buhar kazanlari elemanlari

7/29/2019 Buhar kazanlari elemanlari

1/25

ETM NOTLARI 15Buhar Kazanlar Elemanlar

Sayfa - 1

BUHAR KAZANI ELEMANLARI

Buhar kazan zerinde emniyet ve kontrol amacyla belirli elemanlarn bulunmas gerekir. Sekil 1 de

ematik olarak buhar kazan zerindeki kontrol ve emniyet elemanlar gsterilmitir. Bu elemanlarn hangilerinin

hangi sayda kullanlaca kazann iletme biimine baldr. Alman TRD 601, 602 ve 604 standartlar iletme

biimlerin,

1- Srekli Gzetimli letme

2- Snrl Gzetimli letme

3- Srekli Gzetim Gerektirmeyen letme

olarak ayrmtr. Bu iletme biimlerinde bulunmas gerekli eleman cinsleri ve saylar aada ifade edilmitir.

Srekli Gzetim Altndaki letmede:

Otomatik su besleme cihaz ve brlre kumanda eden dk seviye alarm ( bu kontroller ok seviyeli tek

elektrot ve buna bal seviye alteri ve sevile kontrolnden kumanda alr ), srekli st blf kontrol, kesintili alt blf

kontrol, iki adet presostat ( iletme ve emniyet presostatlar ), iki adet manometre, su seviye gstergesi, iki adet

emniyet valf, besleme suyu giriinde ek valf. Snrl gzetimli iletmede, otomatik su besleme ve brlr

kumanda eden seviye alarm ayr ayr iki elektrotundan beslenir.24 saat gzetimsiz iletmede otomatik su besleme ve brlr kumanda eden sevile alarm ayr ayr iki

seviye elektrotundan beslenir. Bunlardan biri tek kanall dieri iki kanalldr. Ayrca bu kontroller kendinden

gstergelidir ve otomatik su besleme sadece alter olarak pompaya deil, ayn zamanda oransal alan motorlu

vanaya kumanda eder. lave olarak emniyet termostat, ya dedektr bulunur.

ekil 1


2/25


Sayfa - 2

1- Kazan Otomatik Seviye Kontrol Sistemleri

Modern kazanlarda, gelien teknolojiye paralel olarak seviye kontrol ve kazan suyunun beslenmesi

hassas ve emniyetli birekilde duyarga sistemleri yardm ile gerekletirilmektedir.

Kazanda Su Seviyesi

Kazanda, buhar retimi esnasnda kesin bir su seviyesinin okunmas, klasik su seviye gstergesi ile

mmkn deildir.

Buhar retildii anda su seviyesinin okunmas, klasik su seviye gstergesi ile mmkn deildir.

Buhar retildii anda su seviyesi buhar su karm baloncuklardan olumakta ve su seviyesi

alglanamamaktadr. Kazan dndan izlenen su seviyesi kazan ierisindeki gerek su seviyesinden daha

dk olarak okunmaktadr. Bunun nedeni ise kazan dndaki su seviye gstergesindeki suyun

younluunun daha yksek olmasdr.

ekil 2

Gerek su seviyesi ile d gstergeden okunan su seviyesi arasndaki farka etki eden faktrler:

1-Kazan buhar kapasitesi

2- Kazan d seviye gstergesinin kazana gre ykseklii

3- Kazan suyunun kimyasal zellii

4- Kazan gvdesinin bykl

5- Duyarga muhafaza borusunun su seviyesinin altndaki uzunluuGerek besi pompasnn altrlmas, gerekse dk ve yksek su seviyelerinin kontrolnn hassas bir

ekilde yaplabilmesi ancak kazan ierisine daldrlarak grev yapan seviye kontrol duyargalar ile mmkndr.

Bu tr sistemlerin avantajlar:

1- lme duyargalar, kazan ierisinde bulunmalar nedeniyle gerek seviyeyi okurlar.

2- Kendi kendini test eden seviye duyargalar, sistemin her gn test edilme zorunluluunu ortadan

kaldrr.

3- Bu duyargalarn sistemleri hareket eden elemanlardan olumamas nedeniyle gvenlidir ve bakma

ihtiya gstermezler.


3/25


Sayfa - 3

Seviye Kontrol Sistemleri

Kazan veya tanklarda seviyenin kontrol edilmesi farkl prensiplerle alan duyargalar yardm ile

gerekletirilir.

a- letkenlik Duyargalar

alma Prensibi: Duyarga, temasta olduu ortamn elektrik iletkenliine gre suyun seviyesini belirler.

ekil 3

Kapasitans Duyargalar

alma Prensibi: Duyarga, temasta olduu svnn miktar ile orantl olarak bir elektrik sinyali verir.

ekil 4


4/25


Sayfa - 4

2- Buhar Kazanlarnda Su Besleme Devresi

a- Su Besleme Devresi

Su besleme devresi ekil 47a ve 47b de gsterilmitir. Burada buhar hatlar grlmemektedir. ekil 47b

de grlen yksek basnl besi suyu devresinde buharl besi suyu stcs vardr. Yksek basnl kazanlarda,

kazandaki su s

cakl

yksektir. Besi suyu

s

t

lmadan degazrden geldii s

cakl

kta ( 103 C mertebesinde )kazana beslenirse sl ok oluabilir. Bu durumda ekonomizrsz yksek basnl sistemlerde besi suyu stclar

kullanlr. Sistemdeki btn kondensler kondens deposunda toplanr. Buruda eksik varsa, otomatik olarak taze su

takviyesi yaplr. Kondens deposuna taze su beslenmesi seviye kontrol cihaz tarafndan, taze su besi

pompalarnn altrlmasyla gerekleir.

Kondens deposundan alnan su degazr pompalaryla termik degazre baslr. Termik degazr besi

suyu iindeki gazlarn giderilmesi amacyla kullanlr. Suyun iinde erimi olarak bulunan gazlar, zellikle oksijen,

ok koroziftir. Sudan ayrlmadan kazana gnderilirse kazanda aa karak kazan yzeyleri ve buhar borularnda

hzl bir korozyona neden olur. Termik degazrde gazlarn sudan ayrlmas suyun stlmasyla salanr. Suyun

scakl 103 C mertebelerine kadar ktnda su zerindeki gazlarn pratik olarak tamam sudan ayrlr.

Suyun stlmas iin sistemde retilen buhardan yararlanlr. Gerekli buharn basnc dktr bu

nedenler degazrde taze buhar yerine blften veya basnl kondensten geri kazanlan buhar kullanlabilir.

Degazre gelen su bir n stcda stlarak tanka girebilir. Bu n stc s tasarrufu iin kullanlr.

Degazrden dar atlan rk buhar ve gazlarn ssndan yaralanmay amalar.

Her kazan iin ayr bir kazan besi pompas kullanlmaldr ve yine yedekli olmaldr. Pompa basnc

kazann buhar basncna baldr. Bu basntan biraz yksek olmaldr. Pompa debisi ise, kazan buhar

kapasitesine baldr. Pompa alt says fazla olmamaldr. ok byk pompa seildiinde alt says artar. Bu

mr ve elektrik tketimi asndan uygun deildir. ( Bkz. ekil 5 )

ekil 5


5/25


Sayfa - 5

Kazan Besi Suyu Istma Eanjr

Buhar kazann sl oklardan korumak iin kullanlr.

a. Ak buhar kullanlan sistemlerde kondens deposundaki su scakl dk olaca iin, kazana

giren su stlmaldr.

b. Degazrlerin knda su scakl 102 105 C mertebesindedir. Eer sistemde 6 numaral

Fuel oil kullanlyor ise, dk basnl degazr kna bir eanjr koymak ve kazana giren su

scakln 130 C ye karmak kazan mrn artracaktr.

c. Yksek basnl sistemlerde ise, termik degazr kndaki su scakl ile kazan su scakl

arasndaki fark ok fazla olduu iin, kazanda termal gerilmeler fazla olabilir. 6 bar ve daha yksek

basnl sistemlerde kazan besi suyu stma eanjr kullanlmas tavsiye edilir.

d. 10 bar ve daha yksek basnl sistemlerde ise, ekonomizr yoksa, eanjr mutlaka kullanlmaldr.

Not: Bu konunun kazan imalatsna danlarak kararlatrlmas ( kazan konstrksiyonuna bal bir

durum sz konusu olduu iin ) daha doru olacaktr. Kullanlacak yakt cinsi de mutlaka

belirtilmelidir.

b- Besi Suyu Ve Besi Suyu Hatt Elemanlar

Bir kazann mr, iletme verimi ve rettii buharn safl, kazann imalat kalitesinden ok bunun iine

konan suyun safl ile doru orantldr. Bu nedenle buhar kazan besi suyunun hazrlanmasnda ok bilgili

hareket edilmesi ve besi suyunun hazrlanmas iin gerekli cihazlarn ok titizlikle seilmesi ve daha sonra

bunlarn gene ayn titizlik ile iletilmesi gerekir. ncelikle buhar tesislerinde mmkn olduu kadar kondens geri

dndrlerek taze su beslemesi minimuma indirilmelidir.

Kalitesiz bir besi suyu ile ie balandnda bir taraftan fazlaca kimyasal kullanlr, dier taraftan bolca

yaplan blfler ile kazan iindeki snn bir ksm atlm olur, iletme verimi der, ayrca kazan kimyasallarnn bir

ksm da atlm olur.

lkemizde kullanlan besi sularnda en ok rastlanan ve sorunlara neden olan parametreler aadaki

gibidir:

a) Sertlik: Suyun ierisinde bulunan kalsiyum ve magnezyum iyonlarndan meydana gelir. Geici ve

kalc sertlik olarak iki eittir. Toplam sertlik bu ikisinin toplamna eittir. Geici sertlik (

karbonat sertlii ), kazanda suyun stlmas ile kalsiyum karbonat keltisi halinde metal yzeylerde

birikir ve kr tabir edilen kire tabakasn meydana getirir. Sert besi sularnn yumuatlmas,

gnmzde otomatik rejenerasyonlu, katyonik reineli, iyon deitirici Yumuatma cihazlar ile

yaplr ve besi suyu sertlik derecesi 1 FSB ( Frans z sertlik derecesi ) altna ekilir. Tuzlu sondaj

sular ( klorr oran 1000 mg/ lt nin zerinde ) bu yntemle yumuatlamazlar.

b) Erimi Gazlar: Ancak sadece yumuatlm su, kazanlar iin yeterli deildir. Besi suyu ierisinde

bulunan Oksijen 0,02 mg/ lt nin zerinde bulunduu zaman kazanda korozyona neden

olmaktadr. Besi suyu ierisinde bulunan Oksijen ve CO2 gibi znm gazlarn buhar kazanna

girmeden nce giderilmesinde Termik degazr kullan lmas ok faydal bir yntemdir. Besi

suyunun, yumuatclardan sonra degazr kullanlmayan dk basnl buhar kazanlarnda,

polifosfat yatakl filtreden geirilmesi korozyonu nleme asndan son derece yararldr.

c) Alkalinite: Suyun ierisinde bulunan karbonat ve bikarbonatlardan meydana gelir. Suyun kuvvetli

asitleri ntrleme kabiliyetine o suyun alkalilii denir. Kazan ierisinde msaade edilen azami toplam

( MO ) alkalinite deeri 900 mg/ lt dir. Blfn azaltlmas istendiinde, besi suyundaki MO alkalinitesi

90 mg/ lt ye kadar debilir. Alkalinitenin drlmesi Dealkalizer vastasyla yaplr. Buhar

kazan ve jeneratrlerde kullanlan dealkalizerler, kostik soda takviyeli klorr le rejene edilen zel

anyonik reineyle alrlar.


6/25


Sayfa - 6

Bir dier giderim metodu RO ( Reverse Osmosis ) uygulamasdr.

d) pH: Kazan iletmeciliinde en fazla kullanlan faktrlerden biridir; besi suyu ve blfde devaml

llmesi gerekir. pH su ierisindeki hidrojen iyonlar konsantrasyonunu gsterir. 7 nin altndaki

deerlerde su asit karakterli, 7 nin stndeki deerlerde ise baz karakterli olur. Asit karakterli sular

hibir zaman kazan verilmez, bunlarn pH nn 9 10 civarna karlarak kazan verilmeleri gerekir.

pH ykseltiminde sud kostikli ( NaOH ) maddeler kullanlr. pH n ok yksek olmas da istenmez,

11 in zerindeki deerler kazan salarnn gevreklemesine ve atlaklara neden olurlar.

e) Silika: Su yumuatma ve dealkalinizasyon ilemlerinde giderilemeyen, buhar kazanlarnda yksek

olmas istenmeyen ( Kazan iinde azami msaade edilen limit 150 mg/ lt ) bir di er mineral Silikat

tr. Yksek basnl buhar kazanlar, boru yzeylerinde ve trbin arklarnda cam benzeri yzeyler

oluturur, temizlenmesi ok zordur. Silikann getirecei sakncalarn meydana gelmemesi iin

genellikle besi suyundaki silika miktar sudaki geici sertliin 3 katndan az olmaldr. Kazan

suyunda silika orannn azaltlmas iin blf yaplr. Besi suyundaki silikann giderilmesinde

Deiyonizasyon veya Ters Osmos artm yntemleri kullanlr.

f) letkenlik: Suyun elektrik iletme kabiliyetidir. ok kullanlan l birimi s/ cm dir. Saf su iinde 100

mg/ lt NaCI tuz eritildiinde bu suyun iletkenlii s/ cm deerindedir. letkenlik suyun iindeki tuzorann vermesi asndan nemli bir parametredir. Suyun iindeki toplam eriyik miktar (mg/ lt)

oaldka iletkenlik ykselir.

Alak veya orta basnl bir buhar kazan iin hazrlanacak besi suyunda msaade edilen en yksek

deerler aadaki gibidir.

Toplam Sertlik: 0,1 FSB sertliinden az

Ya Miktar: 2 mg/ lt den az

Oksijen: 0,05 mg/ lt den az

Toplam Demir: 0,05 mg/ lt den az

Toplam Karbondioksit: 20 mg/ lt den az

Silikat SiO2: Olabildiince dk

pH deeri: 7,0 9,5 aras

Alkalinite: Dk

Buna karlk, buhar kazan iindeki suda msaade edilen deerler ( Kazan iinde kazan

kimyasallar kullanld kabul edilmi ) aadaki gibidir:

Toplam Sertlik: 0,0 Fr

letkenlik: En ok 6000 micro siemens/ cm ( baz literatr 8000 deerini tolere ediyor )

pH: 9,5 11,5

Silikat: En ok 150 mg/ lt

Toplam Demir ( Fe ): 10 mg/ lt

Klorr: Mmkn olduu kadar dk

znm Oksijen: 0 ( Termik degazrde oksijenin ou alnr. Bakiye ise oksijen tketen

kimyasallarla yok edilir ).

b- Kum Filtresi

Taze su ehir ebekesinden veya kuyudan karlanr. Hattn balangcnda sistem iin bir su deposu

oluturulmas tavsiye edilir. Bu depo bykl sistem su sarfiyat ile ilgilidir.

Besi suyu nce kum filtresinden geirilerek amur ve dier asl maddelerden arndrlmaldr. Filtrede su

hz 10 m/ h seilerek tankn ap belirlenebilir. Genellikle bunlarn kataloglardan seiminde su debisi yeterli

olmaktadr.

Besi suyu debisi kaybedilen buhar debisinden ziyade kazan ve sistemin ilk doldurulu sresiyle belirlenir.


7/25


On Off Sistemleri:

Bu tr sistemlerde kazan su seviyesi ayar edilen seviyenin altna indii zaman besi suyu pompas alr

ve kazan su dolmaya balar. Su seviyesi ayar edilen st seviyeye ulat zaman pompa durur. On Off seviye

kontrol, kontroller ile iletkenlik probu veya kapasitans probu ile yaplr.

Pompa alt zaman kazan ierisine daha dk scaklkta byk bir su ktlesi girer, buhar retimi ve

kazan basnc der. Pompa durduu zaman basn ve buhar retim miktar artar ve dolays ile brlrn

ateleme miktar der. Bu alma ekli kazan verimliliini ve mrn azaltr. On Off kontrol sistemleri, kazan

basncndaki ve buhar debisindeki belli miktardaki dalgalanmalarn kabul edilebildii uygulamalarda ve yedek

buhar kazanlarnda kullanlr.

Sistemin zellikleri:

a) Avantajlar

- Basit ve uygulamas kolay

- Ucuz

- Dk kapasiteli kazan veya yedekkazanlara uygun

b) Dezavantajlar

- Her kazana ayr bir besi pompas gerekir.

- Pompann sk sk devreye girip kmas

sonucunda fazla anma meydana gelir,

mr ksaltr.

- Buhar nem orannn yksek olmas. ekil 6

letkenlik Duyargalar:

Bu sistemde tek gvde zerinde veya drt adet duyarga bulunmaktad r. Bu duyargalarn boylar,

montaj esnasnda istenilen su seviyesine gre kesilerek pompann duraca ve alaca seviyeler tespit edilir.

Sayfa - 7


8/25


Sayfa - 8

ekil 7

ekil 8

Oransal Sistemler ( Modulating ):

Bu tr sistemlerde buhar reteme orannda den su seviyesi, oransal kontroll bir vana yarm ile

takviye edilir.

Kazana giren su miktar daha az olduundan buhar retim miktar ve kazan basncndan dalgalanmalar

olmaz. Oransal kontrol, buhar kazannn sabit bir basnta sabit debi vermesini salar. Bu sistemde besi pompas

srekli alr, kullanlmayan su bir by pass hatt ile besi suyu tankna geri dndrlr.

Sistemin zellikleri:

a) Avantajlar

- Sabit buhar debisi ve sabit basn

- Brlrn verimli almas

- Kazan gvdesinde daha az sl gerileler

- Buhar nem oran dk

- Merkezi bir besi pompa istasyonu imkan

- Pompa ve brlrde daha az anma ve uzun

mr

c) Dezavantajlar

- Daha pahal

- Pompann srekli almas

- Yedek kazanlar iin uygun olmamas ekil 9


9/25


Sayfa - 9

ekil 10

ekil 11


10/25


Sayfa - 10

3- Presostatlar

Presostatlar kazan zerinde iki adet olmaldr. Bunlardan birincisi limit presostat olup ayarlanan deerde

brlr durdur. Dieri ise basn ayar presostad olup, brlr cinsine gre oransal veya on off kontroll olabilir.

ki kademeli brlr kullanlmas halinde adet presostat olacaktr. Presostatlarn ayar aadaki gibi yaplr.

rnein kazan 8 at max. iletme basncnda alacak ise, limit presostat 8,5 at ye ayarlanmal, diferans -0,2

olmaldr. Yani cihaz 8,3 8,5 arasnda kontrol edilmelidir. letme presostad ise 8 at ye ayarlanmal diferans

0,5 olmal, yani 7,5 8 at arasnda almaldr. Bu rnekte emniyet valfi ise 8,8 at de aacak ekilde

ayarlanmaldr.

Presostat seiminde dikkat edilecek ok nemli bir nokta presostat ayar bas ncnn, presostat alma

aralnn ortasnda bir yerde olmasdr. rnein 8 at basnc kontrol edecek bir presostat iin 0 10 at

gstergeli bir presostat semek yerine 0 15 at presostat kullanmak daha gvencelidir. nk presostatlarn

orta noktalarnda alma hassasiyeti daha fazladr. Presostat ile kazan arasnda kesinlikle vana bulunmamaldr.

Presostat tipleri aada verilmitir.

0 1 at0 5 at

0 10 at

0 15 at

0 20 at

0 40 at

Presostat seiminde diferansn alma basncnn % 10 undan byk olmamas tercih edilir.


11/25


Sayfa - 11

4- Kazan Otomatik Blf Sistemleri

Kazan ierisinde bulunan su tamamen saf deildir. Kimyasal ileme urayan ham su kat partikller

ierir. Bu kat maddeler gerek erimi, gerekse sspansiyon halinde bulunurlar.

Kazan buhar rettiinde, suyun ierisindeki maddelerin younluu giderek artar ve bu maddeler:

- Kazan s transfer yzeyinde birikir ve bir tabaka oluturarak

a) Is Transferini engeller

b) Sistemin mrn ksaltr

- Su yzeyinde kpk eklinde birikir ve buhar ile tanarak:

a) Kontrol cihazlarnn arzalanmasna

b) Is eanjr yzeylerinde birikim yapmasna

c) Kondenstoplarn tkanarak arzalanmasna neden olur

ekil 12

Kazan ierisinde bulunan kat maddeler sspansiyon veya erimi halinde bulunurlar.

Sspansiyon halinde bulunan maddeler ker ve kazan dibinde birikir. Bu maddelerin kazandan tahliyesi

KAZAN ALT BLF ile yaplr.

Erimi halde bulunan maddelerin tamamen alnmas mmkn deildir. Ancak, bir miktar kazan suyu

dar alnarak younluu drlr. Bu ilem ideal olarak OTOMATK ST BLF sistemleri ile gerekletirilir.

Doru seilmi KAZAN BLF SSTEMLER ile:

- Enerji Tasarrufu

- Kazan Verimlilii

- Uzun Kazan mr salanr.


12/25


Sayfa - 12

Blf Sistemleri

Kazan st blf sistemleri farklekilde gerekletirilebilir.

a) Manuel blf sistemleri

Bu sistemde blf vanas belli aralklarda manuel olarak alarak kazan suyu blf edilir. Bu sistemde

enerji kayb fazladr.

b) Devaml blf sistemi

En basit ekli ile devaml ak olan bir ine vanadr. Bu sistemin mahzuru ak azaltmak iin

vanann siti supaba ok yakn almas hz ykseltmesi ve dolaysyla anma nedeniyle vana

mrnn ksalmasdr.

c) Elektronik ( Otomatik ) blf sistemi

Elektronik blf sistemleri kazan suyunun TDS deerini devaml ler. Ayar edilen TDS seviyesine

gre blf vanas otomatik olarak alr ve gerekli miktarda kazan suyu blf edilerek istenilen TDS

deeri muhafaza edilir.

ekil 13

Kazan suyu scaklnn artmas ile elektrik iletkenlik deeri de artar. rnein elektrik iletkenlii her C artta % 2

artar. Bu nedenle bu tr cihazlarn scaklk/ iletkenlik deerlerini iyi alglamalar gerekir.


13/25


Sayfa - 13

Manuel Blf Sistemi

ekil 14

ekil 10 da grld gibi alma erisi ortalama deerin ya stnd ya da altndadr.

zerindeki konumda erimi kat madde miktar yksek, alttaki konumda ise dk ancak, enerji kayb

fazladr.

Otomatik Blf Sistemi

ekil 15

ekil 11 de grlecei gibi alma erisi ortalama eriye ok yakn ve enerji kayb optimumdur.

Toplam Erimi Kat Maddeler ( TDS )

Toplam erimi kat maddeler kazan suyunda erimi halde bulunur ve kmeyen maddelerin toplam

miktardr. Toplam erimi kat maddelere ait kullanlan baz birimler Tablo 1 de verilmektedir.

Tablo 1

ppm

S/ cm

20 C

( ntralize edilmi )

SG

20 C

BAUME

DERECES

2000 2857 1,0018 0,263

3000 4286 1,0027 0,395

ppm = S/ cm( 20 C ntralize) x 0,7


14/25


Sayfa - 14

Blf Miktarnn Hesaplanmas

Blf Miktar = x SB F

F

F = Besi suyu TDS deeri ( ppm )

B = stenen kazan suyu TDS deeri ( ppm )

S = Kazan kapasitesi ( kg/ h )

rnek: Kazan basnc : 10 bar

Doymu buhar scakl : 184 C

Kazann besi suyu TDS deeri : 250 ppm

stenilen kazan suyu TDS deeri : 3000 ppmKazan kapasitesi : 10000 kg/ h

Blf Miktar = x S = x 10000 = 909 kg/ h250

B F

F

3000 250

Kazan TDS seviyesini 3000 ppm de tutabilmek iin zaman zaman kazan suyunu blf etmek gerekir. Bu miktar

yukardaki rnek iin 909 kg/ h dir.

Kazan Blfndeki Enerji Miktar

Enerji Miktar = = 241 Kw1111 x 782 kj/ kg

3600

Kazan gereken miktarda blf edilmelidir. Gereinden fazla blf yapld taktirde, kazana ilave edilen su iin fazla

enerji harcanacak ayrc bu ilave suyun kimyasal katk maddeleri de ilave bir maliyet getirecektir.

Tablo 2 Enerji Kazanc

Enerji Kazanc

Kazan Basnc ( bar )Blf Miktarnn % 1 Drlmesi le Salanan Yakt

Kazan % si

7 0,19

10 0,21

17 0,25

25 0,28


15/25


Sayfa - 15

2000 ppm Seviyesindeki Blf Miktar : x 10000 = 1428 Blf Oran = = % 14,281428250

3000 ppm Seviyesindeki Blf Miktar : x 10000 = 909 Blf Oran = = % 9,09

2000 250 10000

10000

909

3000 250

250

Blf Oran Fark : % 14,28 9,09 = % 5,19

Yakt Kazanc: 5,19 x 0,21 = 1,09 %


16/25


Sayfa - 16

5- Emniyet Ventilleri

Emniyet cihazlar iinde en nemlisi emniyet vanalardr. Emniyet vanalar arlkl veya yayl cinsten

olabilir. Kazan zerinde iki adet kullanlmaldr. Bunlardan biri yayl, dieri arlkl tipte olabilir. Gnmzde

genellikle yayl tip emniyet vanalar kullanlmaktadr. Yayl vanalar yksek kalkl pop tipi veya tam kalkl tip

olabilir. Malzeme elik veya zel dkm olabilir. Boyutlar DN 15 ile DN 100 arasnda deiir. Balantlar DN 80

e kadar vidal, DN 50 100 aras flal olabilir. Flan conta malzemesi scakla uygun olmaldr. Emniyet vanalar

atklarnda kazandaki basn ykselmeyecek ekilde boyutlandrlmaldrlar. Emniyet vanalar aplarna gre

isimlendirilir. Emniyet vanalar bir st aptaki boru ile kazan dairesi dnda ve tehlikesiz bir yere almaldr. Boru

dz ve ksa olmal, azalan bir eimle dearja ilerlemelidir. Boaltma borusu vanaya mesnetlenip tatlmamaldr.

ap vana kndan kk olmamaldr. Uzun boalma borusu artsa, ap bytlmelidir. Emniyet vanas giri

ve k tarafnda vana kesinlikle olamaz. Emniyet valfleri, maksimum alma basncnn % 6 zerine klmadan,

kazan tam kapasitede iken buhar dar atabilecek lde olmaldr. Emniyet valfleri alma basncnn yaklak

% 10 daha zerinde bir deere ayarlanmaldr. rnein 8 at iletme basnc olan bir kazanda emniyet

valfleri ~ 8,8 at deerine ayarlanmaldr.


17/25


Sayfa - 17

6- Kazan Armatrleri

Kazan armatrlerinin genel zellikleri zerinde buhar devreleri konusunda durulacakt r. Burada kazan

zerinde bulunacak armatrler saylacak ve boyutlar verilecektir. Tablo 3 de toplu olarak kapasiteye bal kazan

armatr boyutlar verilmitir.

a- Ana buhar alma ventili genellikle pistonlu tipte olup, boyutu, kazan ana k az ile ayn alnr.

Vana, kazana pratikte, basn pistonunun altna aadan etkileyecek ekilde balanr ( Vana

montajnda k ynne dikkat ediniz ). Byk apl vanalar ( 115 mm den byk vanalar )

kolay alp kapanmas iin by pass hatt tekil edilir veya 65 mm den byk vanalar iin

denge pistonlu zel vanalar kullanlr. Ana buhar alma vanasnn, iletme kolayl asndan,

kazan zeri yerine kolektre montaj tavsiye edilir.

b- Besi suyu kazan giriinde bir ek valf ve bir kapama valfi bulunur. Bu valflerin ve besi hatt nn

ap, kazan besi az apndan belirlenir. Eer imalatya ap verilecekse, kazan besi hatt

eksilen su miktarn uygun bir srede tamamlayacak ekilde seilir.

c- Blf elle yaplyorsa, bu hatta bir buhar vanas ve bir de blf ventili birlikte arka arkaya balanr.

Blf hatt dorudan bina dnda blf ukuruna verilebilecei gibi, bir blf tankna balanabilir. Blf

tankndan su, atk su kanalna balanr. Hattn ap, kazann makul bir srede boalmasna

yetecek byklkte olmaldr. Genellikle blf hatt DN 40 alnabilir.

d- Kazan cihazlar drenaj hatlar genellikle DN 15 vanalar ile donatlr. Ayrca kazan zerinde

bulunan havalk vanas kazandaki aza gre seilir.

Genelde havalk DN 15 alnabilir. Havalk kazan st noktasna, balanr. Bu elemanlara her

kazanda rastlanmamaktadr.


18/25


Sayfa - 18

Tablo 3 Kazan Armatr Boylar

Buhar Alma VanasEmniyet

Ventili

Kazan

Besi Suyu

Girii

Besi

Pomp.

Girii

Havalk

Vanas

Blf

Ventili

Buhar

Kap.

Max. kg/

h

Besleme

Pomp.

Debisi

t/ h 6at

8at

10at

12at

6at

8at

DN DN DN DN DN DN DN DN/ PN

400 0,7 40 40 32 32 25 25 25 32 15 40/ 25

600 1 50 50 40 40 25 25 25 32 15 40/ 25

800 1,3 50 50 40 40 25 25 32 40 15 40/ 25

1000 2 65 65 50 50 25 25 32 40 15 40/ 25

1200 2 65 65 50 50 32 25 32 40 15 40/ 25

1400 2,3 65 65 50 50 32 25 32 40 15 40/ 251500 2,5 80 80 65 65 32 32 32 40 15 40/ 25

2000 3,6 80 80 65 65 40 32 32 40 15 40/ 25

2400 4 100 100 80 80 40 32 32 40 15 40/ 25

3000 5 100 100 80 80 50 40 32 40 15 40/ 25

3600 6 125 125 100 80 50 40 32 40 15 40/ 25

4000 6,4 125 125 100 100 65 50 32 50 15 40/ 25

4600 8 150 150 125 100 65 50 32 50 20 40/ 25

5000 10 150 150 125 125 80 65 40 65 20 40/ 25

7000 11 150 150 125 125 80 65 50 65 20 40/ 25

8000 13 200 200 150 125 80 80 50 65 20 40/ 25

9000 15 200 200 150 150 80 80 50 80 20 40/ 25

10000 16 200 200 150 150 100 80 65 80 20 40/ 25


19/25


Sayfa - 19

7- Ekonomizr

Ekonomizrler baca gazlarnn atk ssndan yararlanarak kazan besi suyunu stmak ve bylece yakt

ekonomisi salamak zere kullanlrlar. zellikle yakt olarak doal gaz kullanldnda veya buhar basncna bal

olarak baca gaz scaklklar yksekse tavsiye edilir. Ekonomizr performansn etkileyen ana faktrlerden biri

duman iinde kkrt oksit oran, dolaysyla korozyondur. Yakt ne kadar temizse ekonomizr sknda baca gaz

scakl o kadar dk tutulabilir.

Sko kazanlarla birlikte kullanlacak ekonomizrler flanlarla baca kanalna balanacaktr. Bu tip

ekonomizrlerin kendi beton kaideleri olacaktr. Kaide retici firmann verdii llere gre dklecektir.

Degazrden gelen besi suyu yaklak 103 C mertebelerinde ekonomizre girmektedir. Ekonomizr giriindeki 3

yollu motorlu vana ile besi suyu miktar su seviyesinden alnn kontroll ayarlanmaktadr. Fazla su tekrar

degazre dndrlmektedir. Besi suyu devresinde gerektiinde elle ekonomizr by pass yaparak devre d

brakmak imkan bulunmaldr. Ayrca ekonomizr gaz tarafnda da duman yolu by pass hatt bulunmaktadr.

Ekonomizr kanatl borulardan oluur. Bu boru yzeylerinde youma olmamas gerekir. Bunun iin besi suyu

scaklklar ekonomizr giriinde belirli deerlerin altna inmemelidir. Aynekilde baca gaz scaklklar da belirli

deerlerin altna dmemelidir. Byle durumlarda klape alarak duman gazlarnn ekonomizr by pass etmesisalanr. Kazann ve ekonomizrn ilk devreye giriinde de, rejime geilinveye kadar duman fazlar by pass

edilmelidir. Elle kumandal klapelerde bu kazan iletmecisi tarafndan yaplr.

Ekonomizr seiminde kazann sl kapasitesi esas alnr. Besi suyu scaklklar kazandaki doyma

scaklnn 20 C altna kadar artrlabilir. Bu arada duman gaz scaklklar da youma scaklnn 50 C daha

zerine kadar soutulabilir. Yani baca gaz scaklklar 150 C mertebelerine kadar drlebilir. Bu ekilde

yaplan ekonomi kazan veriminin % 5 7 mertebesinde artmas anlamna gelir. Bu durumda baca kayb % 5

mertebelerine kadar indirilebilmektedir. Ancak bu rakamlar ok iyi tasarlanm modern kazanlar iin geerlidir.

Yksek baca scaklklaryla alan ucuz kazanlarda ekonomizrle salanan verim art ok daha fazladr ve

% 10 mertebelerine ulaabilir.

Ekonomizr seiminde bu elemann yaratt gaz taraf direncine dikkat edilmelidir. Baca gaz scakln

belirlemede bu da bir faktr olmaktadr. Baz hallerde baca aspiratr kullanmak gerekebilir. Alman standartlarna

gre 50 kW gcn stndeki kazanlarda baca gaz kayb % 9 dan kk olmaldr. Bu baca gaz scaklklarnn

yaklak 230 C deerini amamas anlamna gelmektedir. Ekonomizr kullanarak baca gaz scaklklar

140 150 C mertebelerine kadar indirilebilir. rnek olarak 5000 kg/ h buhar kapasiteli, 11 bar alma basnc

olan bir kazanda gnde 8 saat ve ylda 220 gn alld kabul edilsin. Kazann ortalama % 90 ykte almas

halinde,

Besi suyu girii scakl = 103 C

Besi suyu k scakl = 133 C

Saatlik yakt tasarrufu = 17,8 lt/ h

Ekonomizr yatarm maliyeti = 29000 DM

Basit geri deme sresi = 2.3 yl


20/25


Sayfa - 20

8- Buhar Sayac

a) Tesisin Verimlilii:

Buhar sayac proses veriminin bir gstergesidir. rnein; hangi nitenin zaman ierisinde eskiyerek

veriminin dt veya periyodik bakmlarn zamanlamasnn optimum tespit edilip edilmedii buhar sayalar ile

deerlendirilir.

b) Enerji Verimlilii:

Buhar sayalar, enerjinin geri kazanlmas iin tesisatta yaplan deiikliklerin sonucu kontrol eder.

c) Prosesin Kontrol:

Buhar saylar prosese gerekli buhar yknn verilip verilmediini ve verilen buharn doru basn ve

scaklkta olup olmadn belirler.

d) Buhar Maliyeti:Gerek tm tesisin gerekse tesis ierisindeki eitli nitelerin birim rn buhar maliyetini tespit iin buhar

sayac nemlidir.

Buhar sayac seiminde dikkat edilmesi gereken kriterler

a- Buhar yk oran

b- Hassasiyet

c- Tekrar edilebilme zellii

a- Buhar yk oran

Bir buhar sayac, geen buhar miktarn hassasiyetle lmelidir. Tesiste deiken buhar ykleri olmas

durumu dikkate alnmal, buhar yk oranna gre seim yaplmaldr.

Max. Buhar Yk ( Qmax )

Min. Buhar Yk Oran ( Qmin )Buhar Yk Oran =

Sayalarnn hassas olarak lm yapabildikleri yk oranlar saya trlerine gre deimektedir. Trlere

gre baz buhar yk oranlar:

Qmax/ Qmin

ORFS PLAKASI 4:1

SPRIRAFLO 40:1

GLIFLO 100:1

VORTEX 12:1

Minimum buhar yknn altnda geen akkan saya tarafndan alglanamaz. Sonu olarak okunan

deer eksik olacaktr. Bu nedenle minimum ve maksimum deerler alnarak yk oran hesap edildikten sonra

sayacn tr seilir.

rnek: Buhar yk oran ( Qmax/ Qmin ) = 4:1 olan orifis plakas trndeki bir buhar sayacn

inceleyelim. Max. debi 1000 kg/ h olduu zaman sayacn okuyabilecei min. debi 250 kg/ h olacaktr.


21/25


Sayfa - 21

ekil 12

ekil 12 de grld gibi yk oran 1000/ 250 olan ( 4:1 ) bir orifis plakasnda ak miktar 250 kg/ h n

altna dt zaman 8 saat ierisinde toplam hata miktar 1600 kg dr.

b- Hassasiyet

Hassasiyet buhar sayacnn kalitesinin bir ifadesidir. reticiler farkl hassasiyet birimleri kullanr.

I- llen veya okunan deer hassasiyeti:

rnek: % 3 hassasiyetli bir sayatan okunan deer:

- 1000 kg/ h ise gerek debi miktar 1030 ile 970 kg/ h arasndadr.


II- Tam l aralk hassasiyetli ( FSD )

( Full Scale Deflection )

Bu hassasiyet trnde sayacn max. debisi esas alnmaktadr.

rnek: % 3 FSD hassasiyetli bir sayacn maksimum kapasitesi 1000 kg/ h ise okunan deer:



Grlecei gibi dk debide hassasiyet oran % 30 a kadar kmaktadr. Bu nedenle buhar sayac

seiminde llen ( okunan deer ) hassasiyetli seilmelidir.

c-Tekrar edebilme zellii

Kaliteli bir buhar sayac, ayn miktar debi iin her zaman ayn deeri gstermelidir. Buhar sayalar farkl

lme tekniklerini kullanarak dizayn edilirler. rnein: Sayatan geen buharn basn kaybn veya hacmini veya

ktlesini alglayarak gibi. Her sayacn avantaj ve dezavantajlar vardr. nemli olan ihtiyaca ve kullanma

artlarna gre uygun sayacn seilmesidir.


22/25


Sayfa - 22

9- eitli Sektrlerde Kullanlan Makinelerin Tketim Miktarlar ( Bkz. Tablo 4 )

Tablo 4

Kg/ halma

Basnc

( bar )Kullanmda Maksimum

Ekmek Fabrikalar 0,7

2,5 metre uzunluundaki hamur teknesi 1,8

14 m3 kapasiteli, muhafaza kutular 3

Frnlar peel veya kanal tipi 0,7

Beyaz ekmek 11 m2 yzeyi 13

avdar ekmei 1 m2 yzeyli 26

Master baker frnlar 13

Dner frnlar, her tambur iin 13Bennet 400, tek tamburlu 20

Hubbard ( her lde ) 26

Baker Perkins hareketli frn, uzun ( her 45 kg iin ) 6

Baker Perkins hareketli frn, ksa ( her 45 kg iin ) 13

ie Ykama 0,35

Hafif iecekler ( bira vs. ) dakikada 100 ie iin 140

St mamlleri, saatte 100 kasa iin 26

eker ve ikolata 5

eker piirme. Saatte 130 litre 21

Ceketli ikolata eritici. 610 mm apl 13

ikolata daldrma kazan, her 6451 mm2 yzey alan iin 13

ikolata sertletirme, kartrma, her 1,9 m2 aktif yzey iin 13

Ceketli piirme kazan, her 0,1 m2 ceket yzeyi iin 2 27

Ceketli eker piirme kazan, her 0,1 m2 yzeyi iin 5 45

Krema ve St reticileri

Krema kutular, dakikada 3 adet 140

Pastrizasyon, 455 litrenin 20 dakika stlmas iin 106

Bulak Makineleri 0,6 2

2 blmeli, tene tipi 26

Byk konveyr veya silindirik tipler 26

Autosan, ebatlara bal 13 52

Champion. Ebatlara bal 26 140

HobartCrescent , ebatlara bal 13 84

Fan spray, ebatlara bal 26 113

Crescent, manual buhar kontroll 2


23/25


Sayfa - 23

Kg/ halma

Basnc


Hobart AM 5 modeli 0,7

Bulak makinesi 1 1,4 27 31

Hastane Ekipmanlar 3 -3,5

Damtma, 455 litre damtlm su iin 45

Sterilizasyon, yatak tepsisi 1,4

Sterilizasyon, kyafet, her 254 mm iin 3

Sterilizasyon, alet, 2,5 m3 hacim iin 1,4

Sterilizasyon, su, her 45,5 litre su iin 2,7

ift kapl, dezenfekte frnlar 3 3,5

1,4 m

3

hacme kadar, her 0,3 m

3

iin 131,4 m3 ila 2,8 m3 hacim aras, her 0,3 m3 9,5

2,8 m3 ve zeri hacimler iin, her 0,3 m3 7,3

Basnsz Tp Sterilizatr 3

ieler ve pasterizasyon iin 23 31

Balang scakl 21 C olan bir suyun

20 dakika sresince 76 mm derinlikte

Kaynama salamas iin

Alet ve kaplarn sterilizasyonu iin 3

21 C scaklndaki bir suyun 20 dakika

Sre ile kaynatlmas

Derinlik 3 1/ 2 l 8 x 9 x 18 12

Derinlik 3 1/ 2 l 9 x 20 x 10 13,5

Derinlik 4 l 10 x 12 x 22 17,7

Derinlik 4 l 12 x 16 x 24 27

Derinlik 4 l 10 x 12 x 36 30

Derinlik 10 l 16 x 15 x 20 42

Derinlik 10 l 20 x 22 x 22 66

amarhane ekipmanlar 5 7

Her 45,5 litre iin vakum damtma 7

Pantolon germe ve pres ts 20 30

Son t, manken t, her biri 26 30

Hava vakumu ile bitirme tablas, 18 damtma tahtas 9

Buharl el ts 2 5

tler

Silindir t 1 silindir 48 x 120 112 150


24/25


Sayfa - 24

Kg/ halma

Basnc


Silindir t 2 silindir 48 x 120 141 200

Silindir t 4 silindir 100 ila 120 98 125

Silindir t 6 silindir 100 ila 120

Silindir t 8 silindir 100 ila 120

Gmlek makineleri

Tek manetli, yakal, 3 beden her bir gmlek iin 7 3

ift kat 6

Gvde 13

Kurutma odalar 7

Battaniye 9Konveyor, her bir dnte, yaklak olarak 3

Perde, 50 x 114 13

Perde, 64 x 130 26

Her 45,5 litre kapasite iin, kola piirici 3

Her 254 mm uzunluk iin, kola piirme 2

Her 254 mm uzunluk iin, amarhane presi 3

Her 254 mm uzunluk iin, el tleri 2

Yaka ve manet tleri 10

Koku giderici 40

Sarma ubuu, tek 26

Sarma ubuu, ift 40

Tumbler, genel kullanm 7

Her 10 uzunluk iin, 36 13



Merkezi vakum presi 42 9

Buhar presi 42 13

Plastik dkm 8,5

Kaplama yzeyi ( her 7742 ila 9877 mm2 iin ) 13

Kat retimi

Oluklu mukavva makineleri her 93 m2 iin 12 13

Aa hamuru, her 45 kg iin 3,5 170

Restoran ekipmanlar 0,35 1,5

Her 25,4 mm uzunluk iin, standart buhar tablas 16

1,9 m2 alan iin, standart buhar tablas 13


25/25


Kg/ halma

Basnc


762 mm genilikteki Benmari iin her 25,4 mm uzunlukta 6

Her 1,9 m2 alan iin Benmari 13

3 blmeli yumurta piiricisi 6

Buharl istiridye piiricisi 6

Buharl istakoz piiricisi 13

Buhar ceketli piirme kazanlar 0,35 1,5

45 litre hacimli 6

114 litre depolama hacimli 13



Tabak ve kap stclar 0,35 1,5

Her 9,5 m2 raf alan iin 26

Her 0,56 m3 raf alan iin 13

Istma frnlar, her 0,56 m3 iin 13

Direkt buhar pskrterek sebze piirme, rn bana 13

Patates halama 13 36

Morandi Proctor, 30 rn, kondens dn yok 40

Buhar jetleri, ortalama kullanm 13

Gm parlatclar 26

1

1KAYNAKLAR

1- Buhar Tesisatlar ve Buhar Cihazlar El Kitab NTERVALF2- Issan almalar No. 252 Buhar Tesisat ISISAN

buhar kazanlari elemanlari

Documents