bursa temel eĞİtİm sonrasi karİyer daniŞmanliĞi...

12
BURSA İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ MODÜL 3 DESTEK SÜREÇLERi MESLEK SEÇİMİ ve ÖNEMİ BURSA - 2016 “Geleceğiniz, geleceğimizdir…” KİTAPÇIK NO : 11 BURSA TEMEL EĞİTİM SONRASI KARİYER DANIŞMANLIĞI PROJESİ http://bursa.meb.gov.tr/oges

Upload: others

Post on 25-Feb-2020

3 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: BURSA TEMEL EĞİTİM SONRASI KARİYER DANIŞMANLIĞI …img.eba.gov.tr/211/3f7/97e/86d/a63/0c4/b0a/b15/205/999/ae3/15e/622/d24/015...Meslek seçimi ile lise seçimi arasında tamamen

BURSA İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ

M

OD

ÜL

3

DE

ST

EK

RE

ÇL

ER

i

MESLEK

SEÇİMİ ve

ÖNEMİ

BURSA - 2016

“Geleceğiniz, geleceğimizdir…”

KİT

APÇ

IK

N

O : 11

BURSA TEMEL EĞİTİM SONRASI KARİYER DANIŞMANLIĞI PROJESİ

http://bursa.meb.gov.tr/oges

Page 2: BURSA TEMEL EĞİTİM SONRASI KARİYER DANIŞMANLIĞI …img.eba.gov.tr/211/3f7/97e/86d/a63/0c4/b0a/b15/205/999/ae3/15e/622/d24/015...Meslek seçimi ile lise seçimi arasında tamamen

DESTEK SÜREÇLERİ MODÜLÜ

BURSA İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ

2

Bu kitap ve Bursa Temel Eğitim Sonrası Kariyer Danışmanlığı Projesi

kapsamında geliştirilen diğer içerikler (kitap, sunu, bülten)

Kasım 2015 - Mart 2016 tarihleri arasında

yanda belirtilen komisyon tarafından

Bursa İl Milli Eğitim Müdürlüğü

adına yazılmıştır…

Her hakkı saklıdır…

Bursa, 2016

PROJE KOMİSYONU

VELİ SARIKAYA Bursa İl Milli Eğitim Müdürü

ARZU AYYILDIZ Bursa İl Milli Eğitim Müdür Yardımcısı

MEHMET KÖYLÜ Bursa İl Milli Eğitim Müdürlüğü Temel Eğitim Şubesi Proje Koordinatörü

KEMAL AKAR Bursa İl Milli Eğitim Müdürlüğü Fatih Projesi İl Eğitmeni

ZAFER AĞAOĞLU Nilüfer Zekai Gümüşdiş Ortaokulu Müdürü

HÜSEYİN İCAL Osmangazi Şehit Deniz Piyade Er Tahsin Şen Ortaokulu Müdürü

YUNUS FIRAT ERKEK Yıldırım Şehit Piyade Er Rahim Keskin Ortaokulu Müdürü

İLHAN SARIGÜL Nilüfer Abdurrahman Vardar Ortaokulu Müdürü

ERHAN AĞBABA Osmangazi Hamitler Adnan Türkay Ortaokulu Rehber Öğretmeni ve Psikolojik Danışmanı

ENİSE CANTAŞ Yıldırım Rehberlik Araştırma Merkezi Rehber Öğretmeni ve Psikolojik Danışmanı

GÖKAY MUTLU Nilüfer Zekai Gümüşdiş Ortaokulu Rehber Öğretmeni ve Psikolojik Danışmanı

İBRAHİM İBRAM Nilüfer Abdurrahman Vardar Ortaokulu Rehber Öğretmeni ve Psikolojik Danışmanı

GÜLŞAH ER Nilüfer Karamehmet Ortaokulu Rehber Öğretmeni ve Psikolojik Danışmanı

SEVAL ULVİYE AKYOL Nilüfer Dilek Özer Ortaokulu Rehber Öğretmeni ve Psikolojik Danışmanı

SERAP ÖZÜDOĞRU Nilüfer Süleyman Cura Ortaokulu Rehber Öğretmeni ve Psikolojik Danışmanı

Bursa, 2016

Page 3: BURSA TEMEL EĞİTİM SONRASI KARİYER DANIŞMANLIĞI …img.eba.gov.tr/211/3f7/97e/86d/a63/0c4/b0a/b15/205/999/ae3/15e/622/d24/015...Meslek seçimi ile lise seçimi arasında tamamen

DESTEK SÜREÇLERİ MODÜLÜ

BURSA İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ

3

T.C.

BURSA VALİLİĞİ

BURSA İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ

BURSA TEMEL EĞİTİM SONRASI KARİYER

DANIŞMANLIĞI PROJESİ

MODÜL 3

DESTEK SÜREÇLERİ

MODÜLÜ

KİTAPÇIK NO: 11

MESLEK SEÇİMİ ve ÖNEMİ

BURSA, 2016

İÇİNDEKİLER

1 MESLEK NEDİR? 4

2 MESLEKİ GELİŞİM

SÜRECİ 5

3 MESLEK SEÇİMİ NEDİR? 6

4

MESLEK SEÇİMİNDE

DİKKAT EDİLECEK

HUSUSLAR

6

5 MESLEK TANIMA

KRİTERLERİ 9

6

MESLEK SEÇİMİ ve

LİSELER ARASIDAKİ

İLİŞKİ

10

Page 4: BURSA TEMEL EĞİTİM SONRASI KARİYER DANIŞMANLIĞI …img.eba.gov.tr/211/3f7/97e/86d/a63/0c4/b0a/b15/205/999/ae3/15e/622/d24/015...Meslek seçimi ile lise seçimi arasında tamamen

DESTEK SÜREÇLERİ MODÜLÜ

BURSA İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ

4

MESLEK

SEÇİMİ ve

ÖNEMİ

1 MESLEK

NEDİR?

Meslek; kişilerin

yaşamlarını

sürdürebilmeleri ve

insanlara yararlı hizmet

veya mal

üretebilmeleri için belli

bir eğitim sürecinden

geçerek kazandıkları

bilgi ve becerilere

dayalı, kuralları belli

olan iş olarak tanımlanmaktadır.

Meslek, yaşamın önemli bir bölümünü kapsayan ve yaşam

kalitesini etkileyen bir unsurdur. Bu nedenle doğru meslek seçimi

ve süreçleri konusunda bilgi sahibi olmak gelecekteki yaşam

biçiminin belirlenmesi açısından önemlidir.

Meslek sahibi olmanın temelinde aşağıdaki faktörler yatar:

a. Gizli güçleri geliştirme (Kendini gerçekleştirme)

b. Psikolojik doyum (Takdir edilme, mutlu olmak)

c. Sosyal gereksinim (Sosyal ilişkiler kurma)

d. Ekonomik kazanç

Page 5: BURSA TEMEL EĞİTİM SONRASI KARİYER DANIŞMANLIĞI …img.eba.gov.tr/211/3f7/97e/86d/a63/0c4/b0a/b15/205/999/ae3/15e/622/d24/015...Meslek seçimi ile lise seçimi arasında tamamen

DESTEK SÜREÇLERİ MODÜLÜ

BURSA İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ

5

2 MESLEKİ GELİŞİM SÜRECİ

Mesleki gelişim süreci bireyin

içinde bulunduğu yaşın gelişim

özelliklerine göre çeşitli evreler halinde

yaşanır. Mesleki gelişim bir ömür boyu

sürer fakat yaşamın ilk yıllarında daha

yoğun yaşanır. Bu evreleri birlikte

inceleyelim:

Uyanış ve farkında olma evresi

okul öncesi dönem ile ilkokul dönemini

kapsar. 5-12 yaş arasında

diyebileceğimiz bu dönemde çocuk mesleklerin varlığını fark

ederken bu mesleklerin gerektirdiği ilgi ve yetenekler konusunda

az da olsa farkındalıklar kazanmaya başlar. Bu dönemin bilgi

kaynağı aile ve okul olduğundan bu farkındalıklar da merakla

sınırlıdır.

Meslekleri

keşfetme ve araştırma

evresi 12-15 yaş arasını

yani bireyin ortaokul

dönemini kapsar. Birey

bu dönemde mesleklerin

ortak yönlerini keşfeder

ve mesleklerin

gerektirdiği niteliklerin farklılıklarını anlar. Bu dönemde

meslekleri keşfetme, inceleme ve araştırma çabası söz konusudur.

Bu dönemde birey ilgi duyduğu meslekleri araştırmaya başlar,

meslek seçiminde yeteneklerin rolünü kavrar. Fakat mesleklere

olan bu ilgi daha popüler nedenlere

dayalıdır. Lise seçim sürecini de

kapsayan bu dönem yoğun derecede

meslek araştırma ve tanıma evresi

olarak da bilinir.

Karar verme evresi ise 15-18

arası yani lise dönemidir. Bu

dönemde birey artık kendi

özelliklerinin çoğunun farkına varmıştır. Buna göre kendisi ile

meslekler arasında ilişki kurmaya başlamıştır. Geleceğe yönelik

idealler oluşturan birey mesleğe yönelmeye ve mesleğe yönelik

adımlar atmaya başlamıştır.

Hazırlık evresi olarak tanımlayabileceğimiz dördüncü evre

18-23 yaş arasını kapsar. Bu dönemde birey okul hayatı ve

yaptığı etkinliklerle mesleğe hazırlanmaya başlar. Meslekle ilgili

beceriler geliştirmeye, bilgi birikimi oluşturmaya ve o alanda

mesleki tutumlar geliştirerek mesleği icra etmeye hazır duruma

gelir. Bu dönemde yine mesleği ile ilgili iş arama sürecine girer ve

mesleki kariyer planını oluşturur.

İşe yerleştirme evresi mesleki gelişim sürecinin son

evresidir. Bu evrede artık birey iş dünyasında kendine bir yer

bulur ve mesleği icra etmeye başlar. Mesleği icra etmek mesleki

gelişim sürecini sonlandırmaz, mesleki gelişim ömür boyu devam

Page 6: BURSA TEMEL EĞİTİM SONRASI KARİYER DANIŞMANLIĞI …img.eba.gov.tr/211/3f7/97e/86d/a63/0c4/b0a/b15/205/999/ae3/15e/622/d24/015...Meslek seçimi ile lise seçimi arasında tamamen

DESTEK SÜREÇLERİ MODÜLÜ

BURSA İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ

6

eder. Meslekte ilerleme ve iş dünyasında statüsel olarak kendine

yer edinme bu evrenin en temel özelliklerindendir.

3 MESLEK SEÇİMİ NEDİR?

Meslek seçimi;

kişinin var olan meslekler

içinden, yapabileceğine

inandığı, kendisine maddi

ve manevi kazanç

sağlayacağını düşündüğü

mesleğe yönelmesidir.

Kişinin herhangi bir

mesleğe yönelmesini etkileyen çeşitli faktörler vardır. Bunlar:

▲ Kişinin geleceğe yönelik hayalleri, istekleri

▲ Kişinin cinsiyeti, fiziksel ve psikolojik özellikleri

▲ İlgiler, yetenekler ve zekâ

▲ Akademik başarı

▲ Öğretmenlerin, öğrencinin yetenek ve ilgilerine ilişkin

görüşleri

▲ Arkadaş çevresinin düşünceleri

▲ Ailenin beklentileri, birey hakkındaki düşünceleri

▲ Ailenin sosyo-ekonomik düzeyi

▲ Çevrenin etkisi

▲ Teknolojik, sosyal, kültürel ve endüstriyel gelişmeler

▲ Mesleğin toplumdaki konumu ve mesleğe olan talep

▲ Mesleğin gelir düzeyi

▲ Mesleğin eğitim ve kariyer imkânları

▲ Ülkenin ekonomik yapısı, iş bulma olanakları vb.

4 MESLEK SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLECEK

HUSUSLAR

Doğru meslek

seçimi için kişinin

öncelikle kendini

tanıması, meslekler

hakkında bilgi edinmesi

ve kendi özellikleriyle

mesleklerin gerektirdiği

özellikler arasındaki

ilişkiyi kavraması önemli

ve gereklidir.

Kendini tanıma; bireyin kişilik özellikleri, ilgileri,

yetenekleri, değerleri ve sağlık durumu konusunda kendini bilme

durumudur. Farkındalık olarak da niteleyebileceğimiz bu durum

başka bir deyişle kişinin; Ben nasıl biriyim?, Karakterim nasıl?,

Davranış ve alışkanlıklarım nelerdir? , Neleri yapmaktan

hoşlanırım? gibi sorulara verdiği cevaplardır.

Kendini tanıma sürecini dört temel unsur üzerinden

sınıflandırırsak sonraki sayfada ki gibi bir tabloya ulaşabiliriz.

Page 7: BURSA TEMEL EĞİTİM SONRASI KARİYER DANIŞMANLIĞI …img.eba.gov.tr/211/3f7/97e/86d/a63/0c4/b0a/b15/205/999/ae3/15e/622/d24/015...Meslek seçimi ile lise seçimi arasında tamamen

DESTEK SÜREÇLERİ MODÜLÜ

BURSA İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ

7

İLGİLERİNİZ

-Mekanik

-Ticaret

-Sosyal Yardım vb.

YETENEKLERİNİZ

-Sözel Yetenek

-Sayısal Yetenek

-Şekil- Uzay Yeteneği vb.

DEĞERLERİNİZ

-Yaratıcılık

-Liderlik

-Kazanç vb.

SAĞLIĞINIZ

-Ruhsal Yönden

-Bedensel Yönden

İlgi Nedir?

İlgi, kişileri belli faaliyetleri isteyerek yapmaya

yönlendiren içsel bir uyarıcıdır. İlgi en genel anlamıyla bir işi

yapmaya gönüllü olma, yaparken zevk alma ve başka

alternatifler arasından en çok onu tercih etme durumudur.

İlgi Alanlarınızı Nasıl Fark edersiniz?

Yetenek alanları

gibi ilgi alanları da

özellikle mesleki

doyum ve haz alma

ile yakından ilişkilidir.

İlgi alanı, neleri

yapmaktan

hoşlandığımızı

gösterir. Bu süreçte

ilgi alanına ilişkin

yoğun bir bilgi arayışı söz konusu olur. İlgi, var olan yeteneği

mükemmelleştirir ve ilgilenilen alanda karşılaşılacak zorluklarla

başa çıkmayı eğlenceli hale getirir. İlgi duyduğunuz alanda

ortalama bir yeteneğe sahip değilseniz yaptığınız işte uzun süre

ilginizi sürdürmeniz de mümkün değildir.

İlgiyle meslekler arasındaki ilişkiyi yorumlarsak aşağıdaki

maddelere ulaşabiliriz:

▲ İlgi alanınız ne kadar güçlüyse o mesleği yapmak ve

zorluklarının üstesinden gelmek konusunda o kadar güçlü

bir motivasyona sahip olursunuz.

▲ İlgi alanlarınız gideceğiniz okul ve alan seçimlerinde size

yol gösterici olur.

▲ İlgi alanlarınızı ebeveyn ve öğretmenlerinizle paylaşmanız

meslek seçiminde sizin için uygun seçenekler sunulmasını

kolaylaştırır.

▲ İlgi alanlarınızla ilişkili olduğunu düşündüğünüz meslekler

hakkında çevrenizdeki kişilerden destek alarak mesleğin

gerektirdiği becerileri detaylı olarak öğrenebilirsiniz.

▲ İlgi duyduğunuz alanda yeteneğinizin olması kişisel

gelişiminize katkıda bulunduğu gibi başarınızı yükseltir.

Ancak ilgi duyduğunuz alanda düşük yeteneğe sahip

olmanız, ilgi duyduğunuz meslekten uzaklaşmanıza neden

olur.

Page 8: BURSA TEMEL EĞİTİM SONRASI KARİYER DANIŞMANLIĞI …img.eba.gov.tr/211/3f7/97e/86d/a63/0c4/b0a/b15/205/999/ae3/15e/622/d24/015...Meslek seçimi ile lise seçimi arasında tamamen

DESTEK SÜREÇLERİ MODÜLÜ

BURSA İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ

8

▲ İlgi alanlarını belirlemek için yapılandırılmış ölçekler sizin

mesleki ilgilerinizi değerlendirmenizi sağlar (Bu konuda

sitenin 3. adımı olan meslekleri tanıma basamağındaki

ölçekleri kullanabilirsiniz).

▲ İlgi duyduğunuz meslekler hakkında detaylı bilgi

almalısınız (Bu konuda sitenin 3. adımı olan meslekleri

tanıma basamağındaki ölçekleri kullanabilirsiniz).

Yetenek Nedir?

Yetenek, doğuştan getirdiğimiz ve çevreyle etkileşimle

geliştirebildiğimiz, bir davranışı öğrenebilmek için gerekli olan

yetidir. Doğuştan getirdiğimiz yetenekler öncelikle en

yakınımızdaki kişiler tarafından fark edilir, desteklenir ve uygun

eğitim ortamlarında en üst seviyeye çıkarılır.

Yeteneklerinizi Nasıl

Fark edersiniz?

Her bireyin

kendine özgü

yetenekleri vardır.

Yetenekler de

insanlar kadar

çeşitlidir. Yetenekler

doğuştan

getirdiğimiz yetiler olduğundan büyük bir kısmı erken yaşta

ortaya çıkar. Tam bu noktada aile ve okul büyük önem arz eder.

Aile ve okul tarafından fark edilen yetenekler doğru koşullarda

desteklenirse gelişebilir. Fakat yeteneklerin dışavurumuna ilişkin

bir ortam oluşturulmamışsa bu yetenekler gizli kalabilir.

Yetenek ve meslek arasındaki ilişkiyi yorumlarsak

aşağıdaki maddelere ulaşabiliriz:

▲ Yeteneklerimiz çoğunlukla en yakınlarımız tarafından dile

getirilir. “Müthiş bir çizim yeteneği var (geleceğin

ressamı), matematikte her problemi çözüyor, müthiş bir

kavrama gücü var (geleceğin mühendisi), fen bilimlerine

karşı çok ilgili ve insanlarla çok güçlü iletişim kuruyor

(geleceğin doktoru) vb.”

▲ Derslerde gösterdiğiniz akademik başarı ve

öğretmenlerinizin sınıf içi gözlemleri yetenek alanlarınız

hakkında bilgi verir. Örneğin fen ve ilgili derslerde (Fizik,

kimya, biyoloji) gösterdiğiniz akademik başarı biyoloji,

fizik, kimya, eczacılık, diş hekimliği vb. meslek alanlarının

istediği yetenek alanlarıyla bağlantılıdır.

▲ Güzel sanatlar (Resim-Müzik), spor lisesine girmek için bu

alanlarla ilgili özel yeteneklere sahip olmanız gerekir.

Yeteneklerinizi fark etmek ve geliştirmek için resim, müzik

ve beden eğitimi öğretmenlerinizden destek alabilirsiniz.

▲ Mesleklerin gerektirdiği yetenek alanlarını çevrenizdeki

meslek sahibi kişilerle konuşabilir ve onlardan mesleğin

istediği yetenek alanları hakkında bilgi alabilirsiniz.

▲ Fen Liseleri, Sosyal Bilimler Liseleri, Askeri Liseler, Anadolu

İmam Hatip Liseleri, Güzel Sanatlar Lisesi, Spor Lisesi,

Page 9: BURSA TEMEL EĞİTİM SONRASI KARİYER DANIŞMANLIĞI …img.eba.gov.tr/211/3f7/97e/86d/a63/0c4/b0a/b15/205/999/ae3/15e/622/d24/015...Meslek seçimi ile lise seçimi arasında tamamen

DESTEK SÜREÇLERİ MODÜLÜ

BURSA İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ

9

Mesleki ve Teknik Anadolu Liseleri’nin kuruluş amaçları,

ders programları, alan ve dalları, okullara kabul şartları ile

bu okulların hangi yetenekleri istediğini anlamak için

okulunuzdaki rehberlik servislerine başvurabilirsiniz.

▲ Yetenek alanlarını belirlemek için yapılandırılmış ölçekler

sizin mesleki yeteneklerinizi değerlendirmenizi sağlar.

▲ Hobileriniz yeteneklerinizi

geliştirmeniz için eşsiz fırsatlar

sunar ve bazen hobileriniz

mesleğiniz olur. Çevrenizde

Gençlik ve Spor Bakanlığı’na

bağlı spor kulüpleri,

belediyelerin çatısı altında

hizmet veren tiyatro, sinema, öykü atölyeleri vb. kurslar

ileride seçeceğiz meslekler için yetenekleri geliştirmenize

yardımcı olurlar. Örneğin; yükseklere tırmanmayı ve

doğada bulunmayı seviyorsanız, gireceğiniz dağcılık

kulübü vereceği eğitimlerle yetenek alanlarınızı en üst

seviye çıkarırken, Türkiye Dağcılık Federasyonu’nun

verdiği ileri eğitimler sonunda yeni yeteneklerin

yetiştirilmesi için antrenör ve/veya endüstriyel dağcılık

(yüksek katlı binalarda, baraj ve köprü inşaatlarında

çalışan dağcılar) mesleğini seçebilirsiniz.

▲ Türkiye İş Kurumu’nu (İŞKUR) http://e-

ogrenme.iskur.gov.tr/ ve Türkiye Mesleki Yeterlilik

Kurumu’nu http://portal.myk.gov.tr/ inceleyerek

mesleklerin gerektirdiği yetenek alanı hakkında bilgi

edinebilirsiniz.

Değer Nedir?

Mesleki anlamda değer kavramı; bireyin kişisel değerlerine

ve beklentilerine uygun mesleğe yönelmesini ifade eder. Kişisel

değerlerin oluşmasında aile yapısı, içinde yaşanılan kültürün

mesleklere ve cinsiyete dayalı algılamaları, medya vb. etkilidir.

Örneğin seçeceği meslek bazı kişiler için saygınlık elde

etmeyi ön plana koyarken; bazıları için yüksek gelir elde etmeyi

ön plana alır. Kişiler için liderlik, düzenli yaşam, sosyal ilişkiler,

yaratıcılığını kullanma gibi değerler meslek seçimini etkileyen

önemli faktörlerdir.

Değerler, bireyin gelecekteki yaşam tarzının

belirlenmesinde dönüm noktasıdır. Bu nedenle kendi kişisel

değerlerini tanıma ve bunlara uygun mesleklere yönelme kişinin

hem yaşam kalitesini hem de mesleki doyumunu artıracaktır.

Sağlık

Mesleklere ilgi ve yeteneğinizin olması meslek seçimi için

gerekli ama yeterli değildir. Fizyolojik ve ruhsal sağlığınız meslek

seçiminizi sınırlandırabilir. Örneğin; insan ilişkileri çok güçlü ve

hizmet sektörüne yeteneği olan bir öğrencinin garsonluk

mesleğinde başarılı olması muhtemeldir. Ancak sağlık sebebinden

dolayı (düztaban olmak gibi) mesleğin gerektirdiği uzun süreli

ayakta kalma durumu onun bu mesleği etkili bir biçimde yerine

getirmesini zorlaştıracaktır.

Page 10: BURSA TEMEL EĞİTİM SONRASI KARİYER DANIŞMANLIĞI …img.eba.gov.tr/211/3f7/97e/86d/a63/0c4/b0a/b15/205/999/ae3/15e/622/d24/015...Meslek seçimi ile lise seçimi arasında tamamen

DESTEK SÜREÇLERİ MODÜLÜ

BURSA İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ

10

5 MESLEK TANIMA KRİTERLERİ

Meslek seçiminden önce meslekleri tanımaya yönelik

aşağıdaki sorulara cevap bulmanız önemli ve gereklidir.

▲ Mesleğe sahip olmak için gereken özellikler (yetenekler,

ilgiler, fiziksel, psikolojik ve kişilik özellikleri vb.)

▲ Mesleğin gerektirdiği eğitim (Mesleki ve teknik eğitim,

sertifika ve yeterlilik eğitimleri, üniversite eğitimi, dil

eğitimi vb.)

▲ Mesleğin çalışma ortamı (Çalışma yeri, saati) ve çalışma

biçimi (gece-gündüz çalışma, nöbet tutma, evden uzun

süreli ayrılma gerekliliği vb.)

▲ Mesleğe giriş koşulları (Mesleki yeterlilik sınavları)

▲ Meslekte ilerleme ve iş bulma olanakları

▲ Mesleğin olumlu ve olumsuz yönleri

▲ Kazanç durumu vb. birçok faktör hakkında bilgi sahibi

olmayı gerektirir.

6 MESLEK SEÇİMİ ve LİSELER ARASIDAKİ İLİŞKİ

Meslek seçimi ile lise seçimi arasında tamamen belirleyici

olmasa da güçlü sayılabilecek bir ilişki söz konusudur. Temel

eğitimin son sınıfında olan bir öğrenci yerleşeceği okulları tercih

ederken bir anlamda ileride seçeceği mesleğe de bir adım

yaklaşmış olur.

Gelecekte planladığınız

mesleğe uygun lise eğitimi almak

önemli bir husustur. Bilindiği üzere

birçok meslek için alt yapı eğitimleri

veren lise türleri vardır. Bunların

başında Mesleki ve Teknik Anadolu

Liseleri gelmektedir. Mesleki ve

Teknik Anadolu Liselerinde 10. sınıfta meslek alanı, 11. sınıfta dal

seçimi yapılmaktadır. Makine teknolojilerinden, bilişime,

aşçılıktan seramiğe birçok meslek alanında eğitim verilmektedir.

Meslek eğitimine lise aşamasında başlamak isteyen öğrenciler için

Mesleki ve Teknik Anadolu Liseleri özellikle mesleğini belirlemiş

öğrenciler için doğru bir lise tercihi olmuş olur. Bunun yanı sıra

yine meslek eğitimini lise aşamasında almak isteyen öğrenciler

için meslek eğitim merkezleri de önemli avantajlar sunar.

Seçilecek lise türü kariyer

planlaması için önemli bir

adımdır. Lise türü, ÖSYM’nin

yaptığı Yükseköğretime Geçiş

Sınavı (YGS) ve Lisansa

Yerleştirme Sınavları (LYS)

sonrasında meslek eğitiminin

alınacağı önlisans, açıköğretim ve

lisans programlarına yerleşmek için çeşitli avantajlar sağlar.

Page 11: BURSA TEMEL EĞİTİM SONRASI KARİYER DANIŞMANLIĞI …img.eba.gov.tr/211/3f7/97e/86d/a63/0c4/b0a/b15/205/999/ae3/15e/622/d24/015...Meslek seçimi ile lise seçimi arasında tamamen

DESTEK SÜREÇLERİ MODÜLÜ

BURSA İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ

11

Örneğin 2016 ÖSYS kılavuzuna göre Teknoloji Fakülteleri,

Sanat ve Tasarım Fakülteleri, Turizm Fakültelerine Mesleki ve

Teknik Anadolu Liseleri öğrencilerine ayrılan kontenjanlarına

(M.T.O.K) sadece Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi

alan/dallarından mezun olan öğrenciler yerleştirilir. Öğrenciler

ÖSYM tarafından yapılan YGS ve LYS sınavlarından yeterli puan

aldıklarında Yükseköğretim Lisans Programlarına tercihleri

doğrultusunda yerleştirilir.

Yine, mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarından mezun

olan öğrenciler, istedikleri takdirde bitirdikleri programın

devamı niteliğinde veya buna yakın programların uygulandığı,

öncelikle kendi Mesleki ve Teknik Eğitim Bölgesi (METEB)

içindeki, daha sonra da bölgesi dışındaki meslek yüksekokulu ve

açık öğretim ön lisans programlarına sınavsız olarak

yerleştirilmektedir. METEB, bir veya daha fazla meslek

yüksekokulu ile öğretim programları bütünlüğü ve devamlılığı

içinde ilişkilendirilmiş mesleki ve teknik ortaöğretim

kurumlarından oluşan eğitim bölgesidir.

Bir örnek daha verirsek Anadolu İmam Hatip Lisesi

öğrencileri sınavsız geçiş hakkıyla 2 yıllık ilahiyat ön lisans

programlarına yerleşebilmektedirler.

Görüldüğü gibi seçilecek lise ile gelecekte tercih edilecek

meslek arasında önemli bir ilişki söz konusudur. Bu nedenle

temel eğitimde öğrenciler hem lise türlerini hem de meslekleri

tanımalıdır.

Kariyer planı

yaparken uzaktan yakına

düşünerek basamak

basamak değerlendirme

yapılmalıdır. Öncelikle

öğrenci kendi ilgi ve

yeteneklerini ve meslekleri

tanımalıdır.

Kendi ilgi ve

yetenekleri ile mesleğin

özellikleri arasında ilişki

kurarak kabaca yatkınlığı olan meslek gruplarını belirlemelidir.

Diyelim ki bir 8. sınıf öğrencisi bu değerlendirmeyi yaparak

gelecekte iktisat, işletme ve ekonometri gibi mesleklere yatkınlığı

olduğuna karar verdi. Bu aşamadan sonra öğrenci bu mesleklere

ulaşmak için uygun olan lise türlerini belirlemelidir. Bu

mesleklere birçok lise türünden ulaşabilir fakat Mesleki ve Teknik

Anadolu Liseleri başka avantajlar sunar. Bu lise türü bu

mesleklerle ilişkili olan ticaret, dış ticaret, muhasebe, bilgisayarlı

muhasebe gibi altyapı eğitimi vermektedir.

Diyelim ki öğrenci mesleki ve teknik Anadolu lise türünde

karar kıldı. Bu durumda öğrencinin yapması gereken şey bu lise

türündeki okulları tanıyarak doğru okula karar vermektir.

Öğrenci artık hedefini belirlediği için buna yönelik merkezi ortak

sınav hazırlıklarını yapmalıdır. Bu sistem bu öğrencinin uzaktan

yakına sistemi ile doğru bir kariyer planı yaptığını gösterir.

Page 12: BURSA TEMEL EĞİTİM SONRASI KARİYER DANIŞMANLIĞI …img.eba.gov.tr/211/3f7/97e/86d/a63/0c4/b0a/b15/205/999/ae3/15e/622/d24/015...Meslek seçimi ile lise seçimi arasında tamamen

DESTEK SÜREÇLERİ MODÜLÜ

BURSA İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ

12

KAYNAKÇA

Adair, J. (2003). Etkili Motivasyon. İstanbul: Babıali Kültür

Batlaş, Acar. (2007).Üstün Başarı. İstanbul: Remzi Kitabevi

Batlaş, Acar. (2015). Akılsız Duyguların Cezasını Kararlar Çeker. İstanbul: Remzi

Kitabevi

Batlaş, Acar. (2012). Hayalini Yorganına Göre Uzat. İstanbul: Remzi Kitabevi

Baltaş, A ve Baltaş, Z. (2005).Stres Ve Başa Çıkma Yolları. İstanbul: Remzi

Kitabevi

Baltaş, Z. (2016). Ah Bu Öğrenme. İstanbul: Remzi Kitabevi

Bacanlı, H. (2005). Gelisim ve Öğrenme, Ankara: Nobel Yayın ve Dağıtım

Bird, P. (2011). Herkes İçin Zaman Yönetimi. İstanbul : Optimist

Cücenoğlu, D. (2000). İnsan İnsana. İstanbul: Sistem Yayıncılık.

Delen, F. (2016). Süper Hafıza Teknikleri. İstanbul: Yediveren Kitabevi

Demir, M. ve Demir M. (2012) Etkin Öğrenme İçin Hafıza Teknikleri. İstanbul :

Vizyoner Yayıncılık

Değirmenci, Y. (2006) Başarmak İçin Zaman Yönetimi. İstanbul : Zambak

Doğru , P ve Üzümcü, T.E (2014). Kendin Ol, Hayatı Keşfet. İstanbul: Remzi

Kitabevi

Dumont, T. (2013). Konsantrasyonun Gücü. İstanbul: Tutku Kitabevi

Erdoğan, İ. (2006). 99 Sayfada Verimli Ders Çalışma. İstanbul: İş Bankası Kültür

Yayınları

Gün, N. (2011). Amaç Belirlemenin Gücü. İstanbul : Kuraldışı Yayınları

Keskin, T. (2016). Hafıza Teknikleri. İstanbul: Tutku Kitabevi

Kolektif. (2014). Öğrenme ve Motivasyon Psikolojisi. İstanbul: Türkiye

Enformasyon Bürosu Yayınları

Madi, B. (2011). Öğrenme Beyinde Nasıl Oluşur?. İstanbul: Efil Yayınevi

Oktaylar, H. C. (2006). KPSS Eğitim Bilimleri Sınava Hazırlık Kitabı. Ankara: Yargı

Yayınevi

Özakpınar, Y. (2001). Verimli Ders Çalışmanın Psikolojik Koşulları. İstanbul:

Epsilon Yayınları

Özer, K. (2007). Kaygı - Sınanma Duygusuyla Baş Edebilme. İstanbul: Sistem

Yayıncılık.

Özer, K. (2008). İletişimsizlik Becerisi. İstanbul: Galata Yayıncılık

Özmen, E. (2011) . Kendini Tanıma Rehberi. İstanbul: Psikoloji/Psikiyatri kitapları

yayınları

Özyürek, R. (2013). Kariyer Psikolojik Danışmanlığı Kuramları. İstanbul : Nobel

Akademik Yayınları

Roland, V. (2015). Okulda Motivasyon. İstanbul : Anı Yayınları

Roesch, R. (2007). Yoğun İnsanlar İçin Zaman Yönetimi. İstanbul : Beyaz

Yayınları

Selçuk, Ziya. (2004). Gelişim ve Öğrenme. İstanbul: Nobel Yayınları

Senemoğlu, N. (2005). Gelişim Öğrenme ve Öğretim, Ankara: Gazi Kitapevi,

Shapiro, F. (2012). EMDR Terapisi Teknikleri ile Acı Anıları Silmek. İstanbul :

Kuraldışı Yayınları

Şeker, B. (2012). Metitasyon Motivasyon. İstanbul: İmaj

Tekin, H.. (2004). Eğitim de Ölçme ve Değerlendirme. Ankara: Yargı Yayınevi

Telmol, C. (2011). Başarıya Giden Yolda Meslek Seçimi. İstanbul: Epsilon Yayınları

Yavuzer, Haluk. (2011). Ana-Baba Okulu. İstanbul: Remzi Kitabevi

Yılmaz, H. (2003). Gençler bu kitap Sizin için. İstanbul: Çizgi Kitabevi

Yeşilyaprak, B. (E) (2011). Mesleki Rehberlik ve Kariyer Danışmanlığı. Ankara :

Pegem Akademi Yayınları

http://tead.med.ege.edu.tr/Dosyalar/29/EUTF-SoruBank-CSS-

ACIKLAMALARv2012.pdf

http://oguzcetin.gen.tr/coktan-secmeli-dersler.html

http://tip.kocaeli.edu.tr/docs/soru_hazirlama.pdf

http://kayseri.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2012_09/27124124_soru_hazirlama_t

eknikleri.pdf

http://www.iskur.gov.tr/

http://mesbil.meb.gov.tr/

http://mbs.meb.gov.tr/

http://dogm.meb.gov.tr/

http://mtegm.meb.gov.tr/

http://ogm.meb.gov.tr/

http://odsgm.meb.gov.tr/

http://orgm.meb.gov.tr/

http://ttkb.meb.gov.tr/

http://tegm.meb.gov.tr/

http://www.eba.gov.tr/

http://simple-fix.blogspot.com.tr/2007/01/tips-to-improve-concentration.html