buod - ahr.com.auahr.com.au/wp-content/uploads/2018/02/philippines-factsheet_seedling... · farmer...

4
1 Vegetable Seedling Production Guide Buod Ang kapaki-pakinabang na paggugulayan ay nagsisimula sa maganda at malusog na punla. Mataas at may kalidad na produkto ang maani sa mga pananim gaya ng kamatis, lara, letsugas, pechay, ampalaya at talong kung ito ay ipinunla muna sa seedling trays bago ilipat-tanim. Ang ibang pananim gaya ng mga butung at mais ay maganda kung diretsong tanim na sa lupa. Ang mga pag-aaral sa Leyte ay nagpapatunay na tumaas ng 50-70% ang ani ng letsugas at pechay kung ipinunla sa seedling trays bago ilipat-tanim kaysa sa diretsong tanim. Ganoon din ang napatunayan sa kamatis at lara na naipunla muna sa seedling trays kumpara sa kamang punlaan bago ilipat-tanim. Pamamahala ng Punlaan Mahalaga na palakihin muna ang mga punla sa ilalim ng istruktura, at nakataas sa lupa. Kung ang punla ay lapat sa lupa, kalimitang nasisira ito dahil sa pag-iiba ng panahon at maagap na pagkakaroon ng mga sakit. Mga pangangailangan ng magandang produksyon ng punlang gulay: Panghabong na tela o bubong na UV stabilized plastik. Kung gumagamit ng plastik, palagiang linisin ito para lagusan ang sikat ng araw. Kung puede, paligiran ito ng bithay o screen upang di pasukin ng mga pesteng kulisap. Itaas ang mga patungan ng seedling trays halos 1 m ang angat sa lupa gamit ay bakal o anumang materyal gaya ng kahoy at kawayan Maliwanag na lugar - huwag ilagay sa ilalim ng mga puno Maayos ang bentilasyon para di maging mainit: 20- 25 o C ang pinakamagandang temperatura para sa magandang paglaki ng mga punla. (Kaliwa) Punlaan sa ilalim ng istruktura binubungan ng plastik at napaligiran ng dinding na screen o bithay upang maliwanag at maganda ang bentilasyon. (Kanan) Nakataas sa mga patungang bakal ang mga seedling trays.

Upload: others

Post on 09-Sep-2019

7 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Buod - ahr.com.auahr.com.au/wp-content/uploads/2018/02/Philippines-Factsheet_Seedling... · FARMER FACTSHEET 2 Vegetable Seedling Production Guide Vegetable Seeding Production Guide

1 Vegetable Seedling Production Guide

Buod

Ang kapaki-pakinabang na paggugulayan ay nagsisimula

sa maganda at malusog na punla. Mataas at may kalidad

na produkto ang maani sa mga pananim gaya ng kamatis,

lara, letsugas, pechay, ampalaya at talong kung ito ay

ipinunla muna sa seedling trays bago ilipat-tanim. Ang

ibang pananim gaya ng mga butung at mais ay maganda

kung diretsong tanim na sa lupa.

Ang mga pag-aaral sa Leyte ay nagpapatunay na tumaas

ng 50-70% ang ani ng letsugas at pechay kung ipinunla sa

seedling trays bago ilipat-tanim kaysa sa diretsong tanim.

Ganoon din ang napatunayan sa kamatis at lara na

naipunla muna sa seedling trays kumpara sa kamang

punlaan bago ilipat-tanim.

Pamamahala ng Punlaan Mahalaga na palakihin muna ang mga punla sa ilalim ng istruktura, at nakataas sa lupa. Kung ang punla ay lapat

sa lupa, kalimitang nasisira ito dahil sa pag-iiba ng panahon at maagap na pagkakaroon ng mga sakit. Mga pangangailangan ng magandang produksyon ng punlang gulay:

Panghabong na tela o bubong na UV stabilized plastik. Kung gumagamit ng plastik, palagiang linisin ito para lagusan ang sikat ng araw.

Kung puede, paligiran ito ng bithay o screen upang di pasukin ng mga pesteng kulisap.

Itaas ang mga patungan ng seedling trays halos 1 m ang angat sa lupa gamit ay bakal o anumang materyal gaya ng kahoy at kawayan

Maliwanag na lugar - huwag ilagay sa ilalim ng mga puno

Maayos ang bentilasyon para di maging mainit: 20-25oC ang pinakamagandang temperatura para sa magandang paglaki ng mga punla.

(Kaliwa) Punlaan sa ilalim ng istruktura binubungan ng plastik at napaligiran ng dinding na screen o bithay

upang maliwanag at maganda ang bentilasyon. (Kanan) Nakataas sa mga patungang bakal ang mga seedling

trays.

Page 2: Buod - ahr.com.auahr.com.au/wp-content/uploads/2018/02/Philippines-Factsheet_Seedling... · FARMER FACTSHEET 2 Vegetable Seedling Production Guide Vegetable Seeding Production Guide

FARMER FACTSHEET

2 Vegetable Seedling Production Guide

Vegetable Seeding Production Guide

Mga Materyal Punlaan Sangkap Vermicast na punlaan Lupang punlaan (loam) Lupang punlaan (luwad)

Pinaka-substrate

Dumi ng hayop o

kompost

70% Vermicast 1 parte ng loam na lupa 1 parte ng luwad na lupa

- 1 parte ay nabulok ng dumi o

kompost

2 parte ay nabulok ng dumi

o kompost

Ipa ng palay 30% ay supok na ipa ng

palay

1 parte ay binulok na supok

na ipa ng palay

1 parte ay binulok na supok

na ipa ng palay

Apog o dolomite,

depende sa asim o alat

(kg/m2)

2.0 2.0 2.0

Superphosphate – pino (kg/m2)

Potassium nitrate

(kg/m2)

2.0 2.0 2.0

1.0 1.0 1.0

Halong Trace element

(g/m2)

200-400 200-400 200-400

Haluing mabuti ang pagpupunlaan sa isang malinis na lugar. Kung gagamit ng vermicast, ilagay ito sa lugar na may bubong o takip. Kung ang pagpupunlaan naman ay lupa, dapat itong iluto bago gamitin.

Pagluluto ng lupang pagpupunlaan Kailangang lutuin muna ang gagamiting lupang

pagpupunlaan upang di magkaroon ng mga pesteng sakit

gaya ng natuba, kulisap at di tubuan ng mga damo.

Iluto ang lupa ng mga 30 minutos sa init na 70oC gamit ang pugon o nakasalang sa ibabaw ng apoy. Puede rin itong pasingawan. Mayroon ding nabibili ng lupang niluto o malinis na laban sa mga mikrobyo.

Ang mga lagayan at gamit sa punlaan ay kailangan ding linisin sa pamamagitan ng paglubog sa tinimplang 1:9 chlorox at tubig sa loob ng 30 minuto.

.Plastik na seedling trays

Lagayan ng mga punla o punlaan Ang mga lagayan ng punla o punlaan ay maaring nabibili

o kaya naman ay lukong o nirolyong piraso ng dahon ng

saging.

1. Seedling trays

Nabibili ito sa iba't-ibang sukat (50-128 na butas

kada tray)

Sidlan ng lupa bawat butas ng tray

Depende sa tanim, lagyan ng 1-2 butil o binhi ang

bawat butas.

Pagluluto ng lupa sa nakasalang na kawa sa apoy.

Page 3: Buod - ahr.com.auahr.com.au/wp-content/uploads/2018/02/Philippines-Factsheet_Seedling... · FARMER FACTSHEET 2 Vegetable Seedling Production Guide Vegetable Seeding Production Guide

FARMER FACTSHEET

3 Vegetable Seedling Production Guide

Vegetable Seeding Production Guide

Lukong (binilot na dahon ng saging) ay ginagamit

kung walang pastik na seedling trays

Ang lalim ng paglubog sa binhi o butil ay depende sa laki

ng binhi. Dapat ilubog ito 2 beses ang laki sa binhi

2. Lukong

Ginagamit ito kung walang seedling trays, gamit ay

dahon ng saging

Ang dahon ng saging kapag nirolyo ay 2 cm ang

diyametro o luwang at 15 cm ang taas

Sidlan ng lupang pagpupunlaan ang mga lukong

bago ihanay sa patag na lagayan

Ilubog ang mga binhi sa lukong. Sundin ang mga iba

pang paraan kagaya ng sa seedling trays.

Pagpupuno ng mga sisidlan at pagpupunla Mahalagang magsimula sa magandang kalidad na binhi.

Ang binhi ay dapat buhat sa pinagtitiwalaang pinagmulan,

walang sakit, parehas ang laki at uri, mataas ang porsiyento

ng pagsibol at nakaimbak sa malamig nguni't tuyong lugar.

Punuan ng lupang punlaan ang mga seedling trays, bago

awasin pantay sa bunganga ng butas. Ganuon din sa

lukong, ihanay tabi-tabi ang lukong bago punuin ng lupa.

Ilubog ng 1 cm ang bawat butil ng binhi sa lupa bago

tabunan. Ilagay ang mga seedling trays o lukong sa mga

taasang bakal, kahoy o kawayan bago diligan ng pinong

patak ng tubig.

Takpan ang mga trays o lukong ng sako pagkadilig upang

di matuyoan ang lupa at mapanatili ang temperatura na

nagpapabilis ng pagsibol ng binhi. Kapag sumibol na ang

binhi, alisin na kaagad ang takip na sako upang di

magkaroon ng abnormal o kakaibang paglaki ang mga

punla

Pagdidilig Diligin ng ilang ulit ang mga punla upang manatiling basa-

basa (nguni't di sinlimit ng bago ito sumibol). Huwag

pasobrahan ang dilig upang di matuba ang punla. Ang

malalaking patak ng tubig ay nakakasira sa mga bagong

sibol na binhi kaya't gumamit ng maliliit na patak ng

pandilig.

Pag-aabono ng punla Lagyan ng abono 10 araw pagkasibol ng binhi. Tunawin

ang 1 kutsara ng calcium o potassium nitrate sa 1 galon ng

tubig at simulan ang pagdidilig nito kada 7-10 araw.

Hugasan ang mga dahon ng kaunting malinis na tubig

upang di tumagas ang abono.

Mga peste at sakit Mahigpit na pangalagaan ang mga punla upang di

makapasok ang mga peste at sakit sa punlaan. Subukang

maggawa ng talaan ng mga gawain sa loob ng punlaan at

huwag humawak sa malusog na punla kung humawak sa

maysakit na punla.

Bisitahin at subaybayan ang mga sintomas ng sakit kagaya

ng mapayat na puno, maiitim na patak o marka sa dahon at

puno. Habang maaga pa, gumamit ng pestesidyong pang-

amag kung kinakailangan. Tingnan ang mga ilalim ng

dahon o mga talbos kung may mga pesteng kulisap.

Gumamit ng pandilig na may maliliit na butas para

di masira ang mga bagong sibol na binhi

Page 4: Buod - ahr.com.auahr.com.au/wp-content/uploads/2018/02/Philippines-Factsheet_Seedling... · FARMER FACTSHEET 2 Vegetable Seedling Production Guide Vegetable Seeding Production Guide

FARMER FACTSHEET

4 Vegetable Seedling Production Guide

Vegetable Seeding Production Guide

Applied Horticultural Research Pty Ltd (AHR), the Australian Centre for International Agricultural Research (ACIAR) and NSW Department of Primary Industries (NSW DPI) make no

representations and expressly disclaims all warranties (to the extent permitted by law) about the accuracy, completeness, or currency of information in this fact sheet. Users of this material

should take independent action before relying on it’s accuracy in any way. Reliance on any information provided by AHR, ACIAR or NSW DPI is entirely at your own risk. AHR, ACIAR or

NSW DPI are not responsible for, and will not be liable for, any loss, damage, claim, expense, cost (including legal costs) or other liability arising in any way from your use or non-use of

information in this fact sheet, or from reliance on information AHR, ACIAR or NSW DPI provides to you by any other means.

Magbomba rin ng pestesidyo kung kinakailangan. Alisin

ang mga may sakit at sirang punla, ilagay sa isang supot

na plastik at sirain ito ng di na makahawa pa sa ibang punla.

Mga peste at sakit ng mga punla

Apaya at mga maninipsip na kulisap (mga nagdadala ng

mga sakit na bayrus). Puwedeng gumamit ng mga

systemic na pestesidyo.

Natubang punla (iwasan ang paggamit ng lupa para pagpunlaan upang mapangalagaan ang pagkatuba.

Damping off o natuba : Pangkaraniwang problema sa punlaan • Ito ay sanhi ng amag na Rhizoctonia, Fusarium,

Phytophthora at Pythium. • Ang sintomas nito ay mabasa-basang patse sa puno

kaya't lumalambot at natutumba ang punla, natutuyo hanggang namamatay.

• Ang mainit na kondisyon at basang punlaan ay umaayon sa sakit na ito.

• Huwag sobrahan ang basa sa pagdidilig, hayaan lamang itong mamasa-masa.

Pagpapatigas sa punla • Ang punla ay kailangang ihanda sa pag-iiba ng

kondisyon sa taniman kanya’t ilabas ito sa initan bago

itanim

• Ang pagpapatigas sa punla ay ginagawa sa unti-unting

pagbabawas ng dilig at manaka-nakang paglalabas ng

punla sa initan 5-10 araw bago ilipat-tanim.

Paglilipat-tanim Bago pa maglipat-tanim, kailangang handa na ang

pagtataniman at napatubigan na. Mahalagang malusog at

maganda (walang sakit at mga pesteng kulisap) na punla

(tanim o sanga) ang mga pananim.

Ang mga punla ay puwede ng ilipat-tanim kung humigit-

kumulang na sa 4 na linggo o kung may 4-5 dahon na.

Basaing mabuti ang mga punla bago ilipat-tanim. Ang

pagdidilig ng tinunaw na 1 kutsara ng calcium nitrate sa 1

galon ng tubig ay makakaiwas sa pagkabigla ng punla.

Maingat na hawakan ang mga punla upang di ito masira at

mabigla sa pagkalipat sa

taniman.Iwasang masira ang

mga ugat kapag inaalis sa

seedling trays o lukong.

Maghukay sa lupa lagyan ng 1

kutsara ng 14-14-14 ang butas,

takluban ng kaunting lupa bago

maingat na ilagay ang punla

upang hindi diretsong mapadikit

ang ugat sa abono ng di masira.

Tabunan ng lupa ang paligid ng

ugat at marahang idiin ang lupa.

Ang lupa ay hindi dapat lampas

sa taas ng paligid ng ugat.

Kaagad diligan ng katamtaman

ang halaman pagkalipat-tanim.

Ang paglilipat-tanim ay

pinakamainam sa umagang-

umaga o sa hapong-hapon na

upang maiwasan ang

pagkalanta dahil sa init ng araw.

Ang punla ay dapat

ilipat-tanim sa

nabasang lupa at

nilagyan ng abono

Ang damping off o natubang punla ay namamatay lalo

na sa mainit at basang kondisyon

Punla ng lara handa ng ilipat-tanim