Kvalitetom do konkurentnosti proizvoda od mesa

Unapređenje standarda kvaliteta proizvoda od mesa u Crnoj Gori i razmjena iskustava zemalja Zapadnog Balkana

Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Crne Gore

Organizacija za hranu i poljoprivredu UN

Veliko Vojvodstvo Luksemburg

Evropska banka za obnovu i razvoj

PODGORICA21. april 2015.

Univerzitet Donja Gorica

Obavezujući kvalitetLimitirani proizvodni resursi,turistički orjentisana tražnja,značajan udio tradicionalneproizvodnje - samo su nekeod specifičnosti Crne Gorekoje su uticale na jedan od najzanimljivijih i najuspješ-nijih razvoja u regionu uposlednjoj dekadi - preradumesa u Crnoj Gori. Razvoj prerade podstiče i uspostavljanje tržišnih lanacai dobre trendove u proizvod-nji mesa.

PARTNERI NA PROJEKTUVeliko Vojvodstvo LuksemburgEvropska banka za rekonstrukciju i razvoj (EBRD) Organizacija za hranu i poljoprivredu Ujedinjenih nacija (UN FAO)Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Crne GoreCentar za ruralni razvoj i poljoprivredu "Agrikultura"MESO -PROMET - FrancaIndustrija mesa "Goranović"REDDUniverzitet "Donja Gorica"

EBRD/FAO projekat "Unapređenje standardakvaliteta proizvoda od mesa u Crnoj Gori i razmjena iskustava zemalja Zapadnog Balkana"pruža mogućnost da se potraže odgovori na ova pitanja. Projekat obezbjeđuje podršku za efikasniji i integrisan lanac proizvodnje hrane u Crnoj Gori, unapređenjem kvaliteta i bezbjednosti u sektoru prerade mesa, uz podršku razvoju geografskih oznaka porijekla prehrambenih proizvoda.

U osnovi projekat će se baviti:

• Analizama, razmjenama iskustava i strateškim planiranjem u sektoru proizvodnje i prerade mesa

• Fleksibilnosti za pravila o bezbjednostihrane - zašto izuzeci i za koga

• Inventarom potencijalnih proizvoda sa oznakom geografskog porijekla

• Razvojem nacionalne strategije za kvalitet u sektoru prerade mesa

Mogućnosti

Pred sam početak ovog vijeka, industrija prerade mesa u CrnojGori bila je na niskom nivou, a domaća potrošnja bila je zasno-vana na uvozu. U poslednje tri godine stopa rasta uvoza u Crnoj

Gori u odnosu nasvijet, a naročito uodnosu na region inove zemlje članiceje negativna i to sveu vrijeme kada trgovina mesnim prerađevinama uEvropi i regionuizuzetno raste.

Impresivan razvoj prerade mesaU poslednjih dvadeset godina Crna Gora je uspjela da odnepostojeće grane napravi sektor koji zapošljava hiljadeljudi, zadovoljava većinu domaćih potreba, izvozi i imaplanove i potencijal za dalji rast

UVOZ PRERAĐEVINA

* IZVOR PODATAKA: UN Comtrade i FAO

Proizvodnja Njeguške pršute ima dugu istoriju, potrošači prepoznaju i veoma

cijene ovaj brend. Ekonomski, ovaproizvodnja je vrlo značajna jer se njena

vrijednost procenjuje na 40 miliona evra,dok se godišnje izvozi u vrijednosti od 3,8

miliona evra. Proizvodni trendovi su dobri,ali ne i cjenovni. Smanjenjem kvaliteta gubi se i povjerenje potrošača. Jednom kad se povjere-nje izgubi - teško se ponovo uspostavlja.

Ni u jednoj zemlji tradicionalni proizvodi ne zauzimaju toliki

udio u ukupnoj vrijednosti proizvodnje mesnih prerađevina

Vrijednost tradicije

Od svih zemalja u Evropi, Crna Gora uvozi najviše svinjskog mesapo glavi stanovnika

Dok se Evropa okrećeuvozu goveđeg mesaproizvođači, prerađivačii država u Crnoj Gorirazmišljaju drugačijeProizvodnja goveđeg mesau Evropi u odnosu na svijetzaostaje, Evropa gubi cjenovnu konkuretnost iokreće se konkurentnosti

kvalitetom, pa raste samo proizvodnja goveđeg mesa sa oznakamakvaliteta. Region prati te trendove. S druge strane, iako malaproizvodnja, Crna Gora ima bolje trendove. Osnovni pokretačtog rasta jeste uspostavljanje tržišnog lanca od strane prerađivača.

Potrošač zahtijeva svežepileće mesopa se pokazalose da je proizvodnja živin-skog mesa vrlo lokalizovanai da se malo trguje sa njim.Udio potrošnje i proizvodnje pilećeg mesa u regionu raste, ali je ona još uvijek značajno manja nego što je tu slučaj u svijetu, EU15 i novim zemljama članicama, što ukazuje na potencijal daljeg rasta.

Negativni trendovi u ovčarstvuDok se s jedne strane, šansa Crne Gore vidi uproizvodnji kvalitetnog brendiranog ovčijeg mesa,pre svega kroz plasman u turizmu i ugostiteljstvu, s druge strane - trendovi u ovoj proizvodnji jakozaostaju čak i u odnosu na susjedne zemlje.

Stopa samodovolj-nosti živinjskogmesa se brzopovećava i ima pros-tora za dalje un-

Iako se proizvodnja ovčijegmesa posle pada 2010. godinepolako oporavlja, Crna Gorapokazuje negativne trendoveu proizvodnji u odnosu nasvijet, region i nove zemlječlanice. Prosječan padproizvodnje u periodu od osamostaljenja iznosi 4 %.

PROIZVODNJA OVČIJEG I KOZJEG MESA

PROIZVODNJA GOVEDINE

STRUKTURA UVOZA 2013.

Dodavanje vrijednosti uvezenom mesu

ititsirok ejničop es ijok lajicnetoP

Velika je razlika između proizvodnih mogućnosti i potreba potrošača za određenim kategorijama svinjskog mesa u Crnoj Gori. Proizvodnjapršu-te i dolazak turista su osnovni pokretači uvoza svinjskog mesa odpreko 66 miliona USD u poslednjih pet godina, dok je prošle godine zabi-lježen nagli rast uvoza od čak 36% i prešao cifru od 100 milionadolara. Proizvodnja od 4 hiljade tona svinjskog mesa je vrlo mala.

PROIZVODNJA ŽIVINJSKOG MESA

Destinacije uvoza, više nego strukturauvoza prerađevina vodi ka tome daCrna Gora ima visoku jediničnu vrijednost uvoza prerađevina, koja segotovo izjednačava za zemljama EU 15i značajno je veća od CEFTA zemlja, anaročito novih zemalja članica.

83 % mesnih prerađevina dolazi iz CEFTAzemalja, a samo 17 % iz zemlja EU

DESTINACIJE UVOZA

STRUKTURA PROIZVODNJE 2013.

Brojevi koji mnogo govore

92,7 miliona USD je uvozmesa u Crnu Goru29,7 miliona se uvoze mesne prerađevineProsečno 37% mesa i 44%mesnih prerađevina se uvezeu četiri mjeseca turističke sezone 12,2 miliona je izvoz mesnih prerađevina od čega 82% jeizvoz u Srbiju i Bosnu iHercegovinu

Proizvodnja mesa u CrnojGori je 3% proizvodnje u Srbiji

Crna Gora proizvede oko 600hiljada pršuta godišnje

67% je porastao izvoz prerađevina iz Crne Gore u Srbiju 2014. u odnosu na2006. godinu

40% je veća jedinična vrijednost uvoza prerađevinau Crnu Goru nego u novezemlje članice

Prosječna cijena pršute jesmanjena za 40% u proteklihdeset godina

Crna Gora proizvede prosečno 12.236 tona mesa, a uveze 26.724 tona

Iako mali, sektorproizvodnje i prerademesa je izuzetno dinamičan i punizuzetno ohrabrujućihtrendova

Regionalna konkurencija

MAĐAUSŠPA

NEMHOL

ITASLOHRV

MAKBIHSRB

mil S

Jedan period u razvoju sektora se završio - za većinuproizvođača i proizvoda uspešno. Vreme je da senapravi presek, uoče trendovi i mogućnosti, i naprave novi planovi. Neka od pitanja na koje sektor treba da nađe odgovor su:

KOJI SU to proizvodi od mesa - tradicionalni i industrijski - za koje Crna Gora dugoročno može biti konkurentna?

KOLIKO ĆE sektor proizvodnje i prerade mesa biti pogođen predstojećim integratinim procesima?

KAKO ĆE se nove promjene (devalvacija i jačanjevaluta, ruske sankcije, višak proizvoda u EU, pad cijene nafte) da utiču na sektor proizvodnje i prerademesa u Crnoj Gori?

KAKO povećati vrijednost Njeguškoj pršuti?

KAKO smanjiti sivu zonu u sektoru?

KAKO uključiti tradicionalnog proizvođača u moderan tržišni lanac koji ne završava ispred kuće?

KAKO da turisti troše kvalitetne lokalne proizvode od mesa umjesto uvoznih?

KAKO sniziti cijenu uvoza prerađevina uz zadržavanje ili povećanje kvaliteta?

KOJOM strategijom promovisati oznake geografskogporijekla i šeme kvaliteta kako bi se potrošaču garantovao kvalitet a proizvođaču ekonomska dobit?

Novi izazovi