbáng,đầuđộc,treolênthánhgiá,haybịbắnchết.
ÔngSocratesvĩđạibịđầuđộc.ĐứcJesusChrist(ChúaKyTô)caoquýbịtreotrêncâythánhgiá.ĐứcMahatmaGandhibấtbạođộngbịbắnchết.
Vậyphảichăngtốtquácũngnguyhiểm?Đúng,khicònsốngcácvịấybịchịtríchhayvuoan,bởivìkhôngchạytheothanhdanh.Ngườitacóthểbiếtđượcviệclàmcủamìnhkhông,cácNgàikhôngquantâmđến.CácNgàilàm
![Page 685: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/685.jpg)
việc,phụcvụ,nhưngkhôngmàngđếnviệcthọhưởng.
3.CaTụngvàKhiễnTrách(PasamsavàNinda)
Đượccatụngvàbịkhiểntráchlàhaihoàncảnhthăngtrầmkháchằngảnhhưởngđếnnhânloại.Lẽdĩnhiên,khiđượccatụngthìtanởmặtnởmày,hânhoanthỏathích.Lúcbịkhiểntráchthìtinhthầnsuysụp,ủdộtbuồnrầu.
GiữanhữnglờicatụnghaykhiểntráchĐứcPhậtdạy,bậcthiệntríkhôngthỏathíchcũngkhôngủdộtưuphiền,màtựahồnhưtảngđávữngchắc,khônglaychuyểndướicơnbãotápphongbacủađờisống.
Nếuchúngtaxứngđáng,nhữnglờikhentặngquảthậtêmtai.Nhưngnếutakhôngxứngđáng,nhưtrườnghợpcóngườinịnhbợ,thìnhữnglờiấydùêmtai,cũngsẽlàmchotathấtvọng,vàlàmộttaihại.Dầusao,đócũngchỉlànhữngtiếngđộng,nhữngâmthanh,khôngđemlạihậuquảnàonếukhônglọtvàotai.
Đứngvềphươngdiệnthếgian,lờicatụngcóthểđirấtxa.Mộttiếngkhentặngnhẹnhàng,đúnglúc,cóthểgiúptadễdàngthâuđạtđiềumongmuốn.Mộtcâugiớithiệuxứngđángđủlàmchotoànthểcửtọachămchúlắngnghediễngiả.Nếudiễngiảcólờikhentặngcửtọa,ắtsẽđượcchúý.Tráilại,nếudiễngiảbắtđầubằngnhữnglờikhiểntráchhaychỉtrích,tháiđộđápứngcủangườingheắtkhôngđượcthuậnlợi.
Ngườiđãthuầnthụckhôngtincànnhữnglờinịnhbợ,cũngkhôngmuốnđượcnịnhbợ.Khikhentặngaixứngđáng,ngườigiàdặnthuầnthànhthậtlòngkhentặngmàkhôngẩnýganhtỵ.Khikhiểntrách,cácNgàikhiểntráchmàkhôngẩnýkhinhkhi.CácNgàichỉkhiểntráchvìlòngbimẫn,muốncảithiệnngườilầmđườnglạcnẻo.
![Page 686: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/686.jpg)
Nhữngbậcvĩnhânđượctấtcảngườilớnkẻnhỏkhentặngnhưngthảnnhiên,khônghềchaođộng.
NhiềungườithâncậnvớiĐứcPhậtthườngcatụngphẩmhạnhNgài,mỗingườimộtcách.Upali,mộtnhàtriệuphúmớiquyyvớiĐứcPhật,kểrahằngtrămđứctánhcủaNgài.ChínhồngdanhcủaĐứcThếTônthờibấygiờngườitathườngnhắcnhở,chíđếnnayhàngtínđồPhậtGiáovẫncònđọclênnhưkinhnhậttụng.Vàmỗilầntụngđếncácphẩmhạnhcaoquýấy,chúngtanhìnlênphotượngtrầmngâmtựtạivớitấmlòngkỉnhmộtônsùng.ChínhồngdanhấycònlàđềmụchànhthiềnchongườicótâmđạonhiệtthànhvàvẫncònlànguồngợicảmquantrọngchonhữngaitựxemmìnhlàPhậtTử.
Cònkhiểntráchthìsao?
ĐứcPhậtdạy:"Ngườinóinhiềubịkhiểntrách.Ngườinóiítbịkhiểntrách.Ngườilặngthinhcũngbịkhiểntrách."
Hìnhnhưkhiểntráchlàphầndisảnchungcủanhânloại.
"Ngườithếgianphầnđôngsốngkhôngkỷluật"ĐứcPhậtghinhậnnhưvậy,vàdạytiếp:"Nhưvoichiếnởtrậnđịa,hứnglãnhlằntênmũiđạntừmọihướngdồndậpbắnđến,cùngthếấy,NhưLaihứngchịumọinguyềnrủacủathếgian."
Kẻsimêlầmlạcchỉvìcáixấu,cáihưcủangườikhácmàkhôngnhìncáiđẹpcủaai.
NgoạitrừĐứcPhật,khôngaitrămphầntrămtốt.Cũngkhôngaixấutrămphầntrăm.Giữachúngta,bêntrongconngườitốtnhấtcũngcóphầnhưhỏng.Trongconngườixấunhấtcũngcóđiểmtốtđẹp.
![Page 687: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/687.jpg)
Ngườibiếtlàmcâmnhưcáimõbểkhibịtấncông,nguyềnrủa,chửimắng,ngườiấy-ĐứcPhậtdạy-đãđứngtrướcNiếtBàn,mặcdầuchưachứngngộNiếtBàn.
Tacóthểphụcvụnhânloạivớitấmlòngcaocảnhất,nhưngngườithếgianthườnghiểulầmvàgánchotanhữngmụctiêu,nhữnglýtưởngmàchúngtakhôngbaogiờmơđến.
Tacóthểtậnlựcphụcvụvàgiúpđỡmộtngườibạntrongcơnguyngập.Lắmkhimuốnđượcviệc,taphảivaynợhaybáncảđồđạt,nhàcửa.Nhưngvềsau,thếgianmêlầmnàyhưhỏngđếnnổingườiphụcvụkiatrởlạiphủnhậnlòngtốtcủata,phiềntrách,nóixấu,bôibẩnvàsẽthỏathíchthấytasuysụp.
TrongTúcSanhTruyệncótíchtruyệnmộtnhạcsĩtênGuttila,hếtlòngtruyềndạycácđệtửvàkhôngbaogiờdấugiếmđiềugì.Tuynhiên,cómộtngườihọctròvôơnbạcnghĩanọcốtìnhlàmđủmọicáchđểtranhgiànhảnhhưởngvớithầy.Vềsaungườiđệtửnàythấtbại.
Devadatta(ĐềBàĐạtMa),đệtử,vừalàemhọcủaĐứcPhật,đãcóthầnthông,khôngnhữngcốgắnglàmmấtthanhdanhcủaĐứcThếTônmàcònmưutoansáthạiNgàibằngcáchlănđátừđỉnhnúicaoxuống,trongkhiNgàingồihànhthiềndướichânnúi.
MộtlầnnọcóngườiBàLaMôncungthỉnhĐứcPhậtvềnhàtraităng.Theolờithỉnhcầu,ĐứcPhậtđến.Nhưngthayvìtiếpđónphảilẽ,ngườiBàLaMôntuôngramộtloạtnhữnglờilẽthôkịchvànhơbẩnvôcùng.ĐứcPhậtlễđộhỏithăm:
-NàyôngBàLaMôn,cókhinàokháchđếnnhàôngkhông?
-Có,ôngBàLaMôntrảlời.
![Page 688: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/688.jpg)
-Khibiếtkháchđếnnhàônglàmgì?
-Tôisẽdọnmộtbữacơmthịnhsoạnđểđãikhách.
-Nhưngnếukháchbậnviệckhôngđếnthìsao?
-Thìgiađìnhchúngtôisẽchianhaubữacơm.
-Tốtlắm,nàyôngBàLaMôn,hômnayôngmờiNhưLaiđếnnhàđểtraităngvàôngđãkhoảnđãiNhưLaibằngnhữnglờinguyềnrủachửimắngthậmtệ.NhưLaikhôngnhận.Vậyxinôngvuilònglấytrởlại.
ĐứcPhậtkhônggiận,khôngtrảthù,nhưngNgàilễđộtraotrảlạingườiBàLaMônnhữnggìngườinàyđãkhoảnđãiNgài.
"Khôngnêntrảthù,khôngnênbáooán",ĐứcPhậtkhuyêndạynhưvậy.Hậnthùsẽđốidiệnvớihậnthù.Báooán,trảthùsẽkhôngbaogiờđưađếnhòabìnhvàantĩnh.Sứcmạnhchắcchắnphảiđươngđầuvớisứcmạnh.Bomđạnsẽgặpbomđạn."Sânhậnsẽkhôngbaogiờdậptắtsânhận.ChỉcótâmTừmớidiệtlòngsân."ĐólàgiáotừcủaĐứcBổnSư.
KhôngcóvịgiáochủnàođượccatụngvàtônsùngnhưĐứcPhật.Tuynhiên,Ngàicũnglàvịgiáochủbịchỉtrích,bịkhiểntráchvàbịsỉvảnhiềunhất.Đólàsốphậncủacácbậcvĩnhân.
TrướcgiữađámđôngmộtthiếuphụtênCincàgiảlàmngườicómang,vuoanĐứcPhật.Vớigươngmặttừbi,Ngàinhẫnnạichịuđựngnhữnglờinguyềnrủa,vàđứchạnhtrongsạchcủaNgàiđượcchứngminhtỏrõ.
ĐứcPhậtcũngbịvucáovàđãsáthạimộtthiếuphụvớisựđồnglõacủacácvịđệtử.
LầnkianhữngngườikhácđạochỉtríchNgàivàcácmônđệvớilờilẽnặngnềđếnđộĐạiĐứcAnanđaxinNgàirờikhỏinơiđóđểquamộtlàngkhác.
![Page 689: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/689.jpg)
-NàyAnanđa,nếunhữngngườiởlàngkiacũngchửimắngchúngtanữathìphảilàmsao?
-KínhBạchĐứcThếTôn,chúngtasẽsangmộtlàngkhácnữa.
-Nàyananda,nếulàmnhưthếtoànthểlãnhthổcủaxứẤnĐộsẽkhôngcóđủchổchochúngta.Hãynhẫnnại.Nhữnglờinguyềnrủatựnhiênsẽchấmdứt.
MộtbàthứphicủaôngvuanọtênMagandiya,cónuôimốihậnthùvớiĐứcPhậtbỡiNgàitỏrakhôngtôntrọngsắcđẹpmỹmiềucủabàphi,vìkhôngbiết,chabàmuốngãbàlàmvợĐứcPhật.Khiđingangquaquốcgiabàđangở,MagandiyathuênhữngngườisayrượucôngkhaichữimắngĐứcPhậtvôcùngthậmtệ.VớitâmxãhoàntoànĐứcPhậtchịuđựngtấtcả.NhưngMagandiyaphãichịuđaukhổvìhànhđộngsailầmcủabà.
Nguyềnrủa,chửimắnglàthườngtình.Cànghoạtđộng,càngphụcvụ,chúngtacàngtrởnêncàngvĩđạihơnvàcàngphảichịusĩnhụcvànguyềnrũanhiềuhơn.
Socratesbịchínhvợôngchửimắng.Mỗikhirangoàiđểphụcvụđồngbào,ôngSocratesthườngbịbàvợtâmtánhhẹphòicủaôngràyràlamắng.NgàykiabàSocrateslâmbệnhnênkhôngthểthựchành"côngtác"ràyràthườnglệ.Hômấy,ôngSocratesrađườngvớivẻmặtbuồnrầu.Bạnbèthămhỏivìsao.Ônggiảithíchrằngvìhômnaybàvợôngđangbệnhnênkhôngcórầyông.
-Saolạvậy?Ôngphảivuimớiphảichứ.Khôngbịrầy,tạisaoônglạibuồn?
-Khôngphảivậyđâu,khibịrầy,tôilạicơhộiđểthựchànhphátnhẫnnại.Hômnay,tôiđãmấtmộtcơhội.Vìlẽấymàtôibuồn.
![Page 690: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/690.jpg)
Trênđâylàbàihọcquíbáuchotấtcả.Khibịchửimắngtaphảinghĩrằngđâylàcơhộiđểhànhphápnhẫnnhục.Thayvìtứcgiận,phảibiếtơnngườichữimắngta.
4.HạnhPhúcvàĐauKhổ(SukhavàDukkha)
Hạnhphúc(Sukha)vàĐaukhổ(Dukkha)làcặpthăngtrầmcuốicùng.Nócũngcónhiềunănglựcnhất,ảnhhưởngđếnđờisốngnhânloại.Cáigìlàmđượcdễdànglàhạnhphúc(Sukha).Cáigìkhóchịuđựnglàđaukhổ(Dukkha).
Thôngthường,thỏamãnđiềumongướclàhạnhphúc.Nhưng,liềnkhivừađạtđượcđiềumongướcấy,talạiướcmongđiềuhạnhphúckhác.Túithamkhôngđáy.Lòngthamkhôngbaogiờđượcthỏamãn,khôngbaogiờbiếtlàđủ.
Đốivớihạngngườitầmthường,hưởngthọnhữnglạcthúcủanhụcdụcngũtrầnlàhạnhphúcduynhấtvàcaothượngnhất.Tronglúcmơước,trongkhithọhưởng,vàkhihồinhớlạinhữngkhoáilạcấymàngườithiênvềvậtchấtrấtưathích,chắcchắnlàcóhạnhphúctứcthời.Nhưngquảthậtlàngắnngủivàảohuyền.
Tưsảnvậtchấtcóthểđemlạichotahạnhphúccóthậtsựkhông?Nếucó,cácnhàtriệuphúhẳnkhôngbaogiờnghĩđếnchuyệnquyênsinh.Trongmộtquốcgianọmàtiếnbộvậtchấtđãtiếnđếnmứctuyệtđỉnh,cóphảimườiphầntrămdânsốmắcphảinhữngchứngbệnhthầnkinh.Tạisaovậy?Tàisànvàsựnghiệpcóđủđemlạihạnhphúcthậtsựkhông?
Cầmquyềnthốngtrịtoànthếgiancóphảilàhạnhphúcthậtsựkhông?ĐạiđếAlexander,ngườiđãrầmrộkéoquânvàoẤnĐộmộtcáchhiênngang,hùngvĩvàvẻvang,ngườiđãchinhphụctấtcảlãnhthổtrênđườngđicủa
![Page 691: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/691.jpg)
mình,ngườiấythanrằngkhôngtìmđâuramộtquốcgianàokhácđểchinhphục.
Cácvịđếvương,cácvịvuađangcònđộimão,cávịấycóluônhạnhphúckhông?Đờisốngcácnhàlãnhđạochínhtrịvàcácnhàlãnhđạoquốcgiarấtthườngbịcácpheđốinghịchlâmlehâmdọa.CáichếtcủaMahatmaGandhivàcủaTổngthốngJ.F.Kennedylàmộtvàitrườnghợpđiễnhình.
Chânhạnhphúcnằmbêntrongchúngtavàkhôngthểđượcđịnhnghĩabằngnhữngdanhtừnhưtàisản,quyềnthế,danhvọng,haychinhphục,xâmlăng.Nếunhữngtưhữutrầntụckiađượcthâuđạtbằngbạolực,cườngquyền,haymộtphươngtiệnbấtcôngnàokhác,hoặctheomộtchiềuhướngsailầm,hoặcnữa,đượcnhìnvớicặpmắttrìumếnhaythamlam,thìnósẽlànguồnđaukhổvàsầumuộnchochínhngườilàmchủnó.
Cáigìlàhạnhphúcchongườinàycóthểkhôngphảilàhạnhphúcchongườikia.Cáigìlàthứcănthứcuốngcóthểlàthuốcđộcchongườikhác.ĐứcPhậtkểrabốnloạihạnhphúccủangườitạigiacưsĩ:
1. Loạiđầutiênlàhạnhphúcđượccótưhữu(atthisukha)nhưsứckhỏe,tàisản,sốnglâu,sắcđẹp,vuivẽ,mạnhmẽ,sựnghiệp,đôngđảoconcháuv.v...
2. Nguồnhạnhphúcthứnhìlàhọđượchưởngnhữngtưhữuấy(bhogasukha).Thôngthường,aicũngmuốnthọhưởng,aicũngưavuithích.ĐứcPhậtkhôngbaogiờkhuyêndạyrằngtấtcảmọingườinêntừkhướchạnhphúctrầngianvàrútvàosốngẩndật,chốnrừngsâuvắngvẽ.
Thọhưởngtàisảnkhôngphảilàchỉdùngnóchoriêngmình,màcũnglàbốthírađểtạoanlànhchongườikhác.Cáigìmàtaăn,chỉtồntạinhấtthời.Cáigìmàtatíchtrữ,tasẽbỏlại,vàrađi.Nhưngcáigìmà
![Page 692: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/692.jpg)
tachora,sẽtrởlạivớita.Nhữnghànhđộngthiệnmàtalàmvớinhữngtưhữutrầntục,sẽtồntạilâudàikhôngthểmất.
3. Khôngnợnần(ananasukha)làmộtnguồnhạnhphúckhác.Nếutritúc,biếtanphậnvớinhữnggìmìnhcóvànếuănởkiệmcần,tasẽkhôngnợnầnvớiai.Ngườimangnợluônluônsốngtrongtâmtrạnghấphối,nơmnớplosợchủnợ.Nếukhôngnợnần,mặcdùnghèo,tavẫncảmthấythoảimáidễchịuvàthơithớitronglòng.
4. Nếpsốngtrongsạch(anavajjasukha),hayhạnhphúckhôngđángbịkhiểntrách,lànguồnhạnhphúccaothượngnhấtcủangườicưsĩ.Ngườicóđờisốngtrongsạchlàmộtnguồnphướcbáuchomìnhvàchongườikhác.Ngườitrongsạchđượctấtcảkhămphục.Ngườiấycảmnghehạnhphúcvìnằmtrongphạmviảnhhưởngcủanhữngrungđộnganlànhmànhiềungườikhácgởiđếnmình.
Tuynhiên,taphảighinhậnrằngrấtkhó,vôcùngkhó,màđượctấtcảmọingườikhâmphục.Ngườicótâmtánhcaoquýchỉbiếtgiữmìnhđểsốngđờitrongsạchvàthảnnhiêntrướcdưluận.
Phầnđôngthỏathíchtrongsựthọhưởngnhữnglạcthúcủađờisống.Nhưngcũngcónhữnghạngngườithỏathíchtrongsựtừkhước,buôngcáclạcthú.Khôngluyếnái,hayvượtlêntrênmọikhoáilạcvậtchất,làhạnhphúcđốivớingườiđạođức.HạnhphúcNiếtBàn-tứclàtrạngtháithoátrakhỏimọiđaukhổ-làhìnhthứchạnhphúccaothượngnhất.
Chúngtavuivẻđónmừnghạnhphúc.Nhưngđaukhổthìkhôngđượcniềmnởtiếpnhận.
Đauđớn(vậtchất)vàphiềnmuộn(tinhthần)đếnvớitadướinhiềuhìnhthức.Chúngtađaukhổkhiphảichịugiàyếu,đólàlẽtựnhiên.Phảibìnhthảnchịuđựngnhữngkhổđaucủatuổigià.
![Page 693: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/693.jpg)
Càngđaukhổhơnhoàncảnhgiànua,làbệnhhoạn.Vànếulàmộtchứngbệnhtrầmkhalàmđaunhứclâungày,tasẽcảmthấythàchếtcònhơn.Chỉmộtcáirăngđauhaymộtlúcnhứcđầu,đôikhicũnglàmchotavôcùngkhóchịuđựng.Đúngvậy,phảitựanủirằngtakhỏiphảimangmộtchứngbệnhtrầmtrọnghơn.
Lắmkhichúngtaphảichialìathânbằngquyếnthuộc.Cảnhbiệtlyvôcùngđaukhổ.Chúngtaphảinhậnđịnhrằngmọikếthợpđềuphảichắmdứttrongcảnhbiệtly.ĐâylàcơhộiquýbáuđểtathựchànhtâmXả.
Mộtviệcthườngxảyralàchúngtaphảikếthợpvớingườimìnhkhôngưathích,sốngchungvớingườimàtaghét.Phảicốgắngchịuđựngvànghĩrằngmìnhđanggặtháiquảxấucủamộtcáinghiệpnàomàchínhmìnhtạora,hoặctrongquákhứ,hoặctronghiệntại.Chúngtaphảicốgắngtựtạochomìnhmộtnếpsốngthíchhợpvớihoàncảnhmớivà,bằngcáchnàyhaycáchkhác,phảicốgắngvượtquamọitrởngại.
ChíđếnĐứcPhật,đấngtoànthiệnđãtậndiệtmọiônhiễm,màcònphảichịuđauđớnvìbệnhhayvìtainạn.ĐứcPhậtnhiềulầnbịnhứcđầu.Chứngbệnhkiếtlỵsaucùnglàmchongàiđauđớnkhôngxiếtkể.Devadatta(ĐềBàĐạtĐa)lănđátừđỉnhnúicaogâythươngtíchchoNgàiởchânphảimổ.LắmlúcNgàiphảinhịnđói.ĐôikhiNgàiphảidùngthứcăndànhchongựa.Mộtlầnnọ,vìcácđệtửkhôngvânglời,Ngàivàorừngởbatháng.Giữarừngsâu,Ngàiphảinằmtrênmộtlớpláủ,trảitrênmặtđấtgồghềthôcứngvàphảiđốiphóvớinhữngcơnlạnhbuốtxương.NhưngNgàivẫnthảnnhiên.Giữanhữnghoàncảnhđaukhổ,cũngnhưnhữnglúcanvuihạnhphúcĐứcPhậtluônluôngiữtâmXảhoàntoàn.
Trênbướclangthangtrongvòngluânhồi,chếtlàmốiưuphiềntrọngđạinhấtmàchúngtaphảiđốiphó.Đôikhicáichếtkhôngđếnlẻloichomộtngườithânmàđếntrùnghợpchonhiềungườithântrongmộtlúc.
![Page 694: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/694.jpg)
BàPatacaramấtmộtlúcbaonhiêunhưngthânthuộc:cha,mẹ,chồng,anhvàhaicon.Bàtrởnênloạntrí.ĐứcPhậtkhuyêngiảivàanủibà.
BàKisaGotamimấtngườiconthânyêuduynhất.Taybồngcon,bàchạyđitìmthuốcchữatrịvàđếncầucứuvớiĐứcPhật.
-Được,concóthểtìmramộtvàihạtcảikhông?
-BạchĐứcThếTôn,consẽtìmrahộtcải,chắcnhưvậy.
-Nhưnghộtcảinàyphảilấytừtrongnhànàomàchưatừngcóaichết.
Hộtcảithìcó.Nhưngbàkhôngtìmranơinàomàthầnchếtchưahềđếnviếng.Bàtỉnhngộvànhậnthứcbảnchấtthiênnhiêncủakiếpsinhtồn.
Mộtlầnnọ,bàkiađượcngườitahỏitạisaokhôngkhóccáichếtthêthảmcủangườicon.Bàtrảlời:"Khôngaimờimọc,nóđến.Khôngchoaihay,nóđi.Đếnthếnào,nórađicùngthếấy.Tạisaotakhóc?Khóccóíchgì?"
Từcànhcâycónhiềutráirơirụng-tráinoncó,tráigiàcó,tráichíncó-cùngthếấy,tacóthểlìađờilúcsơsinh,lúcthiếuniên,lúctrángniên,haykhiniêncaotuổilớn.
MặttrờimọcởphươngĐôngchỉđểlặnởphươngTây.Hoanởtốttươibuổisángđểúatànvàolúcchiều.
Cáichếtkhôngthểtránh,đếnvớitấtcảmọingười,khôngtrừai.Vàtaphảibìnhthảnđốiphó.
"Cũngnhưtrênđấttacóthểvứtbấtluậnvậtgì,dầuchua,dầungọt,dầusạch,dầudơ.Đấtvẫnthảnnhiênmộtmựctrơtrơ,khônggiậncũngkhôngthương.Vậy,cùngthếấy,tronghạnhphúc,trongphiềnmuộn,lúcthănglúctrầm,taphảigiữtâmnhưđất."
ĐứcPhậtdạynhưvậy.
![Page 695: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/695.jpg)
Trướcnhữngthăngtrầmcủathếgian,tâmcủavịALaHánkhôngbaogiờchaođộng.
Giữanhữnghoàncảnhđượcvàthua,danhthơmvàtiếngxấu,catụngvàkhiểntrách,hạnhphúcvàđaukhổ,chúngtahãygiữtâmbìnhthản.
Chúthích:
.TheokinhđiểnHántựthìđólàBátPhong,tứctámngọngióthổivàođờisốnglàmchaođộngngọnđènTâm.↩
1
![Page 696: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/696.jpg)
![Page 697: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/697.jpg)
Nhữngvấnđềcủakiếpnhânsinh
Conngườilàai?Từđâuđến?Đivềđâu?Tạisao?Mụctiêulàgì?
Đólàvàithắcmắcquantrọngthườnglàmbậntâmtoànthểnhânloại.
Chúngtahãytuầntựnghiêncứu,khởiđầubằngcáchkhảosátnhữnggìtựnóbiểuhiệnhiểnnhiên,mọingườiđềucóthểnhậnra.
1.Conngườilàgì?
Conngườicómộtcơthểvậtchấtmàgiácquancủachúngtacóthểcảmnhậntrựctiếphayxuyênquanhữngdụngcụ.Cơthểvậtchấtnàybaogồmnhữngnănglựcvànhữngtínhchấtluônluônbiếnchuyển.
Nhàkhoahọcnhậnthấykhómàđịnhnghĩavậtchấtlàgì?Vàitriếtgiagiảirằng:"Vậtchấtlàcáigìtrongđócónhữngbiếnđổiliêntụcdiễntiếngọilàdiđộng,vàdiđộnglànhữngbiếnchuyểnấy,xảydiễnbêntrongvậtchất."
DanhtừPaligọivậtchấtlà"Rupa",Sắc.Sắcđượcgiảithíchlàcáigìbiếnđổivàhưhoại.Sắchayvậtchấtcũngđượcgiảithíchlàcáigìtựmìnhbiểuhiệnthànhhình.
TheoPhậtGiáo,vậtchấtđượccấuthànhdobốnnguyêntốcănbảnlà:Pathavi(Đất),Apo(Nước),Tejo(Lửa)vàVayo(Gió).
Pathavi(Đất),lànguyêntốcóđặctínhduỗira,nềntảngcủavậtchất.NếukhôngcónguyêntốĐất,vậtthểkhôngthểchiếmkhônggian.TínhchấtcứnghaymềmchỉlàhaiđiềukiệntươngđốicủanguyêntốĐất.NguyêntốĐấtluônluônhiệnhữutrongđất,nước,lửavàkhôngkhí.Thídụnhưnướcởlớpdướinângđỡnướcởlớptrên.ChínhnguyêntốĐấtcóđặctínhduỗira
1
![Page 698: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/698.jpg)
hợpvớinguyêntốGiócóđặctínhdiđộng,đãtạoáplựchướnglêntrênvàdođónângđỡlớpnướcởphầntrên.NướcnónghaylạnhlàdonguyêntốLửa(Tejo).ThểlỏngcủanướcdonguyêntốNước(Apo).
Apo(Nước)lànguyêntốcóđặctínhkếthợplạivàlàmdínhliền.KhônggiốngnhưđốivớinguyêntốĐất,takhôngthểcảmgiácnguyêntốNước(Apo)bằngxúcgiác,tứckhôngthểhaybiếtnóđượcbằngcáchsờđụng.Đâylànguyêntốcóđặctínhkếthợplại,làmdínhliềnnhaunhữngphầntửrờirạccủavậtchấtvàchotaýniệmvậtthể.
Tejo(Lửa)lànguyêntốcóđặctínhnóng.LạnhcũnglàmộthìnhthứccủaLửa(Tejo).Cảhai,nóngvàlạnh,đềulàđặctínhcủaLửa,bởivìcảhaiđềucókhảnănglàmđổithay,làmchogià,chínhaynóicáchkhác,tạosinhlựcchovậtthể.Mộtvậtđượcduytrìgìngiữlâubền,haybịhưhoạilàdonguyêntốLửa.
Vajo(Gió)lànguyêntốcóđặctínhdiđộng.Cósựchuyểnđộnglàdonơinguyêntốnày.Trạngtháidiđộngđượcxemlànănglựchaynguyênđộnglựclàmphátsanhhơinóng.Diđộngvàsứcnóngtronglãnhvựcvậtchấtcũngtươngứngvớinhaugốngnhưtâmvànghiệptrongphạmvitinhthần.
Bốnnănglựchùngmạnhnàytươngquanvớinhaumậtthiếtmàkhôngthểtáchrờilìakhỏinhau.Nhưngtrongmộtvậtthể,thànhphầnnàycóthểtrộihơnlàthànhphầnkhác.Nhưtrongđấtchẳnghạn,nguyêntốĐấttrộihơnbanguyêntốkia.TrongnướcthìnguyêntốNướctrộihơnv.v...
Nhưvậy,Sắc(Rupa)baogồmnhữngnănglựcvànhữngtínhchấttrongtrạngtháiluônluônbiếnchuyển,khôngbaogiờtồntạigiốnghệttronghaikhoảnhkhắckếtiếp.TheoPhậtGiáo,Sắc(Rupa)chỉtồntạitrongthờigian17chặptưtưởng.2
![Page 699: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/699.jpg)
Theocácnhàsinhvậthọc,vàolúcbàmẹthọthai,conngườicbỉthừahưởngnơichamẹmộttếbàocựckỳvitếlàmộtphầnbachụctriệu(1/30.000.000)bềkính,củamộtphânAnh(inch)."Trongvòngchíntháng,đốmnhỏcựcvinàytrởthànhmộtkhốisinhvật15.000triệulầnlớnhơnlúcbansơ. "Tếbàovật-lý-hóanàylànềntảngvậtchấtcủaconngười.TheoPhậtGiáo,namtínhhaynữtínhcủamộtngườiđượcquyếtđịnhvàolúcmẹthọthai.
Phốihợpvớiphầnvậtchất(Sắc),trongguồngmáyphứctạpcủaconngườicòncómộtyếutốquantrọng.ĐólàcáiTâm.Cũngnhưcóvàitácgiảuyênthâmthíchnói,rằngconngườikhôngphảilà"TâmcọngvớiThân",hay"DanhvàSắc",màlà"Danh-Sắc",mộtsựphốihợpchặtchẽgiữahaithànhphần-vậtchấtvàtâmlinh.Cácnhàkhoahọcnóirằngđờisốngkhởisanhtừvậtchất,vàtâm(phátsanh)từđờisống.Nhưngcácvịnàykhôngcungứngchotamộtgiảithíchthỏađángvềlịchtrìnhpháttriểncủatâm.
Khônggiốngnhưcơthểvậtchất,tâmkhôngcóhìnhthểvàtakhôngthểthấy.Mặcdùvậytacóthểtrựctiếpthọcảm.Cóhaicâunóicủangườithờixưanhưsau:
"Tâmlàgì?-Khôngcóvậtchất
Vậtchấtlàgì?-Khôngbaogiờcótâm"[^4]
Chúngtahaybiếtnhữngtưtưởng,nhữngcảmgiácv.v...bằngcáchtrựctiếptrigiác,vàchúngtasuyluậnrằngngườikháccũngtrigiáccùngmộtthếấy.
TiếngPalicónhiềudanhtừđểchỉcáiTâm,trongđóbadanhtừ"mana","citta"và"vinnana"làthôngdụngnhất.Chúngtahãysosánhcăn"man",cónghĩasuytư,vớichữ"man"trongtiếngAnh,cónghĩaconngười,vàPhạnngữ"manussa",cónghĩangườiđãcótâmthứcđượcpháttriển.
3
![Page 700: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/700.jpg)
TrongPhậtGiáokhôngcósựphânbiệtgiữa"tâm"(citta)và"thức"(vinnana).Haidanhtừnàyđượcsửdụngđồngnghĩavớinhau.Tâmchỉgiảndịđượcđịnhnghĩalà"sựhaybiếtđốitượng",bởivìkhôngcómộtthựcthểtácđộng,haymộtlinhhồnchỉđạotấtcảnhữngsinhhoạttâmlinh.Chỉcónhữngtrạngtháitâmluônluônsanhrồidiệt,nhanhnhưchớp.Sôngtừnguồnchảyrabiểncả.Trongdòngtrôichảy,sôngtiếpnhậnnhữngluồngnướcmớitừcácrạchngòiđổvào."Vớisựsanhlànguồnvàtửlàcửabiển,tâmđềuđặntrôichảynhưmộtdòngsông,khôngngừngtiếpnhậnnhữngluồngnướckhácnhaudocácrạchngòigiácquancungứng."
Mỗichặptưtưởng(sátnatâm)củadòngđờiluônluônbiếnđổinàykhidiệt,chuyểntraotấtcảnănglực,tấtcảnhữngcảmxúcđãthâunhậnvàkhôngthểxóabỏ,chochậptưtưởngkếđến.Nhưvậy,mỗichặptưtưởngmớibaogồmnhữngtiềmnăngcủachặptrướcvàthêmvàonhữnggìkhác.Vìtấtcảnhữngcảmxúcđãđượcghinhậnvữngchắctrongcáitâmluônluônbiếnđổi,vàbởivìtấtcảnhữngtiềmnăngđềuđượcchuyểntraotừkiếpsốngnàysangkiếpkhácnêncóngườicòncóthểnhớlạitiềnkiếp,hoặcmộtvàidiễnbiếncủatiềnkiếp,mặcdùcơthểđãtrảiquagiaiđoạntạmthờihoạidiệt.Nếutrínhớchỉtùythuộcvỏnvẹnnơibộóc,thìkhicânnãohoạidiệtcùngvớicơthểvậtchấtắtkhôngaicònhồinhớgì.
Nhưđiệnlực,tâmcókhảnăngrấthùngmạnh,đểxâydựngcũngnhưđểtiêudiệt,nhưmộtkhígiớibéncảhaibề,màtacóthểxửdụngđểlàmđiềuphảihayđiềuquấy.Chỉmộttưtưởngphátsanhtrongcáitâmvôhìnhnàycũngcóthểcứuvãnhaytiêudiệtthếgian.Mộtýnghĩcóthểgiúpancưlạcnghiệphaytànphátoànthểmộtquốcgia.Chínhtâmtạothiênđàngchota,cũngchínhtâmtạođịangụcchota.
Ouspenkyviết:
![Page 701: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/701.jpg)
"Vềnănglựcngủngầmtrongcáchiệntượngtâmlinh,chẳnghạnnhưtrongnhữngtưtưởng,nhữngcảmgiác,nhữnghammuốn,chúngtakhámphárằngtiềmnăngcủanócàngvôlượngvôbiênhơn.Dokinhnghiệmbảnthân,docôngtrìnhkhảosát,donhữngvănkiệnlịchsử,chúngtabiếtrằngnhữngýnghĩ,nhữngcảmgiác,nhữnghammuốn,tựnóbiểuhiện,cóthểphóngthíchvônănglựcvàtạonênchuỗidàivôtậnnhữnghiệntượng.Mộttưtởngcóthểtácđộngtrongnhiềuthếkỷ,nhiềungànnăm,chỉtăngtrưởngvàănsâuthêm,khôngngừngkhơidậynhữnghiệntượngmới,luônluôngiảiphóngnhữngnănglựcmới.Chúngtabiếtrằngtưtưởngtiếptụcsốngvàtácđộngchíđếnkhichánhdanhtánhcủangườitạoranóđãbiếnthànhnhânvậtcủathầnthoạitruyềnkỳ,nhưtêntuổicủacácvịđãsánglậpnhữngtôngiáocổxưa,nhữngthigiathờicổđãlàmranhữngvầnthơbấthủ,cácđấnganhhùng,nhữngbậclãnhđạovànhữngnhàtiêntri.Lờinóicủacácvịnàyvẫncònđượcvôsốnhữngcặpmôilặpđinhắclạivàvẫncònđượcchúngtahọchỏivàluậnbình.
"Mỗitưtưởngcủamộtnhàthơchắcchắnchứađựngtiềmnăngvôcùngtrọngđại-nhưnănglựctiềmẩntrongmộtcụcthanđáhaymộttếbàosống-nhưngcũngvôcùngvitế,khôngthểcânlường,nhưngthậtsựhùngmạnh."--(Ouspenky-"TertiumOrganum",trang125).
ChúngtathửkhảosáttiềmnăngchứađựngtrongnhữnglờidạycóýnghĩasauđâycủaĐứcPhật:
Manopubbangamadhamma-manosetthamanomaya.Tâmdẫnđầuhànhđộng;tâmlàchủ,vàtấtcả(hànhđộng)đềudotâmtạo.
TheoPhậtGiáo,tâmhaythứcpháthiệnngayvàolúcđượcthọthai,cùngmộtlúcvớiphầnvậtchất.Nhưvậy,thứcvẫncóhiệnhữutrongthaibào.Cáithứcsơkhởiấymàkinhsáchgọilàthứctáisanh,haythứcnốiliềnkhởisanh
![Page 702: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/702.jpg)
donghiệpquákhứcủađươngsựtạoduyên.Sựkhácbiệttếnhịvềtinhthần,tríthứcvàđạođứcgiữanhữngngườikhácnhaucủanhânloạilàdocáithứcđượcnghiệpquákhứtạoduyêncủamỗingười.Thứctáisanhlàyếutốthứnhìcủaconngười.Yếutốthứnhấtlàphầnvậtchất,dochamẹcungcấp.
Đểchođủbathànhphầntạonênconngười,còncóyếutốthứba,hiệntượngsống,tạosinhlựcchocảhai,tâmvàvậtchất,hayDanhvàSắc.Docósinhlực,thaimớitrụvàcósựtáisanh.Sinhlựcbiểuhiệntrongcảhaihiệntượng,vậtchấtvàtâmlinh.DanhtừPaliđểchỉhaihìnhthứcsinhlựcấylàNamajivitindriya,DanhSinhLựcvàRupajivitindriya,SắcSinhLực,tứcsứcsốngcủatâmlinhvàsứcsốngcủacơthểvậtchất.
Nhưvậy,vậtchất,tâmvàsinhlựclàbayếutốkhácbiệttạonênconngười.Vớisựphốihợpcủabayếutốnàymộtnănglựcgọilàconngườiđượchìnhthànhvớinhữngkhảnăngkhôngthểquanniệmđược.Conngườitựtạonênmình,cũngchínhconngườitựtiêudiệtlấymình.Bêntrongconngườicómộtđốngráctậtxấuvàmộtkhotàngđứchạnh.Tacóthểtìmthấytrongconngườibảnchấtsâubọ,cầmthú,người,siêunhân,trời,PhạmThiên.Nhữngkhuynhhướngtộilỗivànhữngtâmtánhthánhthiệnđềucóngủngầmtrongđó.Conngườicóthểlàmộtphướclànhhaymộttộikhổchomìnhvàchokẻkhác.Trongthựctế,conngườitựmìnhlàcảmộtthếgiới.
2.TừĐâuĐến?
Làcâuhỏithứnhì.Khởithủy,conngườiphátsanhnhưthếnào?
Hoặccómộtkhởiđiểmtừđóconngườibắtđầuhiệnhữu,hoặckhôngcókhởiđiểm.Nhữnggìthuộctrườngpháiđầuchủtrươngcómộtnguyênnhânđầutiên,mộtnănglựccủavũtrụ,haymộtThầnLinhVạnNăng.Trườngpháithứnhìphủnhậnmộtnguyênnhânđầutiênbởivìtheokinhnghiệmchung,nhântrởthànhquảvàquảtrởthànhnhân,trongmộttiếntrìnhmãi
![Page 703: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/703.jpg)
mãiliêntục.Trongvòngquanhnhân-quả,takhôngthểquanniệmmộtkhởiđiểm.Theoluồngtưtưởngđầuthìcómộtkhởiđiểm.Luồngtưtưởngthứnhìchủtrươngkhôngcó.Theonhậnxétcủavàingười,quanniệmcómộtnguyênnhânđầutiêncũngvôlýnhưquanniệmcóhìnhtamgiácmàtròn.
Theoquanđiểmcủakhoahọc,conngườilàsảnphẩmtựctiếpcủatinhtrùngvàminhchâudochavàmẹcungứng.Trongkhiquảquyết,"Omnevivumexvivo"-tấtcảsựsốngđềuphátsanhtừsựsống-nhàkhoahọccũngchủtrươngrằngtâmvàsựsốngphátnguyêntừtrạngtháikhôngcósựsống.
TheoPhậtGiáo,conngườiđượcsanhratừbàothaihànhđộng(kammayoni,bàothainghiệp).Chamẹchỉcungứngphầnvậtchất.Nhưvậy,chúngsanhđếntrướcchúngsanh.Vàolúcđượcthọthai,chínhnghiệptạoduyênđểthứcđầutiênlàmnguồnsốngchothaibào.Chínhnghiệplựcvôhìnhphátsanhtừkiếpsốngquákhứtạonhữnghiệntượng"tâmlinh"vàhiệntượng"sinhlực"tronghiệntượng"vậtchất"sẵncó,hộiđủbayếutố(tamnguyên)cấuthànhconngười.
Đềcậpđếnvấnđềthọthaicủachúngsanh,ĐứcPhậttuyênngôn:
"Nơinàocóđủbayếutốphốihợplàmầmsốngbắtđầu.Nếuchavàmẹgặpnhaumàkhôngnhằmthờikỳthọthaicủamẹvàkhôngcómộtchủngtử(gandhabba),thìkhôngcómầmsống.Nếuchamẹgặpnhauvàothờikỳthọthaicủamẹmàkhôngcómộtchủngtửhiệnhữu,thìcũngkhôngcómầmsống.Nếuchavàmẹgặpnhauvàothờikỳthọthaicủamẹvàcómộtchủngtửhiệnhữu,chừngấy,dosựphốihợpcủabayếutố,sựsốngbắtđầu."
Nơiđâydanhtừ"gandhabba",đượcphiêndịchlàchủngtử,làmộtchúngsanhsẵnsàngđượcsanhvàobàothai,chỉdùngtrongtrườnghợpriêngbiệtnày.Takhôngnênlầmlẫnvớimộtlinhhồntrườngcửu.
![Page 704: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/704.jpg)
Chođặngcómộtchúngsanhđượcthọthaiởnơinàyphảicómộtchúngsanhchếtởmộtnơinàokhác.Cáisanhcủamộtchúngsanhtronghiệntạitươngứngvớicáichếtcủamộtchúngsanhtrongkiếpvừaqua;cũnggiốngnhưthôngthườngtanóirằngmặttrờimọcởmộtnơicónghĩalàmặttrờilặnởmộtnơikhác.
ĐứcPhậtdạyrằng:"Mộtkhởiđiểmđầutiêncủachúngsanh-vốnbịchelấpmùmịttrongvôminh,bịtróibộcchặtchẽtrongáidục,vàtriềnmiênlangthangbấtđịnh-quảthậtkhôngthểquanniệm."
Dòngđờitrôichảyvôcùngtậnngàynàocòntiếpnhậnbùnnhơnướcđụccủavôminhvàáidục.Chỉkhinàochặnđứngđượchailuồngrạchngòiônhiễmnày,đờisốngmớingừngtrôichảy,hiệntượngtáisanhmớikhôngcònxảydiễn,nhưtrườnghợpchưPhậtvàchưvịALaHán.Trongkhicònmangnặngvôminhvàáidụctakhôngthểnhậnthứckhởiđiểmcùngtộtcủadòngđời.ĐứcPhậtchỉđềcậpđếnnhư"khởithủydòngđời"củachúngsanh.Hãyđểchocácnhàkhoahọcsuycứuvềvấnđềnày.
3.Đivềđâu?
Làcâuhỏithứba.Từđâyrồiconngườisẽđivềđâu?
Theochủthuyếtvậtchấtcủathờixưa-màdanhtừPalivàSanskritđềugọilàLokayata-conngườihoàntoàntuyệtdiệtsaukhichết,bỏlạisaulưngbấtluậnnănglựcnàophátnguyêntrongđờisống.
"Conngườidobốnnguyêntốcấuthành.KhichếtrồithìnguyêntốĐấttrởvềvàtanbiếntronglòngđất;nguyêntốNướctrởvềvớinước;nguyêntốLửatrởvềvớilửavànguyêntốGiótrởvềhòatantrongkhôngkhí;giácquantanbiếntrongkhônggian.Ngườitrícũngnhưkẻngu,mộtkhithểxáctanrãthìtấtcảchấmdứt,hoạidiệt,khôngcòntồntạinữa.Khôngcóthế
![Page 705: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/705.jpg)
giannàokhác.Cáichếtlàmứctậncùngcủatấtcả.Chỉcóthếgianhiệntạilàthậtcó.Cáiđượcgọilàthiênđàngtrườngcửuvàđịangụclànhữngphátminhcủahạngngườigianmanhmongvụlợi."
Ngườisốngtheochủthuyếtduyvậtchỉtinnhữnggìmàgiácquancóthểcảmnhận.Dođó,chỉcóvậtchấtlàthựctại.NguyêntắccùngtộtlàTứĐại:Đất,Nước,Lửa,Gió,vàtừđóđờisốngtâmlinhnhảyvọtramộtcáchbíẩn,giốngnhưôngthầnxuấthiệnkhiAladinchàtaytrêncâyđèn.Nãotiếtratưtưởnggiốngnhưgantiếtramật.
Dướicáinhìncủaconngườiduyvật,tincómộtthếgiớikhác"làgiấuhiệucủasựgiảdốiươnhèncủangườicótínhđànbà,yếuớt,hènnhácvàbấtlương",nhưngàiRadhakrishnatuyênbố.
TheoCơĐốcGiáo,conngườikhôngcódĩvãng.Hiệntạichỉlàthờigianchuẩnbịđểtiếnđếnhoặcthiênđàngvĩnhcửu,hoặcđịangụctrườngtồn.Dùxemđólàhainơichốnhayhaitrạngtháitrongtươnglai,conngườisẽhưởnglạcthúvôcùngtậntrênthiênđàng,hoặcvĩnhviễnphảichịuđaukhổdướiđịangục.Vậysaukhichết,conngườikhôngtuyệtdiệtmàphầntinhtúysẽvĩnhcửutrườngtồn.
Schopenhaeurnói:
"Bấtcứaitựxemmìnhđượcsanhratừhưkhôngcũngphảinghĩrằngmìnhsẽtrởlạithànhhưkhông;hoặcnữa,chorằngtrướckhicómìnhđãcómộtquákhứvôtận,rồimộtthờigianvôtậnthứnhìlạibắtđầu,vàxuyênquathờigianấy,takhôngbaogiờngừngsống.Thậtlàmộtýnghĩquáidị."
TínđồẤnĐộGiáotincóquákhứvàhiệntại,vàkhôngchủtrươngrằngsaukhichếtconngườisẽhoàntoàntiêudiệt.Họcũngkhôngchorằngconngườisẽvĩnhcửutrườngtồn.Họtincómộtchuỗidàinhữngkiếpsốngquákhứvàvịlai.Theohọ,luồngsốngcủaconngườichảytrôivôcùngtậnngàynàomà
5
![Page 706: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/706.jpg)
nghiệplực,tứcnănglựccủahànhđộngcònđủsứcđưađẩy.Vàođúnglúc,tinhhoacủaconngườicóthểnhậptrởvàoThựcTạiCùngTột(Paramatma),cáiĐạiHồnmàtừđólinhhồnđãphátxuất.
PhậtGiáotincóhiệntại,rồicăncứtrênhiệntại,suydiễnrằngcóquákhứvàvịlai.Cũngnhưánhsángđiệnlàsựbiểuhiệnrabênngoàicủaluồngđiệnlựcvôhình,cùngthếấy,conngườichỉlàsựbiểuhiệnrangoàicủanănglựcvôhìnhgọilàNghiệp-Kamma.Bóngđènđiệncóthểbểvàánhsángcóthểtắt,nhưngluồngđiệnvẫncònvàánhsángcóthểtrởlạikhigắnvàođómộtcáibóngkhác.Cũngdườngthếấy,luồngNghiệpLựcvẫntrôichảynhưthường,khôngbịsựtanvỡcủacơthểvậtchấtlàmxáotrộn.Tâmthứccủangườilâmchungtronghiệntạichấmdứtvàkhichấmdứt,tạoduyênchomộttâmthứcmớiphátsanhtrongkiếpsốngkế.NơiđâyluồngđiệngiốngnhưluồngNghiệpvàcáibóngđènmớicóthểvínhưtếbàotrứngcủachamẹ.
Nghiệpquákhứtạođiềukiệnchosựsanhtronghiệntại,vàNghiệphiệntại,phốihợpvớiNghiệpquákhứ,tạođiềukiệnchokiếpsốngtươnglai.Hiệntạilàconđẻcủaquákhứ,rồiđếnlượtmình,trởthànhchamẹcủavịlai.
Nhưvậy,chếtkhôngphảilàhoàntoàntuyệtdiệt,bởivìmặcdùkhôngphảikiếpsốngnàychấmdứt,cáinănglựctạosựsốngchonókhôngbịtiêudiệt.Saukhichết,dòngsinhlựccủaconngườitiếptụctrôichảyvôcùngtận,ngàynàomànhữngluồngnướcvôminhvàáidụccònđượccungcấpđểdưỡngnuôinó.Theongônngữchếđịnhthôngthường,chúngtanóirằngconngườikhôngnhấtthiếtphảitáisanhlạilàmngười,bởivìconngườikhôngphảilàchúngsanhduynhất.Hơnnữa,quảđịacầu,hầunhưchỉlàmộtđiểmnhỏkhôngđángkểtrongvũtrụbaola,khôngphảilànơichốnduynhấtmàchúngsanhcóthểtáisanhvào.
Saukhichếtconngườicóthểtáisanhvàomộtcảnhgiớikhác.6
![Page 707: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/707.jpg)
Nếumuốnchấmdứtchuỗidàinhữngkiếpsốngtriềnmiên,conngườicóthểlàmnhưĐứcPhậtvàchưvịALaHánđãlàmđểchứngngộNiếtBàn,chấmdứttrọnvẹnmọihìnhthứcáidục.
4.Conngườiđivềđâu?
Conngườicóthểđibấtcứnơinàomìnhmuốn,bấtluậnnơinàomìnhquyếtchíđinếuhộiđủđiềukiệnthíchnghi.Nếukhôngđặcbiệtcóchúnguyệnnào,conngườisẽlăntrôitheoconđườngmànhữngdiễnbiếncủacuộcđờiđưađẩymìnhvào,vàsẽtáisanhvàotrạngtháitươngxứngvớicáiNghiệpmìnhđãtạo.
5.Tạisao?
Làthắcmắccuốicùngcủachúngta.Tạisaocóconngười?Cuộcsốngnàycómụctiêugì?
Đâyquảthậtlàmộtvấnđềđãđượcbànthảosôinổi.
Quanđiểmcủangườisốngthiênvềvậtchấtlàthếnào?Nhàkhoahọcgiảiđáp:
"Đờisốngcómụctiêukhông?Làgìởđâuhaylúcnào?TừkhônggianVũTrụđến,MặtTrờiđến,QuảĐịaCầuđến,Đờisốngđến,ConNgườiđến,vàcònnhiềunữaphảiđến.Nhưngcònmụctiêu:Củaaivàtừđâu?Tạisao,khôngcógìcả."
Ngườisốngtheochủthuyếtduyvậtchỉđơnthuầntựgiớihạnmìnhtrongnhữngdữkiệndogiácquancảmnhậnvàchỉbiếtđờisốngvậtchấthiệntại,màlờđinhữnggiátrịtinhthần.Lốinhìncủahọnghịchhẳnquanđiểmcủa
![Page 708: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/708.jpg)
nhàđạođức.Theohọ,khôngcóaitạomụctiêuchođờisống,vànhưvậy,đờisốngkhôngcómụctiêu.
NhữngngườikhôngcóThầnLinh-ngườiPhậttửnằmtrongsốnày-khôngtincómộtnhânvậttạomụctiêuchomình.
"Aitôđiểmmàusắcmộtcáchtuyệtdiệuchoconcông,hayailàmchochimcúcótiếnggáylảnhlót?"Đólàmộttrongnhữnglýluậnchánhcủathuyếtduyvật,chorằngtấtcảđềunằmtrongtrậttựthiênnhiêncủasựvật.
"Hãyănuốngvàtậnhưởngmọilạcthú,bởivìcáichếtsẽđếnvớitấtcả,chấmdứtcuộcsốngcủachúngta"hìnhnhưlàđạođứclýtưởngcủahệthốngnày.Theoquanniệmcủahọ,nhưngàiSriRadhakrishnaviết:"Đạođứclàảotưởngvàhưởngthụkhoáilạilàthựctạiduynhất.Chếtlàmứctậncùngcủađờisống.Tôngiáolàmộtthácloạnđiêncuồng,mộtchứngbệnhthầnkinh.Cósựngờvựctấtcảnhữnggìtốtđẹp,caocả,trongsạchvàbimẫn.Lýthuyếtnàychủtrươngthỏamãndụcvọngvàlợikỷvàhiểnnhiênxácnhậnýchítụctằnthôbỉ.Khôngcầnphảikiểmsoátkhácvọngvàbảnnăng,bởivìđólàdisảncủathiênnhiênmàconngườithừahưởng."
SarvadarsanaSangrahanói:
Trongkhiđờisốngcònlàcủabạn,hãythoảthíchsống,KhôngaicóthểthoátkhỏicặpmắttìmtòicủaTửThần;Mộtkhichúngnóđãthiêuđốtcáixácnàycủata,Làmsaocòntrởlại?Trongkhicònsốngđâyconngườihãysốnganvui,Hãyăn,uốngsungsướng,dùcóphảivaynợ.
Bâygiờchúngtahãytrởvềvớikhoahọcđểtìmmộtgiảiđápchocâuhỏi"Tạisao?".
7
7
![Page 709: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/709.jpg)
Nênghinhậnrằng"khoahọctìmhiểusựvật,nghiêncứuhọchỏiđểbiếtsựvậtlàthếnào,trongkhitôngiáothìtìmhiểunhữnglýtưởng,nghiêncứuhọchỏixemsựvậtlàthếnào."
SirArthurThompsonkhẳngđịnhrằngkhoahọccònkhiếmkhuyếtvìkhôngthểgiảiđápcâuhỏi"Tạisao".
ĐềcậpđếnMụcTiêucủavũtrụ,BertrandRussellnhắcđếnbaloạiquanđiểm:quanđiểmtincóThượngĐế;quanđiểmPhiếmThầnchorằngtrờilàtấtcảvũtrụhayvạnvật,vàtấtcảvũtrụlàtrời;vàquanđiểmthứbachorằngsựvậtnhôlên,xuấthiệnmộtcáchkhôngthểđoántrước.
Ôngviết:
"QuanđiểmthứnhấtchủtrươngrằngThượngĐếtạonênthếgianvàbanhànhnhữngđịnhluậtthiênnhiên,bởivìNgàitiênđoánrằngvàođúnglúc,sẽcógìtiếnhoátốtđẹp.Theoquanđiểmnày,mụctiêuđãsẵncómộtcáchrõràngtrongtâmvịThầnLinhTạoHoá,vốnởngoàitạovậtcủamình.
"HìnhthứcPhiếmThầnchorằngtrờilàvũtrụvàtấtcảlàtrời.ThượngĐếkhôngởngoàivũtrụmàchínhlàvũtrụ,xemnhưmộttoànthể.Dođó,khôngthểcótácđộngsángtạomàchỉcómộtloạinănglựcsángtạotrongvũtrụ.Nănglựcnàylàmchovũtrụpháttriểntheomộtkếhoạch.Tacóthểnóirằngxuyênquasuốttiếntrình,kếhoạchnàyluônluônđiđôivớinănglựcsángtạo.
"Tronghìnhthứcthứba,mụctiêucàngmùmịthơn.Vàomộtgiaiđoạnsơkhởi,khôngcógìtrongvũtrụthấytrướcgiaiđoạnsau,màcómộtnănglựcmùquángthúcđẩyđếnnhữngbiếnđổi,vàbiếnđổitạonênnhữnghìnhthứcpháttriểnhơn.Dođó,trongmộtýnghĩamùmờ,đoạncuốiđãđượchàmxúcởđoạnđầu."8
![Page 710: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/710.jpg)
Chúngtakhôngphêbình.Đâychỉlàquanđiểmcủanhữnghọcgiảchuyênkhảocứuvềcáctôngiáovànhữngtưtưởnggiatrứdanh.
Dùcóchăngmộtmụctiêutrongvũtrụ,dùsựhiệnhữucủavũtrụcónhằmmụctiêunàokhông,vẫncóvấnđềđượcnêuravềtínhcáchhữudụngcủacácloàisánlãi,rắnrít,muỗimòng,v.v...vàsựhiệnhữucủabệnhchódại.Phảigiảithíchthếnàovềvấnđềthiêntai?Nhữngcuộcđộngđất,nhữngtrậnbãolụt,nhữngbệnhtruyềnnhiễmnguyhạicóđượctrùhoạchtrướckhông?
DiễnđạtquanđiểmriêngcủamìnhvềMụcTiêuCủaVũTrụ,Russellmạnhmẽtuyênbố:
"Dùthếnào,tạisaotándương,tạisaocangợiconngười?Cònsưtử,cọphùmthìsao?Chúngnósáthạisanhlinh-thúvàngười-íthơnlàchúngtamàlạicònđẹpđẽhơnchúngta.Cònloàikiến?ChúngnóquảntrịmộtĐoànThểQuốcGiacòntàitìnhhơnnhiềubấtcứngườiphátxítnào.Thếgianloàichimhọami,chimsơnca,loàinai,cóphảichănglàtốtđẹpanbìnhhơnlàthếgiantànbạo,bấtcôngvàhiếuchiếncủaloàingười?Nhữngngườitinmụctiêucủavũtrụcăncứniềmtinấynơicáiđượcgiảtưởnglàsựsángsuốtcủachúngta,nhưngnhữnggìhọviếtralàmchotangờvựcđiềuấy.
"Nếutôilàmộtđấngtoànnăng,vàtôicóđượccảtriệunămđểkinhnghiệm,ắttôikhôngnghĩrằngConNgườicógìnhiềuđểkiêuhãnhvớithànhquảcuốicùngcủatấtcảmọinỗlựccủatôi."
Đốivớicáctôngiáokhácnhauthìmụctiêucủađờisốnglàgì?
TheoẤnĐộGiáo,mụctiêucủađờisốnglà"đồngnhấtthểvớiBahma",hoặc"hườnnguyên,nhậptrởvàoTinhChấtThầnLinh,cáiĐạiHồn"màtừđólinhhồncủaconngườiđượctáchrờira.
TheoDoTháiGiáo,CơĐốcGiáovàHồiGiáo,mụctiêucủađờisốnglà"tônvinhvàlàmvẻvangThượngĐếmãimãiđờiđời."
![Page 711: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/711.jpg)
Mộtngườithườngtrongbấtluậntôngiáonàocósẵnsàngtừbỏkiếpsốngởtrầngianmàhọkhưkhưbámchặt,đểvĩnhviễnsốngtrongmộtthiênđàngcựckỳanlạckhông?--Chưachắc,quảthậtvậy!
Bâygiờ,PhậtGiáogiảiđápthếnàocâuhỏi:"TạiSao?"
PhậtGiáophủnhậnmộtThầnLinhTạoHoá.Nhưvậy,theoquanđiểmcủaPhậtGiáokhôngthểcómộtmụctiêucủađờisốngđãđượcđịnhchohọ.
PhậtGiáokhôngchủtrươngcóvậnmạng,địnhmạng,haytiềnđịnhbấtdidịchđãđượcsắpxếpanbài,kiểmsoáttươnglaicủaconngườingoàiýmuốn,vàkhôngtùythuộchànhđộngcủahọ.Nếutinvậy,tựdoýchíđãtrởnêntuyệtđốilàmộtchuyệnkhôihàivàđờisốngtrởthànhthuầntúymáymóc.
Phầnlớnhànhđộngcủaconngườiítnhiềucótínhcáchtựđộng,hầunhưmáymócvìđãchịuảnhhưởngcủathóiquen,củamôitrườngsinhsống,củagiớithâncậnv.v...
Nhưngtrongmộtgiớihạnnào,conngườicũngcóthểxửdụngtựdoýchí.Khingườikiatừtrêncaotéxốngvựcsâuthìchỉrơinhưmộthònđávôtrivôgiác.Dùcótâmchớkhôngphảinhưđá,ngườikiavẫnkhôngthểxửdụngtựdoýchícủamình.Nhưnglúctrèolêncao,chắcchắnlàanhcóđủtựdoýchí-quyếtđịnhcótrèolênhaykhông,haytrèolêncáchnào-vàhànhđộngtheoýmình.Hònđángượclại,khôngthểlàmnhưvậy.
Conngườicóđủquyềnnăngchọnlựagiữađiềuphảivàlẽquấy,việctốthayviệcxấu.Conngườicóthểlàbạnlànhhaylàkẻthùnghịchcủachínhmìnhvàcủangườikhác.Tấtcảđềudotâmvàtiếntrìnhpháttriểncủatâm.
Mặcdùkhôngcósẵnmụctiêuđặcbiệtnàochokiếpnhânsinh,conngườivẫnđượctựdotạochomìnhmộtlýtưởngcủacuộcsống.
![Page 712: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/712.jpg)
Vậy,mụctiêucủađờisốnglàgì?
Ouspenskyviết:
"Vàingườinóirằngýnghĩacủacuộcsốnglàphụcvụ,làđènén,hàngphụccáitựngãcủamình,tựhysinh,hysinhtấtcả,chíđếnmạngsống.Ngườikháctuyênbốrằngýnghĩacủacuộcđờilàthỏathíchhưởngthụ,quênđithảmtrạngrùngrợncuốicùngxảydiễntronghiệntượngchết.Vàingườithấyýnghĩacủađờisốngtrongsựlàmchomìnhtrởnênhoànhảovàtạodựngchomìnhmộttươnglaitốtđẹphơn,ởbênkianấmmồ.Ngườikhácnữachủtrươngrằngýnghĩacủacuộcsốnglàcốgắngđếngầntrạngthái"khôngsinhtồn";ngườikhácnữatìmýnghĩacủađờisốngtrênquảđịacầu;tronglúcấycóngườikhẳngđịnhrằngdùchỉlàsựcốgắngtìmhiểuýnghĩacủađờisốngcũngkhôngthểđược."
Bácbỏtấtcảnhữngquankiếntrên,nhàhọcgiảuyênthâmviết:
"Điểmsailầmcủatấtcảnhữnggiảithíchtrênlàcốgắngkhámpháýnghĩacủađờisốngởbênngoàichínhmình.Họtìmtrongbảnchấtcủanhânloại,hoặctrongvàicuộcsốngmơhồbênkianấmmồ,hoặcnữatrongsựtiếntriểncủaTựNgãxuyênquachuỗidàinhữngcuộcđầuthai-luônluônmộtcáigìởngoàiđờisốnghiệntạicủaconngười.
"Thayvìkhảosátviễnvọng,nếuconngườichỉnhìnvàobêntrongchínhmình,họsẽnhậnthứcrằngtrongthựctế,ýnghĩacủađờisốngkhôngcòngìlàmùmờ.Nóchỉlàhiểubiết."
TheoquanđiểmcủaPhậtGiáo,mụctiêucứucánhcủakiếpnhânsinhlàthànhđạttrạngtháiToànGiác(Sambodhi),tứcthấutriệtthựctướngcủachínhmình,tựhiểubiếtchínhmìnhđúngnhưthựcsựmìnhlàvậy.
9
![Page 713: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/713.jpg)
SựGiácNgộCaoSiêunàycóthểđượcthànhtựubằngcáchnghiêmtúcgiữgìngiớihạnh,traugiồitâmvàkhaitriểntuệminhsáthoặc,nóicáchkhác,bằngcách"phụcvụvàtrởnêntoànhảo".
PhụcVụbaogồmtâmTừ,tâmBivôlượngvôbiênvàvịthatuyệtđối,nhữngđứchạnhcaođẹpthúcgiụcconngườigiúpđỡngườikhác.
ToànHảolàtuyệtđốiTrongSạchvàtuyệtđốiTríTuệ.
Chúthích:
.Ouspenky,"TertiumOrganum",trang8.↩
.Chặptưtưởng-cũngđượcgọilà"sátnatâm".Trongthờigiancủamộtcáinhoángtrờichớp,hằngtỷtỷchặptưtưởngcóthểphátsanh.↩
.SirCharlesSherrington,"LifésUnfolding",trang32.↩
."Whatismind?-Nomatter.Whatismatter?-Nevermind".ĐểgiúpquívịđộcgiảkhôngđọctiếngAnhcóthểthưởngthứclốichơichữnày,ngườidịchxinphụchúrằnghaichữ"nomatter"vừacónghĩalà"khôngcóvậtchất,vừalàmộtlốinóirằng"khôngsaođâu".Haichữ"nevermind"vừacónghĩa"khôngbaogiờcótâm",màcũngcónghĩa"khôngcógìđâu,khôngcầnphảibậntâm".↩
.SriRadhakrishna,"IndianPhilosophy",tậpI,trang278.↩
."CókhoảngmộttriệuhệthốnghànhtinhtrongdãyNgânHàtrongđó,cósựsống".XemFredHoyle,"TheNatureofTheUniverse",trang87-89.↩
.SriRadhakrishna,"IndianPhilosophy",tậpI.↩
.BertrandRussell,"ReligionandScience",trang191.↩
1
2
3
4
5
6
7
8
9
![Page 714: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/714.jpg)
.Ouspenky,"TertiumOrganum",trang192.↩9
![Page 715: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/715.jpg)
1
![Page 716: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/716.jpg)
HạnhPhúcKinh
(MangalaSutta)
Tôicónghenhưvầy:
VàomộtthờinọĐứcThếTônngựtạiJetavana(KỳViên)củaTrưởngGiảAnathapindika (CấpCôĐộc),gầnthànhSavatthi(XáVệ) .
Lúcbấygiờ,đêmvềkhuya,cómộtvịTrờihàoquangchiếudiệusángtỏatoànkhuKỳViên,đếnhầuPhật,lạigầnnơiPhậtngự,đảnhlễĐứcThếTôn,rồiđứngsangmộtbên.Khiđãđứngyên,vịTrờicungkínhbạchvớiĐứcThếTônbằnglờikệ :
1. ChưThiênvànhânloạiđềucầumongđượcanlành,vàaicũngsuytìmhạnhphúc.KínhBạchĐứcThếTôn,xinNgàihoanhỷchỉdạychúngconvềPhúcLànhCaoThượngNhất.
2. Khôngkếtgiaovớingườiác,thâncậnvớibậchiềntrí,vàtônkínhbậcđángkính-làPhúcLànhCaoThượngNhất.
3. Cưngụnơithíchnghi ,đãcótạocôngđứctrongquákhứ,vàhướngtâmvềchánhđạo -làPhúcLànhCaoThượngNhất.
4. Họcnhiềuhiểurộng ,lãoluyệntinhthôngthủcôngnghiệp ,giớihạnhthuầnthụctrangnghiêm ,cólờinóithanhnhã-làPhúcLànhCaoThượngNhất.
5. Hiếuthảophụngdưỡngchamẹ,thươngyêutiếpđộvợcon,vàhànhnghềanlạc-làPhúcLànhCaoThượngNhất.
6. Rộnglượngbốthí,tâmtánhtrựcgiác,giúpđỡhọhàng,vàtạonghiệpchânchánh-làPhúcLànhCaoThượngNhất.
1
2 3
4
5
67
8 910
11
![Page 717: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/717.jpg)
7. Loạitrừvàngănngừanghiệpác ,thậntrọngkiêngcữcácchấtsay,vữngvànggiữgìnphẩmhạnh-làPhúcLànhCaoThượngNhất.
8. Đứchạnhbiếttônkính ,khiêmtốn,biếtđủ,biếtơnvàđúnglúc,lắngngheGiáoPháp(Dhamma) -làPhúcLànhCaoThượngNhất.
9. Nhẫnnhục,biếtvânglời,thườnggặpgỡbậcSaMôn(Samanas) vàtùythời,luậnđàmvềGiáoPháp-làPhúcLànhCaoThượngNhất.
10. Tựkiểmsoát,sốngđờiThánhThiện,quántriTứĐế,liễungộNiếtBàn-làPhúcLànhCaoThượngNhất.
11. Ngườimàtâmkhônggiaođộngkhitiếpxúcvớithếgianpháp ,KhôngSầuMuộn,VôNhiễmvàAnToàn -làPhúcLànhCaoThượngNhất.
12. Đốivớinhữngaiđãviênmãnhoànthànhcácpháptrên ,ởmọinơiđềukhôngthểbịthấtbại,đikhắpnơiđềuđượchạnhphúc-làPhúcLànhCaoThượngNhất .
ChúGiảiHạnhPhúcKinh:
.SosánhvớiTúcSanhTruyệnMahamangalaJakata(số453).BàikinhnàyđượcghitrongbộSuttaNipatavàKhuddakaNikaya.↩
11
1213
14
1516
17
18
1
2
![Page 718: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/718.jpg)
.Anathapindika,theonghĩatrắnglà"Ngườichoănđếnkẻcôđơnkhôngđượcgiúpđỡ"hoặc"Nuôisốngnhữngngườibịbỏrơi",tathườnggọilàCấpCôĐộc.TênthậtcủaônglàSudatta.SaukhiquyytrởthànhPhậttử,ôngmuamộtkhurừngtươitốtcủaÔngHoàngJeta(KỳĐà)vàxâydựngmộtngôiđạotràngcótênlàJetavanarama(KỳViênTịnhXá).NơiđâyĐứcPhậtcưngụphầnlớnđờiNgài.
MuốncónhiềuchitiếtvềSudatta,đọcKindredSayings,phầnI,trang27;vàVinayaText,tậpiii,trang179.↩
.Savathi,tênngàynaylàSahet-Mahet.↩
.BảnChúGiảighinhậnrằngngàykiacómộtcuộcbànthảosôinổixảyratrong"HộiTrường"nhằmtìmhiểuthếnàolàphúclànhcaothượngnhất.
Đôngngười,mỗingườicómộtýkiếnriêng.Cóngườichủtrươngrằngsángsớmrađườngthấymộtđiềmlành(nhưgặpmộtngườimẹbồngcon,mộtembé,mộtconbòtrắng,v.v...)làphúclành.
Nhữngngườicóýkiếnkhácnhauchialàmbanhóm,mạnhmẽbênhvựcýkiếncủanhómmình,vàcuộcbàncãisôinổilantrànđếncảnhgiớichưthiên.CácvịTrờicũngkhôngđồngývớinhau,khôngthỏamãnđượcvớinhữngcuộctranhluận,đemcâuchuyệnlênđếnVuaTrờiSakka(ĐếThích).
Saucùng,VuaTrờiSakkađềcửmộtvịTrờiđạidiệnđếnhầuPhậtvàcungthỉnhtônýNgài.ChínhvịTrờiấyđếngầnĐứcThếTônvàbạchhỏibằngcâukệ.↩
2
3
4
5
![Page 719: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/719.jpg)
.PhúcLànhCaoThượngNhất.TheoBảnChúGiải,Mangalacónghĩalànhữnggìdẫnđếnhạnhphúcvàthịnhvượng.Theocácnhàngữnguyênhọc,danhtừnàychialàmbaphần:"Man"làtrạngtháikhốnkhổ,"ga"làđưađếnvà"la"làcắtđứt.CácNgàigộpchungbaphầnlạivàgiảithích"Mangala"là"cáigìchặnđứngconđườngđưađếntrạngtháikhốnkhổ".↩
.Cưngụnơithíchnghi.TứclànơinàoTứChúng(chưvịTỳKhưu,TỳKhưuNi,CậnNamvàTínNữ)thườngcưtrú,thườngcónhữngngườitâmđạonhiệtthànhthựchànhthậpthiệnnghiệp,vànơimàGiáoPhápđượcxemlàquytắccủađờisống.(BảnChúGiải).↩
.Hướngtâmvềchánhđạo.Tứclàhướngcáitâmđồibạivôluânvềđạođứcchânchánh,tâmmấtđứctinvềniềmtinchânchánhvàtâmíchkỷvịngãvềlòngquảngđạivịtha.(BảnChúGiải).↩
.Họcnhiềuhiểurộng.Bahusutta,theonghĩatrắnglà"ngườicónghenhiều",đavăn.Danhtừnàyhàmýlàngườicóhọcvấnuyênbácthâmsâu.Vàothờixưakhôngcósáchvở,vìlẽấy,ngườinhớnhiềugiáohuấncủathầyđượcxemlàhọcrộng,hiểusâu.Nơiđâyhọcrộng,hay"nghenhiều"cónghĩalàngườithônghiểuGiáoPháp(Dhamma)mộtcáchsâuxa.↩
.BảnChúGiảiđềcậpđếnhailoạicôngănviệclàm:nghềkhônglàmtổnhạiđếnaicủangườisốngtạigia,nhưthợbạc,thợrènv.v...vànghềcủangườixuấtgianhưváyv.v...↩
5
6
7
8
9
10
![Page 720: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/720.jpg)
.Vinaya,tứcgiớihạnhtrangnghiêmtrongtưtưởng,lờinóivàviệclàm.
BảnChúGiảiđềcậpđếnhailoạigiớihạnh:giớicủangườitạigia,tứckhôngviphạmthậpbấtthiệnnghiệpvàgiớihạnhcủahàngxuấtgianhưbảyloạiviphạmđượckểtrongGiớiBổn(Patimokkha),hoặcnghiêmtrìTứThanhTịnhGiới.↩
.Hoàntoànlánhxaácnghiệp,khôngphảichỉtiếtchếchừngmực.↩
.TứctônkínhĐứcPhậtvàcácmônđệcủaNgài,tônkínhThầy,cha,mẹ,bậctrưởngthượngv.v...(BảnChúGiải).↩
.Thídụnhưlúctabịnhữngtưtưởngônhiễmámảnh,khuấyđộng.↩
.Nhữngngườiđãđènénkhátvọngcủamình.↩
.Thếgianpháp(lokadhamma),gồmcótámlà:đượcvàthua,danhthơmvàtiếngxấu,tándươngvàkhiểntrách,đaukhổvàhạnhphúc(xemChương43).↩
.Asokam,VirajamvàKhemam.MỗidanhtừtrongbaPhạnngữnàyđềuhàmxúctâmcủamộtvịALaHán.Asokalàkhôngsầunão,phiềnmuộn.Virajamlàkhôngcónhữngônhiễmthamái,sânhậnvàsimê.Khemalàantoànkhôngbịtróibuộctrongnhữngthằngthúcthamdục(Kama),trởthành,hữu(Bhava),tàkiến(Ditthi)vàvôminh(Avijja)--(dụclậu,hữulậu,tàkiếnlậuvàvôminhlậu).↩
.TứcbamươitámPhúcLànhkểtrên.(BảnChúGiải).↩
.Sobảndịchtrongquyển"Buddhism"trang125củaRhysDavidvà"SomeSayingsoftheBuddha"củaWoodward,trang56.↩
10
11
12
13
14
15
16
17
18
![Page 721: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/721.jpg)
![Page 722: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/722.jpg)
1
![Page 723: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/723.jpg)
KinhSuyĐồi
(ParabhavaSutta)
Tôicónghenhưvầy:
VàomộtthờinọĐứcThếTônngựtạiJetavana(KỳViên),củaTrưởngGiảAnathapindika(CấpCôĐộc),gầnthànhSavatthi(XáVệ).
Lúcbấygiờ,đêmvềkhuya,cómộtvịTrờihàoquangchiếudiệusángtỏatoànkhuKỳViên,đếnhầuPhật,lạigầnnơiPhậtngự,đảnhlễĐứcThếTôn,rồiđứngsangmộtbên.Khiđãđứngyên,vịTrờicungkínhbạchvớiĐứcThếTônbằnglờikệ:
1. ConxinđếnđâyhầuĐứcThếTônvàbạchhỏiNgàivềconngườisuyđồi.KínhxinĐứcGotama(CồĐàm)mởlượngtừbi,hoanhỷchỉdạychúngconvìnguyênnhânnàongườitasuyđồi.
2. Tìnhtrạngtiếnbộdễhiểubiết,tìnhtrạngsuyđồidễhiểubiết.NgườibiếtthươngGiáoPháp(Dhamma)làtiếnbộ.GhétbỏGiáoPháplàsuyđồi.
3. Điềunàynhưvậy,chúngconđượchọc,lànguyênnhânđầutiênlàmchoconngườisuyđồi.KínhbạchĐứcThếTôn,xinNgàichỉdạynguyênnhânthứnhìđưaconngườiđếntìnhtrạngsuyđồi.
4. Thânthiệnvớikẻhưhèn,khôngthấygìtốtnơingườiđạođức,ngườithậtlòngvuithúvớithóihưtậtxấu-đólànguyênnhânlàmchoconngườisuyđồi.
5. Điềunàynhưvậy,chúngconđượchọc,lànguyênnhânthứthìlàmchoconngườisuyđồi.KínhbạchĐứcThếTôn,xinNgàichỉdạynguyênnhânthứbađưaconngườiđếntìnhtrạngsuyđồi.
1
![Page 724: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/724.jpg)
6. Ngườidểduôidãdượi,hamvuiởchỗđôngngười,khôngchuyêncần,biếngnhácvànóngnảy-đólànguyênnhânlàmchoconngườisuyđồi.
7. Điềunàynhưvậy,chúngconđượchọc,lànguyênnhânthứbalàmchoconngườisuyđồi.KínhbạchĐứcThếTôn,xinNgàichỉdạynguyênnhânthứtưđưaconngườiđếntìnhtrạngsuyđồi.
8. Ngườigiàucómàkhôngcấpdưỡngchamẹgiàđãquátuổixuânxanh-đólànguyênnhânlàmchoconngườisuyđồi.
9. Điềunàynhưvậy,chúngconđượchọc,lànguyênnhânthứtưlàmchoconngườisuyđồi.KínhbạchĐứcThếTôn,xinNgàichỉdạynguyênnhânthứnămđưaconngườiđếntìnhtrạngsuyđồi.
10. Ngườigiảdối,gạtgẫmmộtvịBàLaMôn,mộtvịđạosĩẩndậthaymộtđạosĩduphươnghànhkhất-đólànguyênnhânlàmchoconngườisuyđồi.
11. Điềunàynhưvậy,chúngconđượchọc,lànguyênnhânthứnămlàmchoconngườisuyđồi.KínhbạchĐứcThếTôn,xinNgàichỉdạynguyênnhânthứsáuđưaconngườiđếntìnhtrạngsuyđồi.
12. Ngườicótiềncủadồidào,nhiềuvàng,lắmvậtthực,nhưngchỉthọhưởngriêngmình-đólànguyênnhânlàmchoconngườisuyđồi.
13. Điềunàynhưvậy,chúngconđượchọc,lànguyênnhânthứsáulàmchoconngườisuyđồi.KínhbạchĐứcThếTôn,xinNgàichỉdạynguyênnhânthứbảyđưaconngườiđếntìnhtrạngsuyđồi.
14. Ngườikiêucăng,tựphụvớidòngdõi,vớitàisảnsựnghiệphoặcgiaicấpmìnhvàkhinhkhinhữngngườikhác-đólànguyênnhânlàmchoconngườisuyđồi.
![Page 725: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/725.jpg)
15. Điềunàynhưvậy,chúngconđượchọc,lànguyênnhânthứbảylàmchoconngườisuyđồi.KínhbạchĐứcThếTôn,xinNgàichỉdạynguyênnhânthứtámđưaconngườiđếntìnhtrạngsuyđồi.
16. Ngườitrụylạc,saysưarượuchèvàphungphítàisản-đólànguyênnhânlàmchoconngườisuyđồi.
17. Điềunàynhưvậy,chúngconđượchọc,lànguyênnhânthứtámlàmchoconngườisuyđồi.KínhbạchĐứcThếTôn,xinNgàichỉdạynguyênnhânthứchínđưaconngườiđếntìnhtrạngsuyđồi.
18. Khôngbiếtanphậnvớichínhvợnhà,ănởvớigáigianghồvàvợngườikhác-đólànguyênnhânlàmchoconngườisuyđồi.
19. Điềunàynhưvậy,chúngconđượchọc,lànguyênnhânthứchínlàmchoconngườisuyđồi.KínhbạchĐứcThếTôn,xinNgàichỉdạynguyênnhânthứmườiđưaconngườiđếntìnhtrạngsuyđồi.
20. Ngườiđãquátuổixuânxanh,cướivềbàvợquátrẻvàănởsốngchungkhôngphảivìtìnhthươngchămsóc-đólànguyênnhânlàmchoconngườisuyđồi.
21. Điềunàynhưvậy,chúngconđượchọc,lànguyênnhânthứmườilàmchoconngườisuyđồi.KínhbạchĐứcThếTôn,xinNgàichỉdạynguyênnhânthứmườimộtđưaconngườiđếntìnhtrạngsuyđồi.
22. Ngườitựđặtmìnhdướiquyềnmộtngườiđànbàhaymộtngườiđànôngphungphí,vôđộlượng-đólànguyênnhânlàmchoconngườisuyđồi.
23. Điềunàynhưvậy,chúngconđượchọc,lànguyênnhânthứmườimộtlàmchoconngườisuyđồi.KínhbạchĐứcThếTôn,xinNgàichỉdạynguyênnhânthứmườihaiđưaconngườiđếntìnhtrạngsuyđồi.
![Page 726: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/726.jpg)
24. Ngườicóítphươngtiệnmànhiềuthamvọng,dòngdõichiếnsĩmàkhátkhaocầnquyềntốithượng-đólànguyênnhânlàmchoconngườisuyđồi.
25. Thấurõnhữngnguyênnhânđưađêntìnhtrạngsuyđồitrênthếgian,bậcHiềnTríCaoThượngsốngvớitrítuệtrongcảnhgiớinhànlạc.
Chúthích:
.SaukhingheĐứcThếTônthuyếtgiảngthờiPhápđềcậpđếnnhữngđiềukiệndẫnđếnhạnhphúcvàthịnhvượng,cácvịTrờimuốnngheNgàigiảngvềnhữnggìcókhuynhhướngdẫnđếntìnhtrạngsuyđồi.DođócácNgàiđếnhầuPhậtvàbạchhỏi.↩
1
![Page 727: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/727.jpg)
![Page 728: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/728.jpg)
KinhHạngCùngĐinh
(VasalaSutta)
Tôicónghenhưvầy:
Vàomộtthuởnọ,ĐứcThếTônngựtạingôichùacủaTrưởngGiảAnathapindika(CấpCôĐộc)trongkhurừngJeta(KỳViên).SánghômnọĐứcThếTônđắpymangbátvàothànhSavatthi(XáVệ)đểtrìbình.
LúcbấygiờtrongnhàcủaAggikaBharadvaja,mộtngườitheođạoBàLaMôncũngchuẩnbịđểdângcúngvậtthực.ĐứcThếTônômbátđitừnhànàysangnhàkháctrongthànhSavatthivàđếngầnnhàcủavịbàlamôn.ThấyĐứcPhậttừxađến,vịbàlamônnói:
"Hãyđứnglại,nàyôngthầytu!Hãydừnglại,nàyôngđạobầntiệnđêhèn!Hãyđứnglạiđó,nàyngườicùngđinhkhốnkhổ!"
KhinghenhưvậythìĐứcThếTônôntồnnói:Nầyôngbàlamôn,ôngcóbiếtngườicùngđinhlàthếnào,haycáigìlàmchongườitacùngđinhkhông?
-Không,quảthậttôikhôngbiết.NầyĐứcGotama(CồĐàm),tôikhônghiểucùngđinhlàthếnàovànhữnggìlàmchotalàcùngđinh.XinĐứcGotamahoanhỷtuyênngônchỉdạyGiáoPhápgiúptôicóthểhiểubiếtthếnàolàcùngđinhvànhữnggìlàmchongườitatrởthànhcùngđinh.
-Hãyngheđây,nàyôngbàlamôn!NhưLainóiđây,vàhãynhớlấynằmlòng.
-Tốtlắm,nàyĐứcGotama,tôingheđây,ôngbàlamôntrảlời.
ĐứcThếTônmởlờituyênngônnhưsau:
1
2
![Page 729: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/729.jpg)
1. Conngườidễnónggiận,hayhiềmthù,cónhiềuthóihưtậtxấu,tánhưaphỉbánggièmpha ,ngườicóquankiếnsailầmvàbẩmtánhgiảdốiưagạtgẫmphỉnhlừa-hãybiếtrằngngườiấylàcùngđinh.
2. Ngườinàotrênthếgiannàylàmtổnthươngnhữngchúngsanh"sanhmộtlần"haynhữngchúngsanh"sanhhailần" ,ngườikhôngcólòngbimẫnđốivớichúngsanh-hãybiếtrằngngườiấylàcùngđinh.
3. Ngườinàotiêudiệt,vâyhãmthônxómvàđượcgọilàngườiápchếchinhphục-hãybiếtrằngngườiấylàcùngđinh.
4. Dầutrongxómlànghaytrongrừnghoang,ngườinàotrộmcắphoặcsangđoạtsởhữucủangườikhácmàkhôngđượcchođếnmình-hãybiếtrằngngườiấylàcùngđinh.
5. Ngườinàomangnợ,bỏtrốn,vàkhiđượchỏi,lạinóingược,"Nàotôicóthiếunợgìđâu"-hãybiếtrằngngườiấylàcùngđinh.
6. Ngườinàovìlòngtham,giếtbạncùngđồnghànhvớimìnhtrênđườngđiđểcướpgiật-hãybiếtrằngngườiấylàcùngđinh.
7. Ngườinàođượcmờiralàmnhânchứng,nóilờigiảdốivìlợiriêngcủamình,hayvìlợiíchcủaaikhác,hoặcvìđểthâuđoạttàisản-hãybiếtrằngngườiấylàcùngđinh.
8. Ngườinàodùngáplựchãmhiếphaydụdỗvợbạnhayhọhàng-hãybiếtrằngngườiấylàcùngđinh.
9. Ngườinàogiàucómàkhôngphụngdưỡngchamẹgiàđãquátuổixuânxanh-hãybiếtrằngngườiấylàcùngđinh.
10. Ngườinàođánhđậphaynóilờiphiềnnhiễucha,mẹ,anh,chị,haynhạcmẫu,nhạcphụ-hãybiếtrằngngườiấylàcùngđinh.
3
4
![Page 730: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/730.jpg)
11. Ngườinàomàkhiđượchỏivềđiềuphải,khuyêndạyvềđiềusailầmvàdạymàcòngiấukíngiữbímật-hãybiếtrằngngườiấylàcùngđinh.
12. Ngườinàođãlàmđiềuácmàmuốnkhôngaibiết,vàgiấunhẹmgiữkín-hãybiếtrằngngườiấylàcùngđinh.
13. Ngườinào,khiđếnnhàngườiđượcđãiđằngvớinhữngmónngonvậtlạ,đếnlượtmình,khikháchđếnnhàlạikhôngtiếpđónphảilẽ-hãybiếtrằngngườiấylàcùngđinh.
14. NgườinàogiảdốilườnggạtmộtvịBàLaMôn,mộtđạosĩẩndật,haymộttusĩduphươnghànhkhất-hãybiếtrằngngườiấylàcùngđinh.
15. Ngườinàobằnglờinói,phiềnnhiễumộtvịBàLaMônhaymộtđạosĩẩndậtvàolúcthọthực,vàkhôngdângcúng(vậtthực)-hãybiếtrằngngườiấylàcùngđinh.
16. Ngườinàotrênthếgiannày,bịmịtmùchelấptrongvôminh,lạibàyđiềutiênđoánviệckhôngcó,đểcầumongđượcgì-hãybiếtrằngngườiấylàcùngđinh.
17. Ngườinàotựtângbốcmình,khinhrẻngườikhác,vàtrởnênđêhènvìtánhtựphụcủamình-hãybiếtrằngngườiấylàcùngđinh.
18. Ngườinàocótánhưakhuấynhiễu,thamlamquáđộ,hammuốnđêhèn,íchkỷ,lưumanh,khôngbiếthổthẹnvàghêsợtộilỗi-hãybiếtrằngngườiấylàcùngđinh.
19. Ngườinàonguyềnrủa,mắngchửiĐứcPhậthaymộtvịđệtửcủaPhật,dùlàhàngxuấtgiahaycưsĩtạigia-hãybiếtrằngngườiấylàcùngđinh.
![Page 731: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/731.jpg)
20. NgườinàokhôngphảilàmộtvịALaHánmàmạonhận,tựxưngmìnhlàALaHán,làkẻtrộmcủatoànthểvũtrụ ,ngườiấylàhạngcùngđinhthấphènnhất.
Nhưvậy,nhữnghạngngườimàNhưLaimôtảtrênđâyquảthậtđánggọilàcùngđinh .
21. Không phảidosanhtrưởnglàcùngđinh ,khôngphảidosanhtrưởnglàBàLaMôn.Dohànhvilàcùngđinh,dohànhvilàBàLaMôn.
22. Hãybiếtnhưvậydocâuchuyệnnày: ThuởấycóMatanga,conmộtngườicùngđinh,người"nấuthịtchó".
23. NgườicontênMatanganàythànhđạtmứcvinhquangtuyệtđỉnhrấtkhóthànhđạt,vàđượcnhiềungườithuộcgiaicấpchiếnsĩvàBàLaMônhỗtrợ.
24. ĐiđếncảnhgiớiPhạmThiênbằngchiếc"xecủathiênđình" trênconđường"xalộkhôngdụcvọng" ,Matangahiệnthânlên cảnhPhạmThiên,lánhxamọihìnhthứcthamái.Trạngtháisanhtrưởng(trongcảnhcùngđinh)khônggâytrởngạichosựtáisanhvàocảnhPhạmThiên.
25. CónhữngvịPhạmThiêntáisanhvàogiađìnhtruyềngiáo quenthuộcvớikinhkệ(Veda).Nhữngvịnàylắmkhicũngcónhữnghànhvixấuxatộilỗi.
26. Trongkiếpnàycácvịấybịkhinhkhi,kiếpsốngtớihọsẽbịlâmvàocảnhkhổ.Sanhtrưởngkhônggiúphọtránhkhỏiphảitráisanhvàokhổcảnhhaygặtháiquảdữ.
6
7
8 910
1112
1314 15
16
![Page 732: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/732.jpg)
27. Dosanhtrưởng,ngườitakhôngtrởthànhcùngđinh,dosanhtrưởng,ngườitakhôngtrởthànhBàLaMôn.Trởthànhcùngđinhdohànhvi,trởthànhBàLaMôndohànhvi.
KhiĐứcThếTôndạynhưvậyvịBàLaMônAggikaBharadvajanói:
"Lànhthay,BạchĐứcGotama!Lànhthay,BạchĐứcGotama!Cũngnhưngườikiadựnglạingayngắnmộtvậtđãbịlậtđổ,haykhámpháramộtvậtđãđượcgiấukín,hayvạchđườngchỉlốichongườilạcbước,haycầmđènsoisángtrongđêmtốiđểchoaicómắtcóthểtrôngthấy,GiáoPhápmàĐứcGotamagiảngdạybằngnhiềuphươngcáchdườngthếấy.
"BạchĐứcThếTôn,nayconxinquayvềnươngtựanơi(quyyvới)ĐứcGotama,nơiGiáoPhápvànơiGiáoHộiCácVịĐệTửcủaNgài.KínhxinĐứcGotamatừbichấpnhậnconvàohàngmônđệngaytừngàynàyđếngiờphútcuốicùngcủađờicon".
ChúGiảiBàiKinhVasalaSutta:
1
![Page 733: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/733.jpg)
."Nhữnglờilẽnặngnề,khiếmnhãcủavịBàLaMônlúcbấygiờrấttráingượcvớitháiđộtônnghiêmkínhcẩnvềsauđángnênđượccómộtlờigiảithích.BảnChúGiảighirằngvàobuổisánghômấy,nhưthườnglệ,ĐứcPhậtdùngoailựcthầnthôngsiêuphàmnhìnquanhthếgianthìthấyvịBàLaMônnàyđủthuầnthụcđểquyyTambảovàthọtrìGiớiHạnh.Ngàirađiđặcbiệtđểgặpông.VịBàLaMônsánghômấycũngvừacúngthầnBrahma(Brahma-Puja)xong,tìmmộtđiềmtốt,tứcmộtdấuhiệumaymắn,thìmắtvịấythấymộtông"thầytutrọcđầu"vàmộtvị"Samôn"(Samana),cảhaiđềulàđiềmkhôngmay,làdấuhiệubấttường,theosựtintưởngcủangườigiữđạoBàLaMôn.VìlẽấykhithấyĐứcPhậttừxađếnthìôngtanổigiận,tuônranhữnglờilẽcộccằnthôlỗ.
SaukhinghenhữnglờihoànhãêmdịucủaĐứcThếTôn,đượcthốtravớimộtgiọngnóihiềntừ,vànhìnthấyphongđộtrầmtĩnhđầybimẫncủaĐứcBổnSưthìvịBàLaMôncảmnghethẹnthùngvànhữnglờicủaôngvềsaubiểulộnỗiniềmănnănhốihận."--(KassapaThero).↩
1
2
![Page 734: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/734.jpg)
.VịBàLaMônnổicơnphẫnnộvìcáimàôngcholàđiềmxấu.Đólàmớisángsớmđãthấymột"thầytutrọcđầu".Ôngchođólàđiềmbấttườngnênnóilênnhữnglờicộccằnkhiếmnhã.
ĐứcPhậtkhôngbaogiờtrảthùmàlễđộvàtrầmtĩnhtrảlời,khônglàmgiảmgiátrịôngBàLaMônvàcũngkhôngtựtângbốckhenngợimình.Ngàikhôngnóirằngngườinóngnảylỗmãng,ănnóithôlỗcộccằn,quảthậtlà"cùngđinh"-Vasala-theođúngđịnhnghĩacủadanhtừ,mặcdùngườiấycóthểđượcsanhratừtrongđầucủathầnBrahma.
CâutrảlờicủaĐứcThếTônlàmchoôngBàLaMôncảmthấyrằngchínhĐứcPhậtlàmộtvịBàLaMôntrongkhiông-ngườiđượcgọilàBàLaMôn-đúngthậtlàcùngđinh.↩
.Makkha-thườngđượcdịchlà"đạođứcgiả","ngụythiện",giảdối.Đúngtheongữnguyênlà"bôibỏcáitốtcủangườikhác".↩
.NơiđâyĐứcThếTôndùngdanhdừ"sanhhailần",theovănthểthườngdùngtrongkinhsáchBàLaMôn.
Ekajam-Dvijam,nhữngchúngsanh"sanhmộtlần",tứctấtcảchúngsanh,loạitrừloạinoãnsanh,nhưchimchóchaynhữngloàiđượcsanhratừtrongtrứng."Sanhhailần",mộtlầntrongtrứngvàmộtlầnnữatrongtrứngsanhra.↩
.ALaHán.Mộtvịthánhtoànthiệnđãtậndiệtmọiônhiễm.↩
."Sabrahmakeloke"theonghĩatrắnglà:trongthếgiancùngvớichưPhạmThiên,tứctoànthểvũtrụ(BảnChúGiải).↩
2
3
4
5
6
7
![Page 735: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/735.jpg)
.Trong20câu,ĐứcPhậtkểrabamươibốnloạiđiềukiệnlàmchoconngườitrởthànhcùngđinh.
CâuđầutiênNgàiđềcậpđếnsáuloạiđiềukiệnnhưsânhậnv.v...;trongcâuthứnhì,Ngàiđềcậpđếnsựkiệnlàmtổnthươngchúngsanhkhác;thứba,đếnsựápbức,chinhphục;thứtư,đếnsựtrộmcắp;thứnăm,đếnsựgianlận,nợnần;thứsáu,đếnsựcướpgiựt;thứbảy,đếnsựlàmchứnggianđểvụlợi;thứtám,đếntánhnếtgiảdốiphảnbội;thứchín,đếnsựkhôngbiếtơnchamẹ;thứmười,đếnsựđánhđậpvàquấyrầynhữngngườisốngquanh;thứmườimột,đếnsựtựlừadối,lườnggạtmình;thứmườihai,đếnsựgâytộiácvàgiấunhẹm,giữkíntronglòng;thứmườiba,đếntánhvôânbạcnghĩa;thứmườibốn,đếnsựgiảdốilườnggạt;thứmườilăm,đếnsựnguyềnrủachửimắngngườituhành;thứmườisáu,đếnsựgianlận;thứmườibảy,đếntánhtựcao,tựđạivàkhinhrẻngườikhác;thứmườitám,đếnbảyđiềukiệnnhưchửimắngv.v...;thứmườichín,đếnviệcxửtồitệvớiĐứcPhậtvàchưvịđệtử;thứhaimươi,giảdốitựxưngmìnhlàbậcALaHán.
Khôngxétđoánngườiquasựsanhtrưởngmàquahànhvi,bậcThánhNhângọibamươibốnloạingườiấylàhạngngườicùngđinh.↩
.ĐứcPhậtnóilêncâunàynhằmđánhtanquankiếnsailầmmàvịBàLaMônkhưkhưcốchấp.↩
.TheoBảnChúGiải,"Vasala",cùngđinh,làngườibịnhữngđámmưa(vassanto)làmchohànhđộngbịônhiễm,vàBàLaMônlàngườiquétsạch,đánhtan(bahento)mọiônhiễmbằngnhữnghànhđộngtrongsạch.Trongbảndịchnàydanhtừ"Brahmana"ámchỉcácbậcALaHán,danhtừ"brahmin"thìchỉnhữngngườitronggiaicấpBàLaMôn.↩
7
8
9
10
![Page 736: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/736.jpg)
.Comp:"SựsanhtrưởngkhônglàmchoconngườithuộcvềgiaicấpBàLaMôn,cũngkhônglàmchoconngườikhôngphảiởtronggiaicấpBàLaMôn.
"Chínhđờisốngvàhànhviuốnnắn,làmchoconngườitrởnênthậtsựlàBàLaMôn.
Cuộcsốnguốnnắnlàmchoconngườitrởnênnôngdân,thươnggia,nôbộc;
Cuộcsốnguốnnắnlàmchoconngườitrởnênkẻtrộmcắp,chiếnsĩ,quanquyền."↩
.ĐứcPhậtmuốnnhắcđếnmộtcâuchuyệntrongtiềnkiếpxaxôicủaNgài,khilàconmộtngườicùngđinh.LúcbấygiờNgàitênMatanga,cómộtcuộcsốngđứchạnhphithường,làmchomọingườiđềukhâmphụcvàsauđótáisanhvàocảnhTrờiPhạmThiên.XemTúcSanhTruyệnMatangaJakata,số497.↩
.Candala,cùngđinh,cónghĩalàgiaicấpthấphèn;Sopakacónghĩalàngườinấuthịtchóđểăn,ámchỉmộtlốisốngthấpkém;vàMatangalàtêncủaconngườicùngđinhấy(BảnChúGiải).↩
.Chiếcxecủathiênđình.TứclàBátChánhĐạo,cótácdụngđưachúngsanhđếncảnhgiớiPhạmThiên(Brahmarealm).↩
.Conđường"xalộkhôngdụcvọng"làconđườngmàcácbậcvĩnhânnhưĐứcPhậtv.v...đãđitrênđó.↩
.Saukhicơthểtanrã.↩
10
11
12
13
14
15
16
![Page 737: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/737.jpg)
.NhữngvịhằngngàydấnthântrongviệchọckinhPhệĐà(Veda).↩
16
![Page 738: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/738.jpg)
1
![Page 739: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/739.jpg)
TamBảoKinh
(RatanaSutta)
1. Bấtluậnaitụhộinơiđây,hoặcchúngsanhtrênđịacầuhoặcchúngsanhởcảnhTrời,ngưỡngmongtấtcảđềuanlànhhạnhphúc!Tấtcảhãychămchúlắngnghenhữnglờinày .
2. Tấtcảhãychútâmsuyniệm;hãybiểulộlòngtừáiđốivớichúngsanhtrongcảnhngười;ngàyđêmhằngdângcúng .Hãytậntìnhhộtrìnhữngngườiấy.
3. Dùkhotàngquýgiánàotrênđờihaytrongmộtcảnhgiớikhác,dùchâubáu trongnhữngcảnhTrời ,khôngcógìsánhbằngĐứcThếTôn.
Đúngvậy,ĐứcPhậtlàchâubáuthùdiệu.Dosựthậtnày,ngưỡngmongđượcanlànhhạnhphúc!
4. BậcThiệnTrí dòngSakya(ThíchCa)đãviênmãnChấmDứtphiềnnão,LyDụcvàthànhđạttrạngtháiVôSanhBấtTửVôThượng.KhôngcógìsánhbằngGiáoPháp(Dhamma).
Đúngvậy,GiáoPháplàchâubáuthùdiệu.Dosựthậtnày,ngưỡngmongđượcanlànhhạnhphúc.
5. CácbậcThánhNhânmàĐứcPhậtTốiThượngtándương,đượcmôtảlà"tâmantrụkhônggiánđoạn" .Khôngcógìnhưtâmantrụấy.
Đúngvậy,GiáoPháplàchâubáuthùdiệu.Dosựthậtnày,ngưỡngmongđượcanlànhhạnhphúc!
1
1
2
3 4
5
6
7
![Page 740: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/740.jpg)
6. TámVịThánhấy ,hợpthànhbốnđôi,đượcbậcthiệntrítándương;CácNgàilànhữngbậcđángđượccúngdường,làđệtửcủaĐấngThiệnThệ-vậtdângcúngđếncácNgàisẽđemlạiquảphúcdồidào.
Đúngvậy,TăngGiàlàchâubáuthùdiệu.Dosựthậtnày,ngưỡngmongđượcanlànhhạnhphúc!
7. Vớiýchíkiêntrìvữngchắc,sốngtrọnvẹntrongGiáoHuấncủaĐứcGotana,khôngáidục,cácNgàiđãthànhđạtnhữnggìcầnthànhđạtvàthểnhậpquảvịBấtTử,cácNgàiannhànthọhưởngcảnhThanhBìnhAnLạc.
Đúngvậy,TăngGiàlàchâubáuthùdiệu.Dosựthậtnày,ngưỡngmongđượcanlànhhạnhphúc!
8. Nhưtrụcột chônsâutronglòngđấtkhôngthểbịgióbốnphươnglaychuyển,cùngthếấy,NhưLaituyênngôn,conngườichánhtrựcđãchứngngộTứThánhĐếcũngnhưvậy.
Đúngvậy,TăngGiàlàchâubáuthùdiệu.Dosựthậtnày,ngưỡngmongđượcanlànhhạnhphúc!
9. NhữngbậcđãthấuđạtrõràngcácThánhĐếmàbậcTríTuệthậmthâmđãgiáotruyền,dầudểduôiphóngdật,vẫnkhôngtáisanhđếnlầnthứtám .
Đúngvậy,TăngGiàlàchâubáuthùdiệu.Dosựthậtnày,ngưỡngmongđượcanlànhhạnhphúc!
10. NgườichứngngộMinhSát ,bađiềukiện nếucòn,sẽđượcloạitrừ,đólà-thânkiến ,hoàinghi ,vàgiớicấmthủ.Khôngbaogiờsađọavàobốnkhổcảnh vàkhôngcòncóthểviphạmsáutrọngnghiệpbấtthiện .
7
8
9
10
11 1213 14
1516
![Page 741: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/741.jpg)
Đúngvậy,TăngGiàlàchâubáuthùdiệu.Dosựthậtnày,ngưỡngmongđượcanlànhhạnhphúc!
11. Bấtluậnhànhđộngnàomìnhđãlàmbằngthân,khẩuhayý,bậcThánhNhânkhôngthểgiấu;bởivìngườiđãthấyConĐườngkhôngthểcònphạmlỗi.
Đúngvậy,TăngGiàlàchâubáuthùdiệu.Dosựthậtnày,ngưỡngmongđượcanlànhhạnhphúc!
12. Cũngdườngnhưcâytrongrừng đuanhauđâmchồinởmọngtrênngọn khimùahèbắtđầuấmnóng ,GiáoPhápTốiThượngdẫnđếnNiếtBànđãđượcgiáotruyềnvìLợiÍchTốiThượngcũngcùngthếấy.
Đúngvậy,GiáoPháplàchâubáuthùdiệu.Dosựthậtnày,ngưỡngmongđượcanlànhhạnhphúc!
13. ĐứcThếTônVôThượng,bậcToànGiác,bậcThánhNhânđãbanbố,bậcđãĐemĐếnvàGiáoTruyềnPhápCaoSiêuTốiThượng.
Đúngvậy,ĐứcPhậtlàchâubáuthùdiệu.Dosựthậtnày,ngưỡngmongđượcanlànhhạnhphúc!
14. Quákhứđãchấmdứt,vịlaikhôngcònnữa,tâmkhôngdínhmắctrongmộtkiếptáisanhvịlai,thamáikhôngkhởisanh -cácbậctrítuệấysiêuthoátnhưngọnđènkiachợttắt .
Đúngvậy,TăngGiàlàchâubáuthùdiệu.Dosựthậtnày,ngưỡngmongđượcanlànhhạnhphúc!
15. Chúngtatụhộinơiđây,dùlàchúngsanhởđịacầuhaythiêngiới,hãyđảnhlễĐứcThếTôn,bậcđượcchưThiênvànhânloạikỉnhmộtônvinh.Ngưỡngmongđượcanlànhhạnhphúc!
1718 19
2021
![Page 742: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/742.jpg)
16. Chúngtatụhộinơiđây,dùlàchúngsanhởđịacầuhaythiêngiới,hãyđảnhlễĐứcThếTôn,bậcđượcchưThiênvànhânloạikỉnhmộtônvinh.Ngưỡngmongđượcanlànhhạnhphúc!
17. Chúngtatụhộinơiđây,dùlàchúngsanhởđịacầuhaythiêngiới,hãyđảnhlễĐứcThếTôn,bậcđượcchưThiênvànhânloạikỉnhmộtônvinh.Ngưỡngmongđượcanlànhhạnhphúc
ChúGiảiTamBảoKinh:
.BảnChúGiảimôtảtrườnghợpĐứcThếTôngiảngbàiKinhnàynhưsau:
VàomộtlúcnọdânchúngtrongthịtrấnVesalitrùphúcùngmộtlúcgặpphảibathiêntai-nạnchếtđói,nạnbịmaquáiphárầyvànạndịchhạch.Trướctiên,vìmùamàngthấtthoát,nhữngngườinghèokhôngđủăn,phảichếtđói.Xácchếtnằmlaliệt,mùihôithúithuhútcảnhâmbấtthiện,vàsaucùngbệnhdịchhạchtruyềnnhiễmtaihại.
Trướcnhữngtaitrờiáchnướcvôcùngnguyhiểmnày,tronglúcdânchúngđangxônxaobấnloạnthìbỗngnhiênhọnảysanhýnghĩcungthỉnhĐứcPhật,lúcấyđanglưungụtạithànhRajagaha(VươngXá)gầnđó.
HaivịquýtộcdòngLicchavihướngdẫnmộtpháiđoànhùnghậuliềnlênđườngsangRajagahahầuPhậtvàthuậtlạitìnhtrạngđauthươngvôcùngtuyệtvọngcủahọ.ĐứcThếTônchấpnhậnlờithỉnhcầuvàcùngĐứcAnandavàđôngđảochưTăngrờiRajagahasangsôngGanges,đếnVesali.
KhiĐứcPhậtvừađếnthànhVesalimộttrậnmưatầmtãàoxuống,quét
22
1
![Page 743: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/743.jpg)
sạchthànhphốvàthanhlọcônhiễmtrongkhôngkhí.KhiấyĐứcPhậtgiảngbàiRatanaSutta(TamBảoKinh)choNgàiAnanda,rồidạyNgàicùngvớichưTăngvàđôngđảodânchúngvừađikhắpthịtrấnvừađọctụngKinhnày.NgàiAnandaômtheobìnhbátcủachínhĐứcPhật,đựngnướctrongđó,vàrảinướccóđọckinhcùngkhắp.BảnChúGiảighirằngkhichưTăngvừađọcnhữngchữ"yamkinci",thìcácchúngsanhbấtthiệntrongcõiâmhoảngsợrútlui.Bệnhdịchhạchcũngdầndầntanbiến.SaukhichưTăngđọckinhđểbảovệdânchúngtrongthànhphốxongthìtrởvềHộiTrường,cóĐứcPhậtchờnơiđó.
Nhâncơhội,ĐứcPhậtgiảnggiảibàiRatanaSutta(TamBảoKinh)chotoànthểđámđông.↩
.BảnChúGiảighirằngngườitavẽhìnhchưThiên,hoặcđụckhắctrêngỗ,rồilàmnhữngbànthờnhỏtreotrêncâyvàhằngngàyđemlễvậtđếncúng.↩
.DanhtừRatanacónghĩalàtrânchâubảongọcquýgiá.NơiđâydanhtừRatana,bảovật,hàmýlàTamBảo:ĐứcPhật,GiáoPhápvàTăngGià.Theođúngngữnguyên,danhtừ"ratana"gồmbaâm-ra,tavàna."Ra"làthuhút,"ta"làvượtxuyênquavà"na"làdẫnđến.Phật,Pháp,TănggọichunglàRatana,châubáu,bởivìTamBảocóđứchạnhthuhúttâmcủabậcthiệntrí;làphươngtiệnđưachúngsanhvượtquađạidươngcủavòngluânhồi(Samsara);vàdẫnđếncáccảnhTrờivàNiếtBànchonhữngaitìmnươngtựanơiTambảo.↩
.DanhtừcảnhTrờiởđâybaogồmluôncảnhữngcảnhPhạmThiên(Brahma)từthấpnhấtđếncaonhất-Akanittha(BảnChúGiải).↩
.GọinhưvậyvìNgàiđãhoàntoàntậndiệtmọiáidục(BảnChúGiải).↩
2
3
4
5
6
![Page 744: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/744.jpg)
.Magga(Đạo)đượcgọilàAnantarikaSamadhi,tâmđịnhliêntục,khônggiánđoạn,bởivìPhala(Quả)theosautứckhắckhôngcóthờigiangiánđoạn.↩
.TámvịThánhNhânấylà:(i)VịđãchứngđắcSotapatti,TuĐàHuờnĐạo,và(ii)TuĐàHuờnQuả;(iii)vịđãchứngđắcSakadagami,TưĐàHàmĐạo,và(iv)TưĐàHàmQuả;(v)vịđãchứngđắcAnagami,ANaHàmĐạo,và(vi)AHaHàmQuả,(vii)vịđãchứngđắcArahant,ALaHánĐạo,và(viii)ALaHánQuả.
Nhưvậytínhtừngcánhânthìcótámvị,tínhcặpthìcóbốnđôi.↩
.TứcALaHánQuả.↩
.Indakhila-Inda,cónghĩaSakka,VuaTrờiĐếThích.DanhtừIndakhilacónghĩalàtrụcộtđãđượcvữngchắcchônsâutronglòngđất,vừacaovừavữngnhưtrụcộtcủaVuaTrờiSakka.
BảnChúGiảighirằngnhữngIndakhila(trụcột)nàyđượctrồngbêntrongthànhphốđểlàmđẹp,hoặcbênngoàinhưmộtdấuhiệubảovệ.Thôngthườngnhữngtrụcộtnày,hìnhbátgiác,đượcxâylênbằnggạchhoặcbằnggỗtốt.Phânnửacâytrụđượcchônsâudướiđất-dođócóthànhngữ:vữngchắcnhưtrụcộtIndakhila.↩
.NgườiđãthànhđạttầngThánhđầutiên(Sotapatti,TuĐàHuờn)chỉcòntáisanhnhiềulắmlàbảylần.↩
.TứclầnđầutiênnhoángthấyNiếtBàn.↩
.TrongmườiSamyojana,thằngthúc(kiếtsử),tứcmườidâytróibuộccộtchặtchúngsanhvàovòngluânhồi,bathằngthúcđầuđượcloạitrừ.↩
6
7
8
9
10
11
12
13
![Page 745: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/745.jpg)
.ThânKiến,Sakkayaditthi-sựtintưởngchorằngthânnàyhiệnhữu,tứcquanniệmcómộtlinhhồnhaytựngãthườngcòn.Đâylàmộttrongba"Mannana",hayýniệm,phátsanhliênquanđếnthân.HaiýniệmkialàTanha(áidục)vàMana(ngãmạn)--BảnChúGiải.BuddhistPsychology,trang257.↩
.Lònghoàinghi(i)Buddha,ĐứcPhật;(ii)Dhamma,GiáoPháp;(iii)Sangha,TăngGià;(iv)GiớiLuật;(v)quákhứ,;(vi)vịlai;(vii)quákhứvàvịlại;(viii)PaticcaSamuppada,ĐịnhLuậtPhátSanhTùyThuộc.XemBuddhistPsychology,trang260.↩
.Bốnkhổcảnhlà:địangục(niraya),cảnhthú,cảnhngạquỷ(Peta)vàA-tu-la(Asura).↩
.Abhithanani,sáutrọngnghiệpbấtthiệnlà:(i)giếtmẹ,(ii)giếtcha,(iii)giếtmộtvịALaHán,(iv)làmchảymáuĐứcPhật(v)chiarẽTăngGiàvà(vi)khưkhưchấpthủtàkiến(NiyataMicchaDitthi).↩
.Vanappagumbe.BảnChúGiảigiảithíchrằngdanhtừnàydohaithànhphầnhọplại,Vanepagumbo,chồicâytrongrừng.Nơiđâyđịnhsởcách(locative)đượcdùngtrongýnghĩacủachỉchủcách(nominative).↩
.Đâycũngvậy,địnhsởcáchđượcdùngtrongýnghĩachỉchủcách.↩
.CũngnhưvàolúcđầumùaHạcâycốiđâmởmọngxinhtươisángsủa,GiáoPháp(Dhamma)vớinhiềulờidạyquýbáu,đượcĐứcPhậtbantruyềnrộngrãi,cũngtươisángvinhquangcùngthếấy.↩
.MộtvịALaHánkhôngcòntáisanhvìđãtạonghiệptrongquákhứ.NhữnghànhđộngcủacácNgàiđượcgọilàKiriya(hành)khôngtạonghiệpvìđãkhôngcònmảymayônhiễmthamái.↩
13
14
15
16
17
18
19
20
21
![Page 746: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/746.jpg)
.ChỉngọnđènđượcthắplênđểcúngdườngchưThiêntrongthànhphố,ngaylúcấyvừatắt.↩
.KhiĐứcBổnSưchấmdứtthờiPhápthoạivàbanrảinhữngtưtưởnganlànhhạnhphúcđếndânchúngthànhVesali,VuaTrờiSakka(ĐếThích)đọctụngbacâukệcuốicùngvàbáitừĐứcPhật,cùngvớiđoàntùytùngravề.
BảnChúGiảighirằngĐứcThếTônthuyếtgiảngbàiKinhnàyliêntiếpbảyngàytạiVesali.↩
21
22
![Page 747: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/747.jpg)
1
![Page 748: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/748.jpg)
TừBiKinh
(MettaSutta)
1. NgườikhônkhéomưutìmlợiíchchomìnhvàcóướcnguyệnthànhđạttrạngtháiVắngLặng nêncóhànhđộng(nhưthếnày):
Ngườiấyphảicókhảnăng,phảichánhtrực,hoàntoànchánhtrực .
2. Tritúc,dễnuôi(sốnggiảndị,đểchongườithiệntíndễdànghộtrì),cóítnhiệmvụ(ítbịràngbuộc),sốngdễdàng(khôngnhiềunhucầu),thuthúclụccăn,kínđáo,tếnhị,khôngluyếnáigiađình.
3. Ngườiấykhácnênviphạmlỗilầmnhỏbénàomàbậcthiệntrícóthểkhiểntrách.Ướcmongtấtcảchúngsanhđượcanvuivàchâutoàn!Ướcmongtấtcảđềucótâmhoàntoàntrongsạch.
4. Bấtluậnchúngsanhấynhưthếnào:-yếuđuốihaykhỏemạnh,caolớnmậpmạphaytầmvócbìnhthường,lùnthấpbénhỏ,hữuhìnhhayvôhình,nhữngchúngsanhởgầnhaynhữngchúngsanhởxa,nhữngchúngsanhđãrađờihoặcnhữngchúngsanhchưasanh-Ướcmongtấtcảchúngsanh,khôngloạitrừbấtluậnai,đềucótâmanlànhhạnhphúc.
5. Khôngailàmchoaithấtvọng,khôngaikhinhbỉai,dùngườinhưthếnàohoặcởnơiđâu.Trongcơngiậndữhaylúcoánhờn,khôngnênmongđiềubấthạnhđếnvớingườikhác.
6. Cũngnhưbàtừmẫuhếtlòngbảobọcđứaconduynhấtcủabàdùcóhiểmnguyđếntínhmạng,cùngthếấyngườikiatraugiồitâmTừvôlượngvôbiên,rảikhắpmọichúngsanh.
1
2
3
![Page 749: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/749.jpg)
7. Hãyđểnhữngtưtưởngtừaívôbiênbaotrùmtoànthểthếgian:-bêntrên,phíadưới,bốnphươngtámhướng,khôngđểchođiềugìlàmtrởngại,khôngmảymaynónggiận,khôngchúthiềmthù.
8. Dùngườiấyđứng,đi,ngồihaynằm,giâyphútnàocònthức(khôngngủ)thìnênpháttriểntâmniệm.ĐólàPhúcLànhCaoThượngNhất.
9. KhôngđểrơivàonhữngLầmLạc ,đứchạnhtrongsạchvàviênmãnGiácNgộ ,ngườiấylánhxamọihìnhthứcáidục.Đúngnhưvậy,ngườiấykhôngcòntrởlạivàobàothai .
ChúGiảiTừBiKinh:
4
56
7
1
![Page 750: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/750.jpg)
.Vàolúcấymùamưasắpđến,saukhiđượcĐứcPhậtbandạynhữngđềmụchànhthiền,mộtnhómtỳkhưurađi,tìmnơithíchhợpđểthựchành.TrongcuộcđibấtđịnhấycácNgàiđếnmộtđịađiểmvắngvẻyêntĩnhvàquyếtđịnhởlạiđóhànhthiềnnhằmmụctiêugiảithoát.
Cácvịthọthầnsốngtrêncâycảmthấybấttiệnnêntìmcáchlàmchochưtỳkhưukhôngcònởđượcvàphảirađi.Đêmđêmcácvịthọthầnlàmđủcáchđểphákhuấykhôngchochưtăngởyênhànhthiền.
ChưvịtỳkhưuthấykhómàantrụtâmtrongtìnhtrạngnhưvậynêntrởvềcbùabạchlạitựsựvớiĐứcThếTôn.
ĐứcPhậtdạychưTăngbàiKinhMettaSutta(kinhvềtâmTừ)vàkhuyêncácvịnàytrởlạingayđịađiểmtrướcrồicùngđọclênbàiKinhnàykhivàorừng.ChưTănglàmtheolờidạy.
NhữngtưtưởngTừáianlànhđượcbanrảira,thấmnhuầnbầukhôngkhítrongtoànkhurừng.CácvịthọthầnởkhắpnơitrongrừngngheKinhcảmthấythanhbìnhanlạc,pháttâmkỉnhmộchưTăng,vàkểtừđóthayvìkhuấynhiễulàmtrởngại,tậntìnhhộtrìvànângđỡchưTăng.
Trongthờiđạibathángancưkiếthạ,Vassana,tấtcảchưvịtỳkhưutrongnhómđềuchứngđắcĐạoQuảALaHán.
BàiKinhMettaSuttanàyvừacótánhcáchbảohộ,vừalàmộtđềmụchànhthiền.PhầnđầubàiKinhmôtảnhữngphẩmhạnhmàngườimongtìmtìnhtrạnganlànhchomìnhcầnnêntraugiồi,vàphầnsaulàphươngphápthựchànhtâmTừ,đượcgiảithíchcặnkẽ.↩
1
2
![Page 751: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/751.jpg)
.TứcNiếtBàn.↩
.UjuvàSuju.ChữUjuhàmýđặctánhchánhtrựctronglờinóivàhànhđộng-tứcthânkhẩuchánhtrực.ChữSujulàtâmchánhtrực(BảnChúGiải).↩
.ĐólàthựchànhTứVôLượngTâm(BrahmaVihara).↩
."Lầmlạc"ởđâycónghĩaSakkayaditthi(thânkiến).↩
.TứcnhoángthấyNiếtBànlầnđầutiên.↩
.KhiđãchứngđắctầngAnagami(ANaHàm)thìtáisanhvàocảnhgiớiSuddhavasa(CảnhGiớiTrongSạch)vàkhôngcầntáisanhvàocảnhngười.↩
2
3
4
5
6
7
![Page 752: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/752.jpg)
1
![Page 753: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/753.jpg)
KinhNiệmXứ
(SatipatthanaSutta)
LờiMởĐầu
KinhNiệmXứ,SatipattthanaSutta,làmộtbàikinhvôcùngquantrọngvìkinhnàyđềcậpđếnnhữngđềmụchànhthiềnnhằmpháttriểncảhai,tâmVắngLặng(Samatha)vàtrítuệMinhSát(Vipassana).
DanhtừSatipatthanagồmcóhaiphần:"sati"và"patthana",hoặc"sati"và"upatthana".
Satilàsựchúniệm,sựhaybiếthoặcsựchútâm.Patthanalàsựthiếtlập,nềntảng,cănbản,đềtàihaysựchuyênchú.Nhưvậy,Satipatthanacónghĩa"NềnTảngcủasựChúNiệm"hay"NhữngĐềMụcChánhYếucủasựChúNiệm".
Satipatthanacũngcóthểđượchiểulàsựkếthợpcủahaiphần:sativàupatthana.Upatthanalàsựphátsanh,haysựápđặt,gắnvào.Nhưvậy,Satipatthanacónghĩalà"ÁpĐặttâmChúNiệmLên",hoặcsự"PhátSanhcủatâmNiệm".
Mộtcáchđơngiản,cóthểhiểuSatipatthanalà"NềnTảngcủatâmNiệm",hay"nhữngĐềMụcChánhYếuđểÁpĐặttâmNiệmvào".TathườnggọiSatipatthanaSuttalàKinhTứNiệmXứ,tứclàbàikinhđềcậpđếnbốn"xứ",haybốnnơichốn,bốnđiểm,hoặcbốnđềmụcđểtađặtsựchúniệmvào.
Trongbàikinhnàycóbốnđềmụcquánniệm(anupassana)đểthíchứngvớinhữngtâmtánhvànhữngcánhânkhácnhau.
1
![Page 754: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/754.jpg)
I.ĐầutiênlàKayanupassana,ThânQuánNiệmXứ,hayNiệmThân,nhằmgộibỏýniệmsailầmvềcáithườngđượcxemlàsắcđẹphaytánhcáchđángđượcưathíchcủathân.Quánniệmvềmụcnàygiúphànhgiảhiểubiếtchânchánhrằngkhôngcómột"người"làmchuyệnnàyhaychuyệnkia,màchỉcó"sựlàm"chuyệnnàyhaychuyệnkia;khôngcó"người"hànhđộngmàchỉcó"hànhđộng".Chừngđóhànhgiảnhậnthứcrằngkhôngcócáigìgọilà"Ta".
PhápNiệmThânbiếtbằngsựchúniệmvàohơithởvàovàthởra(anapanasati)nhằmđạtđếntrạngtháitâmnhấtđiểm(ekaggata,tâmgomvàomộtđiểm).TâmnhấtđiểmđưađếncáctầngThiền(Jhana)vàcuốicùngđếnĐạoQuảALaHán.
Thậtkhómàkiểmsoátđượccáitâmvôhình,thànhphầntốiquantrọngtrongguồngmáyphứctạpcủaconngười.Nóluônluôndiđộng,khôngngừngphóngnhảyđóđây.Chuyênchúgiữtâmnhấtđiểmvàomộtđềmụcriêngbiệt,dầutrongkhoảnhkhắc,cũngkhónhưđặtmộthộtcảitrênđầumũikimvàgiữchonóđừngrơi.Tuylàkhó,nhưngđâylàmộtviệccóthểlàmđượcbằngcáchthườngxuyênthựctập,bởivìTâmNhấtĐiểmlàmộtloạitâmsởluônluônngủngầmbêntrongmọingười.Khitâmnhấtđiểmnàynằmtrongmộtloạitâmbấtthiện(akusalacitta)thìnólàbấtthiện.Khinópháthiệntrongmộtloạitâmthiện(kusalacitta)thìnólàthiện.TâmởnhấtđiểmnàycóthểđượcpháttriểnđểtrởthànhmộtchiThiền.Cũngtâmnhấtđiểmnày,nếuđượctraugiồiđúngmức,cóthểđượcnângcaođếnmứcđộcóthểtrởthànhmột,trongbảyyếutốđưađếngiácngộ(Bojjhanga,ThấtGiácChi,hayThấtBồĐềPhần,hayBảyPhápTrợĐạo),mộttrongtámchicủaBátChánhĐạo.ĐólàlýdotạisaoPhậtGiáodạyrằngbêntrongmỗingườiđềucótiềmtàngnhữngmầmmốngmànếuvunquénđắpbồiđúngmức,cóthểlàmchomìnhtrởnêntoànthiện,mộtbậcvĩnhân.
![Page 755: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/755.jpg)
ĐãđắcđượccáctầngThiền(Jhana)bằngcáchvữngchắctrụtâmvàomộtđiểm,hànhgiảgiacôngtiếnđếnĐạoQuảALaHán.HànhgiảxuấtrakhỏiThiềnvàchútâm"định"vàobađặctướngcủađờisống:vôthường(anicca),khổ(dukkha)vàvôngã(anatta).SaukhiđãtậnlựctinhtấnvàthànhđạtQuảALaHán,hànhgiảđãhoàntoànthoátrakhỏimọihìnhthứcáidục(tanha)vàvôminh(avijja)vàtuyệtnhiênkhôngcònluyếnáihaybámníuvàobấtluậngìtrongthếgian.
Phầnđềcậpđếnnhữngoainghi-đi,đứng,nằm,ngồi-cũngđưađếntâmđịnhvàtâmtựhaybiếtmình.Nhưthế,giữtâmchúniệmtrongkhiđi,đứng,nằm,ngồicũngđưađếntìnhtrạngtháihiểubiếtthấuđáovàtậntườngrằngkhôngcómột"người"màchỉcó"nhữngcửđộng"sanhkhởidonhânduyêntạođiềukiện.
Đoạnkinhđềcậpđếntánhcáchôtrượccủabamươihaibộphậntrongcơthể,bốnnguyêntốchánhyếu(TứĐại)hợpthànhcáigọilàthân,vàcuốicùng,mườihìnhthểcủaxácchết(MườiĐềMụcvềTửThi)-tứclà:1.Tửthisình(udhumataka),2.Tửthiđãđổimàusắc(vinilaka),3.Tửthiđanglởloét,chảynước(vipubbaka),4.Tửthibịđứtđoạn(vicchiddaka),5.Tửthibịđụckhoét,rờiratừngmảnh(vikkhayika),6.Từngmảnhnhỏcủatửthivăngtáchrờira(vikkhittaka),7.Tửthirãrờitừngmảnh(hatavikkhittaka),8.Tửthibịđẩmmáu(lohitaka),9.Tửthibịlằn,giòiloinhoiđụckhoétrãrời(pulavaka),10.Tửthichỉcònbộxương(atthika)-nhằmdiệttrừlòngthamáiíchkỷ,bámníuvàocáithântạmbợphùdunày.
II.Phápthứnhì,ThọQuánNiệmXứ,hayNiệmThọ,Vedananupassana,liênquanđếnbấtcứloạicảmgiác(thọ)nào-vậtchấthaytinhthần-cóthểphátsanhđếnta.Phápnàynhằmgiúphànhgiảphátanýniệmlầmlạc(sukhavipallasa),xemhạnhphúcảohuyềncủathếgianlàchínhthựcvàvữngbền.
![Page 756: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/756.jpg)
Trongcuộcsống,tachứngnghiệmnhữngcảmgiácvuisướng,khổđauvàkhôngvuikhôngkhổ.Tấtcảnhữngcảmgiácấyđềutạmbợnhấtthời.Dođókhôngthểcóhạnhphúcthậtsựvữngbềntrongnhữngcảmgiácấy.NiếtBànlàhạnhphúctốithượng.Đólàhạnhphúcgiảithoát,hạnhphúcđãvượtthoátrakhỏimọikhổđauphiềnlụy.
III.Phápthứba,TâmQuánNiệmXứ,hayNiệmTâm,Cittanupassana,liênquanđếncáctrạngtháitâmkhácnhau.Phápnàycókhuynhhướngloạitrừýniệmsailạc,xemnhữnggìtạmbợvôthườnglàtrườngtồnvĩnhcửu(niccavipallasa).
Tâmhaythức,phátsanhvàhoạidiệttrongtừngkhoảnhkhắc,maunhưchớpnhoáng,cònnhanhchónghơnsựđổithaycủanhữngđơnvịcănbảnvậtchất.Trongtừngkhoảnhkhắc,chúngtacónhữngchậptưtưởngthiệnhoặcbấtthiện.
Trongphầnnàycủabàikinh,cácloạitâmđượckểratheotừngcặp.
IV.PhápthứtưlàPhápQuánNiệmXứ,hayNiệmPháp,Dhammanupassana.Phạnngữ"dhamma",đượcphiêndịchởđâylà"pháp",làmộtdanhtừrấtkhóchuyểnngữmộtcáchchínhxácbởivìtheotừngđoạnvăn,danhtừnàyhàmxúcýnghĩakhácnhau.
Ởđây,Dhamma(Pháp)baogồmnămphápTriềnCái(Nivarana,nămchướngngạitinhthần),ThấtGiácChi(Bojjhanga,tứcbảyyếutốđưahànhgiảđếngiácngộ),NgũUẩnThủ(Upadanakkhandha,nămnhómlàmđốitượngchosựbámníu),LụcCăn(Salayatana),vàTứDiệuĐế(Ariyasacca).Dođó,tađượckhuyênnêngiữnguyênvẹndanhtừPali.
Phápquánniệmnàynhằmloạitrừýniệmsailạc(Attabhavavipallasa),khưkhưchấpcómộtlinhhồnvĩnhcửu,trườngtồnbấtbiến.
![Page 757: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/757.jpg)
Tacóthểchọnbấtluậnđềmục(xứ)nàotrongbốnđềmụckểtrên-tứcthân,thọ,tâmhaypháp-vàgiacôngtraudồi,pháttriểntâmchođếnkhithànhđạtĐạoQuảALaHán;hoặcnữa,đểthuậntiệnthựchành,cóthểthayđổivàhànhxenkẻnhaucũngđược,thídụnhưlúcnàyniệmthân,lúckhácniệmthọ,lúckhácnữaniệmtâmv.v...khôngphảitheomộtthứtựnào.
ĐểthànhđạtcáctầngThiền(Jhana),tốthơnnênchọnmộtđềmụcthíchứngvớitâmtánhmình.Chẳnghạnnhưngườicókhuynhhướngthamdụcsẽchọnđềmụcquánniệmvềtánhcáchôtrượccủathân,hoặcquánniệmvềbốnnguyêntốchánhyếu(TứĐại)cấuthànhcơthểnày,hoặcnhữngđềmụcvềtửthi.Tuynhiên,khôngcóđịnhluậtnhấtđịnhhoặccứngrắnhaynhanhchóngnàođểchọnmộtđềmụcquánniệmthíchhợp.
Chínhtalàngườiquánxéttâmtánhcủatadễdàngnhất.
Mộtnơiyêntịnhvắngvẻsẽthíchnghichocôngtrìnhhànhthiền.Mộtcụmrừngxaxómlàngquảthậtvôcùngthíchhợp,nhưngkhôngphảilàmộtđiềukiệntốtphảicó.Tacóthểhànhthiềntrongcănphòngcủamìnhnếuởđókhôngbịngoạicảnhphiềnnhiễu.Cảnhvắnglặngởngaytrongtâmmỗingày.Nếutâmkhôngan,dùởgiữarừngsâutịchmịchcũngkhôngthíchhợp.Nhưngnếutâmkhônggiaođộngthìởngaytrungtâmthànhphốrộnrịpcũngđược.Khungcảnhchungquanhtácđộngmộtcáchgiántiếpđểgiúptâmantrụ.
Điềukếđómàhànhgiảphảiquyếtđịnhlàgiờgiấc,lúcmàchínhhànhgiảvàkhungcảnhchungquanhcónhiềuđiềukiệnthuậntiệnnhấtđểhànhthiền.Sángsớm,tâmtrícòntươitỉnhhoặctối,trướckhiđingủ,nếukhôngquámệt,thườnglàlúcthíchhợpnhấtđểhànhthiền.Tuynhiên,dùthìgiờnàomàtađãchọn,nêncốgiữđúnggiờấymỗingàyđểtậpchotâmđượcquen,cóảnhhưởngtốtđẹpđếnpháphành.
![Page 758: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/758.jpg)
Cáchngồicũngcóthểgiúpnhiềuchoviệcgomtâm.NgườiphươngĐôngthườngngồitréochân,chânmặtđặttrênvếtráivàchântráiđặttrênvếmặt,thânmìnhngaythẳng.ĐólàlốingồiKiếtGià,nếukhôngquenắtthấykhóngồinhưthế.NhiềungườingồiBánGiàdễngồihơn,chỉđểchânmặttrênvếtrái,cònchântráithìđểluônpháidưới,khỏiphảitréolên.Khingồitheođiệutamgiácấythìthânmìnhvữngvàng.
Taymặtđặtlêntaytrái,cổngay,giữmũinằmtrênđườngthẳnggócvớirún,quầnáongayngắnvàlưngquầnkhôngnênthắtchặtlắm.Vàingườichịunhắmkínmắtlạiđểkhôngcònthấygìnữa.Nhắmkínmắtcũngcólợinhưngthườnglàmbuồnngủ.Đếnlúcmuốnngủrồithìhànhgiảkhôngcònkiểmsoáttâmđượcnữa.Nhữngtưtưởngđịnhphátsanh,khôngcònngồingayngắn,vôtìnhmởmiệng,chảynướcvãivàgụcđầu.
ChưPhậtthườngngồiKiếtGià,hìnhđóasenbúp,mắtnhắmphânnửa,nhìntheochótmũiđếnchíđất,khôngxahơnlốimộtthướchai.
Ngườinàothấylốingồingồikiếtgiàkhókhăncóthểthuậntiệnngồitrênghếhayngồichỗnàokhác,vừađủcaođểhaibànchângáctrênmặtđất.Thếngồikhôngquantrọnglắm.Hànhgiảtùythích,ngồithếnàomiễnnghethoảimáivàdễdàng.
Hànhgiảphảikiêntrìcốgắngtrongpháphànhđểchếngựnhữngkhátvọngthamáivàsânhận,khôngnêntrôngđợikếtquảnhanhchóng.Tacóthểthâuhoạchthànhquảtrongnhiềutháng,nhiềunăm,haychỉtrongmộtngày.Nhưngdùsao,chớnênnảnlòng.Điềuthiếtyếulàphảithựchànhđềuđặn.
Tìnhtrạngcốgắngphảiđượcphốihợpvớisựhiểubiếtrõràngvàthấuđáothựctướngcủavạnpháp.Trítuệ,đỉnhcaocùngtộtcủaPhậtGiáo,quảthậttuyệtđốicầnthiếtđểthanhlọctâm.Họcvấncổtruyềntrongthếgianlàmộtđiểmlợinhưngđểgiảithoát,điềutốiquantrọnglàhiểubiếtchânchánhthựctướngcủachínhmình,làthấutriệttườngtậnchínhmình,đúngnhưthậtsự
![Page 759: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/759.jpg)
mìnhlàvậy.Đểđạtđếnsựgiảithoátrakhỏimọikhổđau,vanváinguyệncầukhôngcómộtvaitrònàotrongPhậtGiáo.Chuyêncầnchúniệmcũngthiếtyếunhưtinhtấnvàtrítuệ.
Đãcóđượcbayếutốthiếtyếutốiquantrọngấy-chuyêncầnchúniệm,nỗlựctinhtấnvàtrítuệ-hànhgiảphảigiacôngtạmthờichếngựnămPhápTriềnCái,vốnngăntrởtiếnbộtinhthầncủamình.
Hànhgiảphảinỗlựckhắcphụcmọiluyếnáibámvíuvàodụcvọng.Điềunàykhôngcónghĩalàphảihoàntoàntừbỏmọithúvuivậtchất.Nhưngkhôngnênlàmnôlệchocáclạcthútrầntụcấy.
Sânhận,hayoánghét,cũngcónănglựcpháhoạihùngmạnh,khôngkémgìthamái.Cảhai,thamáivàsânhận,làhaingọnlửavôcùngnguyhạithiêuđốtchínhtavànhữngngườikhác.
ĐúngthậtrằngchíđếnkhichứngđắcĐạoQuảANaHàm(Anagami,BấtLai),tầngthứbatrongbốntầngThánh,hànhgiảmớitậndiệtđượcthamvàsân.Nhưngtaphảiluônluôntậnlựcgắngđểkhắcphụcdầnhailoạitâmbấtthiệnấy.
Luônluôncảnhgiác,khôngloâusợsệtvôích,giữtâmbìnhluận,vàtinchắcvàomụctiêumongmỏi,tấtcảnhữngyếutốấyđềucầnthiếtđểthànhcôngtrongcôngtrìnhquánniệmtốiquantrọngnày.
Đốitượngtốihậucủanhữngphươngphápquánniệmtrênlàhoàntoàngiảithoátrakhỏivôminh(avijja)vàáidục(tanha)bằngcáchđắcQuảALaHán.Sauđó,hànhgiảkhôngcònhammuốnhayđeoníuvàobấtluậncáigìtrênthếgian.
ĐểkếtluậnbàiPhápcaosiêunày,ĐứcPhậtdạyrằnghànhgiảnhấtđịnhcóthểthànhcôngtrongcốgắngcaoquýcủamìnhkhôngphảitrongbảynăm,màchỉtrongbảyngày.
1
![Page 760: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/760.jpg)
KinhNiệmXứ
(SatipatthanaSutta)
Lúcấytôicónghenhưthếnày:
ĐứcPhậttuyênngônnhưsau:
NàychưTỳKhưu,cóconđườngduynhất đểchúngsanhtựthanhlọc,đểdiệttrừđaukhổ ,đểthànhđạttrítuệ,vàđểchứngngộNiếtBàn-đólàTứNiệmXứ.Bốnđólàgì?
Nơiđây,ngườiđệtử sống:
1. Quánniệmthân(Kayanupassana)trongthân ,nhiệttâm(atapi),hiểubiếtrõràng(sampajano),giữchánhniệm(satima),dứtbỏ thamái(abhijjha)vàsầukhổ(domanassa) trongthếgian(loke)này.
2. Quánniệmthọ(vedananupassana);3. Quánniệmtâm(cittanupassana);4. Quánniệmpháp(dhammanupassana).
I.NiệmThân(Kayanupassana)
Ngườiđệtửquánniệmthânnhưthếnào?
1.NiệmHơiThở(anapanasati).
Vịđệtửrútẩndậtvàorừng haydướimộtcộicây,hoặcmộtnơivắngvẻ,ngồikiếtgià ,thânngườingaythẳng,chuyênchúantrútrongchánhniệm.Chútâmhaybiết(sato),vịấythởvô;haybiết,vịấythởra.Thởvômộthơidài,vịấyhaybiết:"Tôiđangthởvômộthơidài".Thởramộthơidài,vịấy
1
23
4
56
7
89
![Page 761: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/761.jpg)
haybiết:"Tôiđangthởramộthơidài".Thởvômộthơingắn,vịấyhaybiết:"Tôiđangthởvômộthơingắn".Thởramộthơingắn,vịấyhaybiết:"Tôiđangthởramộthơingắn".
Chứngnghiệmtrọnvẹntiếntrình (củahơithở),(sabakayapatisamvedi):"Tôisẽthởvô",vịấyluyệntậpnhưvậy.
Chứngnghiệmtrọnvẹntiếntrình(củahơithở):"Tôisẽthởra",vịấyluyệntậpnhưvậy.
Làmlắngdịutiếntrìnhcủahơithở(passambhayamkayasamkharam):"Tôisẽthởvô",vịấyluyệntậpnhưvậy.
Làmlắngdịutiếntrìnhcủahơithở:"Tôisẽthởra",vịấyluyệntậpnhưvậy.
Cũngnhưngườithợtiệnchuyênnghiệp,hayngườiđanghọcnghềlàmthợtiện,khikéosợidâycủabàntiệnmộtđoạndàithìbiết:"Tôiđangkéomộtđoạndài",khikéomộtđoạnngắn,biết:"Tôiđangkéomộtđoạnngắn",cùngthếấy,vịđệtửthởvôdàithìbiết:"Tôiđangthởvômộthơidài",thởvôngắn,biết:"Tôiđangthởvômộthơingắn".
Chứngnghiệmtrọnvẹntiếntrình...(lặplạinhưtrên)...vịấyluyệntậpnhưvậy.
Nhưthếấy,vịđệtửniệmthântrongthân,hayniệmthânngoàithân,hoặccảhai,niệmthântrongthânvàniệmthânngoàithân .Vịấysốngquánniệmbảnchấtsanhkhởi (samudayadhamma)củatiếntrìnhhơithở,bảnchấthoạidiệt (vayadhamma),bảnchấtkhởisanhvàhoạidiệtcủatiếntrìnhhơithở.
Lúcbấygiờphátsanhđếnvịấysựhaybiết,"chỉcómộtcơthể" ,trongmứcđộcầnthiếtđểpháttriểntrítuệ,đểpháttriểnchánhniệm.Vịấysốngđộclập ,khôngbámníuvàobấtluậngìtrongthếgian này.
10
1112
13
14
15 16
![Page 762: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/762.jpg)
Nhưthếấy,vịđệtửsốngniệmthân.
2.QuánNiệmNhữngOaiNghiCủaThân(Iriyapatha).
Trongkhiđi ,vịđệtửhiểubiết:"Tôiđangđi";khiđứng,hiểubiết:"Tôiđangđứng";khingồi,hiểubiết:"Tôiđangngồi";khinằm,hiểubiết:"Tôiđangnằm".Vịấyhiểubiếtmọioainghi(thếcửđộng)củathânmình.
Nhưthếấy,vịđệtửniệmthântrongthân,thânngoàithân,hoặcquánniệmcảhai,trongthânvàngoàithân.
Vịấyquánniệmbảnchấtsanhkhởicủathân,haybảnchấthoạidiệtcủathân.Lúcbấyphátsanhđếnhànhgiảsựhaybiết,"chỉcómộtcơthể",trongmứcđộ...(nhưtrên)...vịấysốngkhôngbámníuvàobấtluậngìtrongthếgiannày.
3.QuánNiệmSựHayBiết(Catusampajanna).
Vịđệtửhoàntoànhaybiếtkhiđitới,đilui,khinhìnvềphíatrướchaynhìnquanh,khicotay,cochânvàohayduỗira,khiđắpy,mangbát,khiăn,uống,nhai,nếm,khiđiđạitiệnhaytiểutiện,khiđi,khiđứng,khingồi,khinằm,khingủ,khithức,khinóivàkhigiữimlặng.
Nhưthếấyvịđệtửquánniệmthân...(nhưtrên)...vịấysốngkhôngbámníuvàobấtluậngìtrongthếgiannày.
4.QuánTưởngTánhCáchÔTrượcCủaThân(Patikkulamanasikara).
Vịđệtửquántưởngđếncơthểcủachínhmình,từbànchântrởlênvàtừđỉnhđầutrởxuống,baobọctrongmộtlớpdavàchứađầycácloạiuếtrượckhácnhau.
17
18
![Page 763: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/763.jpg)
Trongthânnàycó:tóc,lông,móngtay,móngchân,răng,da,thịt,gân,xương,tủy,thận,tim,gan,màngphổi,lálách,phổi,baotử,ruột,ruộtnon,phẩn,mật,đờm,mủ,máu,mồhôi,mỡ,nướcmắt,dầu,nướcmiếng,nướcmũi,nướcnhớtởcáckhớpxươngvànướctiểu.
Cũnggiốngnhưcómộtcáibaotrốnghaiđầu,chứađựngđầynhữngloạimểcốcnhưgạo,lúa,đậuxanh,đậuváng,mèvàtrấu;ngườikiadởmiệngbaolấyratừngmónvàquántưởng:đâylàgạo,đâylàlúa,đâylàđậuxanh,đâylàđậuváng,đâylàmè,đâylàtrấu,cùngthếấy,vịđệtửquántưởngđếntánhchấtôtrượckhácnhaucủatừngbộphậntrongthânmình.
Nhưthếấy,vịđệtửniệmthântrongthân...(nhưtrên)...vịấysốngkhôngbámníuvàobấtluậngìtrongthếgiannày.
5.QuánTưởngVềTứĐại(Dhatumanasikara).
Vịđệtửquántưởngđếncácnguyêntốcấuthànhthânnàycủachínhmình.Trongthânnàycóthànhphầnđất(địađại,nguyêntốcóđặctánhcứnghaymềm,chiếmkhônggian,nớirộng,duỗira),thànhphầnnước(thủyđại,nguyêntốcóđặctánhlỏng,làmdínhliềnlại),thànhphầnlửa(hỏađại,nguyêntốcóđặctánhnónghaylạnh)vàthànhphầngió(phongđại,nguyêntốcóđặctánhdiđộng).
Cũngnhưngườiđồtểthiệnxão,hayngườiđanghọcnghềlàmđồtể,khihạmộtconbòvàcắtrathànhtừngphầnrồingồitạingãbađường,bàycácphầnthịtấyra(hiểubiếtđâylàđùi,đâylàvai,đâylàsườnv.v...),cùngthếấy,vịđệtửquántưởngđếncácthànhphầncấuthànhcơthểmình.
Nhưthếấy,vịđệtửniệmthântrongthân...(nhưtrên)...vịấykhôngbámníuvàobấtluậngìtrongthếgiannày.
6.QuánTưởngChínLoạiTửThi(Navasivathikapabba)
19
![Page 764: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/764.jpg)
1. Vịđệtửnhìnthấymộttửthibỏngoàibãithama,củangườichếtđượcmộtngày,haingày,hayđãchếtbangày,sìnhlên,bầmtímvàchảynướchôithúi.Lúcbấygiờvịđệtửliêntưởngđếnthâncủachínhmìnhnhưthếnày:"Thậtvậy,thânnàycũngcùngthếấy,cũngcùngmộtbảnchấtnhưvậy,cũngtrởthànhnhưvậyvàsẽkhôngthểtránhkhỏitrạngtháiấy."
Nhưthếấy,vịđệtửniệmthântrongthân...(nhưtrên)...vịấykhôngbámníuvàobấtluậngìtrongthếgiannày.
2. Vịđệtửnhìnthấymộttửthibỏngoàibãithamabịquạ,diều,kênkên,chónhàhoặcchórừngcấuxéđểănthịt,haycácloạigiòitửahoặccôntrùngđụckhoét.Vịấyliêntưởngđếnthânmìnhnhưthếnày:"Thậtvậy,thânnàycũngcùngthếấy,cũngcùngmộtbảnchấtnhưvậyvàsẽkhôngthểtránhkhỏitrạngtháiấy."
Nhưthếấyvịđệtửniệmthântrongthân...(nhưtrên)...vịấykhôngbámníuvàobấtluậngìtrongthếgiannày.
1. Vịđệtửnhìnmộttửthibỏngoàibãithamachỉcònbộxươngdínhliềnnhaunhờmấysợigân,cònchútítthịtvàmáu...
2. Vịđệtửnhìnmộttửthibỏngoàibãithamachỉcònbộxươngdínhliềnnhaunhờmấysợigân,cònlemluốcmáu,màthịtđãhết...
3. Vịđệtửnhìnmộttửthibỏngoàibãithamachỉcònbộxươngtrơtrọi,dínhliềnnhaunhờmấysợigân,thịtvàmáuđãhết...
4. Vịđệtửnhìnmộttửthibỏngoàibãithamachỉcònlànhữngkhúcxươngrờirạcnằmngổnngang:xươngbàntay,xươngbànchân,xươngốngquyển,xươngđùi,xươngmông,xươngsống,sọ...
![Page 765: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/765.jpg)
5. Vịđệtửnhìnmộttửthibỏngoàibãithamachỉcònnhữngkhúcxươngtrắngphaonhưvỏsò,vỏốc(bỏlâungàyngoàimưanắng)...
6. Vịđệtửnhìnmộttửthibỏngoàibãithamacủangườiđãchếthơnmộtnăm,chỉcònmộtđốngxương...
7. Vịđệtửnhìnmộttửthibỏngoàibãithamachỉcònnhữnglóngxươngthâmđen,đangdầndầntanrãthànhcátbụi.Vịđệtửliêntưởngđếnthânmìnhnhưthếnày:"Thậtvậy,thânnàycũngcùngthếấy,cũngcùngmộtbảnchấtnhưvậy,cũngtrởthànhnhưvậy,vàsẽkhôngthểtránhkhỏitrạngtháiấy."
Nhưthếấyvịđệtửniệmthântrongthân...(nhưtrên)...vịấykhôngbámníuvàobấtluậngìtrongthếgiannày.
II.NiệmThọ(Vedananupassana)
Khichứngnghiệmthọlạc,vịđệtửhiểubiết:"Tôiđangchứngnghiệmthọlạc".
Khichứngnghiệmthọkhổ,vịđệtửhiểubiết:"Tôiđangchứngnghiệmthọkhổ".
Khichứngnghiệmthọvôký(khônglạc,khôngkhổ),vịđệtửhiểubiết:"Tôiđangchứngnghiệmthọvôký".
Khichứngnghiệmthọtrầntục(samisa,thuộcvềthếgian),vịđệtửhiểubiết:"Tôiđangchứngnghiệmthọlạctrầntục".
Khichứngnghiệmthọlạcphitrầntục(niramisa,khôngthuộcvềthếgian),vịđệtửhiểubiết:"Tôiđangchứngnghiệmthọlạcphitrầntục".
![Page 766: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/766.jpg)
Khichứngnghiệmthọkhổphitrầntục,vịđệtửhiểubiết:"Tôiđangchứngnghiệmthọkhổphitrầntục".
Khichứngnghiệmthọvôkýphitrầntục,vịđệtửhiểubiết:"Tôiđangchứngnghiệmthọvôkýphitrầntục".
Nhưthếấy,vịđệtửsốngniệmthọtrongthọ,haythọngoàithọ,hoặccảhai,bêntrongvàbênngoài.
Vịấysốngquánniệmbảnchấtsanhkhởi,bảnchấthoạidiệt,bảnchấtsanhkhởivàhoạidiệtcủanhữngthọcảm.
Lúcbấygiờphátsanhđếnvịấysựhaybiết:"chỉcónhữngthọcảm"trongmứcđộcầnthiết...(nhưtrên)...vịấysốngkhôngbámníuvàobấtluậngìtrongthếgiannày.
III.NiệmTâm(Cittanupassana)
Khitâmcótham(raga),vịđệtửhaybiếtrằngtâmcótham.Khitâmkhôngcótham,haybiếtkhôngcótham.
Khitâmcósân(dosa),vịấyhaybiếtrằngtâmcótham.Khitâmkhôngcósân,haybiếtrằngkhôngcósân.
Khitâmcósi(moha),vịấyhaybiếtrằngtâmcósi.Khitâmkhôngcósi,haybiếtrằngkhôngcósi.
Khitâmuểoải(samkhitta,tứcliênhệđếndãdượihôntrầm),haybiếttâmuểoải.
Khitâmloạnđộng(vikkhitta,tứcliênhệđếnuddhaca,danhtừgọichungcácloàitâmthuộcSắcGiớihayVôSắcGiới),vịấyhaybiếtrằngcótâmpháttriểncaothượng.
![Page 767: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/767.jpg)
Khicótâmkhôngpháttriểncaothượng(amahaggata,tứccácloạitâmthuộcDụcGiới,kamavacara),haybiếtcótâmkhôngpháttriểncaothượng.
Khicótâmhữuhạn (sanuttara,còncóthểhơnđược,tứclàcácloạitâmthuộcDụcGiớihaySắcGiới,vìcácloạitâmnầycòncóthểđượcpháttriểncaohơn,đếntâmVôSắcGiới),vịấyhaybiếtrằngcótâmhữuhạn.
Khicótâmvôthượng(anuttara,khôngthểhơnđượcnữa),vịấyhaybiếtcótâmvôthượng.
Khicótâmtâmđịnh(samahita,antrụvữngvàng),vịấyhaybiếtcótâmđịnh.
Khicótâmtâmkhôngđịnh(asamahita,),vịấyhaybiếtcótâmkhôngđịnh.
Khicótâmgiảithoát(vimutta,tựdo),vịấyhaybiếtcótâm(tạmthời)giảithoát.
Khicótâmtâmkhônggiảithoát(avimutta),vịấyhaybiếtcótâmkhônggiảithoát.
Nhưthếấy,vịđệtửsốngquánniệmtâmtrongtâm,hayquánniệmtâmngoàitâm,hayquánniệmtâmtrongvàtâmngoài.
Vịấysốngquánniệmbảnchấtsanhkhởicủacáctrạngtháitâm,bảnchấthoạidiệtcủacáctrạngtháitâm,bảnchấtkhởisanhvàhoạidiệtcủacáctrạngtháitâm.Lúcbấygiờphátsanhđếnvịấysựhiểubiết,"chỉcónhữngtrạngtháitâm"trongmứcđộcầnthiết...(nhưtrên)...vịấykhôngbámníuvàobấtluậngìtrongthếgiannầy.
IV.NiệmPháp(Dhammanupassana)
1.NămPhápTriềnCái(Ninarana)
20
21
![Page 768: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/768.jpg)
VịđệtửquánniệmvềcácphápcóliênquanđếnNămChướngNgạiTinhThần.
Khicóthamdục(kamacchanda)hiệndiệntrongtâm,vịđệtửnhậnthứcrõràng:"Tôicóthamdục",hoặckhikhôngcóthamdụctrongtâm,vịấynhậnthứcrõràng:"Tôikhôngcóthamdục".Vịấyhiểubiếttậntườngcáitâmmàtrướckiakhôngcóthamdục,naykhởisanhnhưthếnào;vịấyhiểubiếttậntườngthếnàolàsựdứtbỏthamdụcđãphátsanh,vịấyhiểubiếttậntườngthếnàolàsựkhôngkhởisanhtrởlại,trongtươnglai,củatâmthamdụcđãdứtbỏ.
Khioánghét(vyapada)hiệndiệntrongtâm,vịđệtửnhậnthứcrõràng:"Tôicóoánghét",hoặckhikhôngcóoánghét,vịấynhậnthứcrõràng:"Tôikhôngcóoánghét".Vịấyhiểubiếtrõràngcáitâmmàtrướckiakhôngcóoánghétnaykhởisanhnhưthếnào;vịấyhaybiếttậntườngthếnàolàsựdứtbỏoánghétđãphátsanh;vịấyhiểubiếttậntườngthếnàolàsựkhôngkhởisanhtrởlạitrongtươnglai,củatâmoánghétđãdứtbỏ.
Khicóhôntrầmdãdượi(thina-middha)hiệndiệntrongtâm,vịđệtửnhậnthứcrõràng:"Tôicóhôntrầmdãdượi"hoặckhikhôngcóhôntrầmdãdượi,vịấynhậnthứcrõràng"Tôikhôngcóhôntrầmdãdượi".Vịấyhiểubiếttậntườngcáitâmmàtrướckiakhôngcóhôntrầmdãdượinaykhởisanhnhưthếnào,vịấyhiểubiếttậntườngthếnàolàsựdứtbỏhôntrầmdãdượiđãphátsanh;vịấyhiểubiếttậntườngthếnàolàsựkhôngkhởisanhtrởlạitrongtươnglai,củatâmhồnhôntrầmdãdượiđãdứtbỏ.
Khicóphóngdậtloâu(uddhaccakukkucca)hiệndiệntrongtâm,vịđệtửnhậnthứcrõràng:"Tôicóphóngdậtloâu",hoặckhikhôngcóphóngdậtloâu,vịấynhậnthứcrõràng:"Tôikhôngcóphóngdậtloâu".Vịấyhiểubiết
![Page 769: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/769.jpg)
tậntườngcáitâmmàtrướckiakhôngcóphóngdậtloâunaykhởisanhnhưthếnào;vịấyhiểubiếttậntườngthếnàolàsựkhôngkhởisanhtrởlạitrongtươnglai,củatâmphóngdậtloâuđãdứtbỏ.
Khicóhoàinghi(vicikiccha,tâmbấtđịnh,khôngnhấtquyết)hiệndiệntrongtâm,vịđệtửnhậnthứcrằng:"Tôicóhoàinghi",hoặckhikhôngcóhoàinghi,vịấynhậnthứcrõràng:"Tôikhôngcóhoàinghi".Vịấyhiểubiếttậntườngcáitâmmàtrướckiakhôngcóhoàinghinaysanhkhởinhưthếnào;vịấyhiểubiếttậntườngthếnàolàsựdứtbỏhoàinghiđãphátsanh;vịấyhiểubiếttậntườngthếnàolàsựkhôngkhởisanhtrởlạitrongtươnglai,củatâmhoàinghiđãdứtbỏ.
Nhưthếấy,vịđệtửquánniệmcácphápliênquanđếnNămChướngngạiTinhthần.
2.NgũUẩnThủ(Upadanakkhandha)
Vịđệtửsuytư:"Nhưthếnầylàsắc(rupa,hìnhthểvậtchất),nhưthếnầylàsựkhởisanhcủasắc,nhưthếnầylàlàsựhoạidiệtcủasắc.Nhưthếnầylàthọ(vedana,cảmgiác),nhưthếnầylàsựkhởisanhcủathọ,nhưthếnầylàsựhoạidiệtcủathọ.Nhưthếnầylàtưởng(sanna,trigiác),nhưthếnầylàsựkhởisanhcủatưởng,nhưthếnầylàsựhoạidiệtcủatưởng.Nhưthếnầylàhành(sankhara,hoạtđộngcủacáctâmsở,trừhaitâmsởthọvàtưởng),nhưthếnầylàsựkhởisanhcủahành,nhưthếnầylàsựhoạidiệtcủahành.Nhưthếnầylàthức(vinnana),nhưthếnầylàsựkhởisanhcủathức,nhưthếnầylàsựhoạidiệtcủathức.
Nhưthếấy,vịđệtửsốngquánniệmcácpháp(dhamma)cóliênquanđếnNgũUẩnThủ(sựbámníuchặtchẽvàonămuẩn).
3.SáuNộivàNgoạiXứ(Salayatana)
![Page 770: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/770.jpg)
Vịđệtửnhậnthứcrõràngmắt(nhãn),hìnhthếvậtchất(sắc),vàdâytróibuộcphátsanhdonhãnvàsắctạoduyên.Vịấyhiểubiếttậntườngcáitâmmàtrướckiakhôngbịthằngthúctróibuộc,naykhởisanhnhưthếnào;vịấyhiểubiếttậntườngthếnàolàsựdứtbỏnhữngthằngthúcđãkhởisanh;viấyhiểubiếttậntườngthếnàolàsựkhôngkhởisanhtrởlạitrongtươnglai,củacácthằngthúcđãdứtbỏ.Cùngmộtthếấy,vịđệtửnhậnthứcrõràngtai(nhĩ)vàtiếngđộng(thinh),mũi(tỷ)vàmùi(hương),lưỡi(thiệt)vàvị,thânvàsựxúcchạm(xúc),tâm(ý)vàcácđốitượngcủatâm(pháp),vàcácthằngthúcphátsanhdocáccănvàcáctrầnấytạoduyên.Vịấyhiểubiếttậntườngcáitâmmàtrướckiakhôngbịthằngthúctróibuộcnaykhởisanhnhưthếnào,vàsựkhôngkhởisanhtrởlạitrongtươnglai,củacácthằngthúcđãdứtbỏnhưthếnào.
Nhưthếấy,vịđệtửsốngquánniệmcácphápcóliênquanđếnsáucănvàsáutrần(nộivàngoạixứ).
4.ThấtGiácChi(Bojjhanga)
Khicó"niệmgiácchi"(sati,chiniệmcủasựgiácngộ)hiệndiệntrongtâm,vịấynhậnthứcrõràng:"Tôicóniệmgiácchi",hoặckhikhôngcó,vịấyhiểubiếtrõràngrằngmìnhkhôngcó;vịấyhiểubiếttậntườngcáitâmmàtrướckiakhôngcógiácchi"niệm"naykhởisanhnhưthếnàovà,bằngcáchviênmãnhànhthiền,làmkhởisanh"niệmgiácchi"nhưthếnào.
Khicó"trạchphápgiácchi"(dhammavicaya,chitrạchphápcủasựgiácngộ)hiệndiệntrongtâm,vịấynhậnthứcrõràng:"Tôicótrạchphápgiácchi",hoặckhikhôngcó,vịấyhiểubiếtrõràngrằngmìnhkhôngcó;vịấyhiểubiếttậntườngcáitâmmàtrướckiakhôngcógiáctri"trạchpháp",naykhởisanhnhưthếnàovà,bằngcáchviênmãnhànhthiền,làmkhởisanh"trạchphápgiácchi"nhưthếnào.
![Page 771: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/771.jpg)
Khicó"tinhtấngiácchi"(viriya,chitinhtấncủasựgiácngộ)hiệndiệntrongtâm,vịấynhậnthứcrõràng:"Tôicótinhtấngiácchi",hoặckhikhôngcó,vịấyhiểubiếttậntườngrằngmìnhkhôngcó,vịấyhiểubiếttậntườngcáitâmmàtrướckiakhôngcógiácchi"tinhtấn",naykhởisanhnhưthếnàovà,bằngcáchviênmãnhànhthiền,làmkhởisanh"tinhtấngiácchi"nhưthếnào.
Khicó"phỉgiácchi"(piti,chiphỉcủasựgiácngộ)hiệndiệntrongtâm,vịấynhậnthứcrõràng:"Tôicóphỉgiácchi",hoặckhikhôngcó,vịấyhiểubiếtrõràngrằngmìnhkhôngcó;vịấyhiểubiếttậntườngcáitâmmàtrướckiakhôngcógiácchi"phỉ"naykhởisanhnhưthếnàovà,bằngcáchviênmãnhànhthiền,làmkhởisanh"phỉgiácchi"nhưthếnào.
Khicó"angiácchi"(passadhi,chiancủasựgiácngộ)hiệndiệntrongtâm,vịấynhậnthứcrõràng:"Tôicóangiácchi",hoặckhikhôngcó,vịấyhiểubiếttậntườngrằngmìnhkhôngcó;vịấyhiểubiếttậntườnhgcáitâmmàtrướckiakhôngcógiácchi"an"naykhởisanhnhưthếnàovà,bằngcáchviênmãnhànhthiền,làmkhởisanh"angiácchi"nhưthếnào.
Khicó"địnhgiácchi"(samadhi,chiđịnhcủasựgiácngộ)hiệndiệntrongtâm,vịấynhậnthứcrõràng:"Tôicóđịnhgiácchi",hoặckhikhôngcó,vịấyhiểubiếtrõràngrằngmìnhkhôngcó;vịấyhiểubiếttậntườngcáitâmmàtrướckiakhôngcógiácchi"định"naykhởisanhnhưthếnàovà,bằngcáchviênmãnhànhthiền,làmkhởisanh"địnhgiácchi"nhưthếnào.
Khicó"xảgiácchi"(upekkha,chixảcủa,sựgiácngộ)hiệndiệntrongtâm,vịấynhậnthứcrõràng:"Tôicóxảgiácchi",hoặckhikhôngcó,vịấyhiểubiếttậntườngrằngmìnhkhôngcó;vịấyhiểubiếttậntườngcáitâmmàtrướckiakhôngcógiácchi"xả"naykhởisanhnhưthếnàovà,bằngcáchviênmãnhànhthiền,làmkhởisanh"xảgiácchi"nhưthếnào.
![Page 772: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/772.jpg)
Nhưthếấy,vịđệtửsốngquánniệmpháptrongpháp...(nhưtrên)...vịấykhôngbámníuvàobấtluậngìtrongthếgiannầy.Nhưthếấy,vịđệtửsốngquánniệmphápcóliênnquanđếnThấtGiácchi(bảyyếutốcủasựgiácngộ).
5.TứDiệuĐế(Ariyasacca)
Vịđệtửhaybiếttrọnvẹn,đúngnhưthậtsựvậy,"đâylàđaukhổ","đâylànguyênnhâncủađaukhổ","đâylàsựchấmdứtđaukhổ","đâylàconđườngdẫnđếnchấmdứtđaukhổ".
Nhưthếấy,vịđệtửsốngquánniệmpháptrongpháp,quánniệmphápngoàipháp,hoặccảhai,quánniệmpháptrongphápvàphápngoàipháp.Vịấyquánniệmbảnchấtkhởisanhcủacácpháp,hoặcbảnchấthoạidiệtcủacácpháp,hoặccảhai,bảnchấtkhởisanhvàhoạidiệtcủacácpháp.
Lúcbấygiờphátsanhđếnvịấysựhaybiết,"chỉcócácpháp",trongmứcđộcầnthiếtđểpháttriểntrítuệ,đểpháttriểnchánhniệm.Độclập,vịấysốngkhôngbámníuvàobấtluậngìtrongthếgiannầy.Nhưthếấy,vịđệtửquánniệmcácphápcóliênquanđếnbốnChânLýThâmDiệu.
Đúngthậtvậy,ngườitraugiồiTứNiệmXứđúngtheođườnglốinầytrongbảynămsẽthànhĐạoQuảALaHántạiđây,vàtrongkiếpsốnghiệntiền,hoặcĐạoQuảANaHàm(Anagami,BấtLai),nếucònchútluyếnáinào.
Cũngkhôngphảivậy,ngườitraugiồiđúngmựctrongsáunăm...nămnăm,,,bốnnăm...banăm...hainăm..mộtnăm...bảytháng...sáutháng...nămtháng...bốntháng...batháng...haitháng...mộttháng...nữatháng...mộttuần..ngườiấysẽthànhĐạoQuảALaHán,hoặcQuảBấtLai(Anagami),nếucònchútluyếnáinào,chínhtrongkiếpsốnghiệntiền.
VìlẽấyNhưLaituyênngôn:
![Page 773: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/773.jpg)
Cóconđườngduynhấtđểchúngsanhtựthanhlọc,đểdiệttrừđaukhổ,đểthànhđạttrítuệ,vàđểchứngngộNiếtBàn.
ĐứcThếTônthuyếtgiảngnhưvậy.Cácvịđệtửlấylàmhoanhỷthỏathích.
ChúGiảiKinhNiệmXứ:
.a.(Sati=niệm)+(patthana=sựthiếtlập,nềntảng,cănbản,đốitượng,hayđềmụchànhthiền,chuyênchúgomtâmvào).b.(Sati=niệm)+(upatthana=sựphátsanh,chuyênchúgomtâm).
Satipatthanasuttalàbàikinhđềcậpđếnnhữngđềmụcchánhyếuđểchuyênchúgomtâmvào.↩
.Ekayana=conđườngduynhất,chỉcómộtconđườngv.v...↩
.Đaukhổ.Bảnvănghi:Sầumuộn,thanthở,đauđớnvàbấtmãn.Đaukhổbaogồmtấtcảbốnsắctốấy.↩
.Ngườiđệtử.Bấtluậnai-dầulàhàngxuấtgiahaytạigiacưsĩ-cónguyệnvọngthóatrakhỏimọikhổđauđềucóthểthựchànhcácđềmụchànhthiềnnầy.↩
.Kayekayanupassana,theosátnghĩatừngchữ,là"niệmthântrongthân",tứchạnchếchúniệmcủamìnhchỉtrongthânmàthôi.Khôngquánniệmthọ,niệmtâmhayniệmpháp.Cácniệmxứkiacũngphảiđượchiểucùngmộtthếấy.↩
.Tạmthờidứtbỏthamáivàsầumuộntrongthờigianhànhthiền.Mộtcáchchínhxác,hànhgiảtạmthờikhắcphụctâmthamáikhiđắcthiền(Jhana)vàhoàntoàntậndiệtkhiđắcQuảALaHán.↩
1
2
3
4
5
6
7
![Page 774: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/774.jpg)
.Sầukhổ(domanassa),baohàmýnghĩabấttoạinguyện,thuộctâmsân.Thamáivàsầukhổlàhaitrongnămchướngngạitinhthần(triềncái).NơiđâyhaichướngngạichánhnầyhàmxúccảnămphápTriềnCái(Nivarana).↩
.Vàorừng,hàmýbấtcứnơinàovắngvẽyêntĩnh,ởnhàcũngđược.↩
.Ngồikiếtgià.Đâylàthếngồilýtưởngđểthựchành.Nếuthấykhôngthuậntiện,hànhgiảcóthểngồilạichothoảimái.Cũngcóthểngồitrênghế.↩
.Tiếntrìnhhơithở,sabbakayapatisamveda.Nơiđâydanhtừ"kaya"cónghĩalà"toànthân",tứctrọnvẹntiếntrình.Hànhgiảthởvào,thởra,nhậnthứcrõrànghơithởtừlúckhởiđầu,đoạngiữavàđếnlúcchấmdứttoànthểtiếntrìnhhơithở.↩
.Thôngthường,hànhgiảniệmthântrongthân.↩
.Bảnchấtkhởisanh.Vìcóthân,cómũi,vàcóthứcnêncóhơithởkhởisanh.↩
.Bảnchấthoạidiệt.Hơithởhoạidiệt(tứcchấmdứt)khithân,mũivàthứcchấmdứt.↩
.Chỉcómộtcơthể.Hàmýkhôngcómộtchúngsanh,mộtcánhânhaymộtngườinamhayngườinữ,khôngcólinhhồn,khôngcó"Tôi"hay"CủaTôi".↩
.Vịấysốngđộclập.Anissito,độclập,tứckhôngcósựhỗtrợcủaáidục(tanha)vàtàkiến(dittha).↩
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
![Page 775: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/775.jpg)
.Vịấykhôngbámníuvàobấtluậngìtrongthếgian.Khigiacôngquánniệmhơi-thở-vào-thở-ra,đếnmộtgiaiđoạnnàohànhgiảcóthểtạmthờikhắcphụcnămchướngngạitinhthần(nămphápTriềnCái)vàđắcSơThiền(Jhana),trọnvẹnhoàntấtcácchithiền:tầm(vitakka),sát(vicara),phỉ(piti),lạc(sukha)vànhấtđiểmtâm(ekaggata).
Thiền,Jhana,theođúngngữnguyêncủadanhtừPalinầy,làquánniệmbámsátvàođềmục,hoặccónghĩalàthiêuđốtcácchướngngạilàmngăntrởsựtiếnbộtinhthần.Đâykhôngphảilàtrạngtháitâmmêsảngmàlàtâmtrạngtrongsạch,mộtchứngnghiệmcótánhcáchđạođức.
HànhgiảxuấtThiềnvàchútâmquánniệmbađặctướng-vôthường(anicca),khổ(dukkha),vôngã(anatta)-vàthànhđạtcácThànhQuả.Kểtừđóhànhgiảhoàntoàn"giảithoát"(anissito)vìđãthoátrakhỏimọihìnhthứcáidụcvàtàkiến,vàkhôngcònbámníuvàobấtluậngìtrongthếgian,vìkhôngcònnhữngtưtưởnglầmlạcliênquanđếncái"Ta"và"CủaTa".
Đốitượngcùngtộtcủaphápniệmhơithở,anapanasati,trướctiênlàchứngđắccáctầngThiền(Jhana)vàtừđó,pháttriểnbốnThánhĐạovàThánhQuả.Đólàlýdotạisaobàikinhkhởiđầubằngđoạn"...đểchúngsanhtựthanhlọc,đểdiệttrừđaukhổ,đểthànhđạttrítuệvàđểchứngngộNiếtBàn."↩
16
17
![Page 776: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/776.jpg)
.Hiểubiếtmọioainghicủamình.Loàithúcũnghaybiếtmọioainghicủanó.Nơiđây,đốitượngđượchàmxúckhôngphảichỉlàsựhaybiếtsuông.Trongkhiđi,hànhgiảhiểubiếtchânchánhrằng,"chỉcósựđi"mộtcáchchínhxác,khôngcó"mộtngười"haymột"cánhânchủthể"đangđi.Nóicáchkhác,chỉcóhànhđộng,khôngcó"người"hànhđộng,có"việclàm"màkhôngcó"người"làmviệcđó.Khihiểubiếttậntườngnhưvậy,khôngthểcóquanniệmlầmlạcvềmộtlinhhồntrườngcửu.↩
.Quántưởngtánhcáchôtrượccủathân.Hầuhếtcácvịtỳkhưuđềuthựchànhđềmụcnầy,vàđâylàđềmụchànhthiềnđượcNgàiAnandaưathíchnhất.
Đềmụcnầythíchhợpvớingườicótâmthamáivìchínhđềmụcnầygiúphànhgiảdứtbỏ,khôngluyếnáicáiđượcgọilàtấmthânđẹpđẽnầy.Vàingườicóthểthíchquántưởngcáckhảnăngtiềmtàngngủngầmcủaconngườihơn.↩
.TứĐại.Bốnnguyếntốchánhyếucấuthànhvậtthểconngười.Bốnnguyêntốấylà:Pathavi,Apo,TejovàVaja,thườngđượcgọilàĐất,Nước,Lửa,Gió.Khôngnênhiểurằngđâylàđất,nước,lửavàgiónhưtathườnghiểu.
Đất,Pathavi,làthànhphầnvậtchấtcóđặctánhnởra,duỗira,làthểchấtcủasắc.Khôngcóthànhphầnnầy,vậtchấtkhôngthểchiếmkhônggian.Tánhchấtcứnghaymềm-thuầntúytươngđối-làhaithểkhácnhaucủanguyêntốnầy.
Nước,Apo,lànguyêntốcóđặctánhlàmdínhliềnlại.KhônggiốngnhưthànhphầnĐấtmàtacóthểtiếpxúcbằnggiácquannhưsờđụng,
17
18
19
![Page 777: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/777.jpg)
hửimùiv.v...takhôngthểtiếpxúcvớithànhphầnnướcbằngngũquan.ChínhnguyêntốNước(Apo)nầylàmchocácphầntửrờirạccủavậtchấtdínhliềnlạivàchotamộtýniệmvềmộtcơthể.Khimộtcơthểđặc-tứctrongấythànhphầnĐấttrộihơn-chảyra,thànhphầnnướctrởthànhtrộihơntrongthểlỏng.HainguyêntốĐấtvàNướcnầytươngquanvớinhaumậtthiếtđếnđộkhithànhphầnnầychấmdứt,thànhphầnkiacũngtanbiến.
Lửa,Tejo,lànguyêntốcóđặctánhnóng.Lạnhcũnglàmộthìnhthứcnóng.Cảhai,lạnhvànóng,đềuđượcbaogồmtrongTejo,bởivìcảhaiđềucónănglựcbảotồnvàtiêudiệtsựsống.Khônggiốngnhưbanguyêntốkia,thànhphầnLửa(Tejo)cókhảnănglàmchovậtchấttựtạotrởlại.
LuônluôndínhliềnvớiTejo(Lửa)làVajo(Gió),thànhphầncủavậtchấtcóđặctánhdiđộng.Cócửđộng,haydichuyển,làdonguyêntốnầy.Sựdiđộngđượcxemlànănglực,hayđộngcơ,phátnhiệt.Diđộngvànhiệt,thànhphầnGióvàLửa,trongphạmvivậtchất,cũnggiốngnhưTâmvàNghiệptronglãnhvựctinhthầnđạođức.
BốnnguyêntốĐất,Nước,LửavàGió,luônluônđichungvớinhautrongvậtchất,nhưngtrongmộtloạivậtchất,thànhphầnnầycóthểtrộihơnthànhphầnkia.ThídụnhưtrongđấtthìthànhphầnĐất(Pathavi)trộihơn,trongnướcthìthànhphầnNước(Apo)trộihơn,v.v...↩
.Tâmvôthượng,anuttara=(an+uttara)làkhôngcógìcaohơnnữa,caohơnhết,khôngcònthuaai.Sanuttaralàcòncóthểtrộihơn,hữuhạn.CácloạitâmthuộcDụcGiớivàVôSắcGiớilàanuttara,vôthượng,khôngthểtrộihơnđượcnữa.Ởđâykhôngđềcậpđếncácloạitâmsiêuthế.↩
20
21
![Page 778: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/778.jpg)
.NiệmPháp(Dhammanupassana).Ởđây,chữDhammakhôngcónghĩalàGiáoPháp,tứcnhữnglờidạycủaĐứcPhật.Nơiđây,danhtừnầyđượcdùngtrongýnghĩatổngquát,baogồmtấtcảnhữnggìtạithếvàsiêuthế.RiêngtrongbàikinhnầyDhamma-Phápbaogồm:nămPhápTriềnCái,bảyGiácChi,nămUẩnThủ,sáuNộivàNgoạiXứ,vàTứDiệuĐế.↩
21
![Page 779: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/779.jpg)
![Page 780: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/780.jpg)
VàinétvềCưsĩPhạmKimKhánh
BìnhAnson
CưsĩSunandaPhạmKimKhánhsanhngày10tháng1năm1921tạiBếnTre,trongmộtgiađìnhvọngtộclâuđờiởBàRịa.ÔngNộilàHươngcả,vănhaychữđẹp.ThânphụônglàĐốcphủsứPhạmKimChi,thânmẫulàcụbàLâmThịTỵ.CưsĩPhạmKimKhánhlàngườiconthứ7tronggiađìnhcó5trai3gái.Cưsĩmồcôimẹkhiôngmớiđược4tuổi.Ởtuổi45đầyquyềnthếnhưngkhôngtụchuyền,cụôngdànhtrọnthìgiờrảnhranglogiáohuấnconcáirấtnghiêm,vàthamgiacáccôngviệcbảotồnvănhóahọcthuậtnướcnhà.KhitùngsựtạiHàTịnh,cụôngcóduyênđượcngườicháubađờicủavănhàoNguyễnDulàtiếnsĩNguyễnMaitặngchobảnsaoquyểnKimTúyTìnhTừ.Cụdàycôngnghiêncứu,phiênchúvàxuấtbảnnăm1917(vềsau,đượcPhủQuốcVụKhanhĐặcTráchVănHóatáibảnnăm1972tạiSàiGòn).
CưsĩPhạmKimKhánh,tạikhoáthiềntháng6-2004,ThíchCaThiềnViện,California
![Page 781: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/781.jpg)
CưsĩPhạmKimKhánhtừnghọcquacáctrườngtiểuhọcởMỏCày,trunghọcChasseloupLaubatởSàiGòn,vàtrườngProvidenceởHuế,tớicấpbậcTútài.ÔngtinhthôngkhôngnhữngPhápvănmàcảAnhvănvàcónhiềuhiểubiếtvềnhữngdanhtừPàli.Cáihọccủaônglàcáihọccủahànghọcgiả,tựnghiêncứu,tìmtòi,bồiđấplấy,thâmhậuvàvữngvàng.MặcdùchịunhiềuảnhhưởngThiênchúagiáo,ôngcũngbiếtđếnđạoPhậtquatạpchíNiếtBàncủahộiThôngThiênHọcvàtạpchíTừBiÂmcủahộiNamKỳNghiênCứuPhậtHọc,docụthânsinhmuadàihạnchođọc.
Vàothờithanhniên,trongnhữngnăm1948-1955,ônglàmTrưởngphòngPhim-ảnh(ciné-photo)tạiCaoỦyPhủXứCamBốt(HautCommissariatduCambodge).Nhờthếôngcónhiềudịp--gầnnhưhằngđêm--chochuyênviênđemxephátđiệnvàchiếubóngđếncácsânchùa,chiếuphimchocôngchúngxem.ÔngtừnggặpvàcócảmtìnhvớichưTăngNamtôngvìcácngàihiềnlành;nhưngvìcòncónhiềuđịnhkiếnvềtinhthầnphụcvụxãhộinênlúcbanđầu,ôngkhôngthíchPhậtgiáo.Ôngthườngthắcmắctạisaocácvịsưkhôngsảnxuấtmàlạiđikhấtthực,chỉcótiêuthụmàkhôngthấysảnxuất,đónggópchoxãhội.
Vềsau,ôngmớibiếtrằngPhậtgiáogồmbốnhạnggọilàtứchúng.Hàngxuấtgiagồmtỳkhưuvàtỳkhưuni,vàhàngcưsĩlàthiệnnamvàtínnữ.Hàngcưsĩcóphậnsựcungcấpphầnvậtchấtchohàngxuấtgia.Ngượclại,hàngxuấtgiacungcấpvềphầntinhthầnđếnhàngtạigiacưsĩ.Ôngchưacóduyênđivàođạomặcdầunhạcphụ(ĐốcphủsứLêThànhLong,từnglàphóHộitrưởngHộiThôngThiênHọc)từnggiảngđạoPhậtchoôngnghe,nhưvềTứDiệuĐế,ThậpNhịNhânDuyên,v.v.Ôngchỉvângvângdạdạchovuilòngnhạcphụ,chứkhôngchúýlắm.
Năm1959,cưsĩđượcnhạcphụchobiếtthịxãBàRịasẽcótổchứctiếpđónĐạiđứcNàradaMahàTheratừTíchLansanghoằngpháp.Sauđó,cảgiađìnhbênvợđềuquyyvớiNgàiNàrada,ngoạitrừcưsĩ.Tuynhiên,vềsau,
![Page 782: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/782.jpg)
khinghetrọn12thờipháptạichùaKỳViên,Quận3,SàiGòn,ônghiểuđượcvàthấmthía,nêntháng9nămđó,cưsĩPhạmKimKhánhxinquyyTamBảovàđượcNgàiNàradabanphápdanhlàSunanda(ThiệnDuyên).
TừkhiquyyTamBảo,cưsĩdànhtrọnthìgiờhọchỏigiáolý,cókhibỏcảgiờăntrưa,nghĩtrưa,đểđếnchùaKỳViênthamvấnNgàiNàrada.KhoảngđờibậnrộnnhấtlànhữngnămdàilàmchủbiêncùnglúcchochíntờđặcsantạiSàiGòn,nhưThếGiớiTựDo,HươngQuê,v.v.nhưngôngvẫnnỗlựckiêntrìsángtácvàdịchthuậtnhiềutácphẩmPhậtgiáonổitiếng.
Nổitiếngnhấtcólẽlàquyển"ĐứcPhậtvàPhậtPháp"(TheBuddhaandHisTeachings,nguyêntácAnhngữcủaNgàiNàrada),đượcxuấtbảntạiSàiGònbằnghaithứtiếngAnhvàViệt.BảnViệtngữdocưsĩPhạmKimKhánhchuyểndịch,với4.000quyểnđầutiênđượcinravàonăm1970,vàsauđómộtnăm,đượctáibảnthêm4.000quyển.Từđóđếnnay,quyểnnàyđãđượcinlạirấtnhiềulần,trongnướccũngnhưtạihảingoại,vàđượcxemnhưlàmộttrongnhữngtàiliệucănbảnquantrọngtrongcáckhóaPhậthọc.Năm1998,cưsĩđãhiệuđínhlạibảndịchđó,dựatheoấnbảnAnhngữcuốicùngcủaĐạiđứcNàrada,trướckhiNgàiviêntịch.
CưsĩPhạmKimKhánhlàngườicócônglớntrongbanxâydựngvàquảntrịThíchCaPhậtĐàiởVũngTàuvớinhiệmvụTổngThơKýBanQuảnTrị.ÔngcũnglàTổngThơKýTổngHộiPhậtGiáoNguyênThủyViệtNamchođếnnăm1975.
TừkhisangđịnhcưtạiHoaKỳ,ôngtiếptụccáccôngtáchoằngpháp,đónggópnhiềuPhậtsự.Ônglàmộttrong12vịcưsĩđầutiênđứngrathànhlậpchùaCổLâmtạiSeattle,HoaKỳ.Đặcbiệtnhất,ôngthànhlậpTrungTâmNàradavàotháng9năm1987,đểấntốngvàpháthànhbăngvàsáchPhật
![Page 783: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/783.jpg)
giáo.Trungtâmhoạtđộngđềuđặn,thángtrướccuộnbăng,thángsauquyểnsách,chođếntháng9năm1997thìngưngvìbàphốingẫu,cộngtácviêntrungthànhcủaông,trởbệnhnặng.
Hiệnnay,tuytuổiđờichồngchất,trôngôngkhônghềmỏimệtvớisởnguyệnhộtrìvàhoằngdươngchánhpháp.Tánhhàihướcumặcnhạybénvẫncứnhưxưa.Mỗithángôngtổchứchọpmặtcácđạohữuđểcùngnhauhànhthiền,traođổikinhnghiệm,họchỏigiáopháp.Mỗingày,ngoàigiờhànhthiền,ôngvẫnđềuđặndịchthuậtvàtrướctác.ÔngcónguyệnvọngthựchiệnmộtcuốnsáchvớinhiềuhìnhảnhvềPhậtGiáoMiếnĐiện,tươngtựnhưcuốnHànhHươngXứPhật.
ĐượchỏivềtươnglaiPhậtGiáochongườiViệtNamhảingoại,ôngmongmỏiđượcthấyhaiphần--vậtchấtnhưchùachiền,vàtinhthầnnhưgiáopháp--phảiđượcquânbình.Giớitrẻchịuảnhhưởngtânhọchầunhưthíchnghegiáopháp,muốnbiếtĐứcPhậtlàaivàĐứcPhậtdạynhữnggì,hơnlàchỉtụngkinhtuphướcnhưnhữngngườicótuổi.PhậtPháprấtthíchhợpvớikhoahọcnênôngmongrằngngườiPhậttửcầnđượcnghegiáophápnhiềuhơnnữa.ỞcácnướcTâyPhương,phầnlớnngườitheoPhậtgiáolàhạngtríthức;họtìmhiểuvàchỉchấpnhậnkhiđãhiểu.TrongPhậtgiáokhôngcóđứctinmùquáng.NgườiPhậttửkhôngbịbắtbuộcphảitinđiềugìnếumìnhkhônghiểunhưthế.
Sauđâylànhữnggìôngđãthựchiệnđược:
A.SángTác
1. Đónggópphầnlớnhìnhảnhchohaiquyển:a)IndochineProfonde--Illustrationsphotographiques.J.P.Dannaud,doCaoủyPhủĐôngDươngxuấtbảnnăm1954;vàb)Cambodge.J.P.Dannaud,SociétéAsiatiqued'Éditions,Saigon,1959.
![Page 784: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/784.jpg)
2. PhậtGiáo,MộtSựNghiệpTinhThầnCủaNgườiViệtNam.PhỏngviếttheomộtthờiPhápcủaNgàiNàrada,1961
3. TứDiệuĐế.PhỏngviếttheonhữngthờiPhápcủaNgàiNàrada,1964.4. ThánhTíchThíchCaPhậtĐài.19725. BaPhápTuHọcCủaNgườiCưSĩ.19876. LịchSửTruyềnBáPhậtGiáoNguyênThủyTạiViệtNam(viếtchung
vớiBácSĩNguyễnTốiThiện).19907. NàradaMahàThera.19928. TamQuyNgũGiới.19929. ConĐườngCũXaXưa.199310. BaĐặcTướngCủaĐờiSống(viếttrongthậpniên1990)11. NgụNgônVàTíchChuyệnTrongPhậtGiáo.199612. HànhHươngXứPhật.199713. NhiềubàinghịluậnđăngtrongTạpchíĐườngSáng,ChùaCổLâm,
HoaKỳ,vànhữngbàiviếtngắnrảirácđóđây.
B.DịchThuật
1. HạnhPhúcGiaĐình.Tácgiả:NàradaMahàThera.InlầnthứnhấttạiViệtNam,1962.TáibảnnhiềulầntạiViệtNam,PhápvàHoakỳ.
2. SốngTrongHiệnTại.Tácgiả:AnandaPereira.1963.InlầnthứnhấttạiViệtNamvàtáibảntạiHoaKỳ.
3. PhầnGiảnDịTrongPhậtGiáo.Tácgiả:KassapaThera.1964.TáibảntạiHoaKỳ(1992).
4. LýNhânQuả.Tácgiả:NàradaMahàThera.1965.5. ThoátĐếnThựcTế.Tácgiả:AnandaPereira.1967.TáibảntạiHoa
Kỳ(1991).6. SuyNiệmVềHiệnTượngChết.Tácgiả:V.F.Gunaratna.IntạiViệt
Nam(trongthậpniên1960).TáibảntạiHoaKỳ(1997).7. NhẹGánhLoÂu.Tácgiả:SriDhammananda.1968.Táibảnnhiềulần
![Page 785: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/785.jpg)
tạiHoaKỳ.8. PhậtGiáoVấnĐáp.Tácgiả:FrancisStory.1969.9. ĐứcPhậtVàPhậtPháp.Tácgiả:NàradaMahàThera.IntạiViệtNam,
1970.TáibảnnhiềulầntạiViệtNam,Pháp,vàHoaKỳ.10. KinhPhápCú.Tácgiả:NàradaMahàThera.1971.TáibảntạiHoa
Kỳ.11. VòngLuânHồi.Tácgiả:TỳKhưuKhantipalo,1971.TáibảntạiHoa
Kỳ(1994).12. ThậpNhịNhânDuyên.Tácgiả:PiyadassiMahàThera.1972.13. MộtBuổiThuyếtTrìnhVềTứDiệuĐế.TácGiả:V.F.Gunaratna.
197314. ThựcHànhThiềnĐịnh.Tácgiả:PhraAcharnPlienPanyapatipo.199115. GiácMinh.Tácgiả:NgàiAcharnChah.1992.16. HươngVịGiảiThoát.Tácgiả:NgàiAcharnChah(dịchtrongđầuthập
niên1990).17. TựQuánChiếu.Tácgiả:TanAchahnKorKhaoSuanLuan.199218. TiếngVọngTừChânTâm.Tácgiả:AcharnMahàBoowa.199219. BàiHọcNhânMộtĐámTáng.Tácgiả:PhraAcharnMahàBoowa.
199420. KhéoVấnKhéoĐáp.TácGiả:Đ.Đ.ShavastiDhammika.199421. PhậtGiáo,NhìnToànDiện.Tácgiả:PiyadassiMahàThera.199522. NiệmVàNgườiHànhThiền.Tácgiả:ThiềnSưU.Pandita.199523. LợiíchCủaThiềnTập.Tácgiả:ThiềnSưAcharnTong.199624. BảyGiaiĐoạnThanhLọcVàTuệMinhSát.Tácgiả:MatariSri
NànàràmaMahàThera.199625. ThiềnMinhSát.Tácgiả:MahasiSayadaw.199726. ViDiệuPhápToátYếu.Tácgiả:NàradaMahàThera.199927. ChínYếuTốChánhGiúpTăngCườngNgũCănCủangườiHành
ThiềnMinhSát.Tácgiả:U.KundalaSayadaw.1999
![Page 786: Đức Phật và Phật Pháp · 2019-09-10 · Đại Đức Narada nổi tiếng về kiến thức sâu rộng, nhất là về đạo hạnh và từ bi. Ngài là tác giả](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022081606/5e56e855d92c4f041406c119/html5/thumbnails/786.jpg)
28. BốnĐiềuKhôngThểNgănNgừa.Tácgiả:U.KundalaSayadaw.2000
29. ĐờiSốngQuảThậtBấpBênh,VôĐịnh-CáiChếtSẽĐến,ChắcNhưThế.Tácgiả:SriDhammananda.2001
30. KinhVôNgãTướng.Tácgiả:MahasiSayadaw.200131. CaKhúcHoanHỷGiảiThoátRaKhỏiNgũUẩn.Tácgiả:Acharn
MunBhuridatto.200132. BamươibảyPhẩmTrợĐạo.Tácgiả:LediSayadaw.2002
C.Băngghiâm
1. Nguyênbộlớnnhư:ĐứcPhậtvàPhậtPháp,GiácMinh,HươngVịGiảiThoát,TamQuyNgũGiới,TựQuánChiếu.
2. Khoảng50bộnhỏ.
BìnhAnsonghichép,Perth,WesternAustraliaTháng2-2003(viếttheotàiliệucủaNhómĐạoHữuTrungTâmNàrada,HoaKỳ)
Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com