ta je buka?

BUKAta je buka?Ne postoji jedinstvena fizika razlika izmeu zvuka i buke. Nemogue je definisati buku na osnovu fizikih parametara zvuka.

Buka se esto definie kao ujna akustina energija koja negativno utie ili moe uticati na zdravlje ljudi i njihovo fiziko, mentalno i drutveno dobro.2Historija bukeU 7. vijeku pr.n.e. su dati prvi pisani zakoni o buci u Rimskoj imperiji.Egipatski zapisi iz prve godine pr.n.e. (okolina Nila) govore o negativnom uticaju buke po ljudski organizam.Robert Koh je iskazao misao da e doi dan kada e buka postati jedan od velikih neprijatelja ovjeka, tako da e se boriti s njom, kao nekada sa kugom ili kolerom. Smatra se da fetus vec od 27.nedelje reaguje na akustine stimulanse.

Fizike karakteristike zvuka Zvuk nastaje periodinim mehanikim kretanjem elastinih vrstih tijela, tenosti i gasova. Prenoenje zvuka se vri zvunim talasima u vidu naizmjeninih promjena vazdunog pritiska, a organom sluha se prima kao zvuni osjeaj.

Svaka zvuna pojava koja izaziva neprijatan subjektivni osjeaj kod ovjeka moe se nazvati bukom. Brzina prostiranja kroz vazduh je 332m/s.

4ovjeije uho je osjetljivo na zvune talase ija je frekvencija izmeu 16 i 20 000 Hz. Maksimalna ujnost se nalazi u opsegu 500 i 4000 Hz.

Oblast ispod 16Hz pripada podruju infrazvuka (vibracija), a iznad 20 000 Hz je oblast ultrazvuka.

Jaina zvuka se mjeri standardnom zvunom mjerom koja se izraava u decibelima (dB) ali sa razliitim skalama zavisno od frekvencije.

Vrste i intenzitet zvuka u okruenju veoma su promjenljive veliine.

Intenzitet nekih tipinih zvukova iz okruenja dati su na slijedeoj slici:

Izvori bukePrema porijeklu postoje dvije vrste buke:

Buka prirodnih izvora (grmljavina, zavijanje vjetra)Buka svega onoga to je ovjek stvorio.

Buka u urbanim sredinama potie iz radne i ivotne sredine.Za buku u ivotnoj sredini koristi se termin komunalna buka koja u 80% sluajeva potie od saobraaja, industrije, domainstava.U industriji se buka stvara u radu pneumatskog alata, presa, motora, kompresora, starih i nedovoljno izolovanih maina i dr.Industrijska buka je diskontinuiranog karaktera i moe da se prenosi na naselje,uticaj vjetra je favorizirajui momenat.Vrste bukePREMA VREMENSKOM TOKUPREMA TETNOM DJELOVANJUPrema vremenskom toku moe biti:Nepromjenljiva buka-sa malim kolebanjima nivoa (do 5 dB)Promjenljiva buka-sa veim kolebanjima nivoa(vie od 5 dB)Isprekidana buka-je ona koja se vie puta prekida u vremenu od 1s.Impulsivna buka-je ona kod koje se pojavljuje jedan ili vie brzorastuih vrhova,ije je vrijeme trajanja manje od 1s.Pojedinani vrhovi buke-je buka iji se nivo jednom ili vie puta kratkotrajno jasno podie iznad postojeeg nivoa.

Prema tetnom djelovanju:Buka I stepena se kree od 25-60 dB. Ne bi trebalo da ima bilo kakvo tetno djelovanje.Moe da ometa intelektualni rad i koncentraciju.Buka II stepena se kree od 60-85 dB. Moe da dovede do oteenja sluha i drugih poremeaja.Buka III stepena prelazi granicu 90 dB. Dovodi kod veeg broja ljudi do oteenja sluha.ZASTUPLJENOST BUKE U IVOTNOJ SREDINI U PROCENTIMA

- gradska buka 84%- saobraajna buka 80%- eljezniki saobraaj(buka) 4%-graevinska i industrijska buka 7%-ostalo 1%

Zdravstveni efekti bukeLjudsko uho je veoma sloen organ-instrument.Ono prima irok spektar zvukova koji pored fizikog djelovanja imaju esto neprimjetan i psihofiziki i fizioloki efekat. Negativni psiholoki efekti se posebno manifestuju ukoliko je osoba izloena buci u duem vremenskom periodu.

Radnici koji rade u bunoj sredini na kraju radnog dana imaju osjeaj gubitka sluha koji najee ne znai oteenje slunog organa jer se nakon par sati sluna sposobnost vraa u normalu. esto se ovakvi osjeaji stvaraju na kraju koncerata kod slualaca.Zvuk moe uticati i na:Zvuk utie i na druge tjelesne funkcije ukljuujui prije svega kardiovaskularni sistem (aritmije u radu srca,poveanje krvnog pritiska) i funkcionisanja organa vida.

Buka je esto uzrok glavobolja i iritirajuih psiholokih stanja. Posebno su opasna zvuna adaptivna stanja organizma, kada se prividno recipijent privikava na zvuk a objektivno on i dalje negativno utie na funkcionisanje njegovog organizma,posebno psiholokog stanja.

Zatitne mjere protiv tetnog dejstva bukeKontrola zvuka je mogue postii na slijedee naine:

- redukovanjem izvora buke,- umanjenjem zvunog izvora,- zatitom recipijenata.

Radnike u industriji koji su izloeni buci neophodno je opremiti sa opremom protiv buke .Pri izboru opreme nivoa zatite vrlo je vano omoguiti radnicima da mogu da registruju mogue znakove opasnosti i obavjetavanja u toku radnih aktivnosti.

Urbani nivoi buke koji najee potiu od saobraajnih sredstava reguliu se na nivou urbane sredine i drave .

Buka u domainstvu se mijenja u razliitim periodima dana,ona esto zavisi i od poloaja stambenog prostora u odnosu na vee izvore buke(saobraajnice,industrijske objekte).U zajednikim stambenim objektima neophodna je saradnja stanara i potovanje definisanih pravila ponaanja.

Line mjere zatite:AntifoniFabriki antifonititnici (mufoniKacigeAdministrativne mjere smanjivanje ekspozicije radnika skraivanjem radnog vremena,rotacija radnika na radnim mjestima ili pozicioniranje bunih strojeva na mjesta gdje radi manje radnika.Medicinske mjere - pregled sluha radnika pri zasnivanju radnog odnosa,redovni sistematski pregledi i poduzimanje odgovarajuih mjera u sluaju oteenja uha.Suzbijanje buke u naseljima urbanistike mjere,akustina izolacija stambenih i javnih zgrada,koritenje najmanje bunih saobraajnih sredstava,zatita stambenih regiona pomou parkova i odgoj stanovnitva s ciljem smanjivanja buke.Karte bukeKarte buke se definiraju kao prikazi postojeih i predvienih razina imisija buke na svim mjestima unutar promatranog podruja, ovisno o jednom odreenom ili svim izvorima buke.

Na stratekim kartama buke moraju biti prikazane razine buke u saglasnosti sa harmoniziranim indikatorima buke preko ukupnog broja stanovnika i stanova izloenih buci odreene razine.

Osnovni cilj jeste postaviti sustav upravljanja bukom okolia radi smanjivanja tetnog uticaja previsokih razina buke okolia na ljude.

Meunarodni dan zatite od buke 20.aprilMeunarodni dan zatite od buke, koji se obiljeava 20. aprila, ima za cilj upozoriti na vanost svakodnevne zatite od buke kako bi se ouvalo zdravlje ljudi. Izloenost neeljenoj buci moe uzrokovati stres i negativno uticati na svakodnevne aktivnosti i kvalitetu ivota.Iako postoje individualne razlike u reakcijama na prekomjeran zvuni podraaj, ovisno o razini i frekvenciji buke, kao i vremenu izloenosti, oteenja koja nastaju mogu biti privremena i trajna.

27Posljedice djelovanja buke na ljude mogu se podijeliti na :1. NAGLUHOST I GLUHOA Oteenja sluha bukom su najee profesionalna i nastaju u kontinuiranoj izloenosti buci iznad 90 dB .2. NEUROVEGETATIVNE REAKCIJE (hipertenzija, endokrinoloki i poremeaji metabolizma)3. UMOR I PSIHIKE REAKCIJE (razdraljivost, smanjenje koncentracije, ometanje sna)4. SMANJNJE RADNE I IVOTNE SPOSOBNOSTI

Doputene razine vanjske i unutarnje buke okolia propisane su Zakonom o zatiti od buke.

ZAKLJUAKZagaenje bukom nastaje kada se uho izloi jaini zvuka koja je uznemirujua, stresna ili oteuje ui. Iako je zvuk sastavni dio prirode, jedino u posljednjem stoljeu kada svijet postaje vie urban, zvuk postaje u jednu ruku opasan stvarajui industrijsku ili kroninu buku.

U divljini, prosjena jaina buke je ok 35 decibela, govor je jaine 65-70 decibela dok teki promet proizvodi 90 decibela. Oko 140 decibela postaje bolno za uho, ali gluhoa ili neke posljedice za uho se mogu desiti i na manjim veliinama decibela.

Najvea zagaenost bukom dolazi od tehnikih ureaja, posebno automobila, kamiona i aviona. Nakon njih slijede graevinski ureaji, kao i maine u tvornicama koje mogu biti opasno glasne. Naravno ne smijemo zaboraviti ni preglasnu muziku, koja na koncertima ili slualicama moe predstavljati potencijalnu opasnost za vae uho. ak i valovi mora i oceana proizvode buku, pa i tankeri i brodovi koji plove po njima, a njihov broj je u stalnom porastu.

Najei zdravstveni problem koji buka proizvodi je naravno gubljenje sluha ili gluhoa. Uho se sastoji od jedinstvenog mehanizma unutar sebe koje se zove bubnji, kojem je svrha da pretvara frekvencije koje uje izvana u za mozak prepoznatljive oblike. teta koju nanesemo uhu ili njegovim djelovima moe biti kratkotrajna, ali stalnim ponavljanjem istog teta postaje trajna.