büyük selçuklu İmparatorluğunda batıni hareketleri

307

Upload: bilgehan-sunkar

Post on 03-Aug-2015

440 views

Category:

Documents


4 download

TRANSCRIPT

Page 1: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

�����

��������� ��� ���

������������� � �������

������� � �������������

��������������

����� ����������������������������� ��� � ���

��!"!#��!$$!%�&'(��')��!'(*'(+&�,(��+!#��&-.+/��"0.&'/'(+&���

�123241156��

�������������� ��

��������������

��������������������������������������������������������������

Page 2: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

�����

��������� ��� ���

������������� � �������

������� � �������������

���������������

����� ����������������������������� ��� � ���

��!"!#��!$$!%�&'(��')��!'(*'(+&�,(��+!#��&-.+/��"0.&'/'(+&���

��123241156��

�������������� �

�����������

�� ����������

����������� �!�"������

�������� �������������

Page 3: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

�����

��������� ��� ���

������������� � �������

������� � �������������

��������������

����� ����������������������������� ��� � ���

��!"!#��!$$!%�&'(��')��!'(*'(+&�,(��+!#��&-.+/��"0.&'/'(+&���

��123241156��

��� � � � ������������������ ��

�� ���������#���������������������������������� �!�"��$%&�

�� �'���(��"����

�78�,(��9:!78��� � ��� ��� � � � �0-!"8�

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������

���������������������������������������������������� � � ���������������������������������

�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

�������������������������������������������������� � � � ��������������������������������

���������������������������������������������������� � � ���������������������������������

�� �)��*����+�����������������������������

Page 4: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� %�

;��;<�

,����� ��-".�"��� +��� ���/� +��� �������� +��� �� -���"�0�� �"���

���"����� ���"1.�.��� �����"���2��+��� ���3���"��"�.��.���, ���4�"������

3 �""�� �������5� 4 ��� �*�"�� *�� 2� 2�����5� � 4 ��� �� ������"�6� �� ���

�"�.��.��� 7 �� ��8 ��� 4.� ��� 2���"� 13�����"��� � "��� � ����� 2���� �5�

��-".�"��� +�����"�� ���� *�� 1�.-"������������ )��� � � ���*� �� �"�� *�� ����

-��1�4��� 7 �9.+��� 8�� 3���"�6�� �� 1�"���� :�"�8 � � ���"�� 13���"���

�6�."�.�.� � ��������� ����� ������ � � ��� 2� �� ���"������� 4.1����� +"��

"����������-".�.�� � �������*� �6"�� � ������� � � ��"����� :�"�� �/�

��� �������"������"�13��������"�.��.���7"�������"��4�"�������"� �13�������

��"��5�4�"�����13��*��"���*��"������ :���� � 4.�+"��� � ���� �� �� ��� :�"�8 �

2���4������������"���*��������4��13����������

� ,�����)�"2.�".� �:�-����".6.8�.����"����5���*�.�� � ��������*�� ����

�*"��� 2� �� ��2��� 4�� �*"��� �.��� ,;���/"���� �*��� �"�� 7��� )44+8���

�.���� 2"����6�� �/� *�� ���/� � ��� �"�4"���� 2�� 3���"�"�� :�"��

������ �� 2"����"�� � *�� 43"����"���� �6���� � 1��������� ��� ������

,;���/"��� � ,����� )�"2.�".� � :�-����".6.� � ��-��"��� � � 2��� � � "� � ��������

�"���"�� ���4.".�.-5�� ���� �*"���2� ��� �*"����.����24����2����1���"�� ���

,.� � � �*"��� � *�� � �3����"��� � � ����� �� ���� � � "��� � ��"�"� � 1�2"�� � 4���

��� �"���� � 1�"��5� 13����"��� � 4����� 1����"���� �6���� � �����"� � 4�����

� ��"����� � 4.���0�"� � 2� ���.�5� ������,����� �)�"2.�".� :�-����".6.8� ��

������� 3��������"����������,.� � ����".�.����� ��9��"����� ������ �

Page 5: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� %%�

4�"�������"�"� �5�1���"�����:�"�� ������2� ��2�����"�� "��"� ��*��

4.�.�� ���.�.� �"��� ����� 2������ +�-"�� ��� 4+������� 1��������� ��� ,.�.��

���� ���� :�"�� ��+� . .��4�� ������ �-���� ��� *��4.� ����2���"���� 2����"��5�

��"�� ���"�5� 2� �*�"�� *�� ���"��"�� "�� �". .��� � :�"�� ������ �� 4.� ���"����

4�2��� ���� �� +�4� �".��.�.����5� ,;���"6�� �� �6.�� *�� 1�"��� �������

�".��.���� ����,.��� ��"�� ��4.����.�� ��� ��3���"��� .�."����1��������� ����

7"��"����2���� ���"��2�����"�� "��"�����.�.� �+������/�+��� ��

�/� 2����� � ���.�.� � ����� 2���� �.��"�� *�� �/"�� 1����� �� �� ��-".�"���

���"������ ��,"� 6� 14� ��+� ����2��5� �"� .��"�� 4�� 2��� �.���*�� �/� �*"��"���

�.�."�.��.���9��<�<�+�==>=���""�������� �1�����*.��.�����4������/���".�.�.�

.�.�.� �� ����� ��*"��� 1�2"�� 4�� �/� � ��".� �"�� :��;"/� �� +�4��� ��� ���

�*.�.�.�.� �"�.��.��� &. ��� ����8 �� 4�"����9����� *�� ).���8 �� ����"6��

�������� :��"� �� +�4�� ;/"��� ���"�6��"� ����� 2"���������� ?��� �� 4�� ;/�

��4������� �+-� �"�� ����"��� 4�� 2��� 43"1���� :��;"/� �� +�4�� 13�������

4��4"��"�� ������"����.�. ��"��,;�/�"��@ �/�:��;"/"6����7���)44+�

����� �� 3 �""�"��7����� 43"1��� �� 1�"��������"�.��&"��������� � �"���

��2-� -��-1� "����� � �� �� ��� �����"�� ��� A �""�"�� 7��� )44+5� �����

,;���/��"�������+��� �������"��5�+�������"���-�����"���+��� ��-��-1� �

.�."���� �6���-� 1�"��������*�� ��� � � B�*����C� D� � 6� ���� �-�"���

2��� 1���� *�� -��-1� ����� 4.� �6�."�. � ��� ���������� ,����� � )�"2.�".�

:�-����".6.8�.� � . .�� ��""�� .6������� *�� ���1."� � ��� ,;���/"�� ���.�.��

)�"2.�".� �."��"��� ����� �� ��� �"��� 23 ��� 1���"������ *�� ��� ���.� ���

9�6�""�� ����� �� 4.�"�� ���� *��"������ )�"2.�"."�� � ���.�� *�� ����

Page 6: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� %%%�

4� � ��"��� �� ��2�5� �*"��� �� +�-� *�� ����"�� -��� �������� 4�� � ���

������ � "���"�� ���,.�.��������� �"����� +�-� *�� ����"�� ��� � +��"�����

�����"� ��=�� ����� ,;���/"��� � ,����� )�"2.�".� :�-����".6.� ��-��"��� � 2���

� "����������"���"�� ��4.".�.-�4��4������� � �*"��"������.���24���2���

1� �"��� ��5� �."��"�� *�� �*"��� ��"��� ���� ����� ���.��"�� � ���"�6��"� �"��

4����� �"���� � 1����5� 13����"��� 1������ �6���� ���� �� 1���"� 4�� 4����� "���

13��"��������

� ?"����� � �2� 43"�� ��� �".���� ���� � E��� ������ � � 1���"� 2 1"��� "��

:�"�8 ����"�����4�"���� �,;���/"6�� � �6.�.�*��1�"���� 3������"�� �" ����

,����43"�� �5�,�����)�"2.�".���-��"��� ��,;���/�" ��"�����"���"��� ���*��

,�����)�"2.�".���*"���*���."��"���"����� �"�"��� ���4+�������:����43"�� ��

,;���/� -��-1� ��5� *�� �����"��� ��� *�� ����"���5� ���� 43"��� ��� �2�����

43"�� �� ��� � 1����� �� -��� 2��� ����� ���� .�.-� � ��� �"��� 4"�� 65�

���.�. "� "1"� � ����"�� *�� � �� +�-"���� � ��� ��� ,;���/� ���"��� ���

4+��������2"��������������4.����.�"��"1"� +�������"��4"1"���2��2"����� ���

���.� �����"��5�+��"���*���4�������"���"������."�.��.���,.�"���"���,;���/"����

1�2� �"��� � ��+� ����2� 2� �� �.���� � ��"� �"��� *�� 3" �� ��"��� ��"����

"���� ���,��2���������� ��"�������+ ��"����������

� �

�������������������������������������������������=�9�+�����"���&3����5��"-�����"��*��F���5�C��%%�5�����5�=<GH5�������<�� �� � � �

� �

Page 7: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� %I�

� ,.� ���.�.� 2"�������� 4�� ����� �������"�"� ����"����� �� A �""�"�� "�� �" ����

,;���/� ����"���� ."�� ���������� �.��� ���� � 4.� ���.� "�� "1"� � ����"���

����"��� ��2��� ���."�4" ���A �""�"���B:��;"/�J�������8���D��K�+��:���.������

:��;"/�)�. ��L�2��� �2"�������"� ��1�2������,.�� .�.��4.����.�.���������

������"��� 2��4����� � *��0 ����("��� �����4.����.� +�2����� +�-"���*��

����"���2���� ���"��"��������6�������� ��� �����������"��2��������"��

�6" ���A �""�"��,�����)�"2.�".��3���� ���,;���/��"���"���2���� "�*���+���

�3���"�� � �����"��� ������"�������� *�� ,;���/"��� ���.�.�.�� 4.� 3���� +��� ���

+��� �� 2�� ��� � 2"���"� � 4� � 4��� �"�������� � , �� � 4.� ���.�.� ��2���

�� ��"��� ���4��� ��4. .���

� � � � � ����������

� ���� 4.� ���.�� 2"�������� ����"���6��� � ��� 4����� �������"� �� 4�� ��

�*���*��������"�0���������"�.��.��,��2���������,;�/�"�����"����"��"��

������ � 2����� ���� ,��� *�� �6.� ����"��� � � 4�� 2��� ��"�� ��"�� ����

,;���"�� �� � "�� �-�"�� 2"���"� � 1���"� �"��� � 4�� �*��� � � � �����

���������� 4.".� .6.� 13��"����� ��� � ,��"�� ����"�� ����5� �����5� ���5�

������5� ������5� 7�����5� 7�������� 57�+�+�� � 14� ��"���� �.""������5�

4�2���9��"����������9�"+�"��5�F�� ��"�5��"���5�,;���/��5��� ;/�5�$;�� �

*�4��14���"����.""����"� ����, � ��2"����� ����� �������� ���� ����4.�

�"���� �"����� ������ ��.� � �" ���� ,��� 4�� �������� ��� � ,;���/"��� 4 ��

����"� �B �*"��D��"����"��"�������5�4 �"���� �B����"�D5�3�1��5� � ��5����3��

3�1����14�����"� ���"��������B,;����7�����D����.�.� �������2������".�.�.���

�����������������������������������������������������+ ������5���������� ��������� �5�?�*��J��������A ���5�����5���=5��H<���

� � � � � �

Page 8: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� I�

�������"����� �*"����M5�3�1�����M�5����"����M� �������,.����������"�����4����

2������13���� �6������ ���N�.��"�1"���"�13���"���������"�5� �*"����13������"���

��� � ���3�� 3�1���� 5� ����"�� *4�� � ��"��� *����"�� ��� ����� ���.�� �40����� �"�����

4��"����� �*"���2� �� �*"����"� ���3����2� ��,�����)�"2.�".��:�-����".6.�

4�� �*"��� � �"��� � ������������ � !� �� � :��"""��� � � � � 4.�"���� 13��������

-�"��"�� B��*"��D� �"��� �4."� ������� �"���� ,�� �� 4.� �� � � �� � � �"� � 4��

�".�.�5� �� ���� 4�� �/� � �� +�-5� � �-�"��5� �.�.".�� � *�� �������"� � �"���

13�����.���������4.�4������"����"��������� ��+"� .���� �������

� �������� ��"� ��-�"��4��2���-�-�"��������� �4.����.�+���� ��

����"� � ���"� �6��� � 4�� 2��� �6�.� �"���5� +�"� ������ 4�� ����� �"�"��

�"��"��������?"����� �� + ��"����� 4.�"�� � 2��"��� 1�������� � *�� � �"������

2"�������A �""�"������������4." .6.��4���������"�"����4�2�6.�+�"��������*��

�-����"����4�����" ������.�.��"��"������������������������������"�.��&"���*���

�*��� "�� "1"� 4�� 2��� ����6��� 4." .��� ,.� � 4�� 4���� ����6��"�� "�� 43"1���

����� �3��� ��� �� � ��"�"������������ &��.� 4����� �� � �+� ����������

�-�"������������� ��4.����.�.���2��� ��� �"���4 �� ��".�"�"�����"���6���

�.+��������,.��� ���2"����� ������"����� .��13��"���������� �����

�� ���+ ��"����� 5����.�.����2"���� �5������4������+��� �+���

��� ������*�����*�"���5�13� �6��5���"� �6���+���������������������� �

!�"�����8����������� ������

Page 9: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� I%�

������� �����"���� ���1������� � ��������� �+���� ���� N��5� ��2�� ����

�+���� 7"2�6".5� �� ���2����� J���� J� �6�5� ���� ����� �."5� O �(��� ,� �"5�

O �C+ ��,��"5�,.��.�7"2�6".�*����*1"�"�������������� ��������������������

� � � � � � � � � � �

� � � � � � � � � � �

� � � � � � ����������������������!J���%C%�

� � � � � � ��������������������������P�����

Page 10: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� I%%�

�����������

��(��������������#������(�*�������

��1���������������#�� ��E�2���J�����

��1��������������#�� ��E�2���9�"��

��(�����C��#������(�*��������"�*����+�QC�6�������"����

,)N)� #�,.""��������+��)�+��"�N���N����"�)�. ���

,� ��������������#�,���� �

4�� #�4�54��

���C�7�%������������#��+��C�4� 1��7���������:�"���

����C������������������#�C"���

?�*���������������#�?�*��

��:��� �#��������������I����:�"������"�-� ���

���J%������������������#��+��J����"�-� �:�����

�:�����������������#:�"������"�-� ��

:(J������������#�:���4."�(�*�������J �4������"��������"���

����&�����������#��������+�&.�.�.�

����I�:�������#��������������I����:�"������"�-� ��

9�J�,����������#�9""�J6���,��"�6��

9 ��������������#�9 ��

)�� �#�)���

��������������������#�)���

7 ��������������#�7 ��"����

� � �

Page 11: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� I%%%�

� ���������������������� ���=�������

,����� )�"2.�".� :�-����".6.8�.�� � 4�� 1��2�6� �"�� *�� 4.� :�-����".6.�

��� ��� ���"����� ,;���/"��� "�� "1"� 4"���"� ������� �-�"������ ��+� ���.�.���

�� K����"L� ����"���� � �"���� � 1��������� ��� ����� � ��� *�� �� @ �/�

:��"""������������"������4�����4�������������� "������9�6�""������� �

���"�-�����"��4.�����"�� �1�2����������"����"��������,.� �� �"���3 �""�"��

@ �/� :��""���� ���"������1�2"���2��"����� ���,.����.� �+���� �� "�� �" ���

:��;"/� ����"������ ����� � 1����� �� � � �� ."���������� ����� 4�� �2� ����

���;��4�;��� � ����� 2����"�������� ,.�"� �� 4�� B7���� ,4�� ,4� )��� ��

9��;��4�;���8� ��� 7��� )44+� ����� �� �".��.�."�� 4.� ���;��4�;���

+��<RP��==<<� �=����� ��""��� ���� ��4.� :�+�� � &.+���� ����� �� � � �"�����

"���������� ���� @��� �� �.�8��� +�R>�P��=�>S� ��""���� �� 4��2� 2"������

��*�.��.��� 7��� )44+8��� 4��1������ �"��" �6�� )��1� ����� )��� �� �

1����� �� ."��� ����"�� �� ��� E�2������ 1����� �� 4�� 2��� ��+2� 4.� ���� ���

���"��������*��������.����+���9���� �&���-+���� ����4.".���� ����

B:��� @ �/"��5� �"�.�� *�� 6��� �"�"��� �� 4�� ����� *������"���

�.��.�"� ���� ����� :��� @ �/"����� � ��+��� "���� 4.� *������"��� � ��

1����� �� ."���������DH� �+� ������ 4 �� ��+2"��� 4.� ����"�� ��� � � �"��

���"����"� ��D����:���@ �/"��8�����+�"��"1"� 6�����������"������

�������������������������������������������������H���+ ������5�:��""�����+�*��&.��5?�*��J��������A ��5�:���4."5�=<<<����H>=�� ����������

Page 12: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� %T�

�" .�2������"� ����@ �/��"�"���*��2�*��"��� ���� ���� ��"� �+24�������"�

����"�0�� � �� �-�"��������� �+��� �"�.�� 3���� �� *�"��"��� 4"���� @ �/�

���4�"��� ���+�-�� "������

��3�����"����+24����4��1����� ���."�� �6��14���"�.�8���4��" �6��

4"��������"�� ���2��� �� �4.".�4"����S��,.��� ��"�����.�. "�"1"� "���" ���

����"� �� 2��� � "� ���"��"��������� @ �/� :��;"/"��� +���� � ��� 3���"�

����"�� =��RP=H��� ��""��� � ����� *����� :��"�� ��+2"�� ��� :"+�"�� 3����

��+2"��� )�"2.�".� 3���� ��+2"��� *�� ��-� ��+2"��� @ �/� :��""���

���.�.� � � 2"���"�� �-�������� , �� 2�� � � 4.� � 2"���"�� ��� 3���"� ��

����"����".��.��.��.�����

:��;"/�������"��� ��� �2�6.�".�"�������3���� :��""��� 2��2�*��� ��

1�"������� @ �/� :��""��� +���� � � ��� 2��� 1���� � ������"�� 4.".���� �����

@ �/� :��"""��� ����"�� � � ��� �� �����"�� ��� ���"��"��5� +�������

3���"�� ������+2"�����-��6��"����"��*���:�������-��*�����*�"��������� ��

4.����.�4� � ��"��� ��"��"���2"���"����������

,�����)�"2.�".��3���� ��,;���/"�� � ��� �� � � 2"������ � 4��"�� ���������

������ ��� 2��� +� ���� ,��"�� ��������"�� 2"���"����� 1���"� �"��� :��;"/��

��+� � ����� ��6.�"�������"� ���� :��"�� � ����� 2"���� �-�� ������"���

�������������������������������������������������S���+ ������5�:��;"/"����U���H>���

�� ������

Page 13: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� T�

�.�."�.��.��� O ��"����� ��������"�� ����� �� :��;"/� � ��+� +���� �

4"������"��� � ��"����"� ���� ,.�"���� � ��� 3���"�� :�1"����8 �� B:��"�

�������"��� J�������� K�+�� :���.��� ��� :��;"/� )�. ��� LD� 2����� "��� � ��� �8 ��

��� ���"���2"���"� ���������4 �4.�2"���"� ��� ����4���������."�4" ���

("��� �� ��5� 4.� ���.� � ����� � � 4�� ���" �� �6"��� 3 �""�"�� ,����� )�"2.�".�

��*"���2���� ��@ �/�:��;"/�P�,;���/"���+����������"������� ����������"��

������"���-����-�"���������E���""�"�� �"�"��������"� ����.������������

�6�"������ �&��.�.����"������:�"����+2"��� ����4.�.��� +�-"���*������"��

2���� �� �"�� "�������� @ �/� :��;"/"��� � � �4���� � � ���� � 4."�.�� K-�-�"���

����"��*��3���"��L� �*�� � "��1���"�����������4.�����"��� ��.�����" .6.� 2��

��+���"�� ���4������-�"����"�.��.����

, � � 4.� 2"������ + ��"����� "�� :��;"/� ����"���� ."����"� 4��4����

���.�� "���� � � 2���"� ���"�� ��� �� ����"�� "�� � �� ���� ������"� ���

���"�����4.".������ ��

14������ ���� ������� � �>������ ���

��?!+"@!���!+&%'(+��

14�C(IJ�@:�����9�"��5�!+&%4&��&%!#��AB!�

��� 9�"�� � C�*���/� ����� �� �"���� "������ 4�� ���� ��N�0�"� "�

���28 ���� ,;���/"�� +���� �� �� ����"�� ���� ��� *�� � �2� 43"�� ���

�".���� ����,;���/"���+���� �������"��4�����" ��4"1�*�������� 3��� ��������

*���"�"��4 ��������"�.���"�����������"����"���������C�*����7�";1�8�.��

Page 14: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� T%�

*� �"6���-����*���"�.��&"���9�6�""������� ���"��1�2�" 6� 3���"�� ��

�"���� � ����-+���� ��� ���� ���"�� � "������N� � ����-+�� ��� ���� �����

��� ����3���"�13� �6����-"���"�������� :��;"/��� +�4�"��"1"��"����-"����

��������������������

,;���/"���+���� ����� ������"��*��1�����"��4.������,;���/� ��+� 2�� 2���

3���" ��� � :"+�"�� 3������ �� 4�� *������ ��� 9��""�� �2����� 43"�� ��

,;���/"�� ��� 4+�������� ��9��1�� 7�� V��� �+�� ��.�.�.� �3������ ��*�� "��

4�"��-� ��.�� �"�������� "�� ��""��� +���� � 4� � 4"1� *�� ����� ������

7�"1.8�.��:��8�+������*��:��;"/��"�"�����"���-�����"�������."���"� �*��

����� *�� � ,;���/"�� ��� . .��� 4+��������� C�*���� ����� �� 4� � ���"��

*����������9����"�A ���������� ������2�8���2�*�"������

C4�7J9J��@W5�7���$�� � ��� ".""+�5��.0&D�E���(,!+&%��

7���$�� � ��� ".""+�7��� �8 ��� B, � "� ��D� �X�*��� �*��"����

4��������*��� -�����+�"�� �����1�"����" .6.�7��� ����+�� ����+�� �4��

���� "�� 6��� � �.""�"���� ���� � �-�������� � �� ������ =H=�� ��"�� �

���"�������� �J����=<�>��+��8 �4��"�������� :��;"/"��5� ����"��5�@ �/"���*��

*"��� � � � +���� � 4"1"��� 2������� ��� �"�.�� �3����"��� +���� � 4"1"����

���"���� ���� ,;���/"��� +���� � 4"1� � ��4"���6� � ��� 3���"� ���������

?���"�����"� �$�� � �8��4.������+ ��"����� +�1����*�� +� �6�.��4��

42� �����"� +����6��"��"��� ������������"� ��4.�.����4�4��.����" ��

2��"�������#�$�� � ���.+����"����C�*���8�������� ���4��������"�����"��

���� *�� +� ������"�� 4�� ���� ��� ��"�������5� ��"����� ,.� ����� 7���

Page 15: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� T%%�

)44+8���+������ �"���)��1� �����)��� �� V �� ���"���������E��2������ ��

$�� � �8������� �����"��4"1"���� ������*��"������,.�������9.+��� ���4��

)�������� ��=<�>���"�� ������+ ��"���������

����� ���� ����� ���� :��;"/"��� 5����"���@ �/"��� � ���.� 4�"��"��� "��� �

9.+��� �9� ����F������������ ��+�=HHGP���>HG���"�� ��+��8 ���� ���

+ ��"���������� � ���

����������

F4�&�FI:@:5�7� .""+�9.+��� �9����*�5��!+&%4&��D-&7(�

9����*��& *�������� ��� �"������������"�����K7����H��L�=HHR���"���

�����J����"���43"�� ����".���� ����7���43"������ �2� �� ��2���"�43"��"����

���"��������� �� :��;"/"��� ���.�.�� 3� ����� 43"����� ��. .��.������� � � ��

��"�� "�� �6������� :"����"� �� �9����� :��"""��� 5� ������"�� �� ��� :���

:��"/"��� +���� � 2��"�"� � 4.".��.��.��� � �� 4.� ����� � ����� ����

����"� �� ���"�������� �7��� )44+8��� +���� +���� � 4"1"���� ��

���"���� ����

G4�@:!�,O$:�5�F+�� �5�<(:'4&��('@A)#!0(�

� ���F+�� ��@�4.�/8 ���J����+�>H�P��=HH����"�� �� �"��������� ��

����� ��,;���/"��� �3 �"�4��4�"���"��� � �6"� �5� +�2����."��"���� 3���� ��

13���� �"��� �"���"���� �6������� ,;���/"��� +���� � 2��� 1���� 4�� �����

�"���"� 4�"���� � 3 �""�"�� 9.+��� � �-�� 3���� ,;���/� -��-1� "���

+���� �4"1�� ��4"���6� �4������������

Page 16: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� T%%%�

54$�IJ@�:H�!%!E4D"��I7A+�,(��:(E4A"��D+A+�

9.+��� � 4���"� 4�� )�"����� ���$*�� � ����� �� � �"�������� A���"�

���""�"�� ��� 4� �� *�� $*�� � ��4��� � ���� )."��� �.6�."8� +�� +��"�6��

�-����������$*�� �."���"���������.-�.���$*�� ��� ����"���-�� ��������

���� ���������� ���"����*����.�����4����"��� ������������

� � � �

������"��4�"����%��8���2���"���+�"���� �"����������)."����.6�."�"��2���

� "�����"����.��.��+���)."���� ��� �����. �*�����"��"�.��.����==G<8 ��)."���

�.6�."� F���� �� 9 �� ���� +���� ���� �"2� 13� ������� $*�� � �� ��.��

����� �� 4.".��.��.��� ==<�8 ���4���&� �"����"�5� )."����.6�."8.� ��" �6��

��� �����$*�� �� ����.������ �4.".�.��� .���

� � � �

�+������$*�� �7��� �8�1�������.6�."�3" ���"�-� � ���4� .".���

$*�� ���� ��4.6.��2��"���*��� 3����2� ��1�"�����"�"������ ����4�� "�"��

�"�������� *�� ������ 4.� 3���� 2� �� � �������� )�"2.�"."�� ����� .� .6.�

��*1 ��� *�� ��1� �� �"��� ����� �� �".� � )�"2.�".� � )."��"��� �� �E���� ��

&��+����*V���+��� "���������� ��� "�������

� � � � �

� �"��4.���-�)�"2.�"."����"�� 3���� ���==<G���"���� ���"���"�"���

�"�� "��� ���� :"�� 3���� "�� "1"� � ��"��� � 2��� �6�.� �6" ��� � ,�����

)�"2.�"."���� �6.�.� ������"������� ����+��"�"����-���� �����+���������

����� �� =<�>� ��"�� � ����2�� V��� 2�*�"�����,����� )�"2.�".� ��+� ���

4+�������� ���$*�� ����:��"/"������.�.���������"���"��� �� �6��������

Page 17: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� T%I�

J4�&)�$Y�:5�&���� ��9+�.�5��D".0(+(ED�'�K�%$.+�

�:�"�/�"�"�� ��4���"���"�����""����-�*������� �4�����*��������&����

�� � ��""��� �*"��� + ���� �� � 2"���������� J���� ���28 ��� � *�� 3��� 43"�� ���

�".���� ���!+ � � �"����� �"�� 1�2�"���� � *�� �9�6�"� � +������ 3���� ��

�� �".�)�"2.�".���+��� �� �"�� � � ����� � +� 2��� %%��E���� ��&��+����*8��

3"���� ��� ������ 3���� +���� � 3���"� 4"1"��� *������� ��� ������ ���9����"�

A ���������� �������2�8���2�*�"������

�64��J��,O@��$:5�:)��7�@:5���!+&%4&��&'"&'(4&��('@A)&�

J����� ���""�� � J"�,.� �8 ��� 9.+��� � 7������ C�""� ����� ��

���28�� 2�*�"������ J���� )�"2.�".� ��+� +���� ���� :��""��� ���.�.�� �

�6������� J��� �� � 7��� )44+8��� � �"���"��� ��� � *�� )�"2.�".� �."��"���

+���� �4"1"��������"���� �����

����+!L@!���!+&%'(+�

14�:,@(8��J):$5� '4�!0&'��

:4��8"�J��� 2���4���"�� 2"����5�*�� ���"� 4����-� ��+2 ���,.��� ��"���

4.� ����� :�"�� ��+"��� ���� � ��� 1�*��"�� ����"�� ��� 4� ��� �J����� + ��"�����

)�"2.�".� 3������+�� �"��� ����"����+ ��"�������� � �J��� ��+���,�����

)�"2.�"."��+��� ���%���)�"2.�"."���+���� �4"1"���*� �����)�"2.�"."��+���� �

� �"����������*������-��"������"������� ���,;���/��"�"���+���� �1����*��

������"��4"1"���� ���"���� ���:��+��&"��5�7"; �+�&"��5�7"����&"��5�

(����;*�� � ��"��5� �,���"��� � ����� �����"� �"�� 1�2�" 6��5�)."���9�"��+5�

,�����.�� 59.+��� � �-�� *�� )���� 3���� �� ,���"��� "�� � �-�"��

Page 18: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� TI�

��� �"�"��5� 3����2� ��1�"�����"�"����+���� �4"1"�������"�4"� ��!+ �

&"��8��� ,���"���� �"� ��� ���"� "�� �6��� �5� @ ��8"�9�"�8��� � ���"�

3" ���" �6�� *�� 6��� �.���� .6���� )�"2.�".� �*"��� �"������ 3" ���"���

+����� � ������"�� 4�� ���" �� �"��"��� ���� �4 �"����� A � ��� ����� ���

����2�8���2�*�"����5���=���"�����

C4:,@8(����:9H��AM:(E4NE��('KE!'($�*&��!+&%&��!'($��

� J����� ���""�� :4�8�"� � �8 ��� J��.4"��� 3������ � 3� �� 1�"����

���""�"��� �� ��� !�� "�� *�� �*"��� �� ���� +��GGP� ��==<�8 �� 7"�-8���

�6�.��.��� � ,��8 � ����� � O"�"� � �4"����� � ,��� J4X� C�� �� ��".��

����.-�.��� ,��8 �� 7"�-8�� 132� � ��� �"���� :4�8�"� � �� ������� ��� �"�

)�*�� ����� �� � K)�2��"��� L� ,4"�1��"��"�� )�"2.�"."�� ��+� � 4�"�6�� "��� �

����2�8���2�*�"����������2�����&������ ��4��"����������

� � � � �

� ,����� )�"2.�".� 3���� +���� � *�� ,;���/"��� +���� � 4"1"����

���"���� ���� � A �""�"�� @ ��8"�9�"�8��� 3"���5� 6��� 3" ���"��� )�"2.�".�

�*"��� �"������ � 3" ���"��� +����� *�� 1�"���� ���� �"�"�� +���� � 4"1"���

���"���� ������

F��J"�Q,O@��$:H�<A$7!EA�#�4�A"+(��

� ,.� ����� � �2� � ���� ���""�� �� �"��� ��� � 2���������� � J���� �.6�."� ,��8��

�."��"�6��� ���� ��4�"���� ���������)�"2.�"."����"�� 3���"���+���� �

4"1"��� ����:"�����""��I� ��J�X��*��4��7" ��4������+���������2��"����

"��������,.�+�����J�X��*��4��7" 8��4��� ��1�2����"�"��5����9�"��+8���

Page 19: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� TI%�

+����� ��� �6�� �� �� �.6�."� 4�� 9.+��� 8�� 3"������ � �� K=�>��==HSL�

��""��� ���� � 1�2��� �"�"��� �"���� ���� :� � �� ��� 4.� ����� ��-28��

2�*������ *�� ��"����� ���� ��� 1�2� 6� 4�2��� ��������� � ����� ��"��������+�

2���%���*��+�����)�"2.�"."�����������+��"�"�����2�������6��2���.6�."8.��

3"���� ���1�"�����"�"�� �6�������+������J"Q,.� �/�4.���������"���������

:"�� �� ���""�� 4.� ���� �� � ��� � 3 �"� ��"����� +���� ����"�� �� � 44"������ *��

���"������3 �"�����"������"����"��*���,;���/"�� ���4+�� "������

� � � � � ��������

� �?��� ������"�� �"��� � +���"��� 2� ��� ,;���/"��8�� � �3��"�� 4"1"���

2�����"4"���7���)44+8���*��@ �8�"��9�"�8���3"���� ���4+�� "����� ���

J�����,.� ������� �����"��"��������J����&�*�� ��,.��"�������� ��%���*��

7�����)�"2.�"."���4�"�6��"������������� "������

��4�J"�7()J�@:H��%$.+D�74�(,'(E&�"4�('@A)&::(���<D$7(E�DE�K�(,!+&%���

� ,.� ����� ,����� � )�"2.�".� :�-����".6.� � 1��2��"����� �"�"��� ��

4+�������� ����,���+�9.��.�8 �����.��"��� �4.".�������� ��4�����+����

���� ����

� � � � � �

� J����� �� ����-���B�+4��. � �*"��� ��)�"2.����D��"���13����"�����

�� ������ 4�� ����� � BF�4 ��� �����*�+D� � � �"�������� ����� ������ ���""���

) �� �� J4.8"�7��� �"� ,�� @���� 4�� �"� �"�� 7������ V �� ��"������ J��� ��

,;���/"��� � ���.�.� � � 2���"� ���"�� �� �6������� A �""�"�� @ �8�"�9�"�8���

3"���� *�� 9.+��� � �-�� �3���� ,;���/� ��� �"��� +���� � 1���� 4"1�

*�������� 9.+��� � :�4"� ����� �� =<HH8 � �+��8 � ����� � "������ ������

Page 20: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� TI%%�

���� @���� ��1"� ����� �� � ����2�8��� 2�*�"��� *�� ����&� � ����� ��

����"���������

�4�D+)@(���"0!#'8O!���!+&%'(+�

14��J��:&5�J4. �5���!"!#�$���!$$!%�

� ��� J4. �� ��*��8���� =R<<� ��"��� � �� 7��� )44+� *�� ,;���"���

+���� �N���"���4������ ���� ������� ��A �""�"��7���)44+8�����"6�5�

+���� �*���-��6�� ���"��"���+���� �1����4"1�*������� ��J��� ���"�.���"���

*���� ;/"���+���� �1����4"1"�������"���� �����

� � �

�����9.+��� ��-��*�����.��"�������"�.���"�������-��6�������"���

+���� 5�)���8��-�"���.������*�� �7���)44+8�����"6� ��4+���������

�+�3���� �9� ������+2"��� � ����� ����.""��"���� �4.� ����� ����4 � � ��� ���

�����4.".�.���. ���

C4�(��O���75��9������4����+���5���.0&A�7�('4��D,('�

K)�"2.�"."����+�%�L�B7�����5%���&�����*��).����)�"2.�"."���B4�"�6��

"��� ��"�A�1�"������ ��������������"�� ������+ ��"���������� ������� ��

�."��"���� �"���"��� ��� *�� 3���� �"�"��� �� 4+���������9.+��� ��-��

*�� ,�����.�� 3���� ��� 2��� 1���� �"��� � 4 �� � ,;���/� �"�"��� ��

4+�������� ����

Page 21: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� TI%%%�

�4� +0(#&O(���!+&%'(+�

14�O$���%�9��JN)5��()!:&#!0(�

O��"�� 9����� ����� �� �"���� "���������� � J����� ����"������ ���

3���""��� �� ��J���� )�"2.�"."�� +���� � 3*1��"�� �6������<���==HR� ��""���

���� ���"�"����-���� ���A �"�"��9�"��+� 3�����"�"���2���3���" ���

J����9��7""�����2������ ������2�8���2�*�"�����

C4�� �������� � �

%�@�)%$�%�7()$JI5���(*(+#!0(��

&��.�. "� "1"� 3���"� ���+����"�� ��� 4� ��� @������ 7����*� :���

� �4������� T%�� ���� 3���"� ��"�� ��� 4� ������� �� � +��� *�� ��� �".-�

:��;"/��� +�4���1�������9���������� +"������+�����43"1��� �� � B7.����D�

������"����4�����*��"�*�� ;/� ����

� � � � � �����

,.� �� ��"�� 4.� ����� 2��� 3���" ��� B)�������D� "�� ����� �� SH� ���� �

2����6�� ���+���� �� ��"��� �� *�� 13� ��"��� ��� 4+�������� ��� @�������

7����*8�� � ���+����� ����� ����� 4���� �� �� �6�������J���� 3 �""�"�� �,;���/�

������*��@������7.���*8��,���"6��������"��13���"�����"�4"����2���� ���

3���" ��� � � ���2� �"�� 4.� ����� "�� ��� =GG=8 �� � ���8��� � )�+����� ����� ��

����� �� �������� � "������ ,.� ����� � �"*+4� �� � ����� �� ����2�8���

2�*�"������

Page 22: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� T%T�

C4�N�N5�9���H��D#:!#8#����&)!:(� 7&'&B&���!+&)!'!+��&E!$8�1��

� ��"���� ��� ����9������"�����26������4���������+"��� ���".-�?�8��

� ��1��������,.����+�����=H����+���� �4"1�*������� ���J��� ���"�.��

�"���� � *�� �� ;/"��� � �2� 4�"��� "��� � � ��*�� ���������"�.��&"��� ��� �������

4+2��� ���4+�������� ���N� 3��� ��3 �""�"����43"1���1� ���4���"��9����

��"�8�.�� 4.� ����� 3���" ��� ����� 4 �� ����"� � 9���� ��"�8�.�� �"�.��

�"���� +2� 13��� 6� *�� �� 43"1� ��� +2� 1�2�� 6�� � � ���� � �� 3��� ��

.� .�"����� � ������� ������ ��-+�� .�� �����"� ���� ,.� ���.� ������"�"� �����

J����%����J�1� �������� �������2�8����2�*�"������

F�4����� ���� � �

�4�@:F�9(8���9(�&5���&:!"(E#!0(�

�,����� )�"2.�"."���� � ��"�� *� �� @ �8�"�9�"�� � ����� �� � � �"��������

)�"2.�".� ��� 5� �/� 5� ����� ��"����"� ���."� � 4"1� *����� )�������� ���

43"�� ��� �".�.��� � )�������� ��� �"��� ��+�� ��� �� *�� �"�� 2��� � "�

��6�."�.��.��� @ �8�"�9�"�� )��������� 4��2� � ���.� � ��� ��� ���"��"��

+���� � 36��"��� *������� *�� ���"� �"���� 1�����6��� ;/�� 4"1"��� *����� � ��*"���

����"��� � *� �5� �."��� *�� �*"��� "�� "1"� ���."�� +���� � 4"1� *����� ������

����"���)�"2.�".��� .�.�.���-���� *��1�"�� .�.�.� "�� "1"� 4"1"���*�� �*���"���

*� ���� � � "��� ����"��� ������ � ��� � � �."����� "��� �"����� *�� � �� +���� �

4"1"���*���*���"���*������� ����

���������������������������������������������������9���-�"�5�9���-�"��)��+�����5�7 ���" ����.���5�C��=��5�:���4."5�=<<�5������� � � � � �� � � � � ��������

Page 23: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� TT�

@ ��8"��9�"������������2��"����"����"���������6��� �D�)����8"�Q

9�"��D� �����,.������. .��������*� �"���-�����"��@ �8�"��9�"��V���3���"�4��

���� �� )�"2.�".� �*"����� 4�� 4���� ������ 13��*�� ���"�������� � )�"2.�".�

3������3���"�����"��� ��4� ��� �7��� ���" �4�����.�.��"��"�������� �J"��

" �6�� ���.�.� �"�� "������ 4�� ���� ��-� ��������� *�� +��� ���" � �"� 6� ���.� "���

"1"�+���"����"���� ����A������"���*�� 6�+���"����2�6.5����� ������"1�

2��� ���,.�"� ��4�� ������ � �� �6�� ������D��@ ��8"�9�"��44��� ��

�"���2������6���13���������

:"��3����E ���)��"��� �+ ����13� �����������)�"2.�"."����+ ������

1�������"-��"�� ���� � *� �� �"��� �� ��� � )�"2.�".� ������� )��� *��

E ��"�.�."����13����.� .����"-��"�8 �������9�"��+8� �+ ����������&�� �

��"� ��"�� @ �� �� ����"���� �.� .�� � ������ ��� ������� � ���� ��� .���

9�"��+� �*"���� "��� 1�"��"����� � �*"������ ���"��"��� *�� �� 4�"��� +���� �

"���� � �"����� �3�"� � *�� 4.�.�� � ����� @ ��8"�9�"�� 4�� ��"�� � �� *��

9�"��+� 4.�.� +2� ���� �� �������� *�� �*"��� �3������ ��� 13��� �-���������

:2���� �� ���� :��� ��""����5� 1�2��� +"��"��� *�� ���"��� *�� �."��"��� ���.� "��

+���"���*� ��5�&.��8 �����"���*� ��5�7 �"���*����� ������4�"���*� �����J����

2���3���"��� ����2�������*������� ��2�*����-�"����������

)�����������2��"���:��8 �4�2����� �4��"�������&������ ���43"����

����,;���/"���*��&���"���+���� ����,.����� ��,;���/"���*�� 3����2��3���"�

����"�� ���� ���A �""�"�� ,;���/"���� "�� 3���� +���� � � 4"1� *������

��� ��������������������J����9����&3�������*���@.�������,�4.��".1"������� ���

Page 24: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� TT%�

����2�8��� 2�*�"������!����?* ��6".8�.�� 2�*��� +���� � :4�+�� �&����6".���

4����"�������"�������*���� ��2�*���������*�������� "6� ����4+�����������

G4����?��� �����������?��������� � � �

��K�9()�JI�:5�7� .""+�5���D-%(ED�'4�D'I$�

J���� � 9����*�� � ����� �� � �� 4�� ���2� "�� � � � �"�������� &�-� 2���"�

43"��"�� ����".���� �����:"��43"�� ��:�����+�"�����"������!�+�"����"�������

)�"2.�".� )."���� 9�"��+8� ��� ����� ��� � *�� ��"� � ����"�� ��+� �"�"��

+���� �4"1�*����� �� ������4.���+�"�����-�"��9�6�"��" ���"��� ��*��%���

����"��� ��� 5� 7��� )44+8��� � *�� ��.�� �"���6�� ���"�� ��� ������

4+�������� ��� ,.� ���."�� �6������ ��� ��� )�"2.�".� +���� � *��

3������."��"���+���� � �4"1�*��������6. ����+�"�� ���4+�� ������)."���

�" ��&��+����*8 ���4+�� ��������

C4�)J$�J$):5�)���5��!+&%4&��+!#�

J�����)����)��-��������� ��=H>>���"�� �� �"���������"����28 ����J����

���"�����I�� �����43"�� ����".���� ����E���"��"���:�����+��*����6������

+���� �4"1�*������� ��� :���� �"��������43"�� ���������)�"2.�"."�� ��3�����

4�"�6�� "��� � � �)�"2.�".�)."��"������ 3���"��� � +���� �����4"1"���*���������

J��� �� �� ��� 4�"��� "��� � 7��� )44+8��� �"��� ���"� �" �� � ���6� ��� � *��

�� ;/"���� + ���� ��� � 4+�������� ��� ,;���/"��� +���� � 2��� 1���� �"��� ���

���"��"4"���������4������ ���

�����

Page 25: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� TT%%�

54� �������� � �

7�)�@�)�,,�75��(*E��!$4&��!$!���(::&7#!�

J���� 9.+��� � %%� K==RR�=�=�L� ��""��� � �"�� 4�� ���� ��� I�� ,�����

������� 26����� �-�"��� ���� J���� �� � 43"�� ��� �".��.��.��J���� ��"��-��

��-"��������� �& *�� � :��;"� �����4.� � :�+�� �&.+���8 ��, �4.� ���� ���

�"�"���"������"�����4.".�.���. ��

�@ �� � :��;"/"���� � ��25� � ��"����� *�� �������� � ==RS� � ��"�� � � ,������

&������ ��"� � ����� � .�.�.�.� �� �-���� � ���� � "��"��� � *�� �".��.�."���

36���"�� ���4+�� "����� ����,.�36���"��������""���*���+� ��"����1 ""�����2�����

������"��� ��4+�������� �R���

J4������?��� � � �

7�)�@�)�,,�75��(+PD-(BE4&��(::&7#.��

� BJ��� � �� 9���"��D� ���� ������ � 4.� ������ 4.1���� � �� +24��

���+���4.".����������7���)44+8������ �� �����" .6.�4��3 1�2������7���

)44+8���+����+���� �����������������������������"�.���*��4�"��� �� 6����

:��"� �"�� � *�� ����-+��"�� ��� � �6�"�� � ���"�� � 9�6�"� � 3���� � ����

��+2"������"���1�2�����>N� 3������2���+2���C.*���5�$�� � �5�*���&����

4.����� ������"���������, �4.����� ��� �"�"���"�������"�����4.".�.���. ���

�������������������������������������������������R�:��"��&�1.�. 5�@ ��:��"����*"�����&.�.�.�.��7���)44+�*���"�.�5�:���4."5�����5����<S��� � � � �>�,���� ���Z��5��1��5����=�R�

Page 26: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� TT%%%�

64� ��������;-('�,(�("0&���

9�+���� !��������� �"���8���� � :"+��� ���"���� 9���.��� � � )."����

9�"��+8��� � 7��� )44+8� 4�� ����.-� � � �6�� � *�� 7��� )44+8��� � 4.�

����.4� ��*-� 13� �� 6� ��� 4+��������� ,.� 4�"1�"�� �� �."��� 9�"��+� � "��

7��� � )44+� ���� � � 4�� ����.-"��� � �3 � ���.�. .��� � :"�� 4�"1� �� � )."����

7���)44+8�������4�� ���.� .6.�.�54 ��� 6"����+"��+"����6�"�����6��5:�"���

+"��"������*���44�"��8�� "� �. ���6������3�"������������ �����4+����"����"���

4.� ";"������ * 1�2-� � :�"����8�� 3�����5� ��� � �� � �� � �"���� � ���"�� � 4��

� "���6�� � *�� ��� "����� � �� ��� "�����6�� � 4.�.���� ���� 7��� )44+�

��*4�� �+��������4�� "��4�"�����*��9��"�����4.".� .6.�.�� �������"���

4��4��� �44�� +"��"����� � +��� "��"����� � *�� ���"��"����� � ����� � �;���"���

1��2��� � � +"��� � �" .�"����� "��� � ������� � �.����"�� � ������� � 13������ ����� ������

�."�����44�"����*��@ ��8"�9�"��"��+� ��������������*�������� � ���4����

4����� .+.�� � � -� � 4.� �� � * ���� 4���6���� � �3�"������� �."���� � � ��+ �

��������"�������G��,.�����.-"��N�����.���V�����B)�"2.�".���+��*�������:�"���

9� �����D�����5�=<R�� "������� ���+���� ������ ���4."�� "����������

:4�+�� &����6".� B� )."��� 9�"��+� ��*�� �� � ,����� )�"2.�".� :�-����".6.D�

:���4."5� =<�H5� "�� ����� �� 4.�����.-"���� *�"�6����� � 4� � � ��-+�"� �" .6.� ��

4+�������� *�� +��� �� ����.4.� � � ����� � "��� � +���� .�� �� �6�� �� *���

,���"�����2���1�2"�� 6�4�� 3��� ���������.� .�."�.�5��-��-1� ������"�

� �"�����4�"1�"����" .6.� ��4+�������� ����

�������������������������������������������������G�N�����.��5�)�"2.�"."����*�� ��������Q:�"��9� �����5������5=<R�5�������>��� � � �� � �

Page 27: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� TT%I�

Q4 � ��� � � �

J �4� ����"��� �� 3���� 2� �� 1�"���� �"�"��� �"��� 2���� �� 3���"�

����"�� ���� ���� A �"�"�� � 4.� 3���� 2� �� 3���"� � �4� ����"��� ���� ����

J�����*"���;+8������ ���������!.8�;8����=SGR�*���@ ��Q���. ��)������ 8���

?�+;��9�"��� � ==��<���.�+���� � � 3 �""�"��)�"2.�".� 2���� �� � 2"���"�� 2����

4�"���3���"��� �4�����"������ �����

34�������� ������ � �

=<RR8 � �@�Z������������ �@�� ���� ������6� �==�G���"�� �4��"�����

2��� � �� � 4 �� -�� � �"�� 1�2� �� �����6�� � �-��.� � � 4.�"���� � ����"��� � *��

����"�"��� � ����"�������=��E���1�� � ��� 9"��8�� � BC���� � ��� �+�� � ������� ���

�"�.�D� "����"��� �� � �.�"�� � �6������� ���"� �� �4���� 2-�� � =S���5�

6��"�6�� � �5RH��1�� ����A��� �� �� � B9.+��� � �4���&��,. .�1�(�� D� � �"�5�

2�*���� �� ��� � 4��" �6�� ���� �-+��� � �� B�.��� "� �"�D� *�� � �HH� ��7�K==�GL��

��+��2���4���42� ���� ����������������� �� ���B�"��������� ���. .�K�"������

I�"�.""+LD� �� �����"�� "�� 4�"��� � � ����� � ������ ������ � B"��.���� "�

�""+� 5�@ �K����� �� 2����2"��� �@ ��LD���.���� ���� �,.��2������ ������

� ���� ��B��� � "���8���� � 5�"Z���""+�"�+�Z�"� 48+�"��+���Z�

4�8+�"�����D��K�������������"����.���"����5��.���K�"L�*��������1� �6���

��"�"��� �"�� � ���.� �� � 1�"��"��� � � ����� �"�.�� � L� �3 "��"�� ���"���� ��==������

�������������������������������������������������<�:4�+��&����6".�5)."���9�"��+����*�� ���,������)�"2.�".�:�-����".6.5�

:���4."5=<�H5���TTI�TTI%��=��:��"�&�1.�. 57���)44+�*���"�.�5�:���4."5����S5���GH�� � � ���==�:��"��&�1.�. 5��1���5����G����==�:��"��&�1.�. 5��1���5����G���

Page 28: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� TTI�

E���1�� � C�� 9"��� � R� -����� � +� ����6��� � *�� 2��"�"����� � �-������#� �����

"�0� "����������5��+"�������"���"���������.�����"�8 �4��"�����4��2�� 6����

-� �� � �3 � ������� ��� R� ������5� "�9.+� 8��� K+�� ���� P���==�>L� � V �� � � *��

6���������������.��� �""����"�&+�8���:��"�6���K+��������R�P���==�>��==R�L�

3���� �� � ���" �"��� � 4�"��"����D=������� 4 � � 4.� -�"��� � 4 �� � 13��-��

���"����� ���

124������ � � �

9�������"�� ������.�.�� +����+""������ ������ ���3���"�� "�� ���

4� ��� ,3"1� �� ��� ����� � ���� ������� � �� � � � �"�� �-�"�������� :��"��

?"���"��� J�������� ����� �� �-�"�� � � � � �"�.�� I ���� 2� ���

�����"����� 4�� � 23�"��� 4.".��.��.��� � ,.� 43"1� �� � ��"���� �"��� =�� ����

������������4.".��.��.��� �&�4��*��-�"������+�����"����� ���2���3���"�

4�� ��"�� *� ���� � ��"�� ���.�.� � � � 2��� � "� � 4"1��� ���"����"� 4�"����

,���� � ��Z��� � B7��"��D� "�� 2"������ � � ,���"���� 4�� ����� -�"���

4���� �6��� �� ���"�� ��� 4+�������� ��� @ �/� �"�"��� *�� 2�*��"��� ��

�� ���� ��"� � �����"� ����"�0�� � �� �-�"��������� �+��� �"�.��

3���� ��*�"��"���4"����@ �/����4�"��� ���+�-�� "������

,���"������ �6�� ��"�"���� �� ��"����"��*� ����A �""�"���"�.���"��5�

!�1.+� �"��5� ���4����� �"��5� 9��X2�+�� *�� 9���� �"��8��� �"����"����

1����� �� �������.����2"���"�������I������ ��1 "-� ���"������ � ��������

�������������������������������������������������=��:��"�&�1.�. 5��1���5����G���

Page 29: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� TTI%�

���"�� 4�� 4��.�� ��4"��� :��� 43"1��� �� � ,��� � �"�"����� �"����"���"� � "1"��

����"��� � *� ���� A �""�� 4.� ���.� 2�� C.*���5� $�� � �8��� ����"����� � ,;���/�

�"�"���2��4��"4"�U������ �� �E� �.+��"���2����'��I����7�����5D�+���

7����������+����������D�5��� ��5=GH�5�[�:*��Z8.��B)�����:��"�)����1+�" ��

�� ����D� %C5T%%5=<HG5� 9��X2��+� ).�X �+� B&8�� E� �.+� B9+�5=HH=� 14�

����"��4��"4"���=H�

114������ ���������������

��E�FF��:5��&E.$��!,."80���'4�!E8#&:!�

������������J����� E "� ����� �� ,���"��8�� �".��.� .6.� ������ 2���� �� �".���

��-+�"�� ��� �.��."��� 2�� � �������� ,.� ��"��� E "� 4�� �� ������ ��� 6�

� �����" �6���3�"������� ��,.����� ���E "�3����7����)44+8�����8"�8�����

1����� ��" .6.�� �� �"""������ ��������,����4��5�4�������5��1����"�������

������� � 6��4.� �"""�����������������"��-����"���*���2�"��� � 6����-�"����

."���� ���� �J�����4"��� �������+��� � B&�����.� � �E���"� �&�-"�6�� D�=�>PH�

�.�� � ����"�� �"�� � ���+� �E "8��� ��"�"��� ��� �".��.�� 4�� � ��1� 2� ���

4.".���� ��=S�� J��� �� E "� ��"��� 3��� B����D� "�� �"�� "�������J����

���������+����������4."�.��*�����.������� �����2�8����2�*�"�������

�������������������������������������������������=H�,���� ���Z��5��1���5����=H=��� � � � � � ����=S��+��������5E "8����B,���"�����,�"��&������"""��D�&�;4�&*;�����"�,����;D5�

�� ��� ���� �������������5C�%�%%5�����5=<�S5�������� � � � � �����

������

��� � � � � ������

Page 30: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� TTI%%�

C��J,O�J��:�5�9.+��� �7�� �4��9;"��4���.E8#/'(+&#� � ,(��!+0!E/'(+&#��

�@��D-D�

J�����,����������"�����4���2��3 ��"��4�"��� ����+�������+"4������

��4��� *"��� 5� ,;���/� *����� 4�"�1���� �5� *��� *�� �� +�-�

�����"��� ��5���"����� "��� ��4+�� "����� ���J����9�!��E��"��������� ����

����2�8����=<SG�2�*�"�������

1C4��=��������

14�D"E!)&'���9M+A7!#���+!BE8+0!'!+�

,;���"��� "�� "1"� ��� 3���"� � ������"�� :�1"����� K��� �L8 � B:��;"/��

J�������D� ����� �� �-�"�� 2"���"� ���� ,.� ���.� "�� "1"� 4�� 2��� �� ����

������"�� �-�"�������� ,.� "���� ��� �������� . ��"��� �� � 4�� ������ ����

9��+""� E�� )�� �������� =<��� ��"�� � � ��� �8 � � 4��"�� � B��� ����� ���

��� ������� "�������4.����. ������"��2"���"�����4��� ��1�"����� ���� ���

9��+""�E�� )�7� 1���8.�� � ����� � �� 43"�� ��� �".���� ���� � ,;���/"��� +���� �

� �"���� ��� 3���"� ������"�� ���� ���� � �� ����� �� 2��� 1���� � *�� �������

4�"��"�� "��� � ���.� +���� � 4"1"��� *������������ ���� � ���� B�+�� :��;"/��

)���D5� ��� � � ����� !���"��� "�� �� �#� C�4�� 1�� �� �+�� O�.*������ �����8�5�

=<RG5� @�Z����5� C�� �� ��"�� �����"� @ �/� :��"""��� +���� � 3���"�

��"�"�� ���4� ���

7� 1���8.�����������4.�"������������������. ��"��� ���4�� ���������

���� ,���� � ��Z��8 ��� �! $�$���� �,���� � ��Z��� ����� �� =<<�� ��"�� �

+ ��"�����4������ ���,;���/"���+���� �+ ��"��������3���"�����"�� ���4� ���

Page 31: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� TTI%%%�

�"� ����� ����� �� BN��26� :�"�� ������ � ���3� �� *�� )����D� ��"�

����2�8��� 2�*�"������ J���� "��� 43"�� ��� �".���� ���� 7��"���� �����

2������ ��4�"��-� :��;"/"��8� ��� �*�� � �).���8 �� � ���� 2����,;���/"����� ��

1����4�����" ���"��"���������

� � � � �����

���� ����� �%&� ��������� � ,���� � ��Z��� ����� �� � �"�� � 4.� �����

��� .��,� ��+������ ��=<SG���"�� �����2�� ��2�*�"�������

� � � � � �

�J���� � "��� 43"�� ��� �".���� ��� �� ,;���/"��� � +���� � 1���� 4"1"����

���"�4"���6� � ��4�������� ���� �� � :��;"/��� +�4� 5���� *��5� :��8 �

:��;"/� *���14�4�"��"��"��� ����.�+���� �1����4"1"���*������� ���

��+�� �����8 �� � 4.� � ���. � � 2"���"���"� � ������ � 4�� 4���

�������� �������'�"���!���"���"��������������� "���������+ ������������ ��

=<<<8 �+ ��"���������@ �/�:��;"/���+��2���� ��3���"�4������ ���A �""�"��

,;���/"���� � �"�.�� 3���� � ��+� � +���� � 1���� 4"1"�� *��"����� ��� ����

�����8����B(�� ������� �)&��*+,,�-&�&���� �������.� ��������� ��/� "��4�� 6����

����� J�������� A ��� ����� �� ����2�8��� � 2�*�"��� ���� 6�������

�-�"��������� ,.� ����� :��;"/� ��+� *�� �.���� 2���� �� 2��� 1���� �-��"�� 4���

���� ������� � ���� � B(�� � �� ��� )���� !���"��� ��� ��"�����# ��&� ����

C�4� 1��O��*�����������5� ����� �� ���=� ��"�� � � ����"�������������8�� 4.�

���.� +���� � 3���"� 6��� 4�� ����� ��� /������� � 0��� ����O�)��8� �� � ���S�

��"�� �4��"��4.���-�:��"���+2���+���� �1����4��44"�1�������+-�����

Page 32: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� TT%T�

7"��7��� 58�� � � B��� � �&����� ��� ����� �� ����"��� "�� � 0 ������5� � "��

����� �� ��� �4�� :��;"/� �*"����"������"���+���� �*���� +�-�+���� �1����

4"1"�������"���� ������

� � �����

'����[�9����8��� � @�Z� ����8�� � ���=8 �� ����"��� � B9����8�� � ���

( ���� ��� ����&�1&2�� #� 3���4 ���� ��� �&1� � '2����� ���� �"��5�� "�� ���� �� 4.�

���. ��3���"�������"� ��4� ���

� � � � � � � �

/��� �&��- �&�&$�� ����� "�� ����� ���$�4����9������ ����� ��+ ��"�����

4������ ��� :�����&��6".������ ������� �8 ������2�8���2�*�"������J��� ��

����"�� ��5� &���"�� ��� *�� �44�"���� 23����� ��� 4+�������� ��� J�����

4��� �:�"����+�2���� ��3���"�4�������"�0��4"��.�*� ����

7�����C��4������� ����"����"���/��� ���������� �����36 $� ��&7� ��

� ��8�$��9���:������� � ��*;,<5��:�"�����+�2���� ��3���"�4�������� ����

� � � � �

�A �""�"�� :��;"/"6�� �6.�.� +���� � 4"1"���� ���"���� ���� !/"�� *��

��4�**�������""��� ����4+�������� ��/��� ���(������������������� �����/ "��

������ � ���C��,�����"���� ��������"�� ��5�7��"��� ����"��� ��*��)�"2.�".�

�*"��� ���4+�������� ��� �A���"� ����"��� ���� ����/=&�#> �?# ��� �� �.����

8 ���"�� �&"�� "�� �"1&"%8���&"��� 0 ����&2� �"��� ��� � �������� ��� @"������

= ���� �� ��&����������@�0���).�.�.������ ��+ ��"���������:��;"/"���3 �""�"���

&. ��������� �4.".��� :��;"/"���+���� ��-�"���� ��4�������� ����=<����

:��;"/"��5���*���� ��� ���"�.�����V ���4+�� "����� ����9�* . /������ ��

Page 33: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� TTT�

+ ��"���'�7����� �� � ����� A�� "�� ����� � � )�"2.�".� ��+� 2�� 3���"�

������"� ��4� ���� ��������� "�������� �)�"2.����+"�����&���"���

4�"�6��"��� �)�"2.�".�����"���+���� �4"1�*������� ����

���� � �� ����� �� )�"2.�".� 3�����5� ����"��� "�� �"�� �����4���5�

,;���/"���� �6������� J����� ����2�8��� 2�*��� �-�"������� ����� ��� 8��� � R��

( ��� ��� �"�� �� ��� ��� 6� �"�� 2���� ��&� "�� ����� ���� 4.� ���.� +���� �

+ ��"�����3���"�������"� ��4� ��� � �

� �

�."� J�� ["���8��� � B� �� - )�� � �%'�B��� ��.� �����1�� �� (����"� ���5��

��� �� � ����"��� "�� :��;"/� � ��+2"��� ��� 4��� � �"�� )����/� � +���� ��

�-�"������4�������� ������������� ����&����+���� �+ ��" �6����� ��

V ��=<<<8 �����"���B! ���� �%���� ��C���� ����B� "������ ��3���" ����

C4�9'!:'8��+!BE8+0!'!+�

,���"�����.�.� ������2���"�����-�"��2"�����" .�2� ����� �����2��

�����"� � 4�� ��-����� ����� ���� �������� �� ���� ������ � ��+2"��� ����� ���

4�� ����� ������"�� �-�"���� ���� 4.�"���� 2�6.� �"�"�� ������"�� �"�.�� *��

� �����""���+� ��"1"�� � 6��������4"1�*����"���*��2"�����"� ����

�,.�"���� ��� 3���""���� �.� ���" �� ���"�4"� #9�+���� !���������

�"���8���D� �;���"��� � *�� 7��� )44+D� "�� 2"������ 3���" ��J���8 ��

&��4�"8 �� 4�"���5� ����"���� �.�.".�.5� 7��� � )44+8��� � � �"���5�

�"�.8�����"������*���*������� ���1�2���+�������+��� �� ��+�����"�� ���

Page 34: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� TTT%�

4+�������� ������������=<�R����"�� ���:�95�)���S58 ������"����������������

� ���� 5D,;���/"�� ��+D� ��� 3���"� � ��"�� ��� 9�"� �� ,���"���� ��+�

1�"��� ���� ���� �7��� � )44+� *�� ��.�� �"���"��� ��� 4+�������� ���7���

)44+8��� 3�����"��� �����*��"�������B�3������"D��� ��� ������"� ��������

� "������9�"����:�95:���4."5�=<�G5�)���G8 ������"��� ���� � �

@ "�� $�� � E���"8�� � B,�� N���"�� �� ���� :4�+�� J�+��� �����*� ��D�

����5����S�V ������"������� ���N���"��8 ��������-�� "���4��2"��� ����

@ "�� $�� E���"� � 4.� 2"������ � �����*� ��8���� � ���"����� ��"������� � �����*�

��� 2"������ � � &��.� �5� :��"���5� 72"�� )����"��5� +�*�� +�"��� *���

���."��� �"�� "�������� ,���"�� +���� � ���.�.� &���"�� ��� � "�-� 7����

)44+8��� 4�"���� � �"�.�� &"��5� &�����8�� "��� *�� $���� �� 3������

� �����������.�.�3 ��"����*�����.�"���������

,���4��2"�����+����N��8���B'�7����� �&������'�� ����3*,+,%*,;D5��

:���4."� P� ����� "�� ���� ��,;���/"�� ���.�.�� �6������� :4�+��&����6".8�.��

B'��� �� (���$ �� ������� 6����� '�7����� ��2 � �"���E�� "�� ����� *�� :�"��

����"�-� ���� B)�"2.�"."�D� � � ��� 3 �""�"�� 9�"��+� 3���� ,;���/"���

���.�.� � 3���" ��� &����6".� 3 �""�"�� 9�"��+� 3���� �"�"��� ��

4+�� �������7����)44+�*��,;���"��"����� �"������.�.�� �6��������+����

����8�� BF ?? ��)����6��&������6������&� ���������D� "�� ���.�+���� �3���"�

2�*�"������� �����

� � � �

Page 35: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� TTT%%�

7��� :4�+��7��8���B��� ��� �����/�:?������)���� 3�����"�"��� 2��

3���"�����"������ ����4 �"�����A � ��8���B'��� ��(�� ����� 2 �������

'�7����� �� � ����� 3+;<%**,G%***<5D� "�� ����� ��9.+��� � �-�� 3����,;���/�

�"���"����� �6������� ���� ���� � �B'��� �� 6��� ���� ����� '�7����� ��

� ����3+<G%+;HI*,;D%**,+5�� "�� ����� � )."��� ,�����.�� 3���� ,;���/� �"���"���

+���� � 4"1"��� *������� ��� � J� �6�� 9��2"8�� D6����� '�7����� ��2 � �"���E��

� ����D� "�� ����� �� �� 2��� . .�� �"��� � ���.� +���� � 3���"� 4"1"����

���"���� ���� :4�+���1;+�?.4.��.8�.���BF ? �����6�������#� "������� �����.�

+���� � 3���"� ������"� �� 4� ��� ,.� ����� � :4�+�� �1+� 7��8���� ������

�� ���

J��� �� � ,;���/"��8�� ��*"� *�� � �"��5� ��"���� �6.�.� �� � E "8� ���

����� � �� ,���"6�� ��-".� 4�� 4���"� ��"������� +� ����� � BE "8���

��"���6���E3���,;���/��MD5� BE "8 ��,���"�� : "���I����MD�*�� BE "8���

,���"6� $� D� � 4�"��"��� "��� � ���.�.� �"�� "�������� � A �""�"�� E "8���

,���"���+���� �� ����������"���2���� ��3���"�4���2"��� �����

��������� 9�+���� �"��� &3����� V�D� ��2� ���� �� �� J � �&�� � #� B'�7�����

K?����@�? ���%(������� �����L����#�'�7����� �� ����������� �� �����#�/6�����

'�7����� �� ��2 � �"���E�� � � ����#� ����1�� ��2 � �"����� �����#� ���E���� 6��

J � �&D5� ���28 �� ����2�8��� 2�*�"��� /'�� ��� ��� N���� �.��8��D�

'�7����� �� � � ����� �� � ����� � ��� �� (������� � � �����D5� "�� ����"��� )�"2.�".�

��+�5� 3 �""�"�� 3���� �"�"����� *�� � �."��"���� �"���"���� 23 ���� 2���� ��

3���"�2"���"������ ����9�+������"���&3������,;���/"���+���� �� � ��"�

Page 36: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� TTT%%%�

��"� ��-".� � 2"���"�� �-�������� � A �""�"�� � B)�"2.�".� ��*�� ����� ��+D� "��

����� ��,;���"��4�"�6��"��� ��,;���"6����+2��5�7����)44+8����"���"���

*��)�"2.�"."��"��"1"�����"��� ��4+����������

N���� �.��� ��� ��� � 2"������ � � B)�"2.�"."�� � *�� � ,;���/"��D� 4�"�6��

"��� � � ���.�.� ����� �6��"�� ������� @����� ?6��8��� *�� :4�+�� �1+�

?.4.�2.8�.��B��� ��(?�2�����J�+���$.+���6""�8�������� �)� �'�� �������� ���

(?�2��� � ����� #@����� ?6��� 5� B� �&����� ��������� ������$�� �� ��������

/#�4 �"4�� E3"-���"�5D� ���� 6"���1 � ��� �� (?�2���� �� � M����D5� 7� ��

7�2��"�6".� B�� �7� ':?��E��#:��"� &1.�. 8.�� /@�? �� ������� ���������

����1����! � ��' ������ ����LE����#� ��������������# "������"��� :��;"/�

�� +�4�4����� ��3���" ����

� � � �

&�1.�. � ����� �� � ���.�.� 1���� 4�� ���" �� �"�� � "�������J��� �� 7���

)44+8��� ���� 3������ ��� � 4�"���53 �""�"�� � �"�� " �6�� � ���.� @ ��

:��;"/"�����"��"���������?���"����."�� �6����&�1.�. 8.������� ���,���"���

�.�.".���������"���� ����"���������"��"����������.�.��@ ���:��"���*"�����

�.�.�.�.� �7��� �)44+� � � *���"�.�� � :��;"/"��5� ��"�.�� � :��;"/"��8�����*����

)��5� ,����� &������ ?6�� *�� :��"��5� ).���� � :��""��� *�� � $�. �� � )��5�

�"�.�8.�� ����"��� J*���5� @��� 7����*5� &� �"4�� )��*� � :"��"��� � 14� 4�"��"��

"��� ��2��"���1��������2"����������7����)44+8����3 1����"�������2��� �-��

* "������ 4���� ��� .6.� � B�3��� ���"� � B "�� ������� 2�*��� &�1.�. 8.���

����� �� �4.".���� ��������7��� �)44+8����� �43"��"��� ������7�����,4���

,4� )��� �8�� � 1���� � ���� *������������� 3���� 2� �� �@ �� � :��""����

Page 37: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� TTT%I�

+���� ��-�"������1�����-��"�������� ���,.�������"�.���@ ��:��""68�����

����� �2������ �,����36���"��5� � ��2�"� �*�� ������ �-���5�3�1��"�����5�4�����-�

���"�����*������"�������"��"���4������ ������

�4 .��+��� ���8��� B)�"2.�".� )."��8�� )���8��� ��� )����� � K�44��

7"��"6� *�� :��""��� � "�� � :"��"��� LD� "�� ����� � ����"������ � ������ �� ����

J��� ���3 �""�"���)���� 3���� ���,�����*��)�"2.�".��"��""����� �6�"�������

&���"�� ��5�7����)44+8��5�)�����3����8 ��1�"������"�"� �5�7���8���

"������ �� *�� �+��8"�9�"�8��� ,���"��� � ����� �� � 3" ���"���� 14� �"�"�"��

�6�"�������

���

���� &.�".��� ��� ������ ���� ��� (?�2����� �"E�$�D� ����� �� �

�4 .""+� J������ N�� �6.8 � N���� ?���� ���� ����"��� "�� ��"��D�

�4 �"�����A � ��8����������������������"2���������B��"�.��&"���B��"��5�

��� �� ������"2�������� �� ��� ��� ��� �� ������"2����)���� B�:��;"/��D� B7����

)44+D5� B�"�.�D� ��"�"��� � 4.� ���. � � + ��"����� �� ������"�� � 2���

1������ ����

,.� ���.�+���� � �-�"�� �� � 2"���"��� ��� � 2��� � "� � �6" ���,.� ���.�

� ����� � �4 .��+������8��� B'�7����� '��� �&� ' �1 �)&�� ����� � '�� ���� 3� ���

! �����E���� ��������� ��� ���$����� 5�� "��2"����3���"� ������ �� "�� ���4� ���

,.� 2"���� � +� 2��� � )���� �3���� 2� �� 1�"���� ,;���/� �"�"���

�"��"��� �����4 .""+�J����B;%**N-�?�&��� �� ������'�� ����"�� ��������� ���

� �������D� "�� 2"�����5� ����"������ � ������ �� ���&���/"��� *�� ��"����

Page 38: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� TTTI�

����+��"���+���� �1����4"1������"���� ������9. �������8����B6��&�����

� �� �&� �� 6��&�� � �&�� � �&�� � ������ (�����#� ����5� ����U� ����"������

������� "���� �� � ��� � 4�� ,;���/"�� �*������ +� �� �"�� 2���� �� �� 4���

2"��� ����������9�+����C���� V��� � B6����� '�7����� ��2 � �"���E����������

(?�2�!��������#����5�=<GRO�����.""+�)++4 ��)��8����B� �� ��������

����� � � �� ��� ���$����D5� ����5=<>HU� ������ )�1�"�� B6��&����� � ����� 6 $�&��&�

( � ����� ' ��$��������� �� 6��� � �E������������#����5=<G<� � 4.� ���.�.�

2�����������"������"������ "��� ��3���" ����

Page 39: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

����� ��� ��

;��;<� � � � � � � � � � �� ��

����������� � � � � � � � � ����

����������� ���=������� � � � � � �����

���=�

������ ���������������� � ��������� � � � � 1� �

�4����� ������������ �� ������S�� � � � � 1�

�4����������������� � � � � � � � 3�

�4����� ����������������=�H�� ��=����� ��;��� ���� � 11�

����%�&����7������� � � � � � � � 1C�

���%%�����/�:��;"/"���� � � � � � ���������������� 15�

��������%��9.��8"��:��;"/"��� � � � � � � � CQ�

�����������@ �/�:��;"/"��&��� � � � � � � � F2�

�4���<������ � ��� � � � � � � FC�

��������;���

������ ����������������������������� ��� � �������� FJ�

�4���������������� � ���32F�4�1232�� � � � � � FJ�

�4���������������;� ���1232�4�11CG��� � � � � G1�

�%�7���)44+8���,;���/"6��E��� ����"�.�8��& ���

E�2� 6�)���2�K=�>��=�<�L� � � � � � � ��������������G1�

�%%��"�.�8.���J"��E�2�"����K=�<�L� �� � � � � �G6�

�%%%�����"�"���*���6���&"�"����F4������� � � � � �5F�

�%I�7���)44+8���,�����)�"2.�"."��"��9�� �"��� �������������������������������������J1�

Page 40: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

=L�,;���/"��8��)�"2.�".�)" ���"����&�����"�.��&"��� ���)*.������ JC�

�L�:����)�"2.�".�)" ���"����&����,����9�� �"��� � � ������������62�

H�,���"����)�"2.�".�)" ���"�����&���������*��!+ ��

&"�"�����)*.����� � � � � � � � 6F�

S��"�.�8��&��������)�"2.�".�7��.�.� � � � �������������� Q2�

I�7���)44+8���A"���5&�"6��*����+�$�"��� � �������������� 3C�

�4����������� ?��;� �������������������������������������������������������������������������������������3G�

�4�������<���������;� ����11CG�4�11FQ�������������������������������������������������������3G�

��4������ ���$���<���������;� ���11FQ�4�11JC����������������������������������36�

�4������ � ��������������������H��=� ���� ������� �� ��

� �� ����������������������� ��12J�

� �����

���������;���

����������H�������H����� �H ����� �� =�������4������� ������������� ��� � � � � � 1C5�

%����-1� �O�.""��� � � � � � � � 1C5�

%%�J �4��5��"��*�����-1� �� ����� � � � � ������������1C3�

%%%�)��+���� � � � � � � � � � 1FJ�

%I�E�"��&���"���� � � � � � � ������������������������1F6�

�4�������� � � � � � � � � � 1F3�

�4:��;"/��������� � � � � � � � � 1F3�

%%��8"��������� � � � � � � � � 1GF�

%%%�:���*��:�������"����� � � � � � � 1G3�

%I�J*������"����� � � � � � � � � 156�

�4����� �� �,(� ���� � � � � � � � 1J2�

�4��$!7(E'(+� � � � � � � � � ���� 1J2�

��4 +)!#� � � � � � � � � � 1JC�

=�7�+�5�!�-�*��7�2��� � � � � � � � 1JC�

��&�"���*��&������ � � � � � � � � 1JC�

Page 41: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

�4�� =�������� � � � � � � � � 1JJ�

%�@ �/�:��;"/"���A����� ������"��� � � � � � 1JJ�

%%�@ �/�:��;"/"6� ������"�� � � � � � � 1JQ�

�����;���

����� ����H� <� �� H����������� ��������?�

� ��4�� <� �� �� ������������� � � � � � 16G�

%�,����"�� ��,;���/�J���� � � � � � � � 165�

%%�9�*"�*"�� ��,;���/�J����� � � � � � � 166�

%%%�J+"��7�"� �,;���/�J���� � � � � � � 1Q2�

%I�7.�.�"�� ��,;���/�J���� � � � � � � ������������1Q1�

I���� "�� ��,;���/�J���� � � � � � � � 1QC�

���I%�@.���"�� ��,;���/�J����� � � � � � � 1QG�

���I%%�&"�� ��"�� ��,;���/�J����� � � � � � � 1Q5��4�������?�� ������ ���� � � � � � � 1Q6�

������ � � � � � � � � � 131�

;< ��� � � � � � � � � � 136�

������� � � � � � � � � � 133�

�������?��� � � � � � � � � C22�

������S�� � � � � � � � � C15�

�� � � � � � � � � � � C1J�

����������4�('P(�?9E9)9$&'(+&��

����������4�&"E(�,(��!$'9'!+�

����������4��!+&E!'!+�

���������4�?9E9M+!*'!+��("&0'(+���

Page 42: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =�

���=�

��� � ���������������� � �������� ��

�4��� ����������������� �� ������S������

� � �

,;���/� ���"5� �.��5� 25� ����� 4��".6.� � *�� 13��������� ���� �"�"�����

������ ���,.���"�����-2�,���@��"��3��� �����������".-�13�����������"�5�

����"���"����4���"����*�� ������"������-"���"��+�������."����6��4"1�

�"���� � 1�"����� �=� ������5� 4��� 4�� ������ � BE "� �"��� � 4�� ����� � 2�

�� ���� � 4"���D� �"��� �� � B4��D� *��� B4.�X�D� �3��� ��� �������� 4;�����

��"��������4�����������"������"����".��.���4������� ��� �� ��������B:2�*��

4�"������� ��"��"��� ��� ������� �"�� ,;���/"6�� 6��� 4�� �"��� ��� B�.��"�

��4���1 "��"��D�� �B2�� �������D���������"�����.�������"�5�2�6�

2���� ��"��5� 4.� �����8�� �"����� 2��"��� � ��*"8 ��H� � ,.�"�� 13��� ������

,;���/�����B1 "���"����*��4��������2��� �����4"��"��D��"���� �1�"����� ��S�

����� �"��� � B+��� +��� � 4�� ,;���/� � *�� +��� � ������ � � 4�� ��8*""�

4.".� .6.�.5�4.�.� � � � ���� ������ � ����� �� �4�"�"����� � *���N8�.�"� "���

�.��.����.��4���������4"�4"���6���� �� ���1�.-"�D��"�������� "�4"��

�������������������������������������������������==�[""������J Z� 5��� �1�4�������0P�"�#�J �4.��5� =GRH5�C�%�%%5� ��� ��=5�9. �����

��5� 6��&����� � �� �&� �� 6��&�� �&�� � �&�� � ������ (���� 5� K����"������ �������

������� L5������5�����5����������*��:"+�5�B,;���/��D��������:�"������"�-� �5�C���5�:���4."�5=<<�5����=<���H�,��I.\�����C���5�B�,;���/�D5�4NQN�6����)���������4�11�"2 �� ������� ��*;*R%*;RH5�C�%%5��

�� ��5�@�Z������5&�4��+*�5�&3"�5�=<G>5����R><��S��*��:"+�5��1���5����=<=��

Page 43: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ��

�� � ���� "� � �X�"�� ��� ����� � �� ��""�� *�� ��"+ "���� � *������ � �� � 4�� 2���

������ ���2���"������

,;���/��� ����� � :�"�� ������� ��+� �� � ��"��� � ;+�� *�� 4;���� ��������

�;4� � �.���� � ��8*""��� �-�-5� �"�8��� ����"� � +����"���� 4����� � ��"���"�����

�"����� �����"���"������.�"��-5� ���"��������������������1��������*������

�� � � ����� � ��������� ����� � ���� � ����� 4�� -�"��� 1�"������ � *�� �6���

����1�.-"��2� ��� ���.""��"��������*��1���"��4��� ��������,;���/"�������" ����

&.��8��� +������� �" �6�� �6" �� � ,;���/� � ��� � 2� �"���"� � ���.�"�����

1�����6��"�����������*��4.� �������������2� ����2��������.��"�����46"��

�" .6.�� ��13������ �� ������� ����

�E���"� �"��� ,;���/"�� *�� � :��""�� ���� �"� � �.""��"�������� ���"�

�"��� :��;"/"���� � ,;���/5� ,;���/���� *��� ,;���/"��� � �� �������� � ����� 4 ��

��������"�� 13��� ��� �,;���/"�� "�� :��;"/"6�� ���� � �"� � �6"� ��4��!� ��".�

�"�� :��;"/��� +�4��� ��"��������2����*�� :��;"/��� +�4��� �����"����

�-����"���� 4�� ���" �� �4."� � ��� *�� 3 �""�"�� � 7��� )4+� �3����� �� 1�"����

��".�� *��"��� 3 ��"� 4�� �� �� � ���"�� ��� E����� � ��������"�� ,;���/"�� *��

:��;"/"���4�"���������"�"��4�������-��������" ���.""����"� ����

:�"� � ���"��5� �� � 2����"��� *�� ����� ���.�.� �� �� ��� ����� 2�����

:��;"/���5���4.� ���C�������) ��8����6".�:��"8� ��� �"���"������� ��"����� ���

!��� +�4���2���"���""����"����"������2�����:��;"/"��� ���2� ��2���"�

"�-"��"��� �����"����""� �*�����"��43"1�"�� �������2�������������"����""� ��

Page 44: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� H�

���"�� ��"��"�� � ����� 2��������� 4�"��� �� ��� 2���"� �"��"�� �� � *�� �6���

��"� � � ���"��� � ,;���/"6�� � *��� ����"�� ��� @����� � ,;���/"��� � %��5�

,+����5� 7����5� :��5�������� � *�� 6��� � :�"�� 4�" �"��� �� � ���"�� � "�"�

��"��������� 9���"� � J4X� 9��"����5� 7.�������5� ,4�����5� 9 �����5�

9.������5� @.��������5� ��� "�5� �"����� 5� *���5� 9�";+ �5� &����5�

7.���� �/���*��9.+����5�7������5�)44+��5�,;���/�����14�4 �� "��*��

"�-"�� "�R� ��"���"� ����("��� �� �1���"� � �"��� B,;���/"�D� ��������."�����

��1�� �����

���"�� 3���"���� � ��+��"� �-��"� � � ��"�� �6��� � "�� "��� ��

��� "������J�����"����B&���D�*��B,;���/�D�K&���"���*��,;���/"��L5� +�

�����"����B)�44��D�*��B�"��D5�B7�+�"��D5�B)44+�D5�1����� ��:��8 �

�"�"�� � B9.� ��� �1� 7��� 9+""�D� � ��"��� N��� ���8 � B9.""D5�

7� ���8 � ��� � B7��"�K@ �"��LD� *�� B,�+���""�D� � � � B,�+�"��

K9.��""��LD�14� "��"���" ��>���

�4�����������������

:�"�8 � "�� ���"��� 7 �9.+��� 8�� 3"������� � �� �� 2���� +"��� ���.�.�

�� ���"�� ����� � 2���������� 7"��� ���.�.�� 23 ��� 1������� 2�� � ��"�� *�� ��1���

���"���"���7 �J4.4���8�+"����"�����2��"��5�������4.�������2����4���

4�� 1�.-� ��� ��"� +"��"�� +������� 7 �9.+��� 8�� ��6��� *�� � �� 7 ��"8���

*��"���� 1�����6�� �*.��.��.��� E����2�� �"��� � 7 ��"8��� � �+�/�

����������������������������������������������������*��:"+�5�1���5����=<=���R�@�?6��5�:���?.4.�2.5���� ��(?�2����� �����A5������5�=<R�5����S�S�>�:��"�&�1.�. 5��1���5:���4."5����S5������R���

Page 45: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� S�

�� ���"����� 4.� 13��*�� +� .�1.�� � �" .6.�.� 13������"�� ��� 7 �J4.4���8���

������7 ��"8��� � 1�2����� �*.��"�� 3���"���7 ��"� ������5� ����"��� � � B�

�D� ��"����� +�����"��� :�"�8 � �4�����4���� +�-��".��.���*�� � �4.1��� ��

�.""��"���B!"�D� ��*��"������7 �J4.4���8�������"�������+"��"�� 3���� ���

����� ��RHS� ��"�� � 3"����"�� +"��"�� 7 �A���8�� 1�2��5� N8�.�� ��RSS� V ��

�.���� �.�4�� 1�����"�� �� 7 �N���� +"��� �"��� ��2"������ �����

7 �N���8��� ���R�R8 � ���������"���"�� ����� ����+��� "������+�����

� �� �� 7 ��"� 3� ����� +"��� �"�.��.��� ����� 7 ��"8��� +"��"65�

�"�� "��"��*��2��*���� ���"��2������������������7 �N���8���������""��� �

���""������� 4�"��� 4.� ���"��"�� *�� �"�� "��"��C��"� *��)������ �*�"������

� �� �� +� �4�"�1��4�� .�.��1�"���*��7 ��"� 3���� �� ������"��� �*��

� ��� � �"�"�� ���.�.� � � 7 ��"8��� ��RR=� ��"�� � ��+�� � "����"�G� +� �

� ��"��������7 ��"8 ��������+"��"�������5���4��"��9.*��8���*�� +�

����� ��.�� ��""��� � J��*"��8�� 1�2������ J��*� +�� ��� +"��"6� � 4�� � �� ��"��

+�=H�P��RR=�>��� �"� �� �.�����5� �"� V��� ���.� �� 1�"��"��� ��� +"��"6� ������

J��*"��8�� �"� ��� "��� 2�� ��� �"���� 1���"�� ��� 7 ��"� "�� �;���;8�����

4������6".�7��<�44������3"�������+���������� ��4 ��&X�8�"�"�"����*���

��""�"���� ����6�"��+"��"6�� "������5�������� 3��� ��J��*"��8��4��� �

4.".��� � 9.*��8��� ����� 1�2�� � �"�������� 7��8��� 3"������� � �� �� !/"���

+"��"6�J��*"�����"� ���������"����*��+"��"�������� �7��8�����2���

�� ���7�����8�� 1�2����� 2�� ��� ��� 1���"�� �� 4.".��.�"� ���� 7������ ���

�����"���� 2��� 1�2"�� .�.� � 4.".��� 9.*��8��� � ����� � �� 3"�� ��� +24��

�������������������������������������������������G��,���� ���Z��5������� ��&��5����� ��5�=<R>5�����=��<��4 �"4��E3"-���"�5�'"�� ���7&� ����� ��� ����5�:���4."5�=<>�5���S����=���

Page 46: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ��

1��� �� 4.".����6���� �3�"������� ����� 9.*��� 3" ������ +����� �����

+�����"����� 7������ *�� ��� � ��� �"�"�� � ��RG�� ��+� �� &��4�"8 � �3��� 4��

.�.�� �����"�� ��=���@�����7������&��4�"�����"��� �S�������"��J��*�

�� .�.� ����� �� 3" ���"�������� ,.�.� ���.�.� �"��� :�"�� ��-".�.� 4� � +�

����������==��,.��"��:�"�� ������2��3���"�4��*� ���*��1����� ��+"�!/"���

����� �������.�."��� ����

�E�"�������/��"�"�����.�.� �!/"�� �� ��� ������ ��"��� �2���"�

1�.-"�� ���"���� ��� ��� � � ���� � �"���"� ���� ,����� 4.� !/� QJ��*/�

2����"��� �*�� � ������ �44�/"��� �� � 7����� 43"1��� �� �"���"�����

4�"���"� ���� )��.2�� +�=H�P��>��� V �� �44�"��� ,����� F-� ���6�� ������� �

J��*"��8"���-�"���*�����.�.� ����� �+�� �"��"������.��.�"� ����,3�"����

4.� �"�� "�� 7 ��"� � 3���� ��� 4��� !/"��8�� J��*"��8�� ����� ��� �"��� ���

3���"�4���������"��%���).����2������� ��).����"��+�������4."�.��.�=��,.�

����2� 2� �� ���/� ���"��� 2��� 1���� :�"�� ��-".�.� � !/"��� � ��� ���

�-�"����"� ��=H���

�������������������������������������������������=�� @���+� �+� � 9� 5� '��� �� ��������5� ��� ��5� � =<<>5� ���� 5� B9.� ��� ��� 7.��� ��

&��4�"D5����� � ������(��� ��!���"��5�C�%%5���� ��5�=<R>5����H�<�����==� 7 �� �"8��� �� ��"����� *�� �6.""������ ������ 2��.�"������ +�-�� � &��4�"� �"��� ��

3" ���" �6�� 2�� 7 �� ���1�4��8�� ���.� �"�� � ����� 7� � V���� 2��.�"��� ��

���������,.����.�2��,� ��@�����?6��5���� ��� �����36 $� ��&7� ��� ������ � �55�

����5�=<<H5���S�H�5��4 �"4��E3"-���"�5��1���5����S=<�S����=����+ ������5���������O�����5���=�G��=H� ��"�� � �"6� � ��� �"��� 2��"��� 2�� � +��� �� +�4� �� �"������ 2�6.�.��

-��1�4��8�� 3"���� ��� ����� ����� 2���� � ��� 3���� ��"��"��� �� ���������"����

��"���5� )������ )*��8� �� ����� +���� �"����� 4+��� � ����5� 3���� ��� "����� �-�"��

*������� � 3����� "��� 2�� �.�."�.�� 4�� 3�1��� �" .6.� �3�"������5� � !� � J��� �"�

Page 47: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� R�

E3��" �6�� � ���5� 7 �9.+��� V�� 3"������� � �� �� +"��8��� � ���

�"�6�� ���.�.� �� ���������� � �� �� :�"�� ��-".�.� � 1����� �� � ��

����1�"���4�� -�2"���*��43"�����13��"���5� 2���"��� +�-"�������� 2����������

:���� +� 3���� �� 4�"���6� � 14� 4.� �� +�-"��5� 7 �9.+��� 8�� 3"���� ���

����� �� ���/� *�� ��+/� 4 �� ��4�-"��� �� ��2� ���"��� � 4 �� ���"�"��"�� � �� �

��"/� +����"��� ��� ��"�� �"��� ���/� +����"��"�� "1"� 4 �� ���"�"��"� ��

�6�.�"� ����

:�"�8 � ��+/� *�� ���/� �� ��"��� �"�����"� � ����� 2���� � ����� *�� ��

�� +�-� ���"��"����� +� ����� �".��� � ���� �� +�-"��� "������� ,.� �� +�-"���

��2� ���"��� �� ���"�� 4����� �� BJ+"�� )������9� +�-"��D� *�� BJ+"�� , 8��

9� +�-"��D��"�����������4"� ���&�-�K&.�8����&���L5�������5������*��:���

�� ������ "�� ��"� � ����� +�-"���� J+"�� )������ 5� 4.� ��" �� ���"�"�� � � ��� J+"�

, 8�� ���=S�� :���� �"6�� � ����� 4 ����""��5�9���"����.�. ��"��,;���/"���J+"��

, 8���� ���"�������� J+"�� , 8�"�� ����� 7 �� 9.+��� 8�� ��4"6� ���6�

+����"������ �����"�����13��� �6�����"��� ��� ��"�4"����

�+� 3���� �� 4�"���6� � 14� 7 �9.+��� 8�� 3"���� ��� ������

���"���"�� ���� � 2�����4�"���*��1 ����� ������ ���� +�"�"����4��� ��

������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������9�8��8�� N���"� 4�"��� J��*"��� ���.�.�� 4�4��� �����"���� ����� � 7��/�

���.�.������"����"����"�4���"4����-���"���4�"��-� +������:��"�"�8����.".�"�

�..�"����� ���� �.���� 2��4���������" .�"��� �/Q� ���/� 4�� 3�1������ ��"�4"���,.�

���. �������"��4"1�2��,� ��@�����?6��5��1���5�N��S����=S�,�������"���*��9� +�-"��������"�-� �5�(?�2��5�:���4."5�=<RS5����HHH��

Page 48: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� >�

��-+�� ���������.�.=��1�"����� ���E��2������"�"�������".����"�.��"�� 3����

!� ����������"��� ���2� ���*���*��1�"���������*�������"�� �"����

������*���� �4."�.�"� ��=R��:��������.�.��� �� ��������2������ +�-"����

���2� �����/��� +�-"���5�� /��� +�-"���*�����+/��� +�-"����"��� +� �

2���"���""�����"��������)��/��� +�-"��� �!"�5�7��"��*��J+"��)�������"���

�2� ���"�� ���1�� �� ���"���4"��� :"�� ���/� �� +�-� �"�� � �"6�� =>� ��""�����

!�+����� � /��������#� ��� ���#� (��� ���#� !�$����#� ! �����#� 6�����#�

8??����#�J����#�� �����#�'���� ���#�'������#��� ���#�6 �&���#�� )����#�

@ �����#� 4�� ���#� M�����#�(�� �� ���#� ��� $���#� F ���#� ' ��#� � �����#�

4� ��#� (������#� ( ������#� ! �� ��#� ��� ���#� !�$ ����#� -�������#�

@������� �� A� ������=G� �"��� 4�"�������� ���� ��� � 2� �� �� -�2"��� ��

�� +�4� �� � �4 .""+� :4��� )�4�8��� �4� �"�"�� )�4����5� &����"�� 9.+������

����8��� �4� �"�"�� &������5� 7 ���� �"8��� ���.�.� F�� 8�� �4� �"�"��

F�� ���5� 7 ��"8��� +"��"6��� � 7 �9.+��� � ����� �� ���� � " 6���

���"�� :������ ��""����� �".��.���� ���� :������ ��".� :��;;������� *��

:��;"/��� ��"��� �����������"�������� :���Y������������ ����4��"�"� ����

,.� ��"� 13��� ����� 7 �7����� ��� ����� � F����";4 �5� 9.+��� � �"� ,���5�

C��������) ��5�9.��&; ��5��"�$� �5�9.+��� �C�*�5��"�7; 5�7���������

*�����.���6".��������:���9.+��� 8��� �� �*��� ����:��;"/�������C����

���) ���V����6".�����"��1�.4.��*��"����� ���

�������������������������������������������������=�� ,���� � ��Z��5� ! $�$��� 3��� 7 E� ��� �� ���� �&�� � ��:��?�� �� '�� ��55� :���4."5�

=<<�5���\��=R���+ ������5���������5�����R<��=>�,�������Z��5��1��5���\��=G�����&.�".�5���� ���������� ���(?�2������"E�$�#�����5�=<�<5�����S�����

Page 49: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� G�

�!� ��� +�4��� � :������ ��".� �� �������� � ���� ��� :��;;������� *���

�� � :��� � �� +�4� :��;"/��� V��� � �� 4�� ����� ���"�� ����"��� *� ���� 9���"��

���� ���36����5� ��� �� 4.�2� "��9.�8���� ������ *.�.�.� "���� ���������

��� �� ����� "�� ��1�"������5� 5�� � ���� �4."� � ��� :��;"/���8��� �����

36����� ��5� �� � 13�� *�� �� � 1� �1��� "�� ��1�"������� ��� �"��� 4�����

-��1�4�� ��� +��� 4�� ��� �� ��� � ������� ����� +.����"����� ������ �� N���

:����� +�4��� 13��� ��� �� ��� ���"����5� ��� ���.��.�.� ��� ���� *�� ����

����"�.��.��=<��

&��.�. � �4��"��,�����)�"2.�".� ��-��"��� � �"���� 13�������@ �/�

:��;"/"����� 2������������ �"�� �,;���/"�� K]:��;"/���L� :��"� 4��C���� ���) ��8�

��-���� "�����*�"�6�����4.�1����� ����� ���������������". .�����!8����4����".�

�"�� � :��;"/���� � ���������"���� � �/�� ����"� .��.�.� ���� *�� -��1�4��"����

1��+"� ����.���"��4����������������1�����6���������C�������) ��8���

�6".� :��;"/8�� ��� ���� � " 6��� � *�� ��� ��".�"� ������ 1�" 6�� �4."�

����"�� ���,.�"��C�������) ���+���������*����� ���:��"8��3"�������4."�

�������"��� *�� :��"8�� 3"������ �4."� � -� � ��"�6��� � 9.+��� � 4�� :��"8����������������������������������������������������=<� :�"�8 � "������ :���C8���� Q���) ��8� � �� :��;;������ � *�� :��;"/������ +�-"���

���� ��"��� �4."� ����"�� ��� ,3�"���� 4���� � ��� � 7 �� �"8��� � 36����� ���� �

53 �""�"�� 3� �����54�����*��"��������"�����36���"���"��������"������������"�����.��

�".��.�."�.��.��,� �� 7����� C��4�5� ��� �� ������� � ����� 36 $� ��&7� �� � �� 8�$�� 9���

:������� � ��*;<H55�?�*��7������7���5�:���4."5�=<GR5���S��SR���������4.����. �����"��13���"���*� ����,;���/"���2������������ +�4� ��"����������2�

2� ������� +�4��2� ��4��B��"D��*���4��B����D�"���13��"����� ��:�"� ��� �"��

4�� � ����� � ��"����4."�� "����� �4.1��� �!"����� � ���"�� ������"� �4���� +�-� ��"����

�4."��13��"����� ����,.��4�"��4.����� ��"���6������� ����.���"����"���������

Page 50: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� <�

���"����6������"������"� ���������"���"� ���������4.�"� �������1�.-�

9.+��� �4�:��"�8��3"�� 6������"��*��9.+��� 8��3"�������4."�� -�

��.�����"������ ����"�6��� �*�����6�������"���"��� ��������"��������

:��"� � +�=S>� P� ��>R�� ��"�� � 44��� +� +�������� *���� � ���� ���� ��

:������!��1�.4.��C8�������) ���V��������6".�9.���"�Q&; ��8���� ������

�"����4."���������C�������) ��� V����6".� :��"8��3"����� ����������2����

:��;"/"��� ��5� � � ��� � �"��� � ���� ���"�-5� +�=SGP��>R�� ��"�� � :����8 ���

���"���"� ���� BJ"�:��;"/����� ��8"�+;"�D�*�� BJ"�:��;"/���� ��8"� *;�����D� "���"�

4"���� 6���1�.-����:��"8��44���+���������3" �6�����4."��������"�������

:��"8��C������Q) ���V���������� �������" .6.��*����������+ ���"���

1�"-�������1�2���6�������"��=�,;���/"����:��"8��C���8��3"���� ���������4���

��"� �� �6���� �� ��� � ��.� ,��� 2������ � 13� ��"���� � �� � ��� ���"��� �"�

�6���.�������"2"�4������ ���� ����������� �����:��"8���"���.�����"�

�� ���� �6"�6��� �*.�.-� ��������� 4�" �6���� *�� 4.� �"� �� ����� ��.��

���� �� � +2� ���"� �6���� ���� :��"8�� 4�� ;�;�� .� ������ � ����� ;������

13������ 4�" �6���� "��� �����"������ ����� 4 �� :��"/� *�� :��"/� �"����

����"� �:���C���8����� ���3���������� �������������2���3"���6".�.�

�"4"�6� 13���� 6� �� � "�����H�� :��;"/�� 3"���� � ����� 4�� 2��� ���.��

�-�"���5����������4�����.�.�*��"����������

��������������������������������������������������=���J�1��,����25�B����/"���B5��N�N�N5�C��5�:���4."5�=<<�5�����H=����N�����&�����6".5�

��� ������ �&�������6����5�����5�=<RS5����HR��������9�"��C.*���5�� ���%����� ���$�5�?�*�9����"�A ����5������5�=<<<5����=�����H���+ ������5����������5���>�5�:��;"/��C�������) ���+��������3" ���" �6�����4."�

� -� :��"8�� �6".� 9.+��� 8�� ��"�6���� �����-� ��.�� :��"8�� +"���� �"������

�������:��;"/"��8�@ �8�"�9�"���)�������� "���������B&.+����*��%���*��7�����

V �&���"����*��,;���/"����F.+.�.�7���� D�4�"��"�� �������� �����"�� ��B� �� ���

Page 51: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =�

:�"� � ���"��5� �� � 2����"��� *�� ����� ���.�.� �� �� ��� ����� 2�����

:��;"/���� �� +�4� � 4.� ��� C���� ���) ��8��� �6".� :��"8� ��� �"��� "�������

��"����� ��� ����� 4.��� +�4�� :��;"/� ���� *����� ������ :��;"/"��8�� ��� "���

�6"5� 4���@�*4+�� "�� �"�&.��� �"��� � ���� :�"�8��� �� 13* ��� ��� ���"��

�-�������"��+���� �4"1�*�����N��� ����� �"� ����?���"���+"�� ��� �"����

4�� 2��� :��;"/� ����� �� :��;"/"�� �� ������ *� � ��� �.""��"�������S�!�

�� +�4��� 2���"� ��""�� ��"����"� ����� 2���� � :��;"/"��� ��� 2� �� 2���"�

"�-"�� "��� � � ���"�� ��""� �*�� ���"�� 43"1�"�� ������� 2���������������4.�"��

���� � � 4� � ���"�� � ���"��� *� ��� *�� +�-���� �2"��� 4�� �����"��� 1 " ���

:��;"/"����1������"�"�������"����������3���"��� ��"��� ���4��1 "����"����

*��1 ""6�� ���"��� ����N�"��+�����+� ��4��� ���*��"������,3"1�"����13����

9����8 �:��;"/�*��,6 �"��9*������+�8 ��*��E ��8 ��&���/�*���&���8 ��

9.4���/� *�� ,��8 � $�*�� /5� ,.��� *�� $��8 �� 7"��/� 5� ,;���/5� E���;�� 5�

9.+�����8 �� *�� !�8 � 9�4��� �� 5� 96�48 �� � ) /� � �+�� *�� ,+����8 ���

C��4/�*��:��+�8 �,;���/� ��"����� ������

�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������?� ����� � �� $�� "���� ���� ���4�%� �&��8 �� �� �� ���! ?��������� ��� ��� � �&�� �

���"E���"��2�2��������������� ��� ���& � �����N� ��� ��� 9���(����� ������� ���

� � ���� � ��&D� �"��� ����"�������� ,� �� @ ;��8"�9�"�5� '�� ��� �#� ?�*�@.�������

,�4.��".1"N#���������S���+ ������5���������#���=�>�����@ ;��8"�9�"�5��1��#��������,.�"� ��4 �"�������4.�"�-"�"����"���� ��"����� ;/���

�.�"�� �3�"������� ��� �"����5� 4.�"�� $��� *�� �"��� +������� �4."� ������� "�"����

����4����.��������"�����36�����"���" ��� "���6����� ��"���*��4.����" ��

-��-1� � �-���"��� 2�� �"���� "�4���� "���"�� *�� ��� "����� K�8"�� L� .�1.��

13����"�� ��� 9�"+ �� 5� 4 �"��� ������ *�� "+ �� 4���� �" .6.� 2�� 9�"+ �� �+.��

9�"+ �� ��� ������� � "�"��� ��"�� ;/��5�"� �.�4"� �� �.�""�� �" .�"��� 4�� 2���

Page 52: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ==

&���"��5���"�6����:��"�"��4�"��������4." .6.��*��������� �������

���1�"������6������� ��"�"� ����).����*���"���8���� "�����������"���

��2��"�� ��R��&�������4�� 3����2���� +�4��4�""�4�� "����� �� ���J�����

:��;"/"��� 26 �"����� +����� *�� �6�"��� �����"�� �"+ � �"���

"� ���"� ��2� ����"� �"��� &���� *�� ,;���/� ���"� �� ��"�������>�� ,;���/�

�������� ��� ��� � �3������"������ +�-"����� �� ���� ����*�� �����������. �

�"���� ��"�"��� �"�����"�+"����1 "�+������� ��*����"�����"��5� ����� �4.��

46"���"������ ��"��� �2�� 3����4��* ������4����������"�"�� ���G��&.�8��

*��+ �"����� +����"����� ��4���,;���/��"�"����� �4.".� .6.�.� �

� ��� ����"�� � � 1���"� �"��� ,;���/��� � ������� �<�� ���� ,;���/� ���������

�� ��"��� ���4�� �� �4�2��� .�.� ����1 " ��*��4.�1 ""��3����96�48 ��

�.� .�"��� � 4";+���9����8� ��"� "��� � � �*"��� ����� 2������� � �� � �*��

������� ���"��� �� �H��� ,;���/� ���"����� � 4��� 4�� �� ��� ��� 4.�"����

��������� 4�� ;+�� *�� 4�� �� 4;����� *� ��5� 13������� �*.��"�� ���� N�"�� 13��5�

���"�� ���� ;+�� "���4"�4"�"����7"4.�� ��� � �"�� �4;���� "���4"���"������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������"��� 3" ������� ����"���� �� � ����"��� ��� �"��� � *��� ���� "���"� ���� ,� ��

@�5?6��5� �1���5� ��S�S� � *�� :4�+�� �1+� ?.4.�2.5�F ? ��� �� 6��&����5� ����5� =<RS5��

��S�5� � 9.+����8�� ��� �� �"� �"4��� 1� �"��� 2�� � "���"� ���� ,� �� 7"�5� F��

("���5B:�"�� ��������D5� ����� �������� � ����� �� $�&�� � �&� � F���$5� � :���4."5� =<SR5��

���=>���RN�+�� 7�2��"�6".5� �� �7� ':?��E�3�����#� (?�2��#� � ��� �� �#� 4�� ���L5� :���4."5�

=<>�5�����>G���>���+ ������5��1���5���=�>���G�9.+��� �J4.�F�+�5���� �� �'�� �������� ���(?�2���� ����55�:���4."5�=<>�5����>G���<� :4�+�� �1;+� ?.4.�2.5� B:4+"�� *�� ,;���/"�D5� ��� � � S���������� �� ��� �� �������

������#�*;T,5��C��TI%%%5�����5�=<>�5���RG���H��9.+��� �J4.�F�+�5���1���5����>G��

Page 53: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =�

�"���-�4;�������4;������� +��4"��H=���:��"������ ������� ��������"�1�"���6����

�� � ��" � ����.��"��".6.�����"����>� ��� � ��-"��6��� �� ��"��� 2��4.�"��

B)�48���D� �� ������H�����+������4�����,;���/"�������������"�����.������

+������"���+�""��� ��"���2��B:4+��D�*���""+��5���1�4��"�����"�������

� -� �� ��"��� +�� ����"��� 2�� �� BF�� ��8D� ��� � �� "� ���"������HH�� ��*8"�

���� .�.�� ����� 4�� ���" �� �.""��"���,;���/��;���� ����� ����� 1����"��� ��

�"���:��;"/����. .�������,;���/������"����"������HS�������4.����.� �4��2���

����������������.�.��"�.��.���?�����4 ����+2"����13���,;���/"��:��;"/�"��

���� �"� ��.""��"����, �"���� 13��� ��� :��;"/��� +�4��� � 4�� ��".�� *��"���

�������"� ��� ��� "������&������,;���/"�5���+��� ;+���4��,;���/��" .6.�.�*��

&.�8�� "�� + �"���� ���� ��*8"� "�� �"��"4"���6��� � � ��� ����"�� T%%��

��� ���4������-".��*��1���"���"����*��"���4����� �H���

�������������������������������������������������H=�9.+��� �J4.�F�+�5��1���5����>G��H�:4�+���1+�?.4.�2.5�5�1���5����H=��HH� , �� � �4���� *�� ���"� ������"� � :��;"/"6�&.�8�8��� ��� K ;+�L������ ���� 5�

2K4���L�������" .6.�.� ����6�2���,;���/""����4�� ���1�2����� ����HS� ,;���/"�� 2���"� ����"� � :��;"/� �� +�4� "�� ���� � �.�."��� ��� ,� �9.���� A 5�

9.���� 9.+��� � J��!��85� B:��;"/���D� ����� ��� ��� K ��&� ��� �� ������"2����5�

����5�C"��R5���=�<��H��&��"�)���1"5�6�� $������ ����5�:���4."5�=<S�5����=SH��

Page 54: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =H

�4����������������������=�H� ��=����� ��;��� ���

,;���/"���� � ����� 2������ �� � ������ 4�� 4.2.�� � ���� ���������� � ,;���/�

��"��� 1 "� �"�������� ,;���/"��� � 4�� 4���� � B-��-1� ��"�� K ;/LDHR� �"�"���

����4� � ����� �� ��� � "������ �� � � ,.�"�� 4�4�"��� ��� . �� 43"1�"�� ��

:��;"/� ����� "��� ����� ���"���� %��5� ,��� �3��� � ��+�"��� *�� :��� 14� ���"�� ��

4���"�� �" ."��� +�� �G<��<S� P� ��� <�=�<�R8 � :��;"/"���� 4�� ��".� �"�� &���"�����

).���� *�� 9� �-����8 � ��+"��"� 4�� 3���� � 4�� ���� 2��� �"�H>��6���

&���"��� ��5� ,+����8 �� �� ��� �"�� 1�2�-� 4�� ��� �� � "� -��-1� � �����

�"����.""��"���6���43"1�"���� �*��3 �""�"�� �������8�� ;/"���13� ��" ��N� �

*�4�����4��3����� � ��*��1 "������"� �6����� ���������2�����+���<>�

P��<�<8 ���� ���B��+ D�.�*���"��"��������HG��

:"�� 3���"������"���*����������"�� :��;"/"���T����� V���4�"��� �����/�

�*"��� "�� ��� ��� ��"����"� ���� :��;"/�� 4�4��"�� �"����� �� 1�.4�

���"�������,.� 1�.-"�� ���� �� � �".��� ����/� :��;"/"��� *�� &���"��� � �����

������� ��H<���+������� 3���"�� ��:��;"/������ +�4�� �6.�*��4���:��;"/"����

��"� � � 1����� �� � �� 1�"������ � :�"�8 � ���"�6��� ���.�.� �"��� �6��

:��;"/"�5� ���� ���.�. � �"�� 7��� )44+� � *�� �"�.�� 3������ 1�"���� � ��

�������������������������������������������������HR���-28 �B26���D�"��� ��� ;/���"����,;���/"������� +�-�����"����2�� *�����4.".��������*��"����� ����H>�,���� ���Z�5�B:��;"/"��D��N�5�C��I��5�:���4."5�=<���5��=�=��HG�,���� ���Z�5��1���5���=�=5��4 .��+������5�)�"2.�".�)."����)���8�����/�)�����

K�44��7"��"6�*��:��;"/"���"��:"��"���L5����"��������������� 5�)���"�,"�"���

J��������5�=<<>5������5����=SG���H<� ��+�� �����5� B��90��� )�+��� :�� �+�� � J�"�� :��8"�9�*�����D5� '���� � ��� ��1 5�

���5�=<<H5����=�H��

Page 55: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =S

4�"�"� 4�� ����2���� 1�2����� ������ 4.� ����2� 2� �� ���/� �� ��"�� ��� 2����

-��4"��"��� � ���� ����������� *�� ���� �".-� 1������� ?���"� ��""�� ���"�� :"��

:��;"/"6�� �".�.�� ������ ��� ����� ���� �".�.�.�� ���"�� ������ �� �� �

1��2��"������� ��4"� ��,��������&����+������*������/���*"���K����/�

:��;"/"��L� 5� ����� � ��� ��� 7��� )44+� V��� 3���"�6���� �-��6�� @ �"����

K@ �� :��;"/"��� L� *�� @ �� :��;"/"����� ��-�� �"��� ����� 2���� � 9.��8"���

K9.��8"�:��;"/"��L�V ����!� ��4.�"������������������������"���""��#�

�4�!+0!E&��!+()(E&�

E "� 4�� ���" �� �*�"�"�6���� ��� ����� :��;"/"�5� &���� +������ "��

��� ��������2����������7��>>P��G<����"�� � :��;"/� ;/���"��7� ��&����

*�� ����4� ��� �4 �� 3���"�6�� �� ����� 2���� &���� +������ � +��<H�

P��<�R8 ��:��;"/� ;/���"��7� ��4��J�8��&���8��� �"���4.����"��������

, �"���� 13��� &���� � ����� � )�* � 43"1��� ��� ,�� O��"8�� ��".� ,��

&���8��� � 1�" 6� *�� &���"��8�� *�� " ��"����� 7� �� � ��""�� �" .6.� � �

�*���� � "����� �S��� &���� ��"���� B&���� KE "� 9����L� ������ 1�"���

��-2� � 4�� ��"�� ��������� 4.� ��"����� K&���� L� B@4��� K&���� ��E3 "�L�

�"����1�"���&������� V���+��"��"���� ������ �� 1�" 6� �� �*���"���

� "����� �S=��&����+������I����*��� �7� ������� ��4�"��"���������

&���"���� 13���7 ��"� ��""��5� � +"���� 4�� ��� �"��� �6"� 4�� *���� �"����

�������������������������������������������������S��)4��7 ���"5�B�&���"��D5����������� ���K ��&���� ��������"2����5�C���S5�:���4."5�

���=5� ��� �=�� � 5�E����� �C+1�5�J ������Q,;���/�������"�����+5�����5� =<<S5� ��� >>�5� 5�

�+����E����5��B,����"�D����"������"�-� �5:���4."�5=<<=5���������S=� ����.""+� )+4 �� )��#� � �� ����� �� ����� � �� ��� ���$�����5� K��(�� :"+����

���"��������"������������� L5�����5=<>H5����=�

Page 56: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =�

13����"�� ��� ��� ����5� ��� ������� �� �5� 4�� ��""� ��� � ����� ������ "��

���"�����������,.����*�4��+.�.����5� "+�4�� ���45���8�4��*��"����".-5��

�;"�"��� ���� � ���� ��� �"��� �� 4�� "+;��� ����� �� � *��"����S���

&���"�� 2���"� ���"�� �� � �"���� 13�������&���� ;/"��� "�� -��� 2��� ������

����"��� � � ��-"���"� ��SH�� ���-1� "����� 2��� +� "�� 4�� ���" �� �-��

&���"���).���5��"����*���%��8���4�����4��43"���������"���"� ����).��� ��

�� ���"��� F��*��+� 4�""� 4�"�� ��+�"���� � ��"� +��.�"� � 4.".��.�� � � ����

+��<HP��<�R8 � 3" ���"��������9����� +������� ���� �44�"��� +������� ����

%��� *�� ).���8 �� ���� ���" �� � ��"� +.���"�� �-�������� ,.� � � &���"���

2"��� ���4���+"��"���"���"�����������4.�1�22�+"����44�"������.�

+��<=P��<�S� �� �� ����"���"�� ��� �� �"���������,.� 43"1� �� � 4�"��� ����

����� "�������+��������� ������"�6�13��"������SS��

&���"��5� ����/� :��;"/"����� �.+"�� 4�� �.�.�� ���1"���"�� ���

A �""�"�� �6. �� ���"��2�� &���"��� � 4� � 4�� ���" �� �.+"�����

�-���"� �������/� +"���� 9. �� �/""+� +�HS�P��<�H8 �� +"���� ������

1�2��������/� *������.+"���"��&���"������ �4��������"������������

9. �� �/""+� � J����� :��;"/� �����"���� 4��������� &���"��� �-�����

���� ������ � ��"����� �-��� � �����5� 4.� ����44����� �5� 4���"�� �"�.��.���

���� �J�"�.��.� � :��;"/"��8��4�� ����"���)����5� �9. �� �/""+8���+"����

������ �� �6������"��� "��4.� .�.�.��4."����6��13����������,.�.��� �����

�������������������������������������������������S�����9��1���5�B&���"��D5���� ��������"2����5�C��I%5�:���4."5�=<��5�����H�S��SH�:4�+���1+�?.4.�2.5��1��N5�����HS��SS� $�4���� 9����5� �����)&�� - �&�&$� � ����� 3KAA%UAN� -�?�&�5�?�*�:����� &��6".5� ����5�

=<G=5���H��

Page 57: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =R

9*������+���5)����)� �*��9��;*��43"1�"��� ������"��2��&���"�������/�

*���� �����"�����5����"��� 5E����� %���*��� ��4����&���"�������/"����

������.+"����"����� �*������"�� ���A �""�"��,+�����&���"�������/"�����

������ *�����-� � 1 "� 4�� ����"��� ��� �����"�� ��� ���"��8�� 9����8�� � �"��

1�2�����"�� � � ����/� *�� ,+����� &���"��� ���� � ��� �"�"��� 4�"��������

$��"�8�5&X��8�� ,��8��� �"�� 1�2���� &���� ,;���/"����� � � ����/"��� �����

�������� 1��� 2��"��"�� ������� � 7�� ���*�"���� �" ���� &���"��8��

�"����� 2��� � . .�� ����������� !� ���"��"� ,�*��+�6.""��5� 4.�"�� �����

��� �"���� 4�"���� 4.� ��� �"� �� &���"��� � ,�*��+�6.""���� ������

�.�.�����"�� *�� � %��8�� +� ������ 3���"�� �� -��� � "� �3 � �+4�

�"����"� �����+����������"����"�����.�.� �K+�S�<P��=�R>L�3����,+�����

������ �&���V ��� ��+;�����"������4����"�� ����

���-1� "��� � ."���*��4���"��� � �" ����5� ������ "��� *�� ���"6�

�����"�����*���� ���&���"��5��4.���2��3 �"�4��-��1����.�1.�� ��"���

145� ��-".�� ��-��� ��"����� *����� �������� �� � . .�� ����� �*��

�����������S��� &���"��� 1���""�"�� �3�"�� ������� �� � ��� �"�.�"� ��� *��

:��;"/"6����3 �"����"��� *�������"�� ����A �""�"���2"�� ���*�� ����"� ��

�".��������"���"���:��;"/"6��4 ��43"��"��� ��3���"���""���������"� ��SR��

)��.2��"����&���"������"�������"�5� "���*������"��"��"����� �� �6�����

�������������������������������������������������S��)4��7 ���"5��1���5�����==��SR��+��C�4� 1��9� �*"�7�����5�B:��;"/�$�*�"��D5���C��%I5���� ��5�=<RR5����RGH��

Page 58: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =>

"��� ������ ��44�� +"������ ����� 1�"���� � *�� ����/"���� �� � ����6�� "�� 4��

+�������S>�

��4�?!E80/��"0.&'/'(+&�

:��;"/� �� +�4�� ����"� � ��� *�� ��"���� �.� .�"��� ��� �3�"�� �*"��� �"���

����/"��� � � � ���2� �� ��"� �*��� ��������"� �*�� ����"�"��-��-1� � �"���"���

������� �� �.�."�� 96�4�� ���8 �� : ��"��5� �����8 ��� )8 8 � � �.�."��

,����4�5�����8 ��*���4�����8� ��.�."��F�� "���K+�GRS���==�RL5�C����8 �

�.�."�� ,��� F��K+�<�>�� ��=�<�L5� E����� :��8 � *�� %��8�� �.�."��

,�*��+�6.""���K+��<H����=�R�L5����"��8 �����"�.�8���.�."��:��;"/"���14�4��

�*"�����SG�����/"���2��&. �������8 ��+"���� ��� �4.".���*��4��4����

4���"���"�� ���� �+�� �� ��� � ��"�4"���+��<R�SRHP��<�<�==>=���""������� �

&. ��� ����5� 9����� *�� ).���8 �� +����� ������"�� ��� ����/"��� "�����

7 ����1�4������ ��7 ���;���;8 ��"���"� ��� �*�� �+"������.��".-��44�"��8��

��4� .�.�.� ��"���,�������8 �5��9����5�!��*��7� �V� �6�.�"��"���"����

*��"��9��"��������� �*"��"��� ���:+��"����������+�H�RP��<HR�V �9����8������+�

�������� ����� � ).���� *�� 7� �� � �"�� 1�2���"�� �� �� ,.� �� ����� 9����� *��

9� ���V �� ���44��+"�����������������/�+"������ ���+.�4����.��.��*���

�� 3�����"�������� �&. ��������*��)�"�8 � �+�����������"�� ���

�������������������������������������������������S>� �"� �.��� E�"22��5� �������� 36�� $����� #�&?&� $�&�5� K� ��� � � - �&�� �� �7� �5� C�=5�

����. 5� ���S5� ��=�R�� U� ��J���5� B<�==��� ��"� &���/"���� )��� )���"� *�� :��� �

�"���"��DK�����(���)����,"��J����,��"�������������� �L5�����=�SG� @�0�� ?6��5� B� ����/"��� ��*"����� &.�.".�.� *�� �� �"��D5� �NS� �� ��� �� � �������

������5�C��I%%%5�����5�=<�G�=<�<5�������R��

Page 59: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =G

:��;"/"��� � ���� � *�"�6���� ���.�4"��� *�� �*"��� +"�� 1�"�4"��� �����

+�� �� .�.�.� �� ����/"���� ����"�� �-���� �� ��� 3���"� 4��� � +"��"��

����� ��� ����/� +"���� �� B7"���.8"� ����/D� � *��� B^"�7"���.8"Q"�*D� *��

BJ��.8"������D� S<14� 4�2��� .�*�� � �.""��"���� .����� ����/� +"��"6���

O4�� .""+� �"�9�+ � ����� �� � +��<>� P� ��<�<� ��"�� � � 96��48��� �.�."�.��.���

O4�� .""+8 ��3����4.��"�����1�"���4��1�.-�������.��9.+��� �4��:��"8��

�6.""��� �� �" .6.�.� �3�"���"�� ��� O4�� .""+8�� 9.+��� � 4�� :��"8��

46"��� ��"�� 1 "� �"��� �����"� ���� ����/� � +"��"��� �� !8�����""+V���

1 "�� 6��2�6�2������-����4��1 "�� 6��� � �����+��+�1�4�������

����4� 2��"����"� ���� �=� ����� ����/� �*"����� ����� :��;"/"�� �� +�4���

����� ���� :��;"/"�5� +��<RP��<�<�� +�H��P��<HH� ��""��� ���� � 9����8 �

+�����������*������/�7�� ��8����.���O4�� .""+��"�9�+ � "��4�"���� ��+��

�����2� ������3���"�4���"��� ��4���� �����������O4�� .""+��4��:��;"/6�

�*"����"������/"����.� .�����������.�4��������2��+�H�=P��<=S8 �����4����

9����8������+������������4.���.*�����"���"�4��4��� ����"��� �+������

�������������������������������������������������S<�7���:4�+��7��5���� ��� �����A3'�� �����#.�������#'"�� �5#�:���4."5�=<G�5���=>G����� ����/� +"��"��� �����"�0�� ������"� �.� ���" � �� #J"�9�+ K<�<�<HSL5� J"�&;�K<HS�

<SRL5J"�9;��.�K<SR�<��L5� � J"�9.8 � K<���<>�L5� J"� � K<>��<>RL5� J"�7;��� K<<R�=��=L5��

J"�F;+�K=��=�=�H�L5�J"�9.������K=�H��=�<SL5�J"�Q9.��8"� K=�<S�==�=L5�J"�����K==�=�

==H�L5�J"�7�� � K==H��==H=L5�J �F;��� K==H=�==S<L5�J"��;8 � K==S<�==�SL5�J"�Y � K==R��

==>=L� *�� J��.4"��8� �� ���+� "�� +"��"�� 3���� ���"��������,.� ��+"���� 13��� ��� . .��

+"��"6���G���""���4������2"��J"�9.��������-���"� ����7"��"����3"���5����������"�� ��

�"��������"���*���"�� "����".��.��.��.���9���"� +�+��SG>P9��=�<S8�������/��+"����

�"�9.�����8���3"���� 5:��;"/"������� �43"��������� ����"�.��.��J������+"��"���� ��

J"�� F;��� � �� ��"� 4.".��.��.��� J"� Q9.��8"� *�� J"����8 ��� ����� ��� �"� 7�� � "�� 4�"�����

������� 3������1�"�������=���J�1��,����25��1���5����H=�����7�����C��4�5��1��N#��S>��

Page 60: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =<

� ���&���"������*��� �������-"����"���44�"���� ��6��*����"���� �*"����

2�� ����������2"���������H��

�O4�� .""+5��9�+ ������/"����1�"����� ��2���3���"��4����"�������������

��6.�%��������+"� ����4������ �9�+ ��� ��"�4����+���.��.��5+�H�GP���

<��8 ��4.�������4������"����������,3�"����&���8 �)���"���� ����"��� ���

. ��� �"�������� !�+� �� 4����� 4�� ���� �"���� � 4�"��������� ����/"���

, ��"�"�8��� ������� � � � 4.� 1�"���� "�� .�4"��5� N��� �� �� 8�� 4���

������ ������"����.��.��*��)�"�� ����� ��1���"���"�� ����

O4�� .""+8��� ����� �6".� B�"�&�D� .�*��� "�� J4.8"� &���� K+�� H�=�HHSP�

��<HH�<SR��L+"������������.��.��.����6�������/�+"��"���14��� �)���"����

�������� �"�"�� �� 4.".��.��.��� J"�&�� 44������ ���� ���"�5� 2��� 1�2"�����

-�"������� ��� �����5� ���� ����� � ����� 1����� ������ � �4"���� 2�� 6���

*��1"��� ���"� 6� .��.�"���� ����� �.�.�.� � 44���� 13��� +� ����� �"�.��.��� ,.�

�� ��"�� �"������ ���"���� �6�.�J4.��� 8�� 3� ��"6� ���7���,��4��"����

4����� ��"����� -�"�� *�������� ,��4��"���� �������� +���.��. ".6.� ��

����"��� *�� ����/� ��-��"��� � F�����)�+��5� )����!� *�� 7���!�

����"��"��� �� ���"��� 4.� ��"��5� ���� ����� ���� +�� ���� ���.�.�

1�����������S��

��������������������������������������������������H�A����$� ���6�."5�! � ��' ��9&�������������#��� � ��#�=<>�5�����H���S���+ �������5���'�"���!���"���"������������#����� ��5�=<<<5���=<G��

Page 61: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ��

7"��� J"�&���8��� ������ �6".� B�"�9��.�D� .�*��� "�� J4.8"� F;+�� :��"K�

+�HHS�H�HP���<SR�<�HL�+"��"��������1�2������J"�9��.�5�����/"�����&. ���

����8 � �6�� "�� +"��� ��� J4.� �� V�� ��"�������� ������ � �� ��

1�"���*����-���44������ � �����3"���� ���-��6��14���"�����3"������4�������

1 "� �.��.��.�����7"����" .6.� ���������� ��"���"��9��.�� "��"����� ���

2� �� � J4.� �� 8�� ������� 4������� 2�� .6���������� � � %������"� �"���"���

1�2�� 4�� ����5� ����/� ��*"��8�� ��+ �� � ��� 7;��� J4X� �� � ���@���;�8��

�����"���"�� ��� ����� 4.� +������ �;���� 7"���� 9��.��,""+� ����� ��

6���"�������� K+�HH�P��<S>L�J"�9��.�8.�� �J4X��� 8������� ����� ����� ��

���������/"���9�+ ��8�������� ���������4�����"���)���"���X���8���K)4�L�

���"����"�� ��� ,.���� 9��X�� � ����� �� &���*�� ����"��� � J4.� �� V�

�����"�����9"�"��8��������"�������2���.�."�.��.��R���,.��"������/"���������

��������2���������� �����"���������1�2�� ������6��13��������� ���

�J"�9��.�8 �� ����� J"�9. K+��HS=�HR�P��<���<>�L� ��""��� � ���� �

+"��"���+������.��.��.���J"��9. �4��2� "�4"������6��"�*����"���"��4�� ��

96�-� �"��"���� �1����"6� "���� "���� � *��9����8�� ���+� �������� O4�� .""+8���

4�"����� �" .6.� +"��� ��+ � �"������� � � � +"������ 1�"���6� �� �������

�-��������J"�9. � �6. ���.+"���:��;"/"������ ���� ����*������4�"6��

��� ��� �6"��� 2�� 2��� � � 2"���"�� �-�������� 9.+"�� :��;"/"���

� ����� 4�� 4���� 4���"�� �"�.��.����;/�)����8�� ��� � ������ 2�����J"�

9. 5� 7����5� )���� *�� 9����� :��;"/"����� �� ����/� +"��"6��� ��������

������������������������������������������������������+ ������5���������5����=<G���R���J�1�5,���25��1���5�����H�����

Page 62: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �=

�6"������������� �����"����"4" 6� �� � ��,6 �8�����+������*���44�"���

�������4��4"���6�&���"������ �������2������4������������J"�9. �

�-��6��4����������"�"��"������/�:��;"/"������"����"������3���"����"�"���

1�������������� � J"�9. 8��9����8 � �� �"�������� � ���� 3���"�"�6�� 3��� ���

13��"�������,.� 3��� �� ��� 3���"� 4���"�� � �"�"�� � �6".� J"�� � ����� ��

1��2��"����"�����>�� J"�9. � ��� <>�8 �� 3"���� *�� 9����8 � �� �"����

���� "�����G���

N8 �� � ����� J"�� � ��� BJ4.�9��.�� @ �D� K+�HRS�HR�P��<>��<>RL8 �

9����8 � "������/�+"�����"�.��.���� � 3���� ���+5�4�"".��*�� ���"���� 3����

�"��� 4"������ ��� J"�� � ����/� �*"��� �����"����� � �6. ���4���8� 4�� �

��"��N���.�.8���. �� ���� �".8�5�1����8 �����@.4��8��� ��1���"��������

J"�Q� 8��+"��"6��1�2���������� ��-��6�� "�� �� �, ���*���44�"����"��+���

).���8 �� �� ����/� �� ����� 1�2"�� ����� *�� ����� �"�.��.��� :�� �� 1�2���

1�2�� �&���"��"�� �����+"� ����"-����8 ���!�8��1��� "���� ����C�*+���

���.���� �� 1�2"�� 4�� �� .�.� ).���8��� ��""�������� &���� 1�2"����� � �����

1�"����"��C�*+��� 3����$��"�8��� ����� ����"�8� 2��"���� ��.� � �"��������

&�������.����J"������4.� 3��� ��3"�����*�����������6".�C������.���������

.� 13��*� ���"�������� N"� �� 2��"���� ��.� � �"�� C�*+��8�� ������ �"�� �

$��"�� ����"��� ��"-����� *�� &���"��� ��������� ,.� �"� �� ����� ,+�����

&���"��� ����"� 4�� 1�2� .�.�.�� �����"�� ��� J"�� 5� ).���8��� �. ��� ���

4.".���!�8�� ��"��1�2�����������).���� ���� � ���-�"������.�.� �� "�

��������������������������������������������������>�7�� �7"�5����� �&���� ���������� ����"���"��0 �����5�%�,���.��5���� ��5�=<<>5����

HH���G�7�� �7"�5��1��5���S��

Page 63: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ��

"��"�������� *�� 4����� � �"�.��.��� 7"��� J"�� � 3���� �� � 4�2��� ��"��

��"��5�44"���*��� �"������������N� ��4���3�����*�� �4"1��4��+"��� ��"���

������������

����/� +"��"6� �� J4.� �"� �"�9��.�� � K��� 7��� 4� ���8"�";"� BJ"�

7��DL�44��� ����� ��+�H>SP��<G����"�� � �*�"+ � ����� "������7���"��

3���"��� �� �*"��� �"��� ��+24������"6���+-� �6" ���?������� ��3���"���

:4�� ����8��� �"� �� 5 +� ����� ,����*�8��� �"��� 1�2������ +�H<�P��=���8 �

�����7��� ������� ��2��� �"����� �6���5� � �*"��� ���� �� � 3���"� ����"����

�+-� �"�.��.��� N� :��;"/� �"���5� +��� � 9��"���� �"���� +"�� 4����

.�1."�������� 7������ *�� �+. "���� ����� 4������ 4�� -�"��� "������� ,�2���

�����"�"�� 1������ *�� ��"��� :�"�� ������� .���� ��"�������� J"� �7���

3���� �� 4�� 2��� �"��� *��������� �� ����"���� � � ����� 2�*�"������ �7���

+� � "��� 1 -5� ���� ����7�����"������ ����� 2�������*������/�, ���

"��"����� �� 4� ."������ 13 �� "��� +�H<<P��=��<8 �&. ��8��� 4.".���&.��"�

9� ��&"���8�������"�����������������)���"���� �5� ��� ����� ��"�����

4��4����.�1."������2�����"� �����3����������"��"��*��� ��� 3�����"���

4"������ ���N�.�����3���"����"��� ��4��B���8"��7���D8���.���� ����,.�

��."�&+��8 ������/������ ��.�."�.��.���J"�7��5�+"��"6� 3���� ��� �

���"�"� ����� ������ �"�������� ,.�"���� ��� 3���""��5� J� �"��� J��*"��8���

��4��� �"�� J4.� $�*� I�" � 4�� 7��8�� ,��� 43"1��� �� �� ��"����� "��

�"���8 ����C���+"������"���� ���������"�7��� 3���� ��3 �""�"������

��.�� � ���� ��""��� � ����� 2������� � +������ ����/� +"��"6� �� ������"��"��

��4�-��"�.��.���&�� ��� � ������ ��3��"����J"�7���4�"�1��"��� �1�-������-"��

Page 64: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �H

���"� � 1� ��� "����"�6�� � ������� J"�7��8�� 3"���� ��-+�" �5� ��=��=8 �

9.����� ��-�"��� �� "���"���� 1���� 1� ��"��� ��� 4���� 2������ *�� 4�� +� 1���

3���������� N�. � "��� ���� � ��� �� ��4�"�� +"���� ���� .��.�"��� 4��2�

1��� ����� �"�� �� ��� �� 2������� 4� 6� ���6� *�� +�2��"�� -�2"�����

1��"���� 4."4"��"��5� ���� ���� � +24�� ��� 4.".���������� ��� "��� 4.�

3"���� �"�7��8�� �����"� *�"�6���� ��� � ���6�"�� 1 ""6�� 2��"���� �"���

���.�"���"� ����<��

��+� ����� +"��� �"��� J"�F;+�� *�� J"�9.������� � +"��"�� �-���"� ����

F;+�� �3����5� +��13��"�5� �.�.��� *�� ��""�� � *�� � �� ������ ����� �� 1���

���"�"�������-����� ����5� 3���� �� ��3 1��"�6�� ����� "����"� ����

������.�� 3���� ��).���8 ��������/�+����������"���"�C���+"��5�&. ���

).���8 �� �� �4"�"���� ������ �� ����"��� � � 4�� � ��+ �"�� � ����"���������

�����. .�������+"�������"�����*��*������������

�N�.���������J"�9.������1�2����*���R����"�S���+"�������"����5�����/"���

).���5�"���5� 7� � 5)�"�� *�� %������8� ��� �. ��� 43"1�"����� � �� . ���������

,�� ���"��N���.�.� �� 5 �6. �&� �" �� � V��� ��. ���4.�1�����"��"����

��4��"��� �� +.�4�� J"�9.������� ��� ��.��.�� R�5� ���� +� ����"��� � ����/�

��-��"��� � ����"��5� ,��4��"��� *�� ). �V �� ���"��� � ���� � ���� �

2����"�� ���������R=�,.� 2����"� �� ����/� �*"��� 2��� ���"����� *�� �"�� ��

���"��� 4�"�������� @"V ��� �.� � ����� ����� �"������� *�� ����� 4�"�"�����

��������������������������������������������������<���+ ������5��1��N5������HR��R��7���:4�+��7���#���� ��� �����#����5�=<G�5���R���R=����,.".�5�! � ��' ��F�7E�5�:���4."5�����5����=<���

Page 65: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �S

+�����"�������"�2��6�����"����� ���"��9������ �4������������ � 2���1����

*���"�� ������� .��.�5����"���2���1����9����8 �+"���� ��3-���*��+�������

��� ������� 4�"���5� ����/� ���"�� � � ����� �.+�� "����� �"�� 1�2�"����

.�.� � ��J"�9.������@����8 ���*"��*��2�*��������-" �6������"�����"�-"����

����"�4"���� 2�� 4����� ���*���� ����� ��.� � �"�������� ����/"��8�� � 4.�

3���� ��+�����������+��� ������"�+���6��� �4�"���"���5����"����� ���"��

+"����4��2�6.�).����*�� %��8�132����������2��2���4.� 3��� ������/�+"�����

J"�9.�����V���. .���"�����4��.��� ���"�������/"�������5��������*�� 6���

-�"��"�� � �3��� ��� 4����� ���"��"�� �����"�� �R��� � J"��9.������ �"�"�"� 4��

� ������������ +���� ���,� ��8"�C��"/8�� �� ��� 26����� ��.� � �"����

*�� �*"��� �3������ �"��� "������ ��������� ����/"���� ��-��� 4����"�6�� 4.�

3��� ����2�"������4�"���5�).����*���"���8 ��������"�6���������������

����/"��8��1���"�� ��"�0������� ������������-��������"6�1�������*��

:�"�� �������+����"�������,.�.�� 2��3���"�"��"��� � � �6.��+����".-5�

9����8���"��1�2���"�� ���7"���9�+ ��"��������"����""��� �9����8������+�2��

���� � �������-��������4����� ��"�.��5 +�����"����6".�*��+"���J"�&��

�����"��� �-���� ���� �44;�� +"������ � ����� �3� ��� 1�2"�"�6����� �����

2������"��4����� ��"�.�"� ����

����/"��8�� �6.�� �6�.� "��"������ ���� +"��� J"�9. � 4������ � *��

9����8�� �"�� 1�2������� ,3�"���� :�"�� "��� �� � "�� ��� ����� 4"�� �"��,6 �8�

�������������������������������������������������R���+ 5�����5��������0��� ���5�%�,�5�@�Z����5����S5����H���

Page 66: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ��

46"�� �"���� 4�� +������� 9����8� +��� �"�.��.�RH�� � ����/"���� 9����8�� �"��

1�2���"��� � ���� +������� �6��"6� �6"� ���� �� � � ���/� 5� � ����"� *��

��-".��"�4�����"6��������������� �������""���� ��� �6���������,.��"�"����

� �� �����������/"��� �/5�����"�*����"�����"�"��*��1�"���"�����3���"���� -5�

4.�"�"� � 2"���"���-�����������������/"��� :�"�� ��������� �������+24��

���*��+24�����."�"��� �+����"���������

�����/�+"��"��� �-��-1� ��"����� ;/"��� ����"�6��"� :��;"/"6� �����

-�"�����1�����5�4.��� ��"�� �� �2���4�����4�� ;/���4������.��.�"� ��� � ���;/"���

���"�6��"� �����"��� 2� �� � ���� � ���"�� ��2��� ���"�� ��� � �� +�-"�����

���"�����36��������2"�����"��*�� 8"�������������� ����B���8"�Q7���D� � "��

�������36�����*���6�����������"����.��.�"� ���RS��,.�� ����4������-+���5�

4����.���"��.�.5� 2��"��*�� ���"��� 2��2���"� �� "��� +�*�� ��� .��,�����

"�"��� �� ���� "����*��4��2���"�"��5��� ����"�5�����-+�����8�.�"���4.� �

2"������ .�R���B��8�"Q7���D������ *�"��������������"��������,����������

"�"��5� ���� ������ �+""��� ������ �� �"�"��� ������ � ;/"���� �*�� ����"��� *��

������"��� ����� ��� C+""��� ������ ��. � ������ RR�� ,.� � �6���� 4�"���

36����� "�� �"��� �/����� *���.� ��� ��-"���� ������� �������� *�� 36�������

�/����."�����"��"������*���������2��� ����" .6.� ��*���4.����."��������

�������������������������������������������������RH���J�1��,����25���1���5����H�����RS�9�+�����"���&3����5�'�7���������������� ����#����5=<G�5� ����>�� ����8"�7����

����/� +"���� � J"� 7��� 3���� �� 2�"�������� ,.� ��������� 4�� ;/� ����� ���

�3���"��� .�� ,.� � ������"��� ����"��� . �� �"��"���� 13� ��"-� � � ������E��� � �&�� �&��

� E� �&�"���N��HG�[��,��+�" #���� ��(�������� ����5�?�*���.��&3-��"�5�����5�=<>H5����=R<��RR�A����$� ���6�."5�! � ��' ��9&�������������5�:���4."5�=<>�5�����H��

Page 67: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �R

���� ���"���� �"�4"���6� � ��"��� � "�U� +� ����� 4�� ����� �����"����

�6�."�.�.� �36������+""��������� ��"�"����������1�2�� ������/�+"��"��5�

��� "���� �.������ 2��4��� "�� �.����� 2�� ��"���� �. ����� ����� � �����

�.�."�.�� ��� +�-"����� � ���"����� 36������� 2�� � 4.� ��.""��� �.��.�"� ��R>��,.�

2"���"���� ���.�.� � ��"���� �.������ �������� ���� 9����5� �����5� :��� *��

7� ���� 14� :�"�� ��������� 4�2��� 43"1����� ���"�������� 7��� 4.� ������"���

)����J��*"�������. .�"��� ��J� �"��8��4"���� ������RG�����������/"���� "��

1���"���� ����44���� . .�� ������ ������"��"�5� *�4� *�� ���"��� 14� �"�"�� �� ���"��

��������.6���������

����/"���� ����� 2������ "�� :�"�� ������ ���� 43"���������� ,�� �����

)���"6� ����"� � ��� �44�� +"��"65� 6��� ����� !"6� ����"� � ��� ����/�

+"��"6���!/"���. .�������J��*"����*���44�"���� ��1�2�������*��4�""�4��������

1 "��"�� *"���������/���*"������.�."����"����� ���+�������1�2���"�� ���

*��4����4����� ��"���� �"6��4���" �����"� ����:����4.�����2���:�"��"��� ��

���"��"�� +� � ��������������/"������ �"�"��� ��4�� ������ � ��6.�� �*�� "��

:��;"/"6� ���� 2"���"����� � ��� �����"��5� 6��� � ������ � � � �4��� *�� 4"��

�"���"���.��"6��������*����"� ����

:�"�� �������+����"���� ��"�������/�+�������2� �� ��4�������

13���� ���"��"��� 4�"���5� �"�����"� � 23 �"��"���4�� 13���������� :"����-�"��

&. ��� ����8 � �� "�� ����/� +"������ 3���� �� ���"�� 13���"���� �+-� �"��

�������������������������������������������������R>�7���:4�+��7��5���� ��� �����A3'�� �����#.�������#'"�� �L5�:���4."5�=<G�5���=>G��RG�7���:4�+��7��5��1���5���=>G��

Page 68: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �>

;"��� ���� �� �"�� "��"���� � �� �� � 4�"�������� � ����/"���� +"���� *��

+��������.��"���:��;"/"�8� ���� ����"�"����3���"�����������/"����"���� �

2�*���"���,+������&���"����"�.��.���&���"���3��������/"����9��������+� ��

�� �������"��5� +������ �����/�+"�����"�9. 8�� V���� ."��� "�� ����� �4��

���" ��2�-�����"� ����,+�����*��4������"�� ���&���"�������/�+"��"�����

��"��"����� �4."� ���� �"��� � 145� 4��"� �"��� ��+ 8��� O4�� .""+� � �

+"��"��� ���4���" .6.�� ������"� ����,.� .�.��"�������+"�������� ���

������ � ,+����� &���"����� ��.�� ��+ "6�� ������ �����5� � �����

��+ 8��� ������ ��2��"��� �� ��"���� 3����"�� �� ����"���� R<�� �+� �����

��� �� �"����"��� � 13��"����� ��� &���� �*"����� ����"���� �� �����

����/"�� ��3����72"���" ���"���������2����"��"������"���"� ����

�:��;"/"��8 �� ���� � *�� 3���"� 43"����5� �"�9.������8��� . .�� +"����

3���� �� ����� 2���������� :��;"/��� "��+���� �"�� �� .� �.�� �"������

+�����"���� ��4������ � *������/�+"��"�����3������ ������� ��-+�� ���

4.�"�� ��4�-� � �"�.��.��� ����/"�� ��� 6��� 43"����� ��� �� "������ +"��� J"�

7;��8�� � +�S==P��=��=8 �� 1 ��"� 4�� ���" �� ��4�"���� �� � ����� ��� ��

1�"������ �����"� �� � ���� �8�.�� 3"�� 6�� � 1 "�� 6�� "��� � ������"�� ���

��"�����"�����/��+����+"�����2����������� � ������� +�- ������"���"� ����

,.�"�� 4 �� ).���� :��;"/"��8� ��� ����6�� "���"� ���� )�� ��� +"��� �"�

9.������8��� K+�S�G�SG>P��=�HR�=�<SL� . .�� ������ �"���� 3���� 5����/�

�*"����� +������ *�� �� � +� "�� 1��"������� �+�� �"�.��.��� 7"����� 3"����"��

�������������������������������������������������R<���+ ������5���������#����S��

Page 69: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �G

4�"����:��;"/� *���52���4�����4��2�43"�����"��-�2"���������>�,.�-�2"���

��������� � ����/� :��;"/"��� � B@ ����D� *�� B9���8"��D� "�� � � �� 4����� ��"�

���"��������@ ������".�7���)44+�"��1�2���-"�����9���8"�����".����������

9����8 � +������� ��� ������ � +� ����� 4�4�"��� ��� ���"�� ��""�� ���"���

�����8�� ���"� ����"�� ��� ,.� ��7� ���8� 1�2���9���8""��� +� ����� �

43"����"��������"� �����+����������*"��,� ��8"�C��;"� �+"����� *���

� ����� +������ �"��� " ����� ����� ��� ���� ��.�� �6".� � ���.�.� *�� 4�2����

�����"��� ����� �� �1"� � "������ ,3�"���� ����/"��� ����� ���3�"����

�3�������1����*��4��4������.�"� .�.�.�� �����"�� ���

�����/"������-�"�� ������ �*�� 6�"�"��� �� � 4�� 4����� ��� ���

�44�"��8 �� ����/"��� �*"����� ���/� ��+� �� �44�"���8�� 14� �2� �*�����

���"��#��44�"�� ������*�����. � 5�**�"���-"�"� :��"�"������ ���������� ����

+� ����� :��"�"�� *�� ��� ���.� � � ����"���� ���"� �������� ��-"�"�

,��4��"���� ��������� 1�����"�� �.�."�.�� �"�� ����/"��� �*"��� �� �� ���. � *��

+�������**�"���-�*��,��4��"������� �����"��4�������� �*�����6�+" �5�

4"+;���,��4��"���5�4.�"� �� �����"����1�2����>=��9���� ������/���*"����"��

����� � ,6 �8�� �"�� �44�� ��*"��� ���� � ���/� *�� �� +�4/� ��� �"��

4.".�.��� .>��� �44�"��� ����5� ����/"��� ��� �� "���� �44�/� *�� ����/�

��� �"�"���. .����""�� �*�����������

�������������������������������������������������>�,���� ���Z��5�! $�$���� #:���4."5�=<<�5� ���G�5�$��E���"5�6������ ��&����&�&� � � ����

4����= $ �5�����5����S5�����G>��>=�@�����?6��5�B����/"�����*"�����&.�.".�.�*���� �"��D5������R=��>��@��?6��5�:���?.4.�2.5���� ��(?�2����� �����A5���>���

Page 70: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �<

:�"�� ������� ��"�"��� � � ���� )���� � )�"2.�"."�� � �.6�."� ,��8��

4���"�6�� � � �44�� 7"��"68�� ����/"��V�� �"��� ��������� �.�����������

)��.2������/"���).����43"1��� ��� ���"������4�����*�� �4.�43"1�"���=�>�8 ��

)�"2.�"."���� �"��� 1�2������ ,3�"���� =�S�8 � � �.�.".-� 1���"����� )�"2.�".��

:�-����".6.�.�� :�";�� ;"����� � � �.**��� *�� �. ����� ����"� ���.�.� �

5�44�� +"��"6� !� 4������ �� �.��."�.��.��� ,.� �6�."�. � �.6�."� ,��8��

+� ��"��� ��� � 4�� :��;"/"6� �3��� ��� �+� �������� ��.6�."� ,��� 4.�.�� 2���

,6 �8� 1�"����� �� �� 9����8� � +������ ������ *�� � ����/� ��*"���� ��� ��

�" ����� �����5� 4.�.�� 2�� + ��"���� +������ �������� �.6�."� ,��� ,6 �8�

*����� � ���� ,6 �� +������� ��.�� ��� ���� �"������ *�� ��� �2� �� �� �

�" ����� �����9.�."8�1�2������9.�."�+*"��� �� ����� ����� �������� �����

������ ,6 �8� 3������ +"��� "�� 13����-� 1��� 3��������� ����� �.6�."� ,��8��

������ �"����� ,6 �� +"���� ,6 �8�� ����/"���� ����� � -5� � �2��������

,6 ��7"���5��.6�."�,��8�� �� ����"�4������� 3��4"��5� +�������.6�."�

,�������/�����"��� "�� �*���� 2��+�����������+"������� ��"�"��,6 �8�

����.�� *�� ������ 13����������� ,.� �"�"� �� ����� �.6�."� ,��� 9����� V � ���

����/"���"��.6�����������+������� 3���"�� ���������/�+���� ���9��������

,6 �8�� ���" ����� ����� 7"�-� *�� &. ��8���� 2��"���� ��.� � �"��� +�

���� �!�8 ����"��������,3�"��������/�:��;"/"����).���8 ����������1�����

*�� � ���� 9����V�� �.���4"��"�� ��� ����/"���� 1 ����� ��2�"���� � *��

1��"����� ����4��������3�"���2� ����,�����)�"2.�".�:�-����".6.8�.�� �-���

4���������

Page 71: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� H�

,.�� �+� "���-��"�����1���"�����)�"2.�"."������/"��8����4���8 ��

.�.�.�.� � ���"���� *�� � +�SR=�SRHP��=�R<�� =�>=� ��""��� � 9����� !���8�

�"-�"�85�9����8 ���� ���� ������/�+"���� �����.���+.�4���� ������

�44�"��� ��� ��.��6���� � *�� � ���� ��� �.��� .�."���� 13��� ��.��6����

4" �����������/"���2����"��2�������� ��!�:��;"/�+����������/�"� �

2���4���"��4��42� ������"�����"�� �>H��

)��.2� �"��� ����/"�� �� J"�7��� 3���� �� 42�"����� *�� 3�1��"�����

J"�9.������� ���� � ��� ������� ��������."�����*��4.� 3��� ��1���"�������

����/� ;/"��� 2��� 1���� 43"1�"���� ���"��� 4�"���"�� *�� *"��� 3 �""�"�� %���

4������5� :��+�5�7�����$����"���� ���� :��8��� �6���43"1�"��� �� +� �

����"�� � ��������� :2� ���"�� �� ���"�� :��;"/"6�� 9����8 � ���� "�������

4�" �6�� ���� � 7��� )44+8��5� :��8 � ����� 2������ !/�)������� �"�����

����4��*���� � ����������7���)44+���.� .6.�����"������� ��)�"2.�".�*��

)���� �� ."����� 2��� .6��������� *�� ��"� )�"2.�"."�� � 2�� � � 4�� ��+"���

�".��.��.�5�:��+���*���*��� ���"�"�����"��1�2���������2"��� �/��"�����

2������/� ��*����.�.".��"�� � �������-��+"����� ���2�*�� ������"�����4."�

��������� ���� 4�� � � ��� � �.������� �44�"��� "�� +;�"��� )�"2.�"."�� ��"���� ���

3���"� ����"��� �*���.� .�"�������"��"��4��2��� �� ���*�� �*"��� �����

������ �"����� ;/"����3" ������"�� ��>S�7���)44+��"�.���"��������"�������

+"���:��;"/��8��� 6���4�� ����"��,;���/"���� +�4��� *�����������4�"��������

)�"2.�".5����/�4��� ���+�����+��� �������/"��������������"�6�������.�.��

�������������������������������������������������>H�,���� ���Z��5��1���5�5���\��>S�,���� ���Z��5��1���5����\��

Page 72: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� H=

*������/"��8� ���).���8��"���5�9������-�"����� �� ��������>��������7���

)44+�*�� 6����"�.���3����"���. .����""��:��;"/��"���"����*��+�����"����

��� �����"�� ����

:��;"/"6�� �*.�.�.�.� ����/"��� *�� ���/"6�� �*.�.�.�.� )�"2.�"."��

���� �. .��2�����"���������������*���4.� 3����:�"�� ������2���� ���������

4�� 3��� ���:�"�8 ���� ����.�.-�2.4.6.�.��4��.�.� �����/"��5� 6���.�.� �

����44�"���*��)�"2.�"."��4���13������� �*���������+�����0���4�� :�"�� ��-".�.�

�".��.��.���,6 �8���4�������2����"����������5��4.�"������4������� ������

3���"����������,�*��+�6.""����"�.��.���,.*��+�6.""���:��;"/"6��1�"�����2��

24� +�����"�� *�� �44�"��� +"��"����� � ����"6� �����"����� � �*��� 4.�

����"�6�� ������������� � ����� ���"���� *�� � 6�"���� �"�� ,�*��+�6.""���

+�� �������� ���" �����*��).����V���� �������)���/� ��������+�����"���

"���� ���-"����)�"2.�"."�5�:��;"/"6���"���9����8��"� ��"���2�������/"���

����"������ ���" ������"������4.�13��*�)�"2.�"."�����:�-����".6.�.��

4����*�. �������"��J��.4"����4�����������

14�A"E!�'&��"0.&'/'(+&�

����/"�� �� � ����� 2� ������"��"�� ���.�.� � �� ��"� ���"�� :��;"/"���

9.��8"�:��;"/"����"���9����5�).���5�������*�� 6���43"1�"�� �����"���"� ����

:��;"/"6�� 4.� ��".� @ �� :��;"/"6� ������� � ���� 4�� ��"� �".��.��.�"� ���� ,.�

��"� ,��� :��;"/"��� �� ������� ��� 9.��""��� � �"�9.�����8 �� ����� �� ���

�������������������������������������������������>���4 �"� �5��.*5�B)�"2.�"."��F���� �,;���/��"���"��D5�'"�� ��6�������������5�

C�H5�)��5�J" �65�=<G<5����<���

Page 73: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� H�

+� ������"�� �� ,.�"� �� 4�� �"� 9.��"8��� �6".� � J"� Q���� *�� J"� ���8��

3"�������� �� ��2����������"��"�� ���.�.� � �����/� �+����1�2���J"����8��

�. ���J"�7�� 8 �����+� ����"��� ��� �9.��8""��5�J"�7�� 8��� ��"��� ��� �

4.".�����"�B7� ���*�����4��D��"�������"����"���"� ����

7� ���"��� 9�� ��� � �"��� �� 4"������ ��� ,.�"�� �"����8 ��� �����

��� �"��� J"�7�� 8�� *�� �� �� ����� 1�"��� ����/� +"��"���� � �4."� ����"��5�

9����� *�� ).���8 �� +� ����"��� ����"� +�� �"� �� � ��8 ��� F.���"���� *��

)�8 �� 7�� �"���� � ����6�� 13��������� J"�7�� 8��� 3"������� � � �� ��

����/"���������2�+"�����"���4"����J"�F���J"��8 5�J"�� �V ��7� �����".�

����� �� ����"��� �4."� � "������ � ������ 4.� :��;"/� ��".�9����8� �����/�

+"��"6��� ����"���� "�� +�SRHP��==>=8 ��� ����� ��� 2� �� 6�"���� ����� �

��4�"�.�"� �����

J"����8 ��� ����� � J"�7�� � *�� +"��"���� �� � � ����� J"����8�� �6".�

���48� ����"��������"�����B��4"��D� ��"����� ������4"���3���"���

9.��8"� :��;"/"����� ��2��� 4�� ��"�6�� "�� � ����"� )�"��+� +�� ������ 2��2�

��� ��� �����"� 6������� :��;"/"���� 2�6.� ���� � ������ 4."�.�� *�� ���� 4��

����� ����� 4�� ;/� �.�"�� 4���"�6�� � 46���� � 4�� ���4� *� 3�1��"������

�.�."���� "�� � � ������ ���4� +�������� �� ����� � +"��� 1�"������ >R�

���4"���� ����� � �����8 ��� ����� ��� ����� 7� ���8 � � �� ��

� ����"�� *�� +� ������ 3���"�� �� �*. /� *�� )�"����/� �"��� 1�.-"��

�������������������������������������������������>R���+ ������5���������#���H�R����1���5��1���5�������0��� ���5���SS��

Page 74: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� HH

���"���"� ���������8 ������4"���2�6.�".6.�)�"����/� *�����4����������5�

7� ���8 �����4"�������*. /� *�����4�������"�� �����

7� ���� ���4"����� 4����� 4�� 2�6.�".6.�.�� ����6�� � �*. �

,.�+�� ��&.�.4�+�� ���������9�6�"��3����"��� "�� �� "��"����.� .6.� 2��

��.�� 3���� �� 2��� � "� �"�� �"��������� N�.�� ������ ���� ��� ��� ;/� !��+�

� ���)��� �V ���������*. "�������4��43"����������"� �����*. "����

2�6.�".6.� !��+� � ��8 ��� ����� �*. � 4�� &.�4�+8��� �6".� �4 �"� ��-�

F����� �8���������4.�.��4."���������!��+��� ��8�����.�.��"�4�:4�+������

4�� + -� �.��.�� *�� ��� � ��"� B�"��D� �"��� 4"���� 4.� + -� 2��� � ��� �

�����"�� 1����� �� ��� ������ 4���������>>)�"����"��� 7� ���8��� 2���

�����8 �� ���"���"�� ���� � 7� ���8 � 2��� � � ������ � ��-"���"� ����

)�"����� *�3�1��"������ ������/�Q���4�1�"����"������� ������� ����

�+� ������ 3���"�� �� ;/"��� ���"�6��"� ����/� 1�"���6�� �*��

��������� 2"�����"� ����A �""�"�����4"��� ����/� :��;"/� �.�""������ 3���"� 4��

�������� ���.�.�"�� *�� � +��� �� ��" � � �.�."�� ;/� ����"��� "�� 1�"���� ��+� ����2�

2� ��� *"�������� ������*��3�1��"����"�� �������� �6�������.""��"��� ��4.�

����"���-���� �*��+����� �� �6��"�"����-���"��*��+�������" ���"���� 3���

�� ���""���4����+�����.�.� �1����� ��� ��� �*�"�"��"�������� �����"�� ����

�������������������������������������������������>>��+ ������5����������NN#��H����

Page 75: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� HS

C4�&-!+&��"0.&'/'(+&�

:��;"/"���� 3���"��� � :��8 � � +� ����� ).���� ���"��� � �.�."��

�".�.�.�� � @ �� :��;"/"��� ��"������ @ �� :��;"/"��� "����� @ �8��

�����"� �"��� ��� �"��� "���"� ���� ,.� �� +�-� � 7��� )44+� 3���"�6�� ��

1�"��6� 2�� BJ8���44+��D� �� ���>G�� � ,.� �� +�4�� 7��� )44+� �����

������"��� ��� ��� ��"� �� �6�� 2�� BJ ��*��8�"�C� �D� �� �������� ,��"��

����"� � ,;���/"���� B7��"��D� � � � B7��D� �� �������� 7��� )4+8���

2�*������ ��-" �6�� 1��2"���� +�+�� K����L� 2����� ��� �"��� 4.� ���� *��" 6�

�3�"������� ��� :��;"/"��� 2�� B7�+���D� �4�� "�� � �"�� "� ����

+��=>P��==�H� ��"�� � 7"��� � �"���� ��� � ����� &+��8 ��� ����/� ��0��

����� ��2����"����@ ��:��;"/����������"� ���.""��"��������$�"���� ���B%1�

)Z81� "��1+�D� ��,.� ��"�����>�*��H��� ���"��� �).���"�@ �"��� 2��

�� �� � B7�+�+��D� ���� 1�2����� �><�� 7��� )44+8��� ����"�� �"���"���

��� ��� �6.�� ����� "�� ������� � ��� ���.".�"� ������"��� 4���� �� ;/� "���� ,.�

�� ��"�� ����"���� � 6��� 4�� �� B�� ���D� �"�.��.�G��� ���� ,��"�� ����"��

B����5������5�����5�������5�������5�7�����5�7�������5�7�+�+�D��2���

��� � � � �4��G=�� @ �� :��;"/"��� 2�� �.""����"� ���� ����� 4.� �3 ���"����

���� ��� *�� ��� ���" �� ���� 6��� ;/�� 4�2��� ���.�� �-�"�������� , �� 4��"��

��������"�� 13��� 5B�����D� 5�������� K�"����L� �3 �� ��� 4� �� �� 5���

+��"� � ��.��� �"��� �� 4.� � � ��-2� ��� � � +��� �"���� 1�"���

�������������������������������������������������>G:4�+���1+�?.4.�2.5�F ? �����6��&�����5�����5�=<RS5���S���><�:��"�&�1.�. 5��1���5����H����G��C+�1��E����5�4?"�����C6��&����"�������5�����5�=<<S5����=�=��G=���+ ������5��1���5���H<��

Page 76: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� H�

�����+� K�"� ��L� �3 ��6�� ��� 1�"��� .G��� ���� 4��� 4�� ��������5B������D�

��-28 � 4��2"��� � � ���� 4��2"��� �"���� 1�"����� �D� ������� , �"����

13��� ��5�7���������8 ��� ���������������9��"��������"� � �4.� ��"����

���"����� ����A �""�"��@ ����:��;"/"��� 2�� +�2���B:��;"/��5�@ ���5�

,;���/��5�9�"+ 5�"����� 14� �4�"��� �.""��"�������� ,.�� �6���� � T%%%���V ��

�����).����K!�L�� �"���2��4 ����B7�+�D��������.""����"� ����

�, ����������"��,;���/"��"��:��;"/"6��������"� � �6"� ��4��!���".�

�"�� :��;"/��� +�4��� ��"��������2����*�� :��;"/��� +�4��� �����"����

�-����"���� 4�� ���" �� �4."� � ��� *�� 3 �""�"�� � 7��� )4+� �3����� �� 1�"����

��".�� *��"��� 3 ��"� 4�� �� �� � ���"�� ��� E����� � ��������"�� ,;���/"�� *��

:��;"/"�� �4�"���� ��� � �"�"�� 4������ �-����� ���" �� �.""����"� ����

!�+����� ,;���/��� 4�"�6�� "��� � ����� 4�� 2��"�� �-������� *�� � ,;���/"6��

����� ���:��;"/���"��"1"��" .6.�.�4 ��4" �����GH��

�?���"� ����"� 5� 3 �""�"�� �4���� � ����"� � ,;���/"��� B �*"��5�

����5����� 5�� +�-5� � ��5� ����"�5� +������ 5������D*��� 14� � ����"�"�

�����"������ ���������� ����� ��� �"��� �*"��� �.����� 5���� �� � �/�

�2�.6�.����"�2����5�:��;"/��� +�4� �����"��� �����2���-���� �� �����"����

1�����5� 6"��� 43"1�"��� ����� ��2-� 2���"� �.���"�� �-�� 5� 4.".� .�"���

43"1�"�� �� ,;���/� �"���� +"�� +. .�� *�������� 5� )�"2.�".� ��-��"��� � � 4 ��

43"1�"��� �"�� 1�2���"��� ��� �"��� � )�"2.�".� �*"��� 4������ �� � 2� �*"��� � 14�

�������������������������������������������������G����+ ������5����������5���S���GH,��I.\�����C��5���1���5����R><��

Page 77: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� HR

*�"�6���� ���.��� @ �� :��;"/"��� � 2�� ��� �"��� ���"� 4�� ����� �.""��"����

1�����6� ����"��� ������"� ���� �.� .�. � � 1���""�"�� :��;"/� ����� 2�� 1���"�

�"� �4�"�"�4���*���+�-�� ���B,;���/��D5�D,;���/D� �����4����������GS���

72"��)�������+2"�����"���B������D��"��� ��� ������N�� �6.���-���+2"���

+� 1���"� B,;���/D� �"��� "� �����"� ��� � G��� E "� 4.� -�"��6�� �.� ���" ��

�6�����#� �B@�? ����������������������7����������������"� � ����4)�%� V��)�%

!���� 3�"E��� �� ���������"��5� � � � � � � 4)�%� ��)��%����)��� 3� ��������"�5� #�

�"�� ��� ������ � ��� � 2�&��&�� ��� ��� ����� �� � �� �&� ��� ���� �7��� � ���� ����"��

�������� ���� ��&$� ��&�� � �� � ��� �� �&�� ������� � � )�&�&� � 2� � �� �&�N�@�? ���

�������"� ��4)��� ���%����9������������ �&������ E&��&?�&�� ��� �! � ��

' ��������E�� ��&�� ���� $&� ��"���"����� ������GR13������*.�."�.��.���

�4���<������ � ��

E����� �� ��:��;"/��� +�4���46"��4��2�����-".".������� ���������

4.�"�� 1���� 43"1�"���� ���"���� 6����� ��-".".�"�� +"� �� ���� 4�"�� *��

4��4��"�"���� � ��4����5� +��� � �6��� ��-".�"�� 2� �� ��4�".-� 1���� � �

����� ��"�� �/� *��4�"���� *�� ���/� 13���"���� �*�� �����4"��"�� ���

,.�"� ��4��2�6.���-".���"��� ��"�����"�������������2"��� ���� ����@ �/��������������������������������������������������GS�9���"�9�+�����"���&3������,;���/"���B+�����D��"���5�N�����.������,;���/"���

B����"�D5:��"�&�1.�. � ���B �*"��D��"������"�� �"���������� ���+ �������14�

4��"�� ��������"�� ,;���/"��� B �*"��D� �"��5� ,���� � ��Z��� ��� B7��"��D� � "��

2"������ � B� �"� 4�� � ����D� � �"��� � ��������� ��� ������ � :��;"/"��� ,;���/��V��

��� "��� 2�� �.""�����"� ���:��"� &�1.�. � ��� B57��� )44+� *�� � �"�.�� B "��

2"������ �� �:��"����������*�� �*"����"����.""���������)��.2��"����,;���/"����!�

��".��������.-�������2�2� ��� �6����.6������4���+������������G��@���+��+���9� 5�'��� ����������5���� ��5�=<<>5����H��GR����.��9�+5���%F� ? ��� �������������5���� ��5�����5���=<��=��

Page 78: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� H>

*��9���8"�:��;"/"���43"1�"������� ���6.�".��13����������@ �/�*��9���"8"�

:��;"/"���7� ���8 �,��4��&"���� 5,�� � )����5� �+�� ;4 5�7� �;4; 5�

)� +-X�5� ��+�5� E.����5� O ;/-X�U� �����8 � &2�5� ��1����8 � &;4"5�

,� �+��5� ���8�� 4����� � $.��U� :��8 � +� 2��� 7����� 43"1��� �� ���

,���� 5� 9���;4; 5� @��;4; 5� 9� ;45� @�4.�� *�� � 4; 5� ����� �� 7� 5�

7* �5� C�4�"���1�45� ��+45� �����G>� 14� ���"�� �� ��1��� 4�� ���" �� ��-".��

�"���13��"����� ��� �������������5�&�1;�5�N������5���6.��������5�E"1�5�

!��"�*��7.� 8 GG���2���,;���/�1�.-"���4.".���� ����,;���/"����4.1����������

������ 4"�������� ��� @ �/� :��;"/"��8��� ����� �"���"� 4�"���� ��� �"���5�

9���"8"� :��;"/"��� �� �"���� �*��� � �" .6.� �+��� � "����� ��� ����� 4.�

1�.-"���� ���"����� �" .6.� �� 2��� 13������� 1����"��� � 4�� ��5� 1����� ����

4����� :��;"/"������"����.�.�=���"�����*��� ��G<� � ��"����� ���E����� �

9���8"� ,;���/"��� �����8 ��� 7� ���8� 1�2��"�� ��� I�� � �*. "�� *��

)�"����"����"���� ��������"����"���"� ����9���8"�:��;"/"��� +�����"���

7� ���8 �,�+�� ��"���"��� �����

,.1��� 4�� 2��� 43"1� �� 6����� +" �� 4.".��� @ �/� :��;"/"��� 1�.4.�.��

��-� � ���6� *�� 3����� "�6�� � ��"� 4�� � ���� �� �� ����.��� ,.�"�� +� 2���

��"���� �*���� ���6� �.�""��� 4������-5� �� ��"��� �"����� ���"���� *��

�-�����"����.���� ��.� ��"���"� �����

�������������������������������������������������G>�9.���5�A 5�B:��;"��D��NKN�N�#�C��H5���=H���GG�9.���5�A 5��1���5���=H���G<�9.���5�A 5��1���5���=H���

Page 79: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� HG

:��� ���.�.� 1����� �� �� :��;"/� � �� +�4� �� 3����� ���.��� ����

����� ���� � 1���� ����.���A �""�"��@ �/� :��;"/� ��+� �� ����"�� ������"��� *��

��6.�".�5���"����1����"�"�����"������� ����"�.��.���,.�.�����.�.� � "�

-��4"��"�������� ��"���:��"��������� /���"�13�����"6� ���4�������� ���

����.�� �"�� 4.� @ �/� ��-".".�"��� 3 �""�"�� �� :��� ���� � � 4.".��"�5� :��V �

1 "��������@ �/�:��"���"�� ������� "����������+"� ���4.".� .6.�.�

�� ��������"� ;/5�-��*�����+"�������� ���3���"��"�� ��<��

,�� 1�.-� ,;���/� � 1����� �� �6� 7�� " ��"6� "��� � 7� ���8 ��

����� ��"��� � �E����� ��).���5���4���*���"���� � ��-��"��� �+��"�����

��� ����"��� � "������ +"��� �"�7;��8�� +�S=�P��=��=� ��"�� � � ��� �" .6.�.��

4"������� *�� � ��� ��� �� �"���� �� ����� ��� 46"�� �"�"� �� 4 �"�������

�"�7��8��"+��" .6.��������*��3"�� 6���� ����1 "�� 6��������"� ����

N�.�� +"����� �+�� 2�������� � �� ����"��5� ).���� :��;"/"��� ��� ������

"���"� ���� E����� �� �� 4.� 43"1� �� ����� ��"��� :��;"/"6�� 4�� ��".� �"��

&���"6����5��1����� ��%��5�).���5�7� ����*��N������5������5�O���5�

,+����� *�� &. ��� ����8 � �6��� 1�.-"�� 2� �� ���"���� ���� :��;"/"6��

��""��� &���"6�� *�� ,;���/"6�� *4�� 1����� �� �*�� �����5� N�� �6.�

7���� ������� ������� �� �5� 4.1��� 43"1� �� :��;"/5� @.���� *�� ��� � 1�.-"���

2� �� �*�� ������� �<=�� ����� ���" �� ���/� �-�"��� 2� �� ���� ����

�3�"���4"����

�������������������������������������������������<����+ 5������5��1���5���SG=��<=� �4 .""+5� J���5� DN�� �6.8 � N���� ?���� ���� ����"��5KG�<�� ��""�LD5� �&� ��

S������������� %�"E���� $�&�� �(��?�#C�=�5)��5�J" �65�����. ����H��5���>H�

Page 80: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� H<

E����� �� &. ��� �����8 � � � :��;"/� 1�.-"���� ���"���� �����

,.1��������V���4�����4��"��� ���"����������"����:��;"/�*� �����"��"�*��

������3� ������"����1�.-�*� ����&. ���������:��;"/"����"�� ��. �� ��E+ ��

*�� E"1�8 �� ���.2"����"� ���� :��;"/"��� E+ �� 43"1���� )���"��� "��

-�"���� ��"���$0"�*������"��.�""��T%T����������� ��������� ��46���� �

<��� :��;"/"��������� "���6�43"1�����8��������� �,� �+���*����1����8���

�. ��4�������� 4�� ����� ���� ,.�"��� �6���� ��"� 13������� B-�88 ��� ��5� �.��"� ��"�

13������� *�� :��� ����� �� 13� ��"��� ������� ��� ��"��5� :��� *�� ��-�

����"��� ���3 ��+4��" .6.�.� � ��"����N�"��������"���"���� "����28��

�"� ����,.�����/�*���"�.�� 3����4�"1�"����� ���"������-��� "������,.�

���/�13��*�44 ���6."�1�2����� �<H��

)��.2� ��"���,;���/"��� � �6���1�.-"�5����"��*���� +�-"��� �"��� � �4��

2��� 43"1� �� � 6����� +" �5� 4� � � ��"�� �"�.��4�� ���" �� � *�"��"����� �*��

��������� �"�����

�������������������������������������������������<��@�0���).�.�.�5�=&�#> &?# ����� �.������ ���"�� �&"��"��'"1&"%8�&�&"���0 ����&2�

��"�����������������@"������= ���� �5�:�"��������)�. ������0���5�������'-�5����=5�

���S��<H�).�.�.�@�0��5�1��N�5���>��

Page 81: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� S�

��������;���

����� ������������������������������ ��� � ���

�4���������������� � ��32F41232��

%���&���� " ��"����� �"���"��� ��� ���� 4�� ����� ����� ,;���/"�� � ����

54���*���. �� �6.�:��8 ����$���5�&.��&���*��7��� ��14���+�"�� ��+��R�P�

��G>S� ��"�� 5� +� ����"��� ��� 7����� *�� 9*�����+�� � �� ���"���

4�"���������

$��� 43"1��� ��� "�� 3�1��"����� � *�� ���"�� 7"��� �"�7""�� "�� 4�� ;/�

����� ��������"��������7"����"�7""�5��;/�9.+��� �F����������� ��"1"�

4�� � � ��2"���*�� � � � B�8�)����� N�8�#����#�� $ �#' �#�8 �&?�� 7"����� ��"�� �&�

M� )� � � � ��� ����� ���� � ��� ����#� �$���� � �"� �� � $ �&� � E� ��&�D�

�������� @���"���� � ��� � �"�� � +"���� � )4��� � �+������ E�"�<S� �� ��

�3������ ��������� ���2������6���:��� ��?��� � ? � �� �� �� $�&�� � ��7������

� �� �&��&�&� ������ � 7 �&�"���N� @��1�#� �� ��� ��7����� � ��� � ���E�� � ���

� � #�6�� � 4��%�� 6����� � �?� ����#� ? � �&� � ������ � ������ � 7� � ��

�����#� ���&�� �&��� �"�� � ��7&�� �&��� �&��&�N�M������ ��&?��:E��#�"�����:���1��

�� �?� 2��� � � ���� � "�� � �� ������;G� � �� �+� ����� /� �:���� � ������

�������� � ��&� � $����� �?� ������ :E����N� F������� � �����#� ����� � ������

���������� �����F�����:�������7���#��:�����&$&�� �����&�&�� �����1������ ���

�������������������������������������������������<S�@ ;��8"�9�"�5��1��N#����HR�5���+�������5�B:��;"/���+�*���&.��D8�� "������� ��

7"��8/�����"���6������"�����$��� �"�"��� �����-.��43"1��� ���&."�����&3���8���

13��������� ���<��@ ;��8"�9�"�5��1��#����HR�

Page 82: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� S=

��������E����������#���1����� �� $ � ���"��2�� �������� �� � ��������N�6&��&� � ��

� ���� � � �� �&� � �?� ���� �� �&�"���N� � �:�� �:���������� ? � �� � �� � 94��

��� �� �#� �� � �&�� � �:��������� � � � ��&�#� "���� �� �&�� � �"2� �� �&�#� "����

�:����������� ������#� �:����?��� $&� � � �� ��� � ��������� � �"����"���)�

����1� � � ������� � ����� � ������2� � ��� ����� �:������#� �$����� � �:���� �����E����

�� �&�1 ��� 7&2��8�)��������;HN���������4������������)��������""�������� ����

4.".� .6.��43"1�����-��� " "���$��8���2����*���� �1 "��������

E�"�� �3��� ��� 4 �"��� � ��.�� �� +�4��� �� �6�� 2�� ��.�� ������ � �6".�

�+�����4��7"��8��1��� "�����+�����$���V ��1 "�4�����" ������ ��� +�-"���2��

2"������ .�� � � � � E�"�� �3��� ��� � E���� �� � � 4�� � �+�� � V� � ��� � 13��������

4�������� � *�� ��.� � +"������� +�4��� � *��� ������ 2�� +"��� � ���� ����� � E�����

�� +�4�������"�����"���&�;4.8"Q4���� �� ��4����-�� ���&�4���&.�����

&���� ���"��5� $��X"""+8��� + �"��5� ��-� ��3 "��� � *�� ��"��� � "�� ���"��������

&�-�� ����� � ��.25� �� � �*�� 6��� � ���8� � ��"��"���� � "�1������� � *��"������

E���� V��� ������ .��"�� � � &.�5� &��� *�� Y4�� ��+�"��� ��� 1�"-5� ������ �

��-"��-� � � 4.��� +�4� 36�������� 4�"���"� ���� ������4 .""+� F���;�� � +"���

��"���� "��+��� �+��� � -� � 4.�"��� ��� ��� ��� �� �" ����� 2�� -"�� �-�����

$��8 ����2����7����8��1 ���E�����9��*��$. �43"1��������"�����I���� ��

J��� 7������ � �"� 9��*� 8�� � �� +�4��� ������ J��� 7������� *��� �4."�

������"�� � 4�"���� ��.�� � +������ "��� � 4.".��� � �"��5� 9������5� 7���� 5�

E������ *�� E.�� � 43"1�"��� � �� � 4.� �� +�4�� ���"���� �" .�� � E����9��*�� $. 8�

�� +�4� ������ 2�� 4��� 4��� ���� � -� ��� �� � ��� ��� $��8�� 3� ���

�������������������������������������������������<R�@ ;��8"�9�"�5� N�NN#����HR��

Page 83: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� S�

@�4.��� �*��� � � � J4.� 7�.�� ��"��� 4��� � +"�� *����� 4.".����� � 2��

��� ���� +"��� � ��2�� �� �+� � 7����8� � 1��� ��� � +"��� � �� +�4�� � *����

4�" �"��$��� +"���� � ����� �� � � ��+ ��� � 2���6�� � * � ���

4.".� .�"��� �5� &���"��� 4.� �3 �� � �����"� ���J+"�� ������5� E���8��� 1����

1�" 6�� � *�� �� +�4��� ������ *����� � 4.".� .6.�.� � +4���� � "���� � ��.�

��"��� ��� �� � I�� ���6� � �� � � ��+ � � 2�������� � E���� � �"�����

.�.�.�� � ������ !"��� � ��.�� �� +�4� �� � 4�� ����� � �.�.�"�� � 4."��5� ���

3���"��-5���.�"� �"�;"���������"���J+"�� ������� �*�8"������ ���.� � ��"����

��� 6� ��5�4.��������"��2��-��1����@�������1��6��4"���� �;TN��,.���"�"� ��

����� � $��� +"��� � ����� � E���8��� ��6��"��� ��� 7"��8�� 2�*���� �� ��-"����

4�" �"��� �,.�+"���� ���J4.�C�����E�4�� ��J4.�C�����+��"�������6".�J4.�

7�����������+"�����"�.��.���J4.�7������3 �"�"���4�����5�E��1�5� ��4���5�

:��+�� 14� 4����� � ��+�"���� ;"���� 13� ������� � +"��� � ��� � �3 "���� � ������

*���������$��������+�� ��4���"����.� *�����4."������*��,;���/��" .;<N��

����� ����� ���"��""��� �4������ �"�*"����� � �" �� ��� � E�"���� �"�"��

������� �� � J4.�7����$��8 ��� 1�"-� ����"��""��� � ���" ��� � ���"��""���� � �����

�"�� � !�4� !�X� "�� 13������ *�� ��� "����� "��+��� � *��"��� � � ���*"�� ��*-�

*�������2"�����������J4.�7���8 ���2���*���2��6����� �� ��3" ���

��E��8��� �����"�� :��;"/� �� +�4��� ���"�� J4.� �4 .""+� �"� 7 �� ���

+������� "�� 4�� ;/�� �"��� @�4.�8.� ����� � �"��� ��2������ �+� ����"���

�������������������������������������������������<>�@ ;��8"�9�"�5��1��N#����HR�<G�@ ;��8"�9�"�5��1��N#�����HG�

Page 84: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� SH

7 �8�� ����� +�H�>P��� <=<V � ����/� +"���� O4�� .""+� �"� 9�+ � ����� ��

13� ��"��� J4.� ) � �"� !���� "�������� J"� !���� 7����� 43"1��� �� 3� �� 1�"���

�������"�"������� ��4��2����������-"���������

&. �� �6.� :��� *�� �� 43"1���� +� ������ ;/��7��� 4�� �"� �"�9��*� �

�"�.��.���N�2����1� �"�����.����7�������"�����"��� ���4� ���:���43"1��� ���

"�� "���$���2�*���� ����3�"�� ����6.��4�����" ���"���"������� �����"�� ���

7���4���"�9��*� 8��� ��"�����2"���� ������3���"��� ��� +�2����+"�

*���3�"��+"����� +�4�����"�������6"����*������ �� ��3���� ��4.".���

��"��� �� �� +�4�� +"� ������ 2�� ��� � �4"��� ��� 7��� 4��"� 9��*� �

- �+��� 1�*�� 6� ��"�� ��� 4� ��� ,.� � ��� ����"��� *�� � �".�����

2�*���� ��� �"��� 3���"�� *��"������7��� 4���"�9��*� � 3"��� 3��6� �� ����

��� ������� ��"���N������8 ��@���4���4������, ��3��� ���-�"��

4���"� ����"���+�� ��"�@����8������������"�9��*� ��3"���6� ���������� �

�"����9.+��� ��4���+�����@+��48����4�������N�.���������4���-��4�������

C��+.�8.�1�2-��5,.+��*��)�������8�1�������2"��������*������������,�����6��

�-� � 4.".� .6.� � ��� �� +"��� ���� � 1�2"������ � 2�� 4.��� +�4�� � *��� � ��������

2"���"� ���� � V7����� � ���� ���� ��@���4��+���8�� � *�� �*"��� � 4����"�����

�� +�4�� � �4."� � ����"���� � �6"�"����8� � �� � 7��� �9��*� � � 4.� *������

4������ 3" ��;;N� � 9.+��� � @��48��� *��� �4."� � " �� @��48� 9��*8���

1����� 2�� ��"� 2������ ,.+�8 � � �"���� �� 1��� 6�� 13������ *������

4.".�� ��� �+� ����� � @+��48��� 1�2��� � N� � 7����� � ����� �� �� �"���

,����@+��4������ �����"���*�������� �4����+�8����"��J�84"�� � ���".���

�������������������������������������������������<<�@ ;��8"�9�"�5� N�NN#�����HR�

Page 85: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� SS

�.�������.� �4;���/"6�� *���������N� ����2�������������� ��� +�4���� +"��

� ����9.+��� �@��48����4.� �4���4����-5��,.+�8���1�������3�"� "����

@��4�4.�.��� �����,.+�8���1����

,.+�8 ��@���4��+����"������������,.�.��� ������9.+��� �@+��48���

7���������� �+. .�.�� �13��� �"���� �N�.�� �4"1�"����3*����5���� ���� � ��1��

13���� "���� �@���4���+�� 8��� +�4��� *��� �����I��9.+��� � �@+��4� �����

*���� � 2����� �-��� 4�" ��� � @��� 4��+���8��� ,;���/� �"���� � ���"����

�� ���������*��1�"������"�"�����.�.� �@���4��+�����+������6".��4���������N6".�

@.+� �+�� ��.�.���9.+��� �@��48��� 4����� � ��-������ I�� � �� 43"1� ��� ����

,;���/"��� ��"��-� 4�"����� ��-������ � @.+� � 4�� @��� � 44������ � +-�� -� � ������

4����� � ��������� � �.�� �"�� � ��� ���� � ���� ������� 4�" �"��� � ������

- �+"�6����� �=��� ��"�� � �,.+�� � �*��7����8 � � "��� ��� �������� 2�����*���

+"��� *����������4�" �"����,.� *���� +�2����44"���*�� � �"����4.��� +�-�

2�� �3" ���"��"��� ����" �"��� �,.� �� � �J��� �)��� � �9��.�� �@.+8.�� �*� ���

J4.��"��,�"�5�%���7�������-+�"����"-���� ���7���)�4.1�����"���9��.���

,�����4�����+�-���+���J�8�����1�5�)��+��1��7�������)�4�4��*"�� ���

J4.��4 .""+��C��+��*��C�����14"�������,;���/"��������"���� ���,.��� +�4��

"6���-��������� �*� ��,���J4.8"���� "�F��1�� ��5 6��� ������������"��

��"�� � ���� 13 "�� � �3�� � 4�� � ��� � 7"�� - �+��� 4����� ����"������ � ,;���/�

�" .6.�.���� ��(�"����X������9��.���4 ���� �8���,;���/��" .���=�������J4X�

9��.�8.� � � +� ������ ,;���/"��� � ����� 1�"���� � �".��. � � �"�"�� � �����

�����1�����"� ��� ���"����*��+��"�����1��������4� -��3" ����N� .�.� �

�������������������������������������������������=���@ ;��8"�9�"�5��1��N#������=�

Page 86: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� S�

6�" ��� � I�� +� ����� � 7����� � *�� � %��� 43"1��� �� � 4.".��� � ���� ,;���/"����

3" ���" ����

:��� 43"1��� ��� ,;���/� +������5� :��+�� "6��� ����� � &���V ��

4�� ��� ��4���8�� ��:��;"/�+���������3�������"���4 �"�9�"��4�������

��� ���������� ?���"� ����"� � :4�� ����8��� 4��� 43"1�"�� �� �� *�

3�1��"�������� �3������ �" .6.� 4�"������� �=�=�� :4������� 1���"� �"��� �"����

���"����&+��8 ��������� ���"��� ����7���)44+8� :��;"/� +������ ��

"��"���� *�� �����"��� ����� � ������ �"�� ��"�� ��� 4� ��� N�.� �����"���5�

*� 2��� ����.�� *�� �����&+��8 �� :��;"/� �6��� ���.�.� � "������ 2�� ��

�"���*��������:4���������!+ ��"��� ���4�� 3��������������������!"�"���

�.2"� �6�� 2�� � ���� � ���4.�� � �"�.��.�� �� ����� :4��� ����8��� �6".� � �+�� ��

44������ �2���� � ������ � � ��.�� � �� � ���."� �� � ���"���� -�"�� �6���

���"������� �����!+ 8 ����"��� ��*��"�����,.�.�"�4�"������1 "�1 "��

:��"�� *����2���2"���������=������� +���������*����� ��!+ ��"������

"������������ ��3" ���"���������

�������������������������������������������������=�=������ ����� �5�:4������8���&.+���5�%���*��7����� ;/"���� ��� ��4��������".-�

�"� �6�� ����� �6" ��� :4�� ����� 4��� 43"1�"�� �� �� *� 3�1��"�������� �3������

�"4"����������7����5�&.+����*��%��8�� �"����13������� ;/"���� ��� ��4��������

�".-��"� �6������"�"��4"��������� ���,� ���+ ������5����������� ��������� �#�

?�*��J��������A ��5�����5����=5���H>G��=���,���� ���Z��5�1���5���S��

Page 87: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� SR

�4��������������;� �����1232>11CG��

�4�!"!#��!$$!%N8#��.E8#/'&M(��&+&B&#7(#��'!0AE�!��!7!+��(@&+7&M&��D+(@�

��126C>�1232��

:��8 �,�����)�"2.�".�:�-����".6.� ���� ������2���� +������ �

).���� ��-��"��� � 1�"���"���� �6"���,;���/"��5�7���)44+� "�� �� � +"���

����� �� �3���"������ ��*"��� �3����� �� 2���� �"�� "��"�� ���.�.� �

6�"�� ������ 2��� 1���� ����/� �3����� ��� +��� ���/� +��� �/� �� ��"��"��

���"�-5�,�����)�"2.�".�:�-����".6.���-��"��� ���-�"���,;���/"����*��" ��"���

7���)44+8��� ��+��� 3���"�4�� ���� *� ������ �6�� 3��� ��,�����)�"2.�".�

:�-����".6.8�� +��� ������ ������6� *�� ������ ����5� +��� �� ��6.�� 2"���"���

���.�.� �+�� *�������� 7��� )44+� +�SHG� P��=�SR�S>� �� &.�� ��+�� ��

�6�.��.�=�H�*��7�������4"��� �� �=�S��7���)44+8����3����*��2��� ��J"�

7��� 4�� �"� 4��9.+��� � 4�� C���� 4�� J"� 7������ 4��9.+��� � ���)44+� �"�

�������������������������������������������������=�H��.����������+��� �,)N)�V ��� �B7���)44+�� ��+��������D� � "�� ���"��� ��

7���)44+8����&. ���:��8 �$�����+�� �� �6 .6.��3�"������� ��������C"��7.���V����

����� J���"�-� � ��� :�"�� =<=H�=<HRV � �K� =<G>�&3"�5� @�Z����L� B:��8"�D� "���

��"��� �� �� $��� ��+�� �"��� 1�2����� ��,.�"�� ���� � � 4 �� ����"� � �6.��

���������"���13����"����� ���C.*�����1���5�,���� ���Z����1���*����+ �������V ��

�1��5����7���)44+�$�����+�� �� �6"�&.����+�� �� �6�.��.����$�����+������ ����

�/��6���"���2��1��������=�S�.�.�� F�� �3����5� !?N� (�� ���� 9��� �"E����� �� L������ � � �� ��� �� �����

� ����5�����5� ���=5� ��� =G�=<�� �7����� ��"����74��2���".-����.� ����"� �"��� ����

9"���� H��� ��"� � �� ����� 7 �*�� �1����"6�� ��4�������� ����� 4.� )�4� *�� F.�

$�� �� ��"�� 4.� �� ����� . ��"��� �.""��"�������� )�4"�"���� �*�� ���� 7����"���

$�� ����+����+����"�.�"�� �*��F.�$�� ������"���"��� ��"��7����"���-.�"��

�-�"��*����"���������-.�"���2�����"� ����,���� ���Z��5������� ��&��#���� ���5�=<G�5����

HG��

Page 88: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� S>

7�����8 �=����,4��������8 ���&���8��5�&���8 ���&.�8�132�������=�R��7���

)44+8���44���"����*���*��4"1"���"6������ ���6".����4���6���������

�6"���� *�� �6".�.�� �6��� "�� 4 �� "1"����5� ��� ��"�5� ������ ��"����5�

������� "�"��� � �6��� " ���������� 7��� )44+� �� � ���� � �� ���

�"���������*��4.����6��44����4" �������,.�.��� �����44�����.� "����

3���"� ����� "��� ��� 4�� �"�� $��8�� 13� ����� *�� �6����� 4.� ��+� �� �*��

�������� 7��� )44+� 4 ������ +��� @ ������ �X�5� +��� A���� 7��� *���

@�4.�� "�� 4�"���� � 4�"���� &4���� O"������ 7����V � ��� 9.*����

@�4.�8��� ������ ���"���"� ���� ,.�"���� �2�� �� ������5� ������ ��� "��

�.��**����" .�"��� ������������"�4"�"�� ��4�"�����"�.�"� ��=�>��

�������������������������������������������������=���" ���"�9�"��C.*��5� �1��5� ���H�� �� ��+�� �����5DE "8���,;���/"����,�"��

&������"""��5�&�4�&*�����"�,;���/�D5��� ��� ��� �������������� 5�C��=�==5������5�

=<�S5� ��� �S�� � !�������� �"���� #� � ������� �� ! � �� ' �#� � ��)�%���W�� � � �� ��� ��

� ������� (1�� �&#������ AA#� ��� � ��#� *;D<N#� ��+�� ������ 5� �� '�"��� !���"��� "�� ���

�������5��� ���������9.�"��C���.���5�J �4.�1�O�.*�����������5�J �4.�15�=<<<5����

=�H����=�R�,���� ���Z��5����� �%&��������5�@������� .��,� ��+5��4�����5�:��5�=HSG5�����>��=�>�E���"�@ "��$�5�6������ ��&� ���&�&� � � ����4����=����= $ 5� ,����������*5�

����5� ���S5� ���G<�� � ,�2��� ����� A���� 7��5� @ ;��8"�9�"�� *�� 7��� )44+�

�� �"�6����� �"� �6�� �� � 4+��������?����� ����"�� 13��� S�GK=�=GL� �� �6��

@ ;��8"�9�"��"���=G�K==�SL� ��3"����7���)44+8����*��R�RK==H�L ��*����� ���A����

7���8��� 2��.�".�� �� ��� �"�"��� -���������� �6" ��� $*����� 13��� �2����� ��."�

�� ��� �" .6.� �� � *�� � "�� �� ��� ����������� 1�2����� �� ��� ������� � 6��� ��

�� ��� "�� -�"���� � ���� ����� �������� E�2��� ��� 2� �� @ ;��8"�9�"�� *� ��

�"�.�5A���� 7��� ������ 4�� � "�� ��� �"�.�5� 7��� )44+� ��� )�"2.�".�

�-����".6.�.���"� �"��� �� 13��*� "�������� ����� 7��� )44+� *� �� �3��"��-� 4��

����� ��"�. ".�"�� �-���� *�� ��� �� ���� ������� *�� ����� "��� 2�� ,;���/"����

���"���� �" .6.� �3�"������� ��� ����� 4.� �*���"���� � ����"6� ����.��� ,� �� & *��

9����*�5�� ���%��F�?��5=HHR5����=>5�:4�+��&����6".�5�'��� ��(���$ ���������6�����

'�7�������2 � �"���E�#�:���4."5�=<�H5����=�<�=H���

Page 89: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� SG

7��� )44+� �"��� � :������ �� +�4� �� ��� ����� �� 44������ ��

46"�� � �" .6.� � :������� �� +�4��� ����/� 8�� �"�� J���� F���4� "��

����"������� ��46"���"��������7���)44+8��� �6.����+�4"�������� ��

������ +��1��2�4�����������/�-��-1� ���2��24�+��������=�G���

7��� )44+� =>� ���� � :��;"/� !"6��� 3����� *�� ����/� *�����

���"������=�<�� &�� �� 4.� ���. � � BX"1������ 7 E&� ���������� *T� � $&�� ����

7$����� � �� �� � :E����� �:���� �7��� ����� ��� $�� �������"����� �� ���� "����� �

����� ���E��� "���N� *T� � $&� � � � �� � $�&�� � � 2�&�� �� �������� ���� ���1�

��1����D==� ������ ��� �+� ����"��� J��� F���48��� ���"������� :��;"/���

�� +�4�� �����-� ��� ����� 4�"�������� 7��� )44+� 2��� ��2��� ��"� �

:��;"/"���� ����� �� �"�������� N�.�� :��;"/"6� ���"� ��� �6���� *�� �4."� ���6��

��+��C+�1.�8 ��.� ���" ���"��"��� ��#� �B6�� � � �&�&���?� ��"� ��$� �

�?� ����� *D� �� �� �"���� ��&�N� 8�)��(&�&�� 6��&�������� �?� ����� 4����

J�� � ��&� ��� ��$�� � ��&N� 8�� "� �:���� ������� ������� � ����� ���?����N�

����� � �?�2�����?� � ��&�� � � ��&$&��&�N� �� ��� � ���� �:��$������ 7������#�

�?� ���� ��7��� ��$������N� �� �&� � � ���� �� �� �1&�� �������� �E����N� � �$&�

�"�� � � � E���"���� �:?���� � � ������� ���"���N������ E&�� �� �������� ���

� �� �&E � � � � ��&�N� ����� $&�&� � ��� ��� ��?����� �� ��$��1��� ������

�������������������������������������������������=�G�&�I��F����������5� � B�"�7���4���"�)44+D5�4N� QN�6����)��������4�1�1�"2 �� �"�� ��� ��

=<=H�=<HR5�C��%%%��� ��5�@�Z������5�&�4��+*�5�&3"�5�=<G>5����>R��=�<�@ ��J4���'�"5�'���&�&������("��"���@�? ���Y����� ��� �������"���������"���������

�� ����"�����=��� 5��%�,���.��5���� ��P@�Z����5�����5���HH��==��,���� ����Z��5������� ��&��5���� ��5�=<G�5����HG��

Page 90: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� S<

7&�� � � �&�N� ����� ������ 4E�#� ��� �� �1����� ������ 1�� ������ ��7E�

� ��$� � �� :�1E��� ����N� 6������ � � ���� �� �� �7� �E�$����E�� ��?�����

����������� � ���� "�� � ��"�� �� �&E&� �� ��&�N�6������ �&�� �6��@1��' � 1�

��&� ������� 6��&������ �?� �� � ��&�� � ����� ������N� �� � � ��&��&�&� �? �� ��

7&�� � � �� � �������� ���"�� �"��?� ����&�� �&�&�:E������===����

7���)44+���� � 8"������-��6��14�,;���/"6�� *���� "���*����� �

��������13���"��� 2�����"�����,;���/"6�� ���"��� *��"������7���)44+8��� *�

3�1��"������ ��� "�� �"���� ��� �.� ���" �� �"�.��.�#� N� 3��� �� ����/� ;/"���

9����8��� ���� �� 4�2��� 43"1� �� ���"���� 4�� .�.� � ���� +" �� "���� 7���

)44+8���3����,�����)�"2.�".���-��"��� ��,;���/"������ "���������� ��"���

:��+�8�� ��2��"�� ��� �.��� � � 4+����6� � � ���5� :��+�� ;/"6�� ����� �

:��8 ��&���8 ��4�� ��� ��4���8� ���,;���/� +�������� �3������ �"��

�4 �"�9�"��4����������"��������:���43"1���4�� 8���"���4"����:4������==��

$��8�� 1�" 6� �� 7��� )44+8��� �� +�4�� 1���� ���"���� *�� *�

3�1��"������ ��13��*�*��������$��8 ������"�-�:��+�8�1 ���7���)44+�:4��

����8��� �� ����"� 9����8� 1����� 2�� ��"� 2���������� :4�� ����� �� �� ����/�

+"����9.�����8��������1������������*���� �,;���/��� +�4�+���� � +�

���6���"4"���6���3�"�������,.�.��� �����7���)44+�����"�14�4�������

:4�� ����8��� *��"� �"��� 2"���"����� ��� ������ *�� +� ����� � ��4���5�

9���;�;���5�9.�."5�)���5�$+4�5������5�)� �*��).��� ��� ������8��*��-�

�������������������������������������������������===���" ���"�9�"��C.*���5��1���5����HG�G<��==����+�������8���B:�������NN�B "��2"������ �:4��������:���*��%���4�� ;/���"���

1�2����� ����

Page 91: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ��

�� ���".�"��9����8�1�2����==H��9����������/�+"����9.������5�7���)44+8��

+.�������2���*����.�� ���"�� �� *�����4.".����������������7���)44+8���

9.������� "�� 13����-� 13����� 6� +���� � ����"� � � ���"�� � 13���"�����

4.".���� ���� :4�8�"� J��8�� 13���9.������� "�� 13����������� ����5� C.*���8���

����� �� 1�2��� �.� -�1��� 13��� ��� /@�� ��!N� +T*I(N*,T<%;� �&�&�� � (&�&�) �

�� $�&�#� "� � � � ��&E&�� � �� $&�� ��� �7��� �&�� ? ��&�� � (��� ��&�)&�� ��?���� �

7&� � �&�N�� � �� ��� :���E���������$���D==S� �������,.� �� � �"��"�6��

14� 7��� )44+8��� � 1���2������ 9.������� "�� 13����-� 13����� 6� � �.""����

�"��������

7���)44+�9����8 �4��������� ����������+�S>�P��=�G�8 ��:��+�8�

1��� 3����� *�� ��. � ��"� :��8 � �"������5� :��8 � �" �6�� ���� �5� :��8��� 2���"�

43"1�"���� �"���� ,;���/"6�� -��-1� ����� �-�������==�� 7��� )44+� "��

�"��� &���� *�� �� 8�� �� �� 7. ���85� +� ����� ��1�8� 1�2��� ��

43"1�"�� �� :��;"/� �"���"���� ��� ���������� ,.� �� ����5� 1 ����� :��8 �

�������������������������������������������������==H��4 �"�����A � ��5��B7���)4+D5��N�N�N���5C��=R5����HS>���7� 1���5�9��+""�E�)�5�

��� ����� "�� ��� �&��5� E�*��+1�5� =<��5� ��>�5� ��+�� ������ 5� �� '�"��� !���"��� "�� ���

�������5��� ���������9.�"��C���.���5�J �4.�15�=<<<5����=���5��7� .""+5�9����*�#��

@�?��)������W 5��+��5�=<=H5�����S=�==S�����4 ������"� �7���)44+8���9.�������"��13�����6���3�"�������4 �"��� �

13����� 6� ��� 4+�� "����� ��� :4�+�� �1;+� ?.4.�2.� ��.�� S>=� ��"�� � 4�� ����

������� �� 7����8 �9����8� 1 ����� ����/� +"��"��� ��� "�9.������� "�� � 13������ *��

,;���/"6�� ���� 46"� �6���� � 4�"������ ��� K,� �� ��(�� :"+��� � ���"���� � :4+"�� � *���

,;���/"�5C��TI%%%5�����5�=<>���L�==��7��� �7"�5����� �&���� ���������� ����"���"��0 �����5�%�,���.���5��+��%����.������

:��;"/� )�. ��5� ��� ��5� ��� �<�� 5� 9����*�#� � @�?��)��� ���W 5� �+��5� =<=H5� � ��� S=� :���

43"1��� �� 7��� )44+8��� 4��� � � J"Q&���5� J"�9.��� � "� !� 5� @����� 7����*�

+�-���������� ;/"���-��������

Page 92: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �=

+�������"��1�2����,�����)�"2.�".���-��"���2� ��4.".������"���43"1��� ��

:��;"/6� ����� 4�"�����������"���� ;/"6��� 1���"���7���)44+��"�.��

�"�����"��1�2�����2��-"�"���-���4�"���5�&. ���:��8����7 ����� �

����"��� �E"��*��9 �� ����14� 6"���43"1�"�� ��2"���"�����+� "� ������*��

4.� � ��� �2� ��"� 2"�����5� :��;"/� �� +�4��� -��-1� ����� �-���5� +"���

:��;"/6� *��� ������ � ��-"��� 2�� �� 43"1�"���� ���� 8"��� 13� ������� �����

"���� "�������� ����� +"�� 2� �� ����� "���� " �6�� ��"��� 1���""�"�� ��*�.��

�3���� ��� +���.�� �"���� ��"��� �"�.��.��� ,.� � � )�"2.�".� *� �� @ ;��8"�

9�"�� +�SG�P��=�<�� ��.�� �"���"��� ��� �+��� � �"�.�� *�� �*"��� -�2"����

��+"��"�4��1�2��" .6.�.� ���������7���)44+8�����"����������*��������

@ ;��8"�9�"�8�����2��7���)44+��� ���J4.8"�� "8��� ����� ��6������*��

���� *������ �3 � �������� 7��� )44+8��� ���"�"�6��� �� ��� J4.8"� � "� "��

3���"��� ����������� ,�� �*����� 13��� 7��� )44+� :��+�8 � �������

13����� ��� �� +�4��� 1���� �"�� $��� J4.8"� � "V��� �*� �� �"�������� N� �

�" �6�� ����� 2� �� ���� ���� ���� ����� 1�"�� *�� ��.�"� 2���"� ���."� � ��+4���

��������7���)44+�4��1����3���� ��������������� �)."��8�����.4.� �5�

�*"������������4������ ���3 �������������U�/@�� ?&�Z�4E������������� � �� ��

��� �� ���������� ��&�&����������������� �������,.��3 �� �����$���J4.8"�

� "������ ���1.�".��������. �5��� �� ���*�� ��+"��"�1��"���1�2��������7���

)44+8��� �.+� 4.�"��� ����6���� ���������� &�� � ��� ��� 4.� �� 9����8 ��

&�1�8� � �� ��� +.�4�� ��.��� *�� -�� 4�����5� 4��6����� "��� � 4�"�����

��*��*��-� ��4.".���*��4�������"�� �������"������������1����4"�����1�2���

4�� +���� ���� �"����� �� ���"�� ���"� �".�� � ��� �� �" ��4"�� ���

������������ 7��8��� �.+� 4.�"��� ����6�� �������� 2�� ���������

Page 93: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ��

4�"��������&�� ���� ��5� ��43�"��4��� �3 � �3�"������� �� �6"��.+������"�

+��"�6��� ��"�������� ����*��7���)44+8�4�""� ���� ���4" 6� 4�� �� *�

�3������ ��� .�1."��� 2�� +������� 1�2������ ,.� ���� +��"��"�� �� 1�"���

���.".� ���4��"��� *�� �6�� 1�2"�� ��� ������"��� *�� 2����"��� �.��.��.��� 7���

)44+�4.�������"���13������+�����J4.8"�� �"8����"�� ��1�2��"����"������==R�

*�� *��� .6�.�� �� 43"1� ��� �2��� &���8� +� ���� � & *�8�� 1�������

�+� ����� $. 4�� * ���� 1 ����� B4�" ���8"��4"D� � 6� �"�.�� &"��8���

���"���������

��4�'!0AE�A#� '(��(@&+&'0("&���1232��

7���)44+8���������"�����2�6��"�.�5����"���������� �$X +����

�"�.��* ��"���;"������+����4�"���6� ��� ���& *�8���. �� �6.�.� �����

"��*��������"6� ��4��������������"��� ������.�."��4���"� ���$. 4��

* �� ��"��"���� ������� 62"��� 4�� ��� ��==>� �"�.�� &"��� 43"1� �� 4.".���

J"4.� ���� 6"���������������� ��.6.�.��".��.���� ����J"4�. ���� 6"���:��8���

������� ��"����� 7 �� �� ��� "2�� �*"��� �� ������� �"�.�� �"��� �������

J"4.� ���� 6"��� "���.���"���� .�.� ����,.1����"�.����"�6��&"8��E. .��

7�� �"��� 4"�-==G� ���������5� J� ���. 5� ���� *�� ,"��. � ��� �� 3���

�������������������������������������������������==R�" �����9�"��C.*���5��1���5����S�5�����+����.�����5�B�7�����)44+�� ��+��

��������D5�6'�'5���� ���:�����.���5�C"��I5���� ��5�=<�G�H�5����R>>� �& *��9����*�5�

��1���5����=>��==>� E�)�5� � 7�1 ���� 9��+""5� � ��� ����� "�� ��� �&��5� E�*��+1�5� =<��5� ��>H�� ��+ �

�����5���)+����7���������:��;"/�5��� ���������9.�"��C���.���5�J �4.�15=<<<5����

=�S��&"��1����� ���+��8���=��������. ���4����� �4.".���� ����==G�:��"�&�1.�. 5��1���5�������

Page 94: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �H

�+�� ��� 4�����==<�� &"�� ��� �-"�� *�� *���"� 4�� * � � ��� � ��� �"�.�8.��

��"��� �"��� ���"� �6�� ��� �"�.�5� ".+� �.�� ��"��"��� ��� ��� ��

1�"����� �=���� ���"��� "� �� ���"��� ���� �� � ���"� �.*��� �"��� �

������ ��=�=�� &"���5� . .�".6.� �S� ��5� ��� ��� ��� 1���� ���� �� ��S� ��� �"��

$. 4�� * �� ��� �"�.�� ���6�� �� �� *�� 2������"�� ��"�� ���� �� �� 4��

4�6 ��1�"����� �=����

�"�.�� �"��� ���"��"� +���� �"� �� 4�� ����� �� �.�."�.��.���

7���� � -��� � "� 4"1� 4.".����� ���"��"� +�� �"��� �� 4�� �"�� C.����

+�� ��� �� I�+�. �� 4�� 9�� .4� � � +�=SHP��>R�� � ��"�� � �"�.�� �"����

�-���������=�H�� $*����� 13��� 4.� +���� �� 4�� *� ������ � �6�"��� ���"����

�"�*����5� �.�� ���"���4�� 2����������� ���������.��.���7���� ��13���������

����� �6��������� ����� ��+"�����4���"�������������=�S��@�����C.����

4��"��� ���4���"�.���"����4��"������� ��-��������������"��2���"���"���

����� �� +� ����� ��� ��� ��� � "������ +��SRP��GS�8 � �4������

�"�*"��8��� ����7���4��F�� �� ��;/� :""+�� ����� �� ��� ��� ��� � "������

�"�.�� �"��� +� ����� ��� <=<V".� ��""� �7����*���. 8.�� �6".�C.���"�� ���

:��;"/"6� � �4."� � ��� "�� �3����� �" .6.� �"��"�� 9�+ 8��� 1�2������ 7���

�������������������������������������������������==<����F���I�"���1��5�B�"�.�D��N��5�C�=5�:���4."5�=<��5����G<���=���" �����9�"��C.*���5��1���5� ���H>5��4 �"�����A � ��5�D�"�.�D5��N�N��5�C��5�

:���4."5�=<GG5����HHR��=�=� � ��+ � �����5� �� '�"��� !���"��� "�� ��� �������5� =<<<5� ��� =�=�� & *�� 7� .""+�

9����*�5�� ���%��F�?��5�:��5�=HH<5�����=<��=���,���� ���Z��5����� �%&�������5�,� ��+5�@������� .�5��:��5�=<SG5���H<��=�H���+ ������#���������NN#�����S��=�S�,���� 5���Z��5�! $�$���5�?�*��"�����5�:���4."5�=<<�5���H>��

Page 95: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �S

)44+� ����� �� ����� � �"��� ��2"��� �"�.�� �"��� +� 3��� �� :��;"/"���

����� �� ����� � �"��� �.""��"���5� 4�"�� �� 4.� �� ��"�� 7��� )44+5� ����

:��;"/"6�� 3���� �-��� ����� �"��� � �"�.�� �"���� ��2����5� ��4"� ��

J4. �� ��*��� �"�� +���� � �.� 4"1"��� *������� �#� _6�� ��� � ����� ��� � ?����

� �������� � �� � �&�� �'���@������'��� ���� � �&�� �&�N����%��� �������� ����

"� �� ! � �� ��� J��#� � ���� �� � ����� ���� �N*+HI�NTHR� ��$ � ���$���N� ���&�

�� ���)���N� ! ��� ������� �� ���3� ��#� ?5� � � �&�� �&�N� � ����� ������E��

� � ��� ��� � ������ 3J �� �5�����=����)."���9�"��+8���3�����"���� ��"��

����� ��+ � ���� "������=�R�� ���� 9���� ��"�� +�R>=P��=�>H8 � �"�.�� �"���

������ �� 1�2������ 4.������ B"� ���� � E� � �&�� � ��� � ���� ���� � ��� ��� ������

��������"����"�� ���:��7"�� ���������?��"� �� ��� �7������ �� �7�����$���N�

�� � ����� � �&�� ��&?�&�����?����������������$���:������$�����?��������

�� ��?�� � � �� �� ������"���N� �7����� $ � 2#� ���#� �� �� ��� � �� � � �� �� � ��&N�

6�� �&���� ��������?��� ���� 7 �� �&�&#� 7"����?�� $ ��&� �:���������� ����������

��� $�&� $&� � ?��� "� 1 �� � � �� ���� � ��� ������� ���#� ���� �&�� �� ��?��

� �&�� �&� �� �&?� �&�� � �"�����D=�>� ���"� �� �"��������� ���� B�� ���� � ��������

1���� �7���� ������ ������"���N� ' �1� $����� :��:���E�� ��$����

��� ��������N� 6 �7�� ��?��� ��� �"�� �� ����� ������� �� �� �"�� 7"�� ���� ���� ���

$������"�����"���� $� ������ �7����������������E����N�6 �7��� �&�&?�

�����#� � � �� � �&�&#� �? �� �� �?�� ��� ��1�� ��� $�� � ��&N� 6�� � � �E���?�

�������������������������������������������������=����J4. �������5�7���4��)44+5�����5�=R<<5����<��=�R7� .""+�9����*��& *��5��1���5����=<��=�>� )��-���� )�����5� � ���%�� �� �5� ?�*�� )��� � �+�� �� ����� �+�� ��� E��"�5�

�+��5� =H>>5� ���H5� ,���� � ��Z��5� ?�*��"� ����5� :���4."5� =<<�5� ��R�� 5� 9���� ��"�5�

���� �&��!�� ��4����$�5��7��"��&�4��=5�?�*��%����J�1� ��5�:���4."5����H5���==<�

Page 96: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ��

$������ �� � ���������������"���� �#� $�� ����E��1��� $� � ���$���

� �����7������?����"���N��2���� ��&�� ���7������?�� ����7�� �&�� �� �7����

�� � � �� �� � 7&��&�1 � E����"�� ��&#� 7����� ��?��� ��� �� � �&�� �� � 2 �&�

� �&�"�� ��&�����7 ���� 7&���� � � ��:������"���=�G� �����"�������7���)44+�

���� �"���� �.�"�� *�� �.� �.�.�.� �-�����������N� �"���� ���6��� . �������"�� ���

���"����.���""���"��.�1���������&"����2�*���������*��62"��� ��� �"���

�-������=�<�C�*������������ �5�,�*��+�6.""��� ����+��8 ���*"�� ����"����

"������4����-�4." .6.� ��*������ ����"�.��+���� �4�2���4"1�" �6�� �� �

�3 � �������� ���� 3���"� 4�� ����� �"�� )�""��� � 6� J4.� �"� �"�7������ 4��

�+���� 4�� 9.+��� � ���)�"��� �"�,��+�8��� �+4���� I."���� 7����� "��

����� �� /'������ � ������� $��� �� � ?&�&�&��� ��-5� �"�.�� +���� � �.�"���

� ��� ��#�B��� ��3� ����� ���5�7"��� E� �� ���$�������$ ������$��N������ ���

����� �� � ��$��?�"� � �����7��� ���� $�2 �7 �&�&��������"�� � � ?�&N�� $� �&��

�� � � � �&�� �7���� 7$����� �?������ � �� ���$����� � $� �� ���7� ���� �&� � �� �����

� 1����� ��� �2"� �&� � 2�&$� �N� � � � �� ���� �"���E���?� ������� ���E�� �����

�������������������������������������������������=�G�9���� ��"�5����� �&�� !�� �� 4����$�5� 7��"�� &�4�� =5� ?�*�%���� J�1� ��5� :���4."5�

���H5���==<�K�����9������"�8�.����"�.���"����13��-�13��� 6�����"� ��������

���.�. .��� ,�� 2��� ����� 4.� ���.�� 2��"��� 1��������� N� 43"1� ��� 1�2�6� ��+� =�>H�

��"� ���� N� � 43"1� ��� 1�2�6� � ��+��� �"�.�� 9�6�""�� ����� �� ����"���� � *�� +�4�"���

�"������������=��R���"�� ��"��"���9�6�""������� ������"���"�.���"���+���� ��

� ���� � 1�2�6� � 43"1�"�� �� .� .�"��� �� �4+�������"4"��� �������4�2��������� ���

�"� �� �� ;/"��� 2�� 4�� � ������� 4+2��� �" .6.� �� 4+�� "����� ��� &"� ��� �������

4+2����� �6�.".6.�����"�������"����������������"���������� �7���)44+�

����� �� �".��.�."�� ���*�� 4+2�"��� *� ���� ,.� 4+2�"�� �� �6��� ��"� � ���*�"���

������"������ &"�8 �� �� ����"� +��� +���� � 2��� � "� 4"1� 4.".�� �6�� �5� �������

4+2�����*�"�6��14�4��2��������.""����"��� �����=�<�$�+� � �$�4���5� B9 ����+���.���+�J�-��D5�������� ����� ���������? ��"�5���� ���

=GR�5�=>���

Page 97: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �R

������$����N� 6����� �&$&�� � $ � 2#� ����#� �� �� 7$����� �&�&� �� � �&� ���1���� �7���

� �� ����� �?������$ ����$���� ���� �� ���� ����� ��&7�&��� 2 ��$�� �� �&�

"���� ����E�� � ����� � ������ ����$� ��&N� 6�� �� � �&� �� ��&� "� � �� �&� �%&�

(� ��)�� �� �&��&$�"� ����� �������� 2&��&$�"��:������ �� � � � �?� �����?N���

� �� � E� � ����2� ���1���� 7&� ��&�&���� � E� 1&�&�� ���� ���2"����� ���� ��?��

� ��&$��������� �&E&��� ��"� � �� ��&$�&N�6 ����&�� E&�� ��� ������� ���� � ��

��� ��� �"��� 7�&$� �� �� � ����� � �&�&�&� �"� $ �� "� ��� � � �&�&�� :����� � $� �

����$����N�� ����� �� ?� $ E&�&�� ���?���� ��&� ��� $� ��� ��?� ��� ��&N�� ����

��������2"� �� ���7���"� � � �������� ?� �&��&$ �&� �&�&��&N�� ����! � ��' �)&��

? � �&�� � � ��� *T,� �&�� :�1� �"���$� "� �� ?&� �&�&� �� � �&� ���1���� "� � ���

�2"� �� � "?��� � �� � � ����$��� 6��&���� "�� �&�� "?��� � �� � �� �&�&�

! � �)&���� ����� E� �&$� �&�N�6��� �� �� $� �� ��"� � � ���� ��� � $� � 7�

�� ��7������ �� � � �� � 1 �� "�� �� ��� 7� 1���� ��� 2� � � � � ?� �&?� ������=H��

������� ,.� �� � �"��"�6�� 14� �"�.�� �"��� ,;���/"��� 2�� ��� .�1.��

����"� �� 4�� �"�.�� *�� 2��� �� ����"�������� ����7."1.� �"��� �"�� 1�2� 6�

����"�����������2��4��2��������*�� �*������13��*"�� ��������.*�"��

� �� �"������ *�� 3���� �*"���� �"����� +� ���� � .*�"����� ������ 2��

.6�����"� ����

7��� )44+8��� �"��� �"�� 1�2����� "�� "1"� � 4�� 2��� �*���� *� ����

,.�"� �����2���4+�� "����"� ��4���������� �/������ ���� �6���*��� ���

N5� �"� �� �� �6�� ��� � ����� ��++. � �" .6.�.� �3�"������� &"� �� �����

�������������������������������������������������=H���" ���"�9�"��C.*���5��1��5����>S��

Page 98: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �>

�"�*=H=� ��.�� 1��2��� ��"6�� 36������� �"� ��� ���"��� ���� *������

����"� ��3����7������1 "��"����� +�4��1�����"��E� �.+�*����1��

�3������ $���9. ����� 9.��*8��� "������ 2�� 4�� ����.-� *�������� 9���.-��

$��� 9. ����8 ��� �"�.�� �"����� ����"�6�� �"��� �"�*8��� �2� 4�� "���� ���

3 ������� �������=H��� 9��+""� E�)� 7� 1���V � B�+�� N� ��� ��� ������D� "��

����� ��7���)44+8���B��+ . D� ��"��+�SGHP��=�<�8 ���4������"���"�.�8�

1�" 6� ��� *�� 1 "��� �� � �� �6�� �5� �2� 4�� ��� *�� 6� ��� *�� 9. �����

$������ 4+�������� ��=HH���� 9����*�5� ��+�� E� �� "�� ����� �� � �"��� �.�

���" �� �"���#� B! � �� ' �� ��1� ������ ���� ��� �� � �� �?��� ������E���?�

"�� �&E&��7���"� � �� ��������1 �?��:����"�����"�� ����������"�� �&�1 �����

2"���� �� �� ����N� 6�� � ���� � � � �N� �� ������ �:��� ������ �� ���� �� �� � ���

���$����1��� ���7���������� ����� � � �&� �?�����N�-�1��������������� �

���� "�� �&� � ��� "���� � �7��� �� ! � �� ' �� R� ��� ��� �&� ��1� ����� ����

(�? ���� ����� �� � ��� "�����*R+N� ���� 4��� 4�� ������ � �.� ���" ��

1�2����� �#�B� ���� ������������������! � �� NJ���� � �&�� ������� ��� ?����

1�� �&�� ��� 8�� �� � ������� � �7&�� � � � �� �?����� ����#� �� ���� � ���)��� ��

�7������ � � �� �&N� L�1� �� � ����� ���� � �&�� � ���� �� 4���1�W�� � �������

��� � ���#� �� � �� '��� �� (���$ �� � �&� � (���� �&�� � ��� ������� ��� � ? �

�����"���E���� ���) �� �$&�� ��? ��7��N�'"�� ����������� ?�&�� �� ���������

�������������������������������������������������=H=�,.� ������.+����"����4������"�*"���������7���4�F�� ��"�"� �����

=H��" �� ��� 9�"�� C.*���5�1���5� �5�H>�� ��+�� �����5�� '�"��� !���"��� "��

�������#�� ���������9.�"��C���.���5�=<<<5�����=�S��

=HH�9��+""�E�)��7� 1���5���������"����� �&��5�E�*��+1�5�=<��5���>S��=HS7� .""+�9����*��& *�5��1��5�����=<��7���$�� � ��� .""+�7��� �5�5� ���%

���� ���5��+��5�=HHG5����===G��

Page 99: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �G

��"� ��� �� ��� ��������$��$�"� ��(����������(�? ����� � �&�� ��:��1���7�

������������ �������������3!NH�81 N�+<RI�(NG�4�����*,;,5=H�N�)��-����)�����

��B��+��:��D� "������� ���"�.���"������.�� �4��������"��"��"�� �6�� ��

4+�������� ���,.�+���"���������������"�0��4��3��� ��� ��4+�� "����� ���

,.� 3������ 13��� 7��� )44+� 9�+ 8 ��� �"�.�8�� � ��� �� ��.��6�� 4�� ��6���

������ �-"��6�� � �� ��-��� -�2��� ������ �� � �4."� �������� )��� ��

7��� 4�� 3�� � ������ ���� ���� ������ 2������� ���� �"��� �-"���� .�.��

1���-� �"���� �+-� �"�.�=HR�� ?���"� ����"� � �"��"�� �*���"���� 13��� 7���

)44+� �"�.�� �"���� +2� �*�� �5� �� ,;���/"6� ����� 2�� 8"����

�.""� �6�� �����"��� �.""���� *��+.�� � ������ ��� ��.�"��� "�� �" �� ��������

&"����4�����" ��1����*���.+�� ���� ����*�.��.��������4���4��+��"� ��

7��� )44+8��� �"��� ����� "���� �"4"���6 ��� 7��� )44+� ����� ��� ����

���1+� +"��� 1���-� �.���� 2"����6�� ,;���/� ����"������ ����""���� �����

������������

7���)44+��"�.�8� ���"������ 3��� 4�� ���� 8"��� 13� ����5�����/�

+"������ 46"�� �"��� � 2"���������� �"�.�� �"��� 7��� )44+� 2�� -"�"������

1��2��"�������6��6"��4�� ��6���"�.��.���9�6�"���"���"������"������ ��

,;���/"6�� +��� 4��� �� 4���� ���4��� �� =H>�� �"�.�� �"����� ���

� �������� ��"� �� ��� 7��� )44+8����� 7��� )44+8��� �"�.�� �"����

"���� � ��� �� ����� �"�� ��� 3���"� ;/"��� &���"�� 4�� �������� �6".�7������

�������������������������������������������������=H�:4�+�� &����6".5� '��� ��(���$ �� ������� 6����� '�7����� ��2 � �"���E�5� :���4."5�

=<�H5���=H���=HR:��"�&�1.�. 5��1��N#����=��=H>�:4�+��&����6".5��1���5����=���

Page 100: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �<

&��"�����.��*��13 �-����������""��&��,. .�1�O� 5��.�".�4�������7� �5�

,�".����"������4���3"���"���4.��"�"���4.��+�5�)��� �7�����5��4 ."��"��

4������5��4.�7� ����"4"�=HG��

,����� 4.�"���� ���.�.� � �"�.�� �"��� 3���"� 4�� ���� ��� *�� ,;���/�

-��-1� ���2� ��3���"�4������� �����"�����"��"��. .����""��,;���/��"���

�"�����+��������"���������

���4��(B)&'!E'!#0!�,(��&M(+��!'('(+&#���<!$E8�

7���)44+��"�.���"����" ��������������"�"����3����*��������

,����� )�"2.�"."�� ���� � � )."���9�"��+8��K=�RH�=�<>L� 3"������� � �� ��

2���� 2� ������"��"� �5� )."��� 9.+��� � �-�� *�� ,�����.�� ���� �� �+��

��� �"��� ������"���:��;"/� ;/��7���)44+�3���"�43"1�"�� ����"�"���

�"�� 1�2������ )�"2.�".� ��-��"��� � ����"6�� ������������ ���"��8 �� �"�.��

�"���� �"�� 1�2� ����� ����� &.+���8 �� �"�"��� "�������� ,.� �� ����� ��5�

��1�8��� �. ��� ���9��.��.+5�9+�5� ���*�� � 43"1��� ��� O��.*��� 5�

+� ����"��� ��� 3���"� ����� "�� ��� 4�� +"�� "��� E� �.+5� ����5� $. 4��

43"1����� ��� 4����� �"��� �"���"�.�8.�� 4����� � *��E *�8�� ��"���� S�� ���

. �"�����������"�"�����"��1�2��������

,����� )�"2.�".� ��-��"��� � 7��� )44+� 3���"�6�� �� ,;���/"�� ���

���"����*��1�2"�������������/�+"����J"�9.�������+��S�R�SG>�P���=�H��=�<S�

�������������������������������������������������=HG�����,.".�5��1��N#���=>H���

Page 101: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� R�

&+��8 ��3"��������J"�9.������*�����������������������"��"��2���������*����.��

������9���"8�,""+� 1�2������,�� 1�.-� :��;"/� ��9.�����8��� ������@ �8���

1�2����� ��������� 7��� )44+� � 9.�����8��� ��� 4����� �6".=H<� @ �8���

+"��"�� ������ 1�2����� ������ *�� ��.� �����"������� ����� ��� 6� 14�

�"��������� ,.�.�� � ����� 7��� )44+� @ �� ��� +.�4�� ��.��.�5� +���

�6.""��� �� 4����"�.�8�@ �8�� 1�����"��� 2�� 13� �������� @ �� +�����

����/� ���"�� ��� �2���5� &.+���� ������ 1�2-� 4�� ���� �� �6".�.� 7���

)44+8� 4��������� ����� ��� �� �� 4�� ����� �� � �"������=S��� ,.� 1�"���"���

� �����7��� )44+8��� ����9.�����8��� 4��.�� ��� ,� ��8"�C��"/� "�� ����

4� ."�.��*��+���,� �X"�C��"/8��5���� ���� ��� �����*���.+"������ ���7���

)44+8�� +-��� ���� �6�� � �*���� � "����� ��� E�"���� �"�"�� ���.�.� �

-�2"��� :��;"/"�� ���@ �� :��;"/"��� ���,;���/"��� ����/"�� ���46���� �4��

���" ����� �"�"����� �*������5� ���2� ��+��� ������+��� �����/��"����

2���� �������"���-�.��,�����)�"2.�".���*"��������"��� 2� ������3 ����4��

����"���.����2"����������7���)44+�*��,;���/"��F.4 ��8��Q�.���� "������ ��

�.� ���" �� ��*�� � "����#� B8�� � �������� ��� � �� � ��&� #� ����� � � �&��

� ?&1&�&��&� ����?���� �� � �� ���#� �� ������ � ��� �� $ �&� ��?��� � ��&#� ��� ���

��� � � 7&��&� $� � ��&��&#� ����� �&� ������� ����� �� �&�&� � E � � ��&��&#� ���

�����1��� ����������� ������������ ?� ���������? ��&�� �? ����#�� ������

���� �� �� �1�� �$��� $� �&#� �����N� 6��� �&�� � ����� � ���� ��?��� � ��&#� �������

�������������������������������������������������=H<��9�E�)�7�1 ���5�B�+��:��;"/�)���D5����� � ������!���"���"���� �5�C�4� 1�����+��

O�*�����55� @�Z����5� =<RG5� ��SH>�� � )��-���� )����5� � ���%�� �� �5� ?�*�)��� � �+�� �5�

����� �+�� ��� E��"�5� �+��5� =H>>5� ��� ��� ����.�� 9�+� 5��%F� ? ��� ��� ���

�������#��� ��5����=5�������=S��@ "��$��E���"5��1��#�����G>���

Page 102: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� R=

1 ���� �$��� �&� "�� �&E&�� �� ��?��� ������ �� �� ���$�����N=S=�� ����� 4.� �"�"��

������ � 4"�� ,;���/"��� 7��� )44+� 4���"�6�� � -��-1� "����� ,�����

)�"2.�".���-��"��� �1 "������ �����"�� ���

,.� � � )."��� �.6�."� ,��� 3���� �� 1�"���� ,����� )�"2.�".� ���*"��� 5�

�"-� ���"�� � 3���� �� �����"�� 3����� ���������� 9�"��+� 3���� ���

:�-����".6.�� � ��� 13����"� 3���� �"�.�� *�� � ��6.� *�� ,��8� � � 1���� ���+"���

�-�"�������� ,.� 3��� ��9�"��+8� � J4.8"� ���+� ��"������ � ���� ���� 3��� ���

,����� )�"2.�".� :�-����".6.8�� �4� �"��� � �� �".8 � � �� �".� )�"2.�".�

��*"��� 5� &���� *�� 2�*���� �� &���� )�"2.�".� ��*"��5� ).���� *�� � �"����

2�*���� �� ��� �).���� �*���"������*"���*�"��"����� �*����������� �"���������

�� � 9��"���� �"�� *�� �"���� 4�� 2��� ���"���� ,����� )�"2.�".�

:�-����".6.�� � �4� �"��� � +����� ��� �����"�� ��� ,����� )�"2.�".�

:�-����".6.� � . .�� ��""�� *� �"�� �-���� �"�� @ ��8"� 9�"�8��� � ,;���/"���

����� �� � 3" ���"������ � � �� �� � 9�"��+8��� � 3"����"�5� ,����� )�"2.�".�

:�-����".6.� ������� 3���� 2��� 1������� )���5� K��=�<>�===GL� �-����".6.�

��� �����-�"���2"������*������:�-����".�� 3������.��.��.���)���8���

3"������� ��%��5�&����*��).�����"�����)�"2.�".���*"��"���,�����)�"2.�".�

:�-����".6.�� 46"�� �"�������� � �� �".� )�"2.�".� �*"��� ��� 46���� "�6���� "��

�����*���*�"�6����4.����" �� �*�������������

�������������������������������������������������=S=� J"�,.� �5K:� � � � �� �"�&�4� "�:��+�L5J� � �� �%� @�$� � � � @�� �� �� [�� 5�

?*��&�*�� ��,.��"�5K%���*��7�����)�"2.�"."����+L�5������5�=<<<5����R>��

Page 103: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� R�

,�����)�"2.�".� :�-����".6.�2���� �� ��� :�"�� ��������� " ��"6���"��

" ��������������"���6��*��.6����� ��.� ��" �6�����4�����-��4"��"�� ���4��

!� *�� )���� 2������� �"�.��.��� !/"��� 2���"� 43"1�"�� �� ��� � )�"2.�"."�� � ��

����"�"����"� ���� A �""�"�� ����/"��� :��;"/� �*"��"����� �� ��".�.�� 4�����

2�������� &.�."�� :��;"/� �*"��"��� *�� ����"�"��� ���� � )�"2.�"."�� ���� ���

�.�4"��� ����/"��� +��<R�SRHP��<�<�==>=� �"�.��.��� )�"2.�"."�� ��"�� ����� 2���

1���� 43"1�"�� �� ��� �"�"��� *�������� ��"�����"�9����5� &+��5� 7� 5� �����5�

).���5� :��8��� 4����� *�� %��� 43"1��� )�"2.�"."���� � ,;���/"���� ��� �"�� 43"1���

�"�.��.���,�����)�"2.�".� :�-����".6.�����/"���������+������/�*�������+���

�� "�� *�� ������� "��� � ��� �"�� *�������� ����/"���� 2���� �" .6.�

�� ����"�� �� ������� :��;"/� 8"���� ����� )."����"-��"�� *�� @ ;��8"�9�"�8���

2��6�� �� ����"��5� ����/"���� ����� "�� �3� ��� ��� �"�� ������� ��� �� ����

�"�.�"� ����

)�"2.�"."���� .6����� ��.� � �" ��"��� �� -��4"��"����� ��� 4��� �

:��;"/���8��� +� 2��� ���3�� *�� ��"�� �-��� �"�=S�� 7��� )44+�

3���"�6�� ��� ,;���/"�� 1�"������ 7��� )44+� 3���"�6�� ��� ,;���/"��

+�������� ���� � 4�� 4���� � ,����� )�"2.�".� �*"����� ����"� � ����

��������=SH��

�������������������������������������������������=S��+����N��5�'�7����� �&������'�� ���3*,+,%*,;D55�:���4."5�����5�����=���=SH� ,;���/"��� +�SR�P��=�>�� ��""��� � )�"2.�".� �-����".6.� � �4 "� 9�"�� 4�� �����

" ��"6�"��� �:��+�8 �1 "��.�.".����5�7���)44+����.�".".6.� ����������+������

����������+ ������5��������0��� ���5���� ��5����S5���HS��

Page 104: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� RH

7���)44+� 3���"�6�� ���,;���/"���� "�� ��@ ;��8"�9�"�8�� 3" ������

+� ����� �"�"��� ���+� ������ �"�.��.�=SS�� @ ;��8"�9�"�8��� 3"���� ��� ���� 4��

����������9�"��+8���3"����"�� ��,�����)�"2.�".�:�-����".6.�.��2��� ����6��

������"��"��������� 3���� �5�,;���/"���2���� "����"��������4."�.��.����

7���)44+� ���� �"�"��� ���+� � ����� ����� �3� ��5� ������� �"�"��� *��

-��-1� "�� �-��� ����"� �3� ��� �"��� � ���� �� �3�"�� 1�2"����� *��

����"�"��������� :�"�� �������� ���� 13���� "��� � ��-"�� 24��� 2� �� 4.".���

,;���/"���������"��,�����)�"2.�".�:�-����".6.8�.��2����� �-����3���"���1�"�

��� ���" ����5�������2"�����"� ����,.� ����"��*���+������ � � +�3��� ��

4�"���6� � 14� +� 2���9�"��+V��� ���� ��""��� � ��� �/� 13���������� ,.�"��

���� +� 2��� ��� �*"��� 2� �� �*"��� �.���=S�� . .�� ����� ���� �����

4."�.�"� ���� �6����� ���"���� �6���� ��� "����� �.+"����� � ��"���� �����

1�����6� ���+�������-�"��-�����1�2��"�.�"��*��4.��� ��"�� ��:���43"1��� ��

4��2����"�����"�� -5�2���"�"�"�����"���"� ����

,;���/"��5��4�����4��:�-����".���"���)�"2.�"."����� � ��"�4���� .���"���"��

� �������"�����4"��� �� "����,.��� ��"����� "����������0��"��� �)�"2.�".�

��-��"��� � 7��� )44+� 3���"�6�� �� � 4 �� 3���"� 43"1�"��� ���-�� � -� � "��

"�5� " ��� " ��� 4��.�� �6 ������ �3��"�� -�2� ����0�� 4�������"�� ��� � � ,.�

�� ��"���4.�-�2"�����"�*����-".��"��-����2�� ������+�������2���"4" 6����

2������ �������"��1�2�-�4.�"� ����� ��"��4����"���4�"��������0��

�������������������������������������������������=SS�,.� �5�� ���%��'�����%��'�7���5�?�*��9.+��� �7������C�""�5�:�����+���5���>>���=S��9�* . 5�'�7����� ��� �����%5������=<>=5���H<��

Page 105: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� RS

4�������"�� �� =SR�� A���"�"� �"��� �"�"��� �"�� 1�2�-� ��� "����� �6���

����� "����.��.�"� ����,.��"�"����������+.��*��������"�"����.�"� ��#� :��+��

&"��5� �"�.�� &"��5� I������.+�&"��� 5� 7"����&"��5� � (����*�� �&"��5�

J� �+��� &"��� 5� E� �.+� &"��5� J��@; ��� &"��� 5� J���.�4X�� &"��5� 7"; +;��

&"��� 5������ &"��5� !+ � &"���5� ,���� &"��� 5������ &"��5J� �����

&"��� V ��� ,.� �"�"�� ��� ������&"��� :��+�� ������� ����7. ���� *���.�4.��

&"��� ��� � J�����8� �� ������1=S>KR���L���� 9���� �"��� C�4�"� )�*�+�

������ 5�9��4�&"������E *�������� ����N�43"1����4����"�"��� �����

� "����=SG��

,;���/"��� 4.� �"�"��� 1���""�"�� 2���"������"�� *�� � +"�� "�� �" �� ����"�� ����

A���"�"�����"�� �"�������� ��"�������"������1�*����� ������"��2���

�� ����*�� +����� � ��"��� ��"��1�2���"�� ���9���"� :��+���"�����*�����

13��� � �.� ���" �� �"�� 1�2���"�� ��� B� �� � (���$ �� � � �&�� �� � � 2�&�&��&$�&�N��

(���$ ��8��� �)� ����������� �������� ������� � �7&��&$�&��# ���&� �&�� �����1����

��� ���:2E��� �&�� ��� 7&2� ��� ����� ������E���� E ���"E��������$���N'��� �����

� �&�� ���8��� �&��&� $ �&��� ��:2E�� � ��2����� �� E �7&��&� ���� �:2E��� �����

��$ ������E������ ����� �N�8��� �&��&�$ �&������ � .4E�� �?���� �&�&?� � :��� ���

� E�"�� ��&���?��������� ���1E���?� ���� ��� 2 ��&�����N�6������?�������� ��

"� � � �� � ����� � 2&�� �&�&� �����D=S<��� � ��� ��� ��?� �� � ���� �����N� '��� ��

�������������������������������������������������=SR����+ ������#����������NN#��)�H<���=S>���������4��3"2��4�� ��*���H���8�������;��"�������� ���=SG� 7��� $�� � �� � .""+� � 7��� �5� � ���)�%�� ���5� ���7 �� 9.+��� � ��4��

)�1�5�+��5=<�G5��HG���=S<�:4��8"�J��5�4��� ������)��C� ������1�����3��� ��� ������5�C�=�5��:���4."5�=<G>5�����R���

Page 106: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� R�

(���$ ��������"� ���2���� � �������! ���)��������7��1� ����?� ���"� � ��

�? �� $�&�&��&� �� $� �&�"�������������N-���������?� ���������J�� � �&�� �

���� ���N� � � � �"�� � "� :���� �� "���� ����� !�?��� ��&� ���� �:��� ��&N� 6��&����

� � �&�� ��������:��� #"���� �&� �� ���"2� � ���� �6��&���� � � �&�� ��� ������

� �������������� N���� $� �"���� � � E� ��&� �����N������ N���� $���?� �� ��� ����

�� $&2� "���� � �&�� � � ��&N� ��?� �� :���1� ����� N� ��� $� � ���� ����� � ���$���N�

6:��� � ��&� ������� � �"���� �� ���$� �7���� � $ �&$� ��&�� �� ��� �:2E��� �"��

�:�����E���� ���� ������� ��������E�� ��� ����"���� �� ����� �&����1���/=����

7"; �+�&"��� ����*��� ��� "���" �� �� "������,;���/"���4.��"� ������

��"� � �"���� *�� -��-1�"����� ��� �����"�� ��� &"���� "������ :4��8"�J��8�� 13���

�3�"���"�.��.��#�B(���$ ��'��� ��"���1 � �� �&�4����S��)���� �����#�"� � �� � �

�����?� ��� ����������4��1��)� ����6��&����� �� � ���:�����N�6��&����� �� �&��

� �&�� �� �� �������������?� �� � ��� ����� ������?���� � � �?� � � ��� ��"�� � �

7&�&�1 � ���� �� $&�1 � �� � ����������� ? � �� 2� ���7��� � ���:���1E�?�

������ "� � � � ��� ���N� 6��&���� ��?� � � ��������� ��� ? � � � 2� �� �?�� ���

������� �:�������� N��?� �&�� ���$�����E�� ���(��W��� � ��&� #� ����� � �� �&�&�

"� ����������$��N�6��&��"��������� � �&� �7����# ������?�������W������������

� � � �&2� ������ ��������� �� � ����� "�� � � ��������� � ��� ���N� '"���� � ��?� �&�

� � � �&2�� ����"�� � ����������$����B=�=���

�������������������������������������������������=���:4��8"�J���5� �1���5����R���=�=�:4��8"�J��5��1���5����RH��

Page 107: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� RR

����:��+�8�4����������=��K=�����L�. �"����4.".���7;"��;���"��� � ���

,;���/"��� ����� �� ���� ���" �� "���������� ,.� �"���� �+4� � 9���� �"��"�� 4��

@ ��8"�9�"�8������+������?*"��)�*.8���1�2������?*"��4.����������""��

4��� ������������,;���/��"��4�����1� ���.�"��� ���".-5�1� �"�+� ��"���

�� �� ����� *�� ��.�� ���� �� ���"��������� )��.� � �� � 4.� ,;���/��� 1�*���

.�.-5� �"���� � �+��"����� ��� ���"�� ����� *�� � ����� ��""�� �"�� �.+�� �� "���

�"����4�� �����*��������,.� ����������� �4.�"��2��2�-����+���� ����

,.� � � :4�� ����8�� 26����� � �� � �"��� �� 4�� �����"�� 1�"�� *�� ,;���/�

���1� � �"��� ��"�� ���"�� � ���� :4������� "�� �"��� � ������.+�� � +�2�

�"� ��"���3" ����"����������.+�� ������2��6��2���.��."�.��.�=�H���

�"�.�� �"��� � �� 4.� ���" �� � ������ � "�� "���������� N� � � 3���� 1�*���

� ��"�����"������ �"����*���� �4��������� �����������"���"��1�2�"������

!+ � �"��� �� +"�� "�� "���������� �����8��� �*������ 13��� �! � �� ' ��

�� � �2�"2 � �� 1&� ���"�� ����� ��)��C(������� $)&���� � �) ��:�����$#�"� � �

7"�� � �&� � ��� �&� "� � 2&�� �?� ��� :E�������� �"�� �� 7&� ��&$#� "� � �� M ���?)�

�����$����! � �)&� �� � � ��� �������7����$���=�S��

(����;*�� � �"��� � ��� $��� "�� �"�.�� ��+�"��� ���� ��� *�� � )."���

9�"��+8��� 3"���� ��� � ����� �"�� 1�2�"������ &"�� +��� �� �� � �"��� *���

�������������������������������������������������=�����������3"2��4�� ��*��4�����������H���8 ���=�H�:4��8"�J��5��1���5�����R���=�S� &���� �� 9+�. �� �����5�(�������)�� C�� �5� ?�*�9����"� A ����5� ����5�

����5���=R�=>��

Page 108: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� R>

�"���"� ���"��������=����J� �+��"�������J"�7���4��J��)44+8����� ��� �����

�6".������ �����������"����"��1�2�"������7���)44+�*�� �"������ "����

2��� �� ������-� ��"����� �.""���� � �2"���� ."���� 2"�����"� ��� ���

��*�.�� � ��� ,����� )�"2.�".� ��*"��� ���� ��.� �������� ��� �� �3������� � 4.�

�"�6���� �����"���"�� ���

�+������� 3���"�� ���E� �.+��"��������2���"���""�"���"����������:4��

����� ���"�6��"� ,;���/"6� �4."� ����� �"����1�� �3������9. ����� "�� 4��

���� � ,;���/"���� �� ��� ��������9. ����� ��� ���� ������ 4�� ���� ����� *��������

��� 4.".��� )�"2.�".� ���� �."�� �� ��.�� ��� E� �.+� �"���� ������� *���

��� ��������"�����.�����"���������������6"����*�� � +���������"��

. "�����"�������*���+�������-��2�� �6��"�����*���� �"� �" .�.-5�4�����

+ ��"��"��� 4���� 4��� �+�����,;���/� �" .6.�.� 2��"����*�� �������� ��"� =�R�"���

9. ����� �3��������� ,.� �"�� ,;���/"��� 2���� �� �"��� � 2��� 3���"� �����0�� 4��

43"1� � ���C�*����4.��+.�.����B7�G,G3I(N**H+�� �������8���(�? �������������

� 2&��&����� �&�"� ���� ���) ��������$�"� ������� ������ �� � ���� � ����� ����

��&�&�&� �����N� '"�� � ��� �� 7&�&2� "� � �:�������$� "� �� ��� ���� � �� �������

�������"����D�=�>�� ������ ���

!+ � �"��� �� � ,;���/� ;/"��� ����� �� 4����� 4�� ������� 3���6�

13����"����� *�� ���� �*�� �� �"�� 1�2�"������ ,.� � �"�� �� 3��� �� � )�"2.�".�

�������������������������������������������������=���:4��8"�J��5���1���5�����R���=�R�7���$�� ��� .""+��44�7��� �5��1���5���H���=�>� � �" �� �"�9�"�� C.*���5� �1���5� ����H�� $���9. ����8�� �"���� � ���"������ � "��

7���)44+8���+"���%%�7��8��������� �"�����"�"�����*���"�����".� �1��������

Page 109: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� RG

)."���� 9.+��� � �-�8��� �"����� .�.�.� ���� &"�� � � :��+�� ��+����

������ �4����-��� ��� ���.�."�.��.���:4�������4�������!+ ��"��� ��������

���� �"�"�� �.2"���� ���� ���4.�� � "������ 7"�� ��"��-� ,;���/"��� ��"�

����"�� ����4 �"��"���4������8����6".��+�� �:��;"/��"���"�������� ���+� �

� � ������ *�� � 44������ �2���� ������ � ��.�� �/� ���."� �� ���"����

-�"�� �6�� � �����"���� *�� �"� �� �"����� �� *��"����5� �� 1 "� 1 "�,;���/��

*���2��2"�����������,���*�����13�����+�����"���.�� ������13 ����1����

5��.�� �6� ��".� �"�.�� *�� � �.�� �� 3" ������ ����� ��.�� ������ 1�2�����

��"����� ����

�������"��������7���)44+5��"�.�8.��$. 4���43"1��� ��4.".���

*�� �� ��� � +��� � *��� �4."� ������� �"�� ����� �"��� +"���� ,;���/"�� ���

4 �"��� "��&��,. .�1�(� 8�13� ��������N�*�� �"����������13����� ���

+�S<�P��==����1������"���4��-�������+"�����3" �����"�� ���&��,. .�1�(� ��

�"� �����������"�+����������������7���)44+���.�4��2��� �1���26�������

��"� ����6��+2�����������

,;���/"��� -��-1� � ��������� � ��4"��5� �3�"��� � �+�-� � -5� ,;���/�

�"����+"���3" �����5� 6��� �����������43"1�"�� �� ������"�"����-�������������

$. 4��*��9���.� � "������+�����"�"��� ���� ��� � "����"�"�� �� ���,.�

�"�"��� 14� 4��� �"�"�� �� ��� ����"�� ��� �"�.�� �"��� ����� � �"��� � ����

4����"�� ��2��"�� ���"��� �""� � �� �"��=�G -�� ����"��� � *�� 2��� �� 4�� ���" ��

�������������������������������������������������=�G��.*"�5��4 �"� �5�B)�"2.�"."��F���� �,;���/��"���"��D5�'"�� ��6�������3�&� ��

S����������������5#�=<G<5�C��H5�)����5����<H��

Page 110: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� R<

����"�"����"� ���� J�����"�� �.� .�� .����� J4.� 7 �� ����� �� J�����8��� ��

�"�������. �"�6�� ��.�."�.���"�� ������+�����"��� ���"��1�2����*������

�"��������� ��-���"� ����,;���/���"���"���4.��"�"�� ���� ����� ���"��������

7��� )4+8���,����� )�"2.�".� :�-����".6.�.� � ������ � 2�� ���� �6���

��� �� �����05� �"�"��� �"�� 1�2���� ��� A���"� �"�"��� �"�� 1�2� ����� ����� ��

43"1�"���� ���"����� � $��� 9. ����5� &��� ,� ��1� (� � 5� :4�� ����� � 14�

����� "�� ��� �"� �� � ����6�� "�-� � ��".�� �*�� ������ �� 3���"� 4��

�������� � ����� ��� ��� ��� +���� � ��"��� �� �"�.��.��� 7��� )44+�

����"�"������� ��� �� �6�� 4�� 3��� ���"�.�� �"��� �� 4.".��� F�� �7���

��� �� 4�� 1 "� 1 "� ��� � ��� *����� 4.".��.��.��� ����� 7��� )44+8��

�*�������� ����� ���� ����� 2� �� 4.� .�.�.� �"��� 7��� )44+� ��.�

3" ������������

��4�!"!#��!$$!%�8#��D:D)��('@A)'A'!+�'!��DO!7('("&�

7��� )44+8��� " ��"6� �� � �� 4�� ���" �� � ����"�"��� � *�� � ���"����

-�"��� "������,;���/"����1 ������1����"�"������"���"��*���"���"����� �

4�����" ������ �����"�� ���,�����)�"2.�".�:�-���".6.8�.�����1����*�������"��

3���� �� ,;���/"��� ���� ���� �� � )�"2.�".� ��-��"��� � ���"��� 4�"���� *��

.�.�� 1 ����� � "����� *�� 1���� "�"�� ���+"��� � ��"�����9�"��+8��� �����

�����2�������4�"���"� ��=�<��,.� 3��� ��,;���/"�����1"�� -��-� ��"���

"������&��������� ��4����+� ���!�+������,;���/��� +�4�������.-�.���N�.��

���� � ��-"��-� 1�2"����"�� ��� &���8 � 5&��8�� 1 ��� 4�� ��"�� �� ��

�������������������������������������������������=�<�:4��8"�J��5��1��5�����<��

Page 111: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� >�

1�2������ ��+��� ���� 5� �"��� *�� ,;���/"��"�� 4�"���� ��"���� � ����� � �" ���-�

3" �����"�� ��� ,�� �������� +�2� +�-�� 3"�������� 7"�� *�� & �� �"�&���� "��

,;���/"���������������2"�����"��� �4���"���"����"� ����

,�����)�"2.�".������ ������9�"��+�,;���/"���"����� �"��������*� ���

@ ;��8"�9�"�8�� 4���������������@ ;��8"�9�"�8��� 3"���� "�� 4�"���� ,;���/"���

4����� )�"2.�".� ��-��"��� � ���"���� *�� 1�2"����"�� ��� :�-����".6.�� � ��

3��� ��"1"������ ��.� ��" .6.����3���"�����"�"�� ���4���,;���/"����"�.��.���

�����)."���9�"��+�3���"������������� �"����-���1����� .��� 5�����"����

�"���� � � ������ �*����� ���"�"� ���� �"��� � 4�� �*"��� � -�"����� � +"����

1�������=R����

����.E8#/'(+&#��('@A)'A��!'78+8'!+8#!��!+B8��'!0AE��!'("&#7()&��!,A#0!"8�

��,;���/"��� �"�.�� �"���� �"�� 1�2� ����� ����� )�"2.�".� �" ���"��� "��

.6�����"� ���� � )."��� 9�"��+5� ���.���� 5&� �"���15� &��"�� 14� �.�� �"���

��� �"�� 2�� � � �� 43"1���� ��*�� ������=R=� ������ 4.� .�.�� 2��� � "� �*��

� �����5� �*"���� ��� 1�2"�� 3���� 4��" �� � 4.� 3���� K+�SRS�S<GP��=�>��=�<�L�

�"������6����,;���/"���4.� 3��� ��1 "����"���"������� ������*�������� �

�������������"� �������.������"�.�8.�+�S<GP��=�<�8 ���.����� ��� �����

,;���/"��� ��� .�.� � 4���������5� ���� � ��"�� 4����� 4�� �4��� � *�� 1�2"�� 4.�

�" ���"�� �����"� ���� A�"�� �� ���.���8��� �.+����� � ��"�� ����� *��

�"� �� �� ���� 4����� � �����,;���/"��� 4.���� ����� ������� ����"�������5�7���

�������������������������������������������������=R������,� �+�5��1��5���������=R=��:4�+��&����6".5�'�7������ ����5�����5�=<<>5���>���

Page 112: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� >=

)44;+8���5�:��8 �����7"���9.������8� ������������������"���*������ �

4����� ."���"��� ���.�.� � ���� " �6���� �3�"����� � ����� �"� ��"����

�.�*����� 1���� ��� ��� ���������� ,.� � � J��� ���.���8��� � *���� ������ "���

,;���/"���� ���*���� ������ *�� 4.� � �"��� � � 7��� )44+8��� ���������

46"���"� ���� E��2������ �� ����� 3"���� ��� ����� �.���� �" ���"���� *��

,;���/"����4�����4����+"�� ����.��."�.��.�=R���,.��"�����+��C+�1.��V ��3�"��

�"��"��� ��#B)��� �� (��$ �)&�� ������� � �&�� � -"���� $� �&�� � � �� ����

�"2� E&�&�� �:�������� �������� ������$� ��� ���� � ��&N� 6�� ���� �&�� �&�� � �� ����

������� � � ��&�&��&� N! � �%&� ' �)&�� � ������ � ��� ���$� � �� "� � E� ��&$�

"� �� �&� :������#�� �� �&�&� � E� � ����N�� � ��&�&� �� �&� �&�� � ��� ���)� � � ������

�? �� ������������E����� "� � � ���������� 7"E�� �&�&��&� � ��$��N� � ���� ��� 7�

��� ���� &� �&2��:7�������������N�������?����! � ��' ���� �� ��� ���

(��� ��&�)� ��"� �&������������� �&�� � $ �&� ��� $ 1 �� �&��"������ �����

��&�� �&�&� �:����N�6��������� � ��� �� � ����� ���� � �� ���1���������"�� �&��

�� ���)� �� �� � �&� �� 2�"���N���� ���"�� �"� � �6��%���� �� �&�&������=RHN��

J������.���8����3"���� ���������+�"���,;���/"�������������"������5�

9�"��+� ,;���/"��"�� ��� �"�� ������ 2�� J��� �"�.���� "�� J��� &�"��8���

13��*"�� ������� �J����"�.�����"�.�8.� �.������ 5J���&��"�� ���&.+���8 �

4.".����7������&;�8�����������������������,;���/"���1�����-���"���4��4����"��

+�S<GP��=�<�8 ��J����"�.���8�����-�5�1���2��"���������4.�������"�� ����

�������������������������������������������������=R��" �����9�"��C.*���5��1���5���=����=RH��" �����9�"��C.*���5��1���5����S���

Page 113: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� >�

��+� ������"�.�8� �� 1�2"�����7��� )44+� ���"�� 43"1�"���� ���"���

4�"���5�3 �""�"�� ���������43"1�"�� ���4��:�����1������������ ���&.+���8���

2��� ��"�� ���"�������� � &.+���� � $. 4�� � 43"1��� ��� ����� ,;���/"����

�"���"���� ��� �� �6�� ��� 3���"� ���"�� ��� 4� ��=RS,.�43"1�� +"��� �� ��"�6����

����������� ������������*�����"���"�6�����4������������4����� ���,.�

�� ��"��7���)44+�3���"� "��� ���7������&;�/8�� 4.�43"1���� 13� �����

*�� � ����"�"������ � �� � � � �*�� ���������� 7������ &;�� ���� �� �

&.+���"���"���� �"�����"���4.� ��2"���"������������� ��4���"����"�����

�� ��� �"�.��.��� &.+���� +"��� ����"�"��� ���.�.� � � ����� )�"2.�"."��� �6"5�

,;���/"��� � 4�����������,;���/"��� 2��� ���� ���� ��&�� 5� F�* ��5� �X�� � �4��� *��

6���3���"�43"1�"���� �����"�-�1�2"����"�� ���,.��"�"���)�"2.�"."���� �4��

���" ��������4�"��������,;���/"�������)�"2.�".�������"���2� ��������4��4����

��2���4��,;���/� �*"����.��.�"� ��� ��"�4"����

F��� 2� �� 2���� �"�"�� ���.�.� � 7��� )44+8��� *�� ,;���/"����

������ � )�"2.�".� ��-��"��� � � 4� � 4�� ���" �� ���� � "����� ���7��� � 1�"�����

�"�"�� �"�"��� 2� ��)."���9�"��+8���,;���/"��������� ��-��� �����4�"����

*��4.�.�2����4�����" ��13�������+����3 "�� ��� ����������I� ��F��8"�9�"��

J4X�@����+�� �4��@ ;��8"�9�"�8���*� �"6� ���� �+ �� ��2"���5�����

�� � + ����� ���+X "�6���� � �-�� � F��� "�� 4�� �.+��4��� � )."���

,6 �8� 1��6� �� � ,6 �� - ��� � �.���� �.�4�� 1������� &�"� �� ��

��"�����*��3" ���"������������F��8������ 2��3" ���" �6��4"�������� ���

�+� ����� �"��� 23 ���� 2�� �."���� ,;���/8�� ,;���/ ��� 4����� 4"�� � ����"��

�������������������������������������������������=RS���+�������5���'�"���!���"���"���������5����=�>��

Page 114: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� >H

����. �� 1 "����� *�� 4�� �3����� ����� 4�� ,;���/8��� ����� 4." .��.��.��� ,.�

�"� �������)."���B6��&�����"����� 7&��&E&�� �#"�� ��� �����������#�� � ����

"� �&�&�N�6�?�"� � ����1E�?����� ������"2 � 1 E&?�=R�� ��������3 "�� ����-����

"��1����������

,;���/"���� +��������*.������&� �"�)��18�������"�.��.���)."���9�"��+���

&� �"� )��1=RR� ��"� � � )�"2.�".� �.�� ����� � &.+���� 43"1��� �� � ,;���/"��"��

��� �"�� ������ 2�� 13� ������5� �� 43"1��� � ��� ��� �"�� 1�2����� ���������

���"���� ��"� � �.�� ��� � � 7��� )44+� *�� 8"���� ���� ������ 2��

13��*"�� �-� ,;���/� ���.�.�.� 23 ����� 2"������ +��� 4.� ���" �� *������

,;���/"��� �� ������ �" ���-� ���.�.� �3����� ��� "����� � �2"�������� ���"����

+�SG�P��=�<�8 ������. �7 ����"��� ��"�.��&"�����.����������N����"��

7��� )44+� �"� �� 2��� � ���"� � �"� �� ������ ���"��

4.".�.��� .����"���� *�� ����"����� ����� � �"��� �*.������ � *�� 4�� ���" ��

& *�8� �� 4.".��� ;�� � �+ �� J4X� �"8��� � ."����� � *�� �� ��� ��������� ,.�

�� ���� �����& *�� 5&.+��,��*���"��� 5$��� �14�43"1�"�� ��� ��+���J4.�

�"��� ����/���"�.�8�7���)44+8��2��� � ��13� �����=R>�*�����"���8���

�� .�.�.� 4� 1.�� .6�����"� ���� ,.� )�"2.�".� �.**��"����� "�� 4� 1.�. .��� ,.�

.�.�� � �����9�"��+� 4�� �� � +� �"���� � � ����� �*����� *�� � +� � �

3�"��"��� "��� 2�� 1���"�� �� 4.".��.��.����6��� ������&��.���&� �"� )��1���

&X+��������� ��,;���/"���. �"�������"���"����.�1."�����9�"��+��*����

�������������������������������������������������=R��J"�,.� �5��1���5����=�=��=RR���+�C+�1.�8 ��E� �"�)��1���"���1�2����� ���9��+""�E�)�5�7� 1���5���������

"����� �&��5�E�*��+1�5=<��5��>S��=R>�7� .""+�9����*��& *�5��1����5�����=<��

Page 115: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� >S

�������� $*���"���� 13��� � B'��� �� (���$ �� ?�������� :���$���D ��"����� ���

,.� �+�"������"��� �+"��� �����"��� �������@ ;��8"�9�"�� �����"���*��

�������7�.�����-+��"��� ���=RG���������7�.�8.��,;���/"��"���4�"6��-��6�� ��

� 4+�� "����� ��� ����� � &���"� �9�"��+8� ��� 3"��� ��+� "�� "1" �� 4��

������"��� *� ��=R<�� )."����� 3"���� @ ;��8"�9�"�8��� 3"���� ��� +����� ������

��� "�� 2� � ��� � ����� �� � @ ;��8"�9�"�8��� � ,;���/"��� ����� ��

��"� ���4��2��������9�"��+8���3"����"��)."��8��� ��".�"� ����� ���.��.6.�

����� � �3����� 6����"��� ������ 3��� 2��������=>��� ?���"� ����"� �

9�"��+8���3"����*���"�������"���"�� �3 ��@ ;��8"�9�"�8���+������ �� ��

3"�������-+��.�� ����� ����"�.���"������.���" �6��4�� 3��� ��*��,;���/"���

��� .�.� �����+������ ���4������ � ���� � 2���� �4�� �+.�.��.���)��.2��"����

,;���/"��� )."��� 9�"��+8��� ��� �"��� � +� 2��� ���.��"�� +*"�� �����5�

�."����� +� 1��� -"� � �"����"� 4���� �" �� ����"�� ��� ,;���/"��� 2�6.�".�"��

�.+�-� �"��� ���.��"��� �"�� "���� *�� ��"�� �" ���"�� *�� �X���"���������������������������������������������������=RG� J� �6�� 9��2"� 5� B,����� )�"2.�".� :�-����".6.� ��+D5� F��� ����� � ����� 5� C�H5�

����5�����5���=HG��=R<�9�"��+8����3"����"��"1"�2���"�����"� ��.��4"1"�������"���� ����N�1��"�� ��

9�"��+�"��7"�������� ����� "���*� �����4 ���3��� ������"���"����."�����3"������

4.� ���� "�6� �����"���5A"�� �� ��+� ����"� � =�<�� 13��"������ �� *�� 1��"��� � 4� �

�����������9���"���:4��8"�J���V��J"�&�"��"���+8��� ���.����" ��1�2����� �#�7��"�6��

���"� +.��� �K=�� !�**"� P=G�=<� &���=�<�L�C.�� 1���� *���� ������� � ��� ����

,.� �8�����+��)"�"���)�"2.�� "������� ��4.����.��.����" ��1�2����� ���9�"��+�

*�2�����!�**"8���2�� ��* ��1��� 3� �5�*���� ����� �*������ ���" .��!4��=R8 �

3" �������9������4����+���� 4�� ����.""+� C;�.8 � Q��*�"8 �� �.� ���" �� �6�������

)."���*�2�����*��!�**"8���H�V�� ���+����"��� 3� �����SG����"�����!�**"������� ��

C.�� 1����� *���� ������� ������ �9�"��+8��� � *����� 7��� )44+� *�� �� �"��� 2��

3���"�4�� 3��� ����=>��������,��E�" ��5������! ��� �&�� ������F���$�3��� 7 E���4����-��7 E)� ���� �� ���

��� ��"E�� �4�����- 2&�����������$���L5�������5������5����H���

Page 116: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� >�

� ��"���"�� ���)."�����3"���� �������� ��"��-���-�"��,;���/"����"���"�����

+� � *����"�� �� ���� � +"���� ��-��� ��� ����� �� � �.�.�����"�� *�� � !+ �

�"��� ����-"����"� �����

,����� )�"2.�".� ����� � � ��� )."���9�"��+8� ��� 3"���� "�� +�S<GP��=�<��

,����� )�"2.�".� :�-����".6.�.�� ������� 3���� K+�� S<G��==P��=�<��===GL�

4�"�������� ,.�.�� 4�"��� ��4�4� � � 4�� �2� �+�� �������� ���� " �6�� � �"����

��� �"�� ��=>=� )."��� 9�"��+8��� 3"���� � ����� -�"�� *����� � �6.""��� *��

�� ��"������� ����"���+���*1"���4.�:�-����".6.�2��������������&������*��

4.+��"�� 4�� 3���� �"�� ������� 3���� �� � 9.+��� � �-�� � *�� ,�����.���

���� � �+�� ��� �"�"��� �*�� ����� *�� 4�� ����� �3����� 4��".6.� �����������

,;���/"��� ��� 4.� .�.�.� *��0� 2�*������ *�� �+����� �"�"��� ������ � +��� ��

������ ����"��� ����� ,;���/"��� ����������U� 4.�.�� ���.�.� �"��� +��� �� �����

4�4���,;���/��"����+������"�� ������ ���.2�. �4��2�������3"��������7���

,6 �8��� 4�� @ ���� 9� ������ �� ����� ,;���/� �"��"� �.2"��������� I��

7"��� ����� �� 3" ���"������� �.��."�.��.�� ,.� 4��".���� ���"��� ,;���/"���

1���� �43"1�"�������"����*���"�"����"��1�2������ � � �������"�� ���,.��"�"���

���� �$. 4�5�F� �� �*���.��8���"��1�2���"�� �=>���,;���/"���,�����)�"2.�".�

:�-����".6.8�.�� 3���"� ���"��� �� �"����� ���"������� *�� 4.�"�� � ����� ��

)�"2.�".� ��-��"��� � � +� � ���"���� 4�����"� ����,.�"�� � 4�� 2���� ��.��

13��*� *��"������ )"����� 1��2��"������� *�� 1��2��"������� ���� �"�"� ���

7��� )44+8��� +4��� �"��� ��� � *�� �.���"����� � 4.� ��.�"�� ���"�6�� "��

�������������������������������������������������=>=�J� �6��9��2"5�D,�����)�"2.�".�:�-����".6.���+5D�������5�:��(��J����5�C��S5�)��S5�

��R=<��=>��:��"�&�1.�. 5��1���5�����=��

Page 117: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� >R

4�����."�������"� ����,��������+����� �"�"���4��������+� "����"��,;���/�

-��-� ��"��� ,����� )�"2.�".� :�-����".6.�.� ��� ����.��.��� ����� �� �

72"�� �����"��� �� � 6����� 4�� ���" �� ��"�"���� � �"� �� �3���"��� )�"2.�".�

+��������2�����-����������:�"�� ������ ����.��/�2���������������5�4�� �

�-"�5� �.��"� ��-��"���� B���"��D�"��� ���"�� � �"���9��"���"���� �"� ���

"������2��1���"�� ��4.".��.�"� ���,.������"�����������+�������"�������

�6"���5� �6.�.�� ��1�"�"���� 4���� �����������72"�"�� 2�� "�� �2�&. ��8��

9��"���"���� �"� ��� �.������ �2� �"�.��.��� J"4��"����� +2� ������ 5�

�""�����*����* �"����--"�6����+�������*�����72"�"�������� �����������"���

4�"����"� ���� :�"�� ������ �� ������"����� ���"��5� ����5� �� 2�������

��������5� ,����� )�"2.�".� :�-����".6.�.�� 1 ����� � �������� �� � ������� "��

72"�"�� "�� �����"���� +�SGGP��=�<�8 �� 1��2��"������"�� ��� N� 3��� �� &. ���

����/"���� � �3����� �� �� &��� ������ �.������� � �� �� ����/"���� �"� ���

&. ���V��"���"��*������&�""�6�����.��.�"� ����72"�������"����+�RRGP��=�>�8 ���

� �� ���������� � *�� � ,����� )�"2.�".� :�-����".6.�.� 2��� � "� ���1."� ��������

,;���/"���� �+�"��"� "��"���� �� ��"��� ��� 4�� �� 4.� �����"��� �"�.��.��� ,.�

������"���2� ��,�����)�"2.�".�:�-����".6.�� 6�"��������2���1����+������

,;���/"��8�5��� ��72"�"���������1�2"��4���*.����-�����������

9�"��+8��� � �� �� )�"2.�".� �+���� ,����.�� K+�� SG��S<GP��=�<��==�SL�

��.��.��.��� ,;���/"��� ,�����.�� 3���� �� � �"���"���� 2��� �����"� 4�� ���" ���

��� �����"��� ���"����� 2�6"����� *�� �.**��"���� ��������"� ���� � 9�"��+8���

3"���� �������� +�3���� ��4�"���" 6�14����+���*1"���4�"���5�4.�.������

���� 72"�"��� � :�"�� ��-��"���� 1���"�� ��� ,.� � .�.�.� ������ 4"��� ,;���/"���

Page 118: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� >>

:�"�� ������� �����"� ���"���� -"�"���"� ���� ,.� �"�"�� �"�"��� 2� ��

,�����.��,;���/"���"��2���� "�"1"�������5�+�������������� ���"����"��13 �

�.��.��.�� ,�����.�8.�� �"����� 4��.��� �"�.�� :��;"/"6� )�"2.�".�

��-��"��� � ���� "��� � *�� 4���"�� 4�� ���" �� 4������"�� �� =>H�� ,;���/"��� 4.�

3��� �� � �� 6��� 3���"�� ��� 14� 4�� ������ 8"��� ���"�6��"� � �+"� +"����

���"��� "���� "��"����5� 6��� ������ �� ;/"��� ���"�6��"� ��� � ��2"���� �����

1�"��� � � 4����������"��� +�2��"�� 3" ����� ��".�.� ��2��"�� ��� 7���

,�����.�8� 4"�� ,;���/� ������ 4��� *� �� ���� ���6� 2�� � �" ��� �

4.".��.�"� ����7�SGGP���=�<�V ������ ��1�"����4.���"� �)����8"��4��)."���

,�����.�8�+��.��� -�- ���� �����"���������).���������-�� ����+������1.��

2��"���� ���� ����"�� �.���� � ��"� �"��� ���." .6.� � ��*-� *������

�������"���� B6������ ������ � �� �&� ��&� � � �&� 1 E&�&� ������� �� �"�� � � 7&�� � �

� 2 1 E&�&� ����������� �� � $&�"� �.�@ �&��"�� �:������1E�?�6 ����&�� �&�&?&���$ �

��2���'�1��� ��� ��&� ��:���������O�����1�"�� ��� ����2��:�����������������

�� :���������=>SN�,;���/"��� ,�����.�� �� .�.�� � 1���� *�� +��� 1 ����� � ���"���

���������� ����� �� .�� �+�2� 1���"����� �� ��� 4� � � )."��� ,�����.�8.��

�� ��� ������� � ���� � ��-� ��.� �6".-� ������ *�� 9���� �"��"�8��

3" ����� ��� N� .�� �� �� 4.� � � ��"��� ����"��� ����� ���� 1���� � 4�� 2�6.�.�

" ����"�� � *�� � ��� � �� +�-"����� � ����"� ���� � )��"��� ���� ���� ,;���/"����

��� � 13���"���� 4����������� � ����"��� 3"��"�� ��+ �� ����"�� ��� ,.� 3��� ���

�������������������������������������������������=>H���+ ��������5�(�� � ����� )����!���"��� �� ���"����5�O)�5�=<<R5�����R���=>S� �4 �"����� A � ��5� '��� �� 6��� ���� ����� '�7����� � ����3+<G%+;HI*,;D%**,+5�

#:���4."5����=5���G���7���:4�+��7��5���� ��� �����3'�� ��#������������#'"�� ��L5�C��

SP��:���4."5=<GR5����>5��9.+�� �4���"�4��)�"��������$*�� 5�8�� �%���'��W����\��%

S�%'��W�5�?�*��+��������5�C"��5�����5�=<�>5���=S�5�=S���

Page 119: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� >G

,;���/"����������"�������.��"��*��*� �"����*"��� ���� ������ ��+��1��� ���� �

���.�� "� �� � 2����� ������� � �����"��� +��� ,;���/"��� � ����� /� 23������

��� �6�� � 4.� ����2� 2� �� � � 1���� � ���"���� ���"���"�� *�� 3����� 3���"� ���/�

��"���� *�� ���.��"����5� *� �"���5� ���"���� � 3" �����"�� ��� � � ��"�� �

���.��"���� *�� *� �"���� ��+� 1������ �* ��� 2���"��� *�� �."����� 3����� 4"��

2����������.��"�"�����"����2� ��4.".� .6.� ��� .�.����3���"��4��3��������

,.� .�.� �� �+��� � �"�� ���"��� )."��� ,�����.�8� ,;���/"���� .�.�.� ��"���

����� �4��+;"��1�"�� ���3������"���3" ��������*��������"�� ���=>����

�+�����"���)."���,�����.��,;���/"���������"���� ���" �����2��

��"�� 3���"� �" ���"� � 4.".��.��.��� )�"2.�".� +"��� ��� � �."����� ���

,�����.�8.�� � ,;���/� �" .6.� �� 4+�������� ��� &���"� � ,�����.�8.���

+��� ,;���/"��� +��� �� +"�� ����� �� 4���� 13� �6�� � �� � "����� ��� ,;���/�

���.�.� � �� �� ��� � � �"�� � �."��� ,�����.�� �� ���� � ������������

,�����.�V.�� ,;���/� �".-� �"� �6�� � +.�.�.� � � 4�� 2��� ������ ���"�� 4"1"���

4.".���� ���� 4.� �� ��"�� 4.� ���.� ������"� ���� $*���"���� 13��� ,�����.��

�� ���"���*������� ��� .�.�������,;���/8��"������� ��"����� ������� �2���"��

����"� � 1�2��� �*����� 13��� ,;���/� ���.�.�.�� � ����� �"��� �*"���

�"��� )."��� ,�����.�8� �.�"��� �3�"�����#B6�� 6��&������ $&�&� $�����

?�?��#� �"�� � "�� �&�� � ��&�� � ���?� �� ? � �&� �� ��� � ����?N� ��&� ��� � ���

��?��6��&��"�� �� ���� �����E�� ��� ��(�� ����� 2 �)&�� � �� �&��� ���������

� � $� �� � �?� 6��&���� ���� E&�&�"�� ��=>R� ���"�� ��� ,.�.�� � �����

�������������������������������������������������=>��:4��8"�J��5�1���5����R���=>R��4 �"������A � ��5��1���5���G<��

Page 120: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ><

,�����.�� ��� ���� �� ���" �6�� 4�� ��*�� � 4�"6� "�� ,;���/"���� 2 �����

�" �������������H�������3" ������=>>�" ��"����" .6.��3�"�����J���9.+��� �

������� ��� ������� � � ������ 1��� ��"��-� 3" ���"���5� ,;���/"���� �""��� *��

6��"��"����6�"���������,;���/"�������� ���.���"� ��.""��"����"���"+"��

���"��1�2�"������,�����.��,;���/"�"���+��� "��������������4�2���,;���/8���

3" ����������

C���)&#O&���('@A)'A���!'78+8'!+8#!��!+B8��.E8#/��DO!7('("&�

,;���/"����)�"2.�".�4������� ���" ���"����������������� 6�������� ��

-��-1� ��-��5� �"��+"��� �� ��3 ��3�"������ � ���� "������" ������"����

�� �.���� � ��"������� � ���"�� -�"����� 2� � ��� )."��� ,�����.�� ��� J����

,� �.���4�����4���� .�+ ��"���5�4.��� .�"�4�"�����&.+�������"����1������

*��)����"���4�"6��-��������A �""�"�����43"1� ��2������ �,;���/�3" ���"���5�

�4��� �"����� �" ���-� �.�"����� +�S<>P��==�H�S� � ����������� ,� �.�� �"��� �"��

1�2������ ��������,;���/"�������*������"������"���*���� ��4."������*���" ���"���

.� .��.��.��� ,.�.�� � ����� ,;���/"��� �"���� �.�"����� ��� ��� ���� ����� *���

��� ��� � ��-�"����"� ���� �J���,� �.�� V.�� ���� � ������ ��� � ��4��� �*��� ��

,;���/"��������� �"�.��.���7�S<>P��==�H�S� ��"�� �7����� ����� *�� 13��""�"�� ���

�".���4���� .�"����4����"������" ����������&"����*��2�*���� ����3�"����+�-�

� -�,;���/"����4����������3" �����5�4���������� �����"������5� ���� +������

7����� ���"�� )���8� 4�� +� �"�� �-���5� �"+� "���� *�� +2� ������

��� ��� +�-"����� *��� �������� ����� "�� ,;���/"��8�� � ������ � *��"����� �*����

����"�� ��� 7"�� � 4.� ���� � ��� �� �"��� 2��� 3���"���� *�� )���8���

�������������������������������������������������=>>��4 �"� ��A � ��5��1���5���G<��

Page 121: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� G�

��-"������=>G�� 7����� 9�"�� )���� ,�����.�� "�� �4�"6� �-��� 7�����

43"1��� ��,;���/"����������" ��� �4.".��.��.����

,.� 3��� �� � � ,;���/"��� 7���8�� �"�� � 1�2������ 2"�����"� ���� ,.� ���. �

$* ��8"�C������ ��""�� �"�:��� 8��� � � ��"���"� �����"� ��#� N�.�� �"���6���

13��� �."���,�����.�� S<=P� =�<G� V ��7���V� 1�"��� *�� 4.����� �����9�� �"��

��"��&.�� 8 ���"�������74��/��"�.����V�*��������!�+����""6��K��"�

L� �"� �*"��9��.�� C��4 ��8��5� )����� �"������.+�� "�6���� K&.�*"8 L�

O4�� �4���+�� 8��*�� ��,.�"�������"���,;���/��� +�-"�*���-�����2"��K4� �Q

�� L� ����"�� � �� )."���7���8��� �3������ K��L� 4.� �-��"�� K4� � �L� 4����-��

1 ���5� 74��/� � �� ���� � 4.��� �-� �"��� 13� �� �� ,.�"�� 4�"���� +������

�������4�" ���7"�����" ���"����� ��*�� "����7"������ ������"���� �-��.���

��� �"��� ,.� � � 7���8�� 7��� �4 .""+8�� J���8��� �6".� �4 .""+ � � +"��

� ��� �� 4����� 4�� �.�� � �+-��� 7"���� �������"����� 13���� 4.� �� ,;���/�

�3����"�� �����������7"����.��� ��������� ���N� �2���-�!�����&"�������6�� ���

J�������.���+"����.��� ��������� ���!�+����"���1�"��"���!��+��4 �"+ �V ���

+"����1���13� ��"����2���� �4.".� .��+�S<�P��=�<�8 ��J���74���7���8��

1�" 6� �� !��+� �4 �"+ � *�� �"��� ���"����� ��4�" .�� �+� ����� ���+� *��

�"��� ��"���� �"���� +-�� " �� 9""���� �"� ���." .� *�� 4����� 4���

&.+���8 ��������"�����13� �� "�����

7���� �"�"��� � ��� � !��+�� �*" �� *�� ��4"��� )���8��� 1�"���� � ��

!���� &"��� �� �.�." ."��� )���� +�S<HP��==��� V �� ,�"+� ���"��� �� 1�"-5�

�������������������������������������������������=>G��4 �"�����A � ��5��1���5���<=��:4��8"�J��5��1���5����RR��

Page 122: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� G=

7���8�� �"�� 1�2� � *�� �"� ��� �.�.�"."��� ���4���� 4������ =><�)����7����8� �����

"�"����,;���/"���� � ��� ���.��� �����������3�����74��/8��� �6�.�2�*� �

*�� ,. 1���� �+��� � 4�4�"���"�� ����"���"�������"�� ����� 2��� 5� ����

�""+� ��� � + 4��� �.**��� *�� �.����� *�� � *�� )."��� )���� 1"-� 1�" 5� 4.�

��".�"�����������3"� �� �5���" ���*�� 6�����=G����

��)�"2.�"."������ ���-��"������4����� �*��%��8��,;���/�1�2������ "�����

�" ����� 2�� +24�� 24� 13��������� � +��� 4.�.�� ������ :��+�� ,;���/�

�����"������ ��"��� �� *��-� 4.�.� �����"������� � +"���� *�� ����"���� ��-����

����������� ���������,�����.��,;���/"�����-".� ������.�"�� ���� ���"���

)�"2.�".� �*"��� 4������ �� .� .����� 4���������� ,;���/"��� ��� ��� ���

.�.�� ���������� ,�����.�V.�� +���� �"�6�� � 4��.��� :��8 � ,;���/"���� �"+�

����� �*����������)�"2.�"."���������"��" ���"����*����"�"������6�����

,;���/"����"�"����*���" ���.��.�"����43"1�"�����������"�� ��=G=��

,�����.�8.�� 3"���� ��� ����� )�"2.�".� � �+����9.+��� ��-�� +�S<H�

�=�P� ��=�<<�===>� 1�2�����5� � 7��� )44+� � ��� �"���� ���� �."��� "��

��� ���������� ,;���/"��8"�� ��� �"�� � ������ 3"��� ,�����.�8.�� 3"���� +���� �

���"��13���"���*� �������� �� �,;���/"�������� ��3" ���" �6���� ;/����-+�"���

�"������6������4.����.�+���� �������4������������.����

�������������������������������������������������=><� �4 .��+��� ���5� )�"2.�".� )."���� )���8��� ��/� )����� K�44�� 7"��"6� *��

:��;"/"��� "�� :"��"��� L5� ��(� )���"� ,"�"��� J�������5� ����"������ ������� �� 5�

����5�=<<>5����=SG���=G���4 .��+������5��1���5����=S<��=G=� ��+ � �����5��� '�"���!���"��� "�� � ��� �������5�� ����� ��� �9��"�� C���.���5�

��� ��5�=<<<5����=�H��

Page 123: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� G�

�9�� �"����� �*�� � ��� � ,;���/"��� 1 ����� +� 1���� "�"�� � �+-��

�"�.�"� ���� � )�"2.�".� )."���� 9.+��� � �-�� � ��� � �� ��� ,�����.�� "��

��� �"�"����� �� ���� ���"���4�� �*"����4�����."����"���1�2������&�� �

3���� ��72"�"�5� E����"��� � � *�� � ,;���/"��� � "����� �"�"��� 2��� 1���� *�� � 4.�

���.�"�� "�� � � 4�� ���" �� � .6������ � *�� 4.� +.�.��� �����"�� *����������

9�"��+8��� 3"���� ��� ����� � ������� �*�� *�� 72"�� � �����"��� �� ���"�� ���"��

������� 4."�� � 7��� )44+� 3���"�6�� ��� ,;���/"���� 3�"��� "��� 2"���"��������

�����9.+��� ��-�8 � � � )."���,�����.�� 14� � 4.� 3���"�� ��,;���/""�"��

�.2"�������=G���E���2��1�"����,;���/"��+�������������)."���9.+��� ��-���

4�� ����� �� 4�"��� "���� *�� +��� ��"� ,;���/"���� ����� � �+��� � � �� �����"���

� ��"�����=GH��,.� � ��"������"���9.+��� ��-�8���,;���/����.�.�.����� ��

� ��� " �6���� � *�� 3����� 6�� 13��������� ��� ,;���/"��� � . .�� � 4�� 3����

9.+��� � �-�8��� � � ��"� �����"��� "�� ��� �"�� ����"�� ��� E�"���� �"�"���

������� ������"�����-�"��� "������,;���/"���5,�����)�"2.�".�:�-����".6.�.��

2� ���4.".� .6.������������ .�.�.�*��0�2�*�������

F���.E8#/'(+&#���('@A)'A��!'78+8'!+8#!��!+B8���&)+&E�,(�=!%7&-��!'("&��!,A#0!"8�

,;���/"��� � 4.� 3��� ��9.+��� � �-�8��� �" ���"���� ��. � �"����������

J""��� �� 4.".��� � �"�"��� � �*.��� ��� �"��� 2��� 1���"�� ��� 9.+��� �

�-��+�S<<P��==�R8 ��������" ���,;���/"�����"� ��4.".��������&"����������

�����13� ��-���4��2����.�������� �,;���/"����"�������"�����������������

�������������������������������������������������=G��:���F;+�. ��@�4.�5��'�7��� �5�J4.�7� �9.+��� ��,��:4�+�5�K�F��"��

)�"2.����L��+��5�=HH�5���S���=GH�J� �6��9��2"�5�B,�����)�"2.�".�:�-����".6.5D��������5�,3"����S5C��S5���R����

Page 124: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� GH

�"�� ,;���/"���� � �"� �� �� �"��������� � ,;���/� ���.���� &���.4�� )�"2.�"."����

�"���1�2������2������V��43"1� ��46���� "�6����"��������"���N���:�����

��-� ���� )����8 � �*8�� ) �8�� ���"�� ������� =GS�� � �+� ������ �� �

,;���/"�����������"����""��� ��4.".���:��+�������� ��!+ �*��7"����

�"�"�����������" ��� �4.".���9.+��� ���-�8��� � ��"� 6������"���� ������

�*.��� � �-���"�� ���� 4����� � �"�.�"� ���� 9�"��+� ����� �� �-����"���

!+ ��"��� � +���� �� ����� ���" .6.� ��"� �+ ���*�� �"+� �-��.��"���

�.""��"���� *�� � ��2��� .��"�"� ���� �� "������ 4.".� .6.� ���"��""�� ��� 4��

������� �.+� ��� "��� � �.�."�.��.�=G��� ����� +� ����"��� � �+���� 4��

�4 �"��"��4��������!+ �&"����� ���"���� ���"�.��*����3"������"���

�"�� 1�2������� :��+�8 �� ,;���/"��� ��� �2� 1� ���� *�� � ��.�� 2�� � -��

��-"���"� ���� �+���� 4��4 �"��"�� 4�� ����� � 2��� ��� � ������� �"�.��.�� 5� 2���

1�2"����� *�� �"� ��� ��1��"�6�� ���������� :4�� ����8��� �"��� ��.�� ���"���

�6�."�.�.� � � ��"� �����5� 1�2�� � +"��� 3" ������ +"���� �""����� 1�-� ������5�

+�����-���"���� �����������*��-��* 1�2����2���."�������3�"������*��+"����

�"�*�"�6����*��1�����.�"� ����,.� .�.�.�� 6���2��*�� ���������"��"������"����

*��+"��� ��� .�.�� ������������ :��+�� V���*��2��"�"�����4.� ��2���� �"���

.".�� �"�������=GR��,.� �"�"�� � ����� )."���,;���/"���� �3����� ��� � !+ �

�"���� �.�����5� 2�� �� ��� .�.� � �"�� � ,;���/"��� ������� ���������� 2����� *��

:��+�8 � 4.".��� )."��� 9.+��� � �-�8��� *� �� ) �"��"�8�� +4���

�������������������������������������������������=GS����+ ������5�1��5���H<G��=G��4 �"������A � ��5� �1��5���<=��:4��8"�J��5��1���5����HSR�HSG��9������4����+�� �4��

����.""+5� �����)�� C����� 3'�7����� �� � ����� A5!"�"� �#� A� �� ���� �� �� '�����

'�7����� �&5� : ��5�����5� ��=�H���"�)�*��*��J� �6��9��2"� 5�)�"2.�".���*"��"�����+5�

����5���=GG�=<=��=GR�J"�,.� �5��1���5����<H��

Page 125: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� GS

13� ����"�� ���,;���/� � �����+���� 4���4 �"��"������� B� �?��� � ?������?� ����#�

� �� �� � � � � $� �� �� �"����2� �� ��&� �� � ���� ������ �1E�?� / ��-� 4��

�����13� ������N�' ��)�%(���� ���� �� �� ����?���� ����������������?�� ��

�:2E����������� ���+4���*������=G>�� �) �8"�9�"�8���4.��3-��� � 6�)."���

9.+��� � �-�8 ���� ,.� �*���� �� � 13�������� �� 9.+����� �-�8��� ���

������ �� ��� +�,;���/��"�.��.����) �8"�9�"��-"�"�����1��2��"��������2���

4�������-"�"���-��������$*�����13����9.+������-��+������6"�6��2�����

" ����� ����,.� .�.�.�4"���*� ��) �8"�9�"����."����3" �����-"�"����-����

*�� �."����� ������ " ����� 2�� 4�� ��� "���� "�� �"��������� N�� 4�� "����

����"�6�� ��."�����������"����2�� �+���4����"�����������*��������I� ���4.�

1 "�-"�����7�4� ���4"����� ���N"���7�4���������"����5������� �:��+��

!�"����� ���� ) �� �� 7���� 8��� �"��������� N� � +2� 4��"��� ��� �."���

.�.�.� �"��������� ,.�.�� � ����� �."��� ��� "������ ���.��.��.�� � �6�."���

36������� ���� ������� "�� ��� "������� ���� �"���� *�� ��� "���� 3" ���"��������

) �8"�9�"�8��8 �� ,;���/� �" .6.�� ���� 1������5� � �.�.�"��-� �""���� �"�

��� .��.�� *�� :��+�� �-���� � ������� 3" ����������� ����� 4 �� ����"� �

*� ��) �8"�9�"�8��������.6� �6�� �� �4+�� "����� ���,.��"� �7��4��

-��6�� �" .6.� �3�"������� ��� � 7�4� :��+�8 � ��4���� ���� �".-� ��4�

��������"� ���.���� ����,.� ���+"����5�"���4����������"��� ��+�.��

*��+"��� ���I��) �8"�9�"�8����2��� � 2��������� ��,.��� ��"�� �."��� "���"�� �

13������ �"�4� � -� ��.�� ,;���/� �" .6.� �� *�� ��"�"� �4�"6� �-��6�� ��

4+�������� �� I� �� 7�4/��� + ��" �6�� -"�� ����"��� � 4�� -"�� � ��"�������

����� �.��.�� �" .6.� 4.� -"�� ��� �� ������ *�� ���.� � � ��"�������� 7�4/� "��

�������������������������������������������������=G>���"��)�*��5�J� �6���9��2"5�'�7�������������� ����5������5�=<<�5����=G��

Page 126: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� G�

,;���/���������+����4���4 �"��"��4������������ ������4�"����" .6.� �� +�

4�"�1���� � ���� +4�� �� � *�� +��4�� ������� *���� �� ,.� �� �"��� � ��

����.-"� ��4���+�4�� �����4�� ������ ��"������-�"����."���4.� ��

��� � �4+�� "�� 4��� ��+�� � ����:���� 4.� ����.4.� 4���� �3 ���� +.����� *��

4.�+� ��� ��������,.�3���"���2�����������"��� ���4�� ���13� �� ��J"���

�� ���.�� 2�� ��� � � ���� � �"���� ���.�� �� ������ *�� �� ���� ��" � �������

1�������*����������.�.��.��&"����".�.�4��"������*�������� ��13� ��������

13��*"�����"���*� ���13� �� 6� ����"��1�2� "�������� �*� ���+���� ���"��

� �"�� �� ������ 4." ."�� � *����.� " �"�� �,.� � ���� �."���*� ��� ��*��� � " 6�

1����� ����.+� ������)����� ����13������������ �� ���������� ��������.�

�" .6.�.� �3�"� ��� ���� 13����" 6� ��� *� �� +24�� ��*-� *���� � *�� 4�� �3 �

�3�"��� � 56 ���� 4"�� 2� �� 5 ���� �3�"���� �3 �� �"���� � 3 ��� ����� 3 ��� �4."�

� "�� =GG�� ) �8"�9�"�� 7��4� "�� ��� �"��� ���.� � � ���� �� �"�.��.���

9.+��� � �-�� 3���� �� � �-����".6.�� 2� �� 4���� ����� �� 13��*� "��

�*"��� �"���4"��,;���/�� ���������"�.��*��,;���/"���4.������"������.���� ��

�.""����"� �����3�����4��"���."���+2��������1�*����� � .�.��1�"����*��

2�*���� ��"�� ��� 4�� 2�6.� ��� 1 "� 4�� ���" �� ,;���/� �"�.�"� ���� ,.�"���

:�-����".�� �4������ ��1 ""�"�������.�.�"��*��,;���/"������ �������"���*��

43�"����,;���/"����������2���� ���� ����������"�����"����+4���4����� ���� �

1�2"��4�����.� ��"����

,;���/"��� )�"2.�"."�� ����� �� �-�"�� �" ���"�� ����� � � �*.��� 2���

1���"�� ��� ,.� �� ��"�� � 9.+��� � �-�5� !+ � �"���� 4 �� ��� ��

�������������������������������������������������=GG�J"�,.� �5��1���5����<��

Page 127: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� GR

+����P��==�>�V ���.������������"�� ��."����"���$���-���� ���.�����������

���� ,;���/"��� &�"�2� ��"�8���� ,6 �8� 1�"-� �� 43"1��� � �"�� 1�2� 6��� *��

7����8 ��4�������������"��"��2����6��� ;/��+4��"���2������"��*�� �4������ ���

�"�� � � ��� � ����"� ���� ,.� +4��� � ����� 9.+��� � �-�V � ������

����"�������)."��� �6�.�.�36�������,;���/"���������+�������1�2������ �&"����

4��� ����� � �� 6� 2�����5� ��.6.� � �+�� �.��.��.��� N� �� ,;���/"�� ���

����� "��� ������� :��+�� � +"���"� �3�"�"��� � �� )."��� V��� ������ �

��-"����"� ����,.�"��4�����4������� ����"� ����5��"����4.".� .6.� 6��+���

�������.�����"� �����6���2�*���� 3�������+�. .�".�� ����&"��:��+�� 6�� �

��-�����;����" � ����*.��.��*����";������������6"��4���.�1���".-�,;���/���

����� "�� 4�"���� �+���� 4�� �4 �"��"�� 4�� ����� � =G<��� ��� �"� �� � ���.���

"��������)."���,;���/"��"���*����2�����"������� �13��*�43"�����-����*�����

+��� 1��� 4�� ���� �*��� ��� �������=<�,.� .�.�� � ����� ,;���/"��� ��� .�.��

������ � *�� ��+"�� ��� *�� �� �"��� �� ���*� �����"�� �� ������ 4�2��� ��

������*�*�����������2������� �4.�.�� �13���������,;���/"���)."�� ��

.�.�.� 13 ��� 1�2����� 2�� ��+"��� 13� ������� ������ *�� 4.� ��+"����

��"���� �� ��� "��� ���-�� ����"�� ���,.� ��+"��� �"���� 2���-� � .�.�.� 13 ���

1�2� ����������1��� 3����"�� ���,;���/"�������"����5��4.� .�.� ���.��."���

2�� ��� � ���� �� �����9.+��� � �-�� �.������ ���"�� 4�� ���" ��

�*�� ���������� ,;���/"��� �� ��� � ����� �"����� !+ � �"����� ����"��5�

��� "�����:��+��V��� �����+������ ����7"����&"������*��"���������"��

�������������������������������������������������=G<�J"�,.� �5��1���5����<H�=<��:4��8"�J��5��1���5����HSR��

Page 128: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� G>

�"���� ���"���� � �� �"�.�"� �=<=��,;���/"��� �7"���8� 1�����*��!+ 8� 1���

*������ 2�� ��� �������� ��"� �2"��� � ���� � ��� � ������� �.��� � �

4+����6� ��145� ��."�����*� ��"���-�"���"����13�����"��+���1����� ��

*�����*��"������+��2"�����13� ��������,.� ����2��*� ��"��+4��"������*��

�"� �� ������� 2���� ��*��"����"��5� �-�"���4�"��� �������*� ��

��"���������,;���/"���2���"��"�"�����.� ����� ���� ����2��4��������

,;���/8� ��� �"� ��� ������ *�� J������� � 4.".��� J��@ ��� �"����� *������

� �5� ���� 1.�.4.�� ��� � �4��� �"����� *������ � �� � ��"�� ������� *�� +�

������"�.���"�����7���)44+8��� ����� � � ��13�����"���� � �����"�� ���

,;���/"���� � 4.� ����"��� �4."� � " � *�� ��"�� � �"� ��� ���"����9.+��� ��-���

�"��� � ������ ���,;���/"����J��@ ��� *���4��� �"�"����� � *� �6�� +4����+���� 4��

� �"��"�� �����8� *��" �������N� �3 �� �� .������ �"� �� 4.".��� � ���)���

&"���8� )."��� ���"�� ���� �� ,.�.�� � ����� 9.+����� �-�� � ���� �" �� ��

5�����+����4���4 �"��"������8������� ��*�����*����.���*.�����2��� �

����"������,.�.�"�4�"������"����� �"�"������4�����" ��*����"�� ���������

:4�� ����8��� ���� � "��� 1�"��"�� ��� 4�� �."����� ����� 1�"-� ��"�� #B6�� ��?�

"�� �&�� � �&� � 7&� ��1E���?� ���� �:�������=<�� ������ �7"�� � ,;���/� ����

13���� 6���� �����" �����1�2���*����� �� 6�2���-����"�����"��1�2���"�� �����

,;���/"�� ��� 4�� ������ ���� "�������� �� � 2"��� �� �+���� 4�� �4 �"��"�� ����� V �

4.".�.��� .� 54�� ������ � 3" ���"�������� &"� ��� �� � 4� ��� � "� � ��5� ������

52��.��,;���/� �����2�����"�5�2���23-�1�4������ ���*����"�14�+���2��������4�"����

�������������������������������������������������=<=� :4��8"�J��5� �1���5� ��� HS>�5� 9��+""� E�)�� 7� 1���5��� ����� "�� ��� �&��5�

E�*��+1�5=<��5��<���=<��:4��8"�J��5��1���5���HSG��

Page 129: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� GG

�2���"� ��=<H��,��+���4��"��" ����������)."��8�������"����+���+��� ����� �

���+�� � "-� ���� �� �" �5���� 3"������� � �� �������� ��4���� �� )����

������ ���� �" .� .�� &�"��� ,6 �8� 13� ��" �5������ � ��� �� � �"� ���

�6�� ��� �/� ��-� ��+�� ���� � =<S�� ,.� �"�"�� 2��2�*��� �� � !+ � &"��� �� ����

"���� ���� ,;���/"��� ��"�2��� 1�2�"����� 3" ���"���"�� ��� ,.� �"�"� 4�"����

,;���/"����:��+��43"1��� ����"���"�������������".��� .��9.+��� ��-��

!+ � �"��� �.������ ������ � &"����� K&+�"�0�L� �"���� �� �����������

�� ��,;���/"��� ��3" �������������

9.+��� ��-�8����4.�.��-����������)������2�������2� ��)���"���

4.�"���� ."��� ����.�������*���"����� � � �4.���+ ��������.������ :��+�8 �

+"��,;���/"�����������"��-�4.��"�"��1��2��"��������� �5�,;���/"���2�������"�

4�����" ��,�����)�"2.�".���+�"��� �����"����4.".�.���"� ���,;���/"���4.��+"����

������� *�� � � �� ��� � � �-�"�� )�"2.�".� �" ���"���� ����� � 4� �

��-�����"� ���7��� �� ����:��+�8 � � �6"� 6��� �,�����)�"2.�".���+�"��� ��

�� � :��+�8 � �+"����1��2��"���� 6��"�"��4�� ����"�"�� � ���"��������*��4.�

�"�"�� �,;���/"��� ��� .�.�� 2��� � �����"���"�� ���,;���/"��������� � � 4.��"�"��

���.� � :�"�� ������ �4�����4����*�2������������)."��8����.6������ ������

. .�� 4�� ���+���� +��� ���� 13� ��"����� ��4��"�� �� ��.�."�.�� *�� +"�� "��

�������������������������������������������������=<H� 9.+��� � 4�� �"� 4�� )�"����� ���$;*�� 5� 8�� �%S�� C'��W�� �� \��� CS�%'��W�5�

?�*��+��������5�C�==5�����5=<�>5��=�H�=<S� :4��8"�J��5� �1���5� ��HSG5�������J4. �5�! � �� N�' �5�����5� =�<<5� ���H�� �7���

$�� "" ��� .""+�7��� �5��1���5����=SS5��+�������5���'�"���!����"���"�� ���� �#�

�� ���������9.�"��C���.���5�J �4.�15�=<<<5����=�H���

Page 130: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� G<

� "����� =<��� ,.� .�.�� ,;���/"��� ����� � +��� +"�� � � +�� �� � �3������ ����� � 4��

�*.����2���1� 6���13�������������� �� ��+"��� ����"� ����"�� �����

� ����" �6����*����"� ���.��."������ 6��13��������� ���J"Q7�����5�!+ �

�"����� ���+��� "���� �.�"��� �3�"�����#� B'��� �� (�� ���� � 2 �� $� ��?�

� ������� ��� � �) � � �&�� "� �� M �%��?� � ������ �&�&1&� ��� ��&#��� �� � �) � � ������

�:?���� ��� ����� � �� "E ?&�� � ��� ����� �� �� ���N� � 6�� � �) � � ��� 7"�� 6��&��

:��������$����N���� $��%6��&�������� ����"� ������� ���� �����������������

? ���� � �� � �� 7�&�����:��������$���N���2��$������� ��� � �����N�@�����������

������ � �� �� ��� ���� �� ��������� �� $:���� � �� �� ��� ���� �$���� ��� �� "���

� ������ �7��� ������ �:������ � ��&�� �� ������N� '��� �� F&� ������ (�� ����

� �� 6��&������ � 2�� � ��&?� ��$� �&� ���N� ��� � � � �$&� � � ���� 7"�� �����

�������D=<R���

,.� ���"�"�� ��� �� �"��"�6�� 14�,;���/"��� �9.+��� ��-�� "�� 2��� � �

��� �"��� 2��� 1������ *�� )�"2.�".� �."��"��� ���� � ,;���/"���� ����� �����"�

��� �"�� � ��� *�� ����"�6���� "�� ���� �."�� ���� 9.+��� � �-�� �.+����"���

!+ 8��"��1�2� ����������+����������J������8 ��:��;"/��"�"���� �������

��4��� �+�� ��?*"�8�� � ��������������,.� �"�"� �� ����� ��� .�.� � � �"��

,;���/"��5� ���� *�� 7. ���� ������� �� � �"���"���� �� ���� �����

���"� �����"� ��=<>��

�������������������������������������������������=<�� N���� �.��5� '�7����� �� � ����� �� ����� C��� �� � ����5� ����� &�"����� ��������

9���� 5�����5�=<R�5������<��=<R�! �. ��J4.8"�Q7����"�,��@;����:4���"�J"��7�����5��1���5��������=<>���+ �������5���������NN#���S�H��

Page 131: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� <�

G���'!0AE�!��!+B8���)&#O&���(@A)'A��!'78+8"8��

!+ ��� ����� ,;���/"��� �"�.�� &"��� �� � ��� ��� �*.��� � 2����

1���"�� ��� 9.+��� � �-�� !+ 8 ��� ����� �"�.�8� � ���� 4�� ������

� ��"�����������*� ���+����4��@ ��8"�Q9�"��*��J���?*"�����.���� ��

�� .�.��+���HP���==�<=<G� ��7�����)44+�� �����13� ����5��+�� �4��@ ��8"�

9�"���"�.��*��(��*�� 8��.������*��4��2���,;���/8���3" ���������������������

1�"����*����6.��+*��������� "��1��� 2��"������,3�"����,;���/"��� �4��� � +�

�"�.�8�.��-�"������� ����.��."�.��.���)."���"��,6 �8� 3����*� �����4��2�

,;���/� ����� �� +�2��"�� ��"��������� N�.� ��"��� ,;���/"��� ��"����

�� "� ���"�������� ,.� �"� �� ����� *� �� F��8"�9�"�� �+�� 8� 13��*� ���

. �"���������������7����9.+��� �4��7�����8�+���S��P���===��==�����������

@���� �5� 9.+��� � �-�� +���HP��===�� �"�.�� ������ �� ���� �� ���"��

4����� � �"�.��.��� ����� 7��� )44+� �"�.�� ����� "� � �"���"���� +2�

.� .�����5�+����+"�� ."���������5�3" ��������*�� *�������� ������� �*��

��������)."���9.+��� ��-�� ����+����P��====���+� ���4��*��)*��+���

��4�1� J��� ��.������ !�1�/� � �*�� 2�� 13� �������� J��� � ��.������ !�1��

,;���/"�����"� ��4.".����"�"�� ���4 �"�����"����*��&�"��"���+����� P��====�

V �� �"�� 1�2�"������ &"�� +��� �"� 4�� 9.�� *�� ���� �� ,;���/"���� �"�.�8�

1������� ��*��"������J�����.������!�1��� +������& *���*��� ��,���

�"���� 4�� � ����� � 4.� �� ,;���/"��� �� �"�.�� � �"����� 13� �������� J����

��.�������!�1������$. 4�8 ������"�� ���+�-��������A���"���"�"���������

�������������������������������������������������=<G� � J"Q7������ 4.� ��+��+4;��( ���*"��� :��)�"2.������ "�� ����� �� ��=� K==�GL� �"���

13��������� �5���R<��

Page 132: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� <=

������" ���2������� ��.� ���"��,;���/"��8���9.+��� ��-���"�.�8������

4�� ������ +� � ��"������� ,.� ������ 2�� *� �� J��� ��.������ !�1�8�

13��*"�� �������N� 3�������"���.�� �"��� ��&��5�E�� �6 .�5,� ��5�:"�

&*�.�8.� �J��8� � ��*� ���������*��������&"���.�����"����������&.����

. .�� ��� �� �6�� 2�� �"���� 3����� 4��"�� �-�"���5� 4��2� �"��� �34��"��� *��

1�.-"��+"� ���.���� �*����������&"� ���,;���/"���� ������"��� 4����*��

2�� ��"��� ��� .�.� � �"�������� ,;���/"��� 2��.�� � *�� � ��"���� ������"� 4��

���" �� ����� � 2���-� 1���"��� 2�� �� ������ ���� J��� ��.������ !�1�� 4.�.�

�4."�����������&.���� ���"���� ��. ������������� K+�==$�4�"�**�"��==� P���

=H�����. �===>P�9��� ===GL=<<��,.� ��� �9.+��� ��-�� ���4�1���.���1��

!�1�8��� ."�����.�������� ���������"�"����.���������*�� ��N� �������

������4���� 1����+��==P��===>������8�� � =��$�4.��"�**�"8 �� K=H�����. � L��

�"�.�8.� �.����� �������"��� +������� 1�2� �� ! ��"� �*�"�� 4�" �������

����� � ,;���/"��� ��� ��������� 4�� .�.� � *�� ����� ���"�� �"��� � ���� � �����

9.+��� ��-�8���3"���+4��� 1�"������,.�+4���� ����� ��.�������" ����

�����"��)�"2.�"."�8�������"��� �� 6�"��������)��"���2� ����"��,;���/"��������

�������������������������������������������������=<<� C��"�� � 7""��4�� 5� B�+�� ��Z��� )��.11"�� ,��Z���� �+�� )"0.1�� � � �+�� :��8�� ���

�"�.�5SG>��=GP�<S�==�S#� �+�� )"0.1� ��������*�D5� (�� � �� �� �)���� !���"��� �� �

��"���#�7 ����+�������5�C�4� 1��O�*����������5�=<<R5�@�Z����5�O)�5����=���������9�"��C�*���5��1���5�����SR���

9.+��� � 4�� �"� 4�� )�"����� ���$;*�� 5� 8�� �%S�� C'��W�� �� \��� CS�%'��W�5�

?�*��+���� �����5�C"�=5���&5������=<�>5���=�G5� �9��+""�E�)��7� 1���5���������"��

��� �&��5�=<��5�E�*��+1�5���<>��

�:��� F+.� �� @�4.�5� N�NN#� 5��� S�U� 7� .""+� 9����*�� & *�5� �1���5� ��� SSR5�

N�����.��5� N�NN5����=>=��

Page 133: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� <�

����"����4������"��� � ���"����+��.������"�� ����"�.���"��+"��� ���� �4� ���

� �� ���������� ����"+�*���� ����"����"�� ���=��

��"�� �,;���/"��8�� � � 1�2� ��4�� �� �6�� ��� � � ��� ��� � ��-�"�����

9.+��� � �-�8��� �6".� 9+�.�� 44������ 3"���� ��� +����� ����� +���� ��

�"����"���1��2��"���������J����!�1���"�.���"����"���� ���������9+�.��

!�1�8� �����5� �� � �"�.�8��� 3����5� ����� ��.� ��"����5� ��� �� *�� �6".�

A���� 4�� !�1�8� 3" �������������� ,3�"���� J��� !�1�8�� 3"���� "�� �� � �"�.��

�.������ � ���.2�. � � �"��������,.� �"��9.+��� ��-�8��� �6".�9+�.�8.�� �

,;���/��" .6.�� ;/����-+�"��� �6.���� ���������)."���9+�. ��,;���/��������

�"��*� �����1 �/8����3�"�� ���"������.�.�J���!�1��*���6".�.�3" �����������

)."���9+�.�� 3"����� *� �����1 �/� *�� ���.��"������ ������"���$��� V�� 1 -�

���� ����� *�� �."��� )���8�� ��� 6� ������ ���� ������ 2�� ��� "������

1�"��"��� ���.�.� � 4�� � +4��� 13� �������� 4�"����� *�� 4.�.�� � ����� $��8��

1���"���*���� ����"���"� ����N��4������ ���� ��"���"� �����+���R�P��==H��

)."���)����1��� 3����5�*� ��*��%�������"������ �������"���"� ����N� ��

����� *��.".�.�� ���� 1���� �� ��+��� *��� �.6�."� 1�"��5� ����"��� ��� ���

����"���"� ���� I� �� 3��� �� ��� 1���� ���� �.6�."� ��� +2� " ������� *��

��� ���� +2� +3����� 13������������ ?����� �� ��4��� J��� !�1�� "�� � �6".� J���

!�����8 �� �*"��A���8�3" ���������H��

���������������������������������������������������=�J"�,.� �5��1���5����==������! �. ��J4.8"�Q7����"�,��@;����:4���"�J"��7�����5��1��5����>����H�! �. ��J4.8"�Q7����"�,��@;����:4���"��J"��7�����5��1���5���>���

Page 134: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� <H

,;���/"��� �9.+��� � �-�8��� �"�.�8.� ��"��� �.������� � 1�2"�� 4��

���" �� ��*-� *�������� ,.� �� ��"�� �� �."��� 1���"����� +24���

���.2"� ����������� ,.� ���.� +���� � C�*���� �3�"�� ������ �#� B��2� ���� ��

"E��� (���$ �� "E��� (�� ���� � � �&�� �� **� �&�� �7���� ��� 7� �� � ��$ �&��&$�

#� ����� �������� �? �&�&�� ? ��&$� "�� �&� � � E��� � "� � ����� ��

�7�����$���D��S�� 9.+��� � �-�5� �"�.�� �"���� �� ��" � >� �� � �.���������

���� ,;���/"�� �� +�-���� � 4����� 4�� �"�� ��������� ��"�� � )."��5� �"�.��

�"����� �����"�����"�����6�����"����5���-����-�"�����1����������,.�

�� ��"�� � ��"� �-�"�� �" ���"�� ,;���/"��� ���"���� 2"���������� 9.+��� �

�-�8��� �,;���/"���� �-��6�� �����"���� ������ ����"� � �6��"�� � � ������� ���

������.�������� ����9.+��� ���-���3"������� ����"������� � ��"�*��

� � ������"����-�������*��,;���/"�������������� ����������

)."��� 9.+��� � �-�� +��==P��===G� ��"�� !.4�� ��� � � +��"����

3"���5�����+"���."�����3"����+���� ���.������.�4��1��6��� ;/���3�"���"���

2����������� )."��� 4�� �3"��� � ��"��-� +"�� 13������� *�� 4.� �3�"���"��� ��� ��

�" ��������� ���3�"���"��� +����������� �*����������������)."����S�@���

1���� � ��"����� �3"�� ��� � =S� 1��� ����� ��� =G� @��� 1���� � *���� ��������

9.+��� � �-�8��� 3"���� � ���.�.� � 9������4��� 4�� ����.""+� �3�"��

������ �#� B�NG**� I�N***<� �&�&�� � F&� ������ '��� ��(�� ���� N� (���$ �� N�

��2����� ��:���N�! �� �&E&�M �� �&�� � $� �&$��� � � ���?�"���$���NK��� ��

���������������������������������������������������S���9�"��C�*���5��1��5#������<��9.+��� �4���"�4��)�"��������$;*�� 5� N�N5���=�G5�

9��+""�E�)��7�1 ���5���������"����� �&��5�E�*��+1�5=<��5��<R�����J4. �� �����5�! � �� N' �5� ����� 5� =�<<5� ���S�� ����� C�*���� 4.� ������ G� ��"�

�"���*�������

Page 135: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� <S

���$���N� � (�� ���� � 2 �9&�� 6��&���� � � �&�� �� ?������� ����� ��� �������N�

(�� ����� 2 �)&�� �:�������� ��&�� ��6��&����7"����7���������� ��&�� �����

��� 7"E����E�� "�� � � �� ��&$�&�N� A� �� �?� �1 �� #'��1 �� #F��1��� �� �� !"� � ��

#( ?��� �� #8����� �#� 8��� �� #F����1� �� � �� F�� �)� ��� ������ ������ �$� ��

������D,HN�)."�����3"����"��,;���/"���2����4�������� �6�.����".��� .���

,;���/"��� � 2��� �� � 4�� ���" �� 3�1��"����"��� +��� � 4 �� � �*"��� �"����� �

��� � � ���"���� �2����"�� ���9.+��� ��-�� ��� �,;���/"��"��+��� 2�� �� ���

,;���/���"�����"�� �*"��� �"�����+��� �� ���� ��,;���/�1�.-"���������������

2�� .6������ *�� ,;���/� �"�� �*"��� �"����� �� "� ���������� �+� 3���� ��

4+����6� � � 14� 4.�"�� ���� � � *� �� ); �8"�9�"�� � J4.8"� Q9�+��� ���

4.".�.��� .��>�� 7��� ��� �".��� �"�.�� ,;���/� �"�� +������ ��.�� 2�� ��+"��� � � �

���������

9.+��� � �-�� 3���� �� 2��� �� ���.2"��� � ,;���/"���� � +"�� �����

�� ����+2� �� ����"�����+���4��2��� �,;���/�+����� ��*� ����������9���"� � :4��

�+�� � "��4�� ;/����"��8��1�"���*��4.� �4���*� ���"��������J*������������

"���� *�� ��� ��� 4�� �*� �.��.��.��� ���"��� ������ "�� 4�� 4�� �"�� �������

��"�������� N�"��� � ��� � �"����� ����"������������ N�"�� *����� 4.".��.�� *��

���"��""�� �� � ��.�� *���� �4."� ����"�� ��� ����� ��� .��"���� +�-���

3" �����"�� ��� ����.�� ��+���� ����"���� *��� �*� �-���5� +��� 1���� ��+� ���

����� ��-"���� *��� 4������������ ,.� *��� �*� �� ��"���� �� � ��� ��.��

���������������������������������������������������R�:4��8"�J���#�1���5������>U��C�*���5���9�"�5��1��5����=H����>�7�����.��.����" � �U�/)�"2.�"."�D��"E�$� ��F�����?�6�������� ��� �����5�:���4."�

5=<G<5�C�>5���=R���

Page 136: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� <�

*�����4."������*�����"���"����"��1 "����."��������"�.�"��*����"��

���.� � � +�"�� �"�.�"� ����G��,.� � � )."���9.+��� �); �8"�9�"�� � J4.8"� Q

9�+��8���������+����4���@ ;�8�"�9�"�8��*� ���-���������<��

,;���/"��� � 3���"� �*"��� �"����� � ��� � ��"���� "�����5�9.+��� ��-���

� ,;���/"���� ����� ��� �"��� �� 2���"� ���"�� �� ��� ���� �;4� �"�� � �*"���

�"���� � �4�"6� ���"�� �� �4.".��.��.���,�����)�"2.�".� :�-����".6.�� �4�

).����*���"����)�"2.�".� �*"���+���� ����.�.��$����*��� ����"-�+������

��4�������������).����*���"�����)�"2.�".����*"��5��6.""��� �����$� *��5����

���.��� ����� �� ���� �.�."4"������ ����� 4���7"�4� 53����� ��������

K!�L8 � �"��� � ���� ,����� )�"2.�".� :�-����".6.8�� �4� ��2��� 4�� �*"���

+"� �� �*�� � �4"�����=��� ,;���/"��� 4.� 3��� �� �� �"���"���� � ���� �����

���������������������������������������������������G� �:���F;+� ��@�4.�� 5'�7��� �U�KJ4.�7� �9.+��� �4��:4�+���L�F��"��

)�"2.�����5�+���5=HH�5���S�5�,.� 3��� ���.�.���=�G>�V �������"�����"� ���4.".����

)� �*��,���.��������"��������+�����*��4.�"���*""����� ����,3�"�������6.��� �� 8���

4.� �� � 3���"� � "��� � ����� )�"2.�".� �����"��� 2��� � 1� �� �.�.�.�� � ).���� *�� �"�����

)�"2.�".�� �*"����+���� �"�6���������� ������������"����. .��4�����������"�����*��

).����V��������4����������� � ��"����� "�����������=�G<8 ��@��. �*"���.�� ��� ��

13� ��"��� � 4����� � 4�� ����� � �� .�.5� ��6.� Q�� �� � ����� 43"1��� ��� "��"��������

).�5)� � � 5���;� 5,����.�� � ����� � *�� �"�"��� � �1"� � �������� � 7��� � )�"2.�".� 4������

�����8� � � 4����� � � 4�� �.���� � 1��2��"���� �4.� ��+�� � *�� �"�"���� � ����� *"� *���

�.�� �"��� �� ��� � �+� ����� �.�.�� �9�"��+8� �"2"��� 13� ��-� � � � ����� ��"������

4" �������N� ��������7"�4��*"������.�1.�5�O���*"���,� ���*����������*"��

�6�����8�����"����������1�����6��������+��������� ������� �� ��4.".��"������

��� �� � ����� 1�" � *�� 4.�.�� � ����� �.�.�� � ����"��8�� � �4� �"�� � ���� +"��8��

�3����� ��� � 7.�.�� 5%��� � *�� J�;���� � ��+�� � *�� �"�"��� � �"�1�2� �� ,� ���"� )�*�5�

).�������"�����)�"2.�".���*"������+5�����5=<G<5����R>����<�! �. ��J4.8"�Q7����"�,��@;����:4���"�J"��7�����5��1��N5����G���=�����)�*��5�J��9��2"5�'�7�������������� ����5������5�=<<�5����H>H��

Page 137: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� <R

��� �����"�� ��� 7��� 7"�-�9�"�� $� *�� ��"�� 7"�-8� �� 4�� B��8� Q 8*�D�

�.��"���2�� ��*����5�4.��.���"��).���8 �����"���4�"���,;���/� ;/"����4.�

� � � 3�1��"������� 4�"���"� ���� :��8 � .�1." ��"��� �����0� *�� -�"�����

.�1."���"� ��������

E�"��������2���,;���/"����3 �""�"���$� *�8����3"���� ��������9.+��� �

�-�8�������"��7"�-8�����-�"���4���-������"�����"����"� ����,;���/"���9�"��

�"-� ���"�� 3���� �� ��.�� �����4�� � *�� 1��2� �"������ ������ 4"����� �3���� ��

����"�"���� ������-5� �"4"��� +"�� ��"�"���� 2���"� �3����"��"�� �� �"���

.�.�.�� ����.�"� ���� ,����� )�"2.�".� :�-����.� 9.+��� � �-�8 � 4.�

.�.�.��. ���� "��-� ��� ���.�������"6� ���� +"�"�� ��4.".��.��.���

,.��� +"�"�� ���4�� ���3�"���"�.��.���)."���9.+��� ��-���$� *�8����6".�

9�"�� �-"��"�� J"��+��8� 4�� ����.-� 13� ������� BD6 �� 6��&���� �"������ �

� ���� ����� ������"���� � #� � ���� $����� ����� ������ �&��"� � ��"�� �&�

�"�� ����� �����"�����== ���� *�� ,;���/"���� 3" ���"����� � �"�-� �������� ,.�.��

� �����,;���/"6��7"�-8��� *�� 4����� ).���8 �� � ���"���� � 3���"� ��"� ������

J4X� �+�� ���)6� :��"� � ��;� *�� ).���8 �� �� " ��"��� ��� �"�7;��� �"�

9������8�� �� ��� *�� 3� �� 1�"��� ,;���/"��� 3" ���"���5� 6��"��� +-��� ��"���5�

�""���� �"� ���."�.��.�� ,�� ������ � �"� ��� �6�� ��"��� 3" ���"�������� ,.�

�"� �� �.��."4"��"���� ,;���/"�� ��� 4�� ������ � +2"�"�� ���"���5� 4�� ������ �

�6��� 43"1�"���� 6�"���"� ��� ).���8 �� *�� 3 �""�"�� �7"�-8��� � ���"������� 2���"�

�3����"��"��2�6"����4����,;���/"���� �4.��"��4�����4�� �4���"�.��.�������

9.+��� ��-��,;���/"��������� ��4������7���7����8 ���*"��!�+���8�

��������������������������������������������������==��"�)�*�5��'�����'�7����� �&�AA5����C�5�����5�=<GH5�������

Page 138: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� <>

� �4�"6� �-�� ���"�� �� 4.".��.��.�������� 4.� ���"�� �4������ +��� 2���

�����4�������" .6.�.� ����������� ��������9.+��� ���-���"�.����*��� �

,;���/"���� �" ���"����� ��� �������5� ).���� )�"2.�"."����� *�� 7����8 � �� ���

)���8�� ����� �� ���"� ��,;���/"���������4.� �+ ����.���������� �=��

,����� 4.�"��� ����"�6�� �"���,;���/"�� �� � )���8�� *� �� �+��8"� Q9�"�5� :��+��

& ����O4�� .""+�4��"��"�7�48��5�!����+��4 �8"�I+ �4��:��"5�,.+�5�

@�4.�� �*�� :��+��� ����9.+��� �4���4 .��+��5�9�6�J����+�� "�4��

:4�+��4��I�+�X ;�� � �*�� �4.�"��14� � �*"��� �"���� �2���"���""�"�4�� �����

�.���"��� � ��"��-� ������ �"���"�� ��� ,.� �"����� �����"��� � ,;���/"���� � 4.�

3��� ���"� 6�������"�� ���4 �"�� ����

)�"2.�".��."��"��� 2� �� �,;���/����.�.�.�23 ���������1������ � �����."����

9.+������-���"�.��.���N5�,;���/"��� � � ��"� �" ���"���"� � ��-������ 5�1�2�� �

.�.�� ������������ ����� ��.�� � � ���� � 3"���� ,;���/"��� 2�� � ���� 4��

�.��.".���-�����"�.��*�����""���������"��������� �����"��� 3�����,;���/"����4.�

3��� �� � � ���-"�� � *����"��� *�� ����� � ���� �"�"��5� ���� 43"1�"��� � ����

������ �""��� ��� ���"��� ���.�� ���"� �� ���� 4�� �����0� � 4��������� ��.� �

�"���"� �����

9.+��� � �-�8��� � 3"���� "�� 4�"���� %%�� :�-����".�� *�� )."��� )����

K��===G�==�>�L�4��1�2������������7���)44+�4 �����."���*����"�"��"���"��

��� �"�� 2��� 1������� ,.� 3����� ��� 3���"� 3 �""6� ���� +���� ����

3���"�6�� �� � �-����".�� ��-�"����� *�� ��� ��� � �.�."�.��.�� *�� �.�."�� 4.��

��������������������������������������������������=��N�����.��5� N�NN#��=>��

Page 139: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� <G

�"���� ��===G8 ��� ��==�>� ��"��� � �� ����������� )���� ���� �

�-����".6.�� ������ � :��8��� �6.�.� � ���� "���� *�� �7����� �"�.��.����+�

3���� $��� K4���� L8�� � ������ �"�� �."��"�6��� �3����� � � �6.�� "���������� � ,.�

�"�"�� ���������9.+��� ��-�8���3"����"��,;���/"��8 ��4�� 4���� �+�"����

*�� �"��"����� ��� ��� +� � *����"�� ���9.+��� ��-�8��� �6".�9+�.�� ����

�.�."�� � %�����2.�".� � �*"��8���4���� �1�2������+��==����P��===G�==H=���""���

���� ��"����������9+�.���+����� �"����� �� ������ ��"���*������� "��

�����������������"���������9+�.�8 ��������������"���+���� ��"���%%��.6�."�

K+���R��GP��==H��HSL� 9��. � K+���<��S>P��==HS�==��L5� *�� )�"�����+� K+�����

�SP��==R��==R=L� 2�����"� ���� �+� 3���� �� 4�"���6� � 14� :�-����".6.��

����� ��"������9.+��� ��-�8����� ���)����7�����43"1��� ��+�����

��������� ��)."���9+�.��,;���/"��8���������� �"������5������ +�����"���

��"�"� 4���� 13������� �-��� 2�� 1���"�� �� 4.".��.��.��� ,.�.�� 2��

�"�.�8��� :��+�8� �"2� 13� ��"����� ��������� ,� ��� (�� 5� 7���

9.+��� �@�+�!�+����/��4���"�6�� �4��+�����13� �����������13�����"���

���.2�. � �" �6�� 145� ,;���/� �"2"��� �� )�"2.�".� ����� �� 2������ � ����� +"���

����� �� "�2� � "������ N"�"� "1"� ���.�".".6.� �4."� �������� )."��5� ,. .�1�

(� 8�� ���.�"."������ �� "� ���"������ ��� 6�� �� ������ ,.�.�� � �����

32"���� ��� "��� �6��� 1�2���"�� ��� ,.� �"��& *�� +"��� "�� ,;���/"��� ���� ��

��������*��2����*�� 3������4����� *������=H�4�"������� ����"�.��.����

)����0� �6������ ,;���/"��� 4.� ������"��"�� 2� �� � ��� ��� ��4����"���

�"�"��� �"�� 1�2������ 4�"���"� ���� A �""�"�� 9.+��� � �-�8��� 3"�������

��������������������������������������������������=H�:4��8"�J��5��1���5����HG5�7���$�� "" ��� .""+�7��� �5��1���5���=SS�=S���

Page 140: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� <<

� �� �����.������!�1�8��$. 4��43"1������-��6����� ���""����" ���"� ��" ��

���6�4 ���"�"������� ����"��1�2� "������� ���� ��4���5�E"��5�7����5�%���

14� 43"1�"�� �� ,;���/�� +�����"����� 4����� 4�� +� "�"��� � � �� �"��� )."���

9+�.�8.�� 3"���� ��� ����� �� ����*.�� *��9+�.�8.�� �6".� ���� � ���� 4��

2������ 4�" ��,.� 2������ ���.� � +��� ��� �" .6.� � ���� ,;���/"���& *�� *��

E������8�1�������

)."��� 9.+��� � �-�8��� 3"������� � �� �� 7����8 � ��"�� �"���

+�����������*�������������4�����4���"��� ����)����+������."��"�6����"��

����� *�� ,�����.�� "�� � 9.+��� � �-�� ��� �"��� �� )���� � �����

�����"����� .�1.�� 4."�.��.��=S�� )."��� )���� ��� "����� ��"� )�"2.�".� �+��� �

��.����� 4���������� ,;���/"��� � 4.� 3��� �� � ������ �+�� �*1"��� �� ���"��

1�2"����"�� ���)���������6���"����� �� �6���+���*1���������,;���/"���2��4��

1�2"������������"�.��.���,;���/"���&X+����*���. �� ��� .�.�"������"��������

2��4.� .�.� �����"����"� ����)."���)���� �. .����� �"�"������.� ��+���

�"��1�2�����,;���/"������ ���" �����2����������"��"���������

,;���/"��� "�� )."��� )���� +� 7����� ��"6� � ���� ��� �"�"�� ���

4.".��.��.��� *�� )���� 4.�.�� 2�� � ,;���/"���� ���"����� �" .6.� 43"1�"�� ��� 4��

�"��&.+���8��� .�13� �����*���7���)44+�"��� �"�����2��� ��� .�.� ��

4�����������+� ������ �������,. .�1�(� � � �� �� 1�2������ ����� �-��������

)���� ,�����.�� 3���� ��7����� *"�� ���� � ==�H8��� �4��� "��+��� �-��6��

����� ��������,;���/"���������+24���" ��� �4.".���������������)."���)�����

��������������������������������������������������=S�����,� �+��5��� 7 E�� ����5�&���5���S5����=���

Page 141: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =��

+��=�P��==�>8 �� �"�.�8� �� �� ,;���/"���� 6��� 4�� �4�� � ���� *�� ��"����

=�����8 ��� � "� �� 3" ��������� � �=��� � )."��� )���8��� *� �� �"�9.+����� J4X�

@����+�� �4��J"�� "��� �.����"�,;���/"����������+��� "����5�*����"� ��"���

��� �� 3" ���"��"���� �������5� �""����� �6�"��-� ��"����� ���� "��������

�����5������,;���/"����4.".� .6.��.����������"���@�4.�8�46"��,��+�8� �

4������ .���*����������N��3�� ��,;���/"�������� � "��4���3��*� �5�" ��"��� ��

�"�7���4��)���� "��4����� ��I� ��,;���/"�����"� ���+��������4���� .���*��

� -� ����"����"��� ,;���/"��� 3" ����"���� ����������=R�� )�"2.�"."�� ,��+��

���"��� � 4.".��� 4.� �3� �� 4.".��� � ,;���/"���� ������� 3" �����"��5� 4.�.��

� ����� " ��"��� �2�-� ���� ��� ��� �/� �6��� ��-� � 3"�������� ���� �.����8��

13� ��"��� ����"��� �� ���� ���" �� � +"���� 2�6.�.�3" ���-� 5� 1����� ��-"��-� 1���

3����"�� ���

�)���� V��� ,. .�1� (� � 3������ � �� ,;���/"��8�� �" ��� �

4.".���������,.�.���� ��"�������"�� �"���"����.����" ��2��"�4"�U� ���

.�.� � �"�� 7��� )44+� )���8� � 4��2� �� � � �"2� 13� ����� ���� �� 4.�

�"2"����4."����������@���"���""� �������."����6�����"���7���

)44+���*��� ������4�*.��.��.���&�� ���)."��8������� ��*.��"���2��

)."���������"��� ��K+*��L��4��1�.4�4�������*�"�� ��4.".��.��.���)."��V���

+ ���"��� ���4����-��"�4�"����4��4�2��13� ����5�4�26��1�������� �"��5�

��� ���.�.��"��4�� �"��"�� +���4�� 4���� "���� ���4� �� � ����� ��+��� 4 �� ���"����

��������������������������������������������������=�� :4��8"�J��5� �1���5� �N�RS>U��4 �"�����A � ��5� B�"�.��&"��D5�������������5)�� �G=5�

����5�=<GR5����GG���=R� :4��8"�J��5� �1���5� ��S<�U� � ,���� � ��Z��5� ! $� $���5� ���R5� � ,���� � ��Z��5� ��#�

��� ����5���� ��5�=<G�5���R���

Page 142: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =�=

�"���������������)."���)���8�� ����� ����13� ��������J"4���*���������

�.�� �5� ���4��� *�� ������ �������"� �"�� 4.� 1��2� � 4���� "���"��� ���4"� ��

4���"��+�2��8����"���������=>�7 ���2�)."���1������+����"���.�. .6.���4��

��� ���4�26�����6������������ �4�����������.��.���)."����4+��"��-���4�26��

13������ � � �� ��"�������4�"����*�� � ���� ��� ��-+�"���� 6� ��� ��� �� 1 "����

���������2���4�� ��13��*"�� �������N���� ��7���)44+�)."��8�4���"2�

13� ����� *�� ��2��� 4�� ���� � ��� �� #BE�� �� '��� �)&�� �����E���� ��$���������

���� ��� �"���$� "� �� "� &7 E&� � "���� ����$ �� �:E���� � � 2� �&��&���=G� �������

��"���4����� �7����)44+��4.��"� � ���*��� ��������.""������."�����

13 ���� ����.��.��.��� � E�"���� �"�"�� � � ����� )."��� )���� �����.�� *�� � 4����

������ *�� 4 �� �"��"�� �-�"�������� $*���"���� 13��5� )���� � �+������ 3�����

��2���� �� ;/8 �� +�2��� 13������ �����.�� *�� ,;���/"��� "�� ,���� �-��� ��".��

1������=<�� ��� 9�"�� C�*���� B��+�� C+�� E.�D � � �"�.�� � &"���

����-+���� �� � 4���� "�� "1"� )���8� �� 4��2� ���� ������ 4." .6.� ��

4+�������� ��� ,.� �����"� � )���8��� ��"��� � +� 2��� � 4���� *�� ���".6���

26�� �6�� ��*����"������� � �4��"�� *�� �6�� ��4+�������� ��7���)44+�

)."���)���� ��" ���"����� .� .� .����*�� �4.� �������" .��������� � �� ����

�-����"������"��� +�4���"�����"�����-"���������"�����1."���"�.��.������

��������������������������������������������������=>��J4. ��������5��1���5����R���=G����9�"�� �C.*���5� �1��N#� ���SR5� �J4. �������5� �1���5� ���R5�A����$� ���6�."8.��

B7��� )44+8��� C������ �� ;/"��D� "�� � ����� �� �"2��� � ��"��� �"��� 4�� � ���

�" .6.� ��4+�� "����� ������=<C"��7.���5�B:��8"��#�4N�QN�6����)�������4�1�1�"2 �& ������� ��*;*R%*;RH#�J�'���� ���

5�@�Z������5�&�4��+*�5�&3"�5�=<G>5�I�".���%%%5�������������J4. ��������5��1���5�����G��

Page 143: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =��

,.� �"� �� ����� � )."��� )���� 3���� �� � ,;���/"���� �"��� + ��

��"�"��������� 7��� )."��� )���� ,;���/"���� �� � �"�� &.���� � 43"1��� ��

,;���/"���� ��"�"����� � +���� �� H� 4�� ��� � ������� E� �.+8.�� ���6� ���

1�2��"������"����4�8 ���"��*��"������"��������4�"�"�������=��)."���)����

4���� 2�� � ,;���/"���� 4 �� � ��"�"��"�� �6"�������� ,.�.�� ��� 3���"� ��4�-� ��5��

��� ���� ��4�� �.�����.�4�� 1����� ���������� �������)���� � 13�������

13������� �����-�"4"������.�����3�"����� ����,;���/"���"��4�����-��������,.�

,����� )�"2.�".� :�-����".6.8�.�� @ �/� :��;"/���� ������� ������� 2���� ��

3���" ������"�� �)�"2.�".� �*"���,;���/"�� ������ ���2"���������� *���

������"��5�����"�+��"�������� ����"��5���""����1�*��"6����+ ��������"��5�

�"�"�� ��� � ��+�"���� �-� ���"������"��5� ���� �"�"��� �-���� *�� �"+� �����

"��"����� ���������,.�.�� ����"�6�� � )���� � � ��"�� )�"2.�".� ��-��"��� �

��.��� �� *���������� ,;���/"��� R�>� ��"� 4.� �"��"�� ����� �������� ?�����

4" 6� �� 13��� 4.� �"�� �� ����� 7����� *�� &.+���8 � ,;���/"�� � ����

�4."� � ��� �"� �6�� 145� �4."� � ��"�� ��� �� 3���"��� �"�.��.��� ,;���/"��� 4.�

�"�� �������)����"����"��� �4������ �"�����" .6.�� ;/������"� �

+24�� 4"1� 4.".���� ���� ,;���/"��� "�� )���� "�� �6�. �� � 4�� ��� �"���� � "��

� � 1�"���������"�� � )���� � 4.� �"��� "�� � ,;���/"��� �" .�"��� ��� ��

.� .��� ������� +� ��� "�� 4�� ��"� ��-� � "������ ,.�� .�1.�� �"���

,;���/"��8"���4.���"����-�"���������������+�������".����"�.����,;���/"���)�"2.�".�

�*"��� �"���� *�� )���� ����� " ��"����� �.���"����� ��� ����������,;���/"����

���������������������������������������������������=����9�"��C�*���5���1��5����SR��S>�����9�+����?���5�6�����'�7�������2 � �"���E���������(?�2�!��������5���(�:���U�

������� 5�����5�=<GR5���RH�RS��

Page 144: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =�H

)."���)����"��4�����"������-���������� �1�����)�"2.�".� �*"��� �"����

1�����)�������"���"�������4�� ���"���" ����1��2��"����"�������

�4�!"!#��!$$!%�N8#�;'D0D�H��&B&'&M&�,(��!+&%&�9'D�

E ""6� 3�� -"� � �.��� 7��� )44+� ��� � *��� .6�.�� ��. � "��� ��"�

�"�.�8���������*���*���"����13�����"� ���+2�2������������H�7���� ��� ��

4"��2���� ��2�����5�4����� �����"��� ������ �/����.�"����*���������,;���/�

" ��"6� 2�� � + ���� *������� ���� *�� ���"����� 4.�� 13��� � ��"�������C.��

1���� �H� 9���� ==�S8 � �"�.�� �"��� �� +��"���� 3"�����S� *�� � �"�.���

����"���� �-�"�� �4��� 13��"����������� $. 4�� 43"1��� ��� �4�� ,;���/"���

����� �� ����� � "� �� ����� +� ����"��� 9�6�""�� ����� �� ����"��������

,;���/"��8�� B)��� �KJ��� � LD� �"��� � "� �� �6��7���)44+� � � +��� � ��

�����"6�+����3�������"6��"����� ����3���"����"����-����������*�.��

� ����������������

?���"� ��"�"��� ���� � 7��� )44+8��� � �4��2�� ��"6� ��

3���" ��,�� ������� *�� � �� �"��� � 2���"� ����"��� *�������� ����� �"����

���"����"�4.�"��� � 2�6.�".6.� ���������� �7���)44+����� �� � �� 4��

����"�2�"�6��+-������&�� ������"���������� �2�����4��������"����-"���5�

���������������������������������������������������H7���$�� "" ��� .""+�7��� �5��1��5�����=HH����S� , �� ����"� � 7��� � )44+8��� 3"��� ��+� ����� ��� � � � + ��� ��5� + ���

���"����"���1�2����� ���������+��"*. .�.�� ����1�" 6� �����+��H�9����==�S�

C.�� ����,���� ���Z��5������ �&���5���� ��5�=<G�5���R=����� ��+�� ������� 5�� � '�"���!���"��� "�� ��� �������5� �� ����� ��� �9.�"��C���.���5�

J �4.�1�O�.*������ �����5� =<<<5� J �4.�15� ��� =�S5� ,���� � ��Z��5� �� ;/����� :��;"/��5�

@�������� .��,� ��+5��4�����5�=HSG5���R>��

Page 145: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =�S

����"������6"������""���� ������.��.��.���N����� �� ��������4�� ����*��

+�""��4����"6���+-�����

7��� )44+� ���� � �.�.""��� �"�� 4�� ��I�� 4.� ���� �.�""��� "�� ��"�.��

�"��� ����� ���� �4�� � ���+ ��"���5� *�������� �� ���" �� ��� ������ �*��4.�

� �� �� +�� �-�� +2� ������� ������5 *��� .6�.�� +��������� ���"���������

,.�� 3����� �"����"�.�� �"��� �.���" �6�� 3��� �� � �� �� �� "�� 4�"���� ��������

E� �.+8� 13� ���� ���� � ���� 9. ����V�� *�� � �� ����� �"�"��� 2�� 4.�

� ��"���-��6��������������-�"���5��"��������3 �� �������.-���R� ��������

$��4��*����*8��3����*��������7������ �+"��� ���"���4��+������4.".���

4�� �6"��� ������ + ��� �����"�� �6���� "��� � 3" �����������>�� ,.� �"�� 7���

)44+8��� ���3�� ������� � � �������� ���� 7��� � )44+8��� ���.5� 2"����� *��

����;�� � 4�� +��� ��� �6�5� �"�.�8.� -��������� ����� � 3"������ � �� �"� ���

�6��+2���� 65�2��2�� 65�������� ��2��� 6�*��+������6".� ��4���

��-� 2�6� 2�� 3" �� �6�� �*���� � "����� ���G�� ,.� �"� � �"�� � 7���

)44+8�����������"��� ���"��46"���" �6����13��������� ����������� �� ��

4�� ����� +�+�� 2"����� 4�� � ������ � 2���� ���� �"���5� ����"�� � 2� ���

2�"�����3��������������7���)44+����"���"���1�2"��4���-����+-�������

�� � � 4����"� *�� 4�����"� 5� 1������5� ������5� �������� *�� 6��� "��

���������������������������������������������������R��" ���"�9�"��C.*���5��1��5����S�����>J4. �������5��1���5���H�����G� ,���� � ��Z��5� �1��#� ��T�T%U� 9��+""� E�)� 7� 1���5� ��� ����� "�� ��� ��&��5�

E�*��+�1�5� =<��5� ���5�9�E�)� 7� 1���5� B�+�� :��;"/� )���D5� ��� � � ����� !���"��� ���

�� �5�C���5�=<RG5�@�Z������5���SHH�5�7� .""+�9����*��& *�5��1��5�����S�=��

Page 146: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =��

""��� �2���� ����4"1����+-��"������.�� *������+����� �������*����� �

*���2�����"����3�"�� ����������6�� �����"���������

7��� )44+� � +24�� ��� � ��"��� ��� � 4.".���������� � ) ����

���������"����" .6.�.���*�������� �����4�" .����������+��������� �""��

*�� *��������" .6.�.���*.��.��.���7���)44+� ����8"�� ����������

�*��8�"�QC� �8�����.�.�.�.��"�.��*�����1��13�����������

7��� )44+� 4"��� �� 3���� *�������� &�� �� � �4��"� .6���������

"�.�� �"��� �� � 4�� 2��� 4"�� ���� � � ��+� �� � �6"�������� �"�.��

�"��� ��4��2���4"��� ���2"���"���-���������������������4.�� ��1����

4����"�����-"��-�� *"���.6�.���3"����4"��1 ������"���������� ��4.".�����

���� � ��.�� "���� 13���5� .��.�.�� 1���5� ����� � ���.��"��� *�� � 36���"��� "��

���"���4"����4���-����+-��"����"�2��"�4"� ��: �""���*���.� .6.� � ����

3 �""�"���"�.��&"���2� ��� � ���4� ���+��+�1�4��������4.������5��6".�

��"��1����"��� "���"���������

Page 147: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =�R

�4����������� ?��;� ���

�4��������<���������;� ����11CG�K�11FQ��

�"�.�� " ��� 7��� )44+8��� 3"������� � �� �� ��.�� ������ �����

�"��� �� 4.".��� ,. .�1� (� � 1�2������ � ,.� ����2� 2� �� ����� ,;���/"����

�3����� �� . .�� �"��"�� 2�� �6��"�"��� 4�"�������� ,. .�1� (� 8� 7���

)44+� 3"���� ��� 3���� +"��� � ���� � ����5� J4.� �"� �� ���8�� �� � -��-1� �

���� 4���� 1�������� �� ,. .�1� (� � 7��� )44+8��� ������ 1�2���5� ��.��

�.�""�����*����1�"����"����=S���"�4��.������ ����������N� �7���)44+�14�

$. 4�8��� ����"� 4�� ���� ��5� �4���� �6" ��� 7��� )44+8��� �����"���� *��

1 ��""6�� ���.�.��.��� ���� �3����"6�� 2��� ���� 1�2�������<�� 7���

)44+8��� � 3"���� ��� � ������ ����� ��""��� 4�� � ����2��� ��.���"�.�8�� �� +"��"���

����� ��43"1���"�4�������� �*���������*���������"����������� �$. 4��

&.+���� � 1�2"�� �"������ ,;���/"��� ��� ������ 2�� 9���.� 5� 9��.�5�

)8 ��.+�*�� 6���43"1�"�� �������1�*��"��"�"������� "������$�� � �8��13����

T%%��*��TI%���� ��""� �,;���/"�����%���*��:��8���4��2���43"1���������""��"����

"���"��*�� *"����).���8���� �����"�������H���

,.� 3��� ���,;���/��.���"���� ��"������������)�"2.�"."�� � �4.����-��

�"��� � +����P��==�RV � ,;���/"��8�� ����� 1���� �-��"�� 4�� ����� +������

4�"��"�������� ����� ,;���/"��8�� ����� �" ���� � ��"������ ���� ��� 4 �� )."���

)�����"�������5���.�� ���*� ��&��/�4.�.��������������&�������"��,;���/"���

���������������������������������������������������<�,���� ����Z��5������� ��&��5���� ��5�=<G�5����R>����H�� @ � J4��� '�"� 5� '��������� ���("��"��#� @�? ��� Y����� ��� � ��� ��� �"��������� "��

��������� ����"�� ���=��� #� %�,���.�����.4"�+���5��+�� :���.������ :��;"/�)�. ��5���� ��5��

����5����H>��

Page 148: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =�>

"�� � �*�� �-�5� 4.".�.�"��� ��� �� ��"��� 3" ����5��""����� � �""��� ��� "�� *��

"�"��������+"����1�����������*�� ��N�"����4������43"1�"���5�����"��"����

+������3" ����������"��������4�"�"���13� �� ��H=���+������+���=P��==�>8 ��

)���8������4��,;���/��3" �� �6��+4���,6 �8�1�"���������"�����"�� ��

4�� ��"� 1�2�� ��� ,;���/"��� )�"2.�".� *� �� &��/8�� 3" �����"�� ��H��� &��/8���

3" ���"��� �� ��� +��� ��� �� 14� ��� "��� "�� ��� �"�� ������� � �"����� *��

��"�� ����� 3�"��"��� "��� ���� )���� � 3���� �� ��.�� ������ +� 2��� � *� ��

&;��� ,;���/"���� ����� � ��� �"�� *�������� &��/� � ,;���/"��8�� ���� ��

��"���"��� �� � 3" ���"��"���5� �""������ �6�� *�� "�"����� ����

� "��"������������HH��*��,;���/"����������� 4�"���"��������:"���� 4���"�����"���

� ��"�*������"�4�� ��������������.-� � ��"��� ."����*����������:��������

,;���/"���� ���� �� 13��"��"����� 13��"���"��� � +����� 3" ���"��"���� ��������� ,.�

�� 4�"��5� ,;���/"���� +2� +��.�� 1������ *�� *� �� &��/8�� 3" �����"�� ���

&��/8��3"����� ����5�)����,;���/"����������+�������1�2�������"��6���4���

�4��� ����*����"����=��4� ���� "�,;���/� ���3" ���"����������

)���� %����)�"2.�".� �*"����"�"���"��"1"�������)���8�46"��4��1�.-�

����J��.�V.�����.���� ��+�������1�2�����7����� �,;���/"�����"� ��4.".���

E� �.+��"�����.����������O .������� �*��� ����.�������.�.� � �,;���/"���

2��� ��� .�.� � �"�������� � &"�� ��� �"�� 1�2�"���� � �������� J��� J��.��

��������������������������������������������������H=�:4��8"�J��5�1���T�5�SS���5�:4�+��&����6".5��1��5����=S����H�� :4�+��&����6".5�'��� ��(���$ ���������6����� '�7����� ��2 � �"���E�5� :���4."5�

=<�H5����=����HH�:4�+��&����6".5��1��5����=S�9�+�����"���&3����5�6������'�7�������2 � �"���E��

� ����#�����1����2 � �"������:���5�C���5�����5�=<GS5����=����

Page 149: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =�G

�.������ ����� �������� $*���"���� 13��� �� J��� J��.�� � ,;���/"�� ��� " �6�� � 2����

�6��"� "���� � ����*+��� *�� -�"�� ����"�6�� � � � �.��� �� * 1�2����N������

,;���/"��� �)."���)���� 3���� ��)�"2.�".� ��-��"������4��������"��� �&. ���

*��,���:��8 ��&. ���).���8���� �����"����4�����"� ����,3�"����,;���/"���

�"���� "�"����� 1���� 43"1�"���� ������ 3 �""�"�� ).���8 �� � 24.��� 1���"������

*�� 4����� 4�� 1�2� +"�� "���"� ���� 7��� � 4.� 3��� �� ��� � -�"����� �

4�������"�5�).���8 ��,������+�� ����"��1�2���"�� ����

�,� ��1� (� � � 3���� �5� )."��� )���� ���� ��" ��� +2� �" ��� �6��

,;���/"���� ��� ��� �" ��������� "���5� 4.�.��� �����&.+���8 ���.��� � "��

@�4.��43"1��� ���,��+��*����� �,;���/"����������1�2"��4���� .�13� ������U�

���� 7����� 43"1��� ��� ��"� 2���� )���8��� *� �� ���.���� �� �� .�

4����� "��"� 1��� 3����������+� �����!�1�8�� �6��� �"����"� ���.���� ��

�� .� $. 4�� 43"1����� ���� 4�� �" ���� � ��"����� ����� 4.� �� .� � 4����

� ������ � *�� ,;���/"��� �� 4�� �*.��� 1��2��"���������� � ����� 3��� ��

���.� �6�� ���.���� �� 4��� 4�� �� .� ���� � $. 4�8� 13� ��"��5� ����

���.��� ,;���/"��� ����� �� � ���� "���������� )���8��� ����� � ����� ���4����

4����"���5� 4.� �" ���"� �� 2��� � "� ���"��������,;���/"����"��8 ��9��.��

14� ���� �"�"��� � �"�� 1�2���5� +�R�HP���=��R8 �9���.� � 14� � ���� �"�"�� ��

���������"�� ������

,. .�1�(� 8�� ���� ��""��� � ,;���/"��� ��� � 46���� � ����"�"����� �����

42� ���.��.��.���,.� � ����"�� 6����� ��-��"��� ���� "��� :��8 ��$. 4��*��

&.+���8 ��1����4��43"1���5�).���8 ��C�4�"�,�+�8����1����������"����� ��

Page 150: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =�<

. ��������� ,. .�1� (� � . .�� �"����� � +�� �H�� P� ��==HG� 3"���� � ����� ����

4."�.��.���C�*���� .�.�.� � �.� ���" ��4�"������#� B6�?���S����� ��&$�&���?�����

��������"� ��1� ����� ��&�� ��#1����"2�E��� ��&�� �?����E���� ��������1������

�$��� � ����� � �����E�� � DH� �� ?������ GRDI� ;� M� �� **R<� � ������ � � ���

"�������HSN�

,.� 3��� �� � 1 ����� � ���"�� *�� 1�2� ��-"��� �,;���/"��� � 1���� � "�"� ��

+������� � ������������� ,. .�1� (� � 3"�� ��� �2� 1��� 3���� � ������ � �6".��

9.+��� � V� 13���������� � I������ � ����"��� � �"��� � � �"��� � 23 �"�������� ,.�

.�.���:��"� ����� ���*���� �� ���� ���1�"��� ��"�� �6��"�"��� �2������

13��������� ��� �H�)��.2� �"��� ,. .�1� (� � 3" ������ ����� � �6".� 9.+��� �

,. .�1�O� ��"�.���3�������1�2������

C4������ ���$���<���������;� ����11FQ�4�11JC��

9.+��� � 3���� �� K==HG�==R�L� � ,;���/"��� 4�� 2��� ���� �"�� �"��

1�2���"��� � � ��� ����"��� ���"���� *�� E"�8 � �"�"���� ��-��"�����

1���"����"�� ��� ,.� ���� �"�"���� ��� 3���""��� ) ���.+5� 9�4����.+� *��

��. �.+� �HR�,.� 3��� �� )���� 1�.-"�� ,;���/� 1�.-"�� ����� � ����� ��-�"�����

13���������4�"�"��� �� �"���,;���/"��� �����4�� 42� �� � �.���� *��3" �����

�"�"���� ��� ��� +� � *����"�� ��� ����� ,;���/"��� 4�� ����� ��"����� ��� �

2���"���2���.""��"���5�3 �"�"���)."���)���8������� ����� ��2"��� ���� ��

4����."��"��*��*� �"���� ���"����"�.�"� ����9���"�7� ���+����� �V)���8�

��������������������������������������������������HS�C.*���5��1���5������=5�,���� ���Z��5��1��������<���H��,���� ���Z��5�1���5�����G���HR���+ ������5����������NNNO��=�=��

Page 151: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ==�

3" ������� 2�� 7�� �8 ��� 7����8� �� � ,;���/� 13� ������� �H>�,.� .�.��

,;���/"���� 1 ����� �/� �2� � �6"� �� � ���/� �2� 1�����"���� *�� 4.�.� �*��

�������� 2�� �� � ����� ��� � � *"��� ���� �� *"��� � ��-� � � -� �.���"��

� ��"� �"���� � 13��������� ��� ,.�.�� 4�� �� ��� �� ,;���/"���� +�1� ���." �

�".����"�.����,�����)�"2.�".�:�-����".6.�.���� ���" �����*�� �*"��� � ����

����-���� � � ��"����1��������� �"����*����"�� ����

,.� 3��� ���,;���/"����+""�*���1���"�-��-"��"���"��.6�����"� ����7���

)44+� 3���� ��1�"�����"�"��1 �����4������������A �""�"��$. 4��*��& *���

���� � � 2���� 2����"�� � ���� 2� �� � ,;���/"��� ��� "���� 2��� ��

�*.��.�"� ���,.� 3��� �� �"���"���� �� ���� 43"1���� �� �����

4�"���"� ����,�����"��*��-��-1� ���������"���E�������� 6�������4.1�����

��1����8 ����HG�

,;���/"��� � )�"2.�".� *� �"��� ��� 4 �"����� � ��� � ���"���� � 2����"�� ���

,;���/������"�6���-����*���"�����"�� ��4.".��.�"� ����A �""�"���*� �����1 �

,;���/"���"���4�2����� ��4�"6�2���1����������1 �/�4��2�,;���/�"���"����

� ��7���*�V��3" �����������7���*���� � 3���� ��3��������5���1�� .�."��*��

�."��"������ �����"��"���.�."��4�� ��7���*8����)."���)����"��13�������

�� 3��� �� ���� *� �� �"�� ���1 8�� �+��� � ����� *�� 4.�.�� � ����� ���1 �/�

4��2� ,;���/� "�� �"���� � 7���*� � 7����8� 3� ������ ����� ��.�� 3" ���"����

����������7���*�,;���/"�������� �����1 8������6�� �����3" ���"���������

��������������������������������������������������H>�:4�+��&����6".5��1���5����=<���HG�,���� ���Z��5�1���5����<��

Page 152: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ===

����9.�."8 �4.".������.�1.������.�/�K����.��.�.8"�,.��.�/L�,;���/"����

����� ��� 6�*����� �"�����6� 2��*� �����1 �/� ����� ��3" �������"��������

���1 �/� � ���.�1.�� ���.�8�� "�� ������ 2�� 4�� 2��� +"���� 4�*.��.��.�� ����

4.�.� 4�������� ���� ,;���/"��� "�� �4�"6� �-�������� � ,;���/"��� � ��.� 9.�."�

��� �� � 3" ���������� ���� )���8��� *� �5� J4.8"�� �"� ���1 �/8��� %����

*� �"���������������� .�����1 ��4.��"��2�� ���1 "�4�����" ���,;���/"��"��

13������� *�� ��.� 3" ������ 2�� 4��2� ,;���/� 7����� 1�"��� *�� J4.8"�� �"8��

3" �������������1 �� �*"���4����"��� ���������4 ����."����� ��"��2�����

2�65� 4 ��� �� ,;���/"��� *�� 6��� �� ����"����� �.""���� 1 "��� 3" �����������

J��� !�1�� �"�.�� �"���� �.����6�� � 3��� �� �"��� ��� �"�� 1�2����6� ��5�

)."���9.+��� �*�������������N�.��3"���� �����������1� �� �*"����"��� ��

���� �.�.��� J��� !�1�8� 1��� 26����� 2�� 4 �� �����"�� 4�*.��.�5� ���.� �

J���!�1�8� �."����� �� ���4+�"� 13������� �*����.�3" ��������������1 �/��

1��2��"���� 6� 4.� -"�� ,;���/"���� 2��� ���� �����5� 4.� �� ��"�� �� ,;���/"���

���1 �/�� � ��� � �"���� "���"� ���� ���������1 /8��� 4.� �"����� . .�� �����

�*��� ������*��4���*�����13���%���)�"2.�".���."�����.6�."8.������� �����

3" ���"�������� )."��� �.6�."� �� ���9��. 8��� �2��� 2�� 3���� :��+�8� +�

����� � 7. ���8� 1�2������ )."��� �.6�."� �2����� �� ����� ����� 2������

� ����� �*� ��� #� B���������]� ����� ���� ��� ���� ��&�� ����������$�"���E����

���� �� ���� � ��&D� �H< ������� ,.�.�� � ����� *� �� �."��� #� !�7� ���$�

��N�������� � �&�&� � ��� ������ �� ����� ��$� �� �&�&� � :������� �7���

! $�$�����)��� ��� 1� ��� � ?&�� ����N6�� $������� ����� ��$� �� �&�&��

��������������������������������������������������H<�J"�,.� �5��1���5����=�<��

Page 153: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ==�

� ����������� �� $�&$���1��������� E&��&$��:���"�������$���N�6������?����

���� �� ���������$#� "?��� ������ "���E���� �:���"���� ���$�S�� *�� ���1 �/���

3" ���"����� ����������� ���� ���1 �/� ���"��� *��� -� ��-�.��.��� J���

!�1�8���3"��� ���"��� "�����5�+������� ������"�������� �4.".���4�2�"�

���1 8��� ������� �����5� ���� �/� -�2� -�2� ����5� ������� *�� ���� �/��

-�2"�������+����+�� �"�������"��*��+���. *.�4����+� �����+���".��.��.��S=�,.�

�"�"� ���1 �/8��� ,;���/"���� ��� � �� ������ *�� 6�� *�� ��� �6�� 4�� �����

�"�"����"����" �6����13������� ���, ������"� ����1 �/��)."���9.+��� �

�-�8���3"���� �� ��-��6���" .6.��*�����".���� ����

)�����3"�"���������� -���"��������"�������"�����������������"� ��

����"���� � � ��"���� 4�� +������ 13������ ��"��� 3" ������� 4.�.�� 2�� � 4 ��

��"�� � ,;���/"���� 4�*.��.��.��� , �� � ����"� �� �*���"�� �� � )���� *��

,;���/"��� ���� � 1 "� 4�� �"��� �" .6.�� ;/�� �"""��� 4.".���� ���� 9���"�

)���8���13��"�*�� 6�*����� ������"���������X�� ���" �6�� �"� ��4��

�� 4����� �.����4� ���� :+���� �� C�*+������8 �� ,.� �� )���8��

*" ����� �3"��� *�� +�� ��� ��� )���8�� ����� +��=>� P��==�H� !�**"� ��� ��

*���� � -� 4.� �3"�� )���� �+���� � +��� �"�.��.��� ,.� �� )���� 2���

1�*�������� 5�4.���4�-"�� ���)���8������"�����*��" �6�����"��� ���+4�� ���

�"�.��.��� )���� ��.� � ������� � 4�� �������� 2��� �� � 3�"��� +� 3���� ����� ��

���������2�����������N�.�����������. �4��������������*��������)����)."���

��.� 13��*� �������� . .�� �"���� �� *�� . .�� ����� 13��*� 4��� � �"���� ��

��������������������������������������������������S��J"�,.� �5��1���5����=�<���S=�! �. ��J4.8"�Q7����"�,��@;����:4���"��J"��7�����5��1���5���>H��

Page 154: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ==H

����" �6��2���� 4�� �������������2���4."���������)��.� ���.�3" ������2��

,;���/"��V� ����� � � ��"������� �N"�� �3�"�� 1�"�����#�C�*+���� 26��"���� ����

�" .6.�.� C�*+���� +4��� *�� "��� �C�*+��� ��� ���� 3" ���"����� ������� �����

�."����" .6.�.��" �������2� �������"�����"��������)."���4��1����4.�����

1���� ����� � ��&�� � �� �)���� �� �� �"����"���� � ��� �� �� � �&�� �� �"����

�� �&�� ����� � �� ����� �� �?�� �����#� � 6� ��C�*+��� ��� �3�"�� �����#� B4E��

��� �������� ���� ����� ������� �"��� �� ��� �&�� � ������� ������

�������� ��������� ��&������������ �� ����� ���:?���� �� ��&���� �� � �&�

��?&���:������S�C�*+���4��1���1 "�� 6���� �������*� ���2����������� �4��

��"�2�4.".����� �5���.��3��� ��*������� �����.�"����4.".� .6.�+" ���."���

������ �+" ��� � 1� 6� ��� ,;���/8"�� ��� 4�� ����� 4.�.�� � ����� �" �"�� *��

4�2�" �"��7���� � ����� � �"�� �."��� ������ �����" �2�D� �$�� ����� � ��

"�����D � �� ��� 4.� �� �" �6��� � � ���� C�*+��� �."����� ���6� � �����

3" ���"�������SH��9.+��� ��,� ��1�(� � 3���� ��,;���/"����$����+4�J���

�44�8� �" �����"� ���� )."��� )���8��� + ��C�*+��� 8�� �3"�"��� ��� 4�� �"���

J��� �44�� $��� ��+�� � ��"��� ���� � 4.".��� � C�*+��8�� � ,;���/"��� ����� ��

3" ���"������ �����,;���/"�� ��������"���2��3���"�"��$���*��2�*������"��

1�2� ��N������""������"�� ���-"���" .��)."���)���V�*��)."���9��.�8������

�.**��"�� ������ ������2������"��*��4�����������"�����"��*������ ��4�����

����� KC�*+��8�L� �3"�"��� ��� � ��� ���� �"�� � ��"��"�� ���4� �.**��� ����� I��

+������ ,;���/"��� � ����� +������� I��"��� � � 4.�"���� � ��"����� +.���� � -�

1���"���� ���"��� �� 4���� ��:�� 4��� � �" �6�� �� ����� ,;���/"��8 ��� �� � 4� ���

��������������������������������������������������S��J"�,.� �5��1���5�����S����SH�J"�,.� �5��1���5�����S���SR��

Page 155: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ==S

� "� �� ��"����� 7��� 4.�"���� ��"��� �� $��8 �� 4�� ����� � 4�� ���� ��

��� �"���4.��������2���-�� ����. ."���,;���/"��8�����.��.��.����SS�,.��"�"��

� ����� �,;���/"���3" �����*����"������-��"�����" ����$��8 ���)�"2.�".�*"��

�44�� � )."��� )���� V��� ����"�� %��� )�"2.�".� �."���� 9��.�� ����� ��

3" ���"�������� E��2����� �� ,;���/� 4�� *���*��� � 6��� 13��� �44�� ,6 �8��

����� ������ � ==SR� *��� ==S>� V �� )."��� )���� V��� ����"�� �."��� 9��.��

����� �� 3" ���"�������S��� ?���"� � ���""�"���� � �"����"���� 4��"���� )."���

)���� 4 �� ��"�� ,;���/"�� ��� 4.� 14� ���."� � �� ��� "���� *�� ��"�"��

�4�"6��-������� ��"�4"����

)�� ��� �N6. "���� ����� *�� 4.�.�� ���.�.� � ��"�� � ���"-� � ���� � �����

)����N6. "�����"� ���2���"������"����*���+���=P��==�R�V �4.�"� ���.��."�.��

�"����� �6���� � )�"2.�".� �-����".6.8�.� ��-�"����-� 4�� ��"� ����� *����

����� *�� 4.� �.���"�� � �*"��� ��� ��+�� � ���"� � ������� � ,;���/"���� +������ ����

+���=P��=��R� ��"��� � �� ������"�� ��� ��� ,;���/"��5� )."��� � )���� � 3" �������

���� � ���<<� ��"�*�"��"����� ��� ����������)�����"�.���"��� ��9.+��� �

,. .�1� (� V�� +����� ��� �6�� 3���"�� �� *���� �������� ,;���/"���� � )���8���

3"���� ��� ����� � *�"��"����� � �*�� ������� �� ��5� ,����� )�"2.�".� ��*"���

����" ��������������/�4.�"��"��*��4.+��"���������2����� ��5��� ���� ��

����� �� 46"�� ���� ���� �����"� �*"��"��� � ����� �����"� �"�.�"�� *�����

4�"���"� ���� )�"2.�".� �*"����� -�2"������� 1�2� 4"��� ,;���/"��� +� �

���"���"� �����

��������������������������������������������������SS�J"�,.� �5��1���5����=>>���S��,���� ���Z��#�! $�$���NN#��:���4."5=<<�5����<��

Page 156: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ==�

,����� )�"2.�".� � :�-����".6.� 6�"����� �6���� %��� )�"2.�".� ��*"���

��-��"��� � � � ,;���/"��� �"���"���� ��� �����"�� ��� %��� )�"2.�".� �."����

���"��+� 3���� ���)�"2.�".��� .�.�E����"���"����� �"��� �������,;���/"���4.�

.�.�.� ������ 4"-� �& *�� �3��"��� ��� 2��� ��-� 6"���� ��-�"������2��"�� ���

������"�� ��� �,���*�����13��� �4.��"�"�� ���4+�� "�����1���""�"�� �,;���/"����

�3��"��"��� ��� �����.�"��� 2�� �"�� .�.�� �� +"�� ������"�� �D� �SR� ���

1�2����� ��� ,;���/"��� +� �����& *�8�� � �������� *�� �� 43"1��� �.�����"� ����

����� +"�� ��"�� � � ��"�� ����� 2������ � *�� �� ��� 2�� � )."��� ���"��+8��

1���"�� ��� ���"��+� 5� :" �� � *�� 6��� ���"��� +�-� 4�"���� � ,;���/"���� �����

+�������1�2���*��� 3�����2� ��,;���/"����������6��"�"���������"� �����+�

�����& *���*��� ��&+48������ "���*��,;���/"�������� ���C+��1����

� �"��� �"��� "�������� �+� ����� �� �"���� ���� �6�������� � ���"�� �� 1����

����*��������

�%%�7��V��� �3������ 1�2������ "�� ��""��� � 1 ����� 23����� 1�2��� �"��

,;���/"��� � )�"2.�"."�� 4�� 3���� ����� �������"�5� ���� %%�7��8��� &������

"��� �� +����� ����5� � )."��� ���"�8��� �3����� ��� E *�8� �.�����"� ����

)."������"��& *�8��4���� .�13� �����*�� ��.�������" ��������� �S>��,;���/"���

)���8���3"�������� �� ��. .����""���"���"������� �����"�� ���

��������������������������������������������������SR�)�*����59��2"�J�5'�7�������������� ����5�������5�=<<�5�����>G���S>��:���F;+�. ���@�4.�5��'�7��� �#�J4.�7� �9.+��� ��,��:4�+�5��F��"��

)�"2.����L�=HH�5��+��5�������G��

Page 157: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ==R

==R�8 �� +������ ��4� ��� � 9.+��� � ,. .�1� (�� � ��� � 3���� ��

�6".� %%�7��� "�� � 2����� 2��� 1������� %%�7��5� 7��� )44+� *�� ��� �

� �"�����36���"���� � ���"��-� ����.�"������ �1��������)3 "����� �2��"�6��

����� �� ������,;���/� +"���� 2�6.�".6.�.� "��������,4���9.+��� �,. .�1�

(� 8��43�"��4�� � ������6��"� �6�� 2��,;�/�� +"�� � %%�7��8����7���)44+�

����� ��* �� "�������" .6.�.� �������"�� ���,.� .�.��9.+��� 8�����

������ �� �� �� *�� � � � �� B �� � �� �� �E����� #� � �� � "���� � ��������

������#! � ��� � ����"E������N����"������:?��������������"��?:������ �&�� ��

����� �&?��� �� �7�&?�&�D�SG��7����6".�� ����4��2������� � 2���"� �������*��

����".�"�3" ������� ��"�.���"��� �� ���������3" ������*����"���������"�����

����1����2��"����+�X���� -�����������"� ������������* .�S<��

)."���)���8���3"�������� �� ����2���4��"�"������� �-�2"����

4�"��� )�"2.�".� �-����".6.� � 6�"������7�� �� 43"1��� �� ���� 4�� 1�2� �"��

7� ���+"�� ����� � 2���������� )."��� )���8��� 3"������� � �� �� �3����� *��

������� 4��".6.� ����� )�"2.�".� :�-����".6.� �7� ���+"�� 46���� "��"�����

"��� -����"����4��-�"��� "������4�"���"� ����7� ���+"��3����7������

+� ����� 7� ���� *�� �� �".� ���� �� 43"1��� �"�� 1�2���"�� ��� ,;���/"���

����� ����"����� ��1�����4����7� ���+"�"�� "�������������1�"��"�� ���

7� ���+� ���.���� 9������ +�R��P��=���� V��� �. 6� ���� �6�� 2��� ��� �

,;���/�� ��"�������,.� ��+���� ����� 7� ���+"�� ,;���/"���� 4�� ������

& *�""�����*.�.�.".6.�.����"��-5�$. 4�8������42� �����"��������"�.�8�

��������������������������������������������������SG�,���� ���Z��5�1�����5�R����S<�,���� ���Z��5�1���5����R=��

Page 158: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ==>

����� � ��"� ���"�� 1����"�� ��&.+���� ,;���/"��� ��� +��<�P��==<S8 ���

�4���5�)�������"������" ���"���"�����"���"�������

,;���/"��� � 7� ���+"� �� ����� 9�6�""�� "�� ��� �"�"���� 1��������

,����� ��6.� �"��"���� �6�� � ��� 9�6�""�5� 7� ���+� :�-����".6.8�.�

+�R=GP��=��=8 �� ����������� 9�6�""�� C��1 � 7�8��� �3����� �� � ,.+�5�

)�������5� ,�"+5� 7����� 9��*5@�4.�8.� �"�� 1�2���"�� ��� ,;���/"���

7� ���+"�"���� ��� �� �"�����"� *�� C��1 � 7�8��� 3"������� � �� �� ��.��

������1�2����6".�A6� ���+�R�>�RH<P��=��<�S=��3����6�9�6�""��"�������������

�"���"� ����9�6�""����"� ��9.+��� 8�������������"���� �6�.��,;���/"���

"�� 2������"� ���� 9�6�""�� :�"�� �"��"���� �����"��� 2��� �����5� )�������8���

1�2���J������"����������"��)��������*��,.+�8��� �"��1�2���5 +������

��.��������1�2���,�"+�59��*�@�4.�8.��"��1�2�������� �6.�:�"���"��"�����

�1������"�.�5�9� �-����� 5E������� 5J��������14� ���"��� �� �1"� ����"��5�

1���"������"������-��������*�����+��������������

9.+��� 8�� 3"���� ��� +���>�P��==R�8 ��� ����� 3" �� *�� ������ �6".�

7����1�2��7���+����<P���==RS8 ���������"��� �4.".� .��,;���/"��������

���� 4�� ���.�� ���������� 7��� +"��� �"��� �6".� � %%�9.+��� 8� ��2������ ,.�

3��� �� 2��� 3���"� �"�"�� � ���"����� ���� %%�� 9.+��� � � =�=�8 ��

�+�"����� ���.�.� 3"�������� N�.�� ������ ��� � ��.�� �6".� C�""� �� � 7����

1�2������ � 9.+��� � � 4����� � ������� ������� ����� 2������ *�� � )���� �����

����"��� 13���������� � C�";"� �� 4�� 1�2����9��"���� �" .6.�.� "�� ����� *��

�������������������������������������������������������+ ������5���������NNN#���SSR��

Page 159: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ==G

������7���13� ��������C�";"� � ����������� ��6".� ��";� �� �9.+��� ��

1�2������ � �";� �8�� �"�������� "�� ��""��� 4��.�� ���� 4�� ,;���/� "1����

���"��� 4�"���� *�� ����� ���"�� +� ��"�"���������9�6�""�� 7� ���+"����

����������� � 7� ���+"�� ���� .���� 2"�������� ,;���/"��� 1���"���� 2���

1���"�� ��� � ,.� 3��� �� � ��1�� ��+��� �"�� � 1�2������ $��� ��+��� �� �"��

1�2����� 2�� � �"����� 1�2��"�� ��� �"�.�8.�� ���� +��� $���� �� K+�R�H�

R��P��=����=��>L� *�� 44��� � 9�6�""�� �� �� ��� 2�6.� �� � ����� ������

�"���"� ���� $���� �� 44������ .�1.��. � *����"��� �� �� ��� 9�6�"�

�� .�.�.�� �"������ �" ���6���� 4.� �� � ��� "� �6���� �6��� ��� �� - �+�

�".����+��- �+������+. .�.��*����.���-���� ���3"�"�����"2"���13� ��-����

����*���."".6.�.�4" ����6���"���� ��+"�����+��������2�����"����"���

2�*����"���� �� *��������6�� �3�"��5� 4.� �3 "���� +"��� �. 6� 2������ 2�� ����

�"��� �.""��" �6���=� �������� � ��� $���� �� 2���"� +4��"����"��� *�� �"2"���

���"�6��"�9�6�"�+���� ���"��. "�����"� �������� ��.� ��"�����&"� ���

������� ���� � ��.� ���.��"� 13��*"� � ���� �� ���1� ���� �� �"�� ����

���"��� ��� 4�� "�� 4��2� ��� *� ��� E�*�� 6� �"��� 13� ������� ����� � ��

�"��� ������������� � 9�6�""�� $. 4�� *�� &�+���8 �� ,;���/� � �"�"�����

�" �����"� ���� E� �.+� �"��� �" ������ ���.�.� � 9�6�""�� -�������"���������

����� +� ����� 1�"���� �"�"�� ���.�.� � � $���� �/�� ���� � ����5� $. 4�5�

&.+����*��E� �X+�43"1����"�"��� ���"���"�.��.�� ��������"�.��*������5�

E� �.+� V � � ����� �����������9�6�"� �� ."��� 4.� �� �"��� �.���������� �"�.��

���"�� �"�.��.��� ����� *�� E� �.+� ��5� 4�� ����� +� ������� 4����������

$���� �8��� � ���"����� .������ *�� �"���� ������"���� 4�� ����� +� �""��� ��

���������������������������������������������������=�" ���"�9�"��C.*���5��1���5�����RR��

Page 160: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ==<

�.��.�"� ����&"�"����9�6�""�����"���1�2�����������,;���/�����"���4����*���� ���

1�.-"�� +"� �� 9�6�"� ���.��"������ 13 ������ 1���"�� ��� ,;���/� ����"�����

2��� �6�� �"�"�� ���.�.� � 9�6�"� ����"��� 2� �� 4.".��� ���� ,;���/"��� 9��1��

&�8�������� ������3" ���"���5�� +������ ��$���� �8��& *�8 ��4.".���

���� "��� 3" ���"������� �� $���� �� ��� 9��1�� &�8��� ����� 13� ��" 6� 4��

��� � E� �.+� *�� �����8 ��� ,;���/"��� � ������ *�� �"��� ���������

�3�"������������$���� �� V� 1��� 13� �� 6� � ��� � ��.� ��" � ���� � 4�� �����

2��-� 3" �����"�� ��� 7��� )44+8 �� ����� 1���� � 4�� ��� "�� 2� ��

*����� ��� ����� �"�.�� �3����"��� ��� 2� �� ���� �����"�� ��� � � J�� ����

9�6�""����� ��"��" ������ �"��� ��+�R�SP��=��R���"�� �23������ ��,;���/"����

=RR� ��"� ���.� � �.�.".� � ��� ��� )�"2.�"."�5� ��� �� 7� ���+"�"��

�*������"�� �� *�� 9�6�"� �" ���"��� ���.� � � ��"�� � � ��"� ��2�"����5�

-�2"��������� ��1�.-"��+"� ��� 6����� +�-"���������������"� ����

7��� )44+8��� 3���"�6�� �� �.�."�� ,;���/"���� :�"�� ��+� ��� � �����

� ������ " �� ���� O .�� 4�� � ����� :�"�� ��+� �� 2"����"�� 4�� 3����� � 4��

��"�� ��������"� ����7������� ���2"�����1��2��"����������4����� � ��"�"��

��*�.�� � ���2�����/�5 �/�*������"�4��� ��� �4����+ ���"�.�"�5�+���2���

���"��� 5+���2���. .��*��+��� ��2���-�-�"�����+ "��-��-1� � ������4��

-�2��� �"�.�"� ���� ,�4�"����� �"�� 46"�"��"��� 5�.��.�".�"��5� -"�"�� *�� � ��"���

1�"��� �"��� � ��� � ��"���� �*��"���"� ��� ��� "��� ��� 3���� ��� �� ����� ���

4�� ��� 13��"����� 4�� ����"�� �-���� 2� �� *"����� � ��������"�� �������� 4.�

� �� � . .�� � 4�� ����2��� 4������ �"�"��� ���� � 3���"� ��+�"�� ��� +2� 4��� �"��

1�2������"���*����� �"�"��� ��.� .�"����4������� �����"� �����

Page 161: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =��

,����� )�"2.�".� ��-��"��� � �"���"���� ��� ����� *�� 3���"� �"�"��� �"��

1�2������ ����� "������� 2"���� ,;���/"���� 4�2��� )�"2.�".� �."���� "�� �6���

��"� � ���/� *�� ����� ��� �"�"��� �"�.��.��� 9�"��+� 3���� �� ��� �/�

4� � 4�� ���" �� 4�""� � ��� 4.� �".�.5� +������ )."��� ,�����.�� � *�� � )."���

9.+��� � �-�� 3���� �� ��� � ����"�� ������"��"�� ���.�.� � 1�2"��������

)."��� )���� %%�� :�-����".�� � 3���� �� ����"�� �+�� ��� �"�"��� *�� � ���

�����"��� �� �� ��� +� � 1�2"����� *�� ���"��,;���/"��� � +24�� �,�����)�"2.�".�

�."���������"������ ���" ��������������

�4� ����� � ��� �������� ���������H� �=� ���� �� ����� �� � � �

� �����������������������

:����3" ����5��.�4�������� � �/��2"� ��3" �������+24�� � ��

���� ����.�������� 1�"���� ����2��� � � ���� ��-".".�"��� 2� �� ��3" ����5� ����

��"5� �/���"������2�����������,;���/"��8���2�6.�".�"�� ����������.��"����4��

�3���� ����.�����3 �""6�� ��� ��3" �����3 �""�"���� �����"�������������

,;���/""���2��� ���3" �������� ���� � �"���*�����/��4�� *������ �6"�����

�� ��.��"�4����� �6���*� ����

� �� 3" ����� � *�� �.���� ����6� �� ,;���/"���� � 4�� 2��� ��"��"��� *� ����

7��� 4 ��� *�� * ��� � �"��� � ������ �"���� ����� � � ��"��"��� ��*�.��.������

��+��� 4"���� "�� � �.���� ��"����� 7��� )44+� *�� +"��"��� �"�.��.��� ?�����

2���"� �*"��� �"����5 �� �"����5�*""������.��"���*���3" ��������*���"��

�*"��� � ���� ����-� ��� � ������� *�� � ��"���� 1������ .6�.�� �����"���

�����������������������������������������������������,���� ���Z��5�! $�$�����5�==S��

Page 162: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =�=

�"���"�� ��� ,;���/� �� ;/"����� � ��"��� ���� �� � ���/� *�� �/� �3� ���

�����"�������� �� C����� �"����"��� ; /� � 4���� ��"� �6"5� ���/� +� ��� �"�5�

������ �.�."������ �����"����5� ��� "���� 4��� ��"���� �2"���� "���

������� � �6��"� ��"�� ��� N�"���� ���� )���� � ��� �*����� *�� ���

*��������� �-�"�� �.���"��� ���� ��5� 4.� � ��� ������ � � �� �1�� � -�

����.������������� ��� ��������"���� � �����*��.���� � �-��� 2�� ��

�"���"�� ����

��

,;���/"��� �.�4�"����� 3 ��"�� ��2��"�� ��� ,.�"���� �.�4�"��� �� 4�����

������ ������,������������+ �"��5� ���"��� �*��*� �"��5� ���������� ��� �� �"��*��

�/��3����"�� ���!�+��*""���� 2���"�� ���1�.-� �����"���� �����������

2������� �� ��H�� ,.�.�� ���� ���� � ��� �� ����� !/"���5� 7������ *�� �+. "������

4����� �" ���"�� � ��"�����"�� ��� 7��� ��"�� �-�"�� �" ���� 1���""�"�� ����

�������� �� ����,;���/"���� ����"�6������/�*������5� �/�*�� ��+���"� �

)���� � ��� *�� )������ +�4�� � �� , �� �����"��� ��� � � ���� ����� *�� .����

�"��� � ��"��"�� ���9���"���� � ��"��� �� �,;���/"��� "��+������.���*���

��"�� ����� 2���� )���� �� "�"������S� �" ���"���� 14�� E���""�"�� ����+"����

��� "������" ������ .����.��"���*������ "������"��1�2�������� �"����"��

�3����"�����3" ������2���.""�����"� ���

7������"���"�"�����2���� "��" ������"� �����,;���/"���"��7�������

�����"���� +��GGP��==<�� ��"�� � � &. ��� ���� &�"�� C��� � �� 9�������8����

���������������������������������������������������H�,���� ���Z��5��1���5���==�����S��,���� ���Z���5�1���5���==R��

Page 163: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =��

3" ������� 1��2��"������"�� ��� ,.� ������ 72"�"�� ���� � 4����� �����

.�� �����������

,;���/"��� � +�� �� ���"����� �� � 2��� � "� �" ������"� ���� � ,.�.�� � ���

3���"� � �� ��� � � �� �."��"���� ,;���/"��"�� 2��� � "� �.+�-� �"��"��� *��

1���""�"�� ���.��"�5� ���"��� *�� *� �"��� ���"�6��"� �" ��� � � � � 13����� ��

4.".��"�� ���� ,;���/"��� )�"2.�".� �" ���"���� ����� ���"��� � �"����� �6�����

3���"�����"����3" ���"����2�6.� ���� �6�. �� �6�.�������4��+������� ��

���"��"�.��.������

,;���/� �� ;/"��� �"�� �� 4�� 4���� �+���� +*��� ������"� ���� :��+�8 �

� ����,;���/"��� ����� �� 3" ���"���� 4��� �� ��� � "����"���� ���� � �������+�

�����4��+" ��4.".��.��.���R��,;���/"���4��2��� �*"��� �����3" ����"���������

���� �3�"����� 2���� "���1��� � �4�� 2������"���8�� � � �3" �����"�� ���,;���/"����

,����� )�"2.�".� ��-��"��� �� � "�� �����"��� ��� )*�8 �� 3" �� ��"��� 4��

��� � ��� ,.� �"�"� ,;���/� ;/"��� � *�� ,����� )�"2.�".� �3����� "�� ��� �����

������ 1�"������ ,.� �"�� 4�� 2��� ������ �.� ���" �� 1�2����� �#� ,;���/"����

)�"2.�".��"���� ���"�����""��5��.+����"����"�.�8.���"��1�2�"���� ���� +�

3���� )*�8� �� ��� �� � 1�"������ � ,;���/"�� ��� ��� ��� � ��� 4�� 4���� � 1����

4.� �4.".�����4������ ����"���"� ����,.�"����+4����"��4�" ��������

4.� �+��"��� �.�.�"����� 5����� � ���4���� 4����������� ,.� �"�� ,;���/"���� "��

��-"��"�� ���� ,.�"�� )*�8"� �".-� 5:��+�8 � ����� � ��� 4�� ��� ��

�����������������������������������������������������C��J���,��Z���+5���� ����������� ����5�?�*��J��9��2"5�9��!���"5��:���4."5�=<G�5����

=R�����R�9�* . 5�'�7����� ��� �����A5������=<>=5���S���

Page 164: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =�H

��� "��������"���26�����"� ����������4.�� *����4."������������� � ����

52�6� 2����"��� ����.�.�� �-�"��� ��� �� 3" �����"�� ��� N"�� @ ;��8"�

9�"������� �� .�.".������� ��3" �����"���+��� "�����"������"�����

���� *��" �� A" ����� �"��� "�� � �+�� � "��"��� ��"� �� *�� ��"� �" .6.� �+���

� "��� �+�� ��� ��� 4�� ���1� � ������� ��"� � "����� 5�6�� �� �����"��-�

����"� ����+��� "������,.��+��� �,;���/"��8 ���3" ���"���"���� ��������"��

�����"�������"��"�����-��� �������"���������

,;���/"��� �����"���� ��� "����� �" ���"� �� 32� "��� 2�� ���

�"���"�� ��� 9���"� ��"���� ���� � ��4� �"�� :��+�� & ���� � O4�� .""+� �"�

7�48�3" �����"�� ���& ������"��6�����+"������4" 6�2���4�� ��+�1����5�

������ �3 �"����.�"��4.".� .��.��.�������4.�"���6����7��� ����� �5�

�.���� �� ������� ���� ��"�����.��13��*""��� ����4��������� ����."��

4�� 7��� ��.� 6��� � 42� �� ��"�������� � ����� ��"� � @�4.�� � ���� � � �� ��

4����� �.�"�"��� ������ � � 3" ���"�������� ,6 �8�� � 4�� 7��� 5� �+�� � ,��

@ ��8"�9�"�V���.��.�. ���"�.��� �����4�������� � ��"� 6� ���32�"���2��

�" �����"� ���������*� ��4.��" ��� ����"���"����.��."�.��.���>���

,;���/"���� " ��� 7��� )44+� � �*"��� ������ �� "�� �"��� � @ �8�"�

9�"�8�� � � 3" ����������� ,.� �"�� 2���"� ����"� � � ���"�� �*���"��� "��

�"��"��� �����6� � 4.�"� �� 4 �"���� �6�"������ ,.�"���� *� ����

3"������ � 2��"��� 1������� 4����� �� 3���"� �".6.�.� ��������. �� C.*���8���

13��#� @�?���)�� � (���� 9�� ���� ��? E&� � 7��2� "�� � �� � ��&�� � � � � �� ����$����

���������������������������������������������������>,���� ����Z��5��1���5����==���

Page 165: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =�S

��� �� �"�� � $:����� ��� � � � � � �&��&$�&�N� X$����� ��?����� � � �� �:?��� ���

� �����#������?���� �� �&$� �� ������������� ����$��� ��������$���� ������� ���

��&� ��� $ �&�� ���� �&� � � ������� �� � � ��� ������� ����� � 2�&$�&�N�� ��$��E��

� ��&�� ������� � ������ � � � � $� �&$�&�N���� ���+<R� 3*H�4����*,;D5���� �

�1��� @�� ���� :������� ���� �� M ��� ���� � ��� ���� ����� �&�&E&� � ������

��� �� �� �"�� � �:��� � ������� � ����� � ��&� �� �� �?����� ������� "� ��

@�? ��)�%(���)��� :���� �7�2� &7 E&�&� "���� �&��&� � � 2� �&$�&�N@�? ��)�C(����

��&E&�"�� � ���?�����$����"���$���N����� �&��$�����������������������@�? ��)���

(����9���N��G� :4�8�"�J��8��13��� #�BK?���@�?���)�%(����4 )�������%! � �� N����� N�

��� �� �� ��� *,� 8 � ? �� 3*+� 4���� *,;D5� � ������� @�� ���� � � �&�� �&�� �

:��������$���N�@�?���)�%(�������'��� ����� � �)�� ���������6 E� �) ��:���"�� ��&�

NK?���@�� ����� �&�� �&� �����1���� �� ���"�� �� ���������7����� ���7 �&�&� �

�������6��&������������� ������� ��&�$� ���� �� ��&��������2"?���"�� �

"� � � �� $�&� � �� � � �&�� ��� � #� �7����� "��� &7 �� � � �� :������N'"�� � � 7 ����

� E&��2���� �&�&2���$�������� ���� � � �&2�:���������ND���<�9������4����13��#�

B+<G��&�&�8 � ? �� �&�&��*,�3*+�4����*,;D5�9����� �@�?���)�%(����4 W�����! � ��

N� ���� � ��� �� �%�W��� '��� �� ��� � �� ��� � �)� �� 6 E� �) � �:����� @�� ����

� �&�&�� �$�����������R���:4��8"Q&;"8��������� ���"����.����" ��1�2����� �#�/�

@�?���)�%(���)��� :������� ������� �?�� �� ����� � ������ "� � � �� $ �� 4 )��

� ���� �?��� ����7����� "������ � �7��� �:E���� � 2� �&$� #� 7 ���� � E&� 7 �&��

�2��� � �&�&2� ��$��$� � � � � � �� :��������$���N� &�"�� 4�� ,;���/� �" .6.� 4�����

���������������������������������������������������G��" ���"�9�"��C.*����#��1��#�����S����<#�:4��8"�J���5��1���5�����RS��R�� 9������� ,��� �+�� � 4�� ����.""+5������)�� C����� 3'�7����� �� � ����� A5� !"� � ��

#A� ��#���� ����'�����'�7����� �&�5���#��"�A�1�"5�: ��5�����5���R=��

Page 166: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =��

����"� ��� � "���"��4��4�����.�4.��������"������ ������������" .6.�

+.�.�.� ����"���*���"���4.".���� ��������:4��8"�� �`�13���.�@�? �)��(����

*,�8 � ? ��*,;D�1�� ������1��� ������� �������6 E� �) ��������@�� ������

' ��� � �&�� �� �$ �� ��� �&�&� 7�&�� �� �� ����� � ���� �� �������� �"�� �&�� ���

� E&�&2� ����������� �"�� � :��������N� �� ���� ��� � �&� �&�&�� 7 �&�&� �

� ��&�&��&N�� � � ��&�� �� ������� ������ ��� ����� "� � �� � ���� ���������� 7"1���

� �&�� � � $&�&E&� ��� &7 �� � � � � �&2� :������� �� � 7�&N� '��� �� (���$ �� �� �&2�

7 �&�&� � ������ �� � � �� �&�� ������ �� � �&$�&��&N� ��� �� � �������� �&� �&� � �

� �������� ������� @�?���)�%(���)� $��� �&� �:����E�� ��� �� �����$���.� ���� �1�

��� �� � � ��&� �7������� � ��&)�&�� � � �� �� ����)&� �?����� "����� � ���2� ����

�:�����E���� � �� �� �� "���� �� �&�� � �������?���� � � .�4�� ��� �� ���� �:���

��@�? �)����(���)�������"�������N���� ������� �&���� �&�&� �� ��"���$�������R=���

:4�� 9��� � V �� ��� @ ��8"� 9�"�8��� ,6 �8�� 3" ���" �6�� *�� 4.� �� �*���

13����" �6��� ��� "������R���J"�7�����8���B��4�� �����+4;�D� �����"����.�

���" ���"��"��� ��#�! � �� ���' ���� ����� ���������1 ����$����? � �&����

� � � � ��� ��� �1�� ��� � �� ����E�� � ����� @�?���)�%(���� � ����� �� �&�&�

������� ��$ � � �� �"�� �&� ����N6����� �?���� � ���� ���� � �� 7&��&� #� � ��

��� �&�� �� �&�&�� � �� �&� ��� ���� #� �� �� �&� � �����$� "����� �&�&��

�:�����"���N� ���� ��$ � �� ������ ��� �&�� � ��7��� � ��� �����$� "����� �&�&�

? �������N�@�?���)�%(���� �� �� �&� � � � � �� �� 7&��&$� � ���� ���� "�����"�#�

�������"���N6������� � �� �� �����:���$�"���E�� ���� ��&?�&�� ���"� �&�� ? �����

�� $�� ��� ���� �7��� ��� 1 �� ��� ��� ��� �� �&� �&�� � � �"�� �&� � � �&�� $ � ��

��������������������������������������������������R=� :4��8"� � �� 56�����)�� C� � � ��� � ����� ! � � 3'7���5#36��"�� ������ '�7����� ��

� ����L5�?�*���"�)�*�5�����5�=<G�5�����R���R��:4��8"�� �5��1���5����>��

Page 167: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =�R

� �&�� � ���� �� &7 E&����@�?���)�%(���)������D�RH�������J4.8"�Q7����"8���

����"������� �����J4.8"�7���V���44��� ����"���*� ��+���� ��4���4��

�*������ ��#� B� @�? �)��� (���)��� ����� ��&�� �� � � ���?���� � ���� ��� � ����

� $&�� �� � "���E�� ��� �&� � � *R� 4���� *,;D� 9�� 6 E� �)� � ��� 6��&�� � � �&�� ��

� � � ��&E&� �� �� � ��� ���� �:��������E�� � � � �"�� � ���� �� (���$ �)&�� "���

?�� ��� ���E�� �&� � � �������� � 2&� �� �� � ���� ��&�� ���� �&�� ������ � � 2&��&E&� �

�� � �� �?����� )� 4�� ������ � ���� �&� �&�� �� ����� ����� �$������ ����������

�"� �&� � $� ��&�� N6��� �?�������� �? �� $�&�� ��&�� � � � � � � �� ���� ��&��

� 2&�� �&�&� ���������)� $�������� �:?����� � �$&�&�� �"���� � � $&�&E&� ���) �%&�

����)�� 7&� �&2� :��� ��� ���� �� � �����E�� �� ��� �� �� � � �� �� "�� �&E&�

�������� � ��� �7�� ���� �&�� � 9� 6�� :��� ��� �$ ��� � �&�� � ?&� "���� �� �� �

�:�����N��� �������� ������������� ���������� ����������)�$��������

1� &� � �������$���� ��� �� � �&�� �� ��7 ��� ������� � �� �� � ��� �� � �� �&�NDH+�

J� �6��9��2"8��,�����)�"2.�".�:�-����".6.����+� "������� �� ���.����" ��

1�2����� �#�@�� ���� :�������'������������ ���6��&��� � �&�� ��� �������N�

3*+�4����*,;D5#�����4���4��������"��J4. ������6��7���4��)44+� "��

����� ��4.��"���.����" ��1�2����� ���B+<G������M��%��8 � ? �)&���"��?��1��

����� "� �� ��7��$��$���N� 4����� ������ �$ �� � � ?&�� �� �"�� � � �� �� �&� ���

��� ����:�� ��1� �R� ��� �&�� � �8 � ? �&��"�� ����1���1������ �@�? �%&�6 �)��%

�� ���������� ?���2��7 �&� ��������� ���� ��� �� �&� ��"��� � ���#��� ���%������

� �7�� ��� $���� ���$���N� �R�� :4�+��&����6".� 4.� ���. � �.� ���" �� �6�������

��������������������������������������������������RH! �. ��J4.8"�Q7����"�,��@;����:4���"�J"�7�����5��1��5���S����RS�"� )�*�5� D9.�� � 9��""�"����� )�"2.�"."�"� "1"� &���"��D5� � ���� �� $�&�� � �&�

�������*;;D%*;;+5�����5�=<<S5��)���>5�C"��TI%5���>����R��J4. �������5��1���5����=S��

Page 168: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =�>

B+<G� 8 � ? �&�� � 34���� *,;D5� (���$ �� K?��#��1)��� (���� #����� ! ���� �N��

� �1� 6 E� �) � ������� @�� ���� � �&�� �&�� � ' ��� ��������

�"� �� �&$� ��&�N� ������� � 6��&������ 4 �� � ���� 4�� ��� �&�� � ��� $ �&�� �����

�&� ������������ ��� �?�� ��"���E��� ������� ��� ����"� E&� ��"E����������"� ��

@�? �� 9���(���� 9� � � �� $�&� �� �?�� ��� � ����� ���N� K?��� � E&�&� "������ � ��&?&��

� �7����:E����� 2� ��D�RR ������ ���

�.�� � � 2���"� ����"� �� *��"��� 3����"��� �6�."�.�.� � �@ ;��8"�

9�"�8��� 3"��� ���� *�� ��+� +���� � 4� � ���" �� 4�� ����� �" .6.�.�

13������� �,;���/"��� ����� �� �*"��� ������ �� 3" ���"��� "�� ��� �"����

4����� �� � 3���"� �"�� 4.� �.������ �6�.� � ��+� *�� ������ ���-�� � "��������

3���"� �" .6.�.� ��������. �� &���"� � �"���� 1��2��"���6� ���� @+*�� �

43"1��� � ����� 4�� 43"1�� 13��"�����U� 3" ���" �6�� 43"1�� � �"��� 4 �� ����"� �

,6 �5� ).+�� ��*�5� !+��� ��*�� � � )+��� ��*�� �"��� 1�2����� ��� ����

��+��� ��������"���4.".���� ����&���"���� 1���"� ��=S�J���=�<��1�2������

54 �� ����"� � =R� J��� =�<�5� ��� =�� $� �� SGH5� =�� $� �� SG�5� <�

$� ��SG�5�=��$� ��=�<��14�������� ��+"��� � 1�2����� ���E����"��� ����

������4�5�� ����5�?���45�C.������14����"��1��"���*��"����� ��������4��

2��� ����� ������ ���.�.� � =��$� �� SG�� � ��+��� ��6.���"��� 1�2�6���

���-���������� �������4���4������.� �����"����2�6.� ����+�2�*��� ��4��

2��� ��"��"��"�� ���"���� ����,.� ���. � ���.2� �"��� =��$� �� SG�� ��+��

�4."� � �4"� 5� 4.� � ��+ �� B��+� 2�*���� �"*. .� D� =S� J��� =�<�� ������4��

1������ ���4�"� ������� ��� N8�.�� 3" ���"��� ���"� 4����� � ��� � ����"� � 4���

��������������������������������������������������RR�:4�+��&����6".#��1���5������H��

Page 169: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =�G

4�"��13��"����� ���,.����������3���"��" .6.�.� +�3���� ��4�"������������

*� �� 3" ����� 4��,;���/� ���� 5��.� ���� � ����� 6� ����� �"��� � 4�""� �6" ���

����� ���"�� @ ;��8"�9�"�8��5� �."����� ����5� �;��8"� Q��"�� J4X"� E�;�8��

����-�*���� 4��5�������7�.�8.�� ������"��3" ���" ��R>� ���"�� ���,.� �� �

�"��" �6�� 14� ����"�� 4.� ���. � � ����� 4�� � 4"1� *�������"�� 4�"����

��-+�""���4�"��"����������+"������-����.����" ���"�.��.���)."�����3"���� ���

�����+ ��"�����7;����,. .�18.��>�4����3"��� ��"��*"��"��>�4���������3"���

��-"��-� #� B4������?�@�? �)��� �(���� ��������� ��1�)��(���)��� ������ :���������

7�����"� ���6��&��������6��&����������#"�� ��� �"���:�������������������� ��

��1�)�%(���� 9� � ��&�&2�:��������� #1�������� ���� ������� ��"�� ���?��2 �7 �

2 �7 ���������"�� �"�� �&� ��� � � ������2���������"���� ����RG��

&���"� � ,;���/"��8�� �".��.� .6.� . .�� 4�� ������ "����� ���

4+�� "����� ����"�.���"��� ��4.".���+����3�������4��"������"�.��.���,.�

"���"��� 3" ���"����� ��"���� "���� ��� ����� 4.�"�� ���-����� , �� ����"� ��

���"���� 4�� 2���� ������ "����� �".��.� .��� ,.� "���� � 9�"��+� 3���� ��� 5�

)���� 3����*����������� �� �,;���/"��� ����� ��3" ���"�����"���� "���� ��

*�������*��"�������

,�2��� ��� ,;���/"��� ����� �� 2���"� ��""�"� � 3" ���"���� � � �.����

.6��������� 9���"� )�"2.�".� �."���� �*.�� 3��� 7��� ����� �� 3" ���"��������

:��+��& ����O4�� .""+��"�7�4�� �9������ 8���6".�*��+"���J��$� H�,6 ��

��������������������������������������������������R>�:4��8"�� �5��1��5����R���RG�:4��8"�� �5�1���5���R���

Page 170: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =�<

+"������ � 4�� *� �H�J��� ���.�1.�� �� ,;���/"���� ����� 4�2��� ������ � ��"���5�

4 �"����� 3" �����5� �""����� �6�"���� *�� 4�" �"���� �+�-� ����"��� � 2��

3" ���"���"�� ���J�����-�� ���,;���/"������=�SG8 ���$� ����� ��7��� ��

�*��� � &������ 2����� � 2 ����� 1�-� � � ����� +��.�� � �����

3" �����"�� ��R<��

�,�����.�8.�� ����� ��.�/8��� �� ��"� �*"� � *�� 9.+��� � �-�� �������

�"��� 4"���� J��� J��.�� ��� ���/� �� ��"�� ��� �"��� $��� ��+�� �� +��<�� P�

��=�<R8 �3" ���"��������>����

J4.8"� Q9. ����� �"� 7���� /� +�S<�P��==��� � ��"�� � $��8 �� * ���� � *�� �����

����5� 7��� �� � & "�. ��� � �"�� ���� �� � 3����� 3���"� 4�����

"�"��� ���4��*��:��+��� �����"��O4�� .""+�4���"���"�7��4��+���=P���==�G�

��"�� � H� 9�+;��� ���$X��� +���=P� ��==�G� ��"�� � ,;���/"��� ����� ���

3" ���"�������� ���� 3����� ��"�� "�"��� ��� � *�� !;�� & ���� �"��9.+��� �

4�@����"�7���*��+��=<P��==�����"�� ����"�� "�����>=�H��4 .��+�����7�����

����+�SGGP��=�<����"�� ���"�� "������$�������J4X�9��"��,;���/"�������� ��

�.���� .6�����5� �4 .��+��� ��� Q)�������� )���� +�S<�P��=�<>8 �� �� ;/"���

����� ��3" ���"���������

��������������������������������������������������R<� 5� J"�,.� �5K� :� � � � �� �"�&�4� "�:��+�L5� N�NN5� � ��� =�<�5� �+���� N��5� N�N#�

���H����>������)�*���9��2"�J�5�'�7�������������� ����#�����5�=<<�5����=R=��>=�$��� ��5�� ���%����� �����5�9����5�=<�G5����H<<��

Page 171: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =H�

J��� (���� 7�S<�P9=�<G�<<V � 7������ �"�7�� �/� "�� 4�� �� ;/� ����� ��

3" ���"��������)."���9+�.���-�8���:��+���+�����J���,"1��,������,;���/�

�� ;/�� ����� �� 3" ���"�������� J4X� C8���� 4�� 9����� ��� � * ���� ���"��-��

����� ������������"� "������

7.�.�� +��� C��;+�8 ���*"�5� 7"�-� )�"2.�".� 9�"�� $� *�8��� � � �����

�� ��� ,;���/� " ��� �"�7��� �"� 9������� ����� �� 13� ��"��� �2� � ,;���/�

����� ���.����.6�����*��3"��������)�"2.�".����.� ���"����4��+���� ��

�" .6.� 2�� ,;���/"��� ����� �� � 2��� � "� �����"�� ��� 3" ���"�������� ,�� 1���

�.���� ��2����+���"��� ����-������1�" 6���� �,;���/"�� ����4��1�.-�

����" �����3" �����"�� ���,.��.�����"�����C��;+�8 ���*"��"���"������ ���

2�"��*��$� *�8�+���13����-�����"�6��� ������������:��"/������J4X��+��

� ��"������>���

���� :��+�� !+���� J��� )���� H�J��� E����H�9���� �8"�9�"�� � ,;���/"���

����� ��3" ���"�������>H��)������*� ���"���+��8"�9�"����� ����. ��"��4��

��8� V�����.�����+����� P��==�R��>8 ��4�� �� ;/���+�2��"���"����������"�����>S��

!;���;�+��4 �8"�I+ �4��:��"�+����P���==�G8 �� H� :��+�5�,.+��*��@�4.��

� �"�6���-����)8 �4��9.+��� �4���4 .���+���+���H�P��==�<���"�� 5�J���

9�* X � ��� C.�� �� �� �� ����� !�� O".� C�8��� *".�.� � �.6����� "��

��������������������������������������������������>�� :4��8"� � �5�1���5� ��>G� 5� � ,.� �"�� ����� 9�� � 4�� 9.�� 5� J4.8"� �.��� �"�&� 5�

� �8����"�� ����"��� �"��������� �� ���"��"��� �������>H�:4��8"�J��5��1���5����R����>S�4 ������A � ��� 5� '��� �� �(�� ���� � 2 ������� '�7����� � ����� 3+;<%G**I**,G%

***<55����� 5=<<�5��>>�5� �4 .���+��� ���5� )�"2.�".� )."���� )���8��� ��� )�����

K�44��7"��"6�*��:��;"/"���"��:"��"��L�=5�����5�=<<>5�����=�R5���

Page 172: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =H=

4�"���� � ��������� � 4�� ,;���/� �� ;/�� ����� �� ��+�� � "����� �>��� �+�� "� 4��

:4�+�� 4�� I�+�. ;�� � ��� �."��� 9.+��� � �-�8��� ����� � ��.�.����� � 4��

,;���/��� � �6������� � ����"���"�� � . ���6�� 4�� ����.4.� "��� 2�� . �����

+�2��"�������� �+�� "� �" ��1��� "���� " �6�� ��� � 4�� 4����� ��� +��.��

�������� �+�� "� +��� ���� �� � 3" �� �6�� ��� � �2����� ,;���/� ����� 2���-�

�+�� "8�3" ���������>R��

9.+��� � �-�8��� *� �� *�� @ ��8"�9�"�8��� �6".� �+�� 8�� �.����� ����

�"�.�� �"��� ������ ��� 3���� �."��� *�� *� � ��� ����� "��� ������� 4��2�

,;���/��� � ��"�"� ,6 �8�� 1�"-� � ��� 4�2�"� �" ������"� 1��2��"��������

@ ��8"�9�"�� V��� 6��� �6".� �+��8"�9�"�� � �� � 4�2�"���� 3" ���"���5� O��.�

,."�������.�����.�4��1�������

J"�7���*/��4 .""��� ���7��� �8 ��� ���"���2�� ������1��6� � ���

3" ���"������H�J"�7��� �7"���9.����� 5�7"���$� 5�9.��8"�9�"�5�J4.�@���

�����.�����.�4��1��������

)."��� )���8�� *� �� &;�;�� ����� ��"�6��� 1���� �� �� ;/� ����� ��

4�2�"��������� I� �� ��*�. � �� ���"�� )."��� )���� 2�� " �6�� �"��� ������ �

������"� � ������ �"��� 1������ �� �� ;/� ����� �� 3" ���"�������� +��H=P��==HR8 �

7"���9������ �5�9.�."�*"��9�* . �+���>P��===H���"�� �3" ���"��������

��������������������������������������������������>���4 ������A � ��5��1���5���>>���>R�:4��8"�J���5��1���5����=R��

Page 173: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =H�

���.�1.�� ����.�� ��� )���� 3���� �� *� �"�� �-�����1 8�/��,;���/"��"��

�"����� ���.�.� � � 9.�."� � ��� �� ��*�"��� � ������� �� ��.��� 4�� ,;���/�

����� ���4�2�"����3" ���"������K+����P���==�RL����>>���

�44�� +"���� � J��� J"�9.����� � ,""+� K+�� �=����<P� ��===G�==H�L� ,. .�1�

(� 8�� ���� � ����� � �� ;/"��� ����� �� 7��� �� ����"��� � 3" ���"��������

N8�.��3"���� ���������"�.�8���� �1����� �1�����.�"�"���-�"��������>G���J��

$� �,""+� ��� � :��+�8 � -.�. � 4��"����� 4��,;���/� ����� �� 5� :��+�� *"�5�

,. .�1� � (� � � 3���� ��9��1� *"�� ��� +"��� ��+��� *�� �� � +����� 3�����

,;���/"��� ����� �� 3" ���"�������� ,.�"���� 3"���� @ ;��8"�9�"�8���� �����

1��2��"����"�������4����������"�� ���

,�����.�8.�� ����� F�4�� �� 7�.�8.�� *� �� �4 .��+��� )�������/� 4��

,;���/� ����� �� +"�� "�� 3" ���������� ����� ,;���/� � �2���� 4������� *��

��"���������><���4� �*"�5�& *���������� �,;���/"��� ����� ��,. .�1� �(� ��

3���� �5�&.+���5���"�5�7��� ��� �"������)���� 3���� ��3" ���"��������

,.�.�����������E�������*��9; �� ��8����+""����"���� ��,;���/"�������� ��

��"�� "������

)�"2.�".� )."���� �*. � � ).���"� ,;���/"��� ����� �� ��4� 8 �� 3" ���"�����5�

��""����9.�."� +��� F��1� +��4��� +������ ����� �" .�"��� � � "�����G���

��������������������������������������������������>>�J"�,.� �#3�� ����%������%� �� � �%��� � ��5#��1���5����=H>���>G�,���� ���Z��5�! $�$���^#��S����><����)�*�5�J�9��2"5�'�7�������������� ����#�����5�=<<�5����=R=����G���,���� ���Z��#� N�NN#����<��

Page 174: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =HH

���� ,1 �� +"������ 4�� *� �� *�� J4."� �"� � ) � +�S<GP��==����R8 � � :��+��

��� ���,;���/"�������� ��3" ���"�������G=���

9.+��� � �-�� �3���� �� � @�4.�� � ���� �"�� ) � ,�� 9.+��� � ����

$� �� 4����� 5� + ��� �.+��4���� F��� ��� � ,;���/"��� ����� �� ,6 ��

- ��� �3" ���"��������N�.�3" �����,;���/�+������� ���"�����*���������.�

-�"���������������F��8������2��3" ���" �6��4"�������� ����

J4�8"�� "� � ,;���/"��� ����� �� �.���� .6��������$*���"���� 13��� � J4�8"�

� "� � 4�� 1��� �"��� 13 ��� 1�2����� ��������N�.� � 3" ������ 2�� �.+������

�"������������"���+���+ ����������� "���4��,;���/��� ��+ ���4.".��.��.���

,�26���� �1����� "���� ��"����������1���� �"�*������ �1��� �+"���������N� ��� �

4�26��2������5����2�����*� ������"����������-"��������K+���=�P���==�>L�G��

��

�3����������� �"��� ��"��F����8"�:�"��J4X�)8 �9.+��� �4��@���4��

9��.�8"�+���*� � ���1 �/�� �"���6�� �� ,;���/� ����� ��7����� 3����� 4 ���

� -� �� � ��"��� 2�� ����� 2����6�� � �."�����"�� �"� �� ��+�� � "�����

K+��=G� P��==�SL� �GH�� J"�,X �� 4.� � +.�.���� B�?�?.� 3���� �� �� � � ?� �&��&N� 4������

�� �&� ����� ������ �&��&� �� � ���� ��� ����1�� �� �&� �&�� � � $� �&� 6��&�� � �����

��������������������������������������������������G=����)�*�5�J�9��2"5��1���5�����=GG���G��J"�,.� �#3�� ����%������%� �� � �%��� � ��L5��1���5����=H<���GH�J"�,.� �5K:� �� � ���"�&�4�"�:��+�L5��1���5�����=H>��

Page 175: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =HS

� � ?&� �?��� ����E���� ��$���2� � � � ?&�&� ������1�� � � �� � � � � �&� �1���

�����?�?)�������$�����GS ������ ���

�)."���)���8��+; ��C�*+��V ��$�����+�� ��,;���/"�����" ���������.�.� �

3" ���"�����5�9�"���*. �4�)."���9+�. �������4� 8 ��,;���/"�����.� .6.�4��

�. ������.�.�3" ���"���"�� ���

,;���/"���� �,�����)�"2.�".� �+"���� ��� ��������" .�2� ����������7���

)44+8������/� �/�*������/���"65��.�������"��� ��� � ���3��+*���������5��

+����4.����/��"���� +��������"�.���3����"�������� �� �.�1."����������

7��� )44+8� �.+"�� �"�� �*"��� �"��5� ���"��5� �.�� �"�5� �.���"���

������4��3�"����"���� ������"4��"�����"���� ��+�1���"���*��4.� ��+��1��� ���

�"� ���6� 2������"� ���� ,.� 3��� �� ��""� � ������� �"����5� +��� 1���

��"������"���� ����3" ���"����*�����������"��� �"��������7"�����������

+2��"����5� �"�����"� � � �"�����4.� �����"��� ����� � +"��� ��� ��4�����4���

����.� �".��.��.��.��� �� ;/"��� +2� 2����� ��� ������ �"���� *�� � ����.� 2� ��

�����+"�� �,;���/���������"��*���"���"�����"� �����1�.4������"������5��

:��+�� +"���� .�.�.� �3�"�� �"��� ��#� B6��&���� �"�� �� � ������� �� ������

# ������� :���� � � E�&��&� �N�6��� �� �� ��� ��� ��$�� ���������� :������1E���� ���

��� ��� 1� �� ��1��� ��� �� "�� �&� �$�� �� :��������N= ��$ �� �� �� ��7� ����

������ ��� �� ���"��� ���7���7 �� �� � �&�N! ��� ��� ��� ��&�� ������ ��&��&N�

6��� �&��&� 7&�� �� 7&E � ��$� ��&�� ���� � �� ��� �� � � � $�&N6��� �&��&� � � ����� ��

��� ���� �?�� � $ � �� �7��� � ��� �� ��� ��� �����N��$� ��&�� �?� �� �����

��������������������������������������������������GS�J"�,.� �5K:� �� � ���"�&�4�"�:��+�L5��1���5����=HG��

Page 176: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =H�

"�� �&���1 ��?���� ��?�� �� �� ���"�� � ��� $ �&� ��"�� �� ���� ����� �����

� $&� �� �����$�����������"�� � �$����"�� �� ������ ����������� ����������������

�� ��� �� � � � �&�� �� ����� � ��� � � � � � ��?� ������"���N6��� �� � ��&�� ���

�&�&�&�� �� �"2� ��&$� "����� �&� �7��� � � ������ ��7 ��� �&�&�&� � �������� ������ � �&��

��� ��&?� � � � � ������ ��� ��� ���N������ �� � ����� �"���� �� ��$��1������

$� ���$��1�� �� �&��G���9��""���B4.�"�D� ������ �����6���"���,;���/"�� ���

,.� � �"��� ,;���/"���� � +"�� ���� � ��� � �� 4����� �+���� �2��6�� *�� +"��

���� �� ���� 4��"���� �� �6����� 4�� 4���� � ����� ���� 9��""�� ��.�".� �"���

,;���/� ������� �"�� �3����"��� "�� � +"���� ��"�� � �"�� ��-���� �� � �.� �"�"� "��

1��������� B'��� �� � �&�� � �� ���� � &�&������ �������� � ��&�� � "���E�� �� ��

������������ � �������� �� "?����E�� ���� ������������"��� ���7���������)���

7&�� �� 7&E � ��$� ��&�� �� �� ��E� �1 ��� "���$���� N� J�� � ���� �� � �����

2 ��$ �� �&�&��������������������� ������� � � �&� ����:��������#������

$� �&�&��7����$��������GR�,.� �� ��"��" �6��� �����&����9�"��:���!+8����

���� � ������ ��� ����� � :��"8� � �� � 4�� ����� � 46"�� � �"��� )�"2.�"."�� "���

��� �"���2���1������:���!+8��� +��������1��"������-�2�����1�2������

*���,;���/"���"���� �"����������4�"��������7. ���8 ����4"����-���J4X�.�8��

�� ��4���+����:���Q�;+8��������1�"����*������,;���/"6��"����������,3�"�����

:���!+�,;���/"���� +�4��� 1������� :����+� 4����� 4.�"� �� ����� +"�� �3���

*������ *�� +��� � 4��2� � �� *�� � "�� 3" ����������� �A" ���"��"�� ��� 4��� ���

+"�� ���� � 2��� � ��*"��� *�� ���"�� � �+�� � � 4�� J"�7.����� �"�,�"+� �� 4��

��������������������������������������������������G��J"�,.� �5K:� �� � ���"�&�4�"�:��+�L5��1���5����R>����GR� J"�,.� �5K:� � � � �� �"�&�4� "�:��+�L5� �1���5� ��� R>�� J� �6�� 9��2"5� &����

)�"2.�"."��5�����5�=<G<5�������5:4��8"�J��5��1��5�T5����G=�

Page 177: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =HR

��+ ��� �+� ����� � +"�� ��"�������� *�� � :����+8�� 3" ���"������� �G>�� ��+����

�2��,;���/"���������+"��2�����-�"� ��,.��� ��"�� �,;���/� �������14�13������

�����3����"��� ����"���� ������ ��

9�"��+8���3"���� ����������+����� �"�"���4�"����������*"����4��� �

��� �/� 4"��� �"1.�� 4�� �"��������� �+� 3��� �� 4�"���6� � 14� 4.� ����2��

,;���/"���� ���"� � 4�� ���" �� 1������ ��������5� ���� �"�"��� ���+� ����� *�� +"���

�� �������������"�"���*�������.���"���4�4�����-���������7"������ ���

� �� �+����*������.��"���"� ����5��*� ����4+"��������1 ���4��������� �

*���1�2�����*����*���1��� 3��� ���5�+���+"���������� ���� ������� �������

���"�� ����"��� �.""���� ���"��� �2����� *�� ��"��� 3" �� ������ ����� �.�."��

��"� ��GG��,.��� ��"��+"����4�� ������ � ������. ����"��� �����"������ � ��

��"�� ������".-�2����������������,;���/"��� "��2����5� ������"�"�� ������"�

�"��� �� ��"�� ���"�� ��� N�"� �� ��� �"�"�� � ��-".� �� � ��"����� *��

�����"��� �"������ �� �� ����� �" .�"��� �3�"������� �.2"����"� ���� ,;���/�

������� �"�"�� �*"��� ����� �� "������ � -�"����� 1� �"�������� ,;���/�

�"���"�� ������"��"���,;���/��" ���"������. ��"����*������ �� "��"�� ���

("�� �� +. .�� *�� � 1�*��"�� �"����5� ��.�� ����� ����.� �� ��� 5 �+���� *�� 3"���

"��������

��������������������������������������������������G>�J� �6��9��2"5�&����)�"2.�"."��5�����5�=<G<5����������GG���+����N���5��1���5��HS���

Page 178: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =H>

�,;���/"��� � ���� �+"�� �6"���� "���������� 1�"��� � � ��+"��� �� �"���

+������������.���� � ��"���5����� �� ��� ������� "����������1�"��"����

�6"� ��� "��� 14� ���������� +������� �� � �" �����"� ���� ,.� 2� �� ��� 6���

�4����*"�+"��13���������9���"�+�S<>P��==�S� ��7� ���5�9;*��;����+��*��

7�����8 �� 1�"������ �"�� +��"�� �" ����� �""����� �6�"��-� 5���"���

��"�2���1�2���"�� ��G<��

,;���/"���+"��� ��� ��-��-1� "�����2������-���"� ������/����"����

2��� 1����� � �" .6.� �� *�� 1��2��"���� ��.�� 4�� ��� "�� 36���"�4"���6��

�����2"���-�+"�����*�4���� �.�1."���"� ����7"���� +��� �" .����

2"�����"� ���������)�"2.�".� :�-����".6.5� �,;���/� ���"��"�� "����� �"��������

2�� �� ����"��� �.��.�� *�� �+"�/� ������� ��"���� ,;���/"6�� ����� �*.���

�-�"4"����� �6��"��� � *��"��� *�� +"�� � ��"��"��� 2"���"�������� �<�� )�"2.�".�

�� ����"��� ���������4.� �����"�� � ���"������� ���4�� ������,;���/"����4.�

-��-1� "��� ����� � +"�� 1���"����5� 6��� ������ � ,;���/� ���"���� 2�������

5)���� ��������+"������ � ����*�� �*"��� ��������� �6"����1����"�13�����

���"��������"������<=��

A ����"����7���)44+�"��� +��������"�.���3����"��� 3���� ��

,;���/��"�����*������� +�4��4."����������+"������.�*�� �+����2� �5�+. .��. ��

��������������������������������������������������G<��+����N��5� �1��5����H=����<��,.��� ����"����"-����"�� 3���� ��2�"����*���� ����"��� ��"�)�����13�������

���������.����"��������I��4.��� ����"����� 3����2� ��2���������"�.�"� ����

�<=��+����N���5�1��5����H���

Page 179: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =HG

*�� ��-+��� 4�� ���" �� ,;���/� ��+ �"��� "��� � ���"����� ��� ���������� �����

��� ��� � ��"�� ����� � 2���"���� �"�"��� � �� *����� *�� 4�� �����,;���/"���

3" ���������1��� .�����"� ����:��+�8 ��+"����,;���/"��8����-���"���4.�����

4��3���������,;���/"�����" ���"���:��+�8 �+���������"������+"�������"���

�����5� 4.�.�� 2� �� ,;���/"���� 4.".� .6.� 1�2�"���� � ����� 2�����"� ���<���

$*����� 13��� � B6��&���� "� � �� �7�� ��$����� � � � �&2� ��� �� �:����2#� "�� �&�

:�����2���� ��� �� �� �� 2�&�� �&������ � ��&$� ��&�N�F7������ 2&�&�� ����� ���

$ �&�� � "� � �� �7�� ��$���� ���������� �7����� � 2&�&� � � � �� ��� 7� �&��

�:��������� ����#� "� � � �� ���� $ ��&� �7����� � 2&�&� � � � �� �:�����1� ����

� � � �&2� :����������N� 6�� "� �&� 8 ���� $�� $����� �� �� �� �&�./���%��(����

������ ����:����� � �7&��&N�F�������"���� �������"� E&�&�� $&�� ������"���N�

4����� �������"���E��� ������� ���:������������ ��� ���"� �� ����������� 2&�&� �

�:������� � #� ��&� "���� ��� �� �&�&� E&$� �&�� ���� �� � ���"���N� �� �"� �� � �� ��

� � ��&�� ���N��:���� ��� �"���� �� �"���� � ������"���N�K� ���� ��� � ������� � ��&N�

6�������)����������� 2&�&� ��:��������� ���� �&����� �� ��"� � �&���7�������

$� $ E&������ �� ��&�&�&��&N������ ���� ��&�"� � �&� �7&� ���������� ��&N�6�����

�?�����:��� $� ���7�����$������7������� ���7"�� �&�� � "���N������"� � ��

�&$ �&� 7&� �&�"���N� L��� �� � � � �� � � "����� �&�� �� � �� �&��&�"�����<HN��

@������ � "� �� �&� � ���� � $�&� ����1�� ��� � �&�� �� ���� ���� "� ��� � ���

���$���N�! ���"���� ���2�� ��� ���� ��&����?����$���N�4�������� ��&�"� �&�&���"���

������� N�� � �� ?&�&�:��������$� ?&�&���� �� �7 ��&� �������$��� ���� 7&�� �

:�����?���:��#� $���?���� ?� ���� ���:�����N�M������ ������ ���"2��$������

��������������������������������������������������<��:4��8"�J��5��1��5�����<���<H�$;*�� 5� N�N#���=�H��

Page 180: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =H<

����� ��� �"������ �� � �� �&�&� ����$����D;+N� ,;���/"��� ���� �"�"��� 1 "���

�-���� -����-� +"��� 1�����"��� *�� �����"���� �� +��� 1 "� +��� �� 2���"�

.�.""��� � "�� 1��2��"������"�� ��� � ,.� �"�"�� � ����� !�� ��+� J4X8"� &����

9��8. �4�9.+��� ��"�7���� /�,;���/"�� ��������"���2����""�����*��������

)"+"����� 4����� 4�� �"4"��� ��-"���5� ��"�� 2.�.�� � ���-� 2��� ����

������������� 7"�� ,;���/"��� 43"��� 43"��� *��� 4���� 4���� 1���-� 4.� ����� ���������

?.�.�"���� 4���� 4�� �� 13��*"�� �-� ���9"�� ���� *����"�� ���7"�� �����

,;���/"�� ��� *�� ��"���� ."��� ��� 4������ *�� � 4����� ��-�"��� *��-� ��"����

����"���� .�1."��� 4�"�������J����� 4.� �.���"�� � ������ ��-�� �6.��.���

�".��� .�� ,;���/"���� 3" ���" �6���� �� 4��� 4�� 3����� ��� �. .�#� )."���

9+�. 8.���1."�"��� ��,;���/"����������+ ��"�������$���������44�� 5�

+��S=P��==SR8 �3" �� �6��,;���/"���������"��� ��$��8 ��4��������-�������

*���"�.�8.��.�����5���"����4���3�� ���6�"�������<���,.��"�� ������������

���� ������ � �"�� )�"2.�"."�8��� � ��"��� 1�����6� �� � ��-".�� � ���� � ���" ���

3" ���4" �"����13�������� ������ �6���4���3���������

��������������������������������������������������<S�$;*�� 5� N�NN#��N*�SU�:���F+.� ���@�4.�#�'�7��� �O�34 ��! ����(�� ����

���� � ����5�J��%�� �'�7��� �5��+���=HH�5���S=U�7� .""+�9����*��& *�5� N�NN#�

��SS��� SSR�� N � 13��"��� ���� ������ � @�4.�8��� )�"2.����� "�� ����� �� HSH� ���

�"����1�2����� ����<�� :4��8"�J��� #�1���5� � ��==>5�!�! �. ��J4.8"�Q7����"�,��@;����4���"�J"��7�����5�

�1���5����><5�7���$�� � ��� .""+�7��� �5��1��N#���=����

Page 181: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =S�

��������;���

���������H�������H����� �H� ����� �� =������

������� �������������

�4�+9L!P!#7!��"A''(+&�

7��� � )44+5� � ���� ,;���/� ������"��� ��� ��� ��"� �� �6�� 2�� ��.��

�.� .6.����� �-���B�8*��V�"�C� �D� �� ��������,.� *��� "��7���)44+5�

,;���/"6������4����"��� � �����5�4.���"��� �6�."�.�.� �� +��2������/�4��

� ���� 3��������������7������� ��7���)44+8������� �/� �14�13������ ��

��"� �2� ���/ ��� ?����� 7��� )44+5� +"�� ��� � 13���"���� �4."� ����-5�

��*�.�� ����"�*�� ���/� � �������� ���6� 2���1�������7���)44+5��"�.��

2�*���� ��� ���"��� �" �� ������ 2�� 4����� 24"�� +���������� ,.� ���"���

4��4" 6�� ���"�-��-1� ����� "���"���"��1�2�������,��� �6�� ���

��� ���" ���-5� 43"1��� �6�"��-5� +"��� ��"� -� �*�� �3�����"�� �� 43"1�"���

�"�� 1�2������ 2"������ � � .�1.�� 13� �6�� 43"1�"�� �� �"�� ��� ���������� ,.�

�"���"��5� 7��� )44+8��� ������� *�� -��-1� ������ ���/� �3����� ��

13��������� ��� �7���)44+���� ���� �/� � �����.�.� ����������*�� � �����

"�� �"�.�� &"��� �� ���"���� 4�� ����-+��� �.� .6.� 145� :��� *�� ).���8 ���

4����� @ �/� �"�"��� ��� �6��"� ��-5� ������ *�� 4"���"� �����""��� ��

��-"�������<R��,.�����-+��5��"�.��+"���*��,���/� *"���2��2���3���"��" .6.�

� �5�-��-1� ���� ;/�3�1��"������2���� �� �3���" ���

��������������������������������������������������<R���+��������5���'�"���!���"����"���������5����=����

Page 182: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =S=

,;���/"���� ��� *��� .�X""��� 4.".�.��� .��� ,.� .�X""��5� ;/"��� ���"�6��"�

��� ���"������ �� A �""�"�� @ �/� :��;"/� -��-1� ��� ����� 4�� ;/� ����"���

���"�6��"���-�"���� ����;/�4������*�� ���;����"�6�� ���+���4���+""�����

1�"-� ���"����� .�� ,;���/"��� � -��-1� � �-����� ���"��� ��� � �� +�-"������

������ 2��4�� ����� ��""��4�*.��.�"� �������4�� 1 ""�� 2� �� � 4�*.�."��

��""�� ������"� �.�"� ��#� ,���� ��"H� /������� K������D ���� ,.�� B�� �D� �

������� ��� ��/� 1 ""�� 2� �� ���� ��� �� ��2"��" ��� ,.� �� ��"�� ����

-���"�0�� ��� �� �"�"�� *�� +������� � ���� *�� ��"���� � ����� 13���

,;���/"�����4+�����" ���J����"����"���6����"����,;���/"��+���� �4"1�

*������" ��� 7��� ;/"���� �.� �3�"������#� B�7���� &$&�� "� �� ��� �"��$� �&�&?N�

- ����� ������������&� ���"�� �&�&� ���������� �&�� � ���$���� ��������?N�K�

7"� �� � ?��� �"���� � 7� �&�&?D�<>�� ,.� �� � �"��" �6�� � ���� :��;"/� ;/"���

��"����� � �6��� � � �+"� +"��� +� ��� "���"� ���� :���� 4�*.�."�� ��"5� R��)���

��"������LD ���� :��;"/"6� ���� ��"��� ��� ;/"��� ��� *��� ������ ��� �"���

����"��"�� ��4�� � ���".���.����5���"����+��"��6�� ����*��13��"�"���� �3 "���

�3�"��"�� �� ,.�.�� ���� �&.��8 �� � *�� �� �� � 4+�� -�&.�8�� ��.�.-� .�

� ��"�� ���� �� �"�� � �� 13�����"��5� �/� ��� ��-+�� � ��"���� ��-+�"����

�������"�� *�� 7 �� J4.� ,���� "�� A���8� ��*��"���� �� 4.� �� ���� ���+� � -�<G5�

������� 4��� �" .6.� �� ��� ��� �" .6.� �� 4+�� ��"�� �� �8"��5� ��� *���

���6� ��"���� �*� �� ����� �".�� *�� ���� 1���� 4 ��� ������ *�� &.�8�� ��.����

1�2�������� �"�����3�"������������������"��4 ���� ��"�� ��N�"������"����5�

������"��� ������ � �� �*� �+4��� 1�*���� � ������� (2����� ��"5� B�$����

��������������������������������������������������<>��+��������5D,;���/��DD��� ��������"2����5�C��5�:���4."�=<S<5����HS=���<G��+��������5��1���5����HS=��

Page 183: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =S�

�!�-+�LD ���,.����� � ��� *���� "����������2���"�����������."�����."���

�� ���� ��-+���� ������"�� �� 9���"5� ;/� ��� *��� � ���6� ����� �������

���������� 2��4�� ��������."�� ���� ��������+2�4�� ���4.����."������*4��

�3�"���� ��,.����."� ��4 �"����.�"� ��#�)44+��� ������� ����������" .6.�

+" �� �2�� 36"�� �� �� S� ����� *�� ���� �� ����� �� �� H� �������M5� :���"����

�������2��136��� �5�+�*�"�������������� ��M5�: ���1.�"���4������� 6�

+" ��4��2� �"������2��1.�"�� �4� �����M5�& ��� ��� �� �� ��" .6.�+" ��

�2�� +� � 13���� +"� �� ��"� �6�� �� "�� � � ���� � �� ���� .�.�� �4��

�.�� �6����.2"��� � � � ��M�<<5�C������� �-���� �2�� ��� � ��� �5� ��+��������

�� � ��� �M5� E3�"��� *�� ���"��� �� ��� �� ���� �����M5� ��+� ������ �� ��� �� �

�����M5�:�������."6�����" .6.�+" ���� ��� "�4����� �MH���14���3� �������"5�

B� )���T ��� �;/5� ��� *��� ���6� ����� �������� 36������� 2�� 1�2���

4 ��"���� � � ������� *�� �"� 6� 1��+"� �� �3*4�� ������� ������ ,������

R8 2�� ���� &���� �������� �"��� 85� ��.� ����,;���/"6�� 46"��� ������

����� ������ 2�� �.�� �� ���"��� ��.�� *�� ���"��� �3�"� 6� *��� �������

�3�"������� 2�� �� ����� ������� �85� ��� 2���"� 2��"�"� �� ����� ���"����

4.".�.���6��� ��� *���� "������4.�.��4."�� -������� ����� ����4."�� "���

�".����"������ ��"� ��� B������ K�" ��LD ���� ��8� ���"�����4� ���4��� �6"5� �� ��

2��"��� ��"���"��� 1��2��"���� ��"��� 36���"������6�� �3�"������� ��.��

�""+8���1 "�4���������" .6.�.���"���� ��"������ ������"��B����D ����+������

8� ��� *���� "�������� +�3�����-��6����"��"�����������"�������4��"����

F;+������� �*������5�,;���/��1��2����;�;��" .6.�.�� ��� �����*���*�� ;+��

��������������������������������������������������<<��@��?6����:���?.4.�2.5���� ��(?�2����� �����A#�����5�=<R�5���>R�H����+��������5��1���5����HS=��

Page 184: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =SH

*��,;���/�� �"�����)�� ���� B! �� K?����LD5� �"�� *��� � "������4.� .�.��

.�1.����*-�*���� ��� 8��������.��"����"��� "����� ���".��2���������. .��.�

B����� ��K)����"�LD ����,.������4�����������4� ��*�� � ������������"���2��

.6�����*�������+*��"���� "�������*����� ���*�������"�����"����+�"�����"��

13������� A ��� �"��� � ��� *��� .�X""��� �� ;/"��� "�� 3���� 1��2� ���"�� �� ��

�".�5� +� ����� ���� ��+4��"����� 4�"�"��� :"�� ���� ��+4��"��� ��� ����� ��

3��� ������������3��+ ��"��� 3����. ��� 3������-�� ����,.�����25�1��2�

�� 1 "� 36���� "�� 4�"������ � �� ������� )��.2�� 36������� ��� �6�.� �"���

�+�������.���*�����1 ""��������������,;���/� *��� ;/"�������� ���.�."��

�*"�� ������ ���"������H�=�����

7��� )44+� *�� �� �"��� -��-1� � �-��� 2�� 4�� 4���� ���3�� � ��

�".��.��.�"� ���� N8�.�� "1��� 2����� ���"��� 1���""�"�� 6"��� *�� ����� �

+�������������� ��" .6.�43"1�"�� ��7���)44+5�-��-1� �2��3 �""�"��

6"��� 43"1�"��� ����+� �������J����� 7��� )44+� 4�� 4���� � 1����� � � ���3��

3�1��"���14�� 6 ������������"�.���"���4.���2����4�����;� ���9���+����

4������ ��"���"������������2����"����*�������"������������"���������,.�

�� ����"�����3�� 2��� -�4����� ������+�� "������"��� 6"���43"1�"���*������+�

� "��� ��"�� ��� �+"� +"�� �"�.��.��� 7��� ��� � �� )�"2.�"."�� �� ����"��� �-���

4.� ���.��."���2"������� �,;���/"��� ��� ����" ��*�� +�������������

�""��� �� � "��� ���"� 2�-"�� +"���� *�� ������"�� ��� �� "������� �� 4"���

�"�.��.��H����+� ����� �" �� 1�2��� � *�� ��� � "��� �"�"��� �� 6"��� 43"1�"�� �����

�������������������������������������������������H�=7�� ��7"�5����� �&���� ���������� ����"���"��0 �����5�%�,��.��5��+��:�����.������

:��;"/�)�. ��5���� ��H=<<>����=��H���N�����.��5�'�7����� �������� ����5:���4."�=<G�5�������

Page 185: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =SS

"�������� ��"�� � 6"��� 43"1�"��� �"�� 1�2�-� ���"�� -�"����� "�� ��� 7���

)44+� "���� �"������4����� 6� �4��.�1."�� �6" ���,;���/��� +�4��� "��

��""��� �����GG=8"�� ���������:��"""�� ���4.�����+��-���������+����� �

:��� *��).����@ �/� :��""������ ��� �7���)44+� ����� �� � .�1."��� 4��

�����0� "�������� 6"���43"1�"�� ��3�1��"�����*��4��� ����6�� �������������4��

4�����6"���"� ��H�H��

����/� :��;"/"65� 7��� )44+8"� � ���� 4�� +�*���� � ����� *�� ���� 4��

,;���/� �"����� ����� 2���������� � 9�.�� ����� ��� *����� 4.".��� ;/"����

����� �*�"��+��� K����L� �.""����"�����"��� 2��+�+��*���+�+�� ��"���

�"�+�2��"���"���"������H�S�,;���/"��5���� �13���"���� �+"�� ��"��4."��������

24���2���1���"�� ���7���)44+5��"�.���"������� �����6�����-����*��

�.� .6.�����";������� ��,;���/"6��������"��*.�.�.�.��"�.��.�H����

7��� )44+5� ����/"���� ,����� )�"2.�".� ��-��"������ ���� �� �-��6���

�"� ��� �"��� )�"2.�".� �"��"����� 2��� ��"������� *�� ,����� )�"2.�".�

��-��"��� � �-���� �" .6.� ��� �"�� "�� :��;"/� �"����� � � � �6��"�"���

�-�������� &"�"�� ��� �.�.".� ���/� *�� ����"� � ���� ����� 1 "� 4�� � � ��� �"���

��������������

�������������������������������������������������H�H���+ ������5���������NN#���=�=��H�S��4 �"�����A � ��5�B7���)44+D5��N�N�N5�C�=R5���HSG��H���:4�+���1+�?.4.�2.5�F ? �����6��&����5������=<RS5���S���

Page 186: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =S�

��4 7($&:!E��&'�,(��+9L!P!#7!��

���-1� � �-�"������ ;/"���� ��� �� �2"��� �� 4�� � �4��� �"�.��.���

,;���/"��5� � �4��5� "�� *�� ���� 3���� *����"��5� 4"�� �"����� *�� � ��"���

�"�"�� �� ��-"���� 4�� 2��� � ��6.�� 2"���"�� �-���"� ���� A �""�"�� ,;���/�

-��-1� ����-�������"����*����������"�� �"�����������"�� ��H�R���

,;���/"����+��� 3��� ��4���4�� �*"��"���*��+��� "�� �����4�� ����*��

�� +�-"���*� ����*������"���� ��4.� ""�� ��*����"�� �H�>�������,;���/"��5�� �4/�

"� �"��� ���28��� �.""����"� ���� ��-28���� ���"���� ��-".�"���� �/� "�

�"����14����2� ��,;���/"���� "��"�.��.���,.�.�������������2����.���:��5�

��1����� *�� N��� ���� ,;���/� ��-".".�"��� � �4� ����"����� ����� �� �"�.��

*��" .6.� ������� � ���28��� �.""����"� ��H�G�� � �"�.�� ������� ,;���/� � � ��� � "�

:��5� N��� ���5� 7� ���� *�� ).���� ����"�� �"��� � ���� 3��� �� ���1�����

���"4"�#� :��5���1����� *�� �.������.������ 43"1��� �� ���2� �.""��"�����5�

).����,;���/"��� �-2� �.""����"� ����7��"�5�)�-��"����"��� +� ��2���"��

��""�����"��@ �/"��5�7��� "�*��"�+2�"���� ���.""����"� �����

,;���/"���� � � �3����� *�� ;/"����� 4�� 2�6.� ��+�"� � ��"�� *�� 4"��

�"��� �� �".����� ��9���"�7����)44+� �/� �6��� "�������� :4�������

�������������������������������������������������H�R�,.� 3��� ��7���)44+�*��+"��"��5�)����:�"�� ������2�����/5�����/�*������"�

���"�"� � � ���.�"�� ����� ����"���� � �6���5� � ���� �"� � ���� �� 2��� ���"�

�"����"� �����H�>�9��!����������"���#�B,;���/"����+D5�� ��)�%���W������ ��� ��� �������(1�� �&#�

C��I%%%5�:���4."�=<�G5���=���H�G��+�������5�����"���!���"���"��������5��� ���������9.�"��C���.���5�J �4.�15�

=<<<5���=����

Page 187: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =SR

����"�.�8.��"�� �����. .���)��5�,��"���""���������� ��4��"�����6". .��*��

36������ ��� ,.� � 3����"��� �"��"�6�� � � ���� ,;���/"��� 2��� �� "�� *�� ������"����

��������"�� �� ��"�4"��� ,;���/"�5� � %T�T%�8�� ��" � � �6��� ���""�� �� :�"��

������ � �"���� 13������� *�� 4�2��� � �"� ��� *�� 4"�� ������ ���-����

� ���������,.�"� ��4� ����������""����"���"� ����*��+�����:4��)�8 ��������

��"�� "+��2��@;������7����*� �� 4��,;���/ ���@����7����*5� :��8 � ������ +�-�

�6������ *�� =�SR8 � 9����8� 1������� 9����8 � :��;"/� �� +�4�� �4."�

�������@;������7����*� � �������5�� �� ������5� 1� 1� ��O .�� ��B@���7.���*�

7� . �� �4.� 9.�� @��� 4�� &+.�*��� 4�� 7��+� "�&.4� ��D� V ��� N�

��� ���� � �6 .6.���4� �*"���� �4������9��*8��46"�� ��" .6.�2�� �B9�Z �

&.4� ��D� �����H�<�� J���"��� 3 1��"��2�5� "+� ��"���� �� *�� :��;"/� �/���

�3��"���H=��� A �""�"�� ,;���/"6� ����� � ���� 7����8� 1��� 3��������� @�����

7����*5� 9����8 �� ����/� +"������ 7����8 �� B7.����D� �������� ������ ���

4����� *��"� *�� ;/� ��� ����� �� � � �4��� ������ � �� .�5� ����.��

� ��� �6��"� ����"��� 4������� *�� � 4.�"�"� +��� 4��� �� 4����� �3+����

� �������H==�� ,"���� ��� 3���"� ����"��� �.�"� ��#� � B)�����;��5� �*�5� F; ��"�

������5�$.������5�) �����5�I��+����D��B,.�"����2� ���I��+�����*��

)�����;��8 �� ,;���/"�� ���.�.�� �6������� A �""�"�� I��+�� ��5� � ,;���/�

��*""���� �"���� ���� !���� +����"���5� &.��8�5� �� "���� ���;�"����5�

4����5� 4���� �� ���5� ����5� ��.�.5� + "��5� ���"85� *���8�� ,;���/� ���"��

13��� ��*"� ������� ��� ��"�� ��"�� 4�""� �6" ��� ����� +�S�HP��=�R=8���� �����

�������������������������������������������������H�<�:��"�&�1.�. 5�1���5����=R���H=��E."�5�����5�� ���%���� �5��+��=HS�5���S��H==�@������7.���*5�'��� �5�K?�*��4 �"*++4��� L5�:���4."�=<G�5���=��

Page 188: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =S>

� �" �6�� �.+�����H=��� @������ 7����*5� ����/� *��2�� �"��� �4�����5� 7 ��

����"��5�7�����*��9*������+��14�43"1�"�� �� �"����4��2�������� :��;"/�

�� +�4��� *��� ���6� 2�� 3����� ����"��� ����� �� � ��*"����5� +��� ���

B �� � B4� � �D� �� *��"������ 7����*5� ,;���/� �������� ����� ��*" �D� �������

��� &.��8��� ��� ��"��K� ��� "L�" .6.�.5� +��� �;�;���� � 4�� ������ �" .6.�.�

�*.��.��.��� � B)�����;��D� "�� ����� �� 4.".��� 4 �� 4���"��� �� 4.� ���.��

13� ������-��������@������7����*5��4�����4���"� ���*��� ���" .6.�+" ����"� 6�

�� ���.5� �� �"�.��.��� !�"���� *�� ��"����� �"������� � :��;"/� *������

-��-1� ���2���.""����������

�,;���/"����" ����7���)44+5����� �� �4������������*��� � �H=H��

)��/�4��� ����=�<�8 ����=��R8�� ������=RR���"�,;���/"����+������1;+��

+��� �� "�� *�� �� +�-� ����� � �"�� �"�.�� &"��� �5� 4����� 4�� ����-+���

�.��.��.���,.�����-+��� �������3���"�����-+��"������� ����"�������������

4.� ����-+����� �6��� 4"������� *�� 9�6�""�� ����� �� ���"�������� 9�6�"�

�" ���"��� ������ � � ����-+��� I� �� ��� 9�"�� C.*���/8��� ���"�� � "��� *�� �5�

2� ��� 1����"� �"�"��� "���� *�� ,;���/"���� �� �"�� ���� ��-"��� ��� �������������

7��� )44+8��� � �6�� 3���"� ����"���� 4�� 2�6.� � � 4.� ����"��� ���� �

�6�"�����*�� ���"��������,.� 3��� ��7���)44+8��� 26 ��� �"����"�� "��

E "5� ,;���/"6�� 13���"���� �� ������ 2�� � B�� 8+.8"�,;���/���D� "�� 4�� �����

� ��������,.� ����5� 3����� 3���"� � �4/� ����"��� ���� ����7������ ��� �"��

7��� )44+5� ���� �� H=S� �� 4�� � � ��� &�� � � �6�� +��� +����� ���

�������������������������������������������������H=��@������7.���*5��1���5���TTI%��H=H�4 �"�����A � ��5B7���)44+D5���HS<��H=S,���� ����Z��5�! $�$����NNN#�������

Page 189: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =SG

4 ��-�2"���"+��"�"1"�4���������3 ��5�3 �""�"��&+��8 ������" ����������

@ �� :��;"/"��� K,;���/"��L� ����� �� "�� *�� �.+� � � � "��� ���� 4�� � ,;���/�

�����������"��������

@��� �� ����X�8��� �� � ,;���/� �" .6.� �3�"�������� �"�.�� �"���

����-+���� ��� � 2���� ��� ��� "��� � B��**.�;�D� "�� 4�����4�� ����� *� ����,.�

������ ��� �� �".-� �"� �6�� ������"� ���� @��� �8��� � ,;���/"��� ����� ��

�"�.�8� �2���"�-� +-�� " 6� ��� 4+�� "��� ����� ��� ���� � 4.��� � 13��""��

�"��� � 1���� �"4"���6� 13 � 3����� � "���"� ���� � :"+�"�� ��*"��� � +���� ����

7."1.��"�.���"�����"��1�2� 6� 3���"�� ����.� ��.�������*����� ���*� ��

�-��������@��� �� �"��X�5� +��� 4��� +��� �� �6.� "�"��� �� � 2��� ���"� �"�.�5�

1������5� ��1�������� *�� ������� 4��� �"��� � ���� 4"��� *�� ��"������� 2���"�

"�"��� �2"���"�� �4.".��.��.����

�3�������"�����*��� ����!/� /� �5�,;���/� ��&+��8 ���B ;/��"� .��K4��

*��2LD� ��2"��� �8��!� � �.� .6.� B���X"� :��D � ������ 6� *��2"���

*������"� ,6 �8��� �"� �3����"��� ,.*��+�6.""��� ���� ���� !�� *�� %���

���"�������"��-�5�2������ ������*�����"��"������"��������2������H=���

,;���/"��8 ��� 1����� �� 2��� � "� ����� �"��������� ����� TI�� *�� TI%��

�� ��""� � �)��� �).+�;�I�"��,� �+��/8��5�J4.�:�+����&�+���/8��5�*���"�

� ��7�����++��7���/8�������"���4.�"������ ����"4"���?��� +����������

-�2"���"���3 �""�"��4 ��7����)44+8���B�3������"D� "������� ��1����� ��

�������������������������������������������������H=�����,.".�5��1���5���=<>��

Page 190: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =S<

�"�"� � ��H=R��,.�����"��5����� �� �,;���/� ������������� ��� �6.�.�.�

��1�"������ ����

,;���/"���� ��� "��� ��� �� ��"��� ��**.�� X�� "��� � *� ���� ,.�"�U�

�����"�0�� � ������"� )��8� K+��S�P��==�=L5� ����� K+�R�>P��=�H�L5� C�""� �Q�

$.�/� K+�R>�P��=�>HL5� &������ J�*��/� K+�G>HP��=SSHL5� � � @����/�

KI%%�PT%%%���L8 ���,.� 3��� ��� �"��3���"���**.����-"������� �BE�"�����

$ D� *� ���,.� ����5� � !��+� 9+�. �� !�4.����/8��� ��"�� 4�� �� .�� ����� �".-��

:��;"/�36�����2��2�*��� �����.�"�������H=>��

,.� 3����� ��� 3���"� �"� ��"��� ���� � 4.".��� :4��9���.�� � ,;���/�

��7�����J4.�!���9���.�5�B9 �D� "����4�� �,;���/"6����"���/����"�����

���-�� ����� *�� :4�� 9���.�� � ��.�� �6�."�.�.� � &.�8�8 �� 9.���8��

������ �4"���� 4�� �� � ������� 4�"������H=G�� ,.� ��� �� �4"���� ��������

:�"�8�1�������6"���������

&���"� � ��"�� ��� *�� ����"�1� � A���� 7���8��� � K+�� �=>P� �H���

��==�HP==HR�L��,;���/��" .6.��3�"������� ���,;���/� �������8�.�"���� ���4�����

4�����4."�.��.�� ��"����� ��������A����7���8���,;���/��" .6.�� ;/�������

�������������������������������������������������H=R� 7����� C��4�#� ��� �� ������� � ����� 36 $� ��&7� �� � �� 8�$�)��� L������ � � �� 5� #��

:���4."�=<GR5���=�S��H=>� 7����� C��4�5� �1���5� ��=���� ����� ,;���/"�"�� ��**.�� 4�4���� ��������"��"� ����

,;���/"�5� ��**.���� ���"����� *�� ��**.�.� ���"������� 7��� �� 1�2"�� ������

4�4�"��� ����" ��"�����������*� ����H=G� 7"�� F�� ("���5� B:�"�� ���������#� ����� ���������� ��+� �������"���� E��5�

:���4."5�=<SG5����=>��

Page 191: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =��

4�� ����� ����.��� N�.�� ��� ����� �� �"��� ,;���/"6�� ����� �"�� ���"� ���� J4.�

7� � �"� E "5� @ ��� ��. /� ��� *�� �"� ��� ��"6�� �+-��"��� *�� � 4.�"��

2���� �� 3 �""�"��E "5�,;���/� �����"�6�� "�� �������� *�� � 4.� ���. � � � � �4�

����"���*��������N�,6 �8���@ ������ ����"��� ���� ����"�� ���-��������

,;���/"���������� ��"�4���*.���2���1�������,.�+.�.��� "���"���+"�����

���� � ����� *�� 4.� �� �"��� � B"�&�;4� "�9.�� +�� �� 4��� � 8�� "�

,;���/�D� ���� *�� 6� ����� �"���� "�������� ������ ���� "� � B9 +�� "�

,;���/�5�9.���"� "�+"�5� "��.��K"� ��L� "����X�5� "�&���� "��.����� *��

7.����"�+��D� "������"��� ��� �"������H=<��

������4.� 3�����3���"� "�� �"��� ��:4������� ���4��� -��� :4��

����8��� � � +���� ���+.� .� *�� :��+�8 � ��.�� �"� � ���� "�� � �"���� 4�� 2��� ��-��

4.".�.��� .H���� �+� ������ 3���"�� �� J����4; "�� � ".""+� 7.�.�"65� ������

�6".� @���*"6� �.��.��.��� ,.�"�� &.�8�8��� +��� *�� ����"���� ���� �"�"��

� � �����"�� *�� ,;���/� �����"��� 2������"� ���� ,3�"���� :�"�8��� �����

2�����"� ���� ,.�"�� +� ����� �� �".8�� 1���"��� *�� ,����"�� +��������

���"���"� ������ �".8 ����@���� ��4.�����2� ����������������,6 /5�

F�8������9���/5�9�.��&��+/5�,�� ���,���/5�7""����9��.��*��!�������4� /8�

����� ��,;���/��" .6.��3�"������� ����

,;���/"��� 2��1 ""6��3���"��" .6.� �� +�3����4+���������E "����

*��1 "������� ������3���"� ���� �����" .�"�����-�*����"�"�� ��4.���-�*��

�������������������������������������������������H=<�+��������5�BE "8���,;���/"����,�"��&������"""��5�&�4�&*����"��,;���/�D5�

�� ��� ��� �������������5�C�=�==5������=<�S5����>��H���$;*�� 5��1���5���=����

Page 192: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =�=

��";"�"�������""�"���� +� 1 "� �.��.�"� ����@����� 4�� 2��� "�� *�� ��;"�"����

���""�"���� 2��"����"� ���� 9���"� � 4�2��� "�� �+����� *�� ���� ��"����

���8�"�"��� 2� �� ��-"���� 4.".��� B%+";�.8��)��;D��"�"���� ��"�� � ����

�" .�"��� +" �5� 4.1��� 4.�"���� � �"����� ���"�� � ��� "�� �"���

4"�������� �H�=���

�����/"��5�7���)44+�*��,;���/"������ �"�"����"��� �4/�"�"� � �

*����"�� ���,.������"���)�"2.�".�:�-���".6.� �3 �""�"��*� ��@ �8�"�9�"��

4.�� � ��-�� 13������� � *�� .�.�.�� ������ 24.�� *����5� 4.� ���. � 4�� ������

3�"��"���"��������A �""�"��@ �/8��� ��� ����"����� ��.�.".���2"��� ��4����

4. .���7���4"���"��+��� ���������4��� ����"��*.���+"� ��4.".��.��.���

�+� � 3���� �� 4�"���6� � 145� )."��� � �"-� ���"�� *�� *� �� @ ��8"�9�"�8���

1����"���"�� 2�"�� @ ���� 9� ����"��� 4.� 13��*� ��� �� ���" �� ������

1�������H����@ ������ ����"������� 3��� ��2���3����*��"���*���6���2��

��� � 3���"� )���� "�� �"��� 4.��� ���������� 9� ����"��� 2�� +2� 4��

+��� �� �2���"����5� +��� *�� 36����� 2�� ��� 1���� *�� 4����� ��;�"��

+ ��"��������� ,.� �� � ����"� �2� ,;���/� �� ����"����� ����� � J+"�� )������

��������� ���-� +"�� 36�������� ���� ���������� �"�.��.��� ,3�"���� ������"���

���"��+���J+"��������� �������������5�+��� ��,;���/�+�����"����������"�4��

.�.�� ���1"��������������� �� � :�"��;"��� �������4�� 13����4����������

�6"��������,;���/"6��-��-1� �"��� �6�� �/����"����1����� "6�� ����

������"�����������"���36���"�������� ���" ���"���2"���"����*��4.��4��4����

�������������������������������������������������H�=�J4.�9.+��� �F�+�5� ��� �)� � '�� �� �� ���� ���(?�2���� ����5� K?�*�J�+���$.+�

��6""��N����J����6".L5�:���4."�=<>�5����>G��H���9����&3����5�'�7�����K?����@�? ��)�%(������� �����8"��5��9�&�IP>5�=<>>5���=���

Page 193: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =��

���"���".��.��.�������4.��� ����"���4��������+"������"+����*���6���� 6���

������ � �*"�����*����"���46"���4���"����������������2��� ���"�� �H�H��

�����(:!%!E�

,;���/"��� 2�� ���+�� � � 2��� 3���"� �� A���"�"�� :��;"/� �� +�4���

���"���� �� ��� 3���"� ��"��5� �-�"�� 4.� ���+�"�� ��� ����/� :��;"/"���

�.� .�"��� ;/� 6�� ����� �� 4�� 2��� 43"1���� ;/"���� 13� ����"�� ��� O .��

��"�.".�"�� �-�� -��-1� ��"�5� 1���"��� 43"1�"�� �� :��;"/� �� +�4�� +"��

�"����2"�����"��*���-�"�����+�"��� ����� ��1����"�"�����"���"� ����

����/�:��;"/"��8���&. �������5�)�"�5�9����5�).���8���� �����"���� ��"���

;/"����1� 1��4��+��������"�� ����

)��+�� � ��� ;/"��� ���� � � ���.�. � �4��"�� "�� ���� @ �/� :��;"/�

" ��� 7��� )44+� 4.".���� ���7��� )44+5� $��8 ��� 9����8� �� �� ������

:��8���� 7����� 43"1����H�S5� ���4���8� ��� ���� ���"��8�� *�� �"�.�8� 1�"����

� ����� ��. ���"�4��2���43"1��� �"��������������"�.������� "��.� .6.� ;/�

6�� ����� �� ;/"��5� :��8 � ,����� )�"2.�".� ��-��"��� � ���+�"��� ����� *��

:��;"/"�� �� +�4�� �����"� ���� @������ 7����*� �� :��;"/� �� +�4�"�� �-��6��

. .�����+�������� �����"�����*���������+�"����-�������������������

2"����������:4���������5�9����8 ����"�2�����:���*��%���43"1��� ���-��6��. .��

���+�"��� ����� �� :��;"/� �� +�4�� ���������� 7��;� 7��� )44+8"� � $��8 ��

�������������������������������������������������H�H�+��������N��5�'�7����� �&������'�� ���3*,+,%*,;D5#�:���4."5�����5����HS��H�S�9�+�����"���&3����5���2 ��� ����J � �&5�:���4."5�=<>�5���>��>>���

Page 194: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =�H

�-��6�����+�������� ���������*����.�9����8�����/�+"����9.�����8��������

1�����2���3�"�� ����������

@ �/�:��;"/� ;/"��5�).���8 ���-���"������+�"�� ��� ��4���"���"�.��*��

,;���/"6� 1���� 43"1�"���� ������"� ���� E����� �� �� 4�� 2��� 43"1���� ���"��

,;���/"���� 4.� � �� 1���� "�"�� ���"���� � 4� � � ���+�� ����� 3 �""�"�����

46"� �����

��4�('&+��!:#!)'!+8��

���-1� � 2�� ,;���/"���� 1�"�� ����"��� 2��� 2���" ��&���"� �

�"�.�� �"����� ��1�"6� ��� 4+�� "����� ��� ,.� .�.�� ��"���� 1�2��

����"������ 2���""6� ��� ����"��������� I��15� +�25� 2��2"�5� 1����"��5�

�6�� *�� +� ��"��� � ������"���� ���� �.��.��.��� ,.�.�� 2�� �� �����

�"4"������2���"���""��4.".��.��.���9���"�,;���/"6����"��� -���� �"�����"�����

1 "� 1��2�6� 2��" ����� �������� � �"��� ������"�� ��� ;/"��� ��� + �����

4��"����� 2�� 4�� *��1� "���"� ���� ,;���/"6�� ���"��� ������"��� 4.� *��1��

3 ���"�� �H���� � ,.� *��1"��5� ���� �"��� �"� ��� + ����5� ��� ����� ���

1������� ��,���4��3�������5��� +�-"�����"��"����������4����"� .�.�.�.�

*�� �4����� ���� 13 "��"������� ��"�� �� 4.".� .���� � *�� ���� �" .���� ����5� ;/5�

��� 3���� �� � *�� ������ ,;���/� ������� 36���-� � �; �� �"��� ��� �� ��� =��

���"�-����13����� ��*��V�"���.".����� ��*�� �������;�;������" ����.�

4.� ������� �.���8� � ��� �� N� #� V,��� �� �� �� � ������� �" �� ��8� ��� � *��

� ��"��� �� �"�� ���� *�� �3����"��� �" ��� ����� ��.� .�� )���� ���� =�8���� ���

�������������������������������������������������H���7�����C��4�5� N�N#��S���

Page 195: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =�S

�.�4"� ����.2�2������.�����"���+��������.��.".�H�R5� +�����������=�8����

��� ����"�6�� � ����� ��"� ��".� "�� �������� 1���� ������� 1�" 6� ����

4+�� �� �������4.�"���� +�4�� +"��"���2��*��"���*��1"�� ����

?"����� � ,;���/"���� )�"2.�".� 3���� �� +"�� 2��� � "� � ����

����"����4�"�������E��2���������"��+"�����"����1�-�����"����� �4����������

3" �����"�� ���7"����4��������� �� �����������3�"�� ���+"����+�*�"���5�

�*��5� ���� �"� *�"��"���� *��1� ����.�"� ���� ,.� *��1"��5� ,;���/"���� 1�2��

����"��� ��4� ���9���"� :4������5� � :��+�8 ��"� ��+���������� �������5�

���1�"��+��������" ���-�*��+��������6�"��������7"�5���.������� ����.��."���

2�� ��� *��1� *������ �4."� � ����� 4.�.�"� �.��."���� ����� ������

4"��"�� �H�>�� � ���� C.*���/8��� � 13��� ,;���/"���� ������ *�� $.�� !+"��� � � ���

*�������� #� B�� ��)��� �&�� �"������� �� � � �&2� �"� �� 1�?�� ���� �� ��

� 2�&�� �&�� �� ������ � ���������8���$ �� �&� ��"� �� ��������"���$� ��&�H�GD��

,;���/"��5�+��� ��� .�.� ��"�� �+"����+��� ������ � ����3����"�� ���*��1�*��

� ��� "���"� ��� ��4"� �� ,;���/"�� ��� ������ &�"� *�� ,���"�5� ��"�� 1� 1���

9������"�8��13����"�.�8�+� ��"���13� ����"�� �H�<�N�

,;���/"��5� �"�"���� ���"��-� ��� � � ��"���� �.��.�"� ��� &"�"��� *��

�*��� � � ��4 �� *�� ���*�� ��������� ��;�"��� 4.".����� �� *�� 4.� .�.� ��

�������������������������������������������������H�R�+��������5�B,;���/��D5���HS=��H�>A����$� ���6�."5�! � ��' �)&�������������5�:���4."5�=<>�5�����S��H�G����9�"��C��*��5�� ���%����� ���$ 5�?�*�9����"�A ����5������=<<<5����==�7�������

� �� � C�4���/� 4.� ���" �� 4�"����� �"�� � � .�.�.�� 43�"�� 1�"��6��� � -��� +��"��

*���������� ����H�<�9������"�5��1���5���=����

Page 196: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =��

��� �� � ����� ��� � +��2"���� �������� � �� 2���"� �� ����"����

��������"�� ��� &"�"�� �� ���*�� 4+2�"����� *�"�6����� �-��� �"��� �"�.�8��

BC������ 4+2��D� ��"��� ��� 7��� )44+8��� �"���� ������� �.� .6.� ���*��

4+2�"������*�"�6����4"���. ���������������-" ��"��� �*�5���6��5� *�5������-�

*�� *�4�� 14� 6��� 1����"���HH�� *�"�6�� �� 4+�� "����� ��� ,;���/"��5� 4.�

1����"��� �� 1�2�� ���6�� �"��� �.""����"� ���� ,;���/"��5� 7����� *��

7. ���8 ��4 ���"�"�������"�������������*��+�����*�"����� �2�����4����

���.���"� �HH=��,.����1.�"�5���"��� �1�"���6"�������������"� ���� ��"�5�

3 �""�"�� 4�� 2��� ,;���/� +����� � E� �.+8� 1 -5� ���� � �6������ 1�2�"����

�6"����"� ���7��� +�3���� ��4�"���6� �14�!�1�5��"�.�8.��.������7���

)44+5� �������� *�� �� ���� ���� 13� ������ ��.� � �"�������� ,.� .�.�� ,;���/�

� ��"���� �2"�����+���1�"��1��� �"����13��������� ����

���������

�4�"0.&'/��9)E+&#&��

,����� )�"2.�".� ��-��"��� � 1�"���� 13������� � ,;���/"��8�� ������ *��

����"���:��;"/��� +�4���2���"�����"�����"����"��-�"���*�� �������"�����

4����� �� �6���������2���1�������,;���/"6�� �������"����� ����4�"�1��

"������5� ;+��*��4���������� �4��13����������,;���/"���� ;+��*��4����"����

���*�����;��13������"�"��"��13����������,;���/"�5�7���)44+�"������4��

�"������2���1�����������/"��������"����"�������8 ��*��7� ���8 ��.�."��

B9���8"�:��;"/"��D�����/�:��;"/��"��������4�����4�����������.+� ���������

�������������������������������������������������HH���,���� ���Z��#��1���5�����<��HH=�N�����.��5��1��N#����G��

Page 197: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =�R

���44/� :��;"/"��� �� ����/� :��;"/"���8�� � �/� �.�""����� *�� �"���"�����

4����������� ;+��*��,;���/��4�4������� �6�� ����" .6.�.��*.��.�"� ������

A���"�"���:��;"/� �������"�������2��"��������*� ����:��;"/"����13���

+��� ;+���4��,;���/� *� ����E��2����;�;"�� ;+� �� �6"� 4��� ��������13������

K ;+�L5�2�4��.�K4���L5�4.�.��2�13����������K4���"�4��L ��HH��F+�5�-����+���

�����*��4"����*��13��4"��������4������"���4�""��"��� ���*��4.��� ���

��4�����43"��"�����"���4.".�� HHH����-2�4����"����"��B4����K2�2�� �LD�

:�"������ ������6� *�� ���" �6�� �.�""���� &.�8�� ������ 13��� +��� +�����

�"����� � 4�"�������5� ��.�� ������� ��-2� ��"��� � +�� K ��� ���"L� �"��� �"���

4�"�������� �-�����"�����*�����.�.�� �������42���� ��.�""���������

1���������.������HHS��,;���/��"��� 2�� ��4�������"���*�� �/� ����"+"��� ��8*"�

������ 1������� :��;"/"���� 13��5� 13� ��"��� ��-� *�� ����"�� -��1�4���� 13����

�6��"��5�����,;���/����."������"�"��� �6���������"�1��2��"�� ���,.��� ��"��

4���� +��� ��� ;+��� ����� � ���F;+�� 3 �� �*.���� 2�� ����"���� 1������� 4��

�4.��.��� A �� ."���� 2�� �.�"�� ��8*"�� ."���� " �� ���� ��8*"5� � ��������

*��"�������/��1���6��"���HH�����8*"8����"����"��5��3�����1��� 3������� �

,;���/� ;+� ��� 2���������� :��;"/� �� +�4��� ��*8"8� �6�. �� ����"���

:�"����� 2� �� ��*��G���� ��"�����2�*��"����� ��� "��"�4"����� ��� :��;"/"��

����� �� 1���� 3"2� �� ���"��"�� ,;���/� ��*"8�� ���5� 1��2��� ���*� +�����

�������������������������������������������������HH��'����[��9����5����( ���� ���������1�2�5�@�Z���������=5����<H��HHH��."�["���5�! ���� �%���� �%���� ��� #3��� ������"����� ��� ������"�� �%! ���� 5#� %�,��

��.��+5�+��:����.������:��;"/��)�. ��5���� �����@�Z�������=<<<5���>����HHS�7"��7�� 5B,����D5�4�1�1�"2�� ��� ��1 5�C�%%%5�$�.�"� 1�a@�Z������=<G<5���GR=��HH��9.����A 5�B:��;"��D�5����5�C�H5���=�G��

Page 198: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =�>

����� 2������ 2�� 1 "� �"��� ��;�� ��"���������*"� ;+�� �� � ��� 13��������5�

4��� �� 1 "����� ��0�"� ������"���� �6�.� �-�"�� 4�� ��"�.".��.��� &�����5�

;+� ��� 4���5� ������� +����� � � ��� " ��� ��*"�� 1�2�� 13��������� +���

1��2��"6��-��1�4���� � 1��� 6� ��4��� "� �� �� 1��2����"����*�� ���4�" ���

���4�" �� � "���� ��� ���� 1�2�� 1�������HHR�� ����� :�"�8��� ��-".��"�

��"6� ����1�.-"������4�����2�6.�".6.����������4�����" ����*"�3 �"�4�����" ��

�����"�����5� ��� "� +�"�����"�� �HH>��,;���/"��� 4.� ��8*""��� "��2�6.��� � � ���

2����� �������� 1���"�� ��� 9���"� �� �� *�� �� � �� ���."��� ��8*"�

����"�� ���@� � 2��*��5�������"4��� � " �� ����,;���/"�����*���+.����5������

*�"���5� ��4"�� �4���*���+�-� �"� ������HHG�� :��;"/������ +�4� 2�� ���5� "��

,;���/� �� +�-���� �"�"�� ��������� 725� :��8�� ����� � -� + ���� ��

4.".�������� E.�X"5� + � ���"����U� �.�5� + � � �"���� *�� �.��.".�� � ����

*��������� ���"��� 2��"������� F�5� 4���� "�� ��+.�.�.� ��� �� ��� + �

"�������������*���������N�.2�������2��"�����HH<����/����"��5�,;���/�"�"���

4"������ �+""���� * ��� ��� :4 ��"��5��+��� *��J4��� ����� ��2��"���� ��������

7 �� @.+8.�� �.���5� �������� �4� �"�"���� ;+�� �� 4�6."��� ���� 7 �� :4�+�8��

���� � +��� ���� �6"5� @���.�8.�� 1 4� ���� 7 �� )�"����� :��;"/"6�� �"" ���

:4"�� *��� ��5�J4.�,���� *���"8 ��� 4�����HS���?�������"�� 13��5�J4.�,���8�5�

7 ��"8��� ��� �� ������ 2�� �""� *��"����������� �� 4.� ��� ��� +��"������ *��

�4�"�������� ����"5� J4.� ,���� �������� N�.�� ���� �" .6.�� ���"��5� 2����� ��

�������������������������������������������������HHR���+ ������5���������NN#���=R<��HH>��."�J��["���5��1���5���RH��HHG�@�?6���:���?.4.�2.5��1���5���G���HH<�@��?6���:����?.4.�2.#��1���5����GH��HS�@��?6���:���?.4.�2.5��1���5����GS��

Page 199: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =�G

4���� �6"� ;+�� 13 ��"�� 4���� ���� 9�"��"��� ;/8"��5� �����"�� "�� �2� +"����

����"�������� �����2��2���,;���/"����+��� ;+���"�������4��,;���/�*� ����F;+���

��4��"�� � 4.� 4���� ����"� 4 ���� ��4��"�� �4.6.�� 4�� ���� , ��� 4."�� ��

�4.6.�� �+������� *���� �� &.�8�� � 43�"� �� *�� ��.�� ;+�� �;�;��� ���� �

+��� *�� ,;���/� �;�;��� *� ��� *�� 4.�.�� �""� ������� 1���� �� ��8��"��� "��

������"���� +"�� ��*�� � ��� 4�� ����� � �"��� � 4�� �.�� 2��"����5� 4.� �.�.��

�-����*� �����2�K4���L��� �� ����+���� �������� � -�*� ��D���"� ���"��

��������"�����.�"���"� ��HS=��

�N�"��13���-��1�4��5�:�������;�" ���4���4������ �6" ������1�4���

+"��� ���������2����" ������4"1"��� ;+����*��������.��.���,.�.��,;���/��

��� ��2������2������"� �����"�����+��2�*� ����,.����1�4/�*��

1 "����"���4"�HS����

:��;"/"��� �/������ *�� +����"���� ,;���/� �"�"������ :��;"/"6�� 3���"�

�"�� ���4�"�5� "�1���� �� � � ,;���/� ���.�"�� "�� ����� 2��4"�HSH� 13�������

�*.���� ��"���,;���/5� ;+� ���2�������"����*8"� "�� ;+� ���4�����������

+���� 13��������� +��� � 1��2��"6�5� "+� ���0��� "� �� �5� ,;���/� �"���5�

���4�" ������4�" ��� "������� ����1�2���6"���2"���"��� ��HSS���

�������������������������������������������������HS=�&��"�)���6"5�6�� $������ ����5�:���4."�=<S�5����=S��HS��&��"�)���6"5��1��N5����=SS��HSH��+����,6"��6".5��� �7�4� � �&��7&�&�� �����?����5���������S5���HS��HSS��+����,6"��6".5��1���5���SG��

Page 200: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =�<

:��;"/"��5� ���"��5� ��� "����� �/� 4�� ���� �"��� "�-� 4.�.�"� �;����

�"���"������-���������2"����"��*��4.� �6�."�. ��� +�4������"������ K>L�*��

��� �K=�L� ������ ����� �������"�� ����""+5��;���� �� �1�� ��*��13��� ����

���� �����"��������������N�� �� ������ �3���" ���N���4.�2�*� ������"��

��� ��*��:��"�6.""����������"����"���"� ����,.���4�-"��:��;"/� ;/"����13��*�

" ��"���43"1�"���BC� ;��8"Q�� D� ��"��� ������43"1�������"������HS���

:��;"/"�� �� � �""+� ����� *�� �� �"���� � ���"� ���� N�"�� 13��5� �""+8���

+24������������.��*����*��� "��� ���""+5�+����������"� ��7��5��. ����������

�"� ��& �5������*��13�����������"� ��)��8�*��,��8 ����N����4����� ��

*����� ��� �4��������+-����N�.�� � ��*��4�� ��� ������.���724����"���"��

����"���� ��� "��� ��:��;"/"���13����""+5�� ��*���.+ �� �6" ����& ��

��.�����5��.+ �� �����.�������� ����N� "��3��������� �4��*�"����"����"8��

����������� N� *��.��.��� :"�� ����"� ��5� *+ ����5� � �" �5� "� �5� �. ������ 14�

���"�� �"�4"�HSR�� �""+5� ;"�"���� "�� *�� 6� 2�� ;"�5� � �"���� �. ���� *�� 6�

2�� �� � � ��� ,;���/"��� 13��5� �""+� �. ���� �+4� �" .6.� 2�� �6"� �. ����

�+-"����� �. ���� *�� 6� 2�� � � �� 13����� *� ���� N�"�� 13��5� �""+� ��2�

���.�.� ����� ������"���"��*���3�"���3�"���"�� ���/��3��� �5���1����E�����#�

� ��1��� � � �E����������� ��� *� ��5� ��� ����.���@�� "� �� ��� �+" ����� � *��

� ���" .6.� ��3�"����� ��?������""+�2��+��+�1�4����������4�� ��HS>��

�������������������������������������������������HS���+����,6"��6".5��1���5���HS��HSR��+����,6"��6".5��1���5����R��HS>������ )�1�"�5� 6��&����� � ����� 6 $�&��&� ( � ����� ' ��$��������� �� 6���

�E�����������5�����5�=<G<5���HR��

Page 201: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =R�

,;���/"���� +��"��� ��*8"� � ��� *�� ��"���;�;� ���"�������� N�"�� 13��5��

+��"������"��"������4���4���*��������� ����"�����������-����"������4���

14 �� *�� +���� ��� ��� 3 1�� 4�� �;�;��� *� ��� 13������� �*.�.�"��� � 9���"5�

��"������+; �����B��"+��""�""+D������� �������"��2����"�����2�+�����"��#�

�"��"��+���,.�"� ������*��������4.".�� �6�� �5��4.��2�+���4 ����"����

�+ ���� �""��� � �����6��� ������ 4.� ������ � K�;� ";+�� "";��""+� L� �� � ���"� K�;�

"+�� � ""��""+� L� *�� ��� �� +������ :���� � ���� "�� �.+��� � �������-���� �3���

�4�����-�"���������� ��8 ���*���������+���*� ��HSG��

��4�!�'&0��9)E+&#&�

:��""��7���)44+�"�������4�������1�������,������4��+��""��

7����)44+5���������"��� ����������� �"����"X4.� �*��4�"1�"���4�����" ���

�����"�� ������� ��"�4"��� ,.� 1�2"�� � ��"��5� 7��� )44+� ����� ���

+�����"�������� �"�� ������� � ����� � �. .�#� ������� � ������ � 4�� 36���������

�����4.��� +�4�����"��5�����4����������"��� ������� �+��*��4����4��

�.�� � 4�� ������� �4�� �.�� � *�� ."���� � +"� ��� � ����""�� ��� � 4���� � 13���"���HS<��

7���)44+��;���/�+"��"6�����5�����3�1��"���*��������K *���Q�� �L���.���

��� 4�";1�"�� � �"��� � �����"� � �������� ���� *��� �� ���"������ �8"��� � ��.�".��

��"������H����

�������������������������������������������������HSG�&��"�)���6"5��1���5���=SR��HS<��+��������5DE "8����,;���/"�����,�"��&�������"""���5&�4�&*������"�,;���/��

B:"+�������"�������1��5C�=�==5������5=<�S5����H���H���[��9 �".�15D:��8"��D��+��J���"�-� ����:�"�5��� ��5�J�'��,�""5=<>G5��������

Page 202: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =R=

7���)44+8���:��;"/���"����5���������/�:��;"/"6� ������"��4�������

3 �""�"��� 13���������� B:��"���D� �� ��"��� � ,;���/"���� �8"�� ������ 3���

���" ����"������� ���:"+���*�� �"��"1"�4"1"��������� ���4��36���� ���

36���"������ � �.�� 4.".� .6.� � 4.� 36������� ���""+� ����� �� ���� � "���

:��;"/� ���� �"������� 1�����6� ���.�.� 2����� ��H�=�� 7��� )44+8��� B�3���

���"�K�.�X"����48LD�� ���"�� ������3 ��"��������,.� 3������" ��4�������

13��5� O".� ����8�� ;/�� �+4� �".��� .�1.�� 4"1� +���� � � ���� �� �� � �3 �

�3�"���4"���,.�4"1����"�� ���"���*��+24���36���������6���K�"�L������"�

1�"�� ��� �".��� 4�� ���*��� ���.�.� �" .6.�.� ���"�4"� �� �� � �"�� �� *��

"���"���� ������"�� ���46���� ��"���1��2���4��36�������K���� ��L��6����

���� ������1����"��" .6.��*.�."4"�H����9�!�����������"���8����13��#�B( �����

��� � ����� � ����� 7� "�� �&2� � �� �&�� � ? �&�� ����� "�� �&� � ����� 7� "�� �&� �

����� 7� � ��&�N�4E�� ��� ������ ����%�� ���� �&�� �� � ? �&�� ����� ����E���� � ���

���#� � ���������� $� � ��� �������� �&�� �� � � ? �&� � ��� ���� ����� 1 �?�

�E�����N�X�������� ���� � ����� "��� 1 �� "���� � ��E�� ��� �������� ������� �"E���

"�� �&E&� � � �&� � ����� ��� �� � � �"E��� "���E���� ���� � ���E����� ����� �����

��� ������������� 7�"���E������ �� ������ ��������� 7��������E������ ����DH�H��

:�������" ��"���� 5�4������ �5�36��������4�*.���1�������������-���"� ��

+��+�1�4���� �.�.���������"�� �M������1��2���4��36���������2���-���

��� 1����" �M� ���.�.� ���."��� ������ B�"��� +��2� .�." .���� ����� � 4.�

���. � +��� �.""��� "��� �"�� �"��� �"+����� �" .6.�.� �4."� � "���� *���

�������������������������������������������������H�=�9.����A �5�B:��;"��D5����5�C��H5���=H���H��:��"�&�1.�. 5��1���5�������H�H�9��!�����������"���5�B,;���/"����+D5�� ��)�%���W�� �� ��� ��� �������(1�� �&5�

C�I%%%5�:���4."�=<�G5����H��

Page 203: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =R�

�"�� ��.""���� ������"+���������4."�� "����*� ����7��+�1�4���.""��

"�8"���"�� �4."� � ��"��� +���"������ �.""�"����� +24�� �� � 4.".���"���

�4� � ���� ?����� �� � *�� �.+"������� 4.".���� �".�"��� +��+�1� �.""���

�"+���� �"��� �6"� �"�� ��.""��� � ��8��� �"+����� ���"�� ����� �".�"���

7"4.�����"������ ���� 6��"������.""�"���+���� ��� �*���.+"����"���

��� �" .6.� �� +��+�1� 4�� �.""��� �"���� �"+����� �" .6.�.� �6"5� 4.�

+.�.��� �"�� � �.""�� � ����� �"+����� ���"�� ����� �".�DH�S�� (2����� ���" �

7��� )44+5� "�� �� � 4������ �� 1����""6�� ����� ���.-� ��� �� ��� +�����

�6���"���2��"�����������.�4."�"��*����.���� �����"� ����������������"��

1�"��� �"�� ��� 1��2��� ��"6� 4"������� *�� �6�.".6.� �� �"��"���� 4��

���� ���� � �6�"���� ������� �".�� �.M� ��� ���.��� .�� �3� ����� ����� �

7���)44+� ���"�6��� 1���"� �"��� �� 4����� 43"������ �".��.6.�.�13������� .��

,�� 43"�6�5� ����� ������8 �� "��� ��� �"��� 4"1� 2� �� 1��2��� 4�� ���������

1�2����4"����"�����4."�� �����,.�1��2���36�������+���� ��-���"�����"��

�-���*������"���13��5���� �� ���"������ �"����6���� ��� �� ��.�".�

�"��� 3���"�� *����"��� 1�����6��� ������"� �H���� ��� 7��� )44+8� 13���

�""+8�� 4"���� 2�� �"�� � ��"� �;�� �6" ��� �����"� 1�"��� � ��""�� ���� �

�.+"������"�����4� �� ��,3�"���"� �6���13���4���.""���+��2�*� �����

�������������������������������������������������H�S�9��!�����������"���5��1���5�����H��H��:��"�&�1.�. 5��1���5����R�5�9��!�����������"���5��1���5����H��S��

Page 204: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =RH

,;���/"������8"�� �����5� :�"�� ������ �4����� ��-�"��� �6.��.��.���

)���� ������ � 1�2"�� ���� 4���������H�R�� 7��� )44+5� ���� *��� �� B!��

�� )�&����� �����?���� �����)��������� ���?������ ���6��&���"���N���� �� ������ �&��

����? ���E�����N�� )������ ��&��H�>� ��������

7���)44+8���4�"������" .6.����� ��������� �"�� ������ ��"�.��

�3������ %%�7��� 4�� 9.+��� � K+���>��R=P��==R��==RRL� 3���� �� +� �

�6��"6�� .6��������� N� +���<P��� ==RS� ��"�����$� �� ��� ��"�.�� �"�����

3��� ��� ��-".� 4 ��� "���� 4���� 4��� 4�� ��4��� �.�."������ �����������

9�4���� 3��� ��6��� 4�� 5� ����� �5� ���� *�� ���"� ����"�� �� 3��� 4����� 4����

��"��������N�$� �8�������� �� �� 6���43"1�"�� ���1�"��� ����"�"��"��4�"����

4������"�.��+"�����4 ���"��� ���-" ���$. 4��*�����"��"�@ �/"�����4����

3�� ����� 5� 7����� *�� &.+���8 �� 1�"��"��� �6� ����5� 4��� *�� ���� :��"��

����"�������"����������" ������4��1���*��������.�������"��7��5�36"��*���

�"� ��� ��������4���� 2������ ,.� �� �"4"�6�� ��"�" ����� ���� 4�� ����� �����

��"������2��-��6��"���5�1 "�������� �"������13� �� 6������"��"���

2����� ���0�� ������� ���"�� ��.��� 4�" �H�G�� 7.�4� �� �.�"�� �3�"������.�

�������� � ������� "� �� 1����#� ��� �� � � �������� � ������� �������� ����

� ��� �� �� ���� ��?��� �� �� �� ��� �� B� ��&$� ������E���� �� �� ���N� J � �&��

�� �&� ��?� � �&�� �� �&�&� �� � E�������� �:���������� �� ��?� ���� �&� "� � ��

����������$���N� '�?�� $�� �&�� ������������� ? �� ���$� �� �&� ��� ������$���N�

�������������������������������������������������H�R�[H�9 �".�15��1���5��������H�>�7���$�� ��"" ��� �".""+�7��� �5��1���5���=�S��H�G���+ ������5���������NN#���=5���S=<�U�@ "��$��E���"#�6������ ��&����&�&�� � ����

4����=����= $ #������5����S5���H�H��

Page 205: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =RS

���&1 � �� �� 6�?���� S���)��� "E��� (�� ���)��� "E��� ! � �)&� � � �� ��� ���� ��

��11���"� � ��� �������$���N�B6�?�1� ��"� ���� �&������� ��$������"���E���� ��

�����$������"� ��� �������"����������������� �&� � ?�"� � ���:�������"����

�:?����� �?��� �:?���?� "���E���� ���������H�<� �� I�� �*�� � ����� B�4�� �� �.�

�� �#�� ������?� "����� ��� �� �� �&�� �� ? � �&�� �� �&�&�N����� � � �����%��

����������� ��&��&���� �� �$�)�������������������� �����N�M������&� ���

? � �&�&�N�! �� �� ?&��"� ��"����������� �&������ �����"����� ��� �?���������

�� ������ ����� �� ����� ��� �� �� �%&� ?���� �������� :��1��� �� ��������HR��

������� 7��� 4��9.+��� 5� ��� ���� @ �� ���"� ��� �"�� :��� �" .6.�.�

"��� ������� *�� ������� ��4�4�"�� �� ��4"���� �3����� �6��������� &�� ����

���"� �� � �� 5� ��.2� *�� 6��� 4 ��"��� ������ 1������� ���"�������� :2��

2��������+�""���"��������N�"��13����������������.+�1��2��"6� ����""+8��

13����"��*.�.�4."�.��.���,3�"����+ ������-��1�4��������� ����*��*�����

���"� ��,;���/"6��4��3 �""6�2��������HR=��&������ �/��.�""����13���+ ����"��

����"�"��3 ���������.���.+�1��2��"6� ������"����� .+.����������,.���""�

��� *�� ��� ���"�� ���� �� �8"�� +������ �� �"���� �".��� ���� �������

"��� "�� C�*���� 4.� �� +�-� +���� � �.�"��� �3�"�����#� B� � �&��&?� "� �� ��

�?� ��� ��&� �� $� �� �"� �� � ���:����������"���"� �� ��� ����� �&��&� $��� ��

� ����.���� ������1������ � ��������� � �&��&$�"�� �&E&� �? � �&���"���?���

����������������� ����"���E����� ������ �N������� �� 1���������������

�:�� �"���� �&2� "� �� � � � ���� ��� �"�� ������N� 6��� �� $� � �&� �����

� � ��&�� �&�� � ��&)� � �� $�&�� �&� ? � �� "� 1 E&�&� "� ? � �� ��� $���� ��?�������

�������������������������������������������������H�<,���� ���Z��5�! $�$���NNN#����R=��HR��@ "��$��E���"5� N�NN#���H�H��HR=�9.����A 5�B:��;"��D5��:�5�C�H5����=H���

Page 206: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =R�

� ��&�&�&�� 7&E � 7&� 1 E&�&� �� $�� �� ��� � ��������� �� � "�� � �� � �� 1 E&�&�

�:�����N�X����� ������ � ����$���� 2��E��� ����� ������������$�� ���

�E��� �� 2� �� � �����N���� ��� �&� ���� ������N�6�������������� �� �������

� ������$�"� ���� ��������&� ����� ��&�! � ��' �� � � �&�� �� ��������E��

�� ����N� ��� � � �:�� � $ �&E&�&?� �� ������ $�� � �������������� ��� �� �&��

�?������ � ��&�&��&$�&�N� X����� �&� ��� ����� "� �� � $ �&E&�&?� �� ������ �����

��� �� �&��� ��&)� � �:������ $�� �&�� ����������� �� �7�7�� � ��� �������� ����

�����������N�M�� ��� ��� �� �&�� ��������� ����1�� $��� �� ��&)� �� ���

������ �� "���� � "�� � �&� �������$���N� 6�� ����������� � � ��� ?��������N�

- $ �&E&�&?������"� ���&� ������������� �� �&����� ��� ��&�� � � ��"�� �&�

�� �������� �:����� ��� � �� ��� ��?�� � �"E��� 7������ �����N� �$�� ��7�� � � ?�

����� HR�� ������ :�"���� �.�""���� +��� ,;���/"�� �"������ � ���� 4�� �"��

� � ��������� *�� ������ �� �������� 7��5� +� � "��� 1 ����� ���� �������

.����"���� ���� "� ��������������C�*���8����4.����.���"����B! � �� 7&��

�� � ����� � 2 �&� "� � �� �� � �1 � � �:����$���� ��� $�� �� ������� E�� ��� �����

$�� � � ���2� � ��� ��?�� � ��� �� �� ��� � ���� � � �� � "��� 1? � ��&�&2�

� $� �� �N�4E�� ���������&� ����������$�� �&������������������������#�� ����

� ����� �E� �&2� �������� �� �� �������� "��� 1? � ��&�� �#� :������� � �� ��

� $� �&2��$��1�$ ���"����HRH�� �"��� ���"�� �%%�7��8���,;���/� ������ ������

� ��. �"���6��������������� ����

�������������������������������������������������HR�����9�"��C�*���5��1���5�����S��HRH����9�"��C�*���5��1���5�����>��

Page 207: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =RR

,;���/"��5� ;+�������"����13������"��4�"�����"������"���� �6""�� ��

��"������ � ,.�"�� :�"�� ��.�"��� 26����"��� *�� ��� "����� 13��� ���� 4��

���"���"��� �"����� 1�����"��� :�"�� �.�""��� ��� � ��� �"��� ���"��

����.�"� ���� � @ ��8"�9�"�8��� ����� � )�������8 �� 4.� +.�.��� �3�"��

��"����� �#� B6��&���� � � �&� �� �� ������N� '� #� � 1� �� ?� �� �� �� ��� ������

? �������1��� ��� ��&�&�� ���������$�� �&� � ���������N�! ������� ��&�� �� �&��

��� �&�&��� �� ������N�!�� ������ �� �?����? �� ����� �&�� � �� � �� �N�@�

? � �� ��� 1����� ������#� � ���� ������ ��� ���� �7��� �"2� �&2� ��$ ����

������ ��#� �:?���� ���� � � ����4 ��(�����)�(���)�� ��4 ��(�����)��� �&?&��

���&��)�&�� "E��� "� �� �� ��������� 3F����� ����5� ������ "��� �� �� �� 27 �

34����%��)���5�����������?) �� � � �������������HRS��

,;���/"���� ����� � ��.�� ��� �"����� � ����� �.�."�.��.��� ,.� �"�����

�����"��4�����" ��2��"���-���������� �6" ���?�����:����� �6�.".6.�.��

4"����� 4"�� ���� 4���� 4�� -��4"�� �HR��� ,;���/"���� 4�"��� 3 �""�"��� 4"1"���

�"�� ��".�"� � 4�� ��.�� �� �� 36��������� ������� N�"�� 13��5� �""+� 4.�

��.�� ��� ������� ���"����� 4" �������9�����+24�� � � ��� � ����.���N�.��

�-�6�����5��� ������.������ "��������?���������+��;�������"�� ���

I+��*���"���"�� ���1�2��"���"4"�HRR��,;���/� �������.�"��4���������-����4�

� ����� �.�."�.��.��� ��� +� 3���� �� 4�"���6� � 14� �8"�� � �������� 4��

�������������������������������������������������HRS�@ ��"�5� N�N�����=��HR��,���� ����Z��5� N�N�5���T���HRR�,���� ����Z��5� N�N�5���%T��

Page 208: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =R>

36��� �HR>��9�����+24�� ��������.�5�4"����36����� "�����1��������� ���

,;���/"�� 2�� 3���"� �"�5� :����� �;8�.�� 3���"� 4�� ���.� ��� *�� �� ��� �

1�"���� ���� �"�"� �� +4�� � ���� ����� *�� + �"���� ��� 6� ���.�.� *�� �"���

*���4"���,.����.�� +������� �6����6 ��N��.��"����.2��.������*���� �

��"������.��.".��*����� "���2��+���������4+����������� ��".���,;���/"�����"�

*�� �������� ��;�� ����"�� ��� �.�."�� ����� � ��-+�� "�"���� �6���� �8"��

���� .�.��4."������"�� ����� .�.�.� �� ��� �� ��".��1���"�� ���,.� ���4��

2�"�� �HRG��

���4�0!0�,(��0!0(E��#'!:8B8��

:����� �3 "��� �"��� B��� ���� .�."�D� �������� ��-".�.�� 4��� �

4.".��� *�� ��-".�.� �3�"�� ���� ��"���� *��"��� �� ��� :��� 4�� ��2�

��-".".6.�.�� 3�����5� 4��5� 3� ��� .�.�.� ���� N�.�� *�"�6�� � "�� 1�"���

42�"����� ��2"�5� ������� 3 ���� �".��.�.��� ��"�� � :��8��� ��� ��

-��1�4�� �� � � ��.�� ���".6.� � ��.�� ����� �� 4�"������

����"�� �"��� �HR< ��"������

:��"��5�7 ��9.+��� V"��������2������*�� ��2���� ��3���"�4���"��

� ��������� :����� �3�"�� � 6� ��-".".6� ��� ������ ��"����� ��� � :�����

���.�.� 7 �� 9.+��� 8�� 3"������� � �� �� ��.� ������ 1�2����� +"��"��

�������������������������������������������������HR>9��+""�E�)� 7�1 ���5� B�+�� :��;"/� )���DU� ��� � � ����� � !���"��� "�� �� �5� C��5�

C�4� 1�����+��O�*�����������5�@�Z�����=<RG5���SHH��HRG@�?6���:���?.4.�2.5��1���5���>��>R��HR<C"�� 7.��5� B:��D5� JNQN� 6����)�� ������ 4�1�1�"2 �� � "�� ��� �� *;*R� *;RH5� �� ��5�

@�Z����5�&�4��+*�5�&3"�5�=<G>5�I�".���%%%5����S>H��

Page 209: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =RG

��������� ���.�.� � ����� 2���������� 7 �J4.4���5� 7 �A���5� 7 �N���� *��

7 ��"8���+"��"6� � :�"����-".�.� �4�����������"��"���� ����"�.��.��� :�"���

��".�.� �C���"�*��)�����*�8"���"�� �*��� ���+�����"���"�� ��"�*"�����*��

���.2"� ���"���� ����� ����"��� ����� 2���������� :����� ��� �"�6�5�

4.".����� 1������� ����"�� ���"�"��� ������"��� 4�"��������� :������ �/� *��

+.�.�/�2� ���+����*��3���5�4.��.�.�.��1����"��".-��"� �6�5������2"������

�� �� ���� ���"�"��5� 13��*�� 1�"���*�� ���"�� � �3����� 14� 2���"� ���."� ���

������"�5� +�2���:�"�� ������������4�������"���J+"���������*��!����� ��

1��2��"������H>���!�+����/��"�9"�"�*�8�Q@+"��.� ����� ��B��� ����7��#�/�

��� �)� � ��7 ��� ���� � ��� �7��� �� ��� � ��&�� � ��� ? � �� 7�����E�� � � �� �&�&7�

7������$����� H>= ������� � J+"�� ������� 2�� ��� �4�� :�"���� ��� "��� 1�"����

"�"��� 2�� �.""��"��� ���� !/"��� 2�� ��� �"����� 2��� 2���"� *�� . .� .���

��"�4"��� :����� *�� 7"���� �*��"��� 2�6.�".�"� ��� �"�"�� �4."� � "��� *��

7 �9.+��� 8�� *������� �����-5� ���"���� ��-".�.�� " ��"6� �"��� �

�.""��"�������� � !/"��� ����� *�� +"���� �*��"����� 4�4�� ��� ������ �����

N�"��13���+"��� ���"���� �����*�� �;��"�� �6"�4��� ��""�"�9��"���"����

4���� 1�2��� ���� ��� :��� ��� ���� *�� ���"�� 4�"�"����� �� " �� �H>��� !�

��������13��5���"���������".�"�7 ���"8 �������"�1�2����� ���,.�������.��

���.� �� 1�"��� ����"��� ���� �� ��2"����� ��� ) ���� �� 4�� ���"���� ����

�������������������������������������������������H>��9��A ����:"+����5D:�;���D5����������� ���K ��&���� ��������"2����5�:���4."5������5�

C�����5��������H>=��.�.���F���3����5�J48."�C����M����������(������@�� ���S?����� �$&� $�&�� �&�6���

��1�����(?�2���������������[�W�5�����5������5�����H��H>��7���N��5�B!�:�����@ ����D5��NSN�N�N�N5�C��TTT%%5�����5�=<<�5���G<��

Page 210: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =R<

*���4"��� N�.�� ���.� �� �"�"�� ���� ����"�H>H�� :��� ��"���� ����"�����

�.""��"�������������"���� +�2���!/"�������� ���.""��"��� �����

!"������4�������3"����5���1���"����2��.� �13 �����4�"�.��.���

N�"�� ����� �"����� �� �� ��� 4�� 2��� ����"�� ���"���"� ��H>S�� ,;���/"� �� 4��

4���� ������ ��������� �� �� �������� 2��������H>���+�3��� ��4�"���6� �

145�7 ��J4.4���V5�A���8�*��N���8��+"�����������/"���������*���� ���

��"����� ���:����4.�"��:����������� �:��;"/������""�������"����:�����������������������������������������������������������H>H�C"��7.��5�B�:��D5�4NQN�6����)��������4�1�1�"2 �� �"����� ��*;*R�*;RH5�C�%%%5��� ��5�

@�Z����5�&�4��+*�5�&3"�5�=<G>5���S>H��H>S� @����5� ?6��5�� �&�� ��������� ������$�� �� �������5� C�I%%%5� ����� =<�G5� ��� R>��

59���"� F�� "���� ��� �"������ 3���"�� *������ " �� ���� N�"�� 13��5� :����� � "��

� ����� F�� "��� �� � ��� ��� � �"���� �"�� ���"� �**�"� ����� �� ��"��� ���

��� �����"8����6.""��� �7���*��7�����8��� ��13�������4������4��13����"��� ���

E "�4����������*� ����,.�1 "��������5��"8 ����4����"���������C�����"�

) ��8��� 3"���� ��� ����� �� ��"� ���"���� N��� ��� :������ ����� �� ����"� � "����

��"5� C���8�� �6.""��� �� 4�� �"�� 9.�8 �� 1�"��"��� ��� �"��� ������ N�"�� 13��5�

������� ��4�"�.��.�� *�� ���J"�9.�� �� ������� ���.� � 1�"������������ ��"����

����������13��5����4� ����*����"���6"��"���"�"�� �/�*����"��"�"����4"��"�*��

+����� �4"��" ���&�� �5���� ������"�������� �����+-�� "�5��+.���"+��.**���

"�������"����F�� "���� 6����4�������8���� +�-"���+"�����"��5����� �� �����X�

4�� 2��� ��"���� ��*�.�� �"4"���6��� *�� 4 �� ��"�� +24�� 4�� ��� ��*�.��

�"���6�������"���,� �[�%*��Z5�B:�;�D5���� ��������"2�����5�C�I��5�:���4."�=<��5�

���<G=��

����/�+"����9.������8���3"�������� �� ������"����"��,;���/"��8�������

�"����� � � ��"� ���"�"��� ����� 2������������� +"���� J��� ,+�;�""+8���

3"���� �����������6".����4���������4."�������"��9.�8�"����4�:��;"/���".5�

���48��1�4���+"� ���" .6.�.� �*��+��� ������2��� �6���� � �*.��.�"� ����@ ����

3"���� �������� ;+����"�� ����4�������"�� ����+������� 3��� ����������

&��;���8�"�������� "��� "�� :��� ,;���/� 1��2��"��� 2�6� 2������ *�� ����� ��4���

� ��� ��+������"��+������2��"��������"�����4."�� "������

Page 211: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =>�

��".�1��2�������"����.����������4."�� ��#��"�4��J4��"45�7���4���"�4��

J4��"45�7������4���"�J4��"45�F����"4 ��4��7�����5�9.+��� �,����4��

F����"4 �5�C�����) ���4��9.+��� �,���5�9.��& ���4��C�����) ��5��"�

$� �4��9.��& ��5�9.+��� �@��4���"�$� 5��"�@��4��9.+��� ���5�

7��������� 4���"�@�5�9.+��� �9�+ � 4��7��������8 �H>R��,;���/"��� ���

C���� ���) ��8��� �6".� :��;"/8�� *�� ��.�� 2��.�"���� 1�2�6��� ����"��� ��� ��

��� �"����� � +� ������ ������ ��5� :��;"/� ��� �"���� ���� :��;"/�

�.�""���� 13��5� ���1�4��"��� *�� ��"�� ���"�� ��"� � *�� ���"�� .�.�"� �

.+.�� ����"����� �� 4.�"���� ��""��� 4� �� ���"�� ��� :��;"/���8 �� �;����

-��1�4��� ������� *�� +��� ����� ��� �� ��� ����� 1�"��� ��� ����� �� ��-�

� "������1�4��"���*+��� ;+�5���"�� �,;���/��"��������������"���7���

3����� �� ��� ���� 6��"��� �� 4.".����� "+� 4�� 1���� �+-��H>>��

,;���/"���� ������� *�"�6�� 4�� ����� ;/��"��� "�� � 2��"���� ���������� �� �

-��1�4���*� ���*��+���-��1�4������� ��� �������"����1�������:��"�"��

4.�����2��-���������I������4��-��1�4���4��"����*��4.���+ �H>G��,;���/"����

13��� �;���"�� *�� �.�""��� �.�"� ��#� Y ��� V�� ����� !�5� @X+8.�� );�5� :4�+�8��

:��"5�9.�8����7;�.��*��:�8�����)�8X�8 .���7 �9.+��� 8��������"8 ����+�

����� � 7��5� 7�����5� F����";4 �5� 9.+��� � �"�,;���5� C8������� ) ��� *��

:��"�4��C����V ���9.+��� ��4��:��"8��������4 .""+�4��9���.���"�& +5�

�� �� ����� �4 .""+8��� �6.""��� �+�� 5� 9+�. � *�� ���.�.� O4�� .""+8 ����

,.�.�"� 4�"���� � 9.+��� � 4�� :��"� �"�9���.�8.�� �� ��� � ��� � �" .6.��

�������������������������������������������������H>R�@�����?6��5�� �&�����������������$�����������5�����5�=<�G5�C�I%%%5���RG��H>>�9.����A 5�B:��;"��D5��N�N�N5�C��H5���=H���H>G�$�4����9����5��1���5������

Page 212: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =>=

��������H><�,;���/"�����:������8�.��2���3���"�4����*�����+-����N� ��� �

������� � ��� *�� � ����� �"�� +��� ���� 4"��� Y���� *�� + �"���� "� 6� �����

*���4"��� N�.�� 36���"����� .��"�� �� 5� ��.2� 14� ����""�����"�� ��� �.��.".���

N�"�� ���� *�� + �"���� ;+�� ��"����� �4."� ���� "���� N�"�� 13��� +��� +����

+���+�����������4"��4���"��*� ����,.�"��������������2"����"�HG���,.��� ��"��

��������*��+ ��"�"����� 6����� +�-"���� ��3����*��"�� �*��1��2���4"1���

����������*��&.�8�8�����.�"�4"����"�"� ��4"��� ���������� ����,;���/"���

�.�""����+"������������2������"� ����,.�"�� �������*�"�6����4������� ;/��"���"��

2��"��������"�� ����+�3���� ��4�"���6� ��145���"��13����� �-��1�4���

*� ���*��+���-��1�4�������� ��� �����"����1�����6���*.�.�"���:��"�

"�� 4.� ����2� �-�������� *�� ���� 4�� -��1�4��� 4��"���5� 4.� ��+ ��� ������

&.�8�8���+������������"��������������,���.������13��5� 6����1 "��"��*������

4.����*��������"��� ����� ���4"��������� ��������"����� � ����� ���".���J��

���.� � 4����� 1 "� 4"1"��� ���"�� � "�HG=�� ,;���/"6�� 13��5� :��� ��"6�

-��1�4�� ��� ����� ���� N��� :��� �"6��� �����"�0�� 4�� -���-������ ����

������� �"��� ���� �6�� �"1.�.� �"�.�� ,;���/"65� �.+.�� +��� ���"�� �."".6� �����

��"������"�������"�0��24.�"��������� �� �� �1��2��"�������:��5�

������ ��"� *��� �""+8��� �� �� � �" .6.�� 13��� :��� +���� �� 4"15� ������

�""+�+���� �� �������������"�� ����4"1 �HG���������,;���/� ������13��5�

-��1�4��"��� 1�"�� 1�2���� , � ��� �4� � ��"�� �� J���"��� �""+8��� ��� �� �6" ���

�������������������������������������������������H><9.����A �5�B:��;"��D5��N�N�N5��C�H5���=H���HG��?6���?.4.�2.5���� ��(?�2����� ����#������=<>R5���GS��HG=� $�4���� 9����5� ��� �&�� - �&�&$� � ����� 3KAA� CUAN� -�?�&�� �5#K?�*�:����� &��6".L5�

�����=<G=5���=S����HG��9����J" �#������ ��� �7� ������$��1���� ����5�K?�*��"�,�����L5� :���4."�����5�

��=S���

Page 213: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =>�

�""+8��� ����� �6" �"������"�����"�4�����"�0����������"��4��"+��+ ��

�"��� � � �"� *�� �4� � �� ���� �"�� �5� N� ���� ;+�� �" .6.� 2�� 4.� ���"6�"��

*�"�������N5��.�"������ �"�*���4� �"+��� 5��""+8������������"��"+/����������

����� ����.���� ��������3 8�������""� ���I����+�����-������""+8����� �8����

�+ ����"��� �"����8����� +��� ��HGH������*� ����

,;���/"��5� ����� 4� ����� ������ 4�� 4� ��� �"� �6���� *�� 4� ���

�4�*���"����� �.��.6.� "+� �3���"� 4�� 26� �"������ ������ 14� 13������ �"����

,;���/� ���� :��8��������""�6�� ���3 �� ��������.��������.+�����"����4��

�-���� �"�� @.�� �-��6�8���� K7����"�� @.��� L� ��6��� 3��������� ���*�

�6.�.8�.� K*" ���� �.+���L� ���� ���� N�.�� :����� � ����"����� �.���

�.���"��� ������ ��1�"���4.����-.�������.�8 .��K���������""LHGS��

,;���/"���� ����� �"������� �.� ���" �� 3 ��"���4"� U� ����� ����� � 4�""�

*���1 "��� ��+"��"���6�������"���N�"��13��5���������4�""��".����

+������� 1 "� �"���� � ��� :��� 1 "� �".��� +������ *�� ;/"����� 4�""� �"����

�.� ��� $��."� ������ ��� �"�� 4.� ����� ;+�� *�� ,;���/� +��� ���"�� ���"�����

�*���� ������ " �� ���� :��"�� ��.�� �" .�"��� �� 4����� *�� ��2��� 1��+�

�"������������6� �"��HG���@ �/�:��;"/"����������.�����.�.�.�4� � +�

3�������"��5�+���4�����"� ����N�"����"�*�� �����������*���������5�4"1"����

���� ��.�� ����� �"�� "�� 36���"���6��� �����"� ���� ,.� �� 3�����

��� ���� ����� � :��Q��98�.�8.��" .6.�.� �� ���7���)44+���"�*��

�������������������������������������������������HGH�9����J" �5��1���5���=SH��HGS�9�����J" �5��1���5���=S���HG��:4�+���1+�?.4.�2.#�F ? �����6��&����5������=<RS5���SH��

Page 214: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =>H

��������� � ���"��� 2��".6� *�� �"�� "�6� �� �6�� 13������� �*.��.��.���

?����� +������ ���"�� ��������� ��� ��"�� � ������ ���� 4�"6�� *�� ���;�� ���

."���� �"�"� ���� ,.� ��� ."���� 2�� �� 4�� ����� �;�.�8� 46"����

"; �� ���� ����� �� �� ;/�� 43�"�� 4�� ����� �;�.�� *� ���� :����� �;�.� ���

�3��� � �""��� � � ��� � �"� �� :��5� �""+8��� *��" �� *�� &.�8�� *�� + �"����

;+�"����� ������� ����.������"��;�;"��� 4��� ����,.�,;���/��;�;"��� � ����

������;�.��*����.������"���4"���,.��� ��"��1��2��"������������������+������

4"1"��� ����� � �;�.� �� 36�����" �� �� �� �*.��.�5� 4.� ��" � -��-1� �

�-���"� ���� 7��� )44+5� ��"���� ��.����� ��� +�����"�5� +��� 3��� ��

4.�"���� ��+4��"6��� +��2� �" .6.�.5� �/� ���."�� 2�� �"��� �����"� �"� �6���5�

�""+8�� +� �� ������ *�� �"�"� ����� 2�� ��"���� �� ����� +��2�

�" .6.�.� � ��"������� ��"�� � 7��� )44+� +��� ��� � �� ��� ��� �����

�������.�8.���"���13���� ���.� .6.�,;���/� � ��5� �/��"�����2��5����/��

4�� 2��2�*�� 2 �����,;���/� �"����� � � �/� 4��� �� 5� ��2� �3��� ��� 4� �

��1�� "�"��� 13��"����� ��� ,.� ��1�� "�"��� �"�.�� &"��� �3����� �� ��

13��"����� ���9���"�7���)44+5� ���.� *�� 2"����� 4�� +��� ����������"�.�8�

��� �/�+-���������&�� ���2��2�� 6�145����K��-L�2���� �����"��������

�����4.�.������ ���� �� ;/"���� ��.�.��.�.�.� K+�+�L� 2������ ����+�������

�"�.�� �3����"��� ��� ,. .�1� (� � "�� 9.+��� � �� ��.�� 2 6� 2 1 ���

"��"���"��� *�� ����� 46"�� �"��� 2"�����"� ���� ����� 7��� 4�9.+��� �

���������"������"����*��,;���/"�������� �/�4 ��"�����" ������+����� �

*����.2�14�4 ��"����������1�����"��� ���� "� ������"���������N�.���6".�

9.+��� � K��==RR�=�=�L �� 44������ �".��.� .6.� ���� � ��� ���.���

2"����������C�""� ��7���K��=�=��=��=L�������� 3�����*�� +��.�.���4��

Page 215: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =>S

-�"��� "������� )���"6�� ����� 4�������5� ����� ��� 2��� . �"����� �"��

,;���/"��� ������ ��"������ 24��� 2��� 1������� � ���� ��.�� �6".� �"" �� ���

��� ����� "1� � �"�������� �"�.�� �"����� 4�� 4���� ������ �������� *��

�3���� �����"����13�����2������� �� �6��"�"���13��"������� ��4"� HGR��

:��"���.��.�.��� ���"��,;���/"���������*��+ ��"�"�����3����*���� "����

?����� ��"�� 13��� ��� 1��2��� 4"1��� ���������� *�� &.�8�8��� ;+�� *�� ,;���/�

�"�"����� 2��"��"� ����"� ���� �� ��� :��� ���"��� ��*8"� ���6� 2�5� �����

������ "���� 1����� .����� ��"�HG>�� ��"�� � :����5� �.�.".�.� �� �4����

����� ���������4����2�������"����.+� ���������I%%���� ��"8 ���4����

�;���� 4���� �"����� ������� �.�� *�� :��;"/� ����"��� "��� � 4����� 3"2� �� �"��-5�

�4� /� ����� ��"���� � *�"���"�� 4�"����"��� *�� -��1�4��"6�� ,;���/� �3���

�� �� � 2��"���� 2"���"�������� ,.� �� �"��5� ��� �"/� � �4���� 1���65� "+/�

����""��� ."����� ����� �"��� �4."� � "������ ,.�.�"� 4�"���� � 1����� � ��

"�"��� ���4�������������4�� ��������"�����2��5��� +�4/������"����4."�

������� �HGG��:��;"/"����13�����5�:������&�"8 ���:���:�������;�"�������

*�� 4"���5� ���� 2�� ����� +���� � �" �� � �4"���6� ��1��� 4"1 �HG<� 13�����

�*.�."��� �����

�������������������������������������������������HGR�7���)44+�*�� ��+"���� ����@ ��� ��"������ ;/"����" .�"����� �� �����5�

3� ����� ,����� :��� %%�7��� ��� ��� ���� ���*� �"� � ��� �" .6.�.� "���

����������� ,� �� C�� J�� ,��Z���+5� ��� �� �������� � ����5� ?�*�J�� 9��2"� *�� 9�� :-��"5�

:���4."�=<G�5���=R���HG>��+����,6"��6".5� N�NN#������HGG�9�A �:"+����5�B:�;���D5��:�5�C"����5�����H��HG<�7�����C��4�5�:�"����"��������+5��:���4."5=<GR5���=�<��

Page 216: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =>�

!��� +�-"��� ��4��2��������� �����*� ���*��3 �""�"��,;���/"����4.�

+� ���6.� .��������4��2�������� +�4� ����"����"��"�����������*� ����

,.�"� ��"��������.+.�.���*��.����*.�� �1�2-5���� ��������2�����5����

�����+�K�.+�132�L������ �����,��1�.-�:��;"/5������4� �������������������

*�� 6��� ���"�� 14� 4�� 4� ��� �"� �6���� �"��� � ��1���� 2� � �"���� :�����

4� ��5���8��"��������5�4� ���K���������+���L�� ��� ���������� ����.��"�4��

�������������.�.� ���� ��1�"���J��/��"����"��13�����136������"�"��5������

��"�����*�� ����13 ��"��13����� �4��42� ��������"��� "������� �������"����

)��;*/� 4�� 26� �"��� �"��� ��� ��� � 4�� �.�� *��� 4 �� ���*�"���� � � �����

����"��� ).� *�� ���*�"��� �� ����� ���� *�� �*���� ����� �� 2"�� *�� ������

,3�"���� 4.� ���*� 26� �"��� ���� ����� "��� 4� ����� 3 ���5� ��+.�.�.�

�".��.���� ��H<��� ���� ,;���/� ��"�������� 13��5� ����"� � �.� � �"���

1�2����� ��D�� �� ���� ��.� 6�� ��� � �&�� �&� ��� ���� � E� � "� � � �� 7:���

�"��� �&�� � ���������N�L?���� � ��� ������ � ��&�� ���� ����� �&��&�&� ��$ � ���E���

��$�� ��&�� ��?����� � �&��&E&� ����� 7� ���� ?DH<=�� �6��� ��� ����� �.� �� 13����-�

13�����������6 ���,.����� �+"���� �1�������".-5���"� ����� "�����

������ "+ ���13� ��"����" .�"��� �-��������� ���� ���� ��4��"��"��5��+.��4.�

�.� �� 13�������� �� ����� ��� "�"��� ��� ��"�� ��*�+� � ��"���� :��"�� *��

���;���4��� �1�"��� ������+�"�4.�14����"���� ��"����� � ��"��H<���

!/"����13��5�����5� �� �������"6�������1�"������*�4���.**������

7"���� � ��5� ;+�� *�� ����*/� ����"�� ���� ,����� �.� ��� *�� "+/ ��� �����

�������������������������������������������������H<��7�����C��4�5��1���5���=����H<=�9����J" �5���������� �7� ������$��1���� ����5���=SH��H<��[��%*��Z5�B:�;�D#���5�C��I��5�:���4."�=<��5����<GH��

Page 217: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =>R

4.�"� �� +"� �6" �5� ��� 4���� 1�2�� �"��� ��� 1 " �"��5� 2�����

���"���"���4.�"��� ��"� ��:����"�����4��������5��"��*" �� ���"��������

?�����4.�"����8.�5��� "5����X��*�������+ �"��H<H�&������,;���/"������5�

�������*�� *���5��.**����*��� ���������� �H<S� ��4"� ��

��4 ,+(#��#'!:8B8�

:��;""/�����*���������. ��" .6.��*������"� �6������"����J*������� �

4����"�6�� 2� �� ��. � �*���� �.����� ���� J�� ������� �� � 4.".��� �*�����

�4��� ����� ,.� �� 4���� 4���� �"����� .�8� ."����� O�� 4.� ��. � �*����

���� ���� )����"� �"��� �6������ ��� ,;���/"���� "��� ��� �6�� 14� �*�����

���� �4��3����*��������.�����1��1������*����� ��� �"����������� ��"���

J*��� ���.�".�������������5��.��. ��"����+�������1������ ����""+��������

���"�� ������ �6"� 4�� 1�2� �"��� 13��"����� ��� ,;���/"��5� �*����� �".�.�.�

+���� � � ���.�"� � 4.".��.�"�� *�� �*����� �� �"���� � 4��� ����"� 1����

�����"� ����,.�1�2"����.����" �����"�4"� #��4��5�+������ ���3����4�������

���� � ������� �6"5�4���".�.��4�"�1����*�� "���5� ��".�����.�� �����"�� �6"5�

� ������.�"�4�"�H<����"�+��� ��� ���3����*���"����� �� ��1�"��5�.�5� �����5�

"�� �U� C� � 3 �6�� 42�"����� ������65� 4�� 2���� ����5� �� "�� �5� ���+�

�".������ 2� �� 1��2��"�����6� . �5� ���� ��5� +�"��� �".������ ��.�"�

1��2��"�����6� ��H<R��"������.�"���� �����

�������������������������������������������������H<H�F���.�.���3����5���� ���� ���'��������F��$���5����<=��H<S�,���� ���Z��5������� �&��5���� ���=<G�5����R��H<�� N�+�� 7�2��"�6".5� �� �7� ':?��E�3�����#(?�2��#� ��� �� �#4�� ���55� :���4."�

=<>�5���<>��R;HN�+��7�2��"�6".5��1���5����<>��

Page 218: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =>>

,.�4���"�����13��5�������������1�2���5�4.�1�2��� ���"����1�2���������.��

K�"����"L� ������� ��� �6�.��.���:"�������"��� ��5�����8�����������1�������

13������ "���� 2�����5� ���� 42���� 1�� ��� ,.� ������� 1�2 ��� �6�5� "��

��� �� ���"����� 1�25� ���� "�� *�"��� �"�� 7**� �6�.��.��� 7**� � "1��5�

���"����� 4�� *�"��� �" .6.� �5� ���� ����� K������ ��"L� ���� "�������� ,����� ����

���.� � 4.� �� �� ��� 1�"����H<>�� :������ ����"���� 4.� ���" �� 2��"���� ����

J*���������"��������.����" � �#�����8 �������2�������"����.�5�����.�K�"���

��"L5� ��� � 3 �� ��� ���"����� 1���� �6.��.��.��� ,3�"���� ���"����� 1�2� ���"�����

1���� �6.��.��.��� J��"����� � 1�2"�5� ���"����� 1�2� �"�� ��� 13�"���� 13�"����

13* �"��� .�.�.� ��"���� ���" � ��".��.��.���E3�"���� 3����� ��� ����-��5�

��"5� ��5� �.� 14� 3��� "��� �6�.��.��� ,.� 3��� "���"�� 13�"���� 4�"������ ��� �5�

���� "�5�4��"���*����"�"�� �6�.��.���:����4.�����*�"�������� �� �H<G��

J*���� �"����� � �.� 13��� �� 3���" �#� �����"� 4.��.�� "�� "�� �"��� ��"�

�����2����� +������ ���"��3�����"�� �5����������"��������""�����"����

�*�����"��.+.����+"��8����������������.+.���"�"��4�"�������"��5� 3""�����

���� 2��� �6� "�� 1�"����� �������""6��� ."����� ���� ���� 5� �� �

�.�.��� "���.�5�2��.�� "��44��� ����� �*��"�� "���"������"�����"4"���,.��

���� �"��� ����6�� � ��"� � � 4�� ������� ������"� "����� ���� ���4"��� ,.�

���. � ,;���/"��� � �.� 2��"���� � �-����"� ��� $.+� �"��� �������"6��� �6�.�

��� ��� +������� 1�2���� � .�.� +�����6� ��5� ��� � ������ .�.�.�.� � .��

�������������������������������������������������H<>�:�����F���J��4�6".5�6�����-:�������6�� $�����3�������55�:���4."5����SSH��H<G:�����F���J��4�6".5��1���5���SSS��

Page 219: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =>G

� "����������""6��2������"��4��+�����������1�2"���1��������*� ��5�����

��.�� ������ 1�" 6� �� 4.� +������ �2�� � �"� ��� ,3�"���� �*�����"� �.+.�� ���

"��� � ;/����"�+�����"����2� ���".���13���"�����"���� �6.�.����.2"� ���,.� ��

�����*��".�.����"���4������"����" .��N�"����+������� ���� � �4��2 1�

� ��� ��*�� ;/���.+.���3�����"��� � ����+��6�"� � �� ��"��5�4��"���

+�*�"��*����������� ��14�����������"��5������"��� �6��� ��.� ��" ���

����� 4����"��� �� 3 �"� �.+"���� 4�"6�� ������"� ��� ,.� 3 �"� �.+"���� ���� �

4�������"��*�"��"������� �������"��� ���2��"����"��� .�� :���� +� ����4����

9���������8.� ���"��5� ����"��� 4�� ������������ �".��� .H<<�� &������

,;���/"�� �� �� �*���� �"����� 5� ����� 3���� ��"�5����� �*�����"� �.+.� ��� ��� ��

-��1�4��8�������������+������ ��4������"���"��*��".�����"����������

,;���/"���� 13��5� � 3���� � 4�4���� 4�� ��� � �.���"��� ����"���5� 4.�"� �� �

��"��"��5���" � "��*�� 3���.��.��+��"��"�.��.���!�+����/� ���B��� ��:�1� ��%&�������

�"�� � "���� � �&� �&�� � ���%�� � ����� � � ��&#� ����� ��&�� �� ����� ������1� � ����

���� 7� "���N� K� �� � ���� �� �� �%�� � ����� ��� � � ����N� ��������

� ���������� �"E������ �&1 ��&�#� �������� �� � $�&�� �� "�� �� �� �� ���%�� �����

?��������$���+,, ��������"�����*�����"��������3 ��"�������

�������������������������������������������������H<<�:��"�&�1.�. 5��1���5����=��S���&��"�)���6"5��1���5���=SH��

Page 220: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =><

�4����� �� �� � ����

�4��$!7(E'(+��

&���"� �,;���/"��8�� ��� "����� 3 1�� � 4 ��� *�� ��"��� +���� � 2���

� "�4"1�����.���:"��:��;"/"���4 ����"�����.25��� 5� �����+��14��� ��"��

���"��� ������1���"����� +������� 3���"�� ��4.�"�� � �6����.6����5�+���

&.��8��*�����"������ ������*��4.�"���������.�"�������"� ����:����"�����

�� ���"�� :�"�8��� 1������ 6� 4 ��"���� ���� �"�"�� ���-5� 4.�� ���-5� � 4.�

�6�."�. �4 ��"����������1�����"�� ���

�:4 ��� ���"��� +���� � ��� ����"� � ����� 4"1"��� ����.��� ����� ��-".�

4 ��� ����"��� "�"�� *� ���� 9���"� %%�7��8��� &������ "����� �-��6�� �"�.��

�"���3��� ��1����4���4 ���"���4.".� .6.� ��4+�� "����� ���������+�"���

2� �����"������2���4 ����*"���*� ����,.�4 ����*"���1 "��.�."��� ��������

4.�"� ��4 ������""���+���� ��"� �������4"1"���4.".����� ����

,;���/"�� �� ������� *�� ��+������ ����� *� �������� 4.� ���.�.� �

��� "����� 13��� ���.�"���"� ���� N�"�� 13��5� ������� ��" �� 4������� C�������

�+���� ��"����� ��*+ � ��������� C�����8�� 1 �4"���� 2�� ����� ��".� ��

���"���� 1��������� ��� C������ ��� �� +��� 2���� "� ������ �� "���� ����

,.� � �����,;���/�36���"���"�����"�� �����*�� �"�����"���� "��� �����"�

���"�"���������"�.���"�"���+�.��.���C�+�����8 ����"/����"�"�������*�������

�������� ,.� � ,;���/"6�� 36���"���"�� ���"�� ������"���� �+�.��.��� C������

���� � ��5� ��+�����8 �� ���� ��"���"��� ��� 4� �S�=�� 7��� )44+�

�������������������������������������������������S�=��+������2�5�'��� ��(���$ ���������'����%6��&��(�1 ����5������=<>H5����G��

Page 221: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =G�

3���� �����+���������� ��4.����.�.��4��-�2�� ����&�����8��"���"��4�"����

������� ���� +����"��� �� � "��5� +��� ��.2� �.��"�5� �� � ��"�"�5� ����

*����"��� �� "� ���"���5� ��� �� ���� ����"��� +�""� ���"���5� +��� 1�����

���"����5� ��4"���� �3��� �6���5� 2�� 2���� ���4���� ���"��������,�� 3����4.�

���" �� 4 ��� � ���,;���/"��5� +� ������ 3���"�� �� ��� ��� ����� +����"����

4�������"�� ��� C�""� �5� ������� �����"� . �"����� ,;���/� ��2� *��

4 ��"�������� ���1�� ����1������*��+����3�"������"�����-�����������7"���

����� 4 ��"��� 4�������"��� 2�� ����� �� 4.".� .��.��.��� 7��� 4.� 3��� ��

7��� 1 ��"��� 4"�� �"�.��.��� ,.�"���� ���� � C�""� �8�� ����� ��

4.".����� ���

,;���/"������*��4 ������.�.� �4�2����*��"�� ���1�2��"�� ���:��"��

*����"�����"���"���5����.�"����13���4 ������""���*��.�X""��� �� �6�������

,�� 3��������"� 2� 2���"��4 ���*����"��4�� 3���������"�. �"�����*���

�-���"��� ��������� ."��������� &�� � 3���"��� �� � ��� 2�����"�5� �-���"��

�"��� "� ���"���"� ���� �+� ����� ����� � �2��� 2��� . �"����� 4.".���

,;���/"���4�����" ����� ����.�.����"��*��:�"����+����"�����4."�����"�� ���

?��� � "� �6����"�� 13������� ,;���/� ��2"��5� 43"1�"���� 13��� �� ���"�"��"��

.6�����������

,;���/"��5� :�"�� �.�""���� ��� ����� �� 4 ��"��� ��*"� ����"��� *��

��� "����� 13��� ���.�"���"� ���� &�"���� ��*+ � 3��� ������� �� 4������� ,.�

�����"���� +��� 4�� 4�������� ��� ��� �; ;/��5� ";++.�����5� ""��� *���""+�

��"���� ������ �""���� ����,���4����*8"��13�����5�"��4��5�:"+�"5�:""����5�

Page 222: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =G=

�""+� ��� ��S���� :4 ��"��� 2�� ��5� �.� ���.�"��� �-���"� ���� �� � �"�� ���"���

��"�� *�� ;/"���� 46"�� �"������� ,.� �� ��"�� � �� � ��� �4� �"��5� ����

3*���5� ��.2� ����� �������� ��"�5� ���� ����� ��� "����� *��� �4."� � ��"���

4"1� ."������5� +�� ����� ������� 1����5� 1.�X"� 4 ���� ��� + � ���"����

���������

��4 +)!#�

14�!B%!BH�=!+!L�,(��!#@(+��

7�+�8��� ��"��� �"��� ��� � � +�*�"�� *��"��� �.�.� ���.��� ��-2�

�3���"� 4�� ��"�� ��� ����� +� ������ 3���"�� �� .�.��.�.�.� �+���� ���

+� � ����*���� *��"��� 4�� �� ��� 7�+�8��� ����5� 4�� � �+�5� ����5� ����������5�

.�.��.�.�.��"�"��� �*� ����,;���/"���+���� ��"�.���"��� ��1 "�4���������

4+2��� ��� *�� 4.� ��������� �.�".".6� ������� 2�� +�+�� 2" 6� ��� +���

+�+�8��� 1 "��� �.""� �6�� �� 4+�� "�������� � ����"� � 4.� ������� 4+2���

+������� �6�.".6.� ������"� ���� 7��� +24�� :��;"/� *��� � � ����� � ��

����� �� �6�."����� �6" ���72� ��-+�� �+������2�������4.� ����� � ��4�-�

�"�.��.�S�H�� @�� C.*���� ��� �� $�� � 8�� ������� 4+2��� ��� *�� +�+� ��

4+�������"�� ��A �""�"�� �� ;/"��� �������� 13� ������ * �"�� 4 ��� ������

������ � ���"�� � "-� ��� � �� ��� "�� 4 ��� �� +4��� � 2���6��� 2��� 1 "���

���." .6.� ��4+�� "��,.� ������� ���� ;/"�����������.�.��.�.-5��.����

��"��"���� ��"�� �+�2� �-������ �" .6.� �� 4+�� "����� ��7�+�� � ����

�������������������������������������������������S���:4�+���1+�?.4.�2.5��1��5����SS��S�H�,���� ���Z��5��1���5����==��

Page 223: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =G�

,;���/"��� ����� �� �.""��"�� 4�� .�.��.�.�.� �6" �� ,�"�� ����"� � +�+��

�.""����� 1�2����� � � 1 "� �.�."�.�� � �"4"��� ����� �.���� 4�� 1��2����� ��

==��� ��" �� 4��� �.�� 2�*��"����� �� +�+�� �.""����� 2��� ��1�� �����+� ������

3���"�� �� ����"� ���.�"�� �� ��+�+���.""��" �6���13��"����� ���7���+�+��

��"���� ��� ��� ��**.�� ��"��� �� �� � � ������ � 2����� ���� @���� �� ��

�� ��""� � � 1���"� 4�� +�+�� �.""����� *� ��� ,;���/"�� �� 3 �""�"�� �� "��5�

�.���"��� +��+��1��2��"����4"��"���2���+�+����.""����"� �����

��

!�-� �,;���/"���2��3���"�4��.��.� .����������-5�,;���/"�������� ��

��-�� ��-"�������� �.��� � 7��� )44+8��� ���� �.�""��� *� �� ������� ,.� ����

�.�""������ ����� ���" ��"��� ��4������"�.���"��� ��4�� 3������-�

2������������� ���7���4.��.�"�.�������3"��"���� "� ����������,.�.� �

��� � �6".� ��-� 2�6� 2�� 3" �������� 4�� 4���� � ����"�������� 7��� )44+8���

+� ������ +"��"��� �� %%�7��� ������� "�� � ���� � �� 4.� �.�"� .��.��.���

����� ������� "��� �� ����� ��-� 2"������ �� *��"������ 7��� �������

"�����$� �� ��� � �-���� *�� ���� ����6� �� 2�� 2���� ���4���� 4�����������

�+������� 3���"�� ��,;���/"���� �*����"������"� � ���-�3���" ���I��

��-"� � "1"� � �4� ����"��� +� � *��"������9���"� ,;���/� ���.�.�� �"�� �"��

@.���/��3���"��� ��&���"�����"���� ���"��� -�*�����;���.�""���2� ��4��

� �+���-�2�"����� ���,.��,;���/��"� �*+ �����������������3"���� "�6���

�����"� ����5� 4�� ���4�"� ��������,����"��8 �� ��-� *�� 6��� 2�"��� 2�� ����

����.���,����"��8 ��2���2���4��2��1�"���6�*� ����7���4 ��,������ �"��� �

��-� "�� "1"� ��"��� � ���"� ���� 9���"� J -� 7�48 ��� "���� �6� ���

Page 224: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =GH

3��"�����+��8����"1.�"���������������4"1�"�-�� ��"����������"���2�5�

�4����."��2���" .6.�"�������"����� ������

)*4�1������2���2�� �!�-���������������������"������� ������4.�4���+��4������

:2�� �����".�. � �2���� 4����������������� 9��+�� ��4." .��4 �4.����"S�S������

����

����� �� � � ��4��� +�+�� 14� "�� 3���"�� �� � ��� 7��� )44+�

3���� �� �� "��� ����� �� � �.""��"�-� �.""��"� �6�� 4� ��.;""��� �"��������

�.��� � � �6� 6� � � ���� � ��-� �.""����� ���"��������� �� "���

�.+����"���7���)44+� 3���� �����-��.""�� "����5���������"��� ��

������.����1 ������+�+�������� ���-��."������ ��"4"���� � �

� � ��

,;���/"��� �"+� �"��� 3 �"�"�� +�2��� �.""����"� ���� A �""�"�� :��� *��

).���8 �� �"� �"��� �����"�� �� ;/�� +�2��� �.""����"� ���� ��"� "25� �+�5�

����� *��� �.""���"��� 2��� "1�2���� &.��.�. � 2�6.� ��� 4.�"��� �.""����

+� ��"�� *�� +���� ���(���"�� �� ;/� ������ �"� ����� ����� �"� �2� � *��

3 �""�"����"��"��� � "1�2����7���43�"��4��13��* ��������+�����"���

*���2�����"��2��.��2�*��� ��������"��4.���� ���.��"�4��+�2��"���.��"�

4����"���1��2��"��������".�"���7�2���+����� ;/"���2��3���"��"�.��.��+��� ��

3����� +�� �� ���"��� 2�� 3���"� �"�.��.��� �� ;/"��� 2�� �.��"� 4�� 3"��� ����

���5� )�"2.�".� )."��"��� *�� +�� �� ���"��� 2� �� 4�� 4���� ���.��� ����

�"�.��.���?���������"�� ��+�� �����"�����*���."��"��������1�"�����.������

3��"������5�3" ���"����1������"���4�6."�.��.���:�"��3����� ����"��4.� �/�

�������������������������������������������������S�S�:�����F���J�.4�6".5��1��5���HH=��

Page 225: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =GS

��2� :�"����8���� ����� � 4.� 3��� �� 1�2��"� �"�.��.��� ,;���/� �� ;/"��� �� 4.�

�� �� ��� �"��� ��-�� ��-"���� 2�� 4�"�� +�2��� �."��"�� 2��

�.""�����"� ���� ����� ,;���/"��� )�"2.�".� ���.� �� �"���� +���� �"��� �

3" ��������� ��������"� ���� ����� ���� �� � ,����� )�"2.�".� �."��"������

,;���/"�����"�"�����.������-5���"��� ��� .�.� �4������"��� 3���"�� �5� � 2���"�

�� ��"�� ��� �� 3"��"��� �� ,;���/"���� ���"�� �.���� ����6� .�1."����

�"4"����"��� � � 4.� ���. � ���"�� �����"��� *�� �"+"�� 4�*.� .�"����� �"��

1�������� ���

�� "���� +�2��"����� 3" �� �6�� ��"�� ��� 4�� �2���� �.� ���" ��

���"�4"� #� � � @ ;��8"� 9�"�� +� 3���� 4�"���6�� 14� ���"��"� 4�� ,;���/�

����� �� +�2��"������� 3" ��� ���� J4X� C8���� 4��9����� ��� * ���� ���"��-��

����� ��� ������� +�2��"�������I� �� �+��8"� Q9�"�� ��� ��� ���� . ��"�� � 4��

��88��� � ��.����� � 4�� �� ��� +�2��� "�� ����� ���"�������+�� "� 4�� :4�+�� ���

��� � � ��.�.����� ��� ���� . ��"�� 4�� ����.4.� "��� 2�� . � �6�� 5� �� �

+�2���� ��� �-"�������� ���� J4.8"� � "8 � � �"��� "�� .6�������� � ����� �"���

����� ��"��� 4�� ,;���/8��� � ���� ������ ��" �6�� +�2��� 2������� ���

�" ������"���1��2��"��������

C4�8'8)��8:!*(E�

,;���/"��5�1���""�"����"�������"�6�1���"�� ���&���"� ��4�"�1���"���

��"���� � 1��� �.��"��� +���� � ����� 4�� �� � ����.��� ����� �" �� ���6� ��

4"1"����13��5��,;���/"��� .�.��*�����"��13���1�������� "����A �""�"���� ;/"���

�.���� � ��"�����6����������� �-"�"����.�1.��4�����" ��1��-�1�������

Page 226: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =G�

,.� �� ��"�� 4 ��� "���� 145� 4 ��� ����� 145� 4 ��� �"� �� �� � 1��� ��� �

������"��5� 4 ��� �.�� �� *�� ��� ������"��5� 4 ��� �.�� ��"�6�� � *�� 4 ��� ��

� ��+"�� �����"�6�� �1����"�� ���7���+"������ � ����2��������2��

+"����4��14�1����"�� ��������������"���� ��� ����2�� ���"��4�4�"�����

�"��6�� "���4.".���� ���*��4.� "���+"������� ������� "�������� ����� ��

��2������� ����� 4�� ,;���/5� ,;���/� �"�� ���� ���-�� � �4"����� ��� �;/"��� ���

1���""�"����+�������1�"�����������"�6�� � �"���� ��"����A ��"���,;���/"�� ��

��"��� ��������� �� 1 ""�� 3�� -"� ���� , �� ����"� � �44�"���� ��� ��*-�

1� �"��� ��S��5� ,;���/"�� ��� �"�� 4�� 1�.4.�� � �� �"� �"4��� 1� 6� ����

4+�� "����� ���,.������ �����1�� ��4�"��,;���/����1� ��"�4"���,����� ��"���

��� � 7 �� �"8��� 9.*��� "�� �-�"�� )������ �*��� � ����"����� ����� �� 4�"���

1� ����5�7 ���"8���7�4����.+��4��� �� 4���� ����� �� 4�"��� �����5� ����

&.��8 �� :4���9�"���8�� �" ������� .6����7 ���"8��� 4��� �� ��"����� *��

4��� ����1����������"�"��� �"����4� ������4.�����"� �������7 ���"8��

���� 2�� �"� �� �"������ �� �"� 4�"��� 1������ ��� "����� &� �"4��

���"�� ������ �+���� ���� N��8� 13��� � 4.� ����� � "�� ��� � TI�� ��8 ��

N���"�"��� �.""��"�������� T%I�� �� ��"��� 4�"��� � �����8 ��� ,;���/�

������"��������� ����-�� ���*��,;���/��� +�4������" .�2��.���"�4����-�

� �� !8�� F�� ��� ."����� �� 9.+��� � 4�� �"� 7��� "����"�/5� ��"��

,;���/����.+���� K����� �� �"4���1���"��L �� ��" 6�S�R� 4�"������� �������

,;���/� 1��"��� 4�� � �.��� � ����� ���"�� ����� �� �.����� 4������� 9���"� %%��

�������������������������������������������������S��� 7"�� F�� ("���5� B:�"�� ��������D5� ����� �������� � ����� �� $�&�� � �&� F���$�5�

:���4."5�=<SR5�����=G��S�R��"��.���E�"22��5��������� 36�� $����� #�&?&� $�&������� �&��- �&���� �7� �&5#� �&3"��

���S5�C"�=5�����=��

Page 227: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =GR

7��5�������� "�� � ������ 1� 6�������"��� ��4�� �"4��� � *�� ������.������4��

���" �� ��*�� � "������ � ,.� 1��� :��;"/"��8 ��� ���-"��� !�*"��"����� 1�2��5�

��"� �� 4�� � ������� � ����� "*�� � "��� ����� �� 4�� +2� 3���������S�>�

��"����� ���N�"����4�� �������"��5������ ������5�4����� ��.���"����4����

-����"����� ����"��� 14� "��S�G�� ,;���/"��5� 4�� � ������"���� ��1���.".6.�5�

9�� ���"��,�����:���� ��8��9� �-����8����1"����6���� �36����� �������

������ ���"�� 6� )4"����� "������S�<� 13���� �� "��� ����"��������� "����

� ��� ��� ������4���.��"��46"����4�� ��4��1��5���"��� ������� ��2 ��5�

4�"��� ���������� ���4�"����4.".�.��� .�S=��

�4�� =��������

�4�&-!+/��"0.&'/'(+&�;#O("&#7(���(B)&'!E��

,;���/"���� ��� "����� 13��� 4�� ����"�� �-���� *� ���� ����"�� � 2���"�

�����"�� ���"���*� ����,.� �����"�� ���"���3�����������13�� ���,.��-�� 2��

3���"�"� �"�� �� ���� :��;"/"��� ����� �� �� �����"�9.+��� � 4�:��"� ���"���

1�"��� 1 "� *��� 2��� 4�� ��� � 4.".� .6.�� ������ ,.� ��� 2��� 3���" �� *��

�� ��+24���3��"���1�"�� �*����4�����:��;"/"����" �� ���N�.������"����*�.��

�"���� ���� *�� �".��� N� 4� �� *�� ��.� +������ � ����� �� A���"�"� �"���

:��;"/"6�� ����"�� �-������ ���"���"��� N�"���� ����"�� �-���� ��. � � 43"�� ���

�".���� ���� A���� ������� 13��� ����"�� �-���� � � 4.".��� � ���"��� �.�

���" � �#�

�������������������������������������������������S�>�C+�1��E����#�4?"�����C6��&����"��������� ����5������=<<S5���><��S�G�$�+� �$�4���9 ��5������������4�2��5�C+�������� �C*" ���5���� ���=GR�5�

��=>R��S�<�C+�1��E����5��1��N5���><��S=��:��"�&�1.�. 5��1���5���H=��

Page 228: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =G>

����� :��#� :��� ����/� ���"� �4��"�� ����4"��� ,.�� ���� �"�.�5� �����

�"�.�� +������ 1�2"�� �".��� N�.�� ���� *�� ����5� ���.�.� � �����5� 4.��

��8����� ����"���*���;4"����"���".���:������+.����"���*� �����

����� 7.����#�:�� ����� �"����N�.��"����*;�������:�����*�"�6���*��"����

4�� �""� � �".��� :����� 3� �� ��� � ���� � �"��� � ���� ���� +������

4.".�.��*��4.�"� ��1����"����� �+���4��4��43"1��2"����S==��7.����8��

�"���+�����-��� ����,.� ����� ���*��� ��*���"���""�5�����8�����2�

*����*����������� ��1������ 3���4�����1�2�14�:��;"/� � ����������

3���"� ���"��� *��"��� ���� -��1�4��"���� 6��� 4����� �� �.�.�."��� 14�

� ����4������"������" .�"�����36����"��S=����

����� F.���#,.� .�*��� ������ ����� :��"� ���"� 4��"� ���.�� �� ,�����

"���+.��������"����?��.6.�����������14�4"1"���+���������������

����� �;/�� J�4��#� :���"��� ���� �����4�� �� 1��� ��� 1�2� ����� ����� �+"�

13� �6�� ����"��� :��;"/� �� +�4��� *��� � ���� :�4�� � ��"����

�����"���� �����"���� ,.�� B44D � ����,.� 3��� ��� ;/"��� � �

�������"��� :��;"/� +������ 2� �� ��� �� �������� 36����� �1�� ���� :"��

��"� �� 4��� ;/"��� . �� 43"1�"���� *�� 1���� "�"�� ���+�� � -� ��

+4��"��������"� ���S=H�

����� �;/��9�.�#�F;+���+"� ��� :��;"/"6� ����"� ��"����".�����"� ��+ �*��

���� "���� :��;"/� �� +�4��� � ���"����� ������� �3�"�������6��� ;��

�������������������������������������������������S==��+��������5�B,;���/��D5���N�N5�C"����5���HS=��S=��C+�1��E����5��1���5���G���S=H7��� � 7"�5� ��� � ������� ��� ����� �� ����"��� "�� 0 �����5� �+�� %�����.��� ��� :��;"/�

)�. ��5���� ��5���=G���

Page 229: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =GG

������4�� ����� ���"�� � ���� 9� +�4�� 1����� � .�.� � �"�"�� "�� *��

������2���9����-"��������� �������������

����� J4*4#� E����� ;/�� ��4��� *�� 1������� ;/�� �� .�� ";�-"����� "��

-��-1� ��"��� .��*�����4*4� � ������

����� 9���""�4#� ,.� ��*��� 1�"��"��� ;/"���� �� ������� 14 �"���� �*�����

4.".���� ���.�.� � +��� � ����"��� ����.��� ,.�"�� ;+�� �+"� ���� �

�"��-� ;*���� "��6���"*���"�����"���4�������4+��"��"�� ;/����� .��

1����"����,.�"��*����3-�6���*����"��-�*����1�����14� +���+"��

���� .��1��� �"���2������""�4� ��� "� ���"��������

����� 9���#� :��;"/"6�� � ���5�+ ��*���13�������*�� ;/8��� �;4��"���������

������� ��"����

�����9�����4#� �;/"���� *��"����� ����� ��*-� *����� ����"���� �� ������-�

���S=S��

��4�&-!+/��"0.&'/'&M&#7(��(B)&'.E���

� :"�� 3���� :��;"/"6��� � ����"�� �-���� 7��� )44+� ����� ��

�6���"������ 7��� )44+8��� ����1� �� ���6� ,;���/"���� ����"�� �-���� 4���

����� �� �".��.��.��� N8�.�"� ����"�� �-������� �"�*��""6� �6���� � .6���������

��� ��� �-�"��� ����"�5� ;/"��5� ����"���*�� �� ;/"��5��� +�-�4��2"���*��+"����

�".���� ��#�

����� �;/"��#� �;/� ��"��� �"���"� ��-28 � 26���5� *��� � ��� �������� ,.�"��

-��-1� ��"� ����,;���/"6�����"������ �6"�"�5� ;/8"��� ����� � �"��� �

�������������������������������������������������S=S@�?6�����?.4.�2.5��1���5���>��>R���

Page 230: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =G<

�����"�������"���"� ����,������*� ��4����� 8"���*����5�������*� ��

;/"��5��2�������*� ��*��,;���/"6���.�""�����4�����������"���1�"���,������

8"��� -��-1� � "�� ���1."� �".�"��� ,.�"�� 4����� �"�"���� *�� ��+�"����

" ��"�� �"���� � :����� �8�.�� ��"��� ��� 4����� ����� 46"� ��"��� :����

����� ��� ;/"��� �/��"2"�� ���)��/�*��""���*�������.*S=�� 8"��5�4������

*�� ����� ��"�6�� � ��+��� 4�� �+""����� 1�"-� ���"����� :4 ��� *�� ��*���

����* �� +����"� ��� �/� �������� ?�*���� ��� ����"��� "�� � "��"��� �.��5�

���.��.6.� ����"��� ��������� ����5� � 2"��� ��� 1 "� 1��2��"���� "1� .��"���

��2���*����"� ���� ��*�����"������-".�.�.�����4"���1�"������� �/�

.�� ���� ��� J6��� ��2"��� ��"��� 1��2��� ��� � �"��� �����"��5� � ;/� �����

+ ������ �+���� "���4��*��1�3 ������� .��)������"��� �"��"��� �������

������ � *"�����"���������"� �S=R��

����� $���"��#����"�� �"��� 1�2��5� ����"���� +�-�� :����� �8�.�8� �;4� �"����

�4."����������"�� �S=>��

����� �� ;/"��#� �� ;/� �3 ��6�� ����2�� V �� � ������5� ��"��5� �������"��5� ����"�5�

����.�. ".�� 14� �"�"�� ������ ���� ,;���/"��5� 3 �"� 1 "� 0�V� � 8� � �

��� �/� �.�4�� � ��� ���� K)�"��)�����1� N��L� �"���

"� ����� ��"�S=G�,��"�� "������� �� �������� �� ����S=<� C����� ��"� ����

�"��� � �.""��"��� ���� &�2��� ����� �4���� �6��� "��"�� *�� ��� "����

�������������������������������������������������S=��@�5?6����5�?.4.�2.5��1���5���>R��S=R�$�4����9����5��1���5����=S���S=>� @�?6���:��� ?.4.�2.5� �1���5��>>5� 9�E�)� 7�1 ���5B�+�� :��;"/� )���D5� C��5� �+��

C�4� 1���7���������:��5�@�Z����5�=<RG5���SHH��S=G��.���������+��5B7�����)44+�� ��+����������D5�6'�'5�C��5���� ���:�����.���5�

��� ��5�=<�G�H�5���RR<��S=<��+���� ���5B� ;/D5����:����5�C��T%%%5�:���4."5�=<<R5����H��

Page 231: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =<�

�.�4�� ������� ��� ��+�� �6"�"� ���� ������ ��+"��"� 1��2"�� ��� �� ;/"����

��"���=��������� ����&�����"���"�4�"�����*�����13����� ;/"���2��3 �"�

�������4+2�"��� �-�"������� � *�� � 4.�4+2� ����"��.�.��.�.�.�� �"��� 2�"-5�

����� ��.�� 2�� ��"����� �� � � ���"� ��� ,.� ������ 1 "� 4�� ��-".".�� �".-5�

&��"�"�� ��� '3 ���� ������� 14� +"� *�� +�����"��� ��� ������ +4�� ��

������ ��+��� ���"���"��1��4"�"�� S������ ;/"���4.".� .�"������"�� ��������

��-+�"�� ��� "�� � *�� +2� ����� ��"���� ,;���/� � �" .6.�.� �"� ��� �����

��� "���14��"�"����������"��� �����2��� "�� ���4�4�"��������4"�"�� ��

J4. ����*��� �7��� 4�8�� 13��� #B! � �� ' �� � :?�� ��� ������ �� �� ���

� �&�&�&�� � � �� �&�&� �&�&�� �&$� �� �� � 1 �� �&�&� �������� E� �&$�&�S�=�����

���� � �� 13��� � 7��� )44+� ��"�"� "1"� �.�"��� � �3�"�����#� � B6��� �&��

� � �&� ���� ���� ��� E&�&�� � �&�� �&�N� !�� �� � ���� E?&�� �� /:�1�������

������� 7&�� #� ��� � &�� "� �� � ��������� :�������� � ?��� �����S���� ��+�

����"��13����� ;/"���1���""�"��1��2"�� ����".����� ���C�����5����"�"���*���

�4������ ;/"����4�"���3 �""6 ���� ;/"�����6���+�������1�2�����+��2��*��5�

��"�� .�1.�� ��� 2�� ��""��� *�� �"��� 4��"���4"��"�� �S�H�� 9��""�5� ����

�� ;/"���2���-�"����4���������4+2��� ���*��7���)44+8����� ;/"����+�+��

2� 6� ��� 4+�������� ��� 7��� )44+� ������� 4+2��� *�� +�+�� "�� �� ;/�

1��2"����4.� �������4��5�34��� ��������+. .�5� �*��*���1��2�� ��"� ��4����

�" .6.�.� ���� ������ *�� �� ���������� I��� �"� ����+� 9���� ��"�8�.��

����� �� ���"�.����������� ��1�2�����5�����"���+���� "����� ;/"���5�3���

�������������������������������������������������S���������J4. �5��1����5��H=��S�=�������J4. �5��1���5���H=��S���������J4. �5��1���5���HH��S�H��.���������+��5��1���5����RG�����

Page 232: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =<=

��� � 4��"����� �*�"��5� �� ��� �������� �.����"�� ���"��� ���"���� ��

13�������� 2�� �"�.�� 4+2�"����� ����� +.�"��"�� ������� 14� 4� ����� 4��

�3�����5� 13��� ��"���� +4��� *����� � �"��S�S� *� ���� �� ;/"���� ��� ���,;���/��

.�.��.�.�.� � ���"�� ��+��� �"�.�� ������ 1�"��� B+��D� �� ����� .� ��

����� �� B����D� ��"���� 4.�"� �� 1�"����� �S���� 7��8� ����� �����

��� � ��� 1�2����� +�""���� "����5� ��� ��� ���� ������8��� +��� ��� .�� ,.�

.�.� � 4.� � �� +�+�� ��� � ������8� �"�� ���.�.� � 4�� �2� �"���

�.""��"���������� ;/"���2���"��6��"��� ��"��������������4.�+.�.�������"� �

2���� "�4"1������"����� ������ ;/"��� 6��"�����2���1 ��"�4�����" ��

�4."�� "��������.�.��.�.�.������"��� �����4"�������� ��.� ��" .�"���

��.�.�� ��� ��+"��"� 43"���� �� ���� �� ��� �� �6��� 13� ��"��S�R�

�3�"������� ��@���� �� 5� �� "��� � +�2��� � �.�4������ � 13�6����� ���� ��� �*��

���� �� � ���"��������"��� � ���.�.� � � ���"� � 4�� �6���� � ��� �"��� � ��"�� "��

36���"���5� � ������� � �6������*�� ����"��5� ���� *�� � ����"���� � � ���� � �� "����

14�"�"� ��������"����*��13��*"�����.�1."��������"�����+���4������"���*��

����"���������+ ���� .�.���1���"���"� ���S�>�

�����9� +�-�4��2"����.+�-"���*�����""��#��� ;/"�� ��������1�"�����*� ����

�����7"��#J���6����*�����".��.�.���,;���/"6��4."�� ���+"��4.�1�.4.��".��.�.��*��

1����4����"����*��"����� ����

� ��������������������������������������������������S�SC�,���"����#���� ��������������������� ����5�?�*��@�����?6��5�����5�=<�S5����

=GG�=G<5�)�����)��-���5�� ���%���� �#�?�*��)��� ���+�� ��������+�����E��"�5�

�+��5�=H>>5����H����S���C�,���"����5��1���5���=GG�=G<5��+���� ����5B� ;/D5����:���C�5�T%%%5�����H�S�R��.���������+�5��1���5�����RG���S�>�:��"�&�1.�. 5��1���5���H=���

Page 233: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =<�

� ����� ,;���/"�� �� ����"�� �-���� 4����� �� � 4�� ����� ���"�"��"��

4.".���� ���� 7��� )44+� ,����� )�"2.�".� :�-����".�� 43"1��� �� ����

*����� 4�" �6�� ��� ,;���/"��� ���� � � 3���� ������� 13��� 4�� �-�"��5�

����"�"��� �".��.��.��.�� ������� ����� � 4.� ����"�� �-���� :��;"/"����

+������� �-�"����� �� 4� � ���"� ��� *�� ��� 2� �� �6��"6�� .6���������

�+���� N��� 4.� +.�.��� �3�"�� ������ �#B6����1�� ��� � M���)�%� �)���

��� ���"��2�� �&� �&�������N�@�� �)�%�� ��������� ����������"�� ��&�N�! � ��

' �� ��������� 8���)�� C� ��� "� � �� � �&�� ��&��&$�&�N� ���&1 � (�� � #�

'������ #� M���)�� C� �� � � 2� �&� � � "� � �����N� ����1�� ��� � ����� �������

��� �����N�6��� �&�� � �&� �&� �7�� �7�?��N�! � ��' �� ���� �7� �&��&$� ��

��� ������� $&� � ��� �� �� ������ �7����$���NS7��1�� ��� � �������

��� �����N� 6��� �� :�1� � ���)���� ������ ����� � ����� ��#� �"�� � � ������

�� �&�&� :E����� �7��� �� ���) � ��������N�:����1�� ��� � �"�� $� ��

��� �����N� 6��� �� �?� ��� ��W����� ���� � ������ �� �?� ��� ��� � ? �&�� �

�:��� � �� ����� � ��2��������N� 6$��1�� ��� � ������ ��� ����N� 6�� $ �&�� �� �

�?� ��� �&�� �&�&� ���� $ ��&� � �� ?N� K ?������ ���������� ������ ��$� �� �&�

:������� ��?��� �:������N� ���&�1&� ��� #� �%0 ���W�� ���� ���2���N� 6��� ��

� �������� 2������� �� ��"��2������ ������E�������#�� �����$����� �� �&�

�"����N-���1�� ��� #� 4�%(���1� W�� ���� ���2���N� 6��� �� ���� �� �� � �

$� � �� ��� �� �� "��2#� 6��&�� ��������� � ?� 1 � ���?��N�� +D<���"� �"���

,;���/"�����������"��-��� 8"��5�����"���*���� ;/"�� ����".���� �����,.��2������"�

� ����� �.�.".� � ��� ;/8"���� 4"1�� *�� �� ;/"���� �� �"���"��� � �����

�.�."�.��.������ 4��� 4�� ������ ��� :����� *��"� 7��� )44+� ����"��

�������������������������������������������������S�G��+����N��5�1���5�����=R��

Page 234: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =<H

*�����1� ��������� ���N���� ���� *�������4��� �4�"�"�4����� ��������

!��+�5�+������ 5����� ����*�"����� �"���� :����� ��� ���2� �6�����43"1� ��

7. ���5�&.+�����*��).����4.".����� ��"� ;/"���1�"����� ���,.��2� ;/�7���

)44+8��� "��"���� �4."� ����"�� ���(2����� ��� � � ��� �� ;/5� 3� ����� ��� �

����"��5�4�������� ������ ;/"���1�"����� ��S�<�

� ,;���/"��� ����/� 3������ ������� *�� ������"�� *� 3�1��"�������

��� �������� ���� 13�����"�� ��� &������� "���� ��� ��� � �"��� �

4�4�"�����B�����D������" �"�����"� ��+�-�� ���@ �/���-".".6.�.������� /�

" ��"6�5����"��� ;/�� � � �����+.�������*�����"���"�.�8���4�� ;/"���

�����������SH���,.� ��2�������.2� ���&.+����*�� 6���43"1�"�� ���@ �/"����

4��� ������"� ;/"��� ���"�.���"����3���������������

� ,;���/"�� �� �2� �6��� *��".�� � ��� *� ��� *�� 4.� � ������ �-������

���"������ ��� ,.� �2� � ��� 4���� ��"� "������ ���"6� 4����� �� ����"���

:"��� ���"���� � � �6"� ���"�6��� @ �/� �"���� 2�6.�".6.�.� �".��.���

�.+"�"���K�+"���� L�1�"���)�� ��+"��K��L� � ������.+"�"���1��2�������

���� ��"��� �� �"�� �� 13�������� K ;+�� L� 4�� *�"�6� � �+-��"��� *�� �������

3���� �� ���*� �"� � ����.�"��� ,.� �� ��"�� ����� "���"��� 1������ ��

:���� ���1��� ���� ���.�.�� ��2��"���� K+�L� �".��.��� ��� �� ����"��� 1�"���

E�"������� � �"�"�� K�+"8�� �������4L� � ����� 4.� ��� �� @ �/"��� !������ ���

;+��� 3�����5� � �/�� 2��"� �"���� ��� 4���� 1�2��"�� ��� ,.�.�"� 4�"����

�������������������������������������������������S�<��+� �9� �@���+5�'��& ����������#�=<<>5����GR�G>��SH���+ ������5��1���5���S�>��

Page 235: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =<S

+������"�� ���������."������" .�"��� ��+;";�+��� ;+��+���,;���/�13���"����

)��� �"��� ��5� @ �/"��� ���� � ��2��"���� ��2��� K�+*��� +�L� �"�� 4�"�� �+"�

K�+"� *+ ��L� 1�"�5� 4.�"�� � ����*�� � ����+������*/�1��2��"6� 2� �� ����

13���"���� ,�"�� �+"� 4����� 13�����"��� 4�� ��� 4������ ����/� K�� 8L� 1��2�6��

������ �"��� 4������"� K��""L� 1��2�6�� ."����"� ���� E��2������ ��� ��� �"��� *��

�4� ���������1����4.����1�� ���&������������.��.".���*.��.�"� ���� � :"����

���1�� ��� ���"���� �-���� 1������� �+"� *+ ��� ���1������ 1��4"���� 2��

24� 13����������SH=� (2� ���1�� ��� �".��� 4.� 4�"6�� ��"� ���� ����� "��

4����"������*������4�"��+"���1�"�4"�������,.�.��2��*��".�� � �����.����

1��������� ����

�������������������������������������������������SH=���+ ������5��1���5���S�>���

Page 236: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =<�

�����;���

����� ���H�� <� �� H����������� ��������?�

�4�� <� �� �� ����������

,;���/"��5� . .�� ��+� ������ �� 2� �� 1�����)���"��� � 1������� 4 �� !/"��8���

:�"�� ���� 4���� +�-� �"��� � 13��"������� *�� 4�� �����4���"����. � �"���"�5�

����4.�4���"������� ���� ������ �"�����1�"������*��2�6.� ���1 "�1 "�

3�1��"����"�� ��� ,;���/"��� 1���� � "�"�� ���"���"� ���� ����� � ��.�".� �"���

1 "����"��� ����"� ��-".".�"�� +"� �� 4�4�"��� ��� ��-.�� 4�� ���" �� *�"��"�����

��� ����"����� ��4�-� �"�.��.��� ,.� 1 ""�� ,;���/� ��-".".�"����� 4�4�� ��� ����-�

���"���13���"�����"��� �����13���"��������2���������4�-��"�.��.���

,;���/� � �3���"� � � ,;���/"����� ����"������� �".��� 4�� ����� +�����"���

+� ������ ����2��� ����� 2�����"� ���� ,;���/"��� 43"1�"���� 13��� ���� 4�� ������

��"��� "���"� ���� 7����8 � �"��"��5� 9����8 � O4�� "��5� ).���� K!�L8 ��

@.���"������ "��5� �"���8 �� ,�+"��5� 7� ���8 � � ,�+��� *�� :��;"/"��5�

�����8 ���;�"��5� %��8���"�*"��5� �� �".8 �,����"��� *��&� �"4�"�5� :��8 �

,4"���*��J+"��7�"�� "�����"���"� ��SH����� �".8 �+"� �*��� ���,;���/�

1�.-"��� ,����"��5� 9�*"�*"��5� &"�� ��"��5� �� "��� � 1�"���"����

��� �����"�� ���

T%%�� �� ��" �� � ����� � :��� *��7����5�7� ���� � *���������� �3��"�����

6�"�� � ,����"��� � 2���"� ��""�� �".��.��.�"� ���� � J���"�"��� 4 �� � ��**.��

�������������������������������������������������SH��7� �4��9;"��4��J4.�� ;/"�9.+��� #�6��&���������� �� ��������7�-�?�5�����7 ��

9�!�E��"��5������=<SG5���H���

Page 237: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =<R

���"���2� �� �*�����������,;���/"������ �".�*�� 6���43"1�"�� ���4�������

����"� � � ����� 13��"����� ��I�� ���� 4 �� ����"� � � 4.�"���� ,;���/"6��

. ������ �" .6.� "��� ����"����� ���A �""�"�� �,����"�5�9�*"�*"�5�J+"��7�"�5�

�� "��5� @.���"��5� 7.�.�"��� 14� 4�� 2��� ����� *�� �� +�-� � ,;���/"�����

���"���������

���()E!B&'(+7(��.E8#/� E)&"&�

�7��� � ,����� I�"� � ����� �� � T%%%�� �� ��"��� ���.�� � �6�.� �.�.".-�

���"�������� )���� 4�� �"���7��� ,����8��I�"� � ����� �� � ����� ���."�� 4����

;��� *�� ����� 3 �""�"�� ,;"��� )."��� ����� �� � 1�"���"����� � � ,;���/"6�� � �6�.�

���������� �� �".8 � T%%%��� ��"� ���"��� � �.�."�� ,����"�� ������ ,;���/"���

14�!"6��:���������� +�4��� ����� ����,�"�1�2������������-�*���

�������� � .�1.�� )���� � 4�� ��"� � �"�� � ,����"�� ��"� � �� � .��.�"���� � �����

"��� � �"���� 5,;���/��� 57.�.���5�"�*"�� � +��� � 7�����"��� � *�� !�� ����

�������� 4�� ����� � ������� � �".-� � 2��������� SHH�� J��"�5� �� ��"�� *�� �""� ��

����"���13 �����*����-".��.�����14�3 �""�"����,;���/���������4�"������� ���

E "�*���-"��4�� ��������������46"�"������4" 6� ���"��*� ���� :"��"�����13����

+��� ����1�������4"1��������� �6" ���E�������4"1�*���"1.�".6��������.�.-�

����"����@��"� �6����������.�.-� ��*��"������ �� �����2�*���� �� 3�����5�

�*���� �� 3�"���� �.�.-"���� 2�*���� �� 3����� )����� -��� 2��� �"�� 4.� �.�.-"����

2� ����������5��.�.-"���.�4.8 .���N�.������ �� ��6����34������� � �

��"������.�.���,.�"� ��������*����� 3����������3������ 3��� ����1�"����3���

�������������������������������������������������SHH�+����E����5��B,����"�D� ��� �� ��������"2����#:���4."�5=<<=5����><��

Page 238: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =<>

��6� 4 ""�� ���4��� "��SHS�� ,����"�5� ,;���/"����� �*���� �"����� *�� ����"��

�-���� ��4��4�������"����������

�,����� ,;���/� ����"�"��� 14� �.+��"�� �����"���� ���"�� *�� �"�"�����

��*������ 13��� ������ ������ ���� ��"��"�� �� *�� �"�"�� �� 4.".��� ,����"6��

�.*������� �����SH�� *� ���� ,����"�� ������ 6��� ����"�� 14� ,;���/8 ��

��"�4"��� ,���� �� 4�� ����� ����� *�� ��**.�� �"����� *� ���� ���� 4.�

,;���/"�� ����"��� �� 6��� ,;���/� ����"��� 14� �6""�� ��� 7��� ���"���� 1 "�

�.��"�5� +��� ���"�� ����""���� ��"�"� ��� ,�� ����� ����"��� *��������� � �5�

�.""���"� ���,.��4������+�����.���"��,;���/"���"������ �����"�"�� "��SHR��

,����"���� 13��� 4 ���� *�� 1��2�6�� 1 5� 3 ���� *�� �3 ���� 4"������ � ��"�� ���

1 "����" ��� ,����"6�� 1���"���� 1�"��� 1�"��b��� 3���� 3���b5� E�"���� �"�5�

3����� ���� 5�3 "���"�� �-�"�� .���� 1 ""6� *.�1."��� ��SH>�)��� ��"�5�

1 ""�� ,;���/"���� �� �"�� .��.�"� ��� *�� ,����"���8 �� � ,;���/"����� 14�

3���" ����

�,;���/"�5� 4�����,����� �.�.".�"��� "�� ��2� "��"��� �.��.��.���A �""�"��

�� �"��� ���.�.� � ,����"�� *�� ,;���/"�� ����� 13����� ��� ,;���/"�� �3 ��� ���

13�������"�� �6"�3 ����K,;���/�L�3����*�� 6� ���,����"�"��4�"�"����."� �

13����4�"6���*����������������3���"�� ��,����"�"������� ����"��"��13��"����

�������������������������������������������������SHS�N�+��7�2��"�6".5� �� �7�':?��E�� ������#�(?�2��#�� ��� �� �#�4�� ���5� :���4."5�

=<>�5���=�=��SH��&��"��)���6"5��1���5�5���H���SHR�&��"�)���6"5��1���5����S=��SH>����@�* �N ��� 5�6�� $�����(�������#�( �"����#�:���4."5�=<GG5������=H��7���I�"�

5�( � � ����(����� ��&��5�:���4."5�=<G�5��������

Page 239: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =<G

,����"�� �� � ,;���/"�� ��� 14� 4�� ����� � ��"�� � *� ���� � ,����"�����

&-�"�� *� ���� � B!���� &-���D5� � :�"�� ���� ����"� "��"��� 5�"�*"�8�� � 1���"�

���.""��5�""+� � �9.+��� � Q�"D� �2"������� 1 ��5� �"��� 36���"����� ��� � ,.�

�-��4���2�����������"6� � ����B�����&-���D� �,����"6��1�������""��� �5�

4������ �� 46"��� � �.�"�� 36���"��� �9��� � � ����� � � ��� �� � ��"� 13�������

5�"*. � � ��� � �"��� ���� B7����&-���D� � �������� 5� �*����5� 1 ���� � � � *��

4����� *�"��� � "������ � 3���5� � �6��5� 2��"���5� 4��������� � ,;���/"���� �� 14�

1��2�����*�������."���������� ���4�����������������4�"6��1 �����*��"����

B9�����&-���D������������� ����,.� �4�����*�"��"���1 ��"�������4"1���

� �"��� �,.� �-� � � �2� ���*� ���� � B�����"� �����D5� B"��8"������D5� D+���8"��

�����D�� ,������� �"��� � 13������ 4"���� 5� ����� � 4"1� � ������ 4"����

5�2������� ��1��2�6���."�����4"��� ��SHG�

����(,'(,&'(+7(��.E8#/� E)&"&�

9�*"�� C�""� �� � ��"� �� � 9.+��� � � 9�";�;� � C�""� �� � $X�/�

,�"+8 ����+��R�SP���=��>8 �� �6�.��.��:���4���6���"��9�*"�8����+����!����

��4� � � "�� ���������� ������ �6�������N�.�"��������� �9�*"���2���.���*���

������ 4�� �.+� +"� � � ���������� � ,�4�"����� � �""+8��� ��5� � ��.�� � 4"1���

36�����"�� ��� 9�*"�� +�R>�P��=�>H� V �� 3"�������SH<� � 9�*"�*"�� ���������

����"� ����.��36���"��������� ���� �9�*"�*"�������9�*"�����3"����� ������

9�*"�� C�""� �8�� �6".� � )."��� I�"� � ����� �� T%%%�� �� ��" � �� �".8 �

�������������������������������������������������SHG��+����E����5��B,����"�D�� ��� �� ��������"2�����#:���4."�5=<<=5���<H�SH<�&��5�����"5�(����������������8W�5�:���4."5�=<<�5����=S��

Page 240: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� =<<

�.�."�.��.���9�*"�*"���4�"�1�2����1����� ���� ����� ������4��.����5����

��"���� � 4"�� � *�� ������ � 2�*��"��� �� � +24�� � ������� 13��� 6� � �� "1�

13���������������������� �&���8 ������

9�*"�*"�� � 13�������� ����� 4�� ��������� ����� *�"��� 4�"6��� �����

�� ���"������"���"����� "��2�"������ ���N�"��13��� ����� ����� �6"5�2���"�

�� ��"��� 2� �� 4�"��� ���9�*"�*"�� 3 �""�"�� *�"��� 4�"6� �"����� �3��� �� ��

,;���/��"���������� ����9�*"�8��13��5�4"1��������������"����� ���J*��� ���

4"1���."���� ����*�"��� ��� ����J*��� ���4�����*�"��"�� ���������1�"���� �5�

���5���"������ ���������� ����,.�13����4�"6�"��9�*"�*"���,;���/����"��"���*��

������"���������������*�����3 �5����� �� �����8���� ���� � ��42��"��

.�.���� ����

�9�*"�*"�� ����*�����"����� �,;���/"���"��4�� ���3 �""�"��������� ����

9�*"�*"���� �����"� 4�"����� *�� ����"��� ������� ������ � 3������ �-�"�� � ����

�"���"� ��1�"������� ��� :���� 3������ ��� �� ��� 1�2��� *�� ����"���� ����6��

1� �"����� ��9�*"�*"��� � ��" � � � ����"����5� � 1����� ��� .��"����� � � ������

.����� 3���"��5� 3� ��2��� �����"�����13������6��"��"��� ��� ��6��"��"������

��4� ��"��5� 4�� � ��6� +��"6� .��"��� 9�*"�*� � ��� ���� � 4�� ���� � "����� �5�

��� �� 2�� � �6"� � ���� � 2�� � ���� �� �)��;8 � � �6��"��13����� � �*�� 6� ��.���

����"������"���"������� �*�� ��5��� ��54�������*��.6.����"�����-�6�����-�� �SS��

)��;5� ;"��� � �� � �-������ � "�� � 1����� *�� ;"���� � � 4�� � 4����� � ���"� ��� � � ����

�-����"5���.�������2����-�2���"��������-" �6����4�������"�����-�����*��� ��

�������������������������������������������������SS������@+�����5�B)��;D5�(�� � �������������- ?&� �� ��'7���5�:���4."5�=<<>5������H��

Page 241: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ���

���� �"� �6��� � �� � ������� � 4�� ���� ������ � *�� ���"�� � 5;"�� �� � � .�5� ;"���

���.�� � ����� ���� SS=� � 9�*"�� ��� � � "��� *�� ���� � +���� � �.� �"��� "��

1�������#�

�BJ6����4�����.����������

��N����� ��4��1�����

��I���1������������ �� 5�

���.�� ��� 3�����1� �1��"����13������DSS��

��� )��;� 13�� ���"����� � 4�"�1�2�� � � *�� ����. � � �"�� � 3���"�����

+���"���� ���SSH�

,;���/"����13��5� ����*����13�"����*����" � "���� 3�����"���".��.��.���,.�

4��� �� �9�*"�*"��,;���/��"�����"��.�.���� ����9�*"�������-�������.�

���" �� �"���� ��#� ,.� ;+�� K ����� � 13�����L� *.�� .���""+8��� *�"�6��"� *��

�" .6.�.�4"�����5� �3�"�6�� �"" �SSS�� �,.� �� � �"��"�6��14�,;���/� ����

�"����� 9�*"�*� ���� �"����� 4�4�"���� ���"������� ���� ,;���/"����� 1 ""�5�

9�*"�*"�8��� �� 13��"����� ��� 9���"� 9�*"�*� ������� 1����� ������� �����

��� �"4�5� ��"6�"�� *�� �����"� "1"� ���.��.����� B9�� ���� �� �D� 1 "�

�"��� ������� ��� 9�*"�*"���� 1 ""�� ����� 9�*"�*"6�� 1����� �������"��

�������������������������������������������������SS=�9�+����,�����5�B)��;8 ����"��"�"�D�(�� � �������������- ?&� �� ��'7���5�

:���4."5�=<<>5�����SR��SS��9�+����,�����5��1���5����S>��SSH��4 .""+�C ��5�B9�*";�;�C�";"� ����� �".8���)�"�������8 ���A����

E�"���D5�(�� � �������������- ?&� �� ��'7���5�:���4."5�=<<>5��5�<<��SSS� 7"���� � &.�."5� (�� � � ��������%�� 8���)���� (������)��� ��� �5� O".�"�����

9�*"��,"1�!3"��5�����5�����5������<��

Page 242: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ��=

.�1."���� 4�"�������SS��9�*"�*"���� �� � 4�"��� � ����/� "��� � �"��� 4"����

B@��D5� +��� � 9�*"�*"6�� � �.+.�.� � 2���.��� � *�� 1 ""�"��� "�� � 1������ � 4��

���4�" ���� ,;���/"���� ��� ;/"��5� ,;���/� �"��� ������"��� 4�� ����� �3����"��"��

���"� ����������1 "��.����������"�,;���/����"���2��"���4�"���������

9�*"�� � �����"��� ��1���""�"��4�� �����1 "� ��"�"�� ����������"��

� �������� A �""�"�� 9�*"�8���� 1���� ��"���� *�� ,;���/� � ��� �".� ���2�

����"���"� +� � ������*��� ���������+�-�������SSR�9�*"�*"�������� �

����� � 3���6�� � B@��D8 ��� �� � �"�� � ����"���"���� � ��� 1� �"� �"�� ������

2�+���� ������ ������������ �����,;���/"���� ����� ������3���" ����

���4 %'4&��!)'!+7!��.E8#/� E)&"&�

J+"�� 7�"�5� 4��� :��8 � ���"���� 4�� �� �� +�4 ��� A �""�"�� :��8���

4����� � �.���5� &�� ���5� F�+45� &��5� 7.��4�5� &�����+5� ��4� 8 ���

7 �� �� ���1��������"���5��+��5�7��� �5�9 �� ���5�����*"���"���*��

O����� 13"�� ���9�.8�� � � � �� �"�� 43"1�"�� �� ���"���"� ���� �"8��� 46"�"���

����"� � ��� �� ,4� :�+�� ����� �� �.�."�.��.��� :�+�8� 13��5� ����� ���� �

� ��� ���� ��� �13�����������,.�13�����"��� ���4���"5�34���� ��:�+�8��������

6��� � 4��� 13�����"�� 4�"�����"� "�� ��� ���� �� ����� �" .6.�.� "��� ������� $.+�

132���� ���"��5� ���� � ��� �� ������"��5� -��1�4���9.�8�����"��� ���"���

�������3 �""�"�� �SS>��,.��� +�-5���**.��*��,;���/"6�� ������2���������

�+-���� J+"�� 7�� 1 "� �� �"��� ���"�� �"��� ,;���/"���� 13��5� 1��"��� 4 ���

�������������������������������������������������SS�SS����@�* �N ��� 5�6�� $����#�(���������#( �"����5�:���4."5�=<GG5����=���SSR�7���5��"������5� � ������ ����5������=<GR5���==���SS>N�+��7�2��"�6".5��1���5���=R=��

Page 243: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ���

�� � *�� ��.2� ��� 13����� ���� 7������ ��� *��"����� ."��"���� 4.� 4 ����

1�������"��� ����.��� J+"��7������.-"��� � � 1��"��� 4 ���� ���� ��"���?�����

��"� � ��� "���� +���� 3���� �� ���"�SSG�� J����� 3���� :��;"/� ������

�"����� � ��"�5� ��""+8��� ��.�.� ���. X��� �������. ".��3�����*�"��"� ��5�

-��1�4��"�� ��� +������ ��"��5�����+���-��1�4����2� �� ����*�.��.�"�SS<��

,;���/"���� �� 4����� 6� 4.� 13���� �+"�� +�"�� 2�� �� 1�2��" ��� ��6.���� �+"��

+�� �"�� ��"��� +24�� ��� $� �8 � ��.2� �.�� � � � �� � ��"� "�U� 4.�

.�.�� ��"��� ���� :�"���� �������� ������ ��� J+"�� 7�"�� ��� "���� �"���

���"�5� @.���"���� *�� 3 �""�"�� &���"�� *�� ,����"���� ����� +��������� "����

J+"��7"�8"�"� "1"� � ����� �� �2���� ���-"��� � �4.���"�����.-���"����

7� ���5���1�����*�������8 �4.".�4"���6�4�"��"����� ���,.��"��"�� ���

J+"�� 7�"���� ,;���/� �" .6.� �3�"������� �S���� @� � ��"��5� ��.2� �.���� ���

�������1������ 6����"����-��"���4����� �� �,;���/"����.���� ����J+"��

+�"�� 13��� ��.2� �.������ �����""+� ��"��������,;���/"���� ��� ��.2� �.����

������2��"��������

J+"�� 7�"�8 � ����""� 3�1���� 3���" ����� ��� ����� 1�"��5� .+.��

�����������*� ����F.+.�.�����"�� � ��"���*� ����J*�����"�*�� ;+��� ������"��*��

,;���/� 43�"����4�����4�� �*"�� �����"����� 13��� ��� ��� ����� 1�"����"4"�5�

����4.� .�.����.����+������*�����6�*�� ��� ��""+8���+��������.��6��

�������������������������������������������������SSG��"��.���E�"22��5��������� 36�� $����� #�&?&� $�&�� ����� �&��- �&�� �� �7� �&5� �&3"���

����. ����S5�C"�=5���=�G��SS<���N"����5�J��A "15�C��$. *���5�����������E�5?�*��,�&.������.�5�7�����.�5�:���4."5�

9���=<<<5����=S���S�����N"����5�J��A "15�C��$. *���5��1���5���=�=��

Page 244: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ��H

�"����1�"�� S�=��,.� .�.��,;���/"����� � �.+�132����4�� ������ ��������+"��

7�"�8� 13��5� � ��-��� ,;���/"����� 14� 13�����"���� ����� � +��� ��� 1 "� 4��

�"��*� ���13������*.�."��� ����N�"��13����.��"�4�"�1�2�+��� �������

����"""��"�� *�� ���� ��"�"��� "�� ��� �/� ��� ��� 1��2��"��������� ���J+"��7�"��

.".+����������"��"����� �4� ���2� ������""����6�������� ����� ��DS����

,;���/"���8 ���� �������3���" ����

��4�A+A*&'(+7(��.E8#/� E)&"&�

7.�.�"�� � ��5� +��"�� ��� ���"� �"�"�� 2����� 4�� ��������� 7.�.�"�5�

TI%�� �� ��"��� ���"��� � :��8"�� � "".""+� ����� �� �.�."�.��.��� &3�"��� � �����

7� �:��� � 59����8� � �� � . ��� � ,;���/� � �� +�-���� � � ".""+8�� ��+ � �"���

������ ��"��� � 7.�.�"���� � �� 5� ��.2� � +���5� ���� ��� 4����� �� +����"����

������� ��*����. ����+�������4��� �����4.�+��"������� ��" .6.�.��3�"��"����

������ ������5� ���������� � 3���� � 9�+ 8��� .+.�.�.� 5:�;8���� � ���51������

4�� �� �6�����5���;���5� ������� *�� ��+������ � ��*"� � � -� 4.� +��"���� .� .�.".����

S�H,.� ������ 13��� ������� +������ ?����� �3 � 1��2��"����� *�"��� �"��� 4�"����

�"�� ����8 ���� 7��"���� 4�4�"���"�� ����. � ��� � 4�"����� �"��"��� *� ����

7��"��������� �� �� ��13�����"����9���"�����+���6� 5�";��+���4.�.�����+���

2����4�"�������"������� �� ��4�"�����".���:������ �� ���� ����+���*� ����

:����5� 3�����-�5�4���25���1�������"�� �� ���� �+��*� ����)6�*����"���"� �

4����5� �5� ��"5� �� 4.�.�� � 4�� 2���� 14��7.��"�� �"����� 4.� ���. �,;���/"�����

�������������������������������������������������S�=���N"����5�J��A "15�C��$. *���5��1���5����=�>��S��� �+���� ���� N��5� ��� ��&� ��2 � �"��E��� � ( �B�� �� '������%� �������3UAK%

UKAAN--55�����5�=<<�5��S�H��+����E����5��B,����"�D� ��� �� ��������"2����#:���4."�5=<<=5���=GH�

Page 245: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ��S

���"�������� ,;���/"��� � � ��"���� ��*+ 8� � +��� 2���� �� �.� ���" ��

���.�"���"� ��#� B�;� "+�� "";""+D� �3 �� �-� +��"���"�� �2� +��"�� � �"���� ,.� �2�

+�����"�5������*����"���13��������3�����"����".�.������� 3����4���4.".� .6.�.�

�-������ �+��� ���,.�+���"��� ����4������ ��13 �5� ���."6�5� ��4.�.��*��4��

6 �� �"��� � ���� �� � �"�"� 3���6��� ������� &�"���� ��*+ � �"�� � ����� "��

1�������� �S�S�� ,;���/"6�� ����"� ��������� 7.��"��� 4�� 4���� ��� ����������

��4"� ��

�4�D+-&'(+7(��.E8#/� E)&"&�

��� "�5�� +�3�����4����� �"�������+�� " 6���4."�� ���������/"����

"������ +"���� � 7��� ,���""+8��� .".+������� *�� ��.�� �����6�� ."*/� *�"��"��

+��������� �����-"�� ��-".��3 �""6�� ���.���� 1����� ��� �� ."���4��

�� +�-��S������� "�� :��;"/����� +�4��� 2� �� � �6�.��.������ � ����������

����"�5� :��;"/� ���"��� �".��.���� ���� +�� S�GP� ��=�=G8 �� 9����8� :��� �����"�

9.+��� �4�� :��"�� ���� � ��� �� �4�� ;/� 1�"�����7��8�� � ���� ���������

J ���� 5�7��8��.".+������4."�� ����������4�� ����������������,.� ������

13��5�.".+����"�� ���� ��8 ���4�"�����*��1 ��������1�4��8��*��4.� �� ��"�

*�� �"�����"�����/���""�����1�2����*���+���� �7;��8 ������""�� ��� .��J �

��� 8��� 4.� +.�.��� � �6�� � ��45� ,;���/"6�� ��4���� �� 4��� 4�� ����

�6" �S�R��

�������������������������������������������������S�S�N�+��7�2��"�6".5� N�N�5� � ������5��4 �"4��E3"-���"�5�!���������(������� � �"E�5�

����5�=<>H5���=<�����S����+����,6"��6".5��1����5���>��S�R�9�C��!�+4� ������ 65��B��� ���+����;/��@��"��#��NS�4� N� �N�� ����������5�

C��I%%5�)�=��5:���4."5�J�"�"�=<�S5����=SG��

Page 246: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ���

,;���/"���� +������� ��� �"��� �"����6�� 4���� ��"��� 1 "� 1��2���

��"�� *� ���� ,.� 1��2��� � ��� � ���� 1 ""�� ����� � ����� ,;���/"6�� 1����

��"����� �"��"4"���,.�1 "�.��.�"�� � ����4�""� ��"� ��1�2��� �*��,;���/�

�/���4."�� �����"����2��"���� ������� "�� ��2�� � �,;���/"�� ���14�

�� +�4��1��� ���3���������� "���*���4.���� ��"���"����1 "��.�.".����

,;���/"�� ��������� 13��5� ��"�� �6��� ��"� � *�� ���"�� ���""�� ��

.+.�� ����"�� ��� ����� 4.�"���� ��""��� 4� ��� � ��5� @X+5� :4�+�5� :�� *��

9.+��� � +�-�� ���� ���"� �� *�� ���"�� 3���"�� �� ����� 1�"��� �"��

����"� ��� *�� �"�� � 4.�"���� +�-�� � ���� �� ��� ,.� �"� � �� � �� +�4���

�.�.�.�.� 7 �� 4�� �"8��� �.+��"�� ��"� � !��"5� ��1��5� J"���5� !.�45�

9��+5� ���X5� )�"����� ���� �"��� ����� 1�"���S�>� ,;���/� �"�������� 4�� ���

����� *�� ���� ��� ,;���/"���� 13��"��� �����+� ����5� ��� "���� �� 13��"����� ���

��� "����13��� ���.+�3"�� ��������13�"��� �6�����14����� �6��������� "���

�����+8��1�"���-5���������������.�"�������B������D� ����*����"�� �����

,;���/"����������� 1���� "��4�"���� ���"�6��� ���.�1�"������� �����*� ���

*���� "�1�.-"��+"� ����"���"�"������������ ��. ��"����������� "���� ��

�������1�������*�"�6�� ���3 �� "����

�������������������������������������������������S�>��+����,6"��6".�#��1��5����=��

Page 247: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ��R

��4�A"!:+&'(+7(��.E8#/� E)&"&�

@.������� � 2�� � ,;���/� ����� ��� ��"�4"��� 9.+��� � 4�� @.����

����� �� %T�� �� ��" � �.�."�.��.��� ,.� ����� +� 2��� ).���8 ��

13��"����� ����6.���"���13��" ��"������"��5�?.�.��*�43"1��5����������4��5�

%��� *�� :��8 ���� @.���8� ��� ��� -��1�4��� �"��� 13��������� @.���"���

9.+��� � � 4�� C.�4� � � *�� 9.+��� 8�"� � C���;�8"� C��4�";�� � *������"��

���"���������,.�"�������� ���9.+��� �4��@.���8���.��"����� +�4���.".�.��

������<RG8 ���7"�-8���3"����7.�����4���7;� �����7�48�������.-�.����7.������

4�� 7� �� ��"� � @.���"6�� � �.�.�.�.� ���"��� ���� � ,.�"���� ��"� ��2"���

7 ��"8���������" .6. .���9.+��� ��1������5��"������8 �����E���"�����"�"��

9.+��� � � 4� ��� � N�"�� 13��5� �.� �2"���� 1�2��" ��� �"�9.+��� Q)�"���

� ��8 ��� �4���� 4����� -��1�4��"�� �� 4�"���� 7 ��"8 ��� N�"�� 13��� 3"���

@.���� ��� � �.+.� 136�� 2����� @.���� �"���"�� ��� +�*�� � 4� ����� 1�����

N�"�� 13��� ��-� �.��" ��� *�� 2"���� 1��������� ���(2� +��"� +��� ���� �.��" ����

?����� 7 ��"8��� �� �2� +��" ��� (2"���� �� �2� +��"�� K�9)L� "�� 1���"���

@.���"��5�1����� ��3 �""�"��).���5��"���5�E������� �".8 ������ ����

@.������� ��2� ������ �"��5� :�"������ ,;���/� ���.�.�5� ��**.�5�

�����+5� +."."� � � ������5� �+"�� 4���� ��*1� *�� ��1����� ����� ���� $.+�

132����� �1����� �" .6.�@.���"���� ���� 4�""� �6��� ��"� �� ����� ������

�;�"� ���"� �� 1�"������ ����""+������4����� ��� ����8���� *�"�6�� � ���� �"��

������ ."���� 13����� *� ��S�G��@.���"���� �� 4�""� �*��"��� *�� �6��� ��"���

*� �������,;���/"�����14�� *����4."��������4 ��.�X""���*� ����@.���"6��

�������������������������������������������������S�G��"��.���E�"22��5� N�NN#�5����<<��

Page 248: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ��>

�"4� �"�� ����� � 3���"�"�� �������� �"� *������ 1������� ��"� *�� ����� +���� �

64��� �+4� �"���� 1��������� ��� ?���"� ��"� �� 1�2������ ����� :���

+. .�.� � �.��"� 13��*"���� ������ 1������6� 2�5� "��� *�� �.�""�� �����

��������6� 2�� �3 � *�� �"��� @.���"��� 2�� 4 �� ����"� � B@.���"��� *��

:��""��� � 4� �5� +�-�� �� ��� *�� ��"+ �DS�<� �������� @.���"��� �3���"��� �

�.�"����-�2��"����,;���/"�� �� ��3 �""�"��&������"��� �� ��������-�2��

��1�� ���� @.���"�� �� ,;���/"��� 14� � 4 ��"���� 4�� ����� �"�"�� *�� ���.�"��

���"���"�� ���A���6���@ ���������4������N�"��13���4�����2���4"������ ������

��� �9.+��� 5� �;���5�7��5�7������ *�� �9.+��8 ��� 4���� 4����;�X� .���

:4 ���4�����13��� ���1 "��-�"����N�"��2����.2�$��.""+���44�����4 .""+�

4�� �4 .""�.��"48�� � ���� "6�� ����"� � ���� � F���8��� �"��� ��� 36������� *��

36�������� ���,.� �� ��"��"�6��� ����,;���/"�� "�� �@.���"���4�4��"��4��

2������. �����"����2� � ���

���4�!'(#7(+&'(+7(���.E8#/� E)&"&�

� &4� *�� �"��� +�"���"� �� �6�� ��-".�.�� � ���� ����� 2����� ������

�"�� "��� �6���13�������*��4��� ������� �� ���� 1��"���+��� *����"��� �

2�6� *.��� �**.�� ������ &"�� ��"�� ��"����� ��SR�� &"�� ��"6� � �����

�.� .6.� 4"�������� ��� ����� � &"�� ����8��� � :��8��� )*�� ����� �� �6.-�

������� � 5���� �� � ����8� ���"����� � C��"����� � )*��� 1�"���" 6�

�3�"������� ��� � )*8��� 3���� �� � �"�� ��"�� �9����5:��� 5%��� *�� N��� �6.��

���8 � � ������ 4."�.��.���&"�� ��"��� 1��2��� �� ������������ �6" ���,.�

�������������������������������������������������S�<��9.+��� �7�� �4��9;"��4��J4."�� ;/"�5�1���5����H���SR�� �+���� ���� N��5� ��� ��&� ��2 � �"��E��� � ( �B�� �� '������%� �������3UAK%

UKAAN--55�����5=<<�5������

Page 249: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ��G

�� ��"�� �� ��"�� � ,;���/ �� � � ,;���/� �3���" �� 13����� �*.�."� ��

����� �TI���� ��" ��� �".8 �&"�� ��� ����"��� ���� � 4�"�1�� �� ����"���

�"��� ���"�� ��4"���6� � � ��1��� 4��7 ���"� ��"����5�7 ��7������ *��&��4�"�

��"����� � ���"�4"����� ��� � ����� 4.� � 13 ��� �2���"����� 1������5� ����

2�6.� ��� ����� � "������ 3���"� 4�� ������ ����� ������ " �� ����

&"�� ��"6�� � �������� ��"����� 4.� �� ����"��5� !"������+������ �6"5� ��.��

������-������.��"�������SR=��

,;���/"��"��"1"�13����4�"6�� ����I+ ����*.���8�.�� ��4"� ��I+ ����

*.���� ����� &"�� ��"�� �� �� 13��"����� ��� TI�� �� ��"� 4�"���� � �� � 2���"�

���.�"��*��4��.�"�� "��I+ ����I��.���"�����&"�� ��"���� ������.��.�"�����

�".��.���� ���� &"�� ��"�� �� � �����+� *�� +."."� ������ ���"���� ���� ,.�

���.�.� �6�."��� � *�� �-�"��� 4�� 2��� ����� *��"������ ,.� ����"�� �� *+ ����

*.���� ����� "�� 1���"����� ��� ,.� 4��� �� &"�� ��"���� ������ ����"� "��

,;���/� ������ ����"� 4�� ������� �� ��4"� �� 9���"� &�1.�. � �4 "8� 13��5�

7 �9.+��� ���"� 4 ������ �."���5�7 ��"� ��� ���4 ������ �."���8 ����N5� �+���

�*"�8 ����,�����-��1�4��"�����.���"��� ��4.� �����1�"���� .�SR���,.��3 � "��

,���""����� ��� �"����� "�� .�.���� ���� &"�� ��"�� �� �� ��+ � �"����5�

��+ �/��4��"�������"����3 ����.�. .�N��

T�� �� ��" �� �4���� "�� ���N������� *�� :��8 � 13��"����� 4�"��� *��

7� . �5�,. �5�9�+� ��14��������� �"��� ������"��� ��� �6���"��"��

�������������������������������������������������SR=��+��������N��5��1���5���=�R��SR���+��������N��5��1���5���=�R��

Page 250: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ��<

&"�� ��"�5� C��"� ��� );*� ����� �� ���� 4���� ��1� ����� �4�

�.��."�.���� ����� N��� ��6.8�� � ���"������SRH�� ,����"6�� ���"��� 13��"���

&"�� ��"��8 ��,;���/������ ��13��"����� ��

�4�������?�� ������ ����

:�"�� ������ ������2��������� ��.��+��5��.+�/�����*��+�����"����

B��**.�D� ��*��"����� �SRS����**.�8.��4��2����"���*� ������**.����������

�� �4����� ����"��5� �*�"��� �4���������SR��""+8���+"��� "���"������5�� �-��5�

+��8�4��.���6������14�����"���������������**.�5��"�������4"���������

4��.�.�.�*��:�"��,;���/"6������3���"�1�"����"��� ���4�������"�� ���SRR�

�, �� ��������"�� 13��5� � ��**.�8.�� 4�"�1�2� 3������ 4�����

-�"��� ��� "������ :���C���8���) ��5������ ������ ���� "+� ��� 2���� ��

����"�������K:����������"�����-��*.���"+�4�����L�,.� 5��"�"����**.�8.��

"�� ����� ���� �� .�.�.� 13������� E��2������ �� �"6�� 3 1�� :�"���� ,;���/�

4��.�.5� ������"�� 3���� ��**.�� ��".�"� 3 ��"����" �� :4�� 7" .�8� 13��� �X�"��5�

�"6�� �.��"���"� �".� .�� ����� ���" �� �/"��� �� 36���"���� ��**.�.�� ����

���6��*��2�������"����4."�� ���"� ��SR>�

�������������������������������������������������SRH��+��������N��5��1���5����<G���SRS�9.����&���5� � �������� ��� �� ��� ����5�:���4."5�=<G�5����=>��SR���4 �"4;��E3"-���"�5�� � ����#�:���4."5�����5���=H���SRR9����J" �5���������� �7� ������$��1���� ����5��?�*����"�,������5�:���4."5�����5�

��=SS��SR>�9����J" �5��1���5���=S���

Page 251: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �=�

����� ,;���/"�"�� ��**.�� 4�4���� ��������"��"� ���� ,;���/"�� ��**.����

���"����� *�� ��**.�.� ���"������� 7��� �� ������ 4�4���� 1�2��� ��"��� *� ����

����� +��� ��**.�� ������ ,;���/� �"� �6�� 145� +��� ,;���/� +������ �� ��**.�� 4��

�"1.� �6" ��� �,.��� ��"��3���"�"�� ��**.��*��,;���/"�����.�.��2��"���1���������

����*� ����,;���/"�5���**.�.�������"�3 �""6�"�����"�������,.�"� ��4��*�"���

4�"6��"������*�����*8"�������.�� �"��2���"6�1�����������**.���*+ ����

*.���� *�� �/�� �� ��� "�� �������-� 2� �"����� ��� �6"�� �3��� ��� ,;���/� "��

���"���� 2� � ��� ,;���/� ������ 13��5� �*��� ��� 4����� *�"��"���� �����"� 3 ���

�" .6.�� ���"��� ���� N�"�� 13��5� +��� ���� ����8 ���� N�"�� 13��� 3"��� ����.���

,2� ��� �.��.".-� ���� 3 �� 3���� � ����� "������� ��� ,.� ��2� ��**.�� 1�.-"��

����� �� � 4����������� ��� ����� 4����� ��**.�� 1�.-"��� 4.� �����

4���������"�� ��� �,.����. ��� �� ������"�� ���4�� �. .�#�,�� ����������

�"4����5� ���"����1����� 2�� ����"� �6������� �.+� �3�"����������4� ��"�� ���

���.���� 6���4� ��"��"��4�"����SRG��,.����**.�� ������5�,;���/��"������� ���%��

��1��8.�� � � 13��"����� ��� ��**.�� � ��".�.�� ��� �� �� 4�� ����� �� ��� *��

���+� � �� 4.".���5� 2� �� �� �� 4�� ����� ��� ""��� *�� � ���"� �� 1�2����

�.����"�� �""+8� ."�������� 9�� ""��� *�� ���"� �� 1�2���� �.����"�� �""+8�

."�������� 9�� ""���� *�� ���"�� B�*�D� � ���� �� �"�� 4.� �*��"� � ����"""����

.����4��+" ��� 6���4��+"��1�2������""+8� �6�.������� ��5� .�.�SR<��,;���/"���� ��

���.2������""+8�."����������**.����44���.�"����13��5������*������������4��

�� �" ��� 9.�"�� *�"��8��� �������� �� �".��� �*����5� ���� ���"�"��� ��.�� 4��

-�2��6���"����� ���� ���4�����1�"����;�/�"�� ��4.".�������-�2��6���"��

�������������������������������������������������SRG�9�+�����"����5�� � ������ ����5�:���4."�5�J�������5����H<��SR<�C*��).��5�� � ������ ����5������5=<>��5���=G>��

Page 252: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �==

��� ���� ���*���"� ��3�����.�.��. �3����"���+"� ���������"8 � .�.���"���

�����"�3 �*��4"�28"���4� �"���S>��

��**.��4"1�"������3 �""�"��� ���4���,;���/�*��������K�����"��*��1 "L�

�"��� ���� ��**.��� � K�������� ���� �L� �.�"���� �� ����� K����L� ��"������

��4�4� �� 4. .��� ��**.�� 3 �� �4��"�� ����/ ��S>=�� !��+� J4.� :�+�� :4�+�� �"�

& �.�/� ��**.�.�� �������� �.� ���" �� �-������#� � � � ����� ���� � �&� ���� ��

� � � �&���?�������S>���,.��3 ����"��"�6��145���**.���1 ""��3���" ����

���� �6�"���� 1������� 4�� +.�.�� ������� �������� ,;���/"�� 14�

��**.�� 2���� �� 3���� ������ @����� ������� ������ 2���� �.�� � ���"���

����� �����"��������*��������"�0��@ �/�:��;"/�*��).� ������ ��"����

4�"��������2����"�+ ��"��� ��S>H���

,;���/"���� � 4�� ����� � �"��5� . .�� ��� �"�"�� ��� ����� 4 �� �+ .��

���"��� ���� � +��� ������ �" ���"���� �"��"� 4��4��5� ��"���� ����"+� *�� ��*8""���

�GH�P�G<R8 �3"�����"��)+"�8���.���/8 ���4�"����4��2�����**.�� ����"�����

1������� ���� 4"+��� ����� +������� *���� ��� ���4.�� �" .6.�.5� 2�����

��"���� �"�� � ;+�� 13��4"����"���� *�� +*���� ��5� 4.�"�"� "�� �.���� �

�������������������������������������������������S>��J�1����� ����"�� 5� B��**.��/#��� ��&� �� �������2 )� �X E� $�������������$����

**H%*<N�-�?�&�� �5�:���4."5=<GR5���==<��S>=)�"����� O". 65��� �� ��$��1������ - 2&�&#� '��#� �� �#� � ���� #����5� :���4."5�

=<G�5����=H=���S>��9+��: ��5� � �����5�:���4."5�=<R<5����H��S>H[��9 �".�15��1���5�=<>G5��������

Page 253: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �=�

�"���6���� � � ��� �.��**��"�5� ,;���/� ��"����� �S>S�� ��**.�� *��

,;���/"�� �����"� 4�4�� "�� ���"���� +"� �� �"�.�"� ���� �,�� 2��� ��**.�� 1�.4.�

,;���/��"��� �6��"�� ���"���*� ����,.�������� �6�. .���,;���/"��������"�������

�"�"�� 4"�5� 3 �""�"�� *+ ���� *��.�� *�� ��*8"� � ���.�.� � ����� 13���"��"�� � ��

� "����� ��� ��"�����"� 4.� ��**.�� 1�.-"�� 2�� �����"� ,;���/� ��"����� ���

,;���/�������������1�.-"�� � ��"�4"���

A ����"�����**.���4�� ;+��"�� �6"�4��4����"�5�4��"���"� ��5�4���"�

�6"�4��+"�"���4."�� "����S>�����**.��"���2� ���" �6��� �,;���/���� �

4����**.�.��*�"�6����"����������4"��4�����S>R�

�������������������������������������������������S>S��+��������5�B,;���/��D5��I%�5�C��%%5�:���4."5=<SS5����HHG�U�&��"�)���6"�5��1���5�

���=����S>��&��"�)���6"5��1���5���=RR��S>R����@.��A �����5� ����6"���1 �6�� $����5�:���4."5=<<�5���HS��

Page 254: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �=H

������

:�"�8 ����"��"�4�"���B+"��D�������������4��. ������"������ ��

1�"���,;���/"�5����-�"���-��-1� "�"�1������"�"����*����6���"��."���������

,�����)�"2.�".� ��-��"���� �4.���� ��."���7���)44+� ��+ ��3���"�4��

����� �+-���� � �"�.�� �"��� �� �.� .6.� � ����"��� �*�� 43"1�"���� �� �����-�

�"���"�����������������

����/� :��""��8�� 4�� 4���� �*��� �"�� � @ �� :��""��� � 7����

)44+� 3���"�6�� �� � . .�� ��""�� )�"2.�".� ��-��"��� � *�"�6���� ��� ����������

7���)44+�"������4���"����� ����,;���/"6�� �������"����� ����4�"�1���

����5� +��*��4����������� ��4��13�����������7���)44+������ ��1�"����

,;���/"�� ��8"�� ������ � ������ ���� ��������/�+"��"6������*�� � ����

36��"����*��������B *������ �D� ��"��� ��1�"�������7����)44+����� *�����

B!��� �� )�&������ ������?����� �����)���������� ���?�������� ���6��&��"���N���� ���

������ �&�� �� ��? �� � �E�����N� �) ���� � �� ��&��D� S>>� 13������� �*.��.��.���

,;���/"���� � ������"�����3���" ���7���)44+� ��� �������.�����.�.�.��

4� � � +�3������� ��� �N���13��� ���"� �*�����8���������*���������5�4"1"�����

������.���������"���"��36���"���6�������� ����,.��� ��"������ ����

����� :����� ��.�� �" .6.�.� � � ��� 7��� )44+� � ��"� *�� ����������

���"���2��".6�*����"�� "�6� ���� �6�����*.��.��.���

�������������������������������������������������S>>�7���$�� ��"" ��� �.""+�7��� �5�1���5��=�S��

Page 255: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �=S

,���"���&.��8��*�����"������ �������*���������.�"��������"� �����:���

�"����� �� ���"�� � :�"�8��� � 1�����6� 4 ��"���� ���� � �"�"�� � �����"� ����

,;���/"��� 4 ������.�.� �4�� 2����*��"�� ���1�2��"�� ��� � :��"����*�� ���"����

�"���"���� ���.�"���� � 13��� � 4 ��� ���""��� *�� � .�.""��� � �� � �6��"6���

.6��������� �,�� 3���� :�"���.�""��� 4��������� � 4 ��"���*�� ���� 5 +� ������

:�"���.�"�������4 ��"�����*"����"�"���*����� "������13�������.�"���"� �����

%%��7��� 3���� ����������"���"��4�� 3����:�"�8 ��. �"����"� �����+�

����� C�""� �� "�� 4�"���� ,;���/� �"����� 4� � +� �.�.����� *�� ����� ���

. �"����,;���/"���"���������� ��������� ������"��������������

7���)44+�����,;���/� ������"������� ������"� ���������� �,;��"����

����4����"��� � ������*�� +�����������4�� � ���� 3���������������7������

� �� � �2� �� 13������ �� � .�.�.�� ���� 4�� � �3��� �� � *� ���� �?�����7����

)44+������+"����� � �13���"�����4."��������� �*����*�.���*��"�� �����"5�

��*������ � ���������2"�����������,.�2"���"����4�����2�6.�".6.�.� "���

���"�6��"� �-��6�� -��-1� "�� "�� � � � �� �2���-5� +"��� ��"� � -5� 43"1����

�6�"���� � 43"1��� �"�� 1�2���� � � .�1.�� 13� �6�� � ���"���� �"�"��� � ���

���������������4.��"���"���7���)44+8��������3������13��������� �����

,;���/"����4�������-��-1� �.�.""���*� ����,.�.�X""��� "������"�6��"��

��� ���"������ ����-1� � �-�"������ � 4�� ����� 1 "� ��""�� 4�*.�."�.��.�����

,.�"�������.����" �����"�4"� ����������K�����L5����8K"������L5������K��-+�L5�

�8"�5�-�5� +"K2����L5� ��"+� K�����"�L� V ���� ���-1� � ���� �"��� � � �4�

Page 256: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �=�

����"��� *�� "���� � �-��6�� � � � ���+�"��� � �� 2��� ���"� �"�.��.���,.� ��� �� � 1����

��"�"����*��"�"��."��"����������

��7��� )44+8��� �.� .6.� � ���� �"���"� 4�"���� ����"�� �-���� � �

�6��"�"���13��"����� ��� �7���)44+�3����� ����"���-���� � � ��5�+.����5�

.���5� ���4��5� ����.�5��4*45�����""�4�5�����5�������4��14��� ���"���

*� ���� �7���)44+8�����1� �����6� � ����"�5��-���"���4� ����"� ���� �N�.��

����"���� � ���"��� � �3�"� �#� �"��5� ����"��5� �� "��5� �� +�-� 4��2"��� � *��

+"�8 ���� A �""�"�� 7��� )44+� ����� �� � ����"�� �-����� � ��"����� � �� "����

3���� �4��"�� 2��� � "� ���� 1�����"�� ���7���)44+� ����� �� � �6�"���4.�

��"���3 �"��.���� �1�.4. .��� �).���"�����2�6.�".�"�7�2��� "�� ��-��� ��"���

J������4"�8 �13��" �6��� �����.����1 �����"����4�����2�6.�".6.�)�"2.�".�

�*"��� �"�� ���� J��5� *"5� � �� 5��5� *� �� +��� �."��"���� � �"��� �

4.".� .6.� � 1���� � 4�� � ��"��� +� ��� "���"� ���� ��� -��-1� � ������ � 2���"�

43"1�"���� ;/"��� � 13� ��-5� ��� "����� �" ���� � � �3��� �3 � �3�"����� *� �5�

���.��5� ��5� *"� *4�� 14� �*"��� 4����"���� ������ 6� �� ;/"��� ���"�6��"�

3" ����-5�2���"��3����"��"���.���� � ��"��-����� �� ��"���"��������������

�*����������7���).���8���� �� "��"��-��� � � �"���"���� ��� �����*��

�����"�"����"��1�2���"�� ����

(2� 4����� )�"2.�".� �."���� 3���� �� K9�"��+5� 9.+�� �� �-�5�

)���L�"�.�� *�� �*�� �"�"�� �� �*�"�"��"����� ���.�4"��5� ��� �"�"����

��� ����� � 7��� )44+� 3���"�6�� ��� ,;���/"��5� 4� � � ,����� )�"2.�".�

:�-����".6.8� � ����"�� � ������"��"� �� ���"���� . .�� �����

Page 257: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �=R

*��"4"��"�� ��� A �""�"�� 3���� ��"�� *� �� @ ��8"� �9�"�8��� �.���� �.�4���

1������� � �� �5� )."��� 9�"��+8��� �� 3"���� *�� � �� �� 2���� �+��

��� �"�"���,;���/"���2��3���"�4�� 3������������"�.��.���,�����)�"2.�".��+���

2��)."���,����.��*�� � �)."���9.+��� ��-������ ��������4����� �"��

*��"����� � � ,;���/"��� �.���"����� ��� �����5� ���� �"�"��� �"�� 1�2���� *��

���"���"� ���� ,����.�� �+�� 1�2���� � �� ,;���/"��� 1 "� 4�� ���" �� �*"���

4������ �� �� �"���"���� ��� �����"��� *�� 4������ � 3���"� �*"��� �"��� �

,;���/"��� �����"��� .�.�� 1�"��� *�� +��� ,�����.�8.�� � ,;���/� �" .6.� "���

����"���������

,;���/"��5� 4.� 3��� �� 2��� "��� 1 ����� )�"2.�".� �� .�.�� 4"���

�� 4"��"�� ���,�����.�5� �+��� �"� �� �.���� 2"���-� �������"�"��"�� .6�������5�

��"��2���������"�"����"�5�+�������"����+"�� �����.��"���"� ������

,�����.�8.�� 3"���� "�� 4�"���5� )�"2.�".� �+���� )."���9.+��� ��-��

1�2������ � ,;���/"��� *"���� �*�� ����"�� ��� )�"2.�".� �."��"��� ���� �

,;���/"��8"�� ��� �����"� *�� � ��"� ��� �"�� � � ��� �� �"�.��.��� ,;���/"���� 3���"�

�"�"��� ��� 4�� �"�� !+ � �"���� �"�� 1�2�-5� �"�.�� �"����� �� � ��"���

�����"��� � ��"������� �"�.�� ��� � �"�� 1�2�"�������� )."��8��� 3"���� ,;���/"���

���� ����������"�������.�������������I��43�"����)."���9.+��� 8��3"����"��

�+�� ��� �"�"��� ��� ��� 4�"�������� ,����� )�"2.�".� :�-����".6.� -�2"���

�������� 1������5� ,;���/"��� �� � ��4����"��� �"�"��� ��� ��� �"�� 1�2����� 2��

��� �"���*����"�� ���

Page 258: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �=>

)."��� 9.+��� � �-�8��� 3"������� � � �� �� ����� 7��� )44+�

�6�. �� � �6�.�� � )."���)���� � *�� ��+ �"��� "�� 4 �� K===G�==�>L���� �"��

2��� 1������� ,����� )�"2.�".� :�-����".6.8�.�� ���� �-����".�� 3����

���"�� 4.� 3���� 2��� ������� 4�� 3��� ��� A �""�"�� � )."��� )���� � ��6��� "��

��� �� �6�� �+�� �*1��� ���.�.� �,����� )�"2.�".� :�-����".6.� ���"�� 2���

1������5� �,;���/"��� 2�� ��1�2"����������� ��� ��� �4�"��������,.� 3��������

3���"� 3 �""65� ���� +���� �� ����� �� �-����".�� ��-�"����� *�� 4�� 4�����

��� ��� � �.�."�.��.��� @����� )."��� )���5� � 7��� )44+� "�� 4�� �����

�"��"�� �-�������� ,3�"���� ,;���/"��� �" .�"��� ��� �� �4�"���� � -�"�����

"������� )."��� )���� "�� �"��� �-�" ����� ����� 7��� )44+� �"� ��

-��-1� � � ����� 2"���"�� �-�������� O .�� ��""�� �"� ��� +2� ������� 7���

)44+�V���3"������ �� ��,;���/"�� �� ��" ��� �6��������������5��,� ��1�(� �

�3�����4�"��������,.� 3������ ����"���" ��� �4.".�����)."���)���5�

,;���/"���� ����� ��� �� ���. � � 4�"��� ���� )���� ���� ��"� +2� �" ��� �6��

,;���/"���� &.+���8 �� �.��� � "�� @�4.�� 43"1��� ��� ,��+1� *�� ��� �

,;���/"���������� 1�2"��4���� .�13� ����5� ����7�����43"1��� �����"�2����

)���8�� *� �� ���.���� �� �� .� 4����� "��"� 1��� 3��������� ,.� 3��� ��

,;���/"����"��8 ���9��.��14� �����"�"��� ��"��1�2�����5� �9���.� �14��

�����"�"������������"�� ���

,� ��1� (� 8�� 3"����"�� 4�"���� � ������ �6".� 9.+��� � � 1�2������

)���8����."��"�6�� �*��� �����5�,;���/"���9.+��� �,� ��1�(� � 3���� ��

K��==HG�==R�L��4��2��������"���"��1�2���"���� ��"�"����������"������"����

*��E"�8 ���-��"�����1���"����"�� ���).������"��"�����+� �*����"���*������

Page 259: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �=G

43"1�"���� ���"���� ��� �����"�� ��� 724�� )�"2.�".� �."������� � ,;���/"���

�����"�� ��� �� �" ����� 1���� �����������,�����)�"2.�".� :�-����".6.�.�

��� ��� ���"����� ,;���/� ���.�.� . .�� 4�� ����� 9.+��� � �-�5� ,�����.�� *��

)����+24�� ���+�SG��S<GP��=�<��==�����""������� �:��8 �1�1 �����"���

�"�.�� :��;"/"����� ����� ���"� �"����"� ��S>G�� F��� ���,;���/"���� 4�����

�4�"���*.�."�� 5�)�"2.�".�:�-����".6.� �������+���*1"��5�2�����"�"���

*�� �������"��� �� �� ��� �4�� �3�����4��".6.� ������ �2���������*��,;���/"���4.�.�

������4"-5���� ����"���"�����+� �*����"�� ����

)."���)���8���3"�������� �� ����2���4��"�"������� �-�2"����

4�"���)�"2.�".��-����".6.�� 6�"������7�� ��43"1��� ������4��1�2��"����

7� ���+"�� 46���� "��"����� "�� � -� ���"���� 4�� -�"��� "������

4�"���"� ���� 7� ���+"�� 3���� 7����8�� +� ����� 7� ���� *�� �� �".�

���� ��43"1����"��1�2���"�� ���,;���/"������������"����� ��1�����4����

7�� ��+"�"�� "�� ����� ������ 1�"��"�� ��� ����� 4.� � � � ,;���/"���

7� ���+"�"� .6�������� �� 43"1���� ������� ���-� ����� 9�6�""�� ,;���/"���

6������4������*���,;���/"���������"�"�����."�����*�����-�������������"�.��

"�� 6���4������"�"���9�6�""������� ����"��4��� "�������

� )��.2� �"��� . .�� ��""�� � �� 2� �� 1�"���� +� ����� � ���� ��"��

� ��� �,;���/"6��7��� � )44+� � *�� +� ����� +"��"��� � ����� �� � ��1� ��

� "��� � @ �� ��".� :�"�� ��+� �� � 3���"� 4�� ���.�� �+-��� *�� 1�2������

1����� �� ���� 1������ *�� ������� ���.�.� � �"�.��.��� � � � A �""�"�� �"�.�� �"��5�

�������������������������������������������������S>G���+ ������5�(�� ������ )����!���"���������"�1+�5�O)�5=<<R5���=>��

Page 260: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �=<

�� "���� �-��6�� �.���"�5� 1��2��"6� �"���� ��� ����"� � � 4+�� "������

�� � 1����� � � �4� � ����"��� �� � �"��"�� � ������� 4+2��� *�� +���"��5� ��"����

�����"��� *�� � 1 ""�"��5� -��-1� � .�.""��5� ����"�� �-�"��5� ).���� *�� �*��

43"1�"���� "� �"������"��-�"�"��5�2���"���""��"���"��1�2 �"���� ��.�1.��

���"���� ��� ���� �"��� �"�"��� *��,�����)�"2.�".� � �."��"������*�� ���"�����4��

���"����� ���" ������4��� ��"���,;���/"����:�"����+�2���� ���3���" �����

� �

Page 261: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ���

;< ��

�7"��� ���.�.� "�� � ����� 2���5� � ������� 2������� 2� �� 1�"���5� ��

�� +�4��� 4�� ��".� �"�� � ,;���/"�� � 7��� � )44+8��� � ���� ,;���/� ������"���

��� ��� ��"� ������ "�� ���� 4�� �"���� � ��������� 7��� )44+� ����� ���

�".��.�."������� � ������ ��� ���*��8�"��"�C� ��� ��������������5�����"��

*�� � -��-1� � � ���"�"��"��� 13��"��� 4.� ���� ,;���/"�5� 3���� 2� �� 4����� ����

1������+����4.1����� �� �*�����������

7��� )44+� � ,����� )�"2.�".� ��-��"��� 2� �� 4.".��� � �"�.�� �"�����

��� ��������� �������"�����2���*��-��-1� "����5�����"�"������6"����

*�� ��� � +"������ 4�� �������� 4.� � 4��� ���������� � �+� ����"��� 4 ���

-��-1� ���-����4 ��� ���.���"�"����� ������ �6�."�.�.� �+�����������

*�� �*�� 43"1�"�� �� �4�� ����� �"����� �� 4.".��.��.��� ,;���/"���� �����"��5�

����"�� �-�"��5� -��-1� "��� � � � ����� �� � ,����� )�"2.�".� ��-��"��� ��

4������"� ���� )�"2.�".� ���.��"��� � ,;���/� �"�"��� !+ 5� �"�.�5� E� �.+5�

����8�� *��� � � �" ���"�� � ��"���� ���� � ,;���/"��� ���� 4.� �" ���"�� 2��� ��

����������,�����)�"2.�".���-��"��� ��"���"������� �����*��3���"��"�"���

�"��1�2����������� "�������2"����,;���/"����4�2���)�"2.�".� �."���� "�� �6���

��"� � ���/� *�� ����� ��� �"�"��� �"�.��.��� 9�"��+� 3���� �� ��� �/�

4� � 4�� ���" �� 4�""� � ��� 4.� �".�.�5� +������ )."��� ,�����.�� � *�� � )."���

9.+��� � �-�� 3���� �� ��� � ����"�� ������"��"�� ���.�.� � 1�2"��������

)."��� )���� %%�� :�-����".�� � 3���� �� ����"�� �+�� ��� �"�"��� *�� � ���

Page 262: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ��=

�����"��� �� �� ��� +� � 1�2"����� *�� ���"��,;���/"��� � +24�� �,�����)�"2.�".�

�."���������"������ ���" ��������������

,�����)�"2.�".� � ��-��"��� � � 3 �""�"�� 6"���43"1�"���� ���"�����,;���/"����

=�<��=��R���""������� �*�"�6�������.�.�������9�6�""������� ���� 6���"���5�

,;���/���"�"�������"�-�����"���������

Page 263: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ���

�������

� ,�������������5�Z+�+�������4���+�����+8� ���������� �����.-�

Z�+�7"���%��.�5�1��Z�+�Z�+��.����+8��1.����5�+ ����Z����-��+������Z�+�

�����������7���)44+���+����Z��� ��5�Z+�+�Z������� �4��7���)44+�

��� ����*��8�"�."�C� ��� ��+����Z�,�������������5�Z+�+�+�� ������5�

��1� ���� � � -��-1� 5� + � � 41� *���� �� �+�� -��� � � � "��� +�� 4����

�����.�1�.��"���Z���

� 7���)44+��+�����"�.��C��"�5�Z+�+�Z�� "���� � �� ������������)�"0.��

J�-�������������� �-��* � �-��-1� ��� ���1� ����� ��*� �+��-��-"��

+������+���+����-�������*�1����� �1����+��4�"���4��-��-1� �� �����-����

� � �����.� � +�� ��*���� �� ��1+4��� ����� ,���� ��." � ���� �+�"���� �� )�"0.��

��������� 4��.��� ��� �+��� �������5� ��1� ���� ���.��.��� � � -��-1� ��� �+��

����� ���� ��� )�"0.�� ����� � 1���� �+��,����C��"��� �.�+� ��)+ 5��"�.�5�

E� �.+5������4.��,������." ����������+����������*����Z�""��,����-��-"�5�Z+��

�����.� ���*������������������)�"0.��� ��c.�� ��-���������"���� ���� ����

4�������" � 5�+ �1����"����� �-�"��"����.11"��Z�+��"������)�"0.��)."������

���������������+����������� ���*�����5�Z+�+��+�Z� ����"�����+��-��� ����

9�"��++5� Z�� ����� -�Z���."� �� �+�� -��� � ��� )."��� ,�����.�� � � )."���

9�+��� ��-��������+�����������)�"0.��)."�����." ��������-"���"��������� �

,���5� Z+�+�Z������� -�Z���."� � � �\-��*�� 4��.��� ��� �\������ �"������� � �

�+������1+������+��-��� ����)."���)�������+��%%��J�-����������

Page 264: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ��H

� ,���5� "���� � ��-��""�� ��+""�� ���5� �*� � �+��� �\������� �� ��������� ���

)�"0.�� 4��Z���� =�<�� � � =��R5� 4.��9��1�"�� 4����� �+��� .-5� ,���� C��"��� Z����

��� �� � ������� �����

Page 265: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ��S

���������?���

14���������

��J!5��79J��� 5E "8���,;���/"����,�"��&������"""��D#&�4�&*����"�

,;���/��D��� ��� ��� �������������5��C�%%%5�)�=��5�����5=<�S�

,�d���:#� (?�2��� � �� �&�� ��� � ��� �#� K?�*�J�+��� $.+.� ��6""�L� :���4."5�

=<><�

J"�,O@��$:#� � ���%�� '�����%�� '�7���� 5K?�*�� J�(��- ����� 9.+��� � 7������

C�""L5��+���5�

C(IJ�@:� 5���� 9J�:&� 5� � � ���%�� ��� ���$ � 5� K?�*� 9����"� A ����LH� :�(�

J 4��������"��5�����5=<GG��

J,O��J��:�5� 9O7�99J�� 7�99��:� � ,�� 9��:&� ,�5� 6��&������ ��

� �� ������� �7�-�?�#� � K?�*�� !���� ��E��"��L� 5�������,���"�6������"��5�

����5�=<SG��

J�� �7()J�@:� 5K!��$O��:@� J,O8�� 7�)�@� ��:� ,:@� � @Y)%$� :,@� ��:L� 5�

�� ���S�%�������%'�7��&��#�37 �@������1"L5���&5�����5�=<SH�

E�FF��:5� �� )����� C6��&��� 36��&���E��� �7� -�?�55� K?�*��*�� :"+�L5� &+��5�

=HGHP<RS��

eeeeeeeeeeeeeee� ������)�� C6��&����� K?�*��+���� ����L5��(�:����� 5C�%%%5� )��5�

����5�=<�S�

7J9J��@W5� 7�CJ� $J!:�J��:@� ��FO���7� � #� � ��) �%�� ���#3= ��� "�� ���

��������!���"��L5��+���5=HHG��

Page 266: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ���

7O)$JI�5@Y)%$�%��5��'��� �5�K?�*��4 �"*�++4��� L5���:���4."5�=<G���

:,@(8�� ��:9� 5� � 6����%9�� C� � � ��� � ����� ! � � 3'7���� 5� #6� �"�� ������

'�7����� ��� ������5K?�*��"�)�*�L5���&5�����5�=<G���

:,@(8����J):$5�4��� ������)��C� ������1�����3��� ��� ����5� 5� K?�*��4 �"�����

A � ��L5�C"��=��==5�:���4."5�=<G>��

:&,��5� 9O7�99J�5� 8 � ��)�� '����#� K9.+�� � :4�� �"� :4�� )."�����

���$�Z� 5#���� ��5�=<�=��

9��JN)5KO$���%L5�[�� �&�( �"���K� ��%� ������= 2 ?�F���")���J����3**RH%

**HDL� � K?�*�7���� ��� �� �����L� 5� K7 �� J .� � ��".��5� 7""� :��2L� 5��&5�

�����5=<R��

9()�JI�:5K7�9L#�@�?��)������W 5��+��5�=<=H���

9(@JCC:9,�!%� K�79J�� 4�� �(��O���7L5� C;�.8 � Q��*�"� K)�"2.�"."��

��+�=L5�7����Q%��5�&����*��).����)�"2.�"."��� K�����"�A�1�"L5��� ���

&�-�*5�: ��5�������

@:!�,O$:5K:���F+�. �LH��J��%��'�7��� ��5�+���5=HH���

@:F�98(��9(�&5� '�� ��� �#� @.������ � ,�4.��".1"� 5� ���1;+� ����"��5�

:���4."5����H��

�N�N5�9�$CNH����� �&��!�� ��4����$�� 3! ��� � �� ���� &55� K?�*� %����J�1� ��L�

5:���4."5����H��

�$�IJ@�:5�K9.+��� �:4���"�4��)�"�����L�8 � ��)��'��W����\��%���C'W���5�

K?�*��+��������L5C�=��5���&5������5�=<�>��

Page 267: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ��R

)��&J)� 5)J$�J$):5� � ���%�� �� �� 5� K?�*�)��� � �+�� �� ���� �+�� ���

E��"�L5��������&�-�5�+���5=H>>��

C4��=�������

�C�$5� �,�O$$�79�@� '�7����� '��� �&� ' �1 �)&�� ���� '�� ���� 3� ���

! �����E�� �� ��������� ��� ���$����� 5#� )���"� ,"�"��� J�������� ����"������

��������� �L5�����5��=<<>����

�)��5��$:��@:7��5� � B)��;D5�(�� � � ��� � ������� �- ?&� �� ��'7���5:���4."5�

=<<>��

�&�$�%5� J@E:@� ��5B��**.�D5� ��� ��&� �� � �� ����2 )� � X E� $� ���������

���$����**H%*<N�-�?�&�� �5��:���4."5�=<GR��

���%@��!5� 7��$�@:� 5� � � ����� � � ����� #� ��(� :"+��� ���"���� ����"��5�

�����5�=<GR��

�79J����J!5�B,;���/��D�5���� ��������"2����5C"���5�:���4."5�=<S<5��

��@:�5�9J79J����:�5��� � ������ ��������&�4�*�5�:���4."�5�������

,�d�%Nd�O5�79J��5��� �7�4� �� �&��7&�&�� �����?����5�����5������N�.".�

����"��5�!.4�����S��

,�$�7N��5�[�5���� ��(�������� ����#�(��K?�*��.��&3-��"�L5�:���4."5�=<S���

Page 268: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ��>

�,��$�&��$5�9J79J�5�B)��;8 ����"��"�"�D�(�� � �������������- ?&� �� ��

'7���5�:���4."5�=<<>��

,J$&)�?5���J@E:@5�B����/"���B5��N�N��5�C�=�5�:���4."5��=<<����

,$NC�J9�@5� C�5� ��� �� ��������� �� �������� � ����#� 3?�*� @����� ?6��L5�

�����(�*��������:"+������"��������"��5�����5�=<�S��

,O�O�5� ��:&5� 4$�����7�� � ����$ �� ������������� �� � ! � �� ' �� F�7E�5�

,���������"��5�:���4."5��J�"�"��������

J,O�9O7�99J��FJ7$�5���� �)� �'�� �������� ���(?�2���� �����5�6�.��

�����*5?�*J�+���$.+���6""��*��N����J����6".5�:���4."5�=<>���

J&:@C:�5�79J�5��+����J����B;%**N-�?�&��� �� ������'�� ���'"�� ��������� ���

� �������DK�����(���)����,"��J����,��"�������������� �L��

C�7J@5� C��O�J5� ��� ��&� �� L�1� �� �"��� ������� 4�"�"���� �� �"2���� ��

� ������I���������5�:���4."5�������

CN$,%@�7J@$�5� ���1��1 ������ ����������F�"���5��������������:�"���)�. ���

9�C�""� O�*�����5� � 9����� � � � �+�� :���.��� ��� :��;"/� )�. ��5� :�"���

�.4"����5���� ��5�=<GH��

eeeeeeeeeeeeeeeeee���U��2�� �����"���2� ��"�5�:�"����.4"�����5���� ��5�

=<GR��

��eeeeeeeeeeeeeeeee��U����� ���������� ����H�:"���������"��5�K?�*�7������

7����L�5��:���4."5�=<GR��

Page 269: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ��G

?�d����5� @J!J�5� B����/"��� ��*"����� &.�.".�.� *�� �� �"��D5� ��� � �

S������������ ��� ��� �������������5���&5�C��I%%%5������5�=<�G�=<�<���

eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeU:4�+�� �1;+� ?.4.�2.5� ��� �� (?�2���� � ����� � *5��(�

"+������"��������"��5�����5�=<R���

eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeU� ��� �� � ����� 36 $� ��&7� �� � ����� � � �� L� 5��&5�

����5�=<<H��

C�@���@5� 9J79J�5� 6����� '�7����� ��2 � �"���E�� ������� (?�2�

!��������5�����"������������� 5�����5�=<GR��

C:F$J� 5� �,�O���75� � B9�*";�;� C�";"� �� � �� �".8�� � )�"����� ��8 ���

A����E�"���D5�(�� � �������������- ?&� �� ��'7���5:���4."5�=<<>�

?O,O&?O5� :,$�7:9� �EY75� F ? ��� �� 6��&����5� ����5� $���"� �����

9�4��5�=<RS��

��eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeU� B� :4+"�� *�� ,;���/"�D� ��� � � S����������

�� ��� ��� �������������#�C��TI%%%�H�������5�=<>���

�����$�5��$7��H� �� '�"��� !���"��� "�� �������5� �� ����� ��� � � 9.�"���

C���.�����5J �4.�1�O�.*������������5�J �4.�15�=<<<��

eeeeeeeeeeeeeeeeeeeU(�� ���� ��� �&�� *+,,� -&�&� ��������� .� � ���� �� ��� �5�

K?�*�J��������A ��L5�����5����=�

eeeeeeeeeeeeeeeeeeeU(�� � �� ��� )���� !���"��� ��� ��"����5� C�4� 1��

O��*�����������5�@�Z�������O)�5����=��

eeeeeeeeeeeeeeeeeeeU:��;"/������.��5�@�Z�����5�O)�5����S��

Page 270: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� ��<

eeeeeeeeeeeeeeeeeeeUB��90���)�+��� ���+��J�"�� :��;"/�9�*�����D5�'���& �

��� ��1 5�E������9������.*���J�������5����5�=<<H��

�Nd$O�5� A9J$� $%F�� 5����� ������� #��� �� � ������� � F�?��� �� -&�&1&�

�$�������:���4."5�=<S���

eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeU� ! � �� ' �)&�� ����� ������� 5@���� �����*5�

:���4."5�=<>���

J�:��J59:$CJ�5��������� �7� ������$��1���� �����3(�� ����9���8�"���

X E&� 5�K?�*���"�,�����L5�:���4."5�&�������H��

J�O,Nd�O5� :)9J�� FJ&:5� 6����� �:������� 6�� $����3�������L5� ���� ?�6���

����"��5�:���4."5�=<G���

�J��O���75� )�7�,���:@� )�C�$5� � �� ����� �� ����%� �� ��� ���$�����5�

����"������������ 5�����5=<>H��

EJ@J$5C:7�@E:$5� 4?"����� C6��&�� �"�������� � ����#� E���� ����"��5����5�

=<<S5�

E(�?:?J&5� ��:� �O$�@5� �������� 36�� $����#� �&?&� $�&�� 5� � K� ��� � � - �&��

�� �7� �5� �� �".� J���1������ �������� *�� &�"���� 9���� � ����"��5� C�� =5�

����. 5�&3"�5����=��

E(@J$5�79J�5� B,����"�D� ��� �� �� ������"2����#9""��������"��5� :���4."�

5=<<=���

Page 271: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �H�

EN��J@�5�J�J$�,�5������! ��� �&�� ������F���$�3��� 7 E���4����-��7 E)� �

��� �� � �� ��� � �"E�� � 4����� - 2&� �� ����� ���$���L5� K?�*�N���� &���L5�

���7 ��&��9�5������5������

EA��%@�$�%5� �,�(�,Y&:5� '"�� �� �7&� �� ��� �� � ���5� :��"-� � *�� ��5�

:���4."5�=<>���

eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeU�!���������(������� � �"E�5���&5�����5�=<>G��

eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeU�� � ����#�9"���.������"��5�:���4."5�������

7�C%� IJ�:�:� ,J&��!5�( � � �� �� (����� ��&�� 5� E�"4�� � 9�45� :���4."5�

=<G���

7��957J%@F5� ����� �&���� ���������� ����"���"�� �0 �����5� %�,���.���5��+��

:�����.������:��;"/�)�. ��5���� ��5�=<<>�

eeeeeeeeeeeeeeeU� B,�����D� 54�1�1�"2�� � �� �&1 � 5C�%%%5� $�.�"� 1�� a� &�1��

�."5���� ���� �@�Z����5�=<G<��

7�@?J$�:Nd�O5� N$7�@� 5:��2� )3 "�6�5� K��"��5� 9� +�-"��5� ����"��

5J��;��"��L5$�� �&�-�*�����"��5�:���4."5�=<>����

eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeee5� 6����� ������ �� (?�2��� ������"2����5� ��&5�

����5�=<RS�

7�9:�� ����:@� ��Q&:$9�@:5� :��;"/� �+��.1+�� �� �+�� 1�� ��� "�7��5� %�,��

��.��5���� ���5=<<<���

7�)�@5� :,$�7:9� 7�)�@� 5� ��� �� � ����� #�'�� �#� ���#� �������#� '"�� ��#�

:���4."5�=<G���

Page 272: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �H=

7:F9J��:5� )�,$:� 5D&���"��D� ������� ��� ��� K ��&� ��� �� ������"2����5�

:���4."5����=��

7O�$�� 5� C�� HB:��D5� J�'�� ,�""8�� ����� J����"�-� � ��� :�"�� =<=H�=<HR5� C�H5�

�� ���5@�Z�����5�&�4��+*��5�&3"�5=<G>��

eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeU:��8"�D5�J��'�,�""8������J����"�-� �N��:�"��=<=H�

=<HR5�C�H5�J�'���� ���5�@�Z������5�&�4��+*��5�&3"�5�=<G>��

7N�E)N@�9�)�9�$)7������������������ �����5�9�.����a�E�5�E�*��+1�5�

=<����

eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeU�B�+��:��;"/��)���D5����� � �����!���"���"���� �#�

C�4�� 1�����+��O�.*�����������5�C��5�@�Z����5�=<RG��

%I�@N[5�[5�D:�;�D5���� ��������"2�����5�C��I��5�:���4."5�=<����

:�7�@��I@:5�B,;���/��D���� ������� ��������"2����5�C���5�:���4."5�=<<���

:F5�9�7:$�5�� � �����#�$+"������"��5��:���4."�5�=<R<��

'�9��5� @��:�� J,NN5� '��������� ��� ("��"��#� @�? �� Y����� ��� � ��� ���

�"��������� "�� ������� �� ����"�� ��� =��� #� %�,�� �.���� �.4"�+���5� �+�� :���.��� ���

:��;"/�)�. ��5���� ��5�������

&��J)Nd�O5� :,$�7:95� � '��� �� (���$ �� ������� 6����� '�7�����

��2 �"�"���E��5:�(�J 4��������"��5�:���4."5�N�����"2���9�4��5=<�H���

eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeU���B�)�"2.�"."�DH���� ���\������ �����"E� �� �4��"�� �� �

�� 6� �"�� �� � 0W� �&� ��� �� ������"2����#� 9""� J6��� �����*5� C�T5� :���4."5�

=<R>�

Page 273: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �H�

&�$�5�9O)����#�� � ����������� ��� �� ���� ����5�:���4."5�=<G����

&�@�$5�(&)J�5�(�������������� � 8W�5� 9�-� � &�"���� ����"��5� :���4."5�

=<<���

&��EO)OF5� :)9�:�5� @�? �� ������� ��������� ����1���� ! � �� ' �� ��

�� ���#LE������#� �����#�������#�).�����"��5�:���4."5�&�������S��

&J)&:Nd�O5N)9�@����� ������ �&�������6�����5���(�:"+�����������"��5�

����5�=<RS��

&O&O�5� 7��:)��@� 5� B9�*"�� C�";"� ��� $.�8��� 9����*�8� �� :���D5�

[���� ���� �&�(�� � �6�����M:���5�&�"����,��"�6%�������"��5�����5�������

&O��O��5��!�$5���� ���������� ���(?�2������"E�$�5�����5�=<�<��

&A�$(�(5��O��5������4� �� �&�� �����(�� � ��&���5������� :�"���,���"�6�5�

����5�=<<=��

&A�9J@�9J79J�������H����2����� ����J � �&�AA�5���C�5�����"�������5���

����"���5=<GH������

���eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeee� U� � �'�7�����K?���#�@�? ���%(���� ��� ����� � � � � 8"��5�

9�&5�=<>>��

����eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeU� � � 6����� '�7����� ��2 � �"���E�� � ����� ����1��

��2 � �"�����������%%�5�����5�=<GS���

eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeee�O����'�7����������������� ����5���C�5�����5�=<G���

Page 274: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �HH

�J[%)5��,J$@�$�5�������� �%A��������5��4���5���*�-��+�9�4��5�+��5�

=<SG��

��eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeU���������������"����������5�C�4� 1�5�=<�G��

�������

��eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeU� � � ����'"��1�� �"�� ���!���"���"�� ���'��� �������� 5�

C�4� 1�����

eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeU�����B:��;"/"��D�5���� ��������"2����5�C"��I��5�:���4."5�

=<R���

eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeU� � � ! $$ $���� 3��� 7 E� ��� �� ���� �&�� � ��:��?�� ��

'�� ��5�K?�*��"�����L5�)�4"������*�5�:���4."5�=<<<��

eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeU� � ! $$ $���� 38 ��� �� 6��� � ��� �� 55� K?�*�&��"�

)��3 ��L&-������"��5�:���4."5�������

eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeU������ �����5������ �E����,���5���� ��5�=<R>���

�NC&7�$�5���O$J@CJ5�B7����)44+�� ��+���������D5�6N'N�N'N5�I�".���

��5=<�G�H�5���� ���:���.���5���� ����

9��J�O@EU[5�B�:��8"��D�5����4�1�1�"2�� �"������ ��5�@�Z�J ���5��� ��5�

J�'�,�""5�=<>G��

9�@�$�@5� $N,J$�5� ��� �)&�� - �&�&$� � � ����� 3KAA%UAN-�?�&�� �� 5#� K?�*�:�����

&��6".L5���(�:"+������"���5�������(�*�������,����*5�����5�=<G=��

9�)):E@N@5���B&���"��D���� ��������"2����5�C��I%5�:���4."5�=<����

9J$?:��5J$�Nd�@5D,�����)�"2.�".�:�-����".6.���+D5�F��������� �����5�

C�H5�����5�������

Page 275: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �HS

eeeeeeeeeeeeeeeeeeeUD,����� )�"2.�".� :�-����".6.� ��+D5� ������5� C"��� S5�

����5�������

9JI�O�:5�J4.��8"�5�'�7����� ��� �����A5�K?�*��"�E����"L5�����5�=<>=��

9:$F�5� @�))J75�79��5� '��� �� ��������5� K�+�� J*���� �*�1� ���� ��� �+��

:����L�5C.� ���������5E����,����5=<<>��

9:�7�5���$NO&5���F� ? ��� ������������5���,���.��5���� ��5����=��

9N$$%)5� '�9J)�[5����( ���� ��� ����&�1&2�#� 3��� 4 ���� ��� �&1� � '2����� ��

�� �"��5#�%,���.����.4"�+���5�@�Z�����5����=��

9OF���J$� ��@5� 6��&����� � �� �&� �� 6��&�� �&�� � �&�� � ������ (����� #�

����"�������������������� L5�������5������

NC�&��79J����!�$�#��� ��&���2 � �"���E��� �( �B�� ��'��������%� ���������

3UAK%UKAA�-�?�&�� �5�#�����&�5�����5�=<<<�

eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeU�� �������� �� 6�� $���5� ������8�����6�5� :�J 4��

���"���5�:���4."5�=<G=��

NC�&��79J�5�'�7����� �&������'�� ����*,+,%*,;D5�:���4."5�������

N���&9�F� 5@JIF��5� 6�� $����#� � (�������#� ( �"����#� :��"-� &�4�*5�

:���4."5�=<GG��

N@��� 57�)�@5� B!� :����� @� ����D5���� � � S���������� �� ��� �� � �������

������#�����(�*�������,����*5�C��TTT%%5�����5�=<<���

AF�59O)������B:��;"��5D�������������I�����:�"������"�-� ��5�C"��=H5�

:���4."5�=<GG��

Page 276: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �H�

��������

AF���%@5� �,�(�&J$:95� '��� �� (�� ���� � 2 �� ����� '�7����� � ����5�

����5�=<<���

eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeee�U'��� ��6��� ���������'�7������ �����3*,;D%**,+5��

:���4."5�=<<���

eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeUD��"�.�D5����������� ���K ��&���� ��������"2����5�

C"���5�:���4."5�=<GG��

eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeU� D7��� )44+D5������� ��� ��� K ��&� ��� ��

������"2����5�C�=R5�:���4."5�=<GG��

AF�($&5��!�$�@O$:5��� ����6"���1 �6�� $����5�����,��.�5�:���4."5�=<<���

�)�9�@C%d:�5�&J9��5�6�� $������ ����#�:���4."5�=<S���

)�C�$5� �J��O���7� )�7�,���:@H� � �� ����� �� ����� � �� ��� ���$�����5�

����"������������� 5�����5=<>H��

)��E%�%5� ��)J9:@5�6��&����� � ����� 6 $�&��&� ( � ����� ' ��$��������� �� 6���

�E�����������#�����"������������� 5������=<G<��

)JI:95���:��5�'�����'�7����� �&�AA5���C�5������5=<GH5�������

eeeeeeeeeeeeeeeU9��2"� � J�5� '�7����� � �������� � ����3'�� ��� #�$��� �� ��

������55��&5�����5�=<<��

eeeeeeeeeeeeeeeUB9.�� � 9��""�"����� )�"2.�"."�"� :"1"� &���"��D5� � ����

�� $�&�� � �&��������*;;D%*;;+�5�C�TI%5�)��>5�������5�=<<S��

eeeeeeeeeeeeeeeeU'�����C����������'�7������������� ����#���&5�����5�=<G<���

Page 277: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �HR

)O@�$5C�I:�5�� � ������� ����5���(��:"+������"��������"��5������5=<>���

)O)O9O5� @J':9�5� =��#> �?� ��� �� �#��� �� ���"�� ��"�� "�� '"1�"%�����"���

8 �����2� ��"��� ��� ����������@"����� = �&�� � 5� :�"������� )�. ��� ���0���5�

�����5�'-�5����=��

!�&:$5F:��� 5(?�2���� ����#3M������C�'�������� #6�� $����� ���������L5������ 5�

=<<����

����

!J$J�J��:@5� 9#� 6��&����� � ����#� � ��)�%���W�� � � �� ��� �� � ������� (1�� �&#�

�NKAAA#���� � ��#�( ���*;D<N�

________________O� ���������! � ��' �#�� ��)�%���W�� � � �� ��� ��� �������

(1�� �&#�N�AA#���� � ��#�*;D<N#��

�J&:@��d5� 9�C�� !J7�,J��:@H� B��� � ��+��� �;/�� @��"�D5� � ���� �������

5:���4."5=<�S5C"��I%%5�)��=���

�7J�C�9,$:�EJ��9J�:JI���7%)�N$�5�B9.� ������7.�����&��4�"D5��+��

C�4� 1��O��*�����������5�C�%%5���� ��5�=<R>��

eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeUD:��8"� $�*�"��D5� �+��

C�4� 1��O��*�����������5���� ��5�I�".���%I5�=<RR���

�O$�@5N)9�@��'�7����� ��� ������������C��� ��(������#�����&�"�����

��������9���� 5�����5�=<R���

N�))N@5��J�AF���E�5J�C�$�O�IJ$JC5�����������E�5�K?�*�,�&.������.�5�7��

���.�L5���+�I���������"��5�:���4."5�9����=<<<��

Page 278: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �H>

(�&J@5�7:�9�F:��5�B:�"�����������B5�������������� ������� $�&�� � �&� �

F���$5�:�(�J ���������"��5�:���4."5�=<SR��

O�O��d5�)(�J�9�@�5���� ����$��1���- 2&�&#�'��#������#� � ����#�����5�

���1+�����"��5�:���4."5�=<G���

[��&J$5���O��J�5�� ��- )�� � �%'�B��� ��.� �����1�� ��(����"� ��5� %�,���.���5�

�+��:���.������:��;"/�)�. ��5���� ��5����=��

eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeU! ���� �%���� ��C���� ���#�����������"��������������"��

�%! ���#�%�,���.���5�+��:���.������:��;"/�)�. ��5���� ��5=<<<��

I�OT���J�C�$��5,�5�B�,;���/�D�4NQN�6����)���������4�11�"2 �� ������� ��*;*R%

*;RH5��� ��5�@�Z������5&�4��+*�5�&3"�5�=<G>5I�".���%%�

��F%C%�5��7):@#�B� ;/D5���� ������ ��������"2����5�C��T%%%5=<GG�

�%��%F5� 7�&&%� � �O$)O@� � � B)�"2.�"."�D� ��"E�$� �� F�����?� 6����� ��� ��

� ������%���4."5�?6�����"��5�=<G<��

�OI��%5��,�(�&��:$5� B)�"2.�"."�� F���� �,;���/"���� �"���"��D'"�� ��

6������3�&� ��S���������5��������C�H�5�)���5�J" �6��5=<G<��

�A$(&�@5�O)O�� F:��5� ��� �� �� ��� '�������� F��$���5� &�"���� ,��"�6��

����"��5�C���5�����5����=��

eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeU4 �)�� ���� M����� ��#�(���� �� @�� ��� S?����

� �$&� $�&�� �&� 6��� ��1��� �� (?�2��� ��������� [�W�� #��C�&�"���� ,��"�6��

����"��5����5�������

Page 279: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �HG

eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeU�!?N� (�� ���� 9��� �"E����� �� L������ � � ���

��� ������5��+���C��&�"����,��"�6������"��5������5����=��

FJ��J$)�JJ@5&�I5�B��"�7���4���"�)44+DU�4N�QN�6����)��������4�1�1�"2 �� �

"����� ��=<=H�=<HR5�C�%%%�5��� ���5�@�Z������5�&�4��+*��5�&3"��5�=<G>��

Page 280: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �H<

������S��

���������������;� ���126C411CG��=�>��7)��)44+�$��8 ��

=�>G�7���)44+�9����8 �

=�G=�7���)44+�:��8 ���������

=�<��7���)44+��"�.��&"����J"��E�2� �

=�<�����.���8����"�.��&.�������

=�<��@ �8�"�9�"�8���A"����

=�<��9�"��+8���A"����

=�<H�:��+��N"�"���

=�<��)."���,����.��).�����

==���!+ �*���E� �.+8.���,;���/"���� �

����� ���J"��E�2"���� � � �

==�S�,�����.�8.���A"����

==�R������&"��8����"������

==�>�!+ 8����"������

==�<�J���?*"����"�.���&"�����&.�������

====�&�"��&"������"������ ���������������

===>�J�����.��������"�.���

&"����&.�����

===>�9.+��� ��-��A" ��

==�S�7���)44+�A" ��

��<���������;� ����11CG411FQ��

==�S�,. .�1�(�� ��"�.�8��E�2��

==�R�,;���/"�������� ��9��.� �:���J " �

==�>�)������"�.�8��)" �� �� � �

==H��9+�.���"�.�8���)" �� �� � �����������

==HG�,. .�1�(�� �A" ��

������ ����<��������11FQ411JC��

==HG�9.+��� �,. .�1�(�� ��"�.���E�2��

==�H�)�����N6. "���J��������� �

==�>�)����A" ���

==R��9.+��� �,. .�1�(�� �A" ��

Page 281: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� �S�

���������

� � � � �� �

Page 282: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� %%�

� ����4���� ���� ��������� ��

����� � �� ����������������H�;��� ��� �� ��������������� ����

��

���� �; ��� � � ���� = ���� ���� �� �������

,�����.�� )."��� ee� +�SGGP��=�<�� 7�2��� ��"� �� :4��f"�J�����C.*����

@ ��f"9�"�� I� �� @+*�� � +�SG�P+�=�<�� 7�2���� A" �� :4��f"�J�����C.*����

���.�1.�� J��� 7��� �� +�SG<P��=�<R� 7�2��� A" �� J"�,.� ��J�1.�� J���� $���� +��<�P��==<�� 7�2��� A" �� $�� � ��J4.f"�9. ������"�7���� �� :��� $��� +���=P��==�G� 7�2���� A" �� $���� ��

O4�� .""+��"�7��4� & �� :��+�� +���=P��==�G� 7�2��� �A" �� J"�,.� ��

9�+������$X��� �"�� eeeeeee� +���=P��==�G� eeeeee� A" �� J"�,.� ��

�4 .��+����7����� �"�� eeeeeee� +�SGGP��=�<�� 7�2��� A" �� :4��f"�J���

9.+��� �4��@����"�7���*� & �� 7��� �� +��=GP��==�S� 7�2��� A" �� J"�,.� ��

(���� J��� eeeeeee� +�S<�P��=�<<� 7�2���� A" �� :4��f"�� ��

J���,"1���,��� !+��� :��+�� eeeeeeeee� 7�2��� A" �� :4��f"�� ��

J4X�C;���4��9����� eeeeeeee� eeeeeee� eeeeeeeeeee� 7�2��� A" �� :4��f"�

� ��

C��;+� ���*"�� 9�"�� 7"�-�� eeeeeeeeeee� 7�2��� A" �� :4�f�"�� ��

J���)���� � :��+��!+���� eeeeeee� eeeeeeeee� 7�2��� A" �� :4��f"�J���

J���E����� J��� eeeeee� eeeeeeeeeee� 7�2��� A" �� :4��f"�J���9���� �f"��9�"�� eeeeeeee� eeeeeee� eeeeeeeeeee� 7�2��� A" �� :4��f"�J���

�+��f"�9�"�� I� �� eeeeeee� +����P��==�>� 7�2��� A" ���4 �"�&����A � ���

�4 �f"�I+ �4��:��"�� !����+�� eeeeeee� +����P��==�G� 7�2��� A" ��

�4 �"�&����A � ���

)f �4��9.+��� ��4 .��+����

:��+�5,.+��@�4.��& �"�6��

@�4.�� +���HP��==�<� 7�2��� A" �� :4�f�"�J���

�+�� �4��@ ��f"�9�"�� I� �� ,6 �� eeeeeeeee� 7�2��� ��"� �� J"�,.� ��

Page 283: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� %%%�

9������ � 7"��� eeeeeee� +��H=P��==H>� 7�2��� A" �� J"�,.� ��

&��� I� �� eeeeeee� @�*�. �,����� 7�2��� A" �� J"�,.� ��

���.�1.������.�� �J��� 9.�."�� +����P��==�R� 7�2��� A" �� $�� � ��

9�* . � I"� 9.�."�� +���>P��===H� 7�2��� A" �� $�� � ��F��� 9.+��4��� ,6 �� eeeeeeeeee� 7�2��� A" �� J"�,.� ��J4.f"�� �"� I� �� eeeeeee� eeeeeeeeee� 7�2��� A" �� J"�,.� ��C�*+��� 7 �� $��� eeeeeeeeee� 7�2��� A" �� J"�,.� ��F����f"�:�"�� & �� eeeeeee� eeeeeeeeee� 7�2��� A" �� J"�,.� ���*. �4��)."���9+�.�� )."��� ��4� � eeeeeeeeee� 7�2��� A" �� J"�,.� ��

:��+��I"�� I"� :��+�� eeeeeeeee� 7�2��� A" �� J"�,.� ����4� �I"�� I"� ��4� � eeeeeeeeee� 7�2��� A" �� C.*����7���)�2� & �� &���� eeeeeeeeee� 7�2��� A" �� $�� � ��

J4.f"��"�) � I� �� :��+��� eeeeeeeeee� 7�2��� A" �� ��)�*��J�9��2"��

)�� �J4.�����F�� � :��� �4������ eeeeeeeeee� 7�2��� A" �� $�� � ��

7���4�J4.�J"�&���� eeeeeeee� E *�� eeeeeeeeeee� 7�2��� A" �� $�� � ��

)�4���C����� �"�� eeeeeee� eeeeeeeee� 7�2��� A" �� $�� � ��)��� ���*"���+��"�*� J��� :��+��� eeeeeeee� 7�2��� A" �� $�� � ��

��"��& ����� & �� ��"�� eeeeeeeeee� 7�2��� A" �� $�� � ���4 .��+���:��+�� & �� 9��+� � eeeeeeeee� 7�2��� A" �� $�� � ��

� � ��

�!$'9� 1U� ,;���"��� � 4�� 2��� �*"��� ���� �.���� � ��"���� � ��

3" �����"�� ��� �4"�8 � � 13��" �6�� � ���� � �.���� � "��� �"��� B7�2��D��

�.""��"�������� �� "��� 1���""�"�� ����5� �����5� - ���5� + ���2� � � � ����.-�

1��������"2��"���� �6�����"��"� ����.������-��"����������������"��-�

� � � ������� �"���5� 4 ��� 4�5� 4 ��� ���2� � ��� � �"��� �.�4���� � ������

�" �����"� �����

Page 284: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� %I�

�4"�8��13���,;���/"��� �)�"2.�".�:�-����".6.�4������ ��*��"�� �6���

13��*"��� 4.".��� �*"��� �"���� �.���� 1���� �� 4.".��.�"� ���� A���6���

,�����)�"2.�".�4������ ��13��*��-����*� �5�>�� �5�H�"�5�R����5�����5���

�+��5� �� �."��5� =� 9�"�5� =� 7"��5� =� 9.+��4��5� =� 7 �5� H� I"� �"��� � ����

��-"��H<�������.����1���� ��4.".��.��.���)."���,�����.��*��I� ���+�� �

4��@ ��8"�9�"�� ���� ��+���������4���3"����"�.��.���,;���/"��� +�2������ �

"��+"���������.�����"�5�� �"�5��+��"����� ���� ��"�"������" ��������

���.��"���� ������"���5���� �"��+"��� ��� ��"�"�����.���� � ��"����*��

���� �+"��1����������

������������������������������

Page 285: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� I�

��

���������� ����;� ����� ��

��<�HP=�<�������7����8 �"��,;���/"�������� �

=�<�P==�S����7���)44+�� � � �

==�SP==HG����&���,. .�1�O��� � � �

==HGP==R�����9.+��� �4�,. .�1��O��� ��

==HGP==R�����7����4�9.+��� � � � �

==RRP=�=����@.�� ��9.+��� � � �

=�=�P=��=����C�""� ��4�9.+��� � � �

=��=P=��������" ��9.+��� � �

=���P=��R����$���� ���%��9.+��� � � �

����������!$'9�C�U���"�.��&"�����3����"����� 3�����"������+"����13������"�������

Page 286: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� I%�

��

����� �������;� �������

7 ��9.+��� 8��A"���� ���)��������

����� �����!"�� � � � � � � � �)���"�������)�4����� &���;����� ��F�� ������ ��:���������

���:��;"����� � � :��;;�������� � ���

�:��"8��3" �6�������"��� :��"8��3" �6���������"���KJ"���"������"�*;����L� � KJ"���"������"�+;"��L�

���&����:��;"/"��� � ����/�:��;""/"�����

�@ ��:��;"/"��� � 9.��8"�:��;"/"���

��

��

���4����� � � ���������7�� �����

�������

��

��*. /� � � )�"����/��

�����!$'9�FU�,;���/"�����3����*��1�"����4"��.��

Page 287: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� I%%�

� � � � � �����4�����������

���������

�!+&E!41U�,3"1����+����5��+��������������� ���� ���"�����������������

Page 288: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� I%%%�

���� � � � � � �� � � � � � ��������������������������������������������

Page 289: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� %T�

������ � � � �������������������������������������������

Page 290: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� T�

�������� � � � � �����������������������������������������

Page 291: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� T%�

�����4?�����?���� ���� ��������

����("&041�#��"�.��C*���

�� ZZZ�������.�P�����P:��"�C��"��P"�.�P+�"���

�+��:���.������:��"�)�. ��5������

���

Page 292: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� T%%�

�� � � � � ���� � � � ���� ���

����� � � �("&04C��,������"�.��&"��8��������� ��13����� ����,.������ ���� ����

�"����1��������6"���� ����7���)44+��.����4��.���1�� ��.��

�������*��2����"�������.���2������

"����������4���4���-���������������4.�����6����"��������"����+" ���

ZZZ�������.�P�����P:��"�C��"��P"�.�P+�"���

�+��:���.������:��"�)�. ��5�������

Page 293: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� T%%%�

� � � � � ��� � � � � ������

��("&04FU�,.������"�����23�"����"�.��* ����2� ���� 0��*�����

�����"�����23�"�6 ���,.�43"1� ����"�������� �����.�1.��3����"�� ���=��

�������������������4.".� .��ZZZ�������.�P�����P:��"�C��"��P"�.�P+�"���

�+��:���.������:��"�)�. ��5�������

��

Page 294: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� T%I�

� � � � �� � � � � ������

����("&04GU�&. ���*��1������H������������� �� 6����"� ����I �����

1���������*.�." .6.�4�� �� ��1�2���"�"������������"�� ���7���

�����H���������������"����.2.�.��*� ����I ��� �6.������������.�

"��.�P��+���� )�"����� 6�� �6��"�� ������ �-��"���&. ��� *��

1������H������������� �� � 6����"� ����

ZZZ�������.�P�����P:��"�C��"��P"�.�P+�"���

�+��:���.������:��"�)�. ��5������

��

Page 295: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� TI�

��������

��("&04�5U�,.��� ���"�.�8.��2����.��������1�������������������������� ��

�������ZZZ�������.�P�����P:��"�C��"��P"�.�P+�"���+��:���.������:��"�)�. ��5�

������

���� � ��� � � ���

Page 296: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� TI%�

������

����������("&04�JU���"�.��&"��5�\���+���������Z�4������ ���� ���"����������

� � � � ������������

����

Page 297: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� TI%%�

���������("&04�6U��"�.��C*��5���� )�VVV�"(7!+7�OA%� ���� ���"����������� � � � � ��������� � � � ����

Page 298: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� TI%%%�

������("&04�QU��"�.��C*���5��.�� ��Z�����PgP�� ���� ���"������������������������

Page 299: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� T%T�

� � � � � ����

��������("&04�3U��"�.��&�"�6��5�ZZZ����� �����P���P� ���� ���"���������������������

Page 300: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� TT�

���� � � � � ���

�������("&0412�U��"�.��C*��5�ZZZ�������-������� ���� ���"����������������������

Page 301: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� TT%�

����

���� � � � �����������("&0411U�9����&"��5�J��"�-� ����N����8� ���"��������������������

Page 302: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� TT%%�

����� ��("&0�41C#����4�����&"��� �5�$�� � ��7���� ".""+�7��� �5�C��8����*�+8 ���"������������������

Page 303: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri

� TT%%%�

��

�����("&0�41FU����4������&"����������"��5�$�� � ��7���� ".""+�7��� �5�C��8����*�+�V ����"��������������

Page 304: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri
Page 305: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri
Page 306: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri
Page 307: Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Batıni Hareketleri