Bylbiau’r Gwanwyn i Ysgolion

Canlyniadau’r archwiliad 2006-2013

Ers Hydref 2005 mae gwyddonwyr ysgol o Gymru benbaladr wedi bod yn cadw cofnodion tywydd a nodi pryd mae eu blodau yn ymagor fel rhan o astudiaeth hirdymor sy’n edrych ar effeithiau tymheredd ar fylbiau’r gwanwyn.

Yr archwiliad

Eleni, rydym yn parhau i weithio gydag Ymddiriedolaeth Edina sy'n ariannu'r potiau a’r bylbiau, a byddwn yn ymestyn y project i Loegr a'r Alban!

Cymerodd 88 ysgol ran eleni!

Rhoddodd yr ysgolion eu canlyniadau ar y we.

Yr astudiaeth hirdymor

Mae’n hinsawdd a’n tymhorau’n newid. Dros y degawd neu ddau nesaf (a mwy gobeithio) rydym am i’r gwyddonwyr ysgol ddangos sut mae’r newid yn yr hinsawdd yn effeithio ar amseroedd ymagor mewn bylbiau’r gwanwyn.

Yn y tymor byr mae mwy na digon i’w astudio.

Diolch yn fawr!

Mae Athro’r Ardd yn diolch yn fawr i’r holl wyddonwyr ysgol a anfonodd eu cofnodion atom ni eleni!

Rydych chi i gyd yn Wyddonwyr Gwych!

Ysgolion fydd yn derbyn tystysgrifau:

• Auchtertool Primary School• Cadoxton Primary School• Christchurch CP School• Duloch Primary School• Eyton Church in Wales • Primary School• Freckleton CE Primary School• Fulwood and Cadley Primary • Harwell Primary School• Holy Family RC Primary • Hywel Da Primary School• Ladybank Primary School• Ladygrove Park Primary • Lasswade Primary School• Lever House Primary School• Manor Primary School• Medlar with Wesham CE • Primary School

• Nether Kellet Primary School• Northbourne CE Primary School• Park Primary School• RAF Benson Primary School• Rishton Methodist Primary School• Sherwood Primary School• St John's Catholic Primary School• St Nicholas Primary School• Stepaside CP School• Tor View Community Special School• Weeton Primary School• Windale Primary School• Ysgol Capelulo• Ysgol Gymunedol Dolwyddelan• Ysgol Iau Hen Golwyn• Ysgol Morfa Rhianedd• Ysgol Pencae

Bydd pob un yn derbyn tystysgrifau a phensiliau Gwyddonwyr Gwych.

Cydnabyddiaeth arbennig:

Gwobrau: Bydd pob un yn derbyn tystysgrifau, pensiliau a hadau blodau’r haul.

• Brynhyfryd Junior School

• Bwlchgwyn CP School

• Darran Park Primary

• Gladestry CIW School

• Greyfriars RC Primary School

• Hawthornden Primary School

• Kilmaron Special School

• Lakeside Primary School

• Llangan Primary School

• Magor Church in Wales

• Primary School

• Milford Haven Junior School

• Newburgh Primary School

• Newport Primary School

• Rhydypenau Primary School• Rogiet Primary School• St Mary's Catholic Primary School

(Wales)• St Mary's RC Primary School

(England)• Stepping Stones Short Stay

School• Thorneyholme RC Primary School• Ysgol Bodafon• Ysgol Bryn Garth• Ysgol Clocaenog• Ysgol Deganwy• Ysgol Hiraddug• Ysgol Porth y Felin

Cymeradwyaeth uchel: 

Bydd pob un yn derbyn tystysgrifau, pensiliau, hadau blodau’r haul a

hadau perlysiau.

• Balmerino Primary School• Blaenycwm Primary School• Britannia Community Primary

School• Coed-y-Lan Primary School• Coppull Parish Primary School• Dunbog Primary School• Freuchie Primary School• Glyncollen Primary School• Henllys CIW Primary School

• Oakfield Primary School• St Athan Primary School• St Joseph's RC Primary

School (Penarth)• St Roberts Roman Cathlic

Primary School• Torbain Primary School• Tynewater Primary School• Westwood CP School• Ysgol Gynradd Talybont• Ysgol Nant y Coed• Ysgol y Ffridd

Yn ail: 

• Ysgol Balcurvie yn yr Alban • Ysgol Sofrydd yng Nghymru • Ysgol Stanford in the Vale yn Lloegr

Gwobrau: taleb £40 i wario ar offer garddio ar Amazon.

Enillwyr 2013

Ysgol Gynradd Williamstown yng Nghymru

SS Philip and James Primary School yn Lloegr

Ysgol Gynradd Wormit yn yr Alban

Bydd pob un yn derbyn tystysgrifau, pensiliau a thaith dosbarth o weithgareddau llawn hwyl!

Crynodeb 2005-2012

• Dyma grynodeb o’n canlyniadau ni ers 2005.

• Gallwch chi lawrlwytho’r canlyniadau i’w hastudio o www.amgueddfacymru.ac.uk/cy/scan/bylbiau/

Ddata y DU a Cymru

• Mae ysgolion Cymru wedi bod yn casglu data ers 2005.

• Mae ysgolion Lloegr a’r Alban wedi bod yn casglu data ers 2011.

• O ganlyniad, rydym wedi cynhyrchu dwy set o ddata, un ar gyfer Cymru 2005-2013 ac un arall ar gyfer y DU sy'n cymharu canlyniadau rhwng gwahanol wledydd.

Crynodeb Canlyniadau DU

Pa wlad oedd y cynhesaf / oeraf?

Tymheredd cymedrig / Average temperatures 2013

Cymru / Wales Lloegr / England

Yr Alban / Scotland

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

4.0

4.5

Blwyddyn / Year

Ty

me

he

red

d /

Te

mp

era

ture

(C

)

Pa wlad oedd â'r oriau o haul mwyaf / lleiaf?

Oriau o haul cymedrig / Average hours of sunshine 2013

Cymru / WalesLloegr / England

Yr Alban / Scotland

50

55

60

65

70

Blwyddyn / Year

Ori

au

/H

ou

rs

Ym mha wlad oedd y glaw mwyaf / lleiaf?

Glawiad cymedrig / Average rainfall 2013

Cymru / Wales

Lloegr / England

Yr Alban / Scotland

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

Blwyddyn / Year

Gla

wia

d c

ym

ed

rig

Av

era

ge

ra

infa

ll (m

m)

Bydd blodau’n agor gynharaf mewn ardaloedd lle mae'n

gynnes ac yn heulog.

Yn enwedig yn ystod mis Chwefror.

O ganlyniad, agorodd y blodau’n gynharach yng Nghymru eleni.

Dyddiad blodeuo'r Gwanwyn 2013Spring flowering dates 2013

17/03

19/03

21/03

23/03

25/03

27/03

29/03

31/03

02/04

04/04

06/04

08/04

Country

Dyd

dia

d /

Dat

e

Pethau i’w hastudio…

Gwelwch: www.amgueddfacymru.ac.uk/scan/bylbiau

•Gwnewch siartiau amlder a graffiau i ganfod y cymedrau.

•A wnaeth blodau agor yn hwyr mewn ysgolion oedd yn cofnodi tywydd oer?

•Sut wnaeth tymheredd, heulwen a glaw effeithio ar ddyddiadau blodeuo ar gyfartaledd?

•Chwiliwch am dueddiadau mewn gwahanol lefydd yng Nghymru.

Crynodeb Canlyniadau Cymru

Mae ein cofnodion yn dangos fod gwanwyn 2013 ymhlith yr oeraf.

Blwyddyn/Year Dyddiad blodeuo'r crocws / Crocus flowering date

Dyddiad blodeuo'r cenin Pedr / Daffodil flowering date

Tymheredd / Temp (ºC)

Oriau o haul / Hours of sunshine

Glawiad cymedrig / Average rainfall (mm)

2013 19/03/2013 29/03/2013 3.96 65 154

2012 05/03/2012 10/03/2012 6.5 74 83

2011 03/03/2011 12/03/2011 3.9 81 100

2010 06/03/2010 24/03/2010 3.94 77 151

2009 13/03/2009 07/03/2009 4.68 78 97

2008 16/02/2008 14/02/2008 5.8 83 158

2007 16/02/2007 06/03/2007 6.28 79 165

2006 25/02/2006 19/03/2006 4.48 76 66

Tymheredd Y Gwanwyn Spring temperatures 2006 - 2013

-1

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Tach / Nov Rhag / Dec Ion / Jan Chw / Feb Maw/ Mar

Mis / Month

Rh

add

/ D

egre

es(C

)

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Rhwng mis Tachwedd ac Ionawr, fe oerodd hi fwy fyth.Yn ôl cofnodion y Swyddfa Dywydd, mis Mawrth 1962 oedd yr oeraf! 

Roedd y tymheredd yn isel iawn yn 2013, ond nid dyma’r oeraf.

Tymheredd cymedrig y gwanwyn 2006-2013 Average spring temperatures 2006 - 2013

20132006

20072008

2009

2010 2011

2012

0

1

2

3

4

5

6

7

Blwyddyn / Year

Ty

me

he

red

d /

Te

mp

era

ture

(C

)

Cafwyd llai o heulwen yn 2013 nag unrhyw un o’r blynyddoedd eraill.

Oriau o haul cymedrig y gwanwyn 2006-2013Average hours of spring sunshine 2006 - 2013

2013

20062007

2008

20092010

2011

2012

60

70

80

90

Blwyddyn / Year

Ori

au /H

ou

rs

Oherwydd y tymheredd isel ac ychydig iawn o heulwen, 2013 oedd y flwyddyn hwyraf ar gyfer blodeuo hyd yn hyn!

Dyddiad blodeuo'r Gwanwyn 2006-2013Spring flowering dates 2006-2013

19/03/06

06/03/07

14/02/08

07/03/0924/03/10

7/3/11 7/3/12

24/03/13

27/01

06/02

16/02

26/02

08/03

18/03

28/03

Blwyddyn / Year

Dyd

dia

d /

Dat

e

Roedd y glawiad yn 2013 yn bron ddwbl y glawiad yn 2012.

Glawiad cymedrig y gwanwyn 2006-2013Average rainfall 2006 - 2013

2013

2006

20072008

2009

2010

20112012

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

Blwyddyn / Year

Gla

wia

d c

ym

ed

rig

Av

era

ge

ra

infa

ll (m

m)

Tabl o Canlyniadau Cymru 2005-2013

Blwyddyn/Year

Dyddiad blodeuo'r crocws / Crocus flowering date

Dyddiad blodeuo'r cenin Pedr / Daffodil flowering date

Tymheredd / Temp (ºC)

Oriau o haul / Hours of sunshine

Glawiad cymedrig / Average rainfall (mm)

2013 19/03/2013 29/03/2013 3.96 65 154

2012 05/03/2012 10/03/2012 6.5 74 83

2011 03/03/2011 12/03/2011 3.9 81 100

2010 06/03/2010 24/03/2010 3.94 77 151

2009 13/03/2009 07/03/2009 4.68 78 97

2008 16/02/2008 14/02/2008 5.8 83 158

2007 16/02/2007 06/03/2007 6.28 79 165

2006 25/02/2006 19/03/2006 4.48 76 66

Sut mae’r tywydd yn effeithio ar amseroedd blodeuo cennin pedr?

Oherwydd y tymheredd isel a dim llawer o oriau o heulwen, roedd y blodau’n hwyr iawn.

Dyddiad blodeuo cymedrig cenin pedr 2006-2013 Average daffodil flowering dates 2006-2013

19/03/06

06/03/07

14/02/08

07/03/09

24/03/10

10/3/12

29/03/13

17/01

27/01

06/02

16/02

26/02

08/03

18/03

28/03

07/04

Blwyddyn / Year

Dyddiad/Date

12/3/11

Cymaru blodeuo yn y cenin pedr gyda tymherau cymedrigComparing daffodil flowering with average spring temperatures

2008 2007

2009

2012

2011

2006

2010 2013

0

1

2

3

4

5

6

7

01/Feb 06/Feb 11/Feb 16/Feb 21/Feb 26/Feb 03/Mar 08/Mar 13/Mar 18/Mar 23/Mar 28/Mar

Dyddiadau blodeuo / Flowering date

Ty

me

red

d c

ym

ed

rig

y g

wa

nw

yn

Av

era

ge

s

pri

ng

te

mp

era

ture

(C

)

Mae’r patrwm yn dangos: Wrth i’r tymereddau ostwng, mae cennin pedr yn blodeuo’n hwyrach – ond ceir rhai eithriadau.

Esboniad posibl: er i’r tymheredd gyrraedd ei uchaf yn 2007 a 2012, roedd y blodau’n eithaf hwyr yn agor. Y rheswm tebygol dros hyn oedd na chafwyd llawer o oriau o heulwen tan fis Mawrth.

Cymaru blodeuo yn y cenin pedr gyda tymherau cymedrigComparing daffodil flowering with average spring temperatures

2008 2007

2009

2012

2011

2006

2010 2013

0

1

2

3

4

5

6

7

01/Feb 06/Feb 11/Feb 16/Feb 21/Feb 26/Feb 03/Mar 08/Mar 13/Mar 18/Mar 23/Mar 28/Mar

Dyddiadau blodeuo / Flowering date

Ty

me

red

d c

ym

ed

rig

y g

wa

nw

yn

Av

era

ge

s

pri

ng

te

mp

era

ture

(C

)

Pa flynyddoedd sydd ddim yn dilyn y patrwm?

Atb: 2007 a 2012

Cymaru blodeuo yn y cenin pedr gyda tymherau Comparing daffodil flowering dates with hours of sunshine.

60

65

70

75

80

85

90

01/Feb 08/Feb 15/Feb 22/Feb 01/Mar 08/Mar 15/Mar 22/Mar 29/Mar

Dyddiad blodeuo / Flowering date

Ori

au o

hau

l H

ou

rs o

f su

nsh

ine

Mae’r patrwm yn dangos: Wrth i’r oriau o heulwen leihau, mae cennin pedr yn agor yn hwyrach – ond ceir rhai eithriadau.

Pa flynyddoedd sydd ddim yn dilyn y

patrwm?

Atb: 2011 a 2012

Esboniad posibl: er nad oedd llawer o heulwen yn 2012, wnaeth y blodau ddim agor mor hwyr ag yn 2006 a 2010. Efallai bod hyn oherwydd bod y tymheredd yn uchel iawn.

Cymaru blodeuo yn y cenin pedr gyda tymherau Comparing daffodil flowering dates with hours of sunshine.

2013

2010

2006

2011

2012

2009200

7200

8

60

65

70

75

80

85

90

01/Feb 08/Feb 15/Feb 22/Feb 01/Mar 08/Mar 15/Mar 22/Mar 29/Mar

Dyddiad blodeuo / Flowering date

Ori

au

o h

aul

Ho

urs

of

sun

sh

ine

Sut mae’r tywydd yn effeithio ar amseroedd blodeuo’r crocysau?

Dyddiad blodeuo cymedrig crocws 2006-2013 Average crocus flowering dates 2006-2013

25/2/06

16/2/07 16/2/08

13/3/09

06/3/103/3/11

05/03/12

19/03/13

27/01

01/02

06/02

11/02

16/02

21/02

26/02

03/03

08/03

13/03

18/03

23/03

Blwyddyn / Year

Dy

dd

iad

/ D

ate

Oherwydd y tymheredd isel a dim llawer o oriau o heulwen, roedd y blodau’n hwyr iawn.

Cymaru blodeuo yn y crocws gyda tymherau cymedrig Comparing crocus flowering with average spring temperatures

2012

2009

20112006

2007 & 2008

20102013

0

1

2

3

4

5

6

7

01/Feb 06/Feb 11/Feb 16/Feb 21/Feb 26/Feb 03/Mar 08/Mar 13/Mar 18/Mar 23/Mar 28/Mar

Dyddiad blodeuo / Flowering date

Tym

her

edd

blo

deu

o c

ymed

rig

(C) A

vera

ge

spri

ng

tem

per

atu

re (C

)

Mae’r patrwm yn dangos: Yn gyffredinol, fel mae’r tymheredd yn mynd yn is mae’r blodau crocws agor yn ddiweddarach - ond ceir rhai eithriadau.

Cymaru blodeuo yn y crocws gyda tymherau cymedrig Comparing crocus flowering with average spring temperatures

2012

2009

20112006

2007 & 2008

20102013

0

1

2

3

4

5

6

7

01/Feb 06/Feb 11/Feb 16/Feb 21/Feb 26/Feb 03/Mar 08/Mar 13/Mar 18/Mar 23/Mar 28/Mar

Dyddiad blodeuo / Flowering date

Tym

her

edd

blo

deu

o c

ymed

rig

(C) A

vera

ge

spri

ng

tem

per

atu

re (C

)

Esboniad posibl: er bod 2012 yn gynnes iawn, wnaeth y blodau ddim agor tan fis Mawrth. Y rheswm tebygol dros hyn oedd bod yr oriau o heulwen yn y 60au isel tan fis Mawrth.

Pa flynyddoedd sydd ddim yn

dilyn y patrwm?

Atb: 2012

Cymaru blodeuo yn y cenin pedr gyda tymherau Comparing crocus flowering dates with hours of sunshine.

2007

2008

2006

2011

2012

2010

2013

2009

60

65

70

75

80

85

01/Feb 08/Feb 15/Feb 22/Feb 01/Mar 08/Mar 15/Mar 22/Mar 29/Mar

Dyddiad blodeuo / Flowering date

Ori

au o

hau

l H

ou

rs o

f su

nsh

ine

Mae'r patrwm yn dangos: Yn gyffredinol, pan fydd llai o heulwen mae’r blodau crocws yn agor yn hwyrach - ond ceir rhai eithriadau.

Esboniad posibl:

Roedd y tymheredd yn isel iawn yn 2011 a 2013.

Roedd y tymheredd yn eithaf isel yn 2009.

Cymaru blodeuo yn y cenin pedr gyda tymherau Comparing crocus flowering dates with hours of sunshine.

2007

2008

2006

2011

2012

2010

2013

2009

60

65

70

75

80

85

01/Feb 08/Feb 15/Feb 22/Feb 01/Mar 08/Mar 15/Mar 22/Mar 29/Mar

Dyddiad blodeuo / Flowering date

Ori

au o

hau

l H

ou

rs o

f su

nsh

ine

Pa flynyddoed

d sydd ddim yn dilyn y

patrwm?

Atb: 2009, 2011 & 2013.

Dod o hyd i patrwm yn anodd ond mae rhai pethau yn glir ...

Mae'r bylbiau yn dibynnu ar y haul a gwres er mwyn blodeuo.

Mae ein tymhorau yn dod yn fwy anodd eu rhagweld gan fod ein byd yn cynhesu.

Pethau i’w hastudio…

Gwelwch: www.amgueddfacymru.ac.uk/scan/bylbiau

•Gwnewch siartiau amlder a graffiau i ganfod y cymedrau.

•A wnaeth blodau agor yn hwyr mewn ysgolion oedd yn cofnodi tywydd oer?

•Sut wnaeth tymheredd, heulwen a glaw effeithio ar ddyddiadau blodeuo ar gyfartaledd?

•Chwiliwch am dueddiadau mewn gwahanol lefydd yng Nghymru.