Jacopo Peri – włoski śpiewak i kompozytor, pierwszy kierownik muzyczny na dworze Medyceuszy we Florencji. Jego opera – Dafne z 1598 roku otwiera w muzyce barok. Była ona pierwszą operą w historii światowej muzyki.

Włochy żyły wtedy zachwytem nad sztuką starożytną. Grono florenckich intelektualistów postanowiło wskrzesić starożytny dramat grecki, a właśnie w nim aktorzy podawali tekst w postaci śpiewnej deklamacji. Śpiewna deklamacja przekształciła się w wirtuozostwo wokalne, w piękny śpiew bel canto – sztukę produkowania pięknego dźwięku.

Budowa opery• Opera to forma wieloczęściowa. Poprzedzona jest

uwerturą. Gra ją orkiestra przed podniesieniem kurtyny. Zadaniem uwertury było pierwotnie uciszenie hałaśliwej publiczności przed rozpoczęciem właściwego dzieła.

Budowa opery

• Całość opery, podobnie jak utwory dramatyczne, dzieli się na akty i sceny. Każdy akt składa się z oddzielnych „numerów” muzycznych, które mogą być w różny sposób ułożone przez kompozytora. Tymi numerami mogą być: arie, recytatywy, ensemble, czy też sceny baletowe, chóralne, instrumentalne. Zakończenie aktu to finał, w którym zazwyczaj bierze udział większość postaci występujących w operze.

Budowa opery

Budowa opery

• Aria to śpiew solowy, wyrażający uczucia przeżywane przez bohatera. Barok skrupulatnie zweryfikował ludzkie doznania i stworzył różne typy arii: arię zazdrości, arię zemsty, czy miłości…

Farinelli − włoski śpiewak operowy, kastrat (sopran). Jeden z ostatnich wielkich kastratów w historii opery. Śpiewał zawodowo od piętnastego roku życia zdobywając stopniowo wielką sławę i uwielbienie tłumów. Miał 3-oktawową skalę głosu i był mistrzem w wykonywaniu ozdobników.

Budowa opery

• Recytatyw jest rodzajem śpiewu deklamacyjnego. Występuje zazwyczaj przed arią i służy do szybkiego opowiedzenia rozwoju wydarzeń. Może występować też w formie dialogu. Jego celem jest posunięcie akcji do przodu.

Budowa opery

• Bardzo ważne miejsce zajmują w operze ensemble – czyli sceny zespołowe takie jak: duety, tercety, kwartety podobnie kunsztowne jak aria.

Budowa opery

• Recytatywy, arie, ansamble przeplatają się w operze ze scenami chóralnymi, baletowymi, instrumentalnymi.

Budowa opery

• Oddzielnym zagadnieniem jest libretto – czyli tekst opery. Libretto pełni też funkcję zbliżoną do scenariusza. Wiąże się ściśle z muzyką, bez niej traci swój sens – nie może być wystawiane jako samodzielne dzieło dramatyczne.

Rodzaje XVIII – wiecznych oper na przykładzie twórczości W. A. Mozarta

W.A. Mozart skomponował aż 22 opery. Jego twórczość operowa obejmuje 3 podstawowe gatunki:

• opera poważna (opera seria)• opera komiczna (opera buffa)• singspiel

Opera seria

• W operze seria Mozart wprowadza typowe elementy: arię (3-częściową z kontrastującą częścią środkową), recitativo secco (szybka recytacja tekstu) i accompagnato (podział na odcinki wokalne i instrumentalne). Jedną z najlepszych oper Mozarta tego typu jest „Idomeneo”.

Opera buffaCechą charakterystyczną dla opery komicznej jest usunięcie postaci epizodycznych i pozostawienie pary kochanków, występującej często w roli służących. Opera buffa jest bardziej zwarta w swojej budowie, składa się z trzech elementów: Introdukcji, w której przedstawione były postacie, Szeregu aktów i scen, w których zawiązywał i rozwijał się konflikt Finału, stanowiącego punkt kulminacyjny akcji dramatycznej

Ważną rolę otrzymał recitativo secco, będący mistrzowską, bardzo szybką deklamacją tekstu.

Najpopularniejszą operą komiczną Mozarta jest „Wesele Figara”. Wśród oper włoskojęzycznych najwybitniejszymi są także „Don Giovanni” (tzw. wesoły dramat – dramma giocoso – ma także momenty dramatyczne a nawet tragiczne) i „Cossi van tutte”.

Singspiel

Singspiel (niem. śpiewogra) – utwór sceniczny o charakterze popularnym, oparty na tekście mówionym z wstawkami muzycznymi, jak pieśni, proste arie i nieskomplikowane partie zespołowe. Gatunek rozwinął się w Niemczech, a w II poł. XVIII wieku Wiedeń stał się centrum tworzenia singspielu.Najsłynniejszymi utworami tego typu są „Uprowadzenie z Seraju” oraz „Czarodziejski flet” Mozarta.

Amadeusz Milosa Formana