bu kitapta neler var? · 2019-08-31 · başkalarına saygı duymaktır. bu, sağlıklı ve mutlu...

ŞİMDİSOSYAL BİLGİLERDÜNYASINAKAPAK AÇMAZAMANI

Her bölümün başında kısa,pratik bilgilerle konuyu kavramanızı hedefleyen>> Hadi Öğrenelim

Yol gösteren, öğretici>> Çözümlü Sorular

Eğlenerek çözeceğiniz pekiştirici etkinlikler>> Antrenman Zamanı

Kazanım odaklı>> Konu Kavrama Testleri

Bilgilerinizi derinlemesine sorgulayan>> Ünite Değerlendirme Testleri

Okul sınavlarına yardımcı>> Yazılıya Hazırlık Soruları

Yeni sisteme uygun yeni tarz sorular>> Artıbir Sınav Özel

Bu kitapta neler var?

AD, SOYAD:

OKUL:

SINIF:

NUMARA:

Yayını HazırlayanArtıbir Yayınları Yayın Kurulu

BaskıOlgun-Çelik Ofset Ltd. Şti.Büsan OSB Fevzi Çakmak Mah. 10670 Sk. No: 26/DKaratay/KONYA • Tel: 0.332 342 32 20Sertifika No: 28237

Baskı Tarihi: Temmuz 2019

Yayıncı Sertifikası10418

ISBN978-605-80535-8-8

ATM YAYINCILIK SAN. TİC. LTD. ŞTİFevzi Çakmak Mahallesi 10448 Sokak No: 18/1 • Karatay / KONYATel: 0332 342 65 64 • Gsm: 0532 546 12 86www.artibiryayinlari.com // [email protected]

© Bu kitabın tüm yayın hakları; ATM YAYINCILIK SAN. TİC. LTD. ŞTİ’ne aittir. Kitaptaki özgün metin, soru, şekil ve resimlerin tamamının veya bir kısmının Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca yayınevi ve yazarının yazılı izni olmaksızın elektronik, mekanik, fotokopi ya da başka bir şekilde çoğaltılması, yayımlanması ve dağıtılması yasaktır.

SOSYAL BİLGİLER DÜNYAM - 7

Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;

Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.

O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak;

O benimdir, o benim milletimindir ancak.

Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl!

Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl?

Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl.

Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl.

Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım.

Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım!

Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım.

Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım.

Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar,

Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var.

Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar,

Medeniyet dediğin tek dişi kalmış canavar?

Arkadaş, yurduma alçakları uğratma sakın;

Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın.

Doğacaktır sana va’dettiği günler Hakk’ın;

Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın

İSTİKLAL MARŞI

Bastığın yerleri toprak diyerek geçme, tanı:

Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.

Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı:

Verme, dünyaları alsan da bu cennet vatanı.

Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda?

Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şüheda!

Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda,

Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda.

Ruhumun senden İlâhî, şudur ancak emeli:

Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli.

Bu ezanlar -ki şehadetleri dinin temeli-

Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli.

O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım,

Her cerîhamdan İlâhî, boşanıp kanlı yaşım,

Fışkırır ruh-ı mücerret gibi yerden na’şım;

O zaman yükselerek arşa değer belki başım.

Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl!

Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.

Ebediyyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl;

Hakkıdır hür yaşamış bayrağımın hürriyet;

Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl!

Mehmet Âkif ERSOY

ÖNSÖZSevgili Öğrenciler,

Bu kitap, tecrübeli yazarlarımız tarafından özverili bir şekilde yazılmış, özgün bir dizgi/tasarım ile yayına hazırlanmıştır. Kitap hazırlanırken Milli Eğitim Bakanlığı ta-rafından en son belirlenen Sosyal Bilgiler müfredat kazanımları dikkate alınmıştır.

Kitapta, konuya ait önemli noktaların vurgulandığı kısa bir konu anlatımının yanı sı-ra, her biri kazanım odaklı pek çok etkinlikle karşılaşacaksınız. Ayrıca zengin test soruları ile test yeteneğinizi geliştirebileceksiniz. Özellikle bursluluk ve özel okul sı-navlarına yönelik hazırladığımız “artıbir özel” testleriyle, sınavlara daha iyi hazırla-nabileceksiniz. Elbette ki okul başarınızda önemli bir pay sahibi olan yazılılarınızı da unutmadık. Yıl içinde gireceğiniz her bir yazılı için birer adet yazılı örneğini sizler için kitabımızın içine yerleştirdik.

Elinizdeki kitapta yer alan her bir ünitede aşağıdaki bölümler bulunmaktadır.

HADI ÖĞRENELIM: Konunun ana hatlarının kısaca anlatıldığı, konu ile ilgili bir soru-nun çözümü ile birlikte verildiği bölümdür.

ANTRENMAN ZAMANI: Kazanımların kavranması ve konunun daha iyi anlaşılması için farklı etkinlik örneklerinin bulunduğu bölümlerdir.

KONU KAVRAMA TESTI: Her bölümden sonra, konuyu kavratmayı ve pekiştirmeyi he-defleyen, kazanım odaklı, çoktan seçmeli soruların olduğu bölümdür.

ÜNITE TARAMA TESTI: Her ünitenin sonunda, konuları bir bütün olarak ele alan, ko-nu kavrama testlerinden daha kapsamlı, çoktan seçmeli soruların olduğu bölümdür.

ARTIBIR SINAV ÖZEL: Haziran 2018‘de yapılan Liselere Geçiş Sınavı soruları dikkate alınarak hazırlanan; yorumlama, karşılaştırma, sonuca varma, tablo ve grafik okuma gibi becerileri ölçmeyi ön plana çıkartan, sınava özel bölümdür.

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI: Okuldaki yazılı sınavlarında başarınızı artırmayı he-defleyen, bu sınavlarda çıkabilecek sorulara benzer soruların olduğu bölümdür.

Her bir aşaması ile sizlere artı bir değer katmayı hedefleyen kitabımızı tamamladığı-nızda başarılı olacağınızı umuyoruz.

Öğrenim için ayırdığınız zamanların kalıcı ve eğlenceli olması temennisiyle...

Sosyal Bilgiler Yayın Kurulu

1. ÜNİTE: BİREY VE TOPLUM .............................................................. 9 1. BÖLÜM: İNSANDAN İNSANA GİDEN YOL & İLETİŞİMİN GÜCÜ ...................... 10

ANTRENMAN ZAMANI ............................................................................. 11

KONU KAVRAMA TESTİ ........................................................................... 14

2. BÖLÜM: HIZLI İLETİŞİM GÜÇLÜ TOPLUM & İLETİŞİM ÖZGÜRLÜĞÜ ............. 18

ANTRENMAN ZAMANI ............................................................................ 19

KONU KAVRAMA TESTİ .......................................................................... 22

ÜNİTE TARAMA TESTİ .................................................................................. 26

ARTIBİR SINAV ÖZEL ................................................................................... 30

2. ÜNİTE: KÜLTÜR VE MİRAS ............................................................ 33 1. BÖLÜM: BEYLİKTEN DEVLETE: OSMANLI DEVLETİ’NİN KURULUŞU ............. 34



2. BÖLÜM: DÜNYA GÜCÜ: OSMANLI DEVLETİ’NİN YÜKSELİŞİ ....................... 44



3. BÖLÜM: AVRUPA’DA UYANIŞ ................................................................... 54



YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI ............................................................... 64

İÇİNDEKİLER

İçin

deki

ler 4. BÖLÜM: DEĞİŞEN DÜNYADA DEĞİŞEN OSMANLI ..................................... 66



ÜNİTE TARAMA TESTİ ................................................................................... 76


3. ÜNİTE: İNSANLAR, YERLER VE ÇEVRELER ...................................... 89 1. BÖLÜM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE YERLEŞME ........................................... 90



2. BÖLÜM: ÜLKEMİZİN NÜFUS ÖZELLİKLERİ ................................................ 94



3. BÖLÜM: GÖÇLER VE SONUÇLARI ............................................................ 102

ANTRENMAN ZAMANI .......................................................................... 103

KONU KAVRAMA TESTİ ......................................................................... 106

4. BÖLÜM: YERLEŞME VE SEYAHAT ÖZGÜRLÜĞÜ ........................................ 108



YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI ............................................................... 112

ÜNİTE TARAMA TESTİ .................................................................................. 114


İçin

deki

ler4. ÜNİTE: BİLİM, TEKNOLOJİ VE TOPLUM ......................................... 119

1. BÖLÜM: KİL TABLETLERDEN AKILLI TABLETLERE & BİLİMİN ÖNCÜLERİ ..... 120

ANTRENMAN ZAMANI ........................................................................... 121


2. BÖLÜM: YENİLİKLER VE ÖZGÜR DÜŞÜNCE ................................................. 128



ÜNİTE TARAMA TESTİ ................................................................................ 136

ARTIBİR SINAV ÖZEL .................................................................................. 140

5. ÜNİTE: ÜRETİM, DAĞITIM VE TÜKETİM ........................................ 143 1. BÖLÜM: TOPRAĞIN ÖNEMİ ..................................................................... 144



2. BÖLÜM: ÜRETİM TEKNOLOJİSİNDEKİ GELİŞMELERİN ETKİLERİ ................ 150

ANTRENMAN ZAMANI ........................................................................... 151


3. BÖLÜM: KURUM VE KURULUŞLARIN ÖNEMİ VE MESLEK EĞİTİMİ ............. 156



4. BÖLÜM: MESLEK SEÇİMİ, DİJİTAL TEKNOLOJİ VE TİCARET ........................ 162



YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI .............................................................. 168

ÜNİTE TARAMA TESTİ ................................................................................. 170


İçin

deki

ler

7. ÜNİTE: KÜRESEL BAĞLANTILAR ................................................. 199 1. BÖLÜM: ÜLKEMİZİN ÜYESİ OLDUĞU ULUSLARARASI KURULUŞLAR ........... 200


KONU KAVRAMA TESTİ ........................................................................ 202

2. BÖLÜM: ÜLKEMİZİN İLİŞKİDE OLDUĞU EKONOMİK BÖLGE VE KURULUŞLAR ... 204


KONU KAVRAMA TESTİ ........................................................................ 206

3. BÖLÜM: FARKLI KÜLTÜRLERİ ANLAMA ................................................... 208

ANTRENMAN ZAMANI ......................................................................... 209


4. BÖLÜM: KÜRESEL SORUNLAR VE ÇÖZÜMÜ .............................................. 212



YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI .............................................................. 218

ÜNİTE TARAMA TESTİ ................................................................................ 220

ARTIBİR SINAV ÖZEL ................................................................................. 222

CEVAP ANAHTARI ....................................................................................... 225

6. ÜNİTE: ETKİN VATANDAŞLIK ....................................................... 175 1. BÖLÜM: DEMOKRASİ SERÜVENİ & ATATÜRK’TEN ARMAĞAN .................... 176



2. BÖLÜM: CUMHURİYETİMİ SEVİYORUM & HAKİMİYET MİLLETİNDİR! ......... 184



ÜNİTE TARAMA TESTİ ................................................................................. 192


1. ÜNİTE

Birey veToplum

HADİÖ ĞRENELİM

1. BÖLÜMİnsandan İnsana Giden Yol & İletişimin Gücü

10

Çözümlü Soru ..

Aşağıdaki cümlelerden hangisi “ben dili” ile konuşmaya örnektir?

A) Sürekli bilgisayar oynuyorsun, sınıfta kalmak istiyorsun galiba.

B) Hiç sözümü dinlemiyorsun, çalışmalarını hep son ana bırakıyorsun.

C) Sen bana bilerek kötülük yaptın, çünkü benim zor duruma düşmem hoşuna gidiyor.

D) Herkesin bu sınıfta sorumluluklarını yerine getirmesini bekliyorum.

Çözüm..

A,B,C şıklarında “sen dili” ile mesaj ve-ren cümleler kullanılmıştır. “Sen dili”, genellikle davranıştan çok karşımızda-kinin kişiliğine yönelik suçlama ve yargı-lama tarzındaki ifadelerdir. D şıkkında ise “ben dili” ile duygular aktarılmıştır.

Cevap D

A. İNSANDAN İNSANA GİDEN YOL

İletişim; duygu, düşünce ve bilgilerin paylaşılmasıdır. İletişim, bir topluluğa kabul edilme çabası, paylaşma, yar-dım etme gibi “iyi geçinme” davranışlarının gelişmesine yol açar. Etkili iletişimin gereklerinden biri kendisine ve başkalarına saygı duymaktır. Bu, sağlıklı ve mutlu bir iletişim için şarttır ve karşıdaki bireye değer vermeyi öğretir.

Kullandığımız yöntem ve araçlara göre iletişim üçe ayrılır. Sözlü iletişimi konuşarak, yazılı iletişimi ise mesajlar, elektronik postalarla kurarız. Sözsüz iletişim dediğimiz beden dili ise diğerlerinden daha etkili bir iletişim yönte-midir. El, kol gibi bedensel hareketlerimiz ses tonumuz, seçtiğimiz kelimeler ve Türkçeyi etkili kullanmamız hatta kıyafetlerimiz bile iletişimde çok önemlidir.

İletişimde uyumu yakalamak için iyi bir konuşmacı ve iyi bir dinle-yici olmamız gerekir. Bu uyumu bozacak tutum ve davranışlardan da uzak durmalıyız. İyi bir konuşmacı, dinleyiciye karşı ön yargısız bir şekilde ses tonunu da ayarlamalı, vereceği mesaj yanlış anlaşıl-madan iletişimini kurmalıdır. Bağırarak, tehdit ederek olumsuz tu-tumlar sergilememelidir. İyi bir dinleyici de karşısındaki kişiyi dik-katli bir şekilde ön yargısız olarak, kişinin sözünü kesmeden, göz temasını da iyi ayarlayarak dinlemelidir. Alaycı, küçümseyici gibi olumsuz tutum ve davranışlara girmemelidir.

B. İLETİŞİMİN GÜCÜ

İletişim becerisi yüksek kişiler, saygıyı ve empatiyi temel alarak etkin dinleyebilme, içtenlikle kendini ifade etme, duygu ve düşünceleri kar şıdaki kişiye gerçek niyetini gizlemeden ben dili ile iletebilme becerisi gösterir.

“Sen dili”, karşımızdakinin kişiliğine yönelik suçlama ve yargılama cümleleri kurmakla oluşur. “Ne laf anlamaz ço-cuksun!” gibi sen dili kullanılarak yapılan uyarılar, olumsuz etki yapar. “Ben dili” ise karşımızdakinin olumsuz dav-ranışı karşısında bizde oluşan gerçek duyguları onu suçlamadan ve yargılamadan ifade etmektir. Örneğin bir işle uğraşırken çocuğunun yüksek sesle müzik dinlemesinden rahatsız olan bir baba “Çok gürültücüsün.” demek yeri-ne “Bu sesten dolayı dikkatim dağılıyor, işimi iyi yapamıyorum. ” derse olumlu bir iletişim sergilemiş olur.

Empati kurarak dinlemek, karşıdaki bireyin duygularını onun bakış açısıyla anlamayı sağlar. Empati kurulmasında önemli olan, karşıdakinin duygu ve düşüncelerini anlamaktır.

11


ANTRENMANZAMANI

Aşağıda verilen metinlerdeki boşlukları uygun sözcüklerle doldurunuz.

a. Kişinin kendini başka birinin yerine koyabilmesine empati denir.

sözsüz empati iletişim tutumunu medya Davranışın

b. Medyadan takip edilen olayların gerçekliğini ayırt edebilmek için medya okur yazarlığı gereklidir.

c. Davranışın ödüllendirileceği beklentisi kişinin başarısını artırır.

d. Kişi, sevdiği biri hakkında olumsuz konuşan kişiye karşı tutumunu değiştirebilir.

e. Etkili iletişim hem doğru dinlemeye hem de doğru konuşmaya bağlıdır.

f. İnsanlar birbirleriyle sözlü ve sözsüz iletişim kurabilirler.

ANTRENMAN // Doğru - Yanlış1

ANTRENMAN // Boşluk Doldurma2

Da.

Aşağıda verilen bilgileri doğru (D) ya da yanlış (Y) olarak cevaplayınız.

Db.

Yc.

Dd.

Ye.

Yf.

İletişimde anlaşmazlıklar yaşanırsa sorun görmezden gelinmemelidir.

Anlaşmazlıkların çözümünde karşınızdakini anlamaya çalışmak ve dinlemek çok önemlidir.

Başkalarına karşı ön yargısız olmak ve onlarla empati kurmak iletişimi olumsuz etkiler.

Kişi, iletişim kurduğu kişilere saygı duymalıdır.

Karşımızdaki kişi katılmadığımız düşünceler söylediğinde onun sözünü kesebiliriz.

Kişi, konuşmalarında “sen dili”ni kullanırsa iletişim daha sağlıklı olur.


ANTRENMANZAMANI

12

1

Mutluluk

2

Pozitif duygu

Üzüntü

3

Negatif duygu

Korku

4

Öfke

Aşağıdaki duyguları, oluşturduğu pozitif ve negatif duygularla eşleştiriniz.

1 2, 3, 4

ANTRENMAN // İşaretleme3

ANTRENMAN // Eşleştirme4

Aşağıda verilen faktörlerden tutumların oluşmasını etkileyenleri ile işaretleyiniz.

Sosyal gruplar

1

Kişilik özellikleri

2

Aile

4

Refleks

3

Sanal ortam

5

13


ANTRENMANZAMANI

1

4

3

2

Aşağıdaki cümlelerde hangi dilin (sen dili / ben dili) kullanıldığını eşleştiriniz.

ANTRENMAN // Eşleştirme5

OlumsuzOlumlu

a. Karşı tarafı sürekli eleştirme

c. Karşısındaki kişiyle alay etme

e. İlişkilerde empati kurma

b. Karşısındaki kişiyi sürekli küçük görme

d. Problemleri çözmede iyi niyet gösterme

İletişim ile ilgili aşağıda verilen davranışları olumluluk ve olumsuzluk bakımından değerlendirip işaretleyiniz.

3, 4

1, 2


14

İnsandan İnsana Giden Yol & İletişimin Gücü

KONU KAVRAMA TESTİ - 1

3.

Kişinin bilgisayar oyunlarının zararını bildiği hâl-de oyun oynamaya devam etmesi bireyde çelişki-ye neden olur. Birey, çelişkiden kurtulmak için ça-ba gösterir. Kendini rahatlatmak için bahaneler uydurur. Bu durum, kişideki tutumun değişimini geciktirir. Çelişki sebebi durumlardan hangisi ağır basarsa tutum onun lehine değişir. Bilgisayar oyunlarının zararlı olduğunu kabul eder fakat oyu-nu zevk aldığı için oynadığını söyler.

Bu parçaya göre aşağıdaki yargılardan hangisi-ne varılamaz?

BBBBA) Kişi kendini rahatlatmak için savunma sistemi

geliştirir.

B) Yeterli bilgiye sahibi olmak, kişiyi zararlı alış-kanlıklardan uzaklaştırır.

C) Bahaneler üretmek, doğru tutumun sergilen-mesini geciktirir.

D) Birey, tutumlarının değiştirirken çelişkiye dü-şebilir.

1. İletişim, kelimeler, ses tonu ve beden dilinden olu-şan bir bütündür. Kelimeler “ne” söylediğimizle; ses tonu ve beden dili “nasıl” söylediğimizle ilgi-lidir. İletişimi yapılandırmada, kelimeler aynı kal-mak koşuluyla, kelimeler % 7, ses tonu %38 ve be-den dili de %55 oranında rol oynar.

Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisi söyle-nebilir?

BBBBA) İletişim, kişiye bir konuyu yanlış anladığını gös-

terebilir.

B) İletişimde sözlerden daha çok, ses tonu ve be-den dili etkilidir.

C) İletişim, kişinin toplum içerisindeki varlığını etkin kılar.

D) İletişim; anlamak, anlaşmak, çatışmak üzeri-ne kuruludur.

4. Aşağıdaki davranışlardan hangisi etkin dinleme kurallarından biri değildir?

CCCCA) Karşınızdaki kişiye onu dinlemek istediğimizi

göstermek

B) Ön yargısız olduğumuzu konuşmacıya hisset-tirmek

C) Konuşmacının sözünü kesip ona nasihat etmek

D) Önemli kısımları not alarak dinlemek

2.

Beden ve yüz hareketle-ri ile yapılan iletişimdir. Yazılı iletişim

Yazı kullanarak gerçek-leştirdiğimiz iletişimdir. İletişim

Duygu ve düşüncelerin her türlü yolla başkaları-

na aktarılmasıdır. Sözlü iletişim

Yukarıdaki ifadelerin verilen kavramlarla eşleş-tirilmesi aşağıdakilerden hangisinde doğru ve-rilmiştir?

DDDDA) B) C) D)

15



Nasıl Hissediyorsun?

Mükemmel

İyiyim

Daha iyi olmalıyım

İyi olacağım

8. Bir kişi hakkında aşağıdaki gibi düşündüğümüz-de o kişilerden hangisinin empatiyi gösterme be-cerisini kazanamadığını anlarız?

AAAAA) Ne zaman sözlerine nokta koyacak, keşke bi-

raz sussa.

B) Keşke seninle sohbet edecek daha fazla zama-nım olsaydı.

C) Sorunumu en iyisi gidip ona açayım.

D) Keşke seni daha önce tanısaydım.

6. Sevgili Öğrenciler, “sen dili”ne ör-nek olabilecek cümleler söyleyebi-lir misiniz?Öğretmen

Öğretmenin sorusuna aşağıdaki öğrencilerden hangisi doğru cevap vermiştir?

DDDDEve misafir geleceği zaman haberdar edilmek istiyorum.

Doğum günümün hatırlanmasını is-terim.

Sözümün önemsenmemesi beni ra-hatsız ediyor.

Kendimi bildim bileli hem bencil hem de sorumsuzsun.

A)

B)

C)

D)

5.

Karşımızdaki kişiyi kontrol etmeye çalışmak

Modaya uygun kılık kıyafet giymek

Tehdit edici sözler kullanmak

Yanlış zamanda yanlış cümleler kurmakI

II

III

IV

Yukarıda verilenlerden hangileri iletişim bozuk-luklarının nedenlerinden biri olamaz?

AAAAA) Yalnız IV B) Yalnız III

C) II ve III D) I, II ve IV

7. Osmanlı toplumunda bir evin camında sa-rı çiçek varsa “Benim evimde hasta var. Ey sokaktan geçenler, sakın bağırıp rahatsız

etmeyesiniz.” demekti.

Bu parçadan aşağıdaki yargılardan hangisine va-rılabilir?

DDDDA) Dolaylı iletişimin, insanların iletişimde tercih

ettiği yöntemlerden biri olmadığı

B) İnsanların bazen duygu ve düşüncelerini diji-tal semboller ile ifade ettiği

C) Anadolu insanının duygu ve düşünceleri konu-şarak ifade etmeyi sevdiği

D) Türklerin karşısındakini incitmeden duyguları-nı aktarmak için farklı yöntemler kullandığı

16



3. Çocukların okuma alışkanlığını kazanabilmesi için okuma yönteminin iyi tespit edilip uygulanması gerekmektedir. Asla yılgınlığa düşülmemeli, yeni yöntemler denenerek okuma çalışmaları yapılma-lı, böylece doğru tutum ve davranışlar alışkanlık hâline getirilmeli. Çocuğun okuma çalışmaların-dan zevk alması ve bu alışkanlığı sürdürmesi ko-nusunda kendine güvenmesi sağlanmalıdır.

Bu parçaya göre çocukların kitap okuma alışkan-lığı kazanması için aşağıdakilerden hangisi ge-rekli değildir?

BBBBA) Kararlı olmak

B) Yaşa uygun kitaplar seçmek

C) Doğru yöntemler kullanmak

D) Tutumu davranışa dönüştürme konusunda öz-güvenini geliştirmek

4. Bir kişiyi dinlerken o insana ön yargılarla yak-laşmak doğru değildir.

Konuşma yapan kişiyi gerçekten dinliyorsak onu jest ve mimiklerle onaylamalıyız.

Konuşurken söz kesmek doğru dinleme dav-ranışlarındandır.

Bir kişiyi dinlerken onu küçümsemek hem yan-lıştır hem de dinleme etkinliğini sona erdirir.

İyi bir dinleyici ile ilgili yukarıdaki bilgilerden doğru olanlarının "" ile işaretlenmiş hâli aşa-ğıdakilerden hangisidir?

DDDD

A)

B)

C)

D)

2. Aşağıdakilerden hangisinin iletişimi bozan du-rumlardan biridir?

DDDDA) Saygı ve empatiyle karşımızdakini dinlemek

B) Duygu ve düşünceleri içtenlikle, “ben dili” ile aktarmak

C) Karşımızdakini etkin dinleme kurallarıyla an-lamaya çalışmak

D) Aşırı duygusal tepkiler vermek

1. Zamana karşı ne kadar olumlu bir tutum takınsak da zaman, bi-zi yaşamın geçiciliğini ve kusur-

luluğunu fark etmeye davet eder. Zamanla en şahane yüzün kırışacağını, en sağlıklı bedenin hastalanacağını, en keyifli tatilin sona ereceğini, en uzun ömrün bile son-suz olamayacağını hissederiz. Kontrolsüz bir öfke ya da üzüntü yerine, değişimi sa-kin bir kalple kabullenip yaşamın kusur-larında saklanmış olan güzelliği keşfet-meyi zaman bize en güzel şekilde öğretir.

Buna göre Ali için aşağıdakilerden hangisi söy-lenemez?

DDDDA) Hayatın kusursuz olmadığını kabul etmektedir.

B) Her şeyin gelip geçici olduğuna inanır.

C) Değişimden yana bir tutum takınmaktadır.

D) Hayatın hızlı değişimi karşısında çok üzül-mektedir.

17




Mükemmel

İyiyim


İyi olacağım

5.

Birçok anne ve baba, çocuklarının kendileri ile ile-tişim kurmadıklarından yakınır. Bunun en önem-li nedenlerinden biri, çocuklarına sürekli öğüt ver-meleridir. Bir davranışı güçlendirmek için iyilikler ya da kötülükler hakkında uzun uzun öğütler ve-rildiğinde çocuklar bu davranışı yapmaktan uzak-laşırlar. Hatta bu öğütleri dinlemezler bile. Öğüt vermenin en etkili tek zamanı, onlar böyle bir şe-yi istedikleri zamandır.

Bu parçaya göre aile ile çocuklar arasında iletişi-min kesilme nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

CCCCA) Çocuğunun başka çocuklarla karşılaştırılması

B) Problemin önemsiz görülmesi

C) Çocuğa devamlı öğüt verilmesi

D) Çocuğa ben dili kullanılmadan öğüt verilmesi

8. Aşağıdakilerden hangisi öğrencinin okula kar-şı olumsuz tutum geliştirme nedenlerinden biri olamaz?

DDDDA) Derslerine devam etmeme

B) Arkadaşlarıyla iyi iletişim kuramama

C) Derslerinden düşük not alma

D) Öğretmenlerini sevme6. Her insanın mutluluk göstergesi olan

gülmek; kimi yörelerde utanç, kibir; ki-mi yerlerde de doğal bir istek anlamı-na gelir. Öğretmen

Gülme eylemini örnek göstererek açıklayan öğ-retmen, iletişimde hangi kavramların önemin-den söz etmiştir?

AAAAA) Algı, davranış B) İçtenlik, yapmacıklık

C) Ben dili, sen dili D) Kültür, empati

7.

DY

Sözlü ve yazılı iletişimin en önemli unsuru dildir.

DY

DY

İletişimde mesajlar yal-nız sözlü olarak iletilir.

Etkili iletişim, hem doğru dinlemeye hem de doğru konuşmaya bağlıdır.

1 2 3 4

Yukarıdaki etkinlikte, kutu içindeki ifadeleri doğ-ru (D) ya da yanlış (Y) olarak değerlendiren bir öğ-renci hangi çıkışa ulaşır?

AAAAA) 1 B) 2 C) 3 D) 4

HADİÖ ĞRENELİM

2. BÖLÜMHızlı İletişim Güçlü Toplum & İletişim Özgürlüğü

18

Çözümlü Soru ..

İnternet kullanıcısının fazlalığı internetin olanaklardan biri olan elektro-nik ticareti hızla artırmıştır. Pazarlar, farklı bir boyut kazanmış ve satıcı-lar ticari faaliyetlerini internet tabanlı sistemlere kaydırmışlardır. Üretim maliyetleri göz önüne alındığında internetin maliyetinin çok az ve elek-tronik ticaret hacminin fazla olması bu ticareti önemli hâle getirmiştir.

Bu parçada internet kullanımının sosyal hayatın hangi alanına etkisin-den söz edilmiştir?

A) E - Devlet B) E - Ticaret

C) E - Eğitim D) İnternet bankacılığı

Çözüm..

Parçada internet kullanımı sayesinde ürünlerin daha rahat pazarlandığından, müşteri kitlesinin genişlediğinden ve üretimin ucuza mal edildiğinden söz edilmiştir. Bunlar elektronik ticaretle ilgili durumlardır. Öyleyse parçada in-ternet kullanımının ticarete etkisinden söz edilmiştir.

Cevap B

A. HIZLI İLETİŞİM GÜÇLÜ TOPLUM

İnsanlar, her türlü iletişimi kullanarak çevreleri ile etkileşime girer. Öncele-ri bireyler kendi mahallesinden, okulundan, arkadaş çevresinden bireyler-le sohbet eder, sosyal bir ortamı paylaşırlardı. Artık internetle başka ülke-lerdeki bireylerle sesli veya görüntülü, isterse yazılı olarak konuşabilmekte, belli bir sosyal ortamı paylaşarak duygu ve düşüncelerini anlatabilmektedir.

Sanal iletişimde yeni medya araçları internet, internet uygulamaları ve gör-sel oyunlar insanlara sanal bir çevre oluşturmuştur. Gazete, radyo, televiz-yon ve cep telefonları, kitlelere bu iletileri hızlı bir şekilde taşıyan araçlardır.

İnternetin sanal topluluklar oluşturması, farklı kültürler insanlarının birbirlerini tanıma imkânı bulması, sanal iliş-kilerden gerçek ilişkilere geçişlerin yaşanması ve insanların her türlü düşünceyi daha özgür ifade edebilmesi, sos-yal hayatta başka kültürel değerlerin korunmasını ve aktarılmasını sağlamıştır.

B. İLETİŞİM ÖZGÜRLÜĞÜ

Kitle iletişim araçları günümüzde etkilemenin, inandırmanın ve yönlendirmenin en etkili araçlarından biridir. Bu araçların yayınları karşısında kişilerin maddi ve manevi haklarına karşı yapılan ağır ve haksız saldırılardan korun-ması da son derece önemlidir. Bu haklar, özel hayatın gizliliği, düşünceyi açıklama özgürlüğü, doğru bilgi alma hakkı ve kitle iletişim özgürlüğü gibi manevi haklardır. Bu haklar kişiye sorumluluklar da yüklemektedir.

Örneğin TV seyircisini güldürmek amacıyla yapılan kamera şakaları, alaya alınan kişinin şahsiyetini örselediği için kişilik haklarına, dolayısıyla şeref ve haysiyete saldırıdır. Bundan dolayı kamera şakalarına konu olan kişilerden program yayınlanmadan önce izin verdiğini belirten imzalı belge alınır.

Kitle iletişim özgürlüğünde doğru bilgi alma hakkı, bilgilerin gerçeği yansıtıp yansıtmadığı araştırmalarla değerlen-dirilebilir. Doğru bilgi alma hakkı, doğru olan bir haberi gerçeğe aykırı eklemeler yapılmamasıdır. Eğer yalan haber yapılırsa cevap ve düzeltme (tekzip) hakkı kullanılabilir.

19


ANTRENMANZAMANI

ANTRENMAN // Doğru - Yanlış1

Aşağıda verilen metinlerdeki boşlukları uygun sözcüklerle doldurunuz.

a. Gazetede yalan haber yapanlar, mahkeme kararı ile tekzip yayımlarlar.

basın ifade tekzip Eğitim Medya küresel

b. Medya ; gazete, dergi, radyo, televizyon ve genel ağ gibi kitle iletişim araçlarının tümünü kapsar.

c. Eğitim , ilköğretimden yükseköğretime kadar eğitimin bütün kademelerinde fırsat eşitliğine katkı sağlamıştır.

d. Elektronik iletişimle dünya küresel bir köy hâline dönüşmüştür.

e. Batılı ülkeler ifade özgürlüğünü sağlayabilmek için eğitim ve hukuk alanında çalışmalar yapmışlardır.

f. Medya, basın özgürlüğü sayesinde kamuoyunun sağlıklı bir şekilde oluşmasını sağlar.

ANTRENMAN // Boşluk Doldurma2

Da.

Aşağıda verilen bilgileri doğru (D) ya da yanlış (Y) olarak cevaplayınız.

Yb.

Dc.

Dd.

De.

Df.

Kitle iletişim araçları kültürü değiştirir.

Herkesi ilgilendiren konularda insanlar düşüncelerini açıklamaya zorlanabilir.

Basın özgürlüğü demokrasinin gerçeğidir.

Kitle iletişim araçlarını kullanırken hak ve sorumluluklarımız vardır.

Kitle iletişimi, bir kaynaktan büyük bir insan topluluğuna yönelik yapılan bir iletişimdir.

Basın-yayın organları, özel hayatın gizliliğine saygı duymalıdır.


ANTRENMANZAMANI

20


1. Yalanlama

2. Elektrik dalgalarıyla düzenli olarak yayın yapan istasyon ve bu istasyonun program-larını düzenlemekle görevli kuruluş

3. Bir düşünce, inanç, kanaat, tutum veya duygunun barışçıl yoldan açığa vurulması

4. İzinsiz olarak yapılan program, yayın

5. Bir araya gelmiş insan topluluğu

6. Her türlü yayının, sinema ve tiyatro eseri-nin yayının ve gösteriminin izine bağlı ol-ması, sıkı denetim

Ü Ğ

R

ET

ZA

I

Eİ

A

K

GD ÖF

İO

P

L

D

Z

NN

R

Ü Ü

K AS

E RY

N

T SY

Y

İ

R

5

6

4

3

1

2 A

O

S

Aşağıdaki bulmacayı çözünüz.

ANTRENMAN // Bulmaca4

Aşağıda verilen kurumlardan basın ve yayın ile ilgili şikayet ve denetleme görevi olanları ile işaretleyiniz.

Biliş

im

Suçları Şube Müdürlüğü

2

Rady

o ve Televizyon Üst Kurulu

1

Devlet Planlama Teşkilatı

4Te

leko

münikasyon İletişim Başkanlığı

5

Rekla

m Özdenetim Kurulu

3

21


ANTRENMANZAMANI

1

Farkındalık oluşturma

2

Bilgilendirme

3

Tutumları değiştirme

4

Algı oluşturma

5

Sansür uygulama

Kitle iletişim araçlarının kamuoyu üzerindeki etkisine örnek olabilecek durumları ile işaretleyiniz

ANTRENMAN // Eşleştirme 6

a

b

c

1

4

3

2

Aşağıdaki eylemlerle ortaya çıkacak durumları eşleştiriniz.

1 - a2 - b3 - b4 - c


22

Hızlı İletişim Güçlü Toplum & İletişim Özgürlüğü


1. Bilgi çağının olmazsa olmazlarından olan inter-net, eğlenceden giyime, çalışma kültüründen boş zaman kavramına, mektup nostaljisinden e-mail haberleşmesine kadar yaşamın tüm alanlarında olumlu yönde kültürel değişimin yaşanmasına yol açmaktadır.

Bu parçadan internet ile ilgili olarak aşağıdaki-lerden hangisi çıkarılamaz?

CCCCA) Kültürel gelişime katkı sağlamaktadır.

B) Geleneksel haberleşme yöntemlerini değiştir-miştir.

C) Güncel haberlerin yayılmasını hızlandırmıştır.

D) İnsanların eğlenme anlayışlarını değiştirmiştir.

4. Aşağıdakilerden hangisi medyanın işlevlerinden biri değildir?

AAAAA) Hükûmetleri, icraatları konusunda toplumun

geniş bir kesiminin desteğini sağlayarak des-teklemek

B) Kişilerin içinde yaşadıkları toplumla kendi ki-şilikleri arasında bağ kurmalarını sağlamak

C) Çok önemli olan ama bilgisizlik nedeniyle üzerin-de durulmayan konularda farkındalık yaratmak

D) İnsanları günlük hayatın rutinliğinden ve yo-ğun çalışma temposundan eğlendirerek uzak-laştırmak

2. Herkes, aile hayatına

saygı gösterilmesini is-teme hakkına sahiptir.

Doğru bilgi alma

Herkes, düşüncelerini söz, yazı ya da başka

yollarla açıklama ve yay-ma hakkına sahiptir.

Özel hayatın gizliliği

Bilgilenme bireyin en temel haklarından

biridir.

Düşünceyi açıklama ve yay-

ma hürriyeti

Yukarıdaki ifadeler, ilgili haklarla eşleştirilmek istense uygun eşleştirme nasıl olur?

DDDDA) B) C) D)

3. Her şey, ölçüsünde ve zamanında ya-

pılmalıdır. Değişik kültürel çevrelerle ile-tişim kurmak ve çok sayıda bilgi elde et-mek isteyen herkes medya sayesinde bu

amacına ulaşır. Ancak bu medya bu yapısıyla eğitimde aşama aşama öğrenme ilkesini olumsuz etkiler. Bu da psikolojik, fiziksel, sosyal, kültürel hazırlık olmadan çocuğun

veya gencin, değerlerine aykırı bilgiler-le karşılaşmasına, uyum ve hazmetme

problemleri yaşamasına sebep olur.

Öğretmen

Bu parçada öğretmenin anlattıklarını en iyi ifade eden atasözü aşağıdakilerden hangisidir?

AAAAA) Terazi var, tartı var; her şeyin bir vakti var.

B) Adama kırk gün deli dersen deli, akıllı dersen akıllı olur.

C) Kır atın yanında duran ya huyundan ya su-yundan.

D) Cefayı çekmeyen sefanın kadrini bilmez.

23




Mükemmel

İyiyim


İyi olacağım

6. Öncelikle ürünün ailenin kültürel değerleri-ne nasıl bir etki yapabileceği düşünülmelidir.

Film, magazin ve şov programlarında, RTÜK’ün akılı işaretleri dikkate alınmalıdır.

Lisanslı olan eğlendiri oyunlarda, başka kül-türden insanlarla tanışılabilinir.

I

II

III

Yukarıdaki numaralanırılmış cümlelerden han-gileri internet ve medya dünyasındaki eğlence ürünlerinin seçiminde dikkat edilmesi gereken-lerden biridir?

DDDDA) Yalnız III B) I ve II

C) II ve III D) I, II ve III

7. Telefon dinleme yetkisi olan bir polis memuru, bu yetkisini kötüye kullanarak bir kişinin özel haya-tına dair bilgileri ifşa eder ve cezası yarı oranında arttırılır.

Bu parçaya göre söz konusu memur, aşağıdaki hangi hak ve sorumluluklara ters düşen bir dav-ranışta bulunmuştur?

BBBBA) Haber alma özgürlüğü - Kitle iletişim özgürlüğü

B) Özel hayatın gizliliği - Görevini kötüye kullanma

C) Görevini kötüye kullanma - Düşünceyi açıkla-ma özgürlüğü

D) Doğru bilgi alma hakkı - Görevi kötüye kullanma

8. Bir ülkenin eski cumhurbaşkanının sağlık sırları bir gazetede yayınlanmıştır. ……………… ihlal suçu kapsamında ailesi söz konusu gazeteye dava aça-rak olaya ilgili yayın yasağı koydurtmuştur.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

CCCCA) Düşünceyi açıklama özgürlüğünü

B) Doğru bilgi alma hakkını

C) Özel hayatın gizliliğini

D) Kitle iletişim özgürlüğünü

5. Görünmeyen ağlarla, bireyler dünyanın her bir ya-nıyla iletişime geçerken aynı zamanda iletişime geçtikleri farklı kültür ve coğrafyaların da etkileri altına kolaylıkla girebilmekte. Her şey, her an her yerde aynı şekilde yer alabilmektedir. Bu durum, aynı yaşam anlayışını oluşturmaktadır. Farklı ulus-tan bireyler artık sözcüklere bile ihtiyaç duymadan emojiler yardımıyla birbirlerine anlatabilmekte.

Bu parçadan görünmeyen ağlarla ilgili aşağıda-kilerden hangisi çıkarılabilir?

BBBBA) Millî kültürün yayınlaşmasını sağladığından

B) Dünya çapında ortak bir dil ve yaşam tarzı oluş-turduğundan

C) Bireylerin daha çok kişi tarafından tanınması-na olanak sağladığından

D) Hangi konularda başkalarından farklı olduğu-nu kişiye gösterdiğinden

24



2. Araştırmalar beynimize yerleşen bilginin % 75’in-den fazlasının görsel süreçler sonunda oluştuğunu ortaya koyuyor. 20. yüzyılda bilgilerimizi ve kültü-rümüzü görme, bakma, izleme, gözetleme gibi ey-lemlerin sonucunda elde etmişiz. 21. yüzyılın ilk on yılı içerisinde bilgilerimiz, temelde kelimelere ve sayılara dayanan “bilgi çağından” çok, daha kapsamlı görseller, görüntüler ve semboller içerir.

Bu parçaya göre yirminci yüzyıldan itibaren ge-lişen tarihsel süreci aşağıdakilerden hangisi ile isimlendirebiliriz?

AAAAA) Görsel Çağ B) Bilgi Çağı

C) Teknoloji Çağı D) Semboller Çağı

3. I. Dijital kodlama sistemiyle temellenen yeni medya araçları çok fazla miktarda bilgiyi aynı anda aktarabilme ve kullanıcının da aynı anda geri dönüşümde bulunabilmesine olanak sağ-lamaktadır.

II. Şiddetin işlendiği bilgisayar oyunlarında “ırk-çılık” gibi gizli propaganda unsuru da yer al-maktadır.

III. internet ve telefon başta olmak üzere yeni ileti-şim araçlarıyla oynanan oyunlarda kısa ve hız-lı mesaj gönderme kaygısı ile yapılan yazışma-lar hem dili hem de kültürü yozlaştırmaktadır.

Numaralanmış cümlelerin hangisinde ya da han-gilerinde teknolojik yeniliklerle ile ilgili olumlu bir durumdan söz edilmiştir?

AAAAA) Yalnız I B) I ve III

C) II ve III D) I, II ve III

1. İnsan Hakları Avrupa Komisyonu’nun ifadesine göre, özel hayata saygı hak-kı, mahremiyet hakkıdır; kişinin, dile-diği sürece başkalarından korunarak yaşama hakkıdır.Öğretmen

Buna göre aşağıdaki öğrencilerden hangisi-nin verdiği örnek özel hayata saygı kavramıy-la bağdaşmaz?

DDDDMekânsal mahremiyet, bireyi kuşatan yakın fiziksel alanı korumayı amaçlar.

Kişi mahremiyeti, kişiyi haksız müda-halelere karşı korur.

Veri mahremiyeti; kişisel bilgilerin toplanma, saklanma ve dağıtımının nasıl yapılacağını kapsar.

Abartılı haberler, halkın doğru haber alma özgürlüğünü kısıtladığı için in-san hakkı ihlalidir.

A)

B)

C)

D)

4.

DY

E-devlet ile kişisel bil-gi ve belgelere tek

noktadan ulaşılabilir.

DY

DY

İnternet, kişilere gö-rüntülü, sesli ve yazılı görüşme olanağı verir.

İnternet, her türlü düşüncenin özgürce ifade edilebilir hâle gel-

mesini kolaylaştırmıştır.

1 2 3 4

Yukarıdaki etkinlikte, kutu içindeki ifadeleri doğ-ru (D) ya da yanlış (Y) olarak değerlendiren bir öğ-renci hangi çıkışa ulaşır?

AAAAA) 1 B) 2 C) 3 D) 4

bu kitapta neler var? · 2019-08-31 · başkalarına saygı duymaktır. bu, sağlıklı ve mutlu...

Documents