@ûc iwÿò@û a¥ûkey · 8 @ûc iwÿò@û a¥ûkey “jñ, _ûeòaò ö” ùi cvò~ûa kûmrkfc...

@ûc IWÿò@û a¥ûKeY

WKÖe ]ù^gße cjû_ûZâ

@ûc IWÿò@û a¥ûKeYWKÖe ]ù^gße cjû_ûZâ

_âKûgK: @ûc IWÿògû4 @ûeþ1/2, AC òUþ-3bêaù^gße-751001

cê\âY: gâúeûc Äâò þ _âò<òõbêaù^gße - 751007

_â[c iõÄeY: ^ùb´e,2014

© @ûc IWÿògû_âz\ I PòZâ: cùjgße cjûeYû

cìfý: U. 30/-

Aama Odia ByakaranaDr. Dhaneswar Mahapatra

Publisher: Aama Odisha,4R 1/2, Unit-3, Bhubaneswar-1e-mail: [email protected]

Printer: Sriram Screen PrintingBhubaneswar-751007

First Print: November, 2014

© Aama Odisha

Cover &Illustration: Maheswara Maharana

Price: Rs. 30/-

ISBN: 978-81-89436-90-2

_ù\...

Äêf¨ _òfûuê IWÿò@û a¥ûKeY aòhdùe iûcû^¥KòQò iað òcÜ ]ûeYû ù\aû òcù« Gjò lê\â ajòUòeP^û Keû~ûAQò ö GjûKê IWÿò@û a¥ûKeYe a‰ðcûkûcûZâ ùaûfò Kêjû~ûA_ûùe ö bûhûe gê¡Zûelû Z[ûbûa_âKûge iêaò]û_ûAñ a¥ûKeY gòlûe KûùkKûùk@ûag¥KZû ejòQò ö ùQûU _òfûcûù^ òR cûZébûhûea¥ûKeY aòhdùe ~[û i¸a ~Z¨ K*òZ¨ RûY«ê,Gjû jó ajòUòe CùŸg¥ ö _âûd 47 ahð Zùk,IWÿògû ieKûeu _ò._ò._ò. KcòUò [òfûùaùk CqKcòUòu\ßûeû ò~êq ùjûA cêñ _òfûu_ûAñ ‘VòK¨ _XÿVòK¨ ùfL’ ^ûcùe IWÿ ò@û a¥ûKeY ajòUòGùfLò[òfò ö Kò«ê a©ðcû^e G ajòUò ZûjûVûeê @ûjêeòC_ù~ûMú bûaùe fòLòZ ö

‘@ûc IWÿògû’e @]¥l, IWÿò@û bûhû^êeûMúgâú ùiøc¥eõR^ _…^ûdK GjûKê iPòZâ iê¦ebûaùe _âKûgKeò _òfûcû^u c^ùe a¥ûKeYe]ûeYû i*ûe \òMùe ~ZÜaû ¨ ùjûAQ«ò ö G[ò_ûAñcêñ Zûuê @û«eòK iû]êaû\ RYûCQò ö

WKÖe ]ù^gße cjû_ûZâKf¥ûYú^Me, KUK-13

iìPò_ZâKaòZûeê K[û :: 07@[ð jó _âûY :: 10iμKðeê iò^û aêSòaû :: 12aWÿeê iû^ iû^-g± @le a‰ð :: 16~êqa‰ð aû ~êqûle :: 20Kâòdû_\ :: 24@bò]û^eê @[ð RûYòaû :: 27KòG, K@Y ? :: 30KûjûKê, K@Y ? :: 32Kûjû\ßûeû, Kûjóùe ? :: 33Kûjû_ûAñ, K@Y_ûAñ ? :: 34KûjûVûeê, ùKCñVûeê ? :: 36Kûjûe ? :: 37ùKCñVûùe, ùKùZùaùk ? :: 39aòùgh¥ _\ :: 41aûN-aûNêYú, céM-céMêYú :: 44aòbqò :: 47aP^ :: 49_êeêh :: 51aòùghY _\ :: 53iað^ûc _\ :: 55@a¥d _\ :: 58g±eê g± :: 60icûi g± :: 63i§ò g± :: 65

KaòZûeê K[û

aûhòðK _eúlû ieò~ûA[ûG ö Kck c^ @û^¦ùe Zû cûcêñNeKê ~ûA[ûG ö cûcêñ \òù^ KckKê _ûLùe aiûA ùMûUòG KaòZûMûAaûKê Kjòùf ö Kck MûAfû-

_¬ûaùKgeú eYRòZ iòõj@gß S_UûA [ùe

\kak ùN ò ~ûC[òùf KûjóR^jú^ _[_ùe ö

ijiû òwòfû ùXfûUòG KòGiùZ @aû fl¥ Keò

aúe eYRòZ K_ûùk aûRòfûeê]òe _Wÿòfû Seò ö

^ \ògòfû Zûuê ùKCñ \òùM KòQòZêeòùZ fMûc Khò

IjäûA_Wÿò ùi @gßeê @]úùe_[_ùe Mùf aiò ö

Kck GZòKò MûAfû _ùe cûcêñ Kjòùf, “Kck, Zêùc KaòZûUòeêù~ZòKò MûAf, ZûjûKê K[ûùe ùfLò_ûeòa ?” Kck C©e ù\fû-

@ûc IWÿò@û a¥ûKeY 7

8 @ûc IWÿò@û a¥ûKeY

“jñ, _ûeòaò ö” ùi CVò~ûA KûMRKfc ùN ò @ûiòfû Gaõ Gjò_eò

ùfLòfû-

[ùe _¬ûaùKgeú eYRòZ iòõj @gß S_UûA \kak ùN^ò

^òRð^ _[ùe ~ûC[òùf ö ijiû ùKjò RùY iùZ ù~_eò Zûu

C_eKê fl¥Keò ùMûUòG ùXfû `òwòfû ö ùXfûUò aúe

eYRòZue K_ûkùe aûRòfû ö Zûu K_ûkeê eq Seò_Wÿòfû öZûuê ùKCñ \òMùe KòQò ù\LûMfû ^ûjó ö ùi gúNâ fMûc Khò

ùNûWÿû_òVòeê IjäûA _Wÿòùf Gaõ @]úe bûaùe _[ C_ùe

aiò _Wÿòùf ö

Zêùc Kcke ùfLûùe ù\Lòf, ùi KaòZûe ùKùZK _\Kê

K[ûùe a\kûAù\fû ö ù~_eò K_ûùk-K_ûkùe, \òùM-\òMùe,

@]úùe-@]úebûaùe, ZêeòùZ-gúNâ, _[_ùe-_[ C_ùe,_[ùe ö

Gjò_eò KaòZûe ùKùZK _\ K[ûùe a\kò~ûG ö @ûC

ùKùZûUò C\ûjeY ù\L-

KaòZûùe K[ûùe KaòZûùe K[ûùeR^c R à @ûKûùg @ûKûgùeMea Mað ùfûùK ùfûKcûù^

gòeûaY gâûaY _XÿA _ùXÿ

cìeZò cì©òð aêfA aêùf

bûhûùe KaòZûeì_Kê _\¥ Gaõ K[ûeì_Kê M\¥ Kj«ò ö(K) Zêùc Zêc iûjòZ¥ ajòe ùKøYiò KaòZûKê K[ûùe ùfL ö

(L) Zùk \ò@û~ûA[òaû KaòZûeì_MêWÿòKê K[ûeì_ùe ùfL ö


KaòZûeì_ K[ûeì_ KaòZûeì_ K[ûeì_ieùa ......... PcKA .........ùiù^j ......... SêfA .........iC\ûMe ......... cêjó ........._eaZ ......... aAgûL .........

_\¥ M\¥ ùfLû \êAUò ]ûeûbûhûùe PûfêQò iõiûe iûeû ö

Kaò ùaûf«ò Zûuê ù~ ùfL«ò _\¥ùeùfLK ùaûf«ò Zûuê ùfLòùf M\¥ùe ö


@[ð jó _âûY

(K) Mûñ, @ûKûg, _a^, ùiaû, iê¦e, c]êe- GMêWÿòKe @[ð@Qò ö ùZYê GMêWÿòK ùMûUòG ùMûUòG g± ö

_KP, feUû, K_YòR, caeUê- GMêWÿòKe ùKøYiò @[ð ûjó öùZYê GMêWÿòK g± êùjñ ö

GK aû GKû]òK @le cògò @[ð _âKûg Keê[òùf ZûjûKê g±Kj«ò ö

g± @ûC @[ð \êùjñ @U«ò @bò^ÜP¦^ ijòZ Zû’e iêM§ ù~i^ ö

Zk ùfLûMêWÿòK c]¥eê KòG g±, KòG g± ^êùjñ, ZêùcPòjÜûA\ò@ ö

eûR]û^ú, aMòPû, K_cû, aòRêkò, `YòR, ù\ûKû^ ö(L) RkLò@û cêñ Mfò LûA ùLkòaûKê_äûÁòK¨ Zò@ûeò Rò òhMêWÿòK @ûRòGjò \êA ]ûWÿò ùfLûeê ~\òI KòQò KòQò @[ð aêSû_WÿêQò, Kò«ê ÆÁ

bûùa aêSû_Wÿê ^ûjó ö @ûùc ^òcÜ _âKûùe ùfLòùf @[ð ÆÁaêSû_Wÿòa-

cêñ RkLò@û LûA ùLkòaûKê Mfò ö


_äûÁòK¨ Zò@ûeò Rò òhMêWÿòK @ûRò ajê Kûcùe fûMêQò öÆÁ bûaùe ùfLòaû_ì‰ðùz\UòG ù\aû ö

(M) Zêùc _â[c É¸ ijòZ \ßòZúd É¸Kê ù~ûWÿò Gaõ _ì‰ðùz\ù\A ÆÁ bûaùe aêSû_Wÿê[òaû aûK¥ ùfL-

_â[c É¸ \ßòZúd É¸c êh¥ @û\eùe _aðZ ejò@Qòicê\â Mbðùe c]¥ fêjû_[e e¯û ò ùjCQò_ûeû\ßú_ a¦eeê _gê_lúuê _ûùk

(L) òcÜfòLòZ ]ûWÿòMêWÿòKe cìkùe Kò û ùghùe @ûag¥K@õg ù~ûWÿ, ù~_eò ÆÁ bûaùe @[ð _âKûg _ûAa-

icê\âeê iõMéjúZ jêG_VûYò iûc« eûZòeûZò @ ò\âû ejòSû ¨iúùe R^à ùjûA[òùfbûeZe C©e \òMùe@[ð ùjCQò g± I aûK¥e _âûY ö @ûùc ~ûjû ùfLòaû, ÆÁ

bûaùe ùfLòaû, ù~_eò icùÉ aêSò_ûeòùa öMwû]e ÆÁ bûaùe ùfLòQ«ò-

Cy ùjaû _ûAñ Ke ù~ùa @ûgûCy Ke @ûùM òR cûZébûhû ö


iμKðeê iò û aêSòaû

ae I @gßÎ \êAUò aWÿ aél öae I K^¥û Cbùd gòlòZ öiûaòZâú ~cuê Zòù^ûUò ae cûMò[òùf öùMû_a§ê IWÿògûe RùY ae_êZâ öC_e aûK¥MêWÿòKùe _âùZ¥Kùe ‘ae’ g±Uò a¥ajéZ

ùjûAQò ö Kò«ê iaê ‘ae’ g±e @[ð icû^ êùjñ ö _â[c aûK¥ùe‘ae’ @[ð aeMQ, \ßòZúdùe ‘ae’ @[ð aòbûùjC[òaû _êeêh öZéZúdùe ‘ae’ @[ð ù\aZûuê ~ûjû cMû~ûG, PZê[ðùe ‘ae’@[ð ù~ûM¥ aû ùgâÂ ö Gjò_eò aûK¥ùe @^¥û^¥ _\MêWÿòKe iõ_Kðeêbò Ü bò Ü @[ð aêSû_Wÿòfû ö

@ûc bûhûùe ùKùZK g± @Qò, ù~CñMêWÿòKe @[ð bò Übò Ü öùKCñVò Kò @[ð, Zûjû aûK¥ùe @^¥ _\MêWÿòKe iõ_Kðeê jóaêSû_ùWÿ ö Gbkò g±MêWÿòKê aòbò^Üû[ðK g± Kêjû~ûG ö

ùKùZMêWÿòG aòbò Üû[ðK g±Kê aûK¥ùe a¥ajûe Keò ù\LûA\ò@ûMfû ö

@ck - AõùeRcû^u @ckeê @ûc ù\gùe AõeûRú bûhûPûfòQò ö

Gahð bf `if @ck ùjûA^ûjó ö


Ikò - Nee IkòZùk aiòaû CPòZ êùjñ öPûUgûkúùe \êAIkò _ûV_Xÿû ùjC[òfû ö

Kk - eûdMWÿû ùRùK_êeùe KûMRKk @Qò ö_òfûUò Kkùe ùKûkò RûKòQò ö

\ìeeê SeYûe Kk]ß^ò gêYûMfû öKkû - K^K @ûLòùe Kkû fMûAQò ö

cûuWÿ cêjñ Kkû ö

òR ù\ge _âûPú^ KkûKê elû Keòaû CPòZ öSò@Uò P¦âKkû _eò aXÿòfû ö

KûZò - cûQ ù\jùe KûZò [ûG öMê@ûKûZòùe bf ]ûe ^ûjó ö

Kûk - ai«Kûk icÉu_ûAñ iêLKe ö@ûjû ! @Ì adiùe Zûue Kûk ùjûAMfû ö

NWÿò - _ìùað iì~ð¥NWÿòeê icd RûYê[òùf ö

NWÿòùe Nò@ eLò\ò@ ö@ûRò \êA NWÿò @§ûe _ùe P¦â CAña ö

Zûk - MQeê _ûPòfû Zûk _Wÿòfû öVòK¨ Zûkùe MúZ ^MûAùf @Wÿê@û gêYû~ûG ö

\k - ù_ûLeúùe ajêZ \k @Qò ö

Mû@ûñe ùfûKcûù^ \êA \k ùjûAQ«ò ö]ûe - Leû\òù^ ùKùZK ^\úe ]ûe gêLò~ûG ö

KUêeòùe bf ]ûe ^ûjó öiWÿK ]ûeùe @ûùM ajêZ MQ [òfû ö


^ûk - ^\ú^ûkiaê ahðû_ûYòùe _ì‰ð ùjûAMfû ö_òfûUòe _ûUòeê ^ûk ajêQò ö_\à ^ûkùe iìlà e§â [ûG ö

_U - i Ü¥ûiúcûù^ aéle _UKê aÈeìù_ a¥ajûeKeê[òùf öeûÉûùe G_U ùi_U jê@^ûjó öPûhúUòe GK _U cûZâ ak\ @Qò ö

_e - ùQûU _lúUòe G_~ð¥« _e K@ñkò ^ûjó öòR _òfûuê _e cù^ Keòaû CPòZ êùjñ ö

Kûfò Zûue _eùfûK ùjûAMfû ö_l - ge @ûNûZùe _lúUòe _l QòŠòMfû ö

aòbúhY eûcP¦âu _lùe [òùf ö_ûYò - LûAiûeò _ûYò _òAaû CPòZ ö

ieÊZúu _ûYòùe aúYû[ûG ùaûfò Zûuê aúYû_ûYòKj«ò ö

_òZû - Kfeû _òZû fûùM ö_òZûcûZûuê bqò Ke ö

aûe - g¥ûce ùcûùU aûe Uuû fûb ùjûA[òfû öùMû_ûkaûaê ùiûcaûe \ò Mû@ûñKê Mùf öcêñ ZêcKê ajêaûe GK[û KjòQò ö

Zêùc òcÜfòLòZ g±MêWÿòKê bò Übò Ü @[ðùe a¥ajûe Keò ùMûUòGùMûUòG aûK¥ ùfL-

jZû, MêŠû, _ûM, _êe, ù~ûM, ew, iR ö


ecû ecû ^ûùc \êAUò aûkòKûùMûUòG Mû@ûñùe Ne ö

ecû aû_û ~\ê ecû aû_û c]êKjòùf aêS«ò ê ö

òcÜfòLòZ aûK¥cûûùe aòbò Üû[ðK g± PòjÜû@-aûkòKûUò KûkòKfcùe ùfLêQò öiZ¥aû\úùfûKe ù\jùe Kûkò fûùM ^ûjó öjeòe ]^Vûeê êòe ]^ Zò òMêY @]òK ögâ¡û, \dû, lcû @û\ò cYòhe bfMêY @ùU öQûZâUò gòlKu _âgÜe VòK¨ C©e ù\fû ögúZ\òù^ C©e \òMeê _a^ aùj ö@ûce C©e_êeêhcûù^ @ûcVûeê @]òK ù~ûM¥ ùjaû

\eKûe ö


aWÿeê iû^ iû^g± @le a‰ð

ùMûUòG aWÿ ùUkûKê bûwòùf Zûjû ùQûUùQûU ùUkûùjûA~ûG ö _êYò ùQûU ùQûU ùUkûKê bûwòùf ùiMêWÿòK @ûjêêeòùQûUùQûU ùjûA~ûG ö ùijò_eò g±Kê bûwòùf K@Y jêG, @ûùcù\Lòaû ö

‘jûZú’ ùMûUòG g± öGjûKê ~\ò @ûùc bûwòaû, @[ðûZ ejòejò CyûeY Keòaû, ùZùa

Gjû \êAUò bûM ùja-jû / Zúg±e _âùZ¥K bûMKê @le Kj«ò öùZYê ‘jûZú’ g±ùe \êAUò @le @Qò ö‘_òRêkò’ ùMûUòG g± öGjûKê ~\ò @ûùc bûwòaû, @[ðûZ ejòejò CyûeY Keòaû; ùZùa

Gjû Zò òUò bûM ùja-_ò / Rê / kòùZYê ‘_òRêkò’ g±ùe Zò òUò @le @Qò ö


Zêùc òcÜfòLòZ g±MêWÿòKùe ùKùZûUò ùfLûGñ @le @Qò,bûMbûM Keò ù\Lû@–

LûZû, ùLkûkò, ùKûAfò, HeûaZ, ùiø\ûMe ö@le c]¥ ùMûUòKò@û êùjñ ö @leùe \êAUò @õg [ûG ö

\êAUò @õg cògò ùMûUòG ùjûA~ûA[ûG ö Kò_eò cògòKeò ùMûUòGùjûA~ûA[ûG, Zûjû @ûùc + PòjÜ\ßûeû ù\LûA _ûeòaû-

j + @û= jû, Z + A = Zú = jûZú_ + A= _ò, R + C = Rê , k + A = kò = _òRêkò@lee _âùZ¥K @õgKê a‰ð Kj«ò öùZYê ‘jûZú’ g±ùe PûeòUò a‰ð @Qò ö ~[û- j, @û, Z, B ö‘_òRêkò , g±ùe Q@Uò a‰ð @Qò ö ~[û- _, A, R, C, k, A(@lee \êAUòeê @]òK @õg c]¥ [ûG ö Zûjû Zêùc ~êqûle

_Xÿòùf RûYòa ö)@ûc IWÿò@û bûhûùe _PûgUò a‰ð @Qò ö ~[û-

@ @û A B C D E G H I JK L M N OP Q R S TU V W X YZ [ \ ] ^_ ` a b c

~ d e k f Iß g h i j l0 (@^êÊûe) ü (aòiMð) ñ (P¦âaò¦ê)

Gjò 50Uò a‰ðKê @ûc bûhûe a‰ðcûkû Kêjû~ûG ö‘@’Vûeê ‘J’ _~ð¥« a‰ðMêWÿòKê Êea‰ð Kj«ò ö


‘K’Vûeê ñ (P¦âaò¦ê) _~ð¥« a‰ðMêWÿòKê a¥¬â‰ð Kj«ò öa¥¬â‰ðùe Êea‰ð cògòùf @ûùc Gjò_eò a^û^ Keêñ-K ùe @ûKûe Kû K ùe EKûe KéK ùe jâÊAKûe Kò K ùe GKûe ùKK ùe \úNðBKûe Kú K ùe HKûe ùK÷K ùe jâÊCKûe Kê K ùe IKûe ùKûK ùe \úNðDKûe Kì K ùe JKûe ùKøKò«ê K ùe @Kûe K- GcòZò Kêjû~ûG ^ûjó ö KûeY ‘@’ _ûAñ

ùKøYiò a^û^ PòjÜ ^ûjó ö‘@’Uò iû]ûeYZü a¥¬â‰ðùe cògòKeò [ûG ö ~\ò @ûùc

‘@’Kê a¥¬â‰ðeê aû\¨ ù\aû, ùZùa a¥¬â‰ðKê jk«¨ PòjÜù\A ùfLòaû ö ù~_eò- K¨, L¨, M¨, N¨, O¨, P¨, Q¨ R¨ AZ¥û\ò öKò«ê Gbkò jk« PòjÜ\ò@û ùMûUòKò@û a‰ðKê CyûeY Keû~ûA_ûùe^ûjó ö cûZâ g±ùe [òùf CyûeY Keû~ûA_ûùe ö ù~_eò- jVûZ,@_ïeû, @aûK¨ ö

‘W’ Gaõ ‘X’- G \êAUò a‰ð ùKøYiò g±e bòZùe Kò ûùghùe ejòùf G \êAUòe Zùk ùMûUòG ùfLûGñ aò¦ê\ò@û~ûA_ûùe ö ù~_eò- IWÿò@û, Wÿò@û, Wÿû, aùXÿA, aXÿò,KXÿ ö Kò«ê g±e cìkùe ejòùf @ûù\ø aò¦ê \ò@û~ûG ûjó öù~_eò- We, Xòfû ö

òcÜfòLòZ g±MêWÿòKe a^û^ Ke Gaõ ùiMêWÿòKê + PòjÜ ù\AùfL ö

_òZû, cûZû, bûA, bCYú, KéhK, Kì@, iêùeg, aòù^û\ò ú,aò d, HeûaZ, ùiø\ûMe, \ûge[ò ö


^úk @ûKûg \ògA ùKùWÿ cù^ûjeiaêR a^ _ûjûWÿ gúZk icúe öc]êe ùKûAfò MúZ êfe iêaûiiaê ùcûùZ ù\A@Q @ûùj RM\úg ö


~êqa‰ð aû ~êqûle

bûeZ @ûce R àbìcò ö@ûc ù\gùe ajêZ _aðZcûkû @Qò ö_â[c aûK¥ùe [òaû ‘ à’Uò a‰ðcûkûùe ûjó ö \ßòZúd aûK¥ùe

[òaû ‘að’Uò c]¥ a‰ðcûkûùe ^ûjòñ ö ùZùa G \êAUò K’Y ?G \êAUò ~êqa‰ð ö KûeY ‘^’ Gaõ ‘c’ \êAUò a¥¬â‰ð

cògò ‘^à’ ùjûAQò ö ‘e’ Gaõ ‘a’ \êAUò a¥¬â‰ð cògò ‘að’ùjûAQò ö

\êA aû \êAeê @]òK a¥¬â‰ð cògòùf ~êqa‰ð jêG ö~êqa‰ðKê ~êqûle c]¥ Kj«ò ö

Zùk ùKùZK ~êqa‰ð Gaõ ùijò ~êqa‰ð [òaû g± \ò@ûMfû öK + e = Kâ PKâ, aKâ, gêKâaûee + K = Kð @Kð, KKðg, ùKûYûKð^ + c = à R à, Pò àd, Rù àRd\ + d = \¥ M\¥, aò\ê¥Z¨, aò\¥û]ej + f = jä ùKûjä, _âjäû\, @ûjäû\K + k = Kæ gêKæ, @ùKæg, gêùKægßeK + Z = q bq, aòeq, @aòbqZ + K = } C}k, i}ûe, C}éÁ


h + K = Ã gêÃ, \êÃe, _eòÃûeh + Y = ¾ Ké¾, ijò¾ê, ùa÷¾ai + K = Ä bûÄe, _êeÄûe, ZòeÄûeZ + ^ = ZÜ ~ZÜ, eZÜ , eZÜûKea + R = aÔ @aÔ, KêaÔ, _\ûaÔh + U = Á KÁ, aògòÁ, @agòÁh + V = Â KûÂ, IÂ, òÂû_ei + [ = iÚ @iÚò, iÚûae, aûiiÚû^\ + c = \à _\à, _\à ûb, Q\à ûcM + ^ = MÜ fMÜ, òcMÜ, @MÜògòLûM + ] = MÛ \êMÛ, aòcêMÛ, \MÛúbìZi + _ = Æ Ægð, AÆûZ, _eÆea + \ = ± g±, gZû±ú, ijiâû±úa + ] = ² @²ò, É², _âûe²g + Iß = gß @gß, _âgßûi, @aògßûig + P = ½ ò½d, _½òc, iê ò½òZ\ + ] = ¡ aê¡, @gê¡, gêù¡û\^\ + b = n @nêZ, Cnò\, Cnûa^\ + a = \a Cù\aM, Cù\ak^, Cù\aû]^^ + ^ = Ü @ Ü, @bò Ü, RM Üû[Z + Z = © Pò©, C©e, cj©eR + R = { f{û, i{^, iêi{òZP + Q = z Azû, Kz_, @ûzû\^k + K = Ë gêË, KËú, aËk,


O + K = u @u, gue, _uRò úO + L = v gv, gvûeò, aògévkûO + M = w @w, iwúZ, ewcûUòO + N = x Rx, fx^, ixcòZâûT + P = * c*, P*k, _*aUúT + Q = ‚ _ò‚û, fû‚^û, aû‚û ò]òT + R = ¬ i¬, @¬^, _ê¿û¬kòT + S = ƒ _ƒû, _ƒûG, aòƒûe_êeY + U = < @<û, a<^, N<ûK<ûY + V = Œ KŒ, C}Œû, @aMêŒ^Y + W = Š KûŠ, _ŠòZ, fŠbŠY + X = ‹ h‹, ùc‹û, Kêù‹ùcûU^ + Z = « \û«, iù«ûh, j«i«^ + [ = Ú Kû Ú, c Ú , iû]êi Ú^ + \ = ¦ ^¦, @û^¦, cKe¦^ + ] = § a§ê, a§êK, Ké_ûiò§êc + _ = μ Kμ, iμ\, iμû\^c + ` = ¶ aû¶, Mê¶^, eûYúMê¶ûc + a = ´ @û´, i´û\, iù´û]^c + b = ¸ e¸û, M¸úe, Kê ûUê@û^ + Z + e = ª cª, ~ª, cêL¥cªúh + U + e = Áâ eûÁâ, CÁâ, cjûeûÁâi + Z + e = È còÈú, òeÈ, ]cðgûÈe + Y + Y = ‰ð K‰ð, iêa‰ð, a‰ðùaû]e + Z + Z = ©ð K©ðû, Kû©òðK, a©ðcû^


òcÜfòLòZ ùfLûMêWÿòKùe ~êqa‰ðMêWÿòKê PòjÜûA\ò@ Gaõ Gjò_eòùfL- _ + Z + @û = ¯û, g + P + A = ½ò

e¯û ò, _½òc, Kù‹A, @û òkû, ùMjäû, aê¡òcû ¨, g¥ûck,ijò¾ê, cê\Óe, ùgæûK, Kê ûUê@û, @ûiÚû, Mâ Ú, aò\¥û, Z^àd, i¹û^,Uuû, awkû, aû¶, @gß, _âgÜ, C_ô Ü, aÈ, jÉú, i§û^ ö

KÁ Kùf Ké¾ còk«ò öBgßeP¦â aò\¥ûiûMe ajêZ gûÈ _Xÿò[òùf ö_eògâc Kùf ù\j iêiÚ eùj ö

_âbê _eû_ôe _ec Bgße@ûgâû \ò@ gâú_dùe

_ìeê Za Azû ùcûe G Rúaù^Rd RM\úg jùe ö


Kâòdû_\

(1) ^úZû ^kKì_eê _ûYò @ûYêQò ö(2) aòù^û\ aû_ûu _ûLKê PòVò ùfLòfû ö(3) @ûRòe QûZâQûZâú \òù^ ù\ge \ûdòZß ZêfûAùa ö_â[c aûK¥ùe ‘@ûYêQò’, _\Uòeê @ûYòaû Kûc Keûùjaû, \ßòZúd

aûK¥ùe ‘ùfLòfû’ _\Uòeê ùfLòaû Kûc Keûùjaû Gaõ ZéZúdaûK¥ùe, ‘ZêfûAùa’ _\Uòeê ZêfûAaû Kûc Keûùjaû K[ûRYû_WÿêQò ö ‘@ûYêQò’, ‘ùfLòfû’, ‘ZêfûAùa’- Gjò _\MêWÿòKùMûUòG ùMûUòG Kâòdû_\ ö KûeY-

ù~Cñ _\eê ùKøYiò Kûc Keûùjaû K[û RYû_ùWÿ, ZûjûKêKòâdû_\ Kj«ò ö

_êYò, _â[c aûK¥ùe ‘@ûYêQò’ Kòâdû_\Uòeê RYû_WÿêQò ù~ @ûYòaûKûcUò a©ðcû^ Kûkùe ùjCQò ö \ßòZúd aûK¥ùe ‘ùfLòfû’Kòâdû_\Uòeê RYû_WÿêQòò ù~ ùfLòaû KûcUò @ZúZ Kûkùe ùjûA[òfû öZéZúd aûK¥ùe ‘ZêfûAùa’ Kâòdû_\Uòeê RYû_WÿêQò ù~ ZêfûAaûKûcUò baòh¥Z Kûkùe ùja ö ùZYê-

‘@ûYêQò’ a©ðcû^ Kûke Kâòdû_\ @ùU, ‘ùfLòfû’ @ZúZKûke Kòâ âdû_\ @ùU Gaõ ‘ZêfûAùa’ baòh¥Z KûkeKòâdû_\ @ùU ö


Gjò Zò ò _âKûe Kòâdû_\ QWÿû @ûC ùMûUòG _âKûe Kâòdû_\@Qò ö ùi[òeê ùKøYiò Kûc iaê Kûkùe aû òZò\ò ò@û bûaùeKeûjêG ùaûfò RYû_ùWÿ ö ù~_eò-

(K) _é[òaú iì~ð¥ Pûeò_ûLùe aêùf ö(L) aû_û _âZò\ò bûMaZ _Xÿ«ò ö_â[c aûK¥ùe ‘aêùf’ Kòâdû_\eê _é[òaúe aêfòaû Kûc

iaêùaùk PûfòQò ùaûfò RYû_WÿêQò ö \ßòZúd aûK¥ùe ‘_Xÿ«ò’Kòâdû_\eê aû_ûue _Xÿòaû Kûc òZò\ò ò@û bûaùe jêG ùaûfòRYû_WÿêQò ö ùZYê ‘aêùf’ Gaõ ‘_Xÿ«ò’- \êAUò ^òZ¥ KûkeKòâdû_\ @ùU ö

Gjò_eò Kòâdû_\ Pûeò_âKûe ö(1) a©ðcû^ Kûke Kâòdû_\(2) @ZúZ Kûke Kòâdû_\(3) baòh¥Z Kûke Kòâdû_\(4) òZ¥ Kûke Kòâdû_\

Zêùc ^òcÜfòLòZ aûK¥MêWÿòKùe Kòâdû_\MêWÿòKê PòjÜû@ GaõùiMêWÿòK ùKCñ ùKCñ Kûke Kòâdû_\ ùfL-

bMZ iòõ ù\g_ûAñ _âûY ù\A[òùf öMúZû bf MúZ MûG öKûfò _â]û^gòlK IWÿò@û KaòZû _XÿûAùa öKééhKcûù^ `if KûUêQ«ò öahðûEZêùe K\´ êf êùU öùMûaò¦ ^úkMòeò ~ûA[òfû ö@ûi«ûKûfò _â]û^cªú aòù\g ~òùa ö


òcÜfòLòZ Kòâdû_\MêWÿòKê aòbò Ü Kûke Kòâdû_\ùe _eòYZ Ke öù~_eò-

jùi jiêQò jiòfû jiê[òfû jiòa jiê[òaKûù¦ ...... ...... ...... ...... ......ù\ùL ...... ...... ...... ...... ......Ke«ò ...... ...... ...... ...... ......_Xÿê ...... ...... ...... ...... ......ùfL«ò ...... ...... ...... ...... ......LûCñ ...... ...... ...... ...... ......gêùY ...... ...... ...... ...... ......Kâòdû_\ ùjCQò aûK¥e _â]û^_\ ö KûeY aûK¥ùe ù~ùZ

_\ [òùf c]¥ Kòâdû_\Uò [òùf aûK¥e @[ð bf bûùa RYû_ùWÿ^ûjó ö ù~_eò-

bMZ iòõ ù\g_ûAñ _âûY ù\A[òùf öG[òùe ‘ù\A[òùf’ Kâòdû_\Uò ^ \ò@ûMùf aûK¥e @[ð bf

bûùa RYû_Wÿòa ^ûjó ö

Kâòdû_\ @UA Z aûK¥e eûYúZû aò û aûK¥e @[ð ^jêG RûYò öiaê_\ iùw [ûG i´§ ZûeùZYê aûK¥Uò @UA Zû _eòaûe ö


@bò]û^eê @[ð RûYòaû

a¦^û LŠòG _ZòâKû _Xÿê[òfû ö ùi[òùe ùMûUòG iÚû^ùe ‘_û\_’

g±Uò a¥ajéZ ùjûA[òfû ö a¦^û Zûjûe @[ð aêSò_ûeòfû ^ûjó ö

gòldòZâúuê _Pûeòfû ö gòldòZâú ZûKê @bò]û^ ajòUòG ù\A ùi[òòeê

‘_û\_’ g±e @[ð RûYòaû_ûAñ Kjòùf ö Kò«ê ‘_û\_’ g±Uò

@bò]û^ùe ùKCñVò ùfLû ùjûAQò, a¦^û RûYò _ûeòfû ^ûjó ö Zjêñ

gòldòZâú ZûKê @bò]û^eê @[ð aêSûAaûe iìZâ aZûAùf ö ùi _â[ùc

ùKùZMêWÿòG g± ùfLòaûKê ù\ùf Gaõ a‰ðcûkûe Kâc @ êiûùe

iRûAaûKê Kjòùf ö

gòldòZâú WûKòùf, a¦^û ùfLòfû-

LAe RC Uuû

fd [d K_ûk

AUû cKû PZêe

@M QZû jk

a¦^û Z @ûMeê IWÿò@û a‰ðcûkû RûYò[òfû ö ùi a‰ðcûkûe Kâc

@ êiûùe g±MêWÿòKê iRûA ùfLòfû-


@M PZêe [d

AUû QZû cKû

K_ûk RC fd

LAe Uuû jk

Zû _ùe gòldòZâú ZûKê @ûC ùKùZMêWÿòG g± iRûA ùfLòaû_ûAñ

ù\ùf-

Kûc ùMf iê û

ùPûeò ùKøgk KúU

\ò LûZû ùQfò

aêU KéhK jòZ

a¦^û fl¥Kfû, G[e g±MêWÿòKe cìk @leùe @û Kûe,

jâÊ AKûe, \úNð BKûe, jâÊ CKûe, \úNð DKûe @û\ò ejòQò ö ùi

a‰ð Gaõ @û Kûe, jâÊ AKûe, jâÊ CKûe _âbéZò, CbdKê Kâc

@ êiûùe eLò g±MêWÿòKê iRûAfû ö

Kûc LûZû \ò

KúU ùMf aêU

KéhK ùPûeò iê û

ùKøgk ùQfò jòZ

gòldòZâú @û^¦òZ ùjûA Kjòùf, a©ðcû^ Zêùc @bò]û^ ajòùe

‘_û\_’ g±Uò ùKCñVò @Qò, aûjûe Ke Gaõ Zûjûe @[ð K@Y

ùfLûùjûAQò, Kj ö a¦^û G[e g±Uò _ûA_ûeòfû Gaõ RûYòfû

ù~ ‘_û\_’e @[ð MQ ö


Zêùc òcÜfòLòZ g±MêWÿòKe @[ð @bò]û^ ù\Lò ùfL öMòeò ]eYú aûZêk Kêiêcifòk Zêe« Zêhûe cû^iaòjw ùNûUK Kû^^ eR^úeaò aògûk @Lòk iûMe

KVò^ g±e @[ð RûYòaûKêiûjû @ùU @bò]û^

@bò]û^ ù~jê ù\Lò RûùY ZûeaXÿA iûjòZ¥ mû^ ö


KòG, K@Y ?

(K) _òfûUò Qaò @ûuêQò ö(L) cû@û _ê@Kê lúe _ò@ûAùf ö(M) @û´ _ûPòfûYò ö_â[c aûK¥ùe ‘@ûuêQòò’ Kòâdû_\, \ßòZúd aûK¥ùe ‘_ò@ûAùf’

Kòâdû_\ Gaõ ZéZúd aûK¥ùe ‘_ûPòfûYò’ Kòâdû_\ @ùU ö GjòKòâdû_\MêWÿòKe cìkùe @ûùc KòG Kò û K@Y fMûA _âgÜ _PûeòaûGaõ C©eùe Kò Kò _\ còkêQò ù\Lòaû ö

_âgÜ C©eKòG @ûuêQò ? _òfûUòKòG _ò@ûAùf ? cû@ûK@Y _ûPòfûYò ? @û´

GVûùe ‘_òfûUò’ ‘cû@û’ Gaõ ‘@û´’ ùMûUòG ùMûUòGK©ðû KûeK ö KûeY-

Kòâdû_\e _ìaðeê KòG aû K@Y fMûA _âgÜ Kùf C©eùeù~Cñ _\ còùk, Zûjû K©ðûKûeK ö

Zêùc òcÜfòLòZ aûK¥MêWÿòKùe K©ðûKûeK PòjÜû@ ö(K) aû_û @ûRò cê ûAeê @ûiòùa ö


(L) @ûC ùfûKcûù^ ùiVûKê ~ûC^ûjû«ò ö(M) ahðû\òù^ K\´ êf êùU ö(N) jVûZ¨ GK _âPŠ g± gêbòfû ö(O) ~aû^cûù^ gZîùi÷ ¥uê jUûAù\ùf öòcÜfòLòZ aûK¥cûûùe gì ¥iÚû^ùe C_~êq K©ðûKûeK \ò@-

(K) ...... PC\ ahð _ûAñ a^Kê ~ûA[òùf ö(L) @ûKûgùe ...... ùNûUò @ûiòfû ö(M) QêUò ùjùf ...... Äêfëê ùè«ò ö(N) @ûc Mûñ _ûLùe ...... ajê@Qò ö(O) ...... WûkKê Wûk ùWCñQ«ò ö


KûjûKê, K@Y ?

(K) gòlK QûZâUòKê aêSûAù\ùf ö

(L) eZÜû êfMQ fMûCQò ö

_â[c aûK¥ùe ‘aêSûAù\ùf’ Kòâdû_\ Gaõ \ßòZúd aûK¥ùe

‘fMûCQò’ Kòâdû_\ ö @ûùc Kòâdû_\e cìkùe KûjûKê aû K@Y

fMûA _âgÜ Keòaû Gaõ C©eùe Kò Kò _\ còkêQò, ù\Lòaû ö

_âgÜ C©eKûjûKê aêSûAù\ùf ? QûZâUòKê

K@Y fMûCQò ? êfMQ ( êfMQKê)

Kòâdû_\e _ìaðeê KûjûKê aû K@Y fMûA _âgÜ KùfC©eùe ù~Cñ _\ còùk, Zûjû KcðKûeK ö

C_e aûK¥ \êAUòùe ‘QûZâUòKê’ Gaõ ‘ êfMQ’ KcðKûeK ö

Zêùc òcÜfòLòZ aûK¥MêWÿòKùe KcðKûeK PòjÜû@ ö

(K) gòÌúcûù^ ùKûYûKð c¦òe MXÿò[òùf ö

(L) cYòh aò_\ùaùk Bgßeuê WûùK ö

(M) jeò jûUùe K\kú aòKòfû ö

(N) cêñ cê ûA Mùf ZêcKê Kjòaò ö

(O) ùi _âZò\ò iKûùk LaeKûMR _Xÿ«ò ö


Kûjû\ßûeû, Kûjóùe ?

(K) @ûùM ùfûKcûù^ _eKfc\ßûeû ùfLê[òùf ö(L) KêkcYò KêeûXÿòùe KûV PòeêQò ö_â[c aûK¥ùe ‘ùfLê[òùf’ Kòâdû_\ Gaõ \ßòZúd aûK¥ùe

‘PòeêQò’ Kâòdû_\ ö Gjò Kòâdû_\ \êAUòe cìkùe @ûùc Kûjû\ßûeûaû Kûjóùe fMûA _âgÜ Keòaû Gaõ C©eùe Kò Kò _\ còkêQò,ù\Lòaû ö

_âgÜ C©eKûjû\ßûeû ùfLê[òùf ? _eKfc\ßûeûKûjóùe PòeêQò ? KêeûXÿòùe

Kâòdû_\ _ìaðeê Kûjû\ßûeû aû Kûjóùe fMûA _âgÜ KùfC©eùe ù~Cñ _\ còùk, ZûjûKê KeY KûeK Kj«ò ö

C_e aûK¥ \êAUòùe ‘_eKfc\ßûeû’ Gaõ ‘KêeûXÿòùe’KeYKûeK ö

Zêùc òcÜfòLòZ aûK¥cû^uùe KeY KûeKMêWÿòKê PòjÜû@ ö(K) ~\ê Rûfùe cûQ ]ùe ö(L) KéhKcûù^ fwk\ßûeû jk Ke«ò ö(M) aòckû Qêeúùe @û´ KûUêQò ö(N) ùfûùK Kõ_ê¥Ue\ßûeû @ù^K K[û RûYêQ«ò ö(O) j êcû ¨ M\ûùe @iêecû^uê cûeò_KûAùf ö


Kûjû_ûAñ, K@Y_ûAñ ?

(K) c]êaûaê iað\û IWÿògû_ûAñ bûaê[òùf ö(L) mû^@Rð _ûAñ QûZâQûZâúcûù^ ajò _Xÿ«ò ö_â[c aûK¥ùe ‘bûaê[òùf’ Kâòdû_\ Gaõ \ßòZúd aûK¥ùe

‘_Xÿ«ò’ Kòâdû_\ ö Gjò Kòâdû_\ \êAUòe cìkùe @ûùc Kûjû_ûAñaû K@Y_ûAñ fMûA _âgÜ Kùf C©eùe Kò Kò _\ còkêQò, ù\Lòaû ö

_âgÜ C©eKûjû_ûAñ bûaê[òùf ? IWÿògû_ûAñK@Y_ûAñ _Xÿ«ò? mû^@Rð _ûAñ

Kòâdû_\e _ìaðeê Kûjû_ûAñ aû K@Y_ûAñ fMûA _âgÜ KùfC©eùe ù~Cñ _\ còùk, ZûjûKê iõ_â\û^ KûeK aû òcò©KûeK Kj«ò ö

C_e aûK¥ \êAUòùe ‘IWÿògû_ûAñ’ Gaõ ‘mû^@Rð _ûAñ’ \êAUòiõ_â\û^ KûeK aû òcò© KûeK ö

‘IWÿògû_ûAñ’ _eòaù©ð @ûùc ~\ò ‘IWÿògû òcù«’ Kjòaû, ùZùa@[ð c]¥ VòK¨ ejòa ö

ùijò_eò ‘mû^@Rð _ûAñ’ _eòaù©ð ‘mû^@Rð òcù«’ Kjòùf@[ð c]¥ VòK¨ ejòa ö ùZYê òcù«, òcò©, iKûùg, Kê, _âbéZòKêc]¥ ‘_ûAñ’ _eòaù©ð a¥ajûe Keû~ûA_ûùe ö


Zêùc òcÜfòLòZ aûK¥cû^uùe iõ_â\û^ KûeKMêWÿòKê PòjÜû@ ö(K) cû@û _ê@ òcù« ajò KòYòùf ö(L) eûcP¦â _òZûu iZ¥elû òcò© a^Kê Mùf ö(M) iZ KjòaûKê Kò@ûñ Weòaò ö(N) @ûi^iKûùg aéù¡ GùWÿ aûA ö(O) Kfeû LûAaûKê _òZû, Kò«ê ù\jKê jòZ ö(P) _òZûcûZû _òfûu_ûAñ ajêZ KÁ ij«ò ö(Q) búc ùbûA RMZ òcù« _âû[ð û Keê[òùf ö


KûjûVûeê, ùKCñVûeê ?

(K) a¦òZû ^¦òZûVûeê ajò ù^fû ö(L) _ûPòfû @û´MêWÿòG MQeê SWÿòfû ö_â[c aûK¥ùe ‘ù^fû’ Kòâdû_\ Gaõ \ßòZúd aûK¥ùe ‘SWÿòfû’

Kòâdû_\ ö Gjò Kòâdû_\ \êAUòe _ìaðeê @ûùc KûjûVûeê aû ùKCñVûeêfMûA _âgÜ Keòaû Gaõ C©eùe Kò Kò _\ còkêQò ù\Lòaû ö

_âgÜ C©eKûjûVûeê ù^fû ? ^¦òZûVûeêùKCñVûeê SWÿòfû ? MQeê

Kâòdû_\e _ìaðeê KûjûVûeê aû ùKCñVûeê fMûA _âgÜ KùfC©eùe ù~Cñ _\ còùk, ZûjûKê @_û\û^ KûeK Kj«ò ö

C_e aûK¥ \êAUòùe ‘^¦òZûVûeê’ Gaõ ‘MQeê’ \êAUò @_û\û^KûeK ö

Zêùc òcÜfòLòZ aûK¥cû^uùe @_û\û^ KûeK PòjÜû@ ö(K) ùi÷ ¥cûù^ CWÿûRûjûReê ùWAñùf ö(L) gâúKé¾ MêeêuVûeê aò\¥ûgòlû Kùf ö(M) `Uû cûVò@ûeê _ûYò Sùe ö(N) Mwû^\ú jòcûkdeê aûjûeò@Qò ö(O) aélVûeê @ûùc ajêZ C_Kûe _ûCñ ö


Kûjûe ?

(K) gòlK _òfûue K[û @û^¦ùe gêYòùf ö(L) iûwe LûZûeê g¥ûc @uUò aêSòù^fû ö_â[c aûK¥ùe ‘gêYòùf’ Kòâdû_\ Gaõ \ßòZúd aûK¥ùe

‘aêSòù^fû’ Kòâdû_\ ö @ûùc ~\ò Gjò Kòâdû_\ \êAUòe _ìaðùe‘Kûjûe’ fMûA _âgÜ Keòaû-

Kûjûe gêYòùf ?Kûjûe aêSòù^fû ?@ûùc C©eùe ùKøYiò _\ _ûA_ûeòaû ^ûjó ö Gbkò _âgÜ

_Pûeòaû c]¥ VòK¨ ùjC^ûjó ö Kò«ê @ûùc ~\ò _âgÜ Keòaû-_âgÜ C©eKûjûe K[ûùe ? _òfûueKûjûe LûZûeê ? iûwe

ùZùa C©eùe _\ _ûA_ûeòaû ö _âgÜ c]¥ VòK¨ ùja öùZYê RYû_Wÿòfû, Kòâdû_\e _ìaðeê ‘Kûjûe’ fMûA _âgÜ KeòjêG

^ûjó ö @^¥ ùKøYiò _\ _ìaðeê ‘Kûjûe’ fMûA _âgÜ KeòjêG GaõC©e còùk ö

Kòâdû_\ QWÿû @^¥ ùKøYiò _\e _ìaðeê ‘Kûjûe’fMûA _âgÜ Kùf C©eùe ù~Cñ _\Uò còùk, ZûjûKêi´§ _\ Kj«ò ö


C_e aûK¥ \êAUòùe ‘_òfûue’ Gaõ ‘iûwe’ \êAUòi´§ _\ ö

Zêùc òcÜfòLòZ aûK¥cûûùe i´§ _\ PòjÜû@ ö(K) ùfûKue C ÜZò_ûAñ ieKûe ajêZ ùPÁû KeêQ«ò ö(L) MêYúùfûK MêYe cìf¥ aêS«ò ö(M) MêeêRû C_ù\g cû òaû CPòZ ö(N) aeMQe Ijk bìAñKê fûMò[ûG ö(O) icê\âe Rk fêYò@û ö(P) QûZâûaûiùe ejòùf _òfûcûûe PûfòPkY a\kò~ûG ö(Q) cjûZàûMû§úue ^ûc KòG ^RûùY ?


ùKCñVûùe, ùKùZùaùk ?

(K) ^ejeò aûaê Mû@ûñùe ej«ò ö(L) eûZòùe ^lZâiaê ù\Lû~û@û«ò ö_â[c aûK¥ùe ‘ej«ò’ Kòâdû_\ Gaõ \ßòZúd aûK¥ùe

‘ù\Lû~û@û«ò’ Kòâdû_\ ö Gjò Kòâdû_\ \êAUòe cìkùe @ûùcùKCñVûùe aû ùKùZùaùk fMûA _âgÜ Keòaû Gaõ C©eùeùKCñ ùKCñ _\ còkêQò, ù\Lòaû ö

_âgÜ C©eùKCñVûùe ej«ò ? Mû@ûñùeùKùZùaùk ù\Lû~û@û«ò ? eûZòùe

Kòâdû_\e cìkùe ùKCñVûùe aû ùKùZùaùk fMûA_âgÜ Kùf C©eùe ù~Cñ _\ còùk, ZûjûKê @]òKeYKûeK Kj«ò ö

C_e aûK¥\êAUòùe ‘Mû@ûñùe’ Gaõ ‘eûZòùe’ \êAUò@]òKeY KûeK ö

Zêùc òcÜfòLòZ aûK¥MêWÿòKùe @]òKeY KûeK PòjÜûA\ò@ ö(K) ai« EZêùe \lòY \òMeê _a^ aùj ö(L) icê\âùe c]¥ @iõL¥ _âKûe _âûYú @Q«ò ö


(M) C©e \òùM MQ Wûùk, ù_Pû eûaòfû eûZòâKûùk ö(N) ^\úùe cûQ _jñeêQ«ò ö(O) aû_û \ò ùe @ûù\ø gê@«ò ^ûjó ö

@ûc Mû@ûñ _ûùL ^B ajò~ûG

^BKìùk @û´ùZûUû

ùijò ùZûUû Zùk eùj ùKûKò GKû

LûA_òA ùKùWÿ ùcûUû ö

ù_ûLeúùe KAñ êf @ûKûgùe RjÜùlZùe ]û^`if jùe R^c^ ö


aòùgh¥ _\

bûeZ - GK ù\ge ^ûcc êh¥ - GK RûZòe ^ûcfêjû - GK _âKûe aÉêe ^ûc\dû - GK MêYe ^ûc_V^ - GK Kû~ð¥e ^ûcù~ùKøYiò ^ûcKê aòùgh¥ _\ Kêjû~ûG öbûeZ, c êh¥, fêjû, \dû, _V^- GMêWÿòK ùMûUòG ùMûUòG

aòùgh¥ _\ öicÉ ^ûcKê _û* bûM Keû~ûA_ûùe ö ~[û-(1) iõmû aêSûC[òaû ûc- bûeZ, aûfàúKò, Kûkò\ûi, jòcûkd,

cjû^\ú, _ûeû\ßú_, PòfòKû, _êeú, bêaù^gße, \êMðû, P¦â, iì~ð¥_âbéZò ö

iõmûaêSûC[òaû ^ûc ùKak RYKê aû ùMûUòGKê aêSûG ö(2) RûZò aêSûC[òaû ^ûc- c êh¥, _gê, iòõj, aûN, _lú,

Kê@û, _aðZ, ^\ú, jâ\, ù\g, MûB, ùQkò _âbéZò ö‘c êh¥’ ùaûAùf @ù^K c êh¥, ‘_aðZ’ ùaûAùf @ù^K

_aðZ, ‘^\ú’ ùaûAùf @ù^K ^\ú, ‘Kê@û’ ùaûAùf @ù^K


Kê@û, ‘ù\g’ ùaûAùf @ù^K ù\g ö Gjò_eò RûZò aêSûC[òaû

^ûc @ù^Kuê aêSûG ö

(3) aÉê aêSûC[òaû ^ûc- cûUò, _ûYò, _[e, aûfò, KûV,

MêWÿ, Pò ò, fêjû, Z´û, iê û, lúe, cjê _âbéZò ö

(4) MêY aû @aiÚû aêSûC[òaû ûc- \dû, lcû, ùiÜj, ccZû,

ù]÷~ð¥, aúeZß, Mað, \êÁûcò, cìLðZû, ùg÷ga, aû¡ðK¥, \eò\âZû

_âbéZò ö

‘MêY’ ùaûAùf bfMêY I c¦MêY CbdKê aêSûG ö ù~_eò-

\dû c êh¥e GK bfMêY, Mað GK c¦MêY ö

Kû~ð¥ aêSûC[òaû ûc- _Xÿòaû, ù\Lòaû, ]ûAñaû, Kjòaû, gêYòaû,

ùfLòaû, bâcY, gd^, ùbûR^, Mc^, e§^, \gð _âbéZò ö

@ZGa aòùgh¥ _\ _û* _âKûe-

(1) iõmû aòùgh¥

(2) RûZò aòùgh¥

(3) aÉê aòùgh¥

(4) MêY aû @aiÚû aòùgh¥

(5) Kû~ð¥ aòùgh¥

Zêùc ^òcÜfòLòZ _\MêWÿòK c]¥eê KòG Kò _âKûe aòùgh¥,

PòjÜûA\ò@ ö

ù^Ck, ùa÷ZeYú, ùMûWÿò, Zêkû, @ûMâû, AUû, aûN, KûP,

KûMR, \gð , ùPûeò, còQ, iZ, Kaò, KéhK, ù_ ¨iòf¨, LU,

P¦â, ùg÷ga, KUK, céM ö


òcÜfòLòZ _âùZ¥K aûK¥ùe _û*Uò ùfLûGñ GKû_âKûe aòùgh¥Gaõ ùMûUòG ùfLûGñ bò Ü _âKûe aòùgh¥ @Qò ö ùijò bò Ü _âKûeaòùgh¥MêWÿòKê PòjÜûA\ò@ ö

(K) cjê, PûCk, Pò ò, ije, K¦, KûP(L) ù~ûMûY, eû§òaû, ù]÷~ð¥, LUYò, KûUòaû, a¦ûY(M) \òfäú, ùa÷gûL, _[e, Pú ¨, ]CkòMòeò, _êeú(N) MûB, aûkK, _lú, cAñhò, cdìeb¬, cYòh(O) bqò, iûji, bd, aò d, cûUò, _ûŠòZ¥òcÜfòLòZ _\¥ùe aòùgh¥ _\MêWÿòKê PòjÜûA\ò@ ö

^e _gê _lú KúU Zeê fZû ZéYicÉuê cwkùe eL ^ûeûdY öeûc Ké¾ cj¹\ ~úgê aê¡ ^ûùciêL gû«ò ùLkò~ûC _êe _fäú Mâûùc ö


aûN-aûNêYú, céM-céMêYú

ù~Cñ g± ùKak _êeêh_âûYúKê aêSûG, ZûjûKê _êõfòw g±Kj«ò ö ù~Cñ g± ùKak Èú_âûYúKê aêSûG, ZûjûKê Èúfòw g±Kj«ò ö ù~Cñ g±_êeêh _âûYúKê aû Èú_âûYúKê aêSûG ^ûjó, ZûjûKêKæúafòw g± Kj«ò ö

Zùk \êAUò ùfLûGñ _êõfòw g± Gaõ ùi \êAUòe Èúfòw g±\ò@ûMfû ö Zêùc ùijò @ êiûùe gì ¥iÚû^ _ìeY Ke ö

(K)aûN - aûNêYú céM - céMêYú@§ - eu -@iêe - gae -^ûM - ^ûZò -M] - iõMûZ -Kûf - ùMû_ûk -

(L)Wûqe - WûqeûYú PûKe - PûKeûYúVûKêe - cûÁe -iû]a - iû@û« -A¦â - eê\â -cûfòK - aûaê -


(M)QûZâ - QûZâú iòõj - iòõjúÛ - géMûk -Kêcûe - ù\a -ijPe - jeòY -jõi - aòjw -\ûâ - cûâ -cdìe - eûli -^©ðK - Kù_ûZ -Kòùgûe - \ûi -

(N)ùUeû - ùUeú ùMûeû - ùMûeúùQûUû - aûweû -aêXÿû - ùWwû -ùMWÿû - ùcûUû -

(O)gòh¥ - gòh¥û ib¥ - ib¥ûiêZ - ùR¥Â -gòÁ - b\â -iek - cêLe -Z^d - \êaðk -K òÂ - ùKûKòk -

(P) aûkK - aûkòKû _ûVK - _ûVòKûMûdK - \ûdK -MâûjK - aûjK -^ûdK - PûkK -_ûkK - aû\K -


(Q)aê¡òcû ¨ - aê¡òcZú MêYaû ¨ - MêYaZú]úcû ¨ - eì_aû ¨ -gâúcû ¨ - akaû ¨ -@ûdêhàû ¨ - ]^aû ¨ -

Zùk ùKùZK _êõfòw g± Gaõ Èúfòw g± \êAUò É¸ùe\ò@û~ûAQò ö Zêùc ùiMêWÿòKê ù~ûWÿ ö ù~_eò- cûkú - cûfêYú ö

cûkú bCYúiLû ùawêfúbûA cûZûaM cûfêYúù^Zû iLúùaw aMêfú_òZû ù^Zâú

ùaw ùaûùf ùawêfú ùfûcjú lY lYùK @û^ ö

jõi ùLkêQò ^\ú ^úùejõiúUò aiò@Qò Zúùe ö


aòbqò

_ùege bûA Kûfò CWÿûRûjûRùe \òfäúeê bêaù^gßeKê @ûiòùf öGjò aûK¥Uòùe iûZUò @õg @Qò ö ~[û-_ùege / bûA / Kûfò / CWÿûRûjûRùe / \òfäúeê / bêaù^gßeKê /

@ûiòùf öaûK¥e _âùZ¥K @õgKê ùMûUòG ùMûUòG _\ Kj«ò ö ùZYê

Cq aûK¥ùe iûZUò _\ @Qò ö_ùege, CWÿûRûjûRùe, \òfäúeê, bêaù^gßeKê- Gjò

_\MêWÿòKùe e, ùe, eê, Kê fûMòQò, Kò«ê @^¥ _\MêWÿòKùe KòQòfûMò ûjó ö @ûC ùKùZûUò aûK¥ ù\L ö

(K) \êMðûù\aú cjòhûiêeKê cûeòùf ö(L) Jh]\ßûeû ùeûM bf jêG ö(M) ùMû_a§ê òR_ûAñ KòQò Keò [òùf ö(N) ùMû_ûk a§êVûeê ajêZ iûjû~¥ _ûAfû ö(O) ZêkiúMQe _Zâ ajêZ C_Kûeú @ùU ö(P) jûU_Wÿò@ûVûùe ibû ùja öGjò aûK¥MêWÿòKùe ùKùZK _\ùe Kê, \ßûeû, _ûAñ, Vûeê, e,

Vûùe fûMòQò ö


_\ùe fûMò[òaû Kê, ùe, e, eê, Vûeê, \ßûeû, _ûAñ,Vûùe _âbéZòKê aòbqò aû aòbqò PòjÜ Kêjû~ûG ö

Zêùc òcÜfòLòZ ùfLûùe aòbqò PòjÜ PòjÜû@ öR^^ú I R àbìcò ÊMðVûeê c]¥ aWÿ ö_âûYúe ^ _û*òa c¦ ö iKk NUùe ùMûaò¦ ûûKUK Pò«û aûAcêŠòKò ö@jòõiû\ßûeû jòõiûKê RòYòjêG öZêcKê ùi bf K[û Kjòùf öaòmû^\ßûeû @ûce ajêZ C_Kûe ùjCQò öIWÿògûùe @ù^K ^\ú ajêQò ö


aP^

(K) iêaâZ ibûùe aiòùf ö(L) ùfûKcûù^ ibûùe aiòùf ö(M) Mwû^\ú jòcûkdeê aûjûeò@Qò ö(N) ^\úiaê _aðZcûûeê aûjûeò@Q«ò ö‘iêaâZ’ _\Uò RùY ùfûKKê aêSûCQò, Kò«ê ‘ùfûKcûù^’ _\Uò

ajêZ ùfûKuê aêSûCQò ö ùijò_eò ‘Mwû^\ú’ _\Uò ùMûUòG \úKêaêSûCQò,‘jòcûkdeê’ _\Uò ùMûUòG _aðZKê aêSûCQò, Kò«ê ‘^\úiaê’_\Uò ajêZ ^\úKê aêSûCQò Gaõ ‘_aðZcûûeê’ _\Uò ajêZ_aðZKê aêSûCQò ö

ù~Cñ _\ GK aû ùMûUòGKê aêSûG, ZûjûKê GKaP^Kêjû~ûG Gaõ ù~Cñ_\ ajêZuê aêSûG, ZûjûKê ajêaP^Kêjû~ûG ö

òcÜfòLòZ aûK¥MêWÿòKùe ùKCñ ùKCñ _\ GKaP^ Gaõ ùKCñùKCñ _\ ajêaP^, PòjÜûA\ò@ ö

(K) _òfûcûù^ _òZûcûZûuê bqò Ke«ò ö(L) cûkúUò MQMêWÿòKê ~ZÜùe aXÿûAfû ö(M) aùwû_iûMeùe iû]acûûe ùaûAZiaê Pûfê[òfû ö(N) ò]ò cCiû @^ûa^û MQMêWÿûKê KûUò _KûAùf ö


(O) iì~ð¥ C\d ùjùf ZûeûMY ù\Lû~û@û«ò ^ûjó ö(P) Zêùc Weòùf ùicûù^ ZêcKê WeûAùa ö(Q) ù^Zéaé¦ R^Zû_ûAñ Kûc Ke«ò ö

aúe j êcû^ M\û aêfûA@iêecû^uê ù\ùf MWÿûA ö

@û^¦ùe _lúMY ~ûCQ«ò CWÿòùMûVKê ùMû]^_f @ûi«ò aûjêWÿò ö


_êeêh

(K) cêñ _Xÿòfò ö @ûù¸cûù^ _Xÿòfêñ ö(L) Zêùc _Xÿòf ö Zêùccûù^ _Xÿòf ö(M) aûkKUò _Xÿòfû ö aûkKcûù^ _Xÿòùf öC_e aûK¥MêWÿòKùe Kòâdû_\MêWÿòK a\kò[òaûe ù\Lò_ûeêQ ö

KûjóKò a\kòQò ?_êeêh @ êiûùe Kòâdû_\ a\ùk öcêñ, @ûùc, @ûùccûù^ _â[c _êeêhZê, Zêùc, Zêùccûù^ \ßòZúd _êeêh@ûC @^¥ icùÉ ZéZúd _êeêhaòbò^Ü aòbqòùe Gaõ GKaP^ Z[û ajêaP^ùe _â[c

_êeêhe eì_ Gjò_eò jêG-ùcûe, @ûce, @ûccûûe, ùcûVûe ê, @ûcVûe ê,

@ûccûûVûeê, ùcûùZ, @ûcKê, @ûccûûê, ùcûVûùe, @ûcVûùe,@ûccûûVûùe AZ¥û\ò ö

\ßòZúd _êeêhe eì_ Gjò_eò jêG-ùZûe, Zêce, Zêccûûe, ùZûVûeê, ZêcVûeê, ZêccûûVûeê,

ùZûùZ, ZêcKê, Zêccûûê, ùZû_ûAñ, Zêc_ûAñ, Zêccûû_ûAñAZ¥û\ò ö


ZéZúd _êeêhe eì_ Gjò_eò jêG-aûkKe, aûkKcûûe, aûkKVûeê, aûkKcûûVûeê, MQKê,

MQMêWÿòKê, MQùe, MQMêWÿòKùe AZ¥û\ò öZêùc òcÜfòLòZ aûK¥cûûùe Kkû @lee _\MêWÿòK KòG

ùKCñ _êeêh PòjÜûA\ò@ ö(K) gòlK @ûcKê @u aêSûAù\ùf ö(L) ùicûù^ Zêc K[ûKê VòK¨ cù^Kùf ö(M) bûA ùcû_ûAñ bf ajòMêWÿòG @ûYòQ«ò ö(N) Zêccûû\ßûeû ù\ge C ÜZò ùjûA_ûeòa ö(O) ùfûKcûù^ i^ÚuVûeê C_ù\g gêYòùf ö

cêñ Kfò cêñ ù\fò ùcûe G iaê iõ_©òbf ùfûK êjñ«ò ù~ GcòZò bûa«ò öZêc_ûAñ @ûc_ûAñ iaê Rúa_ûAñePòQ«ò cjû_âbê a^ Rk bìAñ ö


aòùghY _\

(K) \dûkê ùfûK (M) _û* Uuû(L) bwû Ne (N) ajêZ lúeùfûK, Ne, Uuû, lúe- GMêWÿòK ùMûUòG ùMûUòG aòùgh¥

_\ ö ‘\dûkê’ _\Uò ùfûKe \dûMêYKê aêSûCQò ö ‘bwû’ _\UòNee @aiÚûKê aêSûCQò ö ‘_û*’ _\Uò Uuûe iõL¥ûKê aêSûCQò ö‘ajêZ’ _\Uò lúee _eòcûYKê aêSûCQò ö

ù~Cñ _\ aòùgh¥ _\e MêY, @aiÚû, iõL¥û Kò´û_eòcûYKê aêSûG, ZûjûKê aòùghY _\ Kj«ò ö

\dûkê, bwû, _û*, ajêZ- GMêWÿ òK ùMûUòG ùMûUòGaòùghY _\ ö

Zùk ùKùZK aòùghY _\ I ùiMêWÿòKe aòùgh¥ _\\ò@û~ûAQò ö aòùghYMêWÿòK aòùgh¥MêWÿòKe K@Y aêSûCQò ùfL ö

iek aûkK @]òK fûbZûZòfû aûfò Pûeò \òMiûZ icê\â Lû<ò lúe@Ì Rk Pk«û MûWÿò\êaðk ù\j Pòeû fêMû


Zêùc òcÜfòLòZ aòùgh¥ _\MêWÿòKe ùMûUòG ùMûUòG aòùghY_\ \ò@ ö

^\ú, MûB, PûCk, êf, cûVò@ûiek Rúa^ ùKûck aP^gúZk _a^ òcðk MM^^ìZ^ ai^ iêjûi a\^

Kò iê¦e @ûjû Kò @û^¦cdGjò aògûk iõiûe

]^¥ cjû_âbê cjòcû Zê e@ùU @^« @_ûe ö

òcÜfòLòZ aûK¥cû^uùe aòùghY _\MêWÿòKê PòjÜûA\ò@ ö(K) Mbúe ^\úùe Kê úe ej«ò ö(L) ^ec Leûùe \òM PjUòfû ö(M) ùMû_ûk Pûeò fòUe lúe aòKòfû ö(N) ùa_ûeúcûù^ Kc¨ \ûc¨ùe KòYò @]òK \ûc¨ùe aòK«ò ö(O) aò\ßû^ ùfûKcûù^ iaêVûùe @û\e _û@û«ò ö


iað^ûc _\

eûcP¦â RùY C©c eûRû [òùf ö eûcP¦â _âRûcû^uê iêLùeeLòaû_ûAñ iað\û ùPÁû Keê[òùf ö _òZûcûZûu _âZò eûcP¦âue@ùgh bqò [òfû ö ùZYê eûcP¦âuê bMaû ¨ ùaûfò Kj«ò ö

C_e ùfLûùe ‘eûcP¦â’ ùMûUòG aòùgh¥ _\ ö Gjò aòùgh¥_\Uò aûe´ûe a¥ajéZ ùjûA[òaûeê gêYòaûKê bf fûMê ûjó ö GjûKê~\ò @ûùc òcÜ _âKûùe ùfLòaû, ùZùa gêYòaûKê bf fûMòa-

eûcP¦â RùY C©c eûRû [òùf ö ùi _âRûcû^uê iêLùeeLòaû_ûAñ iað\û ùPÁû Keê[òùf ö _òZûcûZûu _âZò Zûue @ùghbqò [òfû ö ùZYê Zûuê bMaû ¨ ùaûfò Kj«ò ö

GVûùe ùi, Zûue, Zûuê- GMêWÿòK iað ûc _\ ö KûeYGMêWÿòK eûcP¦â, eûcP¦âue, eûcP¦âuê- Gjò aòùgh¥ _\MêWÿòKe_eòaù©ð a¥ajéZ ùjûAQò ö

ù~Cñ _\ aòùgh¥ _\ _eòaù©ð a¥ajéZ jêG, ZûjûKêiað^ûc _\ Kj«ò ö

ùi, Zûjû, G, Gjû, KòG, K@Y, ù~, ~ûjû, cêñ, Zêùc, @û_Y_âbéZò iað^ûc _\ ö KûeY GMêWÿòK aòùgh¥_\e _eòaù©ða¥ajéZ jê@«ò ö


aòùgh¥ _\cûûe ù~_eò aòbò^Ü aòbqò, GKaP^ IajêaP^ùe aòbò Ü eì_ jêG, iað ûc _\cûûe c]¥ ùijò_eòaòòbò Ü aòbqò, GKaP^ I ajêaP^ùe aòbò Ü eì_ jêG ö ù~_eò-

ùi - ùicûù^, ZûKê, Zûuê, ùicûûê, Zû\ßûeû, ùicûû\ßûeû,Zû _ûAñ, Zûu _ûAñ AZ¥û\ò ö

ù~ - ù~Cñcûù^, ~ûjûKê, ~ûjûuê, ù~Cñcûû\ßûeû, ~ûjû\ßûeû,~ûjûe, ~ûjûue AZ¥û\ò ö

KòG - ùKCñcûù^, KûjûKê, ùKCñcûûê, Kûjû_ûAñ, KûjûVûeê,Kûjûe, ùKCñcûûe AZ¥û\ò ö

G - Gcûù^, GjûKê, Gjû\ß ûeû, Gjûe, GjûVûeê,GcûûVûeê, GjûVûùe, GcûûVûùe AZ¥û\ò ö

cêñ - ùcûùZ, @ûcKê, ùcûe, @ûce, @ûccûûe, ùcû\ßûeû,@ûc\ßûeû, @ûcVûeê, ùcûVûeê AZ¥û\ò ö

Zêùc - ùZûùZ, ZêcKê, Zêccûûê, ZêcVûeê, ùZûVûeê, Zêce,Zêccûûe AZ¥û\ò ö

@û_Y - @û_Ycûù^, @û_YuVûùe, @û_YcûûVûùe@û_Yuê, @û_Ycûûê AZ¥û\ò ö

Zêùc òcÜfòLòZ aûK¥cûûùe iað ûc _\ PòjÜûA\ò@ ö(K) eûùR¦â bf _ûV _ùXÿ ö ZûKê gòlKcûù^ @û\e Ke«ò ö(L) ò MQ @Z¥« \eKûeú ö Gjûe _Zâeê @ù^K _âKûe

Jh] Zò@ûeò jêG ö(M) ù\g _âZò @ûce K©ða¥ ejòQò ö(N) Zêc_ûAñ cêñ ò½d bf KfcUòG @ûYòaò ö(O) ù~Cñcûûe Azû @Qò, ùicûù^ @ûùMA @ûi«ê ö


iaê ^ûc _ûAñ ù~Yê jêG a¥ajûe öùZYê ‘iað ûc’ ùaûfò ^ûcUò Zûjûe ö

KòG K@Y Kjòfû ^ gêY ùj ZûjûKûjû c¦ _û* ^ûjó bMaû^ iûjû ö

~ûjûKê eLòùa @^«Kò Keò_ûùe aka« ö


@a¥d _\

(K) Kckû I aòckû \êA bCYú ö(L) gòlK @ûRò M\¥ Kò û _\¥ _XÿûAùa ö_â[c aûK¥ùe ‘I’ _\Uòe eì_ùe ùKøYiò _eòa©ð^

ùjûA_ûeòa ^ûjó ö ùijò_eò \ßòZúd aûK¥ùe ‘Kò û’ _\Uòeeì_ùe ùKøYiòò _eòa©ð ùjûA_ûeòa ^ûjó ö

ù~Cñ _\e eì_ùe ùKøYiò _eòa©ð^ jêG^ûjó, ZûjûKê@a¥d _\ Kj«ò ö

‘I’ ‘Kò´û’ \êAUò @a¥d _\ öaòùgh¥ _\, Kòâdû_\, aòùghY _\ Gaõ iað ûc _\-

Giaêe eì_ùe _eòa©ð jêG ö C\ûjeY Êeì_-aòùgh¥ _\e _eòa©ð -ùfûK, ùfûKcûù^, ùfûKKê, ùfûKcûûê, ùfûK\ßûeû,

ùfûKcûû\ßûeû, ùfûK_ûAñ, ùfûKcûû_ûAñ AZ¥û\ò öKòâdû_\e _eòa©ð -LûG, LûCQò, LûAfû, LûAa, Lû@û«ò, LûCQ«ò, LûAùf,

LûAùa, LûC[òa, LûA[òùa AZ¥û\ò öaòùghY _\e _eòa©ð -iek-iekû, jõi-jõiú, Wûqe-WûqeûYú AZ¥û\ò ö


iað ûc _\e _eòa©ð -ùi, ùicûù^, ZûKê, ùicûûê, Zû Vûeê, ùicûûVûeê

Zûe, ùicûûe AZ¥û\ò öKò«ê @a¥d _\e ùKøYiò _eòa©ð jêG^ûjó ö Zûjûe eì_

iað\û icû^ ö@a¥d _\ @ù^K ö GVûùe ùKùZûUò cûZâ \ò@ûMfû-Kò«ê, _êYò, Z[û_ò, ~\ò, ùZYê, aû, @aû, jVûZ¨, KûjóKò,

aûe´ûe, @ûzû, iò û, _eû, iað\û, ùZùa, @ûjû AZ¥û\ò öZêùc òcÜfòLòZ aûK¥cûûùe @a¥d_\MêWÿòKê PòjÜûA\ò@-(K) @û_Y KjêQ«ò iò û, Kò«ê ùi @ûiòa ^ûjó ö(L) jeòaûaê jVûZ¨ eûMòMùf ö(M) @ûzû, Kj, \êù~ð¥û]^ KûjóKò jiòùf ?(N) ~\ò ùiVûKê ~òaûKê PûjêñQ, ùZùa ~û@ ö(O) ùMû_a§ê @iêiÚ ùjûA_Wÿò[òùf, Z[û_ò ùi aûe´ûe ùfûKuê iûjû~¥ KeòaûKê Mùf ö

iZ KjòaûKê Kò@ûñ Weòaò öiZ Kjò_ùQ cùf ceòaò ö

iêùL \êüùL @aû iõ_ù\ aò_ù\ öejê ùcûe c^ i\û Zêc _ù\ ö


g±eê g±

aê¡ - ùaø¡ mû^ - mû^úa^ - a^¥ _ûjûWÿ - _ûjûWÿò@û‘aê¡’ ùMûUòG g±, ‘ùaø¡’ c]¥ ùMûUòG g± ö aê¡ g±eê

ùaø¡ ùjûAQò ö ùijò_eò ‘a^’, ‘mû^’, ‘_ûjûWÿ’ ùMûUòG ùMûUòGg± ö aêê a^¥ ùjûAQò, mûêê mû^ú ùjûAQò Gaõ _ûjûWÿeê_ûjûWÿò@û ùjûAQò ö

_â[c g±Kê cìk g± Kêjû~ûG Gaõ cìk g±eê ùjûA[òaûg±Kê Z¡òZ g± Kêjû~ûG ö

aê¡, a^, mû^, _ûjûWÿ- GMêWÿòK ùMûUòG ùMûUòG cìk g± öùaø¡, a^¥, mû^ú, _ûjûWÿò@û- GMêWÿòK ùMûUòG ùMûUòG

Z¡òZ g± öcìkg± I Z¡òZ g±e a¥ajûe icû^ @[ðùe jêG ^ûjó, bò Ü

@[ðùe jêG ö Kò«ê ùijò \êA @[ð c]¥ùe iõ_Kð [ûG ö ù~_eò-aê¡ ùfûKcûûê iZ¨ C_ù\g ù\C[òùf öajê ù\gùe ùaø¡]cðe ùfûK aûi Ke«ò öa^ùe ajê _âKûe _gê_lú ej«ò öa^¥_âûYúcûûê cûeòaû CPòZ êùjñ ö


BgßeP¦âue ajêZ gûÈùe mû^ [òfû ö

BgßeP¦â RùY mû^ú ùfûK [òùf ö

IWÿògûùe @ù^K _ûjûWÿ @Qò ö

_ûjûWÿò@û RûMûùe _Yi MQ bf jêG ö

GVûùe ùKùZK cìkg± Gaõ ùi[òeê ùjûA[òaû Z¡òZ g±

\ò@ûMfû ö

gòa - ùg÷a cìLð - cìLðZû

beZ - bûeZ aúe - aúeZß

\ge[ - \ûge[ò _ê¿ - _ê¿òZ

ceêZ - cûeêZò \ûXÿò - \ûXÿò@û

ahð - aûhòðK cjêeò - cjêeò@û

cûi - cûiòK Wûqe - Wûqeò

icûR - iûcûRòK jk - jkò@û

aòmû^ - ùa÷mû òK cìf - cìfò@û

iûjòZ¥ - iûjòZò¥K fêY - fêYò@û

iê¦e - ùiø¦~ð¥ _u - _uê@û

@ki - @ûki¥ ^ûU - ^ûUê@û

Mâûc - Mâûc¥ còQ - còQê@û

_aðZ - _ûaðZ¥ VK - VKûcò

Rk - Rkúd gvû - gvûeò

ù\g - ù\gúd KûP - KûPeû


Zêùc òcÜfòLòZ cìk g±Kê I ùi[òeê ùjûA[òaû Z¡òZ g±Kê

fMûA @fMû @fMû aûK¥ MV^ Ke öcìk g± Z¡òZ g±Rk Rkúdahð aûhòðK_u _uê@ûaòmû^ ùa÷mû òKaúe aúeZß

KûPeû aêfò aòKA KûP_û^eû aòùK _û^

ùXûfò@û ^ûPò ùXûf aRûGPûhú `kûG ]û^ ö


icûi g±

aúYû_ûYò cûZébûhûKûVù_ûf ~[ûgqò

C_ùe PûeòùMûUò g± ùfLû~ûAQò ö Kò«ê _âKéZùe GMêWÿòKùe@ûVùMûUò g± ejòQò ö ‘aúYû_ûYò’ùe ‘aúYû’ I ‘_ûYò’ \êAUò g±@Qò ö ‘KûVù_ûf’ùe ‘KûV’ I ‘ù_ûf’ \êAUò g± @Qò ö‘cûZébûhû’ùe ‘cûZé’ I ‘bûhû’ \êAUò g± @Qò ö ‘~[ûgqò’ùe‘~[û’ I ‘gqò’ \êAUò g± @Qò ö \êAUò ùfLûGñ g± cògò ùMûUòGùfLûGñ g± ùjûAQò ö

GKû]òK g± cògò ùMûUòG g± ùjûA[òùf ZûjûKê icûig± Kj«ò ö

aúYû_ûYò, KûVù_ûf, cûZébûhû, ~[ûgqò- GMêWÿòK ùMûUòGùMûUòG icûi g± ö

icûi g±Kê GKûVò fMûAKeò ùfLû~ûG, QWÿûQWÿû KeòùfLû~ûG ^ûjó ö aúYû _ûYò, KûV ù_ûf, cûZé bûhû, ~[û gqò-GcòZò QWÿûQWÿû Keò ùfLòaû VòK¨ êùjñ ö KûeY, icûi g±KêùMûUòG g± ùaûfò ]eû~ûG ö

Zùk \êA \êAUò g± cògò ùMûUòG ùfLûGñ g± ùjûA[òaûùKùZK icûi g± \ò@ûMfû ö


_òZébqò ^úkPKâ_êZâùiÜj iê^ûjûe_òAaû_ûYò AUûbûUòMû]ê@ûNe @ÁeZÜicê\âRk i¯ûjcûcêñNe ^úkKŒMQ_ûPòfû cjûaûjêaYùbûRò _âZòlYcjû_êeêh \gcêL_û\_\à R àbìcòZêùc òcÜfòLòZ aûK¥cû^uùe icûi ùjûA[òaû _\MêWÿòKê

PòjÜûA\ò@ ö(K) bûeZ @ûce cûZébìcò @ùU ö(L) @ûKûgùe ZûeûMY ùgûbû _ûCQ«ò ö(M) aò\¥û]^Vûeê aWÿ ]^ ^ûjó ö(N) ùek_[ùe @ù^K ~ûZâúMûWÿò I cûfMûWÿò PûfêQò ö(O) icê\â_ûYòeê fêY C_ôû\^ Keû~ûG ö

iû]êe flY Bgßebqò ö\êM¨]_û^ Kùf aXÿA gqò ö

aúYû_ûYò ieÊZú aò\¥û\ûZâú cû@ûùMûcûZébûhûKê @ûce i\û jê@ iûjû ùMû ö


i§ò g±

Zêùc RûYòQ, GKû]òK g± cògò ùMûUòG g± ùjùf ZûjûKêicûi g± Kêjû~ûG ö

ZkfòLòZ g±MêWÿòKê ù\L-(K) aò\¥ûkd(L) iyeòZâ(M) _ê aðûeGMêWÿòK c]¥ icûi g± ö KûeY ‘aò\¥û’ Gaõ ‘@ûkd’ \êAUò

g± cògò ‘aò\¥ûkd’ g±Uò ùjûAQò ö ‘iZ¨’ Gaõ ‘PeòZâ’ \êAUòg± cògò ‘iyeòZâ’ g±Uò ùjûAQò ö ùijò_eò ‘_ê ü’ Gaõ ‘aûe’\êAUò g± cògò ‘_ê aðûe’ g±Uò ùjûAQò ö

@ûùc fl¥ Keò_ûeê[ûAñ, Gjò g±MêWÿòKùe \êAUò ùfLûGñ g±cògò ùMûUòG ùfLûGñ g± ùjûAQò iZ, Kò«ê Cbdue cSòùe KòQò_eòa©ð ùjûA~ûAQò ö

‘aò\¥ûkd’ g±ùe ‘@ûkd’e ‘@û’Uò ^ûjó ö‘iyeòZâ’ g±ùe ‘iZ¨’e ‘Z¨’Uò ^ûjó Gaõ ‘PeòZâ’e ‘P’Uò

‘y’ ùjûA~ûAQò ö ‘_ê aðûe’ g±ùe ‘_ê ü’e aòiMðUò ^ûjó Gaõ‘aûe’e ‘aû’Uò ‘aðû’ ùjûA~ûAQò ö Gjò_eò, _eòa©ð cû^ @ûùcfl¥ Keò_ûeê[ûAñ ö


\êAUò g± cògò ùMûUòG g± ùjûA[òùf Gaõ cSòùe KòQò_eòa©ð^ ùjûA[òùf ùibkò g±Kê i§ò g± Kêjû~ûG ö

aò\¥ûkd, iyeòZâ, _ê aðûe, GMêWÿòK ùMûUòG ùMûUòG i§òg± ö

i§òg±ùe cògò[òaû g±MêWÿòKê + PòjÜ\ßûeû ù\LûA \ò@û~ûG öZùk + PòjÜ ijòZ ùKùZK i§òg± \ò@ûMfû öaò\¥û + @ûkd= aò\¥ûkd iZ¨ + PeòZâ = iyeòZâR à + @Ácú = R àûÁcú RMZ¨ + ^û[ = RM Üû[ù\a + @ûgòh = ù\aûgòh PkZ¨ + PòZâ = PkyòZâcjû + @ûgd = cjûgd \òK¨ + @´e = \òM´eMY + Bg = MùYg hU¨ + @û^^ = hWÿû^^cjû + Bgße = cùjgße c^ü + Kûc^û = c^Äûc^ûf´ + C\e = fù´û\e PZêü + _\ = PZê¿\_e + C_Kûe= _ùeû_Kûe _ê ü + aûe = _ê aðûe_âZò + GK = _âùZ¥K @«ü + MZ = @«MðZi¯ + Ehò = i¯hòð Z_ü + a^ = Zù_ûa^Zêùc òcÜfòLòZ ùfLûùe i§ò ùjûA[òaû _\MêWÿòKê PòjÜû@ Gaõ

ùiMêWÿòKê + PòjÜ\ßûeû @fMû @fMû Ke ö_VûYò iûc« cjûcùjû_û]¥ûd C_û]ò _ûA[òùf öRdù\a gâúRM Üû[ue _ec bq [òùf ö_âùZ¥K _âûYú ù\jùe _eùcgße @Q«ò ö_ùeû_Kûùe ~ûjûe i\û [ûG cZòRM\úgße ZûjûKê ijûd jê@«ò öi{^ iùw Kùf aûi ö iêMêY ùjûAa aòKûg ûû


IWÿò@û @ûce bûhûIWÿò@û bûhûe ùMøea iêceò

CfäiòZ jêG c^bûeùZ @ûce IWÿò@û bûhû Z

@ùU bûhû _êeûZ^ öIWÿò@û bûhûe Kaò RM Üû[

‘@ZòaWÿ’ ^ûùc L¥ûZNùe Nùe _eû _Xÿû ùjC@Qò

Zûu ùfLû ‘bûMaZ’ ö@ûae iûekû- \ûi C_A¦â

@bòc ê¥ akù\aGjò_eò ùKùZ Kaò ùfLKu

eP^û @ûc aòba öIWÿò@û _ûAùK eûR¥ RòYò[òùf

MwûVûeê ùMû\ûaeúIWÿò@û aYòùK ~ûC[òùf _êYò

ùaûAùZ \eò@û _ûeò öa^ _eaZ ^\ú gi¥ùlZ

ùgûùb IWÿògû bìAñùe_eògâc Keò jéù\ ùiÜj beò

Pk«ò IWÿò@û ^ùe öIWÿògû @ûce IWÿò@û @ûùc Z

IWÿò@û @ûce bûhûGjò bûhû _Xÿò ùfLò Kjò aêSò

Cy ùjaû @ûc @ûgû ö

@ûc iwÿò@û a¥ûkey · 8 @ûc iwÿò@û a¥ûkey “jñ, _ûeòaò ö” ùi cvò~ûa kûmrkfc...

Documents