bulgaristan’da tarimcilik ve gida · bulgaristan, 2011 yılında dünyanın en büyük lavanta...

Investing in your futureEUROPEAN UNION

European Regional Development Fund

OP “Development of the Competitivenessof the Bulgarian Economy” 2007-2013

Project “Promoting the advantages of investing in Bulgaria” BG 161PO003-4.1.01-0001-C0001, with benefi ciary InvestBulgaria Agency, has been implemented with the fi nancial support of the European Union through the European Fund for Regional Development and the national budget of the Republic of Bulgaria.

BULGARISTAN’DA TARIMCILIK VE GIDA

İÇINDEKILER1. Giriş 4

2. Bulgaristan’ın tanıtımı 8

3. İnsan Kaynakları 15

4. Tarımcılık ve gıda sektörünün tanıtımı 19

5. Gıda ve Tarım alt sektörlerine genel bakış

ve Başarı Öyküleri 32

4

Introduction

GIRIŞ

5

Bulgaristan, tarımcılık ve gıda sektörlerinin kalkınmasına ilişkin kapsamlı bir öneri sunmaktadır ...

Giriş

Bitkiler, meyveler ve sebzeler gibi çeşitli kültürlerin yetiştirilmesi için benzersiz doğal koşullar

Ülke topraklarının % 50’si tarım arazisidir Ekolojik Temiz ve verimli topraklar Çok yüksek kalitede organik ürünler (GDO ürünleri yasağı) Tanınmış yerel üreticilerin ve sektörde güçlü gelenekler Eski Doğu blokü ülkelerinde güçlü dağıtım kanalları Avrupa Birliği’nin gıda mevzuatı Bulgaristan mevzuatına entegre

edilmiştir Sağlık ve çevreye ilişkin çok yüksek standartlar Bulgaristan malı

gıda ürünlerini tüketicilerin en büyük ve zorlu şartlarını yerine getirmeye tamamen hazırlıklı hale getirmektedir

Çok uluslu şirketler tarafından yapılan önemli derecedeki yabancı yatırımlar tatlıcılık, süt, gıda ve içecekler gibi birkaç kilit sektörde büyük ve hatta hakim Pazar payına sahiptir

Batı Avrupa’da ve onun dışında yeni ve yerel gıda ve içeceklere duyulan ilginin artması geleneksel Bulgaristan ürün ve içeceklerine duyulan talebin artmasına ivme kazandıracaktır

Bulgaristan, Coca-Cola’nın 1965 yılında üretimini konuşlandırdığı eski komünist ülkeler arasındaki ilk ülkedir. Coca-Cola şubeleri Bulgaristan’a resmi olarak 1992 yılında girmiştir.

6

Giriş

...kurulmuş altyapı sayesinde...

Bulgaristan, 2011 yılında dünyanın en büyük lavanta yağı üreticisi ve ihracatçısıdır.

122 milyon nüfusu olan Avrupa’nın en hızlı büyüyen ve en büyük pazarına direkt erişim

Avrupa, Rusya, BDT ülkeleri, Orta Doğu ve Kuzey Afrika’ya hizmet verilmesi için stratjik konum

Kuzey Avrupa’yı Orta Doğu’ya ve Kuzey Afrika’ya bağlayan ve ülkeyi kesen 5 Pan-Avrupa koridoru

Ülkenin 2012 yılında Schengen üyesi olması bekleniyor Organize sanayi bölgelerinin ve lojistik merkezlerin sayısı 50’den

fazladır Bulgaristan iyi gelişmiş ve sürekli iyileşen altyapıya sahiptir - 6 otoyol,

230 tren istasyonu, 5 uluslararası havaalanı, Tuna nehrinde 7 limanı ve Kara Denizde 6 tane limanı bulunmaktadır

Coğu Balkan ülkerelinden daha iyi gelismiş lojistik ağı Çifte vergilendirmenin önlenmesine ilişkin 68 ikili anlaşma

7

Giriş

...nitelikli ve erişilir insan kaynakları...

... Ve özel devlet teşvkileri ile Avrupa fonlarından fi nansman sağlama...

Şarap üretim süreci Yunanlara, şimdiki Bulgaristan sınırları içerisinde yaşayan kadim Trak kavimlerince verilmiştir

Kolejler, üniversiteler ve liselerden ibaret gelişmiş eğitim sistemi Çok sayıda kamu ve özel araştırma ve analiz merkezleri ve 10 000’den

fazla araştırmacı Bütün ülke genelinde bulunabilecek ve Avrupa’nın en rekabetçi işgücü Bulgaristan araştırma enstitüleri ve üniversiteler kalifi ye işgücü

oluşturmak amacıyla sektördeki şirketlerle birlikte çalışıyoruz

“Kırsal Bölgeleri Kalkındırma” Operasyonel Programı Bulgaristan’da en büyük bütçeye sahiptir – 3 279 000 000 € (AB – 2 642 000 000 €, ulusal eş-fi nansman – 637 000 000 €)

Program ülkede kaynaklarının kullanılmasına ilişkin seviyenin en yüksek olduğu programdır – %20

Bulgaristan tarım sektörü 2011 yılında, geçmiş yılların ortalamasından %10 daha fazla olarak operasyonel programlar fi nansmanı olarak 562 000 000 € direkt alacak

Şu anda çiftçilerin faydalanabileceği ve sanayinin muhtelif alt sektörlerini kapsayan 15 adet mali yardım mekanizması mevcut

BULGARISTAN’A GENEL BAKIŞ

9

Bulgaristan’a genel bakış

Ülkenin stratejik lokasyonu aşağıdaki pazarlara erişim imkanı sunmaktadır: Güneydoğu Avrupa – yüksek potansiyel ve 122 Milyon’luk nüfusu olan

bir pazar Avrupa Birliği - Bulgaristan nüfusu 500 milyon kişiden ibaret olan bir

pazara erişimde en düşük maliyetleri sunar Rusya/BDT, Ortadoğu ve Kuzey Afrika

Bulgaristan siyasi ve makroekonomik istikrar birleşimi ile bir çok iş geliştirme teşvikleri sunmaktadır

İstikrarlı parlamenter demokrasi – AB, NATO ve Dünya Ticaret Örgütü üyeliği

Bulgaristan para birimi Para kurulu şartlarında Euro’ ya sabitlenmiş durumdadır

En düşük vergi oranları ile AB’de en düşük işgücü masrafl arı, ülkedeki yatırımcılara yönelik spesifi k teşviklerle takviye edilmektedir

AB fi nansmanı – önümüzdeki birkaç yıl içerisinde Avrupa fonlarından 10 Milyar Euro’nun üzerinde

Bulgaristan stratejik konuma sahip olup, siyasi istikrar ve düşük genel iş yürütme giderleri sunmaktadır

10


Kaynak: Bulgaristan Merkez Bankası, Ulusal İstatistik Enstitüsü

Bulgaristan: Genel İstatistikler Nüfus: 7,4 milyon İşgücü: 4,6 milyon Kentsel nüfus: 73 %Başkent: Sofi aZaman Dilimi: EET (UTC +2)Yaz Saati : EEST (UTC+3) İller: 110 879 kilometre kare Alan: 108 489 kilometre kare Göller: 2 390 kilometre kare İklim : Ilıman kıtasal iklim

Dil :Bulgarca (Resmi) 85,2%Türkçe 9,1%Romanca 4,2%İngilizce , Almanca , Rusça, Fransızca

Nüfusun büyük kısmı tarafından konuşulur

Din:Doğu Ortodoks 76%Müslüman 10%Diğer 14%

Para Birimi : Bulgar Levası (BGN)Sabit Kur : 1 € =BGN 1,95583 Kurumlar Vergisi 10%Gelir Vergisi 10%KDV (Standart ) 20%

Yönetim Şekli : Parlementer Demokrasi Yüksek seçim makamı : 240 sandalyelik tek kamaralı

ulusal meclis Yürütme Organları : Bakanlar Kurulu, Başbakan’ın

başkanlığında

2007 yılından bu yana Avrupa Birliği üyesi.2004 yılından bu yana NATO üyesi.

1996 yılından bu yana Dünya Ticaret Örgütü üyesi.

11


Bulgaristan’ın makroekonomik göstergeleri elverişli

Kaynak : Bulgaristan Merkez Bankası, Eurostat

2011 yılında Devlet borç ve bütçe açığı, Bulgaristan, Romanya, Polonya ve AB 27, (% GSYH)

Bulgaristan ekonomisi 2000-2008 yılları arasında yaklaşık %6 civarında istikrarlı bir büyüme kaydetti

Ekonomi 2011 yılında, %1,7 oranında reel GSYİH büyümeyle istikrara kavuştu ve bu büyümenin 2012 yılında %2,8 ‘e olması bekleniyor

2011 yılında %2,1 olan Bulgaristan’ın bütçe açığı - Avrupa’da en düşük seviyeler arasında yer alıyor

Bulgaristan %17 GSYİH ile AB içinde en düşük devlet borcu olan ikinci ülkedir

1997’de Bulgaristanda düzenlenen para kurulu düzenlemesi sayesinde Bulgaristan dövizi stabildir

Bulgaristan son zamanlarda kredi notu Moody’s tarafından yükseltilen Avrupa’da tek ülkedir.

2011 Ekonomik özetiGSYİH (milyar €): 38,5İhracat (milyar €): 25,6Net doğrudan yabancı yatırım (GSYİH%)

3,5

GSYH büyümesi (2012P,%): 1,7İşsizlik oranı (%): 10,4Enfl asyon (%): 3,4

Hükümet açığı (GSYH%): 2,1Devlet Borcu (GSYİH%): 17,0Cari işlemler dengesi (GSYH%):

0,9

Uzun vadeli kredi notu: Moody’s: Baa2 sabit S&P: BBB sabit Fitch: BBB sabit

Kaynak: Bulgaristan Ulusal Bankası, Eurostat, bu şirketlerin web sayfalarının konu değerlendirmesi

17,0

38,6

53,8

82,0

-2,1

-4,4

-5,6-6,4

Bulgaristan Romanya Polonya AB 27Açık

Borç

12

Sofi a

Blagoevgrad

PlovdivStara Zagora

Ruse

Varna

Burgas

Veliko Turnovo

1 291 591

77 441

338 153 160 108

88 670

167 585

343 704

212 902 2Black Sea

Danube

GSYİH Kompozisyonu 2011

İhracat Kompozisyonu

Belediye nüfusu Havaalanları Limanlar

Metaller 16%

Yiyecekler 8%

Diğer hammaddeler 20%

Tüketim malları 25%

Makine ve teçhizat 17%

Petrol Ürünleri ve Elektrik 14%

Hizmetler 6%

Sanayi 31%

Tarım 63%


13


...çok sayıda sanat galerileri,festivaller, konserler, müzeler ile dolu canlı şehirler;...dünya düzeyinde golf sahaları;...altın kumsalları ile güzel sahil şeridi;...2012 Dünya Kayak Kupası’na evsahipliği yapan Bansko da dahil olmak üzere birçok kayak merkezi;...Rila, Pirin, Rodop ve Stara Planina gibi en güzel dağlarda yürüyüş ve doğa sporları;...harika bir mutfak ve butik şarap izbeleri;

...Trakya ve Roma kalıntıları ve eserleri;

...Birinci ve İkinci Bulgar Krallıkları’ndan kalma ortaçağ kaleleri ve eserleri;

...Manastırlar ve M.S 4. Yüzyıldan kalma tapınaklar;

...Aydınlanma döneminden köy manzaraları

Bulgaristan, Sofya’dan sadece bir kaç saatlik mesafede her türlü eğlence ve yaşantılar sunar ...

... Avrupa’da en büyük tarihsel zenginlikleri ile ünlüdür

Sofya Avrupa’nın en eski başkentlerinden birisi ve Kudüs ile birlikte bir kilometre karelik alan içinde Ortodoks Kilisesi, Katolik katedrali, cami ve sinagogu bulunan Avrupa’nın tek şehridir.

14


Sahip olduğu küçük yüzölçümüne göre Bulgaristan alışılmadık çeşitli iklime sahiptir

Dünyada Akdeniz bölgelerinde

Dört mevsimi ile ılıman kıta iklimi(yılda 2000-2400 güneşli saat) Ortalama yıllık sıcaklık 10,5°C Kuzey Bulgaristan’ın alçak yerlerinde yıllık ortalama sıcaklıklar : 11°C –

12°C, Güneyde ise 14°C’ye kadardır Ovalara düşen yıllık ortalama yağış değerleri 500-800 mm, dağlarda ise

1 000-1 400 mm 540 nehirden oluşan yoğun bir nehir ağ ve 400 kadar göl Bulgaristan mevcut, gelişmiş ve kayıtlı (sertifi kalı) maden suyu

kaynakları bakımından Avrupa’da ikinci sıradadır 42 alt tipe ayrılan 15 çeşit toprak türüyle çeşitli toprak yapısına sahiptir

15

İNSAN KAYNAKLARI

16

İnsan kaynakları

Plovdiv Tarım Üniversitesi 2 700 öğrenci Ziraat, bağcılık ve bahçecilik, koruma ve tarımsal

çevre, ekonomi ve dil eğitimi fakülteleri Çiftçilik, şifalı bitkiler bilimi, hayvancılık bilimleri,

ekim bilimleri, bitkisel jenetik ve çoğaltma, botanik ve zirai meteoroloji, Tarımsal Kimya ve Toprak Bilimi, Bitki Fizyolojisi ve Biyokimya, meyve bahçeleri,tarım makinaları, sulama ve jeodezi, fi topatoloji vs kürsüleri

Trakya Üniversitesi - Stara Zagora 5 000 öğrenci Ziraat ve Veteriner Tıp Fakülteleri Ziraat, zirat mühendisliği, hayvan mühendisliği,

çevre, balıkçılık ve ziraat kültürleri bölümler

Ormancılık Üniversitesi - Sofya 2 900 öğrenci Tarım Bilimleri ve Veteriner Tıp Fakültesi Ormancılık, Bitkisel koruma, derleme ve bitki

yetiştirme, veteriner tıp bölümleri

Seçkin üniversitelerin Profi li

17

Gıda Teknolojileri Üniversitesi - Plovdiv 2 000 öğrenci Teknoloji, teknik, ekonomi, dil eğitimi, beden

eğitimi ve spor Fakülteleri Kimya ve fi zik kimyası, organik kimya ve

mikrobiyoloji, biyokimya ve moleküler biyoloji, şarap ve bira teknolojisi, tahıl ve yem teknolojisi, ekmek ve un mamuleri üretimi, süt ve süt ürünleri teknolojisi, koruma ve soğutma, gıda endüstrisi, biyoteknolojiler ekonomisi Kürsüleri

Plovdiv “Ziraat Koleji” 6 000 öğrenci Bahçecilik veşarapüretim, ekonomi, turizm,

alternatifturizm, tarımekonomisi, tarımsal teknoloji, çiftçilik teknolojileri

Teknik Üniversite -Sofya 18 000 öğrenci Elektronik teknik ve teknoloji, elektroteknik,

enerji, bilgisayar sistemleri,iletişim teknolojileri,makina, ulaştırma,Uygulamalı Matematik ve Enformatik Fakülteleri

Yabancı dilde eğitim veren üç fakültesi mevcut – Almanca mühendislik ve endüstri işletmeciliği eğitimi, İngilizce mühendislik eğitimi ve Fransızca elektroteknik eğitimi

İnsan kaynakları Seçkin üniversitelerin Profi li

18

2008 2009 2010

194

216242

230

256271

257276

297

19 171

13 402

11 932

11 04210 083

9 385

6 204

6 033

4 429

2011 yılında seçilen ülkelerdeki ortalama yıllık maaşlar, (€)

Sektörde ve bütün olarak ekonomideki işgücü maliyetleri son derece rekabetçidir

Ülkede tarım sektörüne olduğu gibi gıda sanayine de işgücü potansiyeli mevcuttur

Son derece cazip işgücü maliyetleriyle istihdam edilebilecek deneyimli mühendisler, teknikerler ve biyoteknoloji uzmanları mevcut.

Genel kalite/ İşgücü açısından maliyetler oranında çok elverişli seviyeler

Tarım sektörü ücretlerin en düşük olduğu sektörlerden biridir. Ortalama aylık ücret 450 leva olarak değerlendiriliyor

Yiyecek ve içecek imalatı sektöründe ücretler düzeyi ülke ortalamasına yakındır. Aylık ortalama maaş 500-600 leva arasındadır.

Sanayide ve bir bütün olarak ekonomideki maaşlar düzeyi AB’de en rekabetçi düzeylerdedir

Yakın gelecekte de ücretlerin düşük kalması bekleniyor.

Kaynak: Tarım Raporu 2010 , Elana Tarımsal Arazi Fonu

Tarım

Yiyecek Üretimi

İçecek Üretimi

Aylık maaş, (€)

Bulgaristan

Sırbistan

Romanya

Macaristan

Slovakya

Polonya

Çek Cumhuriyeti

Hırvatistan

Slovenya

İnsan kaynakları

19191919191191911919191919191999191991919199191911919191919191999191991919199191919191919191919191919199919199991991919999919199191919991991111199919191991199191911191991119191911119919111119999911191991911999199191111191919911

BULGARISTAN’IN TARIM VE GIDA SEKTÖRÜNE BAKIŞ

20

Bulgaristan’ın Tarım ve Gıda Sektörüne bakış

Bulgaristan gıda sektöründe güçlü geleneklere sahiptir

M.Ö

. 500

sen

e14

-19

yy

1893

1882

Traklar şimdiki bulgarları oluşturan üç büyük kabileden biridir. Yeşil bitkilerden laktoz bakterileri ile izole edip süt fermantasyonuna dair yeni yöntem keşfetmişlerdir.

Osmanlı yönetimi sırasında, tarım Bulgaristan’ın ağırlıklı olarak kırsal olan nüfusunun ana geçim kaynağı olmuştur.

1881 yılında üç İsviçreli girişimci tarafından açılan “Kamenica” bira fabrikası Brüksel’de gerçekleşen Prestijli “Exposition Internationale de Boissons fermenteshy giéniques” sergisinde altın madalya kazanmıştır.

Franz Milde, bazı girişimci Şumenliler ile birlikte en eski bira fabrikalarından biri olan Şumensko Pivo markasını yaratmıştır.

Belçikalı sanayi topluluğu Solvay’in ünlü kurucusu Ernest Solvay, Sofya’da Bulgaristan’ın ilk şeker fabrikasını kırmuştur.

1898

21


80’le

r

1965

70’le

r - 8

0’le

r

90’le

r

Bulgaristan Avrupa’da domates ihracatında ilk sıralarda yer alır – ortalama yıllık 220 000 ton.

Bulgaristan eski komünist bloğunda Coca-Cola üretilen ilk ülkedir.

Bulgaristan şişelenmiş şarap ihracatında dünyada ikinci sırada yer alır.

1990’lı yıllarda Bulgaristan parfüm üretiminde kullanılan gül yağı ihracatında birinci sıradadır.

22

Bulgaristan gıda sektöründe güçlügeleneklere sahiptir

1990

’dan

son

ra19

92

1993

Bulgaristan’da üretilen organik menşeili gıdaların %90’ı gelişmiş ekonomilere ihraç edilmektedir.

Coca-Cola’nın resmi şubeleri Bulgaristan’a 1992 yılında girmiştir.

Danone devlet fi rması Serdika’yı satın alarak Bulgar pazarına girdi. O zamandan beri ülkeye 50 milyon eurodan fazla yatırım yaptı.

Razgrad ‘’Mısır Ürünleri’’ LTD fabrikası, Belçikalı grum Amilum’a katıldı.

Gıda sektöründeki dünya çapında en büyük fi rmalar Bulgar pazarına girdi – Kraft Foods ve NestleS.A. O zamandan beri iki fi rmada ülkeye önemli yatırımlar yaptı.

199

4 1

994


23

2009

2002

2008 20

11

Dünya pay yatırımları donu Advent International Bulgaristan’ın lider konumundaki mineral su şişeleme şirketi olan Devin’in önemli orandaki hissesini satın alır.

Uluslararası fi rma olan Carlsberg, Şumensko Pivo markasını satın alarak Bulgaristan bira pazarına girdi.

Bulgaristan’dan taze süt, yoğurt ve Feta peniri dahil olmak üzere beyaz peynir ihracataı önceki yıla göre %30 artmıştır.Bulgaristan malı süt ve süt ürünleri dünya çapında sağlıklı nitelikleri ile bilinir.

Unilever Bulgaristan pazarının Nestle’den sonra ikinci büyük dondurma fi rması olan Darko’yu satın alır.


24

2007

3 315

4 4943 803 3 978

2008 2009 2010

Gıda Endüstrisi hızla gelişen tarım tarafından desteklenmektedir

2010 yılında tarım sektörünün sağladığı toplam katma değer Bulgaristan’ın GSYİH’nın %5,2 ve ekonominin toplam katma değerinin %6’sı (2010 yılında 1,876 € milyon) oranındadır. Sektörün %10,9 oranındaki katma değeri bütün ekonomide en hızlı büyüyen orandır

2010 yılında tarım sektörü yılın her çeyreğinde büyüme kaydeden tek sektördür

2010 yılında Bulgaristan’ın tarımsal ticari dengesi pozitif olup,$ 994 000 000’dır, 2009 yılında ise 385 milyon ABD dolarıdır. Sektör, Bulgaristan’ın toplam ihracatın %17’sini ve toplam ithalatın %10’unu oluşturmaktadır

Bulgaristan’ın tarım ürünleri ihracatının değeri 2.468 milyar ABD dolarıdır. Bir önceki yılda $ 2 795 000 000 olan ihracata değerine göre de %24 artış kaydeder

Bulgaristan’ın tarım ürünleri ihracatının yaklaşık %72’si AB’ye ihraç edilmektedir, Rusya,Ukrayna,Türkiye ve Arap dünyası ise önemli ihracat piyasaları olarak konumunu tekrar kazanmaya başlıyor

Tarımda brüt hasıla, 2007, 2008, 2009 ve 2010 değeri. (milyon olarak)

Bulgaristan tarım sektöründen elde edilen ortalama gelirin yıllık büyümesi açısından AB içerisinde ilk sekiz ülke arasında yer alıyor. 2010 yılında Bulgaristan’da tarımdan elde edilen ortalama gelir %23 oranında artarken AB27’de ortalama artış %12,3 oranındadır.

Kaynak: Tarım Raporu 2011


25

Çeşitli ekim ürünleri çin mükemmel doğa koşulları

2010 yılına ilişkin genel gelir değerlerinde en büyk aşağıdaki bitkisel sektörlere aittir

Tahıllar : %19,6 (755 milyon €) Teknik kültürler : %15,8 (593 milyon €) Yem kültürleri : %5,9 (228 milyon €) Sebzeler : %5 (191 milyon €)

Hayvancılık ürünlerden elde edilen toplam gelirin %16,7’sini oluşturur(640 milyon €), üretilen hayvansal ürünler ise genel gelirlerin %14,2’sini oluşturur(544 milyon €)

Tarımda değerli brüt çıktı yapısı (2010)

Bulgaristan’da yetiştirilen ana bitkiler (2009)

Bulgaristan, 2003 ila 2010 yılları arasında AB’de tarım arazisi kullanımında en büyük artışı kaydetti.

Tarım dışı faaliyetler 9%Tarımsal faaliyetler 7%

Tarımsal ürünler 53%

Hayvansal ürünler 31%

Tarıma elverişli alan Hektar (2009) % olarak tarıma elverişli alanBuğday 1 254 151 24,9%Ayçiçeği 687 209 13,7%Mısır 303 881 6,0%Arpa 264 689 5,3%Tarıma elverişsiz alan(nadas) 196 336 3,9%Teknik ve yağ tohumları 115 013 2,3%Baklagiller ile hasat alanları 94 226 1,9%Diğer endüstri bitkileri 60 629 1,2%Yulaf 28 894 0,6%Yeşil sebzeler 28 715 0,6%Tütün 27 865 0,6%

Kaynak: Tarım Raporu 2011


26

Bulgaristan -dünya kalitesinde gıda üreticisi

2010 yılında tarım sektörünün GSYİH’ndaki payı %5,2 ‘dir. Önceki yıla göre %10,9 olan sektörün katma değeri bütün ekonominin en yüksek değeridir

Üretim yaklaşık 5 500 şirket tarafından gerçekleşir ve bunların yaklaşık yarısı Güney Merkez ve Güneybatı Bölgelerinin sınırları içerisinde bulunmaktadır

İçecek üretimi sektörü ülkedeki endüstriyel üretimin yaklaşık olarak %4’lük kısmını kapsar ve yine endüstride %4 oranında katma değer sağlar

Bu ürünler 6 altı planlama bölgesinde nispeten eşit şekilde dağılmış olan 1 700 fi rmanın faaliyetlerinin neticesidir

Sektör ciddi şekilde parçalanmış olup, küçük ve orta ölçekli işletmeler hakimdir

2010 yılında gıda sektörünün durumu

Bulgaristan’daki Tarım ve Gıda Sektörü Danone, Coca-Cola, Kraft vb gibi en büyük uluslararası şirketlerin bazılarını celpetmeyi başardı.

Kaynak: A.T. Kearney, Amadeus

Gıda ürünleri imalatı

İçecek imalatı

Tütün ürünleri imalatı

Çalışanlar Firma sayısı

73,80%

21,60%

4,60%

76,10%

23,50%

0,40%


27

Sırbistan

İtalya Yunanistan

Romanya

Polonya

Rusya

İsveç

Birleşik Krallık

Çek Cumhuriyeti Slovakya

Almanya

Bulgaristan -dünyaya doğal bir şekilde açık bir ülke

Sektörün ülkenin dış ticaretine katkısı önemli ölçülerdedir – ülkenin toplam ihracatının %8,5 ve toplam ithalatının %9,1

Başlıca tarım ürünleri ve gıda maddeleri ihracatı

Kaynak: Tarım Raporu 2010, Ekonomi ve Enerji Bakanlığı

Bulgaristan’ın en önemli ihracat partnerleri

Ürün Adı Miktar(ton) Değer(USD) Toplam tarımsal ihracatın % payı

Buğday ve mahlut ve çavdar 2 293 122 448 664 740 12,95Ayçiçeği tohumları, ezilmiş veya değil

579 661 337 456 862 9,74

Kolza tohumları, ezilmiş veya değil 531 680 221 227 968 6,39Ham veya işlenmemiş tütün 40 392 194 525 890 5,62Purolar, sigarillolar ve sigaralar 13 338 167 331 715 4,83Ekmek ürünleri 60 813 167 089 917 4,82Mısır 650 566 162 337 759 4,69Şeker 139 488 106 853 387 3,09Et ve sakatat 45 660 158 978 304 4,59Ayçiçeği tohumu, aspir veya pamuk yağı

98 408 103 358 256 2,98

Arpa 483 867 76 612 502 2,21Peynir ve ekşimik 23 104 75 067 948 2,17Meyveler, konseve dahil 31 693 97 255 317 1,34Taze üzüm şarabı 50 588 63 328 831 1,83Çikolata ve kakao ürünleri 14 936 63 104 680 1,82


28

Kalitesi yüksek tarım arazileri

2009 yılında tarım arazilerinin payı ülke topraklarının %49,5’nden ibarettir

Ekilebilir alanlar, dönüşümlü prensibe göre ekilen araziler sistemine dahil topraklar, geçici otluk araziler ve buğdayla fasulyegillerin ekildiği arazilerden ibarettir. 2009 yılında bu topraklar 3 122 516 hektardan ibaret olup ekilebilir arazilerin %62,1 ‘ini temsil etmektedir

Bulgaristan’daki tarım amaçlı araziler sadece 5 490 513 hektar olmasına rağmen, çiftçilere Orta ve KuzeyAvrupa ülkelerinden çok daha fazla imkanlar sağlamaktadır

Ülkedeki elverişli ikli koşulları ile birlikte tarım arazilerinin y üksek kalitesi çok çeşitli kültürlerin yetiştirilmesine olanak sağlamaktadır

Arazi kullanımı (2009)

Kaynak: Tarım Raporu 2010 , Elana Tarımsal Arazi Fonu

Orman alanı 26,67%

Tarla ve zaten ekilen alan già seminati 49,50%

Diğer alanlar 23,83%

Tarım arazilerinin sınıfl andırılması

Lejand :

I ve II Kategori

III ve IV Kategori

V ve VI Kategori

VII ve VIII Kategori

IX ve X kategori ve işlenmeyen arazi


29

34,9

25,7

21,120,0

11,4 11,010,0 10,0

6.25,0 5,0 5,0

4,0 3,93,0 2,5

2,0 1,6

2008 2009

9 327 18 064 24 701

40 709

95 931

139 222

10 218 25 338

48 502

47 549

83 433

103 377

Sektörün kaynak bakımından garanti edilmesi

Bulgaristan tarım arazileri fi yatı Avrupa’nın en düşük seviyelerindedir Tarım arazileri sahipleri birliği’nin verilerine göre 2010 yılında, arazinin ortalama

satış fi yatı hektar başına 1 530 – 1 590 euro olduğu tespit edildi

2010 yılında hektar başına kiralama bedeli 113 – 138 euro idi(bölgeye göre). İstisnai olarak Dobruca bölgesinde hektar başına kiralama bedeli 205 – 307 euro idi

Arazi kiralama bedelleri çiftçi tarafından alınan sübvansyon miktarına bağlıdır. Arazi kiralama bedelinin ortalama fi yat düzeyi yaklaşık olarak çiftçiler tarafından beyan edilen işlenen araziye ödenen sübvansyona eşittir

Kaynak: Savills (2008/2009), Eurostat (2007); Tarım Raporu 2010

2008 için Avrupa’da ortalama arazi fi yatları (000 € / hektar)

Bölgeye göre kiralama fi yatı (€ 000 / hektar / yıl)

Hol

land

a

Dan

imar

ka

İrlan

da

Bel

çika

Birl

eşik

Kra

llık

İspa

nya

İtaly

a

Alm

anya

Finl

anda

Pol

onya

Çek

Cum

h.

Fran

sa

Yyu

nani

stan

İsve

ç

Mac

aris

tan

Leto

nya

Rom

anya

Bul

garis

tan

Kuzey Merkez

Kuzeydoğu

Kuzeybatı

Güneydoğu

Güney Merkez

Güneybatı


30

Alt sektörlerin yoğunlaşması

Güneybatı bölgesi:

Sektörde çalışan: 23 724

Bölgede çalışanların %2,3’ü

Sektörde çalışanların %29,5’i

Firma sayısı: 1 091(%24,9)

Güney Merkez bölgesi:


Bölgede çalışanların %3,8’i

Sektörde çalışanların %20,7’si

Firma sayısı: 969 (%22,1)

Kuzey Merkez bölgesi:





Kuzeybatı bölgesi:


Bölgede çalışanların %3,5’i

Sektörde çalışanların %9,9’u

Firma sayısı: 483 (%11)


31

Ekmek ve unlu mamuller üretimi

Süt ve süt ürünleri üretimi

Çikolata ve şekerli ürünler üretimi

Konserve ve işlenmiş meyve ve sebze

Et ve et ürünleri üretimi

Bitkisel ve hayvansal yağlar üretimi

Diğerleri

Güneydoğu bölgesi:

Sektörde çalışan : 11 360




Kuzeydoğu bölgesi:

Sektörde çalışan: 10229


Sektörde çalışanların %12,7’si


Lejand :


GIDA VE TARIM ALT SEKTÖRLERINE GENEL BAKIŞ

33

Gıda ve Tarım alt sektörlerine genel bakış

Konserve sanayi Bulgaristan’ın gıda sektörünün en eski önemli ve gelecek vaat eden sektörlerinden biridir. Sektör toplam gıda üretiminin yaklaşık %6’sını sağlamaktadır, toptan çalışan sayısı ise %9’unu oluşturuyor

Bulgaristan konserve endüstrisi geleneksel olarak ihracat odaklıdır Bulgaristan son yıllarda yaklaşık olarak 58-67 bin ton konserve ihraç

ediyor 2009 yılında ihraç edilen işlenmiş gıdaların değeri 1,36 milyar dolar olup,

ülkenin toplam ihracatının %7’sini oluşturmaktadır

Hammaddede Mükemmel kalite

Meyveler Sebzeler Karışık Mantarlar PatateslerPaketlenmiş n/a 0,59 n/a 0,35 0,05Dondurulmuş 9,89 12,03 n/a 0,15 0,14Kurutulmuş 0,49 0,38 n/a 0,07 n/aTurşular n/a 1,34 n/a n/a n/aKonserve 11,35 40,33 0,05 0,98 n/aMeyve Suyu 12,56 13,78 n/a n/a n/aDiğer 12,88 0,75 n/a n/a n/a

Totale 47,17 69,2 0,05 1,55 0,19

Komünizm döneminde Bulgaristan Doğu Bloğuna taze ve işlenmiş meyve ve sebze ihraç eden ana tedarikçiymiş.

2010 yılında işlenmiş meyve ve sebzeler (bin ton)

Kaynak: Tarım ve Gıda Bakanlığı

34

18,211.0

14,1

15,910,2

10,0

9,8

3,73,6

5,86,87,1

22, 32,3

2008

2009

2010

2008

2009

2010

32,925,8

18,525,1

21,915,4

8,46,6

0,2

5,64,44,7

5,96,76,7

Tarım ve Gıda Sektörüne genel bakış

2010 yılında meyve ve sebze işleyen şirketlerin sayısı 188 olup bunların 92’si meyve , 96’sı ise sebze işliyor

Aynı dönemde 56.3 bin ton meyve işlendi, bunların %49’u ise direkt üreticilerden satın alındı

İmalat sektöründe payı en büyük olan meyveler elma(%32), kiraz(%28), erik(%10) ve şeftali(%7) dir

2010 yılında 62.4 bin ton sebze işlendi ve bunların %77’si üreticilerden direk olarak satın alındı

İmalat sektöründe en büyük payı olan sebzeler biber(%30), domates(%25), bezelye(%9) ve patlıcan(%8)dır

İşlenmiş meyve (bin ton)

Vişne

Şeftali

Armut

Kiraz

Elma

İşlenmiş meyve ve sebze. Doğal seçim

İşlenmiş sebze(bin ton)

Bezelye

Patlıcan

Patates

Domates

Biber

Bulgar malı konserve meyve ve sebzeler, eski komünist ülkelerinde hala iyi kalitesi ile meşhurdur.


35

Firmanın ürün listesinde farklı tat ve ambalajda 100’ün üzerinde ürün mevcut

Konex-Tiva 1999 yılında ISO 9002 sertifi kası alan ilk Bulgaristanlı konserve fi rmasıdır. Günümüzde fi rma daha yeni standartlar olan TUV Rheinland’den ISO 22000 belgesiyle onaylanmıştır ve IFS’nin şartlarına uygun gıda güvenliği kontrol sistemini uygulamıştır.

Konex-Tiva markaları: Sofra, Sofra Gourmet, Avrora, Avrora Dietar

Konex-Tiva dünya çapındaki müşterileri ile uzun vadeli ilişkilerin kurulması ve devam ettirilmesine yatırım yapmaktadır.

Başlıca pazarlar : ABD, Kanada, Avrupa, İsrail, Bulgaristan

Kuruluş: 1995Şehir: Stara Zagora, Orizovo KöyüÇalışanlar: 215Ürünler: Sebze ve meyve konserveleri

Başarı Öyküleri Konex-Tiva Ltd

Konex-Tiva Ltd

Konex-Tiva 2010 yılında işgücü piyasasında eşit olmayan durumda olan kişi gruplarına mensup işsizler arasında en çok kişi istihdam eden işveren sıralamasında 3.Sırada yer alıyor.

36

Başarı Öyküleri Deroni

Kuruluş: 1991Şehir: HaskovoÇalışanlar: 102Ürünler: Gıda üreticisi

Deroni

Şirket 500’ün üzerinde ürün üretiyor Üretim devresinin tamamını

bağımsız olarak yürütüyor DERONI Şirketi çağdaş gıda

sanayinin en iyi ve modern tesisleriyle donatılmış dört fabrikaya sahiptir

DERONI 30 yıllık deneyime sahip uzman ve teknikerlerden oluşan ekiplere ve en yeni Avrupa trendlerini takip eden genç uzmanlara sahiptir

Ürünlerini bütün dünya çapında 15’in üzerinde ülkeye ihrac ediyor (Belçika, Büyük Britanya, Almanya, Yunanistan, İsrail, İspanya, Makedonya, Kıbrıs, Romanya, Rusya, ABD, Hırvatistan ve diğerleri)

Uluslararası ticari zincirlere ve yabancı şirketlerin markalarına ‘’Private label’’ ürünler üretiyor

12 ülkede temsilcileri var

Deroni aşağıdaki sertifi kalara sahiptir:ISO 9001 : 2008 – kalite yönetim sistemiISO 22 000 : 2005 –kalite yönetimi ve gıda güvenliği sistemiIFS sertifi ka – uluslararası gıda standardı

Deroni markaları 2009 ve 2010 yılında Superbrand’ın Bulgaristan’a yönelik prestijli ödülüne ve bunun gibi birçok ödüle layık görülmüştür

37

Başarı Öyküleri

Kuruluş: 1974Şehir: PlovdivÇalışanlar: 270Ürünler: Domates sosları, salça, marinatalı sebze ve salatalar, komposto ve konserve

Filikon-97 A.Ş.

Filikon-97 A.Ş.

Filikon-97 A.Ş. Şirketi PHILICON ve FRESH adında kendisine ait tescilli markalara sahiptir

Şirket ABD, Büyük Britanya, Fransa, Polonya, Romanya, İsveç, Çin, Japonya ve Batı Afrika gibi ülkelerde Pazar pozisyonlarına sahiptir.

Filikon-97 üretim sürecinin tamamına uygulanan sürekli kontrol ve izleme aracılığıyla tüm avrupa ve uluslar arası standartlarına uygundur.

Nişan ve Ödüller Madrid’de Dünya kalite komitesi’nden “Altın Kalite yıldızı”

Uluslararası Plovdiv Fuarından altın madalyalar

Filikon-97 A.Ş. sütün tadı, içeriği ve besleyici niteliklerinin korunması konusunda en etkili olduğu düşünülen UHT (Ultra High Temperature – ultra yüksek ısı) teknolojisi ile Milky Fresh sütleri üretmektedir. Bu ürün Kuzey ve Batı Afrika pazarında çok iyi tanınıyor

La Philikon-97 è produttrice di un succo e confetture di rose senza pari

2011 yılında şirket Devin A.Ş. ile işbirliği kurarak Fresh markasının geliştirilmesi ve Bulgaristan ile Romanya pazarlarında satışı üzerinde çalışmaya başladı.

38

Özel Durum

Ülke topografi sinin büyük bir bölümü balarısı yetiştirilmesine elverişlidir

2009 yılında arı çiftliklerinin sayısı 29 244. Arıcılık sektörünün temelini çok sayıdaki küçük boylu üreticiler oluşturuyor, 150’nin üzerinde arı ailesi yetiştiren profesyonel arıcıların sayısı ise nüspeten düşük – 2009 yılında 336

2010 yılında Bulgaristan’da arı ailelerinin sayısı 560 000 civarında, elde edilen bal miktarı ise 9 529 ton

2010 yılında Bulgaristan şimdiye kadar ulaşılamayan miktar olan 7 200 ila 7 700 ton arasında, yani toplam üretiminin %70 i kadar, bal ihrac etmiştir

Asırlardır Bulgaristan en değerli yağveren gül cinsi olan damastsena gülün yetiştirmektedir

Bulgaristan dünya çapında ikinci en büyük gül yağı üreticisidir

Bulgaristan aynı zamanda dünyanın en büyük lavanta yağı üreticisidir

Uçucu yağlar

Arı Balı

Bulgaristan 2011 yılında dünyanın en büyük lavanta yağı üreticisi ve dünyanın en büyük üç gül yağı üreticisinden birisidir.

39

2010

2009

2008

54

124

56

131

60

45

23

45

20 20

43

135

Binlerce yıldan beri, yoğurt Bulgarların geleneksel besin maddesidir. Bu evsel gıda ürününün keşfi dönemin Bulgaristan topraklarında yaşayan Trak kavimlerine aittir

Sanayi koşullarında yoğurt üretimi 1960 yılında Serdika – Sofya süt fabrikasına mekanik süt pastörize prosesinin uygulanmaya alınmasıyla başlatılmıştırt

Ekonomik iyileşme ve Bulgaristan’ın AB’ye girişi, Bulgaristan’ın süt sektörüne – geleneksel süt segmanlarına olduğu gibi, gelişmekte olan süt segmanları da dahil olmak üzere - yeni yatırımların yapılmasına imkan sağlamıştır

Ortaya yeni çıkan süt ürünleri çeşitlerinin satışlarında yaşanan büyük artış süt segmanında yatırımlar için büyük olanaklar oluşturmaktadır

Süt ürünleri. Gelenek ve Yenilik

La Bulgaria è fra i primi 15 produttori di latte di bufala e di pecora nel mondo.

Bulgaristan’da Tarım ve Gıda sektörüne genel bakış

Bulgaristan’da genel süt ve süt ürünleri 2008 - 2010(Süt, ‘000 000 litre, yoğurt ve peynir, ‘000 t)

Süt Yoğurt Peynir Kaşar


40

Bulgaristan’ın Tarım ve Gıda sektörüne genel bakış

13 asır önce bu topraklara gelen kavimler yaşlanmaya karşı bir mucizevi bir şifa keşfetmiştir. Sağlık ve uzun ömür formulü nesilden nesile aktarılmıştır - yoğurdun hazırlanışı

Tarihçiler bu orijinal gıda ürününün popüler tıpta kullanıldığını uzun yıllardan beri teyit etmektedir

İlk Rus mikrobiyolog, Nobel ödülü sahibi İlya Meçnikov Paris Lui Pasteur Enstitüsü’de Bulgar malı yoğurdun insan organizması üzerindeki etkisi ili ilgili ayrıntılı bir araştırma yapmıştır.

Meçnikov, yaşlanmanın bağırsaklarda bulunan ve toksik maddeler üreten ve ateroksleroza neden olan zararlı bakterilerin etkisinden başladığını keşfetmiştir

İl bakterilerden biri zararlı bakterilere saldırır ve onları etkisiz hale getirir. Meçnikov, her gün yoğurt yiyen bulgarların uzun ömürlü olmalarının sırrını bu şekilde açıklıyor

Aynı zamanda bulgar bilim adamı Stamen Grigorov 1905 yılında, bulgar malı yoğurdun ekşimesine, çubuk ve kok şekilli bakterilerin sebep olduğunu keşfetmiştir

Bundan bir yıl sonra alman bilimci Lafar bu buluşu teyit eder, 1908 yılında ise Loersen ile Coen, bulgar süt bakterisi Lacto bacterium Bulgaricum’u bulmuşlardır

Bulgaristan yaşlanmayı geciktiren eşsiz bir sır saklıyor...

41

Başarı Öyküleri Danone Serdika

Kuruluş: 1995Şehir: Sofya Çalışanlar: 250-500Ürünler: Taze süt ürünleri üretimi

Danone Serdika

Danone, dünyanın en büyük yoğurt üreticisidir

Danone Serdika, Bulgaristan’ın taze süt tünleri pazarının mutlak lideridir

Sirket portfölyosunda 50’nin üzerinde yüksek ve devamlı kalitesi olan ürüne sahip 5 marka mevcut

Yıllar boyunca yapılan toplam yatırım miktarı 100 milyon levanın üzerindedir

Şirket aralarında Madrid Dünya Kalite Komitesi’nin “Kalite Altın Yıldız”ı ve Uluslararası Plovdiv Fuarı’ndan altın madalyalar dahil olmak üzere çok sayıda ödül kazanmıştır.

Danone Serdika, ürün dağıtımını Bulgaristan’da olduğu gibi, Yunanistan ve Akdeniz Bölgesi pazarlarına yoğunlaştırmıştır.

2010 yılında entegre edilen yeni makine ile yeni bir süreç başlatılmıştır - Tetra makina yeni nesil makina olup Tetra Top formatında ürünler üreten Bulgaristan’ın tek makinasıdır.

Danone Serdika Uluslararası Akredite Gıda Güvenliği Sertifi kasına sahip Bulgaristan’ın ilk fi rmasıdır

42

Başarı Öyküleri LB Bulgarikum

Kuruluş: 1965Şehir: SofyaÇalışanlar: 200Ürünler: Süt ürünleri, maya ve teknolojiler üretimi ve ihracatı

LB Bulgarikum

LB Bulgarikum, Bulgaristan süt sanayinin teknoloji lideridir

Şirket, Bulgar malı yoğurt ve süt ürünlerine yönelik know-how, teknoloji ve maya ihracatında öncü konumundadır

LB Bulgarikum, peynir ve kaşar peynir ihracatında da öncü konumlara sahiptir

Şirket Sofya ve Vidin’de olmak üzere iki ayrı üretim tesisine ve son 10 yıl içerisinde yeni nesil maya ve sağlıklı gıda formüllerinin geliştirildiği modern Araştırma – Geliştirme Merkezi’ne sahiptir

...şirkete ait maya ve teknolojilerle 30 yıldan beri Japonya, Almanya, İsviçre, Hollanda, Kıbrıs, Finlanda, Filipinler, Fransa ve Avusturya’da Bulgar lisanslı yoğurt üretilmektedir.

LB Bulgarikum : Bulgar süt ürünlerine ait 11 adet patent Bulgaristan’da tescilli 45 ürüne ait ticari marka 26 ülkede tescil edilmiş ticari marka 6 adet menşe ismine sahiptir

43

2008 2009 2010

108 562

130 163

113 461106 915 107 325

114 718

Et endüstrisine yönelik yüksek kaliteli hammadde

Piliç üretimi Bulgaristan hayvancılık sektörünün önemli kısmını kapsamaktadır. 2010 yılında etin yaklaşık %49’u piliç sektöründen elde edilmiştir

Bulgaristan’ın Tarım ve Gıda sektörüne bakış

Beyaz Et

Kırmızı Et

Hayvan Türleri Hayvancılık Çiftlikleri Hayvan sayısıSığır 95 570 578 840 Manda 1 030 10 100 Atçılık 92 940 112 800 Keçi 84 640 390 810 Koyun 91 860 1 418 480 Domuz 82 400 658 780 Kuşlar 185 650 17 494 550 Tavşanlar 24 970 297 200 Arı aileleri 23 970 588 590

Bulgaristan, kaz, eşek ve tavşan eti üretiminde ilk 10 ülke arasında yer almaktadır

Kırmızı ve beyaz et üretimi (2008 - 2010), tonları

Numero delle fattorie per l’allevamento del bestiame e specie di animali (2010)

Kaynak: Yıllık Tarım Raporu, 2010

44

Bulgaristan’ın Tarım ve Gıda sektörüne bakış

Bulgaristan’da et endüstrisi

Bulgaristan hayvancılık ve et ürünleri imalatında uzun yıllara dayanan geleneklere sahiptir

Yerel üreticiler salam, sucuk ve başka et ürünlerine ait bazı eşsiz tarifl ere sahiptir. Halihazırda ülke orijinal bir ürünün patentine sahiptir –Gorna Oryahovitsa sucuğu. Aynı zamanda başka 7 et ürününe ilişkin olarak AB sınırlarına yönelik ‘’Mahfuz Coğrafi İsim’’ etiketini alma sürecindedir

Modern imalat tesisleri yerel üreticilerle en titiz uluslararası ve ulusal sağlık gereksinimlere riayet etme imkanı sağlamaktadır

Et imalat sanayi, 65 kırmızı et işleme tesisi – 30 beyaz et mezbahası, 283 imalat fabrikası ve otomasyonlu et kesim fabrikalarını kapsamaktadır, yani et sanayide toplam 378 şirket faaliyet göstermektedir

2010 yılında Bulgaristan’da et üretimi aşağıdaki gibidir : Büyükbaş hayvanlardan elde edilen toplam et miktarı 19 610 ton Toplam 13 320 ton koyun eti Toplam 3 699 ton keçi eti Toplam 70 471 ton domuz eti Toplam 106 915 ton kanatlı hayvan eti

Bulgaristan Avrupa’nın en büyük kaz ciğeri üreticilerinden birisidir

45

Başarı Öyküleri Bella Bulgaristan

Bella ürünlerini 500 000 000 nüfusluk pazarlara ihraç etmektedir

Bella Bulgaristan

Bella Bulgaristan, ülkenin en büyük gıda üreticisidir ve et imalatı sanayiinde öncü konuma sahiptir

Şirket 5 adet et işleme fabrikasına sahiptir 2004 Kasım ayından itibaren tüm üretim hatları НАССР sistemi

sertifi kasıyla belgelendirilmiştir 10 000 noktya kadar direk dağıtım yapılmaktadır Bella Bulgaristan, kendi ticari yapısını kurduğu Romanya pazarında

da başarılı bir şekilde çalışmaktadır Şirket, ürünlerini dört kıtada daha 20 ülkeye ihrac etmektedir -

Türkiye, Slovenya, Moldova, Belçika, Hollanda, Malta, İtalya, İspanya, İsviçre, Dubai, Lübnan, ABD, Avustralya, İngiltere, Yunanistan vs

...Holding, 2011 yılında 1.2 milyon levalık yatırım yapmıştır. 2000 yılından buyana yatırımları 10 milyon levayı aşmıştır.

Belle Bulgaristan – 2011 yatırımcısı...

Kuruluş: 1992Şehir: PlovdivÇalışanlar: 4 000Ürünler: Et ürünleri imalatı

46

Başarı Öyküleri Ameta Holding

Kuruluş: 1995Şehir: RazgradÇalışanlar: 1000Ürünler: Piliç eti ürünleri

Ameta, Bulgaristan’ın en büyük soğutulmuş kanatlı hayvan eti tedarikçisidir

Şirket, gıda sanayi sektöründe en büyük şirketlerden birisi olup kümes hayvanları üretiminde liderdir.

Şirketin Bulgaristan’daki piliç üretimindeki pazar payı yaklaşık % 30’dur. Ameta, birinci sınıf piliç üretim kompleksi olup şirketin şu ana kadarki

büyümesini sağlayacak tüm fi ziki kaynaklara sahiptir. Ameta ana ürünlerini piyasaya ‘’Ludogorsko pile’ adı altında

sunmaktadır.

Şirket, Yunanistan ve Romanya’daki devamlı müşterilerinin yanısıra Hollanda, Fransa, Almanya ve Büyük Britanya gibi ülkelere de ihracat yapmaktadır.

Ameta, taze tanelerin teslim alınmasından taze, besleyici ve lezzetli piliç ürünlerine dönüştürülmelerine kadar gerekli olan tüm bireysel süreçler üzerinde tam denetim uygulamaktadır.

Ameta Holding

47

Başarı Öyküleri Gradus

Kuruluş: 1992Şehir: SofyaÇalışanlar: 1 100Ürünler: Piliç eti imalatı

Bulgaristan pazarının en büyük piliç eti üreticisi Şirket, kendisine ait yem fabrikası, yumurtlama tesisi, piliç aileleri

sürüsüne ait çiftlik, piliç besleme çiftliği ve piliç eti imalatı tesisine sahip olup üretim devresini tamamlamıştır

Gradus yem fabrikası, yılda 80 000 tonun üzerinde yem üretmektedir.

Yambol ve Ruse üreme sürüsü çiftlikleri yılda 42 000 000 yumurta üretmektedir.

Ruse, Çirpan, Yambol, Nova Zagora ve Haskovo’daki Gradus piliç besleme çiftliklerinde yılda 20 000 000 üzerinde piliç üretilmektedir.

Şirketin ürün portföyünde, aralarında soğutulmuş, dondurulmuş ve kullanıma hazır olmak üzere 150 ürün bulunmaktadır

Gradus 36 000 000 bir günlük piliç üretimiyle ülkenin en büyük yumurta tesisine sahiptir.

Gradus imalat fabrikasının kapasitesi satte 8 000 / yılda 40 000 ton piliç etidir

Gradus

48

2007 2008 2009 2010 2011

65,6%

31,6%

2,8%

66,4%

31,1%

2,5%

66,4%

31,1%

2,5%

66,4%

31,1%

2,5%

66,4%

31,1%

2,5%

Bulgaristan’un Tarım ve Gıda sektörüne genel bakış

Şeker mamulleri sektörü

Şeker mamulleri satışları son yılarda büyük artış kaydetmektedir

Şeker mamulleri sektörünün temel özellikleri uzun yıllık gelenek ve mamullerde mükemmel kalitedir

Son yıllarda ülkede üretim tesislerini kuran Nesstle ve Kraft Foods gibi fi rmalar tarafından sektöre önemli oranda yabancı yatırımlar yapıldı

2010 yılında şeker mamulleri satışları 41 milyon ton veya 421 milyon avro olarak değerlendirilmektedir

Şeker, ülkenin temel ihracat ürünlerinden birisidir. Bulgaristan yılda yaklaşık 140 000 ton ihraç etmektedir

Sektörün 2015 yılına kadar %45’lik bir büyüme göstermesi bekleniyor

Güneydoğu Avrupa’nın tamamında satılan Kit Kat çikolataları Bulgaristan’da üretilmektedir

Çikolata satışı

Şeker ürünleri

Sakız satışları

Şeker ve şekerleme ürünleri satışı, 2007 - 2010

Kaynak: Datamonitor, 2011

49

Zaharni Zavodi Başarı Öyküleri

Kuruluş: 1912Şehir: Gorna OryahovitsaÇalışanlar: 800Ürünler: Şeker, Şeker mamulleri ve etil alkol üretimi

Zaharni Zavodi, Bularistan’ın en büyük gıda ürünleri üretim kompleksidir

“Zaharni Zavodi” A.Ş. grubuna : şeker üretim fabrikaları, şeker mamulleri, etil alkol, matbaa, termik santral ve mekanik onarım hizmetleri fabrikası dahildir

2006 yılında şeker fabrikası Zahar EAD adında altında bağımsız şirket olarak ayrılmıştır

Ayrı üretimlerin sanayi buharı ve elektrik enerjisine duyduğu ihtiyacın defalarca artması üzerine 1960 yılında şirket bu ihtiyaçları karşılamak üzere kendisine ait termik santralini kurmuştur

1970 yılında kağıt, mukavva, polietilen, polipropilen, alüminyum folyo ve başka malzemelerden ambalaj üretiminde uzmanlaşmış fabrika kurulmuştur

Zaharni Zavodi, sert şekerleme ve lokum üretiminde Bulgar pazarında liderdir

Zaharni Zavodi

“Sladeya” markalı şeker 2003 ve 2004 yıllarında Uluslararası Plovdiv Fuarı’nda Kalite dalında altın madalya kazandı

Zaharni Zavodi A.Ş ve bağlı kuruluşlarının 2010 yılına ilişkin konsolide yıllık cirosu 54.4 milyon avrodur

50

Başarı Öyküleri

Kuruluş: 1939Şehir: SofyaÇalışanlar: 1 100Ürünler: Çikolata ve Şeker mamulleri

1994 yılında Nestle, en büyük çikolata ve şeker mamulleri üreticisi olan ŞZİ Sofya’yı satın almıştır

Nestle Bulgaristan A.Ş gıda sektöründe Bulgaristan’ın en büyük stratejik yatırımcılarından birisidir

Nestle Bulgaristan’ın ürün yelpazesi : çocuk yemekleri, mutfak ürünleri, çikolata, çikolatalı şekerleme, tatlılar, çikolatalı ve sade bisküviler, süt ürünleri, tahıllı tatlılar, evcil hayvan mamaları vs gibi ürünler içerir

Şirketin satışları 2010 yılında %2’lik bir artışla 260 milyon levaya ulaşmıştır.

Nesstle Bulgaristan A.Ş

Nestle Adil Çalışma Birliği (Fair Labor Association – FLA) ile partner olan ilk gıda üreticisidir

1994 yılından bu yana şirket sadece sabit varlıklar ve çalışanlara eğitim programlarına 80 milyon levalık yatırım yapmıştır.

Kit Kat çikolatalarının bazı değişik çeşitleri tamamen Bulgaristan’da üretilir ve dünyanın çeşitli ülkelerine ihraç edilir.

Nesstle Bulgaristan A.Ş

51

Başarı Öyküleri

Kuruluş: 1924Şehir: SvogeÇalışanlar: 600Ürünler: Çikolata ürünleri üretimi ve kahve paketlemesi

1993 yılında Kraft Foods Svoge şehrindeki çikolata fabrikasını satın alarak bulgar pazarına girmiştir

Kraft Foods Bulgaristan, dünya gıda endüstrisinde ikinci sırada yer alan Kraft Foods Inc’in şubesidir

Şirket Bulgaristan’da çikolatalı ürünler ve kahve üretiminde liderdir

Nova Brazilia, paketlenmiş kafve sektöründe Bulgaristan’da tartışmasız liderdir. Bulgaristan’da satılan her iki paket kahveden birisi Nova Brazilia’dır.

Svoge fabrikasında üretilen ürün çeşitlerinin yıllık üretim kapasitesi yaklaşık 12 bin ton üründür.

Kraft Foods Bulgaristan

Şirket, iyi bilinen ve beğenilen Nova Brazilia, Yakobs, Milka, Tobleron, Sushcard ve Svoge markalarının sahibidir

Kraft Foods Svoge fabrikasında üretilen ürünlerin yaklaşık %25’i ihracat amacıyla üretilmektedir – ana istikametler Romanya, Eski Yugoslavya Cumhuriyetleri, Türkiye ve Kuzey Amerika’dır.

Kraft Foods Bulgaristan

52

Gıda ve tarım sektörüne genel bakış

Ekmek ve ekmek ürünleri

Bulgaristan ekmek ve ekmek ürünleri piyasası oldukça parçalı haldedir

Sektör ürünlerinin %60’ı küçük ve orta ölçekli butik fi rmalar tarafından üretilmektedir

Yakın gelecekte sektörün birleştirilmesi bekleniyor Sektör güçlü bir ihracat eğilimine sahiptir

2010 yılında tahıl ekilen alanların %62,4’lük bir kısmını buğday oluşturmuştur

Dobruca (Kuzeydoğu Bulgaristan) bölgesi, Balkanların tahıl ambarı olarak bilinir

Kaynak: Yıllık Tarım Raporu, 2010, Business Monitort

Ekmek yapım ürünleri (ton) 2008 2009 2010Galeta ve diğer şekerleme ürünlerinin imalatı 10 918 10 263 10 354 Galeta ve diğer şekerleme ürünlerinin ihracatı 8 478 9 513 11 276 Bisküvi imalatı 73 236 79 473 80 636 Bisküvi ihracatı 22 208 25 363 30 914 Unlu Mamüllerin imalatı 485 766 473 959 475 597 Unlu Mamüllerin ihracatı 20 338 18 295 21 272

Coltura Ekilebilir arazi (hektar)

Ortalama verim(ton / hektar)

Üretim (ton)

2009 2010 2009 2010 2009 2010Buğday 1 247 718 1 131 565 3.19 3.62 3 976 852 4 094 597 Çavdar 9 953 10 795 1.90 1.62 18 858 17 511 Tritikale 5 958 11 010 2.89 2.67 17 227 29 443 Arpa 258 499 245 328 3.32 3.40 858 679 833 271 Yulaf 19 996 24 353 1.54 1.73 30 723 42 045 Tahıl için mısır 274 229 327 525 4.71 6.25 1 290 833 2 047 414 Pirinç 8 312 11 975 5.23 4.80 43 441 57 432

Prodotti di panifi cazione 2008 - 2010

Hububat üretimi, 2009 - 2010

53

Başarı Öyküleri

Kuruluş: 1995Şehir: SofyaÇalışanlar: 700Ürünler: Kruvasan üretim ve satışı

Chipita Bulgaristan 35 ülkede güçlü varlığı olan Yunan Chipita SA şirketinin bir parçasıdır

Şirket son 10 yıl içerisinde Bulgaristan’a 45 milyon avroluk yatırım yapmıştır

Chipita Bulgaristan, kruvasan ve ambalajlı kahvaltı ürünlerinde Bulgar pazarının %75’lik payına sahiptir

Markalar: kruvasan, rulo ve pasta 7days, ekmek dilimleri 7days Bake Rolls ve diğerleri

Chipita Bulgaristan fabrikaları ABD Fırıncılar Enstitüsü (American Institute of Baking) sertifi kaları ve Avrupalı ortakları tarafından istenilen diğer belgelere sahiptir.

Çipita Bulgaristan A.Ş

Chipita Bulgaristan şekerleme mamulleri pazarına sunduğu yeni kruvasanla, piyasada olay yarattı. Double kruvasanlari, Çipita’nın mahfuz markası olan kruvasan sevenlerini fetheden en yeni lezzetleri oluşturmaktadır.

2001 yılında Avrupa Altın Kalite Ödülü’ne (New Millennium Award) layık görülmüştür.

Çipita Bulgaristan A.Ş

54

20072006 2008 2009

128 857120 341

110 816101 434


Bulgaristan’da şarap üretimi uzun yıllara dayalı geleneklere sahiptir

2009 yılında Bulgaristan’da üzüm bağları 101 434 hektar olup, ortalama verim 4 944 kg / ha olmuştur (kırmızı üzümde 5 240 kg / ha, beyaz üzümde 4 424 kg/ha ve sofralık üzümde 5 315 kg / ha.

Bulgaristan’da toplam 710 milyon litre kapasiteli 220’den fazla şarap imalathanesi mevcut

2009 yılında ülkede 281 302 ton üzüm üretilmiştir(% 93,6 şaraplık üzüm ve %6,4 sofralık üzüm)

2009 yınında elde edilen üzümün 35 877 tonu doğrudan tüketim amaçlı iken, yaklaşık 245 425 tonu şarap ve başka şarap türevleri üretiminde kullanılmıştır.

2009 yılında 1 397 396 hektolitre şarap üretilmiştir

Bulgarlar şarapçılık alanındaki becerilerini şarap tanrısı Dionysos ile birlikte üzüm yetiştirmeye, şarap üretimine ve şarap içmeye önem veren kadim taraklardan almıştır.

Kaynak: Tarımsal rapor 2010

Toplam bağ hektar (2006-2009)

Üretilen üzüm dağılımı (2009)

Dğer ürünler 8,3%

Tüketim için üzüm 12,7%

Endüstriyel revizyon üzüm 64,1%

Diğer işlenmiş üzüm 14,9%

55

2008

2009

72 590

43 343

14 2968 945

584 1 503

Köpüklü şarap


...Bulgaristan dünyanın en büyük şarap ihracatçılarından biridir

Bulgaristan geleneksel olarak ürettiği şarabın %80-90’ını ihraç etmektedir İhraç edilen şarabın %80’den fazlası şişelenmiş şekildedir 2010 yılının ilk üç ayında şarap ihracatı 2009’un aynı dönemine göre %50’lik

artış kaydetmiştir

Halihazırda Bulgaristan dünyanın ilk 20 şarap ihracatçısından birisidir

Bulgaristan’ın şarap ihraç ettiği ana dış ticaret partnerleri Rusya, Polonya, Çek Cumhuriyeti, Slovakya ve Belarus gibi orta ve doğu Avrupa ülkeleridir. Son yıllarda bulgar şarapları Almanya, İngiltere, ABD ve başka ülkeler gibi yeni pazarlara girmektedir

Geçen asrın 70-80 yılları arasında Bulgaristan Fransa’dan sonra en dünyanın en büyük şişelenmiş şarap ihracatçısı idi.

Kaynak: Tarımsal rapor 2010

Ülkelere göre şarap ihracatı (toplam ihracattan %)

Şarap İhracatı (bin litre) (2008-2009)

Şişelenmiş Şarap

Ev yapımı şarap

Diğerleri 11,5% Almanya 1,6%Çek Cumhuriyeti 4,6%Birleşik Krallık 3,1%Rusya 49,1% Polonya 30,0%

56

Bulgaristan’da, sadece ülkeye özgü çeşitler de dahil olmak üzere, çok çeşitte şarap üretilmektedir

Konum Aroma Renk Şeker seviyesi

Asidite düzeyi

Pamid Doğu ve Güney Doğu

Meyveli, hafi f, kırsal kırmızı üretimi için siyah, hafi f sofra şarapları

18 – 24% 4-5g/dm3

Mavrud Güney Bölgesi Keyifl i meyve ve baharat aromaları

Sık, koyu yakut kırmızısı şarap üretimi için kırmızı

17 – 23% dai 6,1 ai 10,7g/dm3

Yakut Kuzey Bölgesi Nebbiolo Zengin tadı ve Syrah baharatlı biberli aroması

“Yüksek kalitede tatlı masa şarabı üretimi için mavi - siyah renk

23 - 34%

Geniş Melnik

Güneybatı “Yoğun aroma, meyveli kiraz aroması hakim, yeterli yoğunluk ve tipik baharatlı ekşilik

Kiraz rengi ile mor üreten güçlü kırmızı şaraplar

20 - 24% 6-8 g/dm3

Gamza Kuzey Bölgesi “Topraktan gelen, güçlü tanenler ile kırmızı meyveler ve aromaları ile hafi f kırmızı şaraplar

Hafi f yakut şarap üretimi için koyu mavi-siyah

19 - 22%

Dimyat Güney Bölgesi Bu üzüm, sulu, lezzetli ve vanilya bir tadi ile tazedir

Brendi / raki için düşük beyaz sofra şarabı ve kaliteli madde için yeşil

Misket Güney Bölgesi “Ahenkli tadı ve hoş aroma, kuru aksan muscat kayısı, yabani çilek ve bal

“Sarı renkte sofra şarapları üretimi için menekşe pembe - kırmızı

18 - 21% 5,4-6g/dm3

Kaynak: şirket yönetimi ile görüşmeler

Bulgaristan’ın neredeyse tamamı şarap üretimine müsaittir ve ülkede beş şarap üretim bölgesi oluşturulmuştur


57

Winery Vidin

Winery Lopushna

Maxim

a Sellars

Telish/Kastra

Rubra

Vinal

Bouquet Telish

Winery

Pleven

Rose Valley

Chateau C

opsa

“Bessa Valley” /

Enira

Maxim

a S

ellars

Winery M

edi Valley

LogodajWinery

Dam

ianitsa

Villa Vinifera Todoroff

Midalidare

EstateK

atardzhina

Dom

ain M

enada

Edoardo

Miroglio K

orten, S

anta Sarah

Sinite

skaliM

inkov B

rothers

Dom

aine B

oyar

Winery R

use Levent

Evksinograd

Winery

Varna

Via P

ontica

Winery B

urgas W

inery Han

Krum

Winery

Asenovgrad


58

Başarı Öyküleri

Kuruluş: 1991Şehir: SofyaÇalışanlar: 290Ürünler: Bulgar malı Şarap üretimi ve ihracatı

Uzun yıllara dayanan tecrübe, nesillerdir süren becerikli şarapçılar, titiz laboratuvar çalışması ve en modern üretim teknolojilerinin kullanımı

Ekonomik geçiş döneminde, “Domein Boyar,” Avrupa, Kuzey Amerika, Afrika ve Asya’da Bulgar şaraplarının en büyük ve en prestijli üreticisi ve ihracatçılarından biri oldu

Şirketin zengin portföyü muhtelif çeşit ve tarzlarda ürün yelpazesine sahip 120’nin üzerinde ürünü kapsamaktadır

2010 yılından itibaren “Santa Ana Ventures” yatırım fonu şirket sermayesinin %100’ne sahibi oldu

Domain Boyar izbeleri Sliven “Sinite Skali” Şaraphane Korten İzbesi ‘’Şumen’’ Şaraphanesi

Domain Boyar bütün dünyaya ihracat yapan en büyük Bulgar şarabı ihracatçılarından birisidir ve ürünlerinin %80’i dünya pazarlarına ihraç edilmektedir. Şirketin ana pazarları Büyük Britanya, Benelüks, Rusya, Kanada, ABD ve İskandinavya ülkeleridir.

Domein Boyar

Domain Boyar ve Sinite Skali prestijli İngiliz AC Nielsen’in “İlk 50” klasmanına girebilen tek Bulgar şaraplarıdır.

“Domaine Boyar” şarapları her yıl ulusal ve uluslararası yarışmalardan ödül kazanmaktadırlar.

Domein Boyar

59

Başarı Öyküleri

Kuruluş: 2002Şehir: Elenovo Köyü, Nova ZagoraÇalışanlar: 130Ürünler: Butik serilerde yüksek kaliteli ve sınırlanmış miktarlarda kırmızı şaraplar

İzbe, ilk üretimini Ekim 2005’te gerçekleştirmiştir Halihazırda seçkin fransız ve bulgar fi liz malzemelerinden ekili 220

hektar üzüm bağı ekilmiştir Edoardo Miroglio, Cabernet Sauvignon, Merlot, Syrah, Cabernet Franc,

Pinot Noir, Chardonnay, Muscat Ottonel, Traminer, Sauvignon Blanc, Mavrud, Rubin ve Melnik 55 gibi cinsler yetiştirmektedir

Edoardo Mirolio şarap izbesinin yıllık üretim kapasitesi 1 Milyon litre şaraptır

Bulgar ve ihracat pazarlarına sunulan 3 ana ticari marka : Edoardo Miroglio Sant’Ilia Saint Ilia Estate

‘’Eduardo Mirolio’’ Şarap İzbesi

Şimdiye kadar Edoardo Mirolio şarap izbesine yaklaşık 22 milyon avroluk yatırım yapılmıştır.

Fransa’da düzenlenen Uluslararası Mondial du Rosé ® Yarışmasının 8.’de Edoardo Miroglio şarap izbesi Spiral 2010 Rose şarabıyla Gümüş Madalya’ya layık görüldü.

‘’Eduardo Mirolio’’ Şarap İzbesi

60

20082007 2009 2010

0,9%2,2%

27,2%

69,6%

0,9%2,5%

28,5%

68,0%

0,9%3,1%

28,0%

68,0%

0,8%3,0%

28,0%

68,1%

Su ve Alkolsüz içecek...

Su ve alkolsüz içecek üretimi Bulgaristan’da iyi gelişmiş bir sektördür ve çok sayıda kaliteli üretici bulunmaktadır

Bulgaristan’da kişi başına alkolsüz içecek tüketimi Batı ve hatta orta Avrupa’nın başka ülkelerine kıyasla hala nispeten düşük seviyelerdedir

Sektörün en büyük temsilcileri ürünleri büyük ticaret zincirlerinde olduğu gibi küçük marketlerde de sunulan yerli şirketlerdir

250’den fazla mineral su kaynağı (Fransa - 64, İspanya - 89)

Su kaynaklarının kapasitesi saniyede 0,5 litreden 63 litreye kadardır. Toplam kapasite 3 100 litre / sn üzerindedir

Derinlik – 400-1 500 m Sıcaklık - 13°С - 102°С Pazarda 44 su markası bulunmaktadır tMineral suyun alkolsüz içecek

pazarındaki payı %27,5’dir

Gazlı içecekler

Meyve Suları

Buzlu çay/kahve

Enerji içecekleri ve konsantreleri

Şişelenmiş su (milyon Euro) Şişelenmiş su (milyon litre)

Şişelenmiş su satışları (2007-2010, milyon litre ve milyon Euro)


Meşrubat satışları


61

Bira...

Uzun yıllara dayanan gelenek – Bulgaristan’ın ilk bira fabrikası 1882 yılında açılmıştır

En büyük uluslararası üreticilerden 3’ü Bulgaristan pazarında yer almaktadır

Sektörde yaklaşık 10 000 kişi istihdam edilmektedir

2010 yılında sektöre yapılan yatırımlar 23 milyon avroya ulaşmıştır

2010 yılında 5,7 milyon hl bira üretilmiştir 2009 yılında 51 000 hl bira ihraç edilmiştir

Bira satışları, 2007 - 2010

Arpa Şerbetçi otu 2009 2010 2009 2010

Hasat alanı(hektar) 258 499 245 328 144 84 Ortalama verim (ton / hektar)

3,32 3,40 0,89 0,99

Üretim (ton) 858 679 833 271 129 84

Bira (milyon Euro)

Bira (Milyon Litre)



62

Başarı Öyküleri

Kuruluş: 1965Şehir: SofyaÇalışanlar: 1 300Ürünler: Alkolsüz içecek üretimi ve şişeleme

Coca-Cola Bulgaristan pazarına 1965 yılında girdi ve Bulgaristan Coca-Cola’nın o yerel Texim işletmesiyle birlikte üretime başladığı eski sosyalist ülkeler bloğunun ilk ülkesi oldu

1992 yılında, Coca-Cola Hellenic Şişeleme Şirketi Bulgaristan fabrikasını satın aldı

Şirket ülkenin en büyük alkolsüz içecek üreticisidir. Şirketin portföyü Coca Cola, Coca-Cola Light, Fanta, Sprite, Kapi,

Schweppes, Bankya, Nestea markalarını kapsar Bulgaristan’da Coca-Cola portföyündeki ürünlerini sahip olduğu 3 fabrikada

şişelemektedir – Kostinbrod, Tırgovişte, Bankya

Coca-Cola Hellenic Şişeleme Şirketi Bulgaristan

2011 sonbaharında Sofya aralarında başkentlerin de bulunduğu 14 Avrupa şehri arasında Coca-Cola Hellenic ‘in yapacağı önemli yatırım için birinci seçildi – “İnsan kaynakları” ve “Maliye” alanlarında Birleşik hizmetler merkezi.

Coca-Cola

63

Başarı Öyküleri

Kuruluş: 1992Şehir: DevinÇalışanlar: 500Ürünler: Mineral su, kaynak suyu, gazlı ve gazsız alkolsüz içecek şişeleme ve satışı

Bulgaristan’daki en büyük su şirketi Devin A.Ş., “Devin” markasıyla şişelenen mineral suyun elde edildiği

Rodoplar dağınındaki Devin şehri bölgesinde 3 ve 5 nolu sondajlara ait imtiyaz hakkına sahiptir

Devin suyunun şişelenmesi son derece yüksek kalite standartları ortamında gerçekleştirilmektedir. Standartlar her gün takip edilmektedir ve laburatuvar tarafından kaydedilmektedir ve uluslararası standart ve süreçlere uygun şekilde yerine getirilmektedir

2008 yılında Devin şişeleme fabrikasını tamamen yenileyerek, kapasitesini, saatte 45000 şişeye yükseltmiştir

İnternational”in bir parçası olan Advent Water şirketin %97.9’luk hissesini satın almıştır

2007 Ağustos ayında Devin A.Ş sermayesini arttırarak kamuya açılmıştır ve hisseleri Bulgaristan Menkul Kıymetler Borsasında satılmaya başlamıştır

Devin A.Ş

Devin mineral suyu Rodoplarda ekolojik temiz bölgede 700 merte derinlikten, 44° C sıcaklıkta kaynamaktadır.

2010 yılında Devin A.Ş “Alkolsüz içecek sanayiinde Yenilik” ödülünü kazandı.

2011 yılında Devin ile Filikon uzun vadeli sözleşme imzalamıştır. Bu sözleşmeye göre “Devin” AŞ Fresh markasının gelişmesinden ve Bulgaristan ile Romanya pazarlarında satışından sorumlu olacaktır.

Devin A.Ş

64

Başarı Öyküleri

Kuruluş: 1882Şehir: ŞumenÇalışanlar: 600Ürünler: Bira üretimi

Carlsberg Bulgaristan, 2002 yılında satın aldığı en eski bulgar bira üreticisi olan Şumensko Pivo’nun devamıdır

Şirket, bira sektöründe Bulgaristan’ın en hızlı gelişen şirketidir 2004 Eylül ayında Şumensko Pivo ile Pirinsko Pivo, kaynaklarını ve

aktifl erini Carlsberg Bulgaristan çatısı altında birleşmiştir. Karlsberg Bulgaristan 2010 yılı boyunca sürekli büyüyen, 2011 yılının

ilk iki ayı içerisinde ise Bulagr bira pazarında birinci sırada yerini alan ülkedeki tek bira şirketidir.

Carlsberg’in Bulgaristan’da sunulan markaları arasında Şumensko, Prinsko, Tuborg, Carlsberg, Holsten, Budvaizer Budvar, Betari, Somersby... gibi markalar yer alır.

Carlsberg Bulgaristan

Carlsberg Group 150’den fazla pazarda satış, Şumen ve Blagoevgrad da dahil olmak üzere 75 fabrikada üretim yapmaktadır. Bu bira fabrikaları 25 ülkeye yayılmış bir şekildedir, onlardan biri de Bulgaristan’dır.

Carlsberg Bulgaria

Carlsberg Group: Batı Avrupa’da 1 numaradır Doğu Avrupa 1 numaradır Dünya çapında 5. sıradadır

65

Başarı Öyküleri

Kuruluş: 1881Şehir: PlovdivÇalışanlar: 780Ürünler: Bira üretimi

AC Nielsen verilerine göre Kamenitsa 2011 yılının Eylül ayında %31,3’lük bir payla tekrar bulgar pazarının lideri olmuştur.

Kamenitsa “Plovdiv ve Haskovo bira fabrikalarında önemli yatırımlar gerçekleştirmiştir.2011 yılında toplam 18 milyon levalık yatırım yapılmıştır, son dört yılda ise toplam 68 milyon levalık yatırım yapılmıştır.2012 yılında planlanan yatırım miktarı yaklaşık 14 milyon levadır.

Kamenitsa Bulgaristan bira endüstrisine 1881 yılında girmiştir 1995 yılında şirket InBev tarafından, 2010 yılında ise StarBev tarafından

satın alınmıştır

Kamenitsa A.Ş

2004 yılında Kamenitsa A.Ş ilk bulgar alkolsüz bira üretimine başlamıştır, bu bira şimdiye kadar Bulgar pazarında eşi olmayan bira olmayan devam etmektedir (Kamenitsa %0).

Kamenitza

Kendi markaları: Kamenitsa – Astika – Burgasko

Lisanslı Markalar: Beck’s - Staropramen - Stella Artois

66

Başarı Öyküleri

Kuruluş: 1994Şehir: Stara ZagoraÇalışanlar: 570Ürünler: Bira üretimi ve şişelemesi

“Zagorka” A.Ş. 1902 yılında Stara Zagora’da kurulan ilk bira fabrikası ile başlayan 100 yıllık geçmişi olan biracılık geleneklerine sahiptir

“Şirket sektöründe lider, cazip bir işveren ve Bulgarlar için örnek toplayıcı bir imaj oluşturmaktadır

“Son yıllarda “Zagorka” AŞ’ nin üretimi ve satışları artmaktadır ve fi rma ilk kez olmamak kaydı ile alanında liderliğini korumaktadır.

“Zagorka” AŞ, Zagorka, Ariana, Stoliçno gibi tüm fi yat segmanlarında ve Heineken, Amstel, Starobrno ve Kaiser gibi kurumsal segmanda kazandıran ticari markalardan oluşan dengeli portföyüne sahiptir

Fabrikanın 1994 yılında özelleştirilmesinden bu yana “Zagorka” AŞ üretimin modernizasyonu ve genişletilmesine 110 milyonun avronun üzerinde yatırım yaparak Bulgaristan’ın en modern bira fabrikası haline gelmiştir

Zagorka markasını taşıyan ürünler ABD, Yunanistan, İngiltere, İspanya, Portekiz ve vb. gibi ülkelere ihraç edilmektedir.

Heineken(Zagorka)

1998 yılında, “Zagorka” AŞ. gıda ve içecek sanayi sektöründe ve Orta ve Doğu Avrupa’da biracılık şirketleri atasında uluslararası standart ISO 9002 sertifi kasına sahip olan ilk biracılık işletmesi olmuştur.

İlk bira müzesi olan “Zagorka Dünyası” Bulgaristan’da Kültür Bakanlığı tarafından sertifi kalı ilk bira müzesidır.

Heineken (Zagorka)

67

Başarı Öyküleri

Bulgaristan’daki toprağın %90’ı bio tarım için elverişlidir. Bulgaristan’da GDO’lu ürünlerin üretimi yasaktır Son yıllarda Bulgaristan’da organik ve bio gıda ve ürünlerin arzında

olduğu gibi talebinde de önemli ölçüde artış görülmektedir İç pazarda bio ürün yelpazesi son bir yıl içerisinde 1 400’den 2 600’dan

fazla ürüne yükselmiştir

Bulgaristan’da üretilen organik ürünler süt ürünleri, bal, şifalı ot ve çay, taze ve konserve sebze, baharat, kuruyemiş kapsamaktadır

Yerli üretimin %90’ından fazlası Almanya, İsviçre, Fransa ve Hollanda’ya ihraç edilmektedir

Bulgaristan’ın 2013 yılına ülkede satılan gıda ürünlerinin en az %3’ünün organik kökenli olacağını garantilemek zorundadır

Organik Avrupa (Organic Europe) örgütüne göre, 2004 yılında Bulgaristan’daki sertifi kalı organik üretim sadece yaklaşık 12 000 hektar kapsamaktadır. 2007 yılının başında Avrupa Birliği ortak tarım politikası tarafından getirilen kısıtlamaya göre, bu rakamın önemli ölçüde artması gerekmektedir

Uygun agro - ekolojik koşulların, uygun yasal çerçeve, teknolojik beceri ve sürdürlebilir kalkınmaya bağlılığın birleşimi Bulgaristan’ı en zorlu pazarlara uygun çeşitli ürünleri ile güvenilir bir üretici haline getirmektedir.

Organik bio üretim. Doğa ile uyum

Organik bio üretim

2010 yılı içerisinde Bulgaristan’daki organik çiftlik sayısı %75 artmıştır

InvestBulgaria Agency 31 Aksakov Street

Sofi a 1000, Bulgaria

Tel.: +359 2 985-5500

Fax: +359 2 980-1320

E-mail: [email protected]

www.investbg.government.bg

Investing in your futureEUROPEAN UNION

European Regional Development Fund

OP “Development of the Competitivenessof the Bulgarian Economy” 2007-2013

Project “Promoting the advantages of investing in Bulgaria” BG 161PO003-4.1.01-0001-C0001, with benefi ciary InvestBulgaria Agency, has been implemented with the fi nancial support of the European Union through the European Fund for Regional Development and the national budget of the Republic of Bulgaria.

bulgaristan’da tarimcilik ve gida · bulgaristan, 2011 yılında dünyanın en büyük lavanta...

Documents