FUNDACJA WSZECHNICY BUDOWLANEJ

DZIĘKI UPRZEJMOŚCI OBLIGO Sp. z o.o.www.obligo.pl

Sytuacja w budownictwie Sytuacja w budownictwie

po 10 miesiącach 2po 10 miesiącach 2010 roku010 roku

Prof. dr Zofia BolkowskaProf. dr Zofia Bolkowska

Wyższa Szkoła Zarządzania i PrawaWyższa Szkoła Zarządzania i Prawa

Trudny rok 2010 w budownictwie

Produkcja budowlana w okresie styczeń – październik 2010 była wyższa zaledwie o

0,2% w porównaniu z nie najlepszym rokiem ubiegłym.

Tempo zmian produkcji w budownictwie, w przemyśle i sprzedaży w handlu detalicznym (w %)

Do 2009 r. utrzymywała się duża „przewaga” budownictwa. Po 10 miesiącachPo 10 miesiącach 2010 r. budownictwo utrzymuje się na poziomie roku

ubiegłego

0,2

3,7

1,9

9,6

9,6

-3,2

-4

-2

0

2

4

6

8

10

2009 I-X.2010

budownictwo handel detaliczny przemysł

Rok 2010 w budownictwie jest najgorszy

od głębokiego regresu w latach 2000 – 2003

Ponad 15% spadek produkcji budowlanej w 1 kwartale Budownictwo powoli nadrabia zaległości

Dopiero w sierpniu budownictwo weszło na „ścieżkę”

wzrostu, wzrost utrzymywał się we wrześniu i październiku

Wzrost/spadek w budownictwie (w %)

W okresie 1 – 10. 2010 roboty o charakterze inwestycyjnym były niższe niż rok termu o 2,7%, a remontowe wyższe o 6,7%.

15,7

18,2

12,9

1,4

3,7

-24,6

-20,9

-15,2

-11,5

-8,7

-6,1 -5,7

-3,4-1,5

0,2

-25

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

2007 1-6.08 2008 1-6.09 2009 II.2010 I-II.2010 I-III I-IV I-V I-

VI.2010

I-VII I-VIII I-IX I-X.2010

Miesięczne wskaźniki zmian w budownictwie (w %) rzeczywiste i wyrównane sezonowo

7,4

1,9 1,2 0,5 0,2 0,6

10,7

2,7

9,9

3,1

-15,3

-25,6

-10,8

2,3

9,6

0,8

8,5

13,4

9,4

-6,1

5,7

11

-30

-25

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

1.09 3.09 5.09 7.09 9.09 11.09 1.2010 3.2010 5.2010 7.2010 9.2010

rzeczywiste

wyrównane sezonowo

Miesięczny wolumen robót budowlanych w przedsiębiorstwach > 9 osóbw latach 2008 - 2010

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

9000

10000

11000

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

2008

2009

2010

Nie spełniły się prognozy, że budownictwo infrastrukturalne będzie w 2010 r. „motorem” wzrostu

sektora, jak to było w 2009 roku. Nie spodziewano się, że „zaległości” budownictwa infrastrukturalnego będą się utrzymywały tak długo

Zmiany w realizacji wybranych rodzajów budownictwa (w % do roku poprzedniego

13,7

11,9

8,6

16,9

4,5

-1,1-4,1-1,5 -0,3

-5

0

5

10

15

20

inżynieria lądow o - w odna roboty specjalistyczne budynki

2008 2009 I-X.2010

Budownictwo infrastrukturalne Budownictwo infrastrukturalne po 10 miesiącach 2010 r. nadal poniżej po 10 miesiącach 2010 r. nadal poniżej

ubiegłego rokuubiegłego roku

• W 1 kwartale 2010 wartość realizacji obiektów inżynierii lądowo wodnej była niższa o 7,4% niż przed rokiem. Argumentowano, że to z powodu ostrej zimy.

• Po 10 miesiącach nie osiągnięto jeszcze poziomu roku ubiegłego, „zaległości” są powoli zmniejszane.

Obecnie jest o 1,5% mniej niż rok temu.

W innych rodzajach budownictwa zmniejszają się W innych rodzajach budownictwa zmniejszają się straty pierwszych miesięcy rokustraty pierwszych miesięcy roku

• Wartość robót specjalistycznych po 10 miesiącach 2010 była wyższa o 4,5% niż rok temu.

• Wartość budownictwa usługowego (budowa budynków) była niższa o 0,3%.

• Mieszkań do użytku oddano (po 10 miesiącach) o 17,5% mniej.

Czy zbliża się koniec problemów w budownictwie mieszkaniowym?

Sytuacja w budownictwem mieszkaniowym jest lepsza niż poprzednio przewidywano. Na takie opinie wpływa rosnąca liczba

rozpoczynanych mieszkań, głównie przez developerów.

Zwiększa się aktywność inwestycyjna developerów, ale na razie nie przekłada się to na liczbę mieszkań zakończonych.

W budownictwie indywidualnym zmiany są niewielkie.

Może to wskazywać, że regres w budownictwie mieszkaniowym nie będzie tak głęboki jak oceniano poprzednio.

Mieszkania oddane do użytku w tys. W okresie styczeń – październik 2010

Oddano do użytku 17,5% mniej mieszkań ogółemIndywidualne o 2,1% mniej Developerzy o 31,2% mniej

130,3

57,161,4

107,5

55,942,2

0

50

100

150

ogółem jednorodzinne developerzy

1-10.2010

1-10.2009

Rozpoczyna się więcej mieszkań niż rok temuW okresie styczeń – październik 2010

Rozpoczęto o 12,6% więcej mieszkań ogółemIndywidualne o 2,1% mniej Developerzy o 50,5% więcej

124,3

139,9

81,4 79,6

35,3

53,1

0

20

40

60

80

100

120

140

ogółem jednorodzinne developerzy

1-10.2009 1-10.2010

Przewiduje się, że w 2010 r. liczba mieszkań zakończonych i oddanych do użytku wyniesie 140 tys.

165,2 160140

83,372

75

66,772,3

52

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

ogółem jednorodzinne dev eloperzy

* szacunki własne

Mieszkania oddane do użytku w tysiącach

2008

2009

2010* szacunki

Przyczyny słabych wyników budownictwa w 2010 r.

• Obiektywne – bardzo niekorzystne warunki atmosferyczne; w pierwszym kwartale bardzo ostre mrozy i śniegi, w drugim kwartale powódź.

• Trudności organizacyjne - podjęto olbrzymie zadania, które „przerastają” możliwości systemowego i logistycznego zabezpieczenia wykonawstwa zadań budownictwa infrastrukturalnego.

• Skutki kryzysu na rynkach finansowych – głównie w budownictwie mieszkaniowym i niektórych rodzajach budownictwa usługowego.

Prognozy wzrostu budownictwa w 2010 r.w przedsiębiorstwach > 9 osób

Drugie półrocze 2010 r. będzie w budownictwie znacznie korzystniejsze niż pierwsze, wskazują na to dobre wyniki osiągane przez budownictwo od sierpnia do października.

Niektóre projekty w trakcie realizacji będą zakończone jeszcze w tym roku.

Koncentracja oddawania zadań nastąpi w 2011 r. i wtedy efekty w budownictwie będą odczuwalne.

Wiele zadań planowanych do zrealizowania do 2012 r. „przesunie” się na dalsze lata.Szacuje się, że budownictwo w 2010 r. osiągnie wzrost w granicach 2% – 3% w porównaniu z nie najlepszym rokiem

2009.

Szacunki przewidywanej produkcji budowlanej w 2010 r. w przedsiębiorstwach > 9 osób

10,9

3,7

-6,1-1,5

0,2

3

-6

-3

0

3

6

9

12

2008 2009 1-6.2010 1-9.2010 1-10.2010 2010*

* szacunki własne

Budow nictw o - zmiany w %

Koniunktura w budownictwie

Wskaźniki koniunktury w budownictwie wykazują duże wahania, w trzecim kwartale były gorsze niż w drugim, chociaż trzeci kwartał – to szczyt sezonu.

W październiku i listopadzie oceny przedsiębiorstw są jeszcze gorsze.

Przedsiębiorcy odnotowują spadek portfela zamówień.

We listopadzie 2010 poprawę koniunktury sygnalizowało 14% przedsiębiorstw, a jej pogorszenie 22%.

Zaskakujące opinie przedsiębiorstw

Na oceny koniunktury w budownictwie (wyrażane przez szefów firm) wpływają (niezależnie od trudności w

realizacji zadań) czynniki psychologiczne i opinie medialne.

Wśród barier wzrostu budownictwa przedsiębiorstwa nie wymieniają „długiego okresu” przygotowania zadania do realizacji.

Miesięczne wskaźniki ogólnego klimatu koniunktury, prognozowanego portfela zamówień w budownictwie i wskaźniki wzrostu/spadku rzeczywiste w 2010 roku

-30

-20

-10

0

10

20

30

I.2010 II III IV V VI VII VIII IX X XI

dane rzeczywiste

ogólny klimat koniunktury

prognoza portfela zamówień

Bariery wzrostu budownictwa wg badań ankietowychBariery wzrostu budownictwa wg badań ankietowychw % deklaracji w listopadzie 2009 i 2010 w % deklaracji w listopadzie 2009 i 2010

Konkurencja, koszty zatrudnienia, brak popytu – to najważniejsze bariery wg Konkurencja, koszty zatrudnienia, brak popytu – to najważniejsze bariery wg przedsiębiorstw.przedsiębiorstw.

6256

52 53

47

38

0

10

20

30

40

50

60

konkurencja koszty zatrudnienia brak popytu

XI.2009 XI.2010

Słabym wynikom osiąganym przez budownictwo w 2010 r. towarzyszą niewielkie zmiany na budowlanym rynku pracy, poziomu zarobków

i stabilne ceny produkcji budowlanej

W 2010 r. nie ma zmian na budowlanym rynku pracy

Głęboka restrukturyzacja budowlanego rynku pracy została przeprowadzona jeszcze przed przystąpieniem Polski do UE.

Mimo emigracji zarobkowej i wielu problemów nękających budownictwo stan zatrudnienia w budownictwie

zwiększył się w okresie 4 lat o około 120 tys. osób. Wg wielu opinii obecne zaawansowanie robót budowlanych nie

wymaga wzrostu zatrudnienia. Ponadto na rynku funkcjonują jeszcze firmy mniejsze: „mikro”,

rzemieślnicze, rodzinne i sezonowe. Stanowią one dodatkową rezerwę (w zakresie nie wszystkich, ale

wielu prac). Elastyczność zmian w zatrudnieniu jest w tym obszarze bardzo

duża i na ogół trudna do uchwycenia. Szacuje się, że jest to ponad 100 tys. osób.

445

444437423

427

438

317

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

2005 2009 I.2010 III.2010 VI.2010 IX.2010 X.2010

Niewielkie zmiany zatrudnienia w budownictwie w 2010 r.

W zakładach > 9 osób

NA BUDOWLANYM RYNKU PRACY MOGĄ NASTĄPIĆ ZMIANY W NAJBLIŻSZYCH LATACH

Budownictwo ma do zrealizowania olbrzymie zadania, głównie infrastrukturalne (w tym budowa dróg i autostrad). Wiele projektów jest rozpoczętych (z opóźnionymi terminami zakończenia). Jeżeli zadania te będą (w trybie „przyśpieszonym”) realizowanie, to zatrudnienie może wzrastać, szczególnie w grupie przedsiębiorstw wykonujących obiekty inżynierii lądowej i wodnej i w budownictwie drogowym.

W 2010 r. nie ma presji płacowej w budownictwie,

płace wzrastają o 1 – 2%.

Poziom płac w budownictwie przez wiele lat był „tradycyjnie” niższy niż w innych dziedzinach gospodarki.

Po wejściu Polski w struktury unijne koniunktura się poprawiała i coraz silniej odczuwano brak pracowników - niezbędne okazało

się tworzenie atrakcyjniejszych warunków płacowych dla „przyciągania” pracowników.

Płace w budownictwie wyprzedzały tempo wzrostu i poziom płac w sektorze przedsiębiorstw.

Najsilniej (nawet o 15 – 20%) płace wzrastały w latach 2006 – 2008. Obecnie płace wzrastają o 1 – 2%.

Wzrost płac w sektorze przedsiębiorstw Wzrost płac w sektorze przedsiębiorstw i w budownictwie w %i w budownictwie w %

4,13,2

5,1

9,2

10,3

4,43,94,3

5,5

9,9

15,5

13

2,82,9

1,21,3

0

5

10

15

20

2004 2005 2006 2007 2008 2009 1-10.2010 X.2010

ogółem sektor przedsiębiorstw

budownictwo

Wzrost płac w budownictwie jest coraz mniejszy

17,917,2

15,7

18,7

13,8

15,2 14,8

11,512,1

11

6,6

9,7

4,9

6,9

2,5 2,6

1,31,9

3,2

0,9

-0,8

0,7

4,2

-1,5

1,4

4,4

2,2

4,15

1,3

3 3,5

1,3

11,5

-5

0

5

10

15

20

25

I II III IV V VI

VII

VIII IX X X

I

XII

I.09 II III IV V VI

VII

VIII IX X X

I

XII

1.20

10

II III IV V VI

VII

VIII IX X

Ceny produkcji budowlanej są obecnie stabilne ale należy oczekiwać ich wzrostu

Wzrostu cen produkcji budowlanej można się spodziewać, ale w niewielkim stopniu wpłynie na to zwiększony VAT (o około 0,5%).

Nastąpi wzrost cen materiałów (już teraz obserwuje się to w niektórych grupach wyrobów), ale będzie oddziaływał rosnący popyt na materiały i dążenie producentów do niwelowania strat ponoszonych przez prawie dwa lata na skutek niskich cen.

Obecnie inne czynniki wpływające na wzrost cen produkcji budowlanej nie mają dużego wpływu:

płace wzrastają „łagodnie”, przedsiębiorstwa nie mogą wywierać presji na ceny w okresie

stagnacji rynku budowlanego.

Zmiany cen produkcji budowlanej i materiałów stosowanych w budownictwie

Wskaźniki średnie wg. GUS

-10

-5

0

5

10

2007 2008 2009 1-9.2010 9.2010

mineralne drzewne

hutnicze budownictwo

Ceny produkcji budowlanej

Obecnie ani ceny materiałów ani płace nie mają dużego wpływu na wzrost cen produkcji budowlanej :

płace prawie nie wzrastaja, przedsiębiorstwa nie mogą wywierać presji na ceny w okresie

stagnacji rynku budowlanego.

W najbliższym czasie ceny materiałów budowlanych będą silniej oddziaływały na wzrost cen budownictwa.

Sytuacja w przemyśle Sytuacja w przemyśle mineralnych materiałów mineralnych materiałów

budowlanych budowlanych

po 10 miesiącach 2po 10 miesiącach 2010 roku010 roku

Wzrost produkcji w przemyśle materiałów coraz większy

Wartość produkcji sprzedanej materiałów mineralnych

była w 2009 r. niższa o 6,4%.

Jeszcze w okresie 2 miesięcy 2010 r. nadal produkcja była niższa niż rok temu, ale od marca rozpoczął się

wzrost.

Po 10 miesiącach 2010 produkcja sprzedana wzrosła o 16,4%.

Mineralne materiały budowlaneDuże wahania miesięcznego tempa zmian

-26,7

-29,4

-8,3

-11,3

0,5

-5,4

-3

1,7

-4,3

7,5

-0,5

-8,6

18,9

14,4

9,8

27

22,3

27,5

19,2

18,4

-2,8

0

-30

-25

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

30

1.09 3 5 7 9 11 1.2010 3 5 7 9

Mineralne materiały budowlane – od marca 2010 odwrócenie negatywnych tendencji.

po 12 miesiącach 2009 r. spadek o 6,4%W 1 kwartale 2010 wzrost o 4,2%W 2 kwartale 2010 wzrost o 13,2%

W pierwszym półroczu 2010 produkcja wzrosła o 9,5%Po dziesięciu miesiącach 2010 wzrost o 16,4%

-22,2

-12,2

-8,2-6,4

13,2

9,5

4,2

16,4

-25

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

1-3.09 1-6.09 1-9.09 1-12.09 1kw.2010 2 kw.2010 1-6.2010 1-10.2010

Wolumen produkcji sprzedanej mineralnych materiałów budowlanych (w cenach bieżących, przy spadku cen) od maja

przekracza poziom 2008 i 2009 r.

3212

2855

2198

3466

3154

2099

2704

2954

31573191

3329

1910

1500

2000

2500

3000

3500

4000

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

2008 2009

2010

OD POŁOWY 2007 R. SPADEK CEN MINERALNYCH MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH w % do roku poprzedniego

W ostatnich 4 miesiącach spadek cen został zahamowany, ale ceny są jeszcze niższe niż rok temu

-12

-8

-4

0

4

8

12

VII IX XI I.08 III V VII IX XI I.09 III V VII IX XI I.2010 III V VII IX

Ilość produkcji wybranych grup materiałów budowlanych 2009 rok do 2008 w %

-1,5

-8,9

-9,8

-10,7

-12,6

-24,5

-25 -20 -15 -10 -5 0

masa bet pref

izolac ja termiczna

cement

beton lekki

cegły

silikaty

Ilość produkcji wybranych grup materiałów budowlanych w październiku 2010 r. do roku ubiegłego w %

4,9

40,6

-8,2

26,8

39,1

22,4

-10 -5 0 5 10 15 20 25 30 35 40

cegły

cegła silikatowa

beton lekki

izolacja termiczna

masa bet pref

cement

Materiały budowlane mineralne

Podsumowanie po 10 miesiącach 2010

W marcu 2010 po raz pierwszy od wielu miesięcy wzrastała produkcja mineralnych materiałów budowlanych, wzrost utrzymał się w kolejnych miesiącach i był coraz większy.

Wprawdzie w 1 kwartale 2010 r. po bardzo słabych wynikach w styczniu i lutym, nadal produkcja ilościowa była niższa niż rok

temu, ale w drugim kwartale widoczny już był wzrost produkcji w wielu

grupach wyrobów, w kolejnych miesiącach produkcja wzrastała.

Po 10 miesiącach 2010 w większości wyrobów notowano wzrost produkcji, w tych gdzie jeszcze nie

osiągano poziomu roku ubiegłego – „spadek” był niewielki.

.

Materiały budowlane mineralne

Podsumowanie po 10 miesiącach 2010 W ocenie danych GUS ilustrujących sytuację mineralnych materiałów budowlanych nasuwają się następujące uwagi.

Bardzo wysoka jest (8,5%) średnia rentowność przedsiębiorstw, chociaż ponad 30% z nich nie wykazuje zysku.

Zaskakujące są relacje: producenci materiałów – budownictwo.W okresie bardzo dobrej koniunktury w budownictwie, produkcja

materiałów spadała.Obecnie działalność budownictwa jest słaba, a produkcja

materiałów dynamicznie rośnie.Skąd „pochodziły” materiały poprzednio ?

Dla kogo są przeznaczane materiały obecnie ?.