urednikVesna Pešić

lektura i korekturaIvan Ristić

štampaFoto-futura

plasman i marketing

064/1661754

dizajnDimitri Vladimir

izdavačPešić i sinovi

Beograd, Topličin venac 17tel/fax: 183-740

e mail: dimitri@drenik.netsva prava zadržava izdavač

Branko Vukušić

OTROJANSKO-SLOVENSKOJ

MISTERIJI

ISBN 86-7540-022-5

Na naslovnoj strani knjige: "Mislilac iz Černa vode"(neolitska kultura starost 6500 godina, rumuska strana

delte Dunava)

Najstariji, predantički naziv Dunava je bio Černa, čiju sutragovi u germanizovanom izvorištu u Crnoj šumi (Švarcvald). Izvornoslovenski naziv sačuvan je u kasnijem neslovenskom okruženju u jošnekim neolitskim i kasnijim podunavskim predantičkim kulturama.Černika, neolitsko naselje u Muteniji (Vlaška) koje predstavlja ranufazu Bojan kulture (5-4 milenijum s. e.), neolitska kultura Kocofeni uSrednjem Podunavlju u Transilvaniji, Banatu razvila se pod uticajemČerna vode III, sve do Černjagovske kulture u Rumuniji, Moldaviji iUkrajini pre rimskih, potom germanskih osvajanja (Il-V vek n. e). Višeneolitskih i mlađih kultura Balkana i podunavlja imaju takođeslovenofonične nazive: Jezero (Ezero), kultura bronzanog doba uBugarskoj, nastavak neolitskih kultura Marica, Veselinovo, Gumelnica,kao i neolitsko nalazište Izvor (Izvoare) u Mildaviji, koje pripadaKukateni kulturi. Keramika kulture Jezero ima paralele sa kulturomČerna voda, građevinski horizonti Jezero Vl-ll su sinhroni samaloazijskom Trojom Ml. U vezi sa indoarijevskim-trojanskim stazamanije slučajan naziv nalazišta neolitske, prekukatenske kulture Trajan.Kultura Golaseča (X-V vek s. e.) u sevemoj Italiji nije izgubila svojslovenski naziv, za razliku od germanizovane kulture Lužičkih Srba(Lausitz), u Nemačkoj. Sve ovo teško je objasniti zvanič-nom tezom opojavi Slovena u istoriji Evrope tek u VI veku n.e.

Na zadnjim koricama: "Pogrebna zlatna maska izTrebeništa"

(kod Ohrida, VI vek s.e.)

Ova maska gotovo je istovetna sa Šlimanovom, pronađenoj uMaloazijskoj Troji i pripisanoj mitološkom Agamemnonu, maskamaotkrivenim u Atrijevskoj riznici u Mikeni i drugim kulturama Balkana.Nedavno otkrivene kod Ohrida, makedonske pogrebne maskeočigledno kriju deo slovensko-trojanske misterije, čiji su nepobitniistorijska pripadnost makedonskim vladarima, slovenski karaktermakedonske države, slovenski naziv makedonske prestonice Izvorikoji je Filip II promenio u Filipi. "Prijamovo blago" i "Agamemnonovazlatna maska" ostaju u sferi mitologije. Kult sunca iz makedonskeVergine, izvorna arijevska svastika, otkrivena širom Evrope, ukazujena vedsku tradiciju slovenske civilizacije i arijevsko-slovensko-trojanske veze.

Ova knjiga pripremljena je u cilju upoznavanjačitalačke publike sa novim istraživačkim temama odrevnoj evropskoj prošlosti, poreklu Slovena i mestuslovenske civilizacije u praistoriji Evrope u okvirubiblioteke "Tragom Slovena".

Novija istraživanja pokazuju da se "homerovska"pitanja Troje i trojanske civilizacije, koja je pokrenuoMeksikanac Roberto Salinas Prajs, prepliću sa ništamanje misterioznim pitanjem porekla Slovena i danasnajmnogobrojnije porodice evropskih naroda.

Osnovne ideje Salinasa izložene u radovima"Homerova šlepa publika" i "Atlas homerovskegeogralije" dobijaju novu afirmaciju. Čitaocima koji nisuimali prilike da se svojevremeno upoznaju sa njegovimtezama o Troji i Trojancima želimo da pružimo osnovneinformacije o toj temi, ali i da na nju podsetimo one koji suje možda već i zaboravili. Korisno je najaviti nameruizdavačke kuće "Pešić i sinovi" da objavi novo prerađeno idopunjeno izdanje "Homerove slepe publike", kao i"Atlasa homerovske geogralije".

Autor Branko Vukušićje povodom naše promocijeteza Salinasa priredio tekst pod naslovom OTROJANSKO-SLOVENSKOJ MISTERIJI koji predstavljaizvode iz dve knjige ovog autora "DREVNA AMERIKA -varvarika ili autohtona civilizacija" i "SLOVENI -INDIJANCI EVROPE", koje su takođe u pripremi zaobjavljivanje u izdanju "Pešić i sinovi".

Na kraju, objavljujemo intervju koji je RobertoSalinas dao nedeljniku NIN prilikom svoje nedavne poseteJugoslaviji.

SALINASOVA TEZA -DVADESET GODINA KASNIJE

Prošlo je dvadeset godina od objavljivanja hipo-teze Meksikanca Roberta Salinas Prajsa o tome da legen-darna Troja nije bila u Maloj Aziji, nego na jugoslovenskojobali Jadrana.

U javnosti je zaboravljeno čime je to Salinasuznemirio naučnike, čuvare neprikosnovene istine o našojprošlosti i uzburkao širu javnost. U međuvremenu rastaoje interes među slovenskim istraživačima o poreklu Slove-na, za Salinasov rad u vezi trojanskih istraživanja i novihodgovora na staro "homerovsko pitanje". Ono potiče jošiz antičkih vremena, Salinas ga ponovo pokreće u svetlo-sti novih saznanja - gde se zaista nalazila i u komvremenu je cvetala trojanska civilizacija, ko su autori"Ilijade i Odiseje". Po tezama Salinasa istorijsko geo-grafska saznanja o trojanskoj civilizaciji i posle arhe-oloških otkrića 19. i 20. veka i drugih saznanja o evro-mediteranskim civilizacijama i dalje ostaju u mitološkojmagli. Savremena nauka raspolaže mogućnostima da sesa velikom preciznošću utvrde istorijsko vreme nastankaarheoloških nalaza (metod karbon 14) i etničko poreklotvoraca određenih kultura (DNK). Zato nema opravdanjamisteriji oko trojanske civilizacije koja je ostavila takoduboke tragove u evropskoj kulturnoj baštini i činjenici daistorijska istina o njoj ostane zaodenuta mitološkim velom,kojim je prekrivena još od antičkih vremena. To su razlozikoji opravdavaju ponovno pokretanje drevnog "homerov-skog pitanja" - ko su zapravo bili Trojanci?

Evidentno je, takođe, da je Salinasova teza uneposrednoj vezi sa novijim istraživanjima slovenskih

pobornika autohtonističke škole o poreklu Slovena. Novijasaznanja opovrgavaju važeću teoriju o Slovenima kaoneistorijskim varvarima koji su se pojavili u istoriji Evrope"niotkuda" u 6. veku n.e i kojima ne pripada uloga ustvaranju autentične istorije i civilizacije Evrope.

Salinasova teza o Trojanskoj civilizaciji počiva naanalizi veličanstvenih dela te civilizacije Ilijadi i Odiseji,koje sadrže ne samo opis fatalnog boja u kome je Trojauništena, već su i neiscrpan izvor vrednosti i saznanja inajbogatije nasleđe savremene civilizacije. Iza mitološkihličnosti i događanja počiva istorijska istina tog vremenu,mesta Troje i naroda koji su učestvovali u njenom rušenju,a kriju se iza Ahejaca, Danajaca i njihovih saveznika.

Salinas je svoje teze izložio u radu pod naslovom"Homerova šlepa publika". Podsećamo na njen sadržaj.

"Homerova šlepa publika"

(Prikaz koji sledi rađen je na osnovu originalnog,engleskog izdanja knjige "Homers blind audience", - Anessay on the Iliad s geographical prerequisites \or the site01 Ilios, by Roberto Salinas Priče, San Antonio 1983.Knjiga je objavljena na srpskom u izdanju izdavačke kuće"Rad" 1985. god.)

Sam naslov Salinasove knjige je sugestivan.Tobožnje slepilo Homera poslužilo je helenskim istori-čarima kao objašnjenje za nesklad između događaja kojenam Homer opisuje i mesta koja su sa njima u vezi. ZaSalinasa nije bio šlep Homer, naprotiv, slepi smo mi,njegova publika koja prihvata takva objašnjenja.

U predgovoru svoje knjige, Salinas kaže da jeosnovni cilj njegovog rada novi prilaz starom "homerov-

8

skom pitanju", koje potiče još iz antičkih vremena. Onpolazi od premise da Troja nije bila u Maloj Aziji, nego najugoslovenskoj obali Jadrana.

U prvom poglavlju (Ilijada) on ukazuje na to dapažljiv čitalac teško može da dovede njen sadržaj idogađaje u određeni geografski i istorijski kontekst. Osta-ju mnoge nedoumice oko povezivanja lokaliteta Troje nabrdu Hisarlik u Maloj Aziji sa stvarnim događajima. Naprimer, da li naracija počinje na jednom od ostrva ili nakopnu? Ahila koji se povukao iz čitavog poduhvata kasnijeposećuje Prijam na trojanskom kopnu, dok Danajci vršenapad sa mora na kopno. Salinas navodi više autora kojisu ukazivali na neusklađenosti opisanih događaja u Ilijadisa topografijom maloazijske Troje. Nijedan od opisa Iliosaprema tekstu Ilijade ne odgovara arheološkom sloju koji jepo Šlimanu bio označen kao Troja 8, pošavši od toga daje naselje tog sloja bilo srušeno u zemljotresu a ne upožaru. Pored toga, strane sveta su pogrešne, sunceizlazi na pogrešnoj strani, reke teku suprotno tekstuIlijade, planine su drugačije raspoređene, saveznici prema"katalogu brodova" dolaze sa nelogičnih strana, ako seprihvati da je Troja u Maloj Aziji itd... Za sve nelogičnostiodgovor je daje faktografska nepreciznost Ilijade posledi-ca toga što je nastala usmenim predanjem, odnosno štoje Homer bio šlep. Mada su po Strabonu, koji je smatrannajboljim antičkim poznavaocem homerovske geografije,događaji u Ilijadi verodostojni.

Od antičkih vremena bilo je brojnih pretpostavki omestu homerovskog Iliosa - Troje, odnosno stvarnogmesta i porekla trojanske civilizacije. Međutim, nije bilointeresa da se na sva pitanja traže odgovori. Šlimanovimlociranjem Troje na brdu Hisarlik pitanje se smatralorešenim, a njegovo otkriće "ugaonim kamenom"konačnog uključenja trojanske civilizacije u helensko

nasleđe. Tako je "Hisarlik postao mesto kontakta izmeđuiluzornog sveta Ilijade i istorijskog okvira stvarnosti".

Pre Šlimanovog otkrića legenda o opsadi Troje,stvarana je stolećima usmenim predanjem i na krajuuobličena u najveće literarno delo svih vremena. Ilijada iOdiseja kao vrhunska dela jedne civilizacije omogućavajunam razumevanje ne samo homerovskog doba iz vreme-na njihovog definitivnog uobličavanja, nego nam dajuznačajna saznanja o prehomerovskom društvu.

Posle Šlimanovog otkrića, istraživanja home-rovskog, prethomerovskog doba i trojanskog poreklaIlijade i Odiseje bila su zanemarena. Trojansko nasleđeje konačno smešteno u helensko, a dalja trojanskaistraživanja su svedena na oubličavanje proto-istorij-ske slike Helade. Međutim, Salinas se vraća na pitanje -ako su, kako kaže Strabon, Ilijada i Odiseja pouzdandokumenat, a događaji koje opisuje verodostojni, onda seona nikako ne može povezati sa mestom u Maloj Aziji,gde je Šliman otkrio Troju.

U drugom poglavlju svoje knjige (Homerovskipoložaj Iliosa) Salinas dokazuje da je vezivanje opsadeTroje za lokalitet u Maloj Aziji nespojivo sa tekstom Ilijade.U nekim antičkim i kasnijim izvorima Salinas je naišao napretpostavke o tome da je Troja bila u Evropi, na Balkanu,a ne u Maloj Aziji. Na primer, jedan vizantijski autor,geograf iz 10. veka n.e. Stefanos, opisujući propast Troje iizgradnju Rima, kaže da se Troja nalazila u Evropi, zapa-dno od Makedonije. Posle višegodišnjeg traganja naobalama Jadrana, Salinas je konačno zaključio da jemesto Troje (grada Ilios) u delti Neretve. Za razliku odmaloazijske Troje ova lokacija potpuno je u skladu saopisima u Ilijadi, sve se poklapa, nema nikakvih geo-grafskih nelogičnosti, niti su strane sveta pogrešnoraspoređene. Neretvanska dolina na ušću reke; zapadnood neretvanske Troje (današnje Gabele) su brojna

10

homerovska ostrva; planine Biokova i Veleža takođe suna pravoj strani; reka Skamander (Neretva) i njene pritoketeku u pravom smeru, itd. Pošto navodi dokaze u prilogsvoje hipoteze, Salinas postavlja pitanje - ko je, kada izašto imao interes da preseli Troju sa Balkana iEvrope u Malu Aziju? Dolazi do zaključka da je Šlimankrajem 19. veka otkrio Troju tamo gde su je Grci, odvremena kada su prevodili Ilijadu i Odiseju na grčki iprisvajali bogato trojansko nasleđe, namerno smeštali uMalu Aziju. U vreme kada su Grci osnivali prvu trgovačkukoloniju na maloazijskom tlu, lokalitet na brdu Hisarlik jebio napušten već više vekova. Međutim, lokalitet je, sampo sebi, bez obzira na početnu zbrku oko sloja koji jetrebalo da bude homerovska Troja (8 - 7 b2), savremenojarheologiji poslužio za konačnu, naučnu verifikaciju togapitanja. Novo pitanje - zašto su Grci imali interes daprebace Troju sa Balkana u Malu Aziju blizu svojetrgovačke kolonije, mada za Salinasa nije homerovskopitanje, ima ključni značaj za ćelu knjigu... Jer, premeš-tanjem Ilijade u odgovarajući geografski, helenski kon-tekst, zauzima se "polazna osnova grčke istorije", što jepredstavljalo klasičnu političku manipulaciju. Zato su igrčke reakcije na Salinasovu hipotezu bile skoro isto takožestoke kao i nekih naših naučnika.

U trećoj glavi (Korpus homerovske geografije)Salinas razmatra homerovsku geografiju kao vrlo preciznustrukturu naziva mesta i imena (toponima i etnonima).Priroda homerovskog sveta nije pitanje špekulacije otome da li je Homer bio svestan svih činjenica, ,da li jepoznavao geografiju i si. Radi se, kako kaže Salinas, o"parametrima geografske sintakse u jeziku geograiskegramatike", o metodu klasiranja informacija neposredno iliposredno vezanih za Trojanski rat. Salinasovo "čitanje"Homera otkriva nam da nema ničeg nejasnog uhomerovskoj geografiji, informacije koje se iz nje mogu

11

dobiti imaju enciklopedijske razmere. Salinas ih deli u 5grupa.

Prva grupa je Katalog brodova i predstavlja spisakučesnika Trojanskog rata u skladu sa katalogom brodovakoji prati Ilijadu. Spisak je pravljen u grčkoj redakcijiprilikom prevođenja i priređivanja Ilijade i Odiseje u skladusa tezom da je Troja bila u Maloj Aziji, a da su anti-trojanske snage došle iz Grčke. Salinas smatra da jeTroja bila na Balkanu, a da su glavne antitrojanske snagedošle sa Zapada, iz Italije, Sicilije, sa Sardinije, Korzike,ukazuje na mesta odakle su došli, narode kojima supripadali.

U drugoj grupi su Trojanske snage (spoljne),odnosno trojanski saveznici koji su učestvovali u boju. I tajspisak je prateći tekst Ilijade. Od osam učesnika na spis-ku tri su lokalni saveznici Troje sa Balkanskog kopna, apet su saveznici koji su došli sa Apeninskog poluostrva.

Treća grupa je sastavljena na osnovu rezultataizučavanja Ilijade, od naroda i mesta koji se ne pominju niu Katalogu brodova, ni u Trojanskim snagama, niti sesmatraju trojanskim u užem smislu. Radi se o geograf-skim (planine, ostrva, reke, jezera) i društvenim nazivima(oblastima, plemenima, naseljima, imenima) koja se nanjih odnose.

Četvrta grupa, takođe rezultat izučavanja Ilijade,obuhvata oblasti Troje u širem smislu. Podeljena je kao iprethodna u dve grupe po geografskom i socijalnomkriterijumu.

Peta grupa odnosi se na sam sveti grad Troja-naca, Ilios oko koga se vodio Trojanski rat. Ona je najvišei razrađena, sa najviše argumenata u prilog evropsko-dalmatinske lokacije Troje - Iliosa. Informacije o trojan-skom svetilištu Iliosu su više topografskog nego geograf-skog karaktera. Salinas navodi kako je analizom tekstaIlijade sklapao mozaik i rešavao određene nazive. Na

12

primer, Satnios je identifikovao kao Cetinu, tamošnjaplemena "ratoborne Lelege" uvrstio je u trojanske savez-nike, pošto su se nalazili na obalnom području čijih jesedam gradova razbesneli Ahil zapalio posle ubistvaPatrokla. Identifikovao ih je na Dalmatinskoj obali kaonaselja u Stonskom zalivu, Omiš (Pedazos), Makarsku(Makar) itd, kao i planinu Biokovo (Ida). Lelezi su, po Sali-nasu, preci ili potomci Ilira, Dalmata. (Interesantno je dase u jednom od slovenskih jezika - ukrajinskom takonazivaju rode, ptice selice, a da je to pojam vezan zaPelazge).

U obimnoj četvrtoj glavi koja nosi naslov Osamgeografskih poređenja, su argumenti u prilog tezi da Trojanikako nije mogla biti u Maloj Aziji, na brdu Hisarlik, negona Balkanu, na Dalmatinskoj obali Jadrana. Kao dokazeSalinas je obradio i uporedio osam geonima iz prethodnečetvrte grupe o Troji - more, ostrva, reke, planine, oblasti,plemena, gradove. Na primer, nikakvog mora iz koga serađa sunce u Troji nema istočno od Male Azije (citiramesta iz 7, 17. i 19. poglavlja Ilijade). Zvezda Špica, kojau vreme žetve najviše šija na nebu iznad mora, seidentifikuje kao Sirius koji se oko 1200. god s.e, u vremetrojanskog rata, u maloazijskoj Troji nikada nije pojavljivaoiznad mora. Na Dalmatinskoj obali sunce uglavnom izra-nja iz mora tokom godine. Za astronomske podatke zapoređenja položaja sunca i zvezda u tom dobu Salinasuje pomagao meksički astronom Guillermo MallenFullerton.

Povezivati ostrva u Egejskom moru sa scenom iz13. poglavlja Ilijade, sa Zevsom i Posejdonom u vremezalaska sunca, planinom Ida i vrhom Samosa, morskompećinom Posejdona Imbros, između Tenedosa i Lem-nosa, je nemoguće. Nasuprot tome, u Dalmatinskomkontekstu sve se odlično uklapa - Biokovo i vrh Pelješca,ostrva Tenedos (Korčula), Lemnos (Vis) i Imbros (Bišev-

13

ska plava pećina) leže upravo na pravcu o kome je reč udijalogu između Zevsa i Posejdona.

Postojeći sistem reka u Maloj Aziji je nemogućepovezati sa opisima iz Ilijade prema kome Posejdon iApoio upućuju moćnu snagu reke Skamander i njenihplaninskih pritoka na zidine Troje da je potope. Malo-azijska reka Menderes, koja je identifikovana sa Skaman-derom iz Ilijade, nema preteču snagu svog toka kako jeHomer opisuje, dok je povezivanje sa plahovitom Neret-vom i njenim pritokama Ramom, Bunom, Bregavom,Trebižatom vrlo logično. Salinas je poistovetio svih sedampritoka homerovskog Skamandera sa pritokama Neretve.On je, takođe, bio oduševljen naknadnim saznanjem ojednom naizgled nevažnom detalju koji daje prednostdalmatinskoj u odnosu na maloazijsku Troju. Metaforičnascena u Ilijadi u kojoj zbog zapaljenih brodova prilikomopsade Troje, Skamander proključa i površina mu sezabeli od belih trbuha jegulja skuvanih u vreloj vodi,slikovito govori o njihovom velikom prisustvu. Delta Neret-ve je i danas poznata po bogatstvu jegulja kojih u malo-azijskom Skamanderu nikada nije bilo!

Za homerovske Planine, Salinas navodi jednomesto iz 14. poglavlja Ilijade u kome je opisano cik-cakputovanje boginje Here iz Trakije u Troju, preko Atosa,Imbrosa, po kome bi mesec trebalo da se kreće sazapada na istok i da mesečina osvetli morsku površinutamo gde mora nema. Bila je to loša konstrukcija prilikomprevođenja Ilijade na grčki i smeštanja trojanske civili-zacije u helenski prostor. U dalmatinskoj okolini Troje,gledano sa Gargarosa, vrha Biokova prema Visu i Hvaru,svi astronomski podaci se potpuno poklapaju, što Salinaspotkrepljuje odgovarajućim mapama.

U pogledu oblasti koja je scenario Trojanskog bojau 10. poglavlju Ilijade precizno se određuje ravnicaizmeđu zidina grada Iliosa u dubini kopna, uzvodno od

14

ušća reke Skamander i Agamemnovog tabora i brana naobali mora, na desnoj strani od ušća reke. Tu se jošgovori o drugoj ravnici na levoj obali reke. Kao u doliniNeretve, današnje Hutovo blato, za razliku od Troje uMaloj Aziji, odgovara tom opisu. Još manje se može po-vezati ime Dardanije sa Malom Azijom, dok se na Balkanui posle trojanskih vremena često registruje kao jedna odznačajnih ilirskih oblasti.1

Od plemena koja su učestvovala u trojanskomboju kao saveznici Trojanaca, Salinas se posebno baviMizijcima (Zahvaljujući praslovenskim istraživanjima sadase zna da se pod imenom Mezi, Tribali, Rašani podra-zumevaju ilirsko-slovenski preci Srba). Međutim, Salinasnjihovu postojbinu prema Ilijadi nalazi tada u Italiji gde iTračane, a ne u Maloj Aziji. Tako se i homerovski Eneti -Veneti (odnosno Raseni) nalaze posle propasti Troje ivelikih komešanja naroda ("narodi s mora") na Apenin-skom poluostrvu a ne u Maloj Aziji, a Tračani na Balkanu.

U pogledu homerovskih gradova Salinas posebnoističe primer grada Makar (Makarska) koji je sačuvan dodanašnjih dana kao istoimeno staro naselje iznad Makar-ske. U Maloj Aziji nema tragova naselju tog imena. Prema24. poglavlju Ilijade Makar je kod ostrva Lesbos (Brač).Naselje je dobilo ime po vladaru Makaru, kao što je Visdobio ime po kćerki svog vladara Isa. I ostale gradove inaselja koji se pominju u vezi trojanskog boja Salinas jepronašao na Dalmatinskoj obali.

U Dardaniji, čije centralne oblasti zauzima današnja Raškaoblast sa Kosovom i Metohijom, u predantičkim vremenima bioje jedan od centara neolitske vinčanske kulture. Arheološkanalazišta govore o kontinuitetu razvoja sve do ilirskog periodapre rimske okupacije.To je jedan od argumenata za balkanskutezu o Troji. Dardanija je bila jedna od oblasti slovensko-ilirskihDardanaca, odnosno Tribala, Rašana predaka Srba.

15

U Ilijadi pojam mesta ima određeni naziv kaotoponim za razliku od uopštenih položaja u određenimfazama bitke. Na primer, mesto gde je Hera smestilasvoju konjicu, ispregla konje iz kočija i hranila ih ambro-zijom, najverovatnije je na ušću Skamandera. Interesan-tne su u vezi sa tim Salinasove pretpostavke o sastavuambrozije i halucinogenim efektima nekih gljiva koje su sekoristile pri njenoj pripremi.

Peta glava (Kratak opis Troje) posvećena jeanalizi podataka iz Ilijade o širem pojmu Troje kaonaroda, ne samo kao jednog od trojanskih gradova gdese odigrao "kosovski boj" trojanske civilizacije. Međugeonimima koji ulaze u širi pojam Troje, Salinas je utvrdionjih desetak. Grupisao ih je u tri osnovne oblasti - Troju,Frigiju i Dardaniju. Salinas smatra da je Frigija bila obalnaoblast severno od Troje - Iliosa, Askanija južnije, a Dar-danija prema kopnu, unutrašnjosti Balkana.

Frigija prema Salinasu, zauzima obalni deo Trojeseverno od mesta Trojanskog boja. U predantičkim vre-menima, pre i posle rimske okupacije ilirskih oblasti, to jebila Dalmacija. U Ilijadi se pominje više ostrva za kojeSalinas tvrdi da su Lesbos (Brač), Lecton, Pharos (Hvar),Lemnos, Issa (Vis), Imbros (Biševo). Interesantan je po-datak koji u vezi sa Bracom ovde pominje Salinas, još izpredhomerovskih vremena. U pismima Mutavalis iz hetit-skih arhiva oko 1300. god s.e. pominje se "blagosloveni"Makar, kao kralj Lesbosa i lek za kosu koji odatle potiče.Salinas pominje i ćelavu lezbosku pesnikinju Sapo čijeime je slično baskijskoj reci zapoa, odnosno spanskojsapo (zapo) žaba, što otvara mogućnosti novih traganja.2

Misterija Baska na Iberijskom poluostrvu i Berbera uZapadnom Mediteranu, pored etrurske misterije na Apeninskomi trojansko-slovenske na Balkanskom poluostrvu, predstavljadeo još nerasvetljenih pitanja - ko su bili starosedeoci u

16

Inače, antičko ime Brača bilo je Bratia koje je ilirsko-slovenskog porekla. Homerovska Askanija predstavljaobalne oblasti južno od Troje - Iliosa, odnosno, po Salina-su, južno od Pelješca. Ova oblast je, pre ili kasnije odHomera, bila vezana za Ardijejce, Dukleate i druge ilirsko-slovenske oblasti pre rimske okupacije, do Albanije iGrčke, odnosno velike makedonske države, uključujućiposlednju ilirsku kraljicu Teutu. U Ilijadi se pominju samoostrvlja koja su pripadala toj oblasti kao Tenedos (Kor-čula), Aegilips, Elaphites (Sipan, Lopud i Koločep),Zacvnthos, Melita (Mljet) i Echinae, Ladesta , Lagosta(Lastovo).

Na Korčuli je, po Salinasu, Agamemnon sagradio,zahvaljujući tadašnjim gustim, crnim šumama na ostrvu,najveći deo brodova za opsadu Troje, uključujući i čuve-nog trojanskog konja koji je presudio ishod desetogo-dišnje opsade Troje.

Naziv Mljeta, koji u korenu ima značenje "sličandivljem psu", odnosi se na mungose, prirodne neprijateljezmija kojih je, očigledno, bilo i u to doba na ostrvu.

Lanac Konavoskih ostrva (Sipan, Lopud, Koločep)Salinas dovodi u vezu sa jezičkim korenima kao "ostn/ljekoza i jelena".

Lastovo u svom homerovskom nazivu ukazuje nabogatstvo morskih ježeva i rakova, što podseća i na latin-ski naziv Ladesta, odnosno španski ladilla, kao što ita-lijanski lagosta liči na špansku langostu.

Dardania je pojam trojanske unutrašnjosti premakopnu Balkana bez određenih granica u Ilijadi, u kojoj sesamo baca pogled prema unutartrojanskim kopnenimoblastima u balkanskim prostranstvima. U Ilijadi, kopno jevezano isključivo za sam grad Troju - Ilios i područje

evromediteranskim oblastima pre nego što su ih pokoriliRimljani.

17

gornjeg toka Neretve. Sva mesta u toj oblasti delteNeretve na levoj i desnoj strani reke su se višestrukopominjala u toku bitke i Salinas je za svako od njih našaosadašnji naziv i mesto.

Ovaj pokušaj određivanja trojanskih oblasti,odnosno geografskog određenja trojanske države i civi-lizacije, počivao je na ograničenim izvorima Ilijade i stogaima ograničeni domet, kaže Salinas. Jer, bilo je mogućeda se iz Ilijade dobiju samo informacije o širim trojanskimoblastima i plemenima, ograničeno i posredno u meri ukojoj je to bilo vezano za trojanski boj.

U poglavlju šest (Preliminarni pregled Iliosa) jetežište Salinasovih istraživanja o mestu trojanskog svetili-šta Ilios, oko koga se vodio Trojanski boj. U delti Neretvesmešta se trojanska priča o desetogodišnjem boju izIlijade. Povezivanjem događanja iz Ilijade sa lokalitetima udelti, Salinas pokazuje da je Homer, odnosno autor Ilija-de, bio vrlo intimno povezan sa scenarijem boja, dazaista nije bio šlep. To ilustruje na primerima mestaPrijamove palate-svetilišta Apolona, Prijamovih štala, zidi-na, osmatračnica, kuće Hektora i Hekabe itd.

U 6. poglavlju Ilijade govori se o Aleksandrovimodajama u kojima stanuje Hektorov brat Aleksandar("slavni Hektor je žurno izlazio na kapiju, sa njim je bionjegov brat Aleksandar", poglavlje 7. Ilijade). Ime Alek-sandar koje se javlja u Ilijadi je vrlo tipično za istorijskipoznate makedonsko-slovenske kraljeve, mnogo pre nošto je "varvarska" Makedonija pokorila grčke polise, čakpre nego što je Ilijada prevedena na grčki. To, takođe,može da upućuje na tezu o balkanskoj Troji, o poveza-nosti trojanske i slovenske misterije.

Interesantno je Salinasovo zapažanje u vezi Prija-move palate (Svetilište Apolona). On je uočio ostatkenekadašnje ovalne platforne za megalitsku opservatoriju.Njena osovina se prostire u pravcu izlaska sunca u vreme

18

zimskog ekvinocija. Spoljni markeri, njih 50, izgleda da supovezani sa mesecom, za razliku od Stounhendža gde ihima 56 i vezani su za sunce. U odajama se pojavljivala iAfrodita, a pravio ih je "najbolji majstor Troje".

U gradu duž Centralne avenije bile su raspo-ređene nastambe Prijamove brojne familije, a u vremeopsade Troje bile su pune trojanskih izbeglica pred Danaj-skim pokoljima.

Sa Osmatračnice na zapadnoj strani grada pružaose pogled na ravnicu sa leve i desne strane Neretve. Natom vidikovcu je Agamemnonova žena Helena, koju jePariš kidnapovao i zbog koje je, navodno, i došlo dotrojanskog boja, bila "pozvana od Prijama da posmatrasvog bivšeg gospodara i svoj narod" (Poglavlje 3. Ilijade).

Na južnom uglu nekadašnjih Zidina Iliosa naziruse rimski ostaci ovalne kule u sastavu utvrđenja. Međutim ostacima su i ruševine Hrama Atine.

Sedmo poglavlje knjige nosi naslov "Nemikenskonasleđe Helade" i u njemu Salinas zaključuje razmatra-nje geografskog konteksta Trojanskog rata, odnosnoIliosa na Dalmatinskoj, a ne na Maloazijskoj obali, kolevketrojanske civilizacije na Balkanu, a ne u Maloj Aziji. Uovom poglavlju on otvara pitanje istorije, hronologijetrojanske civilizacije. To zaslužuje posebnu pažnju sobzirom na njegova kasnija istraživanja i povezivanjatrojanskog sa slovensko-ilirskim nasleđem.

Polazeći od premise da su geografske informacijeiz Ilijade verodostojne, Salinas postavlja pitanje kakvaistorijska pozadina može da se utvrdi na osnovu ostalihhomerovskih geonima? Teza o Dalmatinskoj Troji izazivamnoge istorijske kontradikcije, do te mere da izgleda boljeda se pomirimo sa tim da sve ostane kako jeste. Međutim,pošto se homerovski stav smatra neoborivim, jedina alter-nativa je nastaviti sa pokušajem izgradnje koherentneistorijsko-hronološke strukture koja je u osnovi mitolo-

19

gizovane legende Ilijade i Odiseje. Teškoću predstavljačinjenica da su velika imena antičke literature krajnjeignorisala stvarnu homerovsku tradiciju i njen istorijskiznačaj. Njima je odgovarala legendarno-mitološka maglakojom je prikrivano sve vezano za Ilijadu i Odiseju zaistinite činjenice, istorijsko vreme i geografsko mestonjihovog nastanka. Tako je, uglavnom, ostalo i posleantičkih vremena, uprkos novim arheološkim i drugimotkrićima. Ostale su u prvom planu mitološke, mistične,literarne, filozofske, religiozne i druge vrednosti Ilijade iOdiseje, jer se nije čitalo pažljivo "između redova".

Salinas vrlo krirički ističe ulogu Grčke u prisvajanjucelokupnog trojanskog nasleđa, koje je počelo još uantičko doba sa prevođenjem Ilijade i Odiseje sa"nepoznatog jezika" na grčki i preuzimanjem trojanskognasleđa kao autentično grčkog od strane Rimljana.Salinas kaže da je kasnije uporno ignorisana mogućnost"namemog iskrivljavanja njihovog značaja i istoričnosti.Pojednostavljena slika kulturnog porekla Helade, maticenjihovog jezika, mita, religije, tehnologije, običaja itd,upućuje da je grčki nacionalni karakter proizišao iznasleđa Mikenske civilizacije... Ali, takva slika grčkeprotoistorije je faktički iskrivljena i istorijski anahrona".Helenska protoistorija je toliko maglovita i velika je teš-koća shvatiti je. Na isti način je čitaocu Ilijade teško dapoveže morfologiju Troje sa postojećim terenom u MalojAziji. Salinas smatra da se ne može isključiti određeniuticaj dorske invazije sa severa na Herojsko doba Grčke injihovu mitologiju, ali se ignoriše činjenica da su korenidorske invazije u Italiji. Pitanjem kako je došlo do heleni-zacije Troje, Salinas se bavi kasnije u glavi osam.

Sama reč "mit" ima homerovsko poreklo u zna-čenju "poredak stvari", "sređena priča". Nije to priča uzetaiz narodne mašte, nego smišljen i razvijen mit saodređenim parametrima. (Mesta za koja su vezani grčki

20

mitovi su posejana širom evromediteranskog prostora, odAtlanta na Gibraltaru čak do Prometeja na Kavkazu, odKrita do Hiperboreje, da bi se tako obeležio helenskikulturni prostor). Salinas kategorički tvrdi: "sadašnjestanje grčkih mitova kao slika života u drevnim vreme-nima liči na dečju kutiju punu nesređenih poštanskihmarkica koje tek traže Masiranje po zemljama, dobu,vrednosti itd". Neki grčki mitovi su dobri jer dajumogućnost otkrivanja istorijskog i geografskog smisla unjima. Drugi su loši i beskorisni jer sadrže namernuistorijsku aberaciju. Činjenica je da svi veliki grčki mitoviimaju trojansko poreklo, a da trojanska civilizacijauprkos svim arheološkim i paleografskim otkrićima, i daljeostaje istorijski nedefinisana, homerovsko pitanje je i daljeotvoreno. Ti mitovi vezani za Troju postali su, nekako inegde, poseban literarni žanr u punom smislu. Pošto jejezik mita poetičan imao je religioznu funkciju sličnoStarom zavetu u judeo-hrišćanskoj civilizaciji.

Salinas zatim razotkriva mitološki zamagljenuistorijsku osnovu u nekim od najpoznatijih antičkihmitova koji su do nas došli uglavnom kao grčki - o krit-skom princu Skamanderu i njegovom drugu Teukrosu, oKadmu i njegovoj sestri Europi, Samotračkoj misteriji,Dardanu - Tračaninu iz Kortone, Tezeju, Minotauru itd.

Iza mita o kritskom princu Skamanderu i njegovomprijatelju iz mladosti Teukrosu, pretku Krićana, Salinasotkriva istorijske činjenice o Troji i Kritu, odnosno minoj-skoj civilizaciji, iza mita o princu Eneju seme kasnijegmita o Romulu i Remu, osnivačima Rima. Prema GrkuLvcophronu (iz 4. veka s.e. prema njegovom delu"Aleksandra'), koji upućuje na trojansko-minojsku vezu,moglo bi se zaključiti da su Krićani došli iz Podunavlja,odnosno iz Troje na Balkanu. Prema Strabonovoj verzijitog mita, znajući da on smišljeno navodi na helenizacijuTroje, Teukrosovi Krićani su došli u Troju, a ne obratno. U

21

svakom slučaju, ime homerovskog Krita je preživelo ipropast minojske civilizacije (u erupciji vulkana Teranajverovatnije u 14. veku s.e.) i propast Troje (12. veks.e.) i pojavljuje se 860. g. s.e. u vezi sa Rimom. (Sada jepoznato da su Etrurci istorijski osnivači Rima, ali u rimskojpreradi etrurskog mita to su Rimljani. Slično je bilo sahelenizacijom Troje i neobična preciznot datuma za tavremena - za osnivanje Rima fiksiran je datum 753. g. s.e,za trojanski boj 1183. g. s.e).

Mit o Kadmu i njegovoj sestri Europi za kojomovaj, po nalogu oca Agenora traga, pruža takođe, moguć-nosti za otkrivanje istorijske osnove. Europa je bilazavedena od Zevsa pretvorenog u bika i poslata morem uKretu (to jest Rim), gde je rodila sinove. Kadmo ubija bika(ili zmaja) zavodnika od čijih posejanih zuba niče Sparta,ali ta homerovska Sparta, po Salinasovom tumačenjuKataloga brodova nalazila se u dolini reke Po u Italiji,izme-đu današnjeg Trsta i Venecije. Kadmo je posledošao u Iliriju, tragajući za Europom, oženio se Harmo-nijom, doneo im pismo.

Dardanov sin Erihton imao je sina Trosa koji je bioosnivač Troje, a Ilios je dobio ime po njegovom sinu, itd...

Grčko Herojsko doba počinje završetkom trojan-skog rata. Salinas zapaža da homerovski mitovi nisunastavili da žive u posle-trojanskim vremenima. Kvazi-istorijske informacije pohranjene u mitovima su prestale,događaji su izgubili svoje mitološko obeležje i poetikumitova. Činjenica da su mitovi naglo prestali govori onjihovom namemom ukidanju kao žanra. Pretvoreni su urasute, nepovezane ostatke nestalog literarnog dela.

Svodeći zaključke o istoričnosti Ilijade, Salinassmatra da je Homer u svom delu govorio o "Troji kaosavezu brojnih ilirskih plemena". Trojanci su poznavalipismo, zato nije bilo potrebno smišljati način usmenogprenošenja tako velikog teksta kako bi se sačuvao. Mada

22

je tradicija Orfeja, narodnih pesama u desetercu uz gusleizrazito trojanska tradicija. U Troji su postojale bibliotekekoje su kasnije uništene i teško je dokazati gde su senalazile. Možda u Tebi koju je osnovao Kadmo (ali to jetrojanska, a ne kasnija grčka Teba). Najveće antitrojanskesnage pod Menelajem i Agamemnonom došle su saApeninskog poluostrva. Odiseja nosi ime po njenomverovatnom autoru. U povratku kući, sa teretom krivice daje izdao Trojance u korist Agamemnona, Odiseja suprogonili bogovi, tokom njegovog dugog lutanja poJadranu. Salinas se poziva na Dubrovčanina AristidaVučetića koji ovu tezu iznosi u svojoj knjizi.

U zaključku ovog poglavlja Salinas je kategoričan:"Nomenklatura iz Kataloga brodova kao ni mitovi Heroj-skog doba Grčke ni u najmanjoj meri ne odražavajumikensku civilizaciju iz koje bi, veruje se, mogli da potičuGrci".

Osma glava nosi naslov Dorska i jonska migracija.Postepenu dezintegraciju i slom mikenskog društva (oko1400. g. s.e, pre razaranja Troje, 7 b2, u Maloj Aziji)pratilo je u Grčkoj Mračno doba u periodu od oko 1100.do 776. g. s.e. To je vreme Dorske invazije sa severa izopštih ilirskih oblasti. Dorska plemena su razorila ono štoje ostalo od mikenske kulture, preplavila južne deloveGrčke i prešla na južne obale Male Azije. Iz priča odorskoj invaziji se može zaključiti da se radilo o mešavinizalutalih Danajaca i beskućnih Trojanaca.

Po Grku Eratostenu hronologija tog doba izgledaovako:

1313. g. s.e. - Kadmo uvodi alfabetsko pismo1183. g. s.e. - propast Troje1103. g. s.e. - povratak Heraklida (Dorska invazija)1O43.g. s.e. - Jonska invazija (Jonska kolonizacija)

884. g. s.e. - Likurgovi zakoni776. g. s.e. - Prve olimpijske igre

23

Ovakva preciznost u datumima grčkih hroničaraantike sama po sebi deluje vrlo nepouzdano i veštačkikonstruisano za istoriju tog doba.

Dorsku invaziju koja se dogodila oko 1100. g. s.e,arheološka otkrića dokumentuju zajedno sa poznavanjemproizvodnje i obrade gvozda. Legende o povratku Hera-klida, tj. dece Herakla, poistovećuju sa Dorskom invazi-jom. Međutim, nelogično je da Heraklo ide u Iliriju, anjegova deca se vraćaju da je ponovo pokore i donose izIlirije grčki protojezik. Ovakva kretanja arheologija nepotvrđuje, mada su postojali određeni kontakti izmeđuMikenskog i Ilirskog sveta. Salinas navodi primer da je uDalmaciji otkrivena zlatna pogrebna maska, slična onojkoju je Šliman pripisao Agamemnonu.

Zatim dolazi do Dorske invazije iz ilirskih oblastiBalkana i Jonske invazije Atinjana u cilju kolonizacijeMaloazijske obale, nešto sevemije od mesta gde su stigliDorani. Datum je, naravno, vrlo precizan - 1043. g. s.e.Međutim, Salinas postavlja pitanje: koja Atina, onahomerovska iz Kataloga brodova u oblasti Tarentuma najugu Italije, koja je kasnije poznata i kao Velika Grčka(Magna Greda) ili još nepostojeća grčka Atina u Beotiji?3

Arheološka istraživanja Atine iz Beotije pokazuju da jeona nastajala postepeno od malog naselja na mestusrušenog Pelazgona do velikog grada, koji je dobiohomerovsko ime. (Arheološki podaci potvrđuju da se na

Takva pitanja se ne postavljaju oko sličnih preseljavanja unaše doba. Mnoge španske Meride, Kartagine, Valensijeposejane su po Latinskoj Americi, ili britanski istoimeni gradovipo Severnoj Americi, Australiji ili Kanadi. Zna se i da je američkiNovi Jork prevazišao višestruko svog engleskog imenjaka. Takoje po Salinasu bilo sa Atinom u antičko doba, ali se izbrisalo ilinamerno zaboravilo koja je Atina izvorna, ona na jugu Italije uTarentumu, Velikoj Grčkoj, ili ona u Beotiji. Sve to može ličiti ina pitanje otkuda Troja u Maloj Aziji.

24

mestu Atine, pre Dorske invazije, nalazio Pelazgion, gradbalkanskih starosedlaca Pelazga, ilirsko-slovenskih pre-daka). Čudnom kombinacijom dorske invazije koja jedošla iz ilirskih oblasti Balkana i jonske invazije iz Italije,stvaraju se grčke kolonije na obali Male Azije u kojima segovori mešavina jonskih i dorskih dijalekata. Čak je utvr-đeno da se navodno eolski dijalekt govorio u okoliniŠlimanove Troje 8 u 7. veku s.e. Salinas daje kritičku slikugrčke protoistorije kakvu znamo, od Herojskog doba doprvih olimpijskih igara.

"Tako je već oko 1000. g. s.e. Helada posedovalanešto što izvorno nije bilo njeno - homerovsko ime, kultAtine, neke značajne pretke u Herojskom dobu, itd", kažeSalinas. Atina je za sebe prigrabila primat u tome. Većoko 900. g. s.e. u keramici iz geometrijskog perioda nalazise sličnost sa Ilijadom, kao da se radilo o njihovimsavremenicima. Izgleda verovatnije da je keramika geo-metrijskog perioda nekim putem bila inspirisana staromAtinom iz Tarentuma, kao što je bio inspirisan Platon zanjegovu legendu o Atlantidi.4 Međutim, i Sparta, pomorskotrgovački rival Atine, gradila je mit o svom primatu ustvaranju grčke slave.

Godine 884. s.e. (opet preciznost datuma!) Likurgosniva spartansku državu od ostataka dorske zajednice.To što je i Sparta dobila naziv poznat iz Kataloga brodovagovori da su neka sećanja o tim vremenima, donetadorskom invazijom, očigledno u to vreme bila sačuvana.

Manje je poznato daje Platon pokrenuo mit o Atlantidi, moćnojprepotopskoj nestaloj civilizaciji, na osnovu dvadesetgodišnjegboravka u progonstvu u Egiptu, impresioniran egipatskomkulturom. Kao veliki atinski patriota, on se uključio u tadašnjenapore za stvaranje mita o najvećoj slavi i drevnosti Atine.Navodno, Atinjani su još stariji i napredniji od Atlanta, čak suzahvaljujući Atinjanima, ovi bili zaustavljeni u pokušaju dapokore Grčku.

25

Zato otpada verzija o osnivanju Sparte linijom Pelopida,pošto je Likurg putovao u Troju da traži savete iz zako-nodavstva. To nadmetanje između Atine i Sparte okotrojanskog porekla obeležiće vekovima njihove sukobe iopšti rivalitet za primat među grčkim gradovima - polisima.Navodna Troja u Maloj Aziji na brdu Hisarlik bila je tadaveć oko četiri stotine godina napuštena - od 1100. do 700.g. s.e. Zato je logičnije Likurgovo dorsko poreklo. Ovadosta maglovita protoistorijska konstrukcija završava sehelenizacijom Olimpijskih igara 776. g. s.e. koje sunastale u zajedničkom svetilištu balkanskih pelazgijsko-ilirskih starosedelaca. Bilo je to vreme makedonske drža-ve koja će tek kasnije biti helenizovana, o čemu ima višeinformacija koje se istorijski i arheološki mogu pratiti bezmitološkog zamagljivanja.

O samim olimpijskim igrama, helenizovanim kao icelokupno trojansko-pelazgijsko nasleđe, znalo se većdosta iz negrčkih izvora. Igre su se održavale davno pretrojanskog rata i bile vezane za kult Zevsa u Dodoni.Novina je bilo njihovo premeštanje u grčki vremenski igeografski prostor, na planinu Olimp kao sedište bogova iu svetilište Olimpiju, na granici sa Makedonijom. NazivOlimpa kod Homera je bio nebeski panteon bogova iboginja a ne planina, olimpijski Zevs sa svojim hramom uOlimpiji jednostavno je preuzet iz homerovskog panteona.(Ime Olimpije su nosile mnoge makedonsko-ilirske prin-ceze. Makedonski vladari su bili pokrovitelji svetilišta prenego je ono helenizovano). Zahvaljujući svom pomorsko-trgovačkom prosperitetu grčki gradovi, pose-bno Atina,postali su bogati ktitori i pokrovitelji igara u svetilištu, kao itadašnji ilirsko-makedonski i drugi vladari. Kult nije biosamo grčki, zahvatao je mnoge oblasti Balkana i Medi-terana, svako je imao svoje praznike (svoju slavu!) u tomsvetilištu. Hronologija perioda vezanog za Olimpijske igreizmeđu 756. i 700. g. s.e, do vremena maloazijske Troje

26

8, pokazuje da je tada u ceremonijama igara bila jošprisutna homerovska tradicija, saznanja o Ilijadi. Home-ridi, narodni pevači, rapsodi homerovskih epova i Ilijadasu posle igara uneti u grčko kulturno nasleđe, kada suIlijada i Odiseja bile prevedene na grčki, kada je izvršenagrčka redakcija, definitivna helenizacija trojanskog (dru-gim recima makedonsko-ilirskog) nasleđa.

U zaključku, Salinas kaže da grčki kulturni identitetima u najmanju ruku bikulturalan karakter. Nije se razviosamo iznutra, na autohton način, nego uz postepenougrađivanje i prisvajanje spoljnih, tuđih uticaja, ostatakamikenske civilizacije, dorskih i jonskih invazija.

U glavi devet, Maloazijska Troja, Salinas se vraćana ključno pitanje svojih istraživanja - zašto je Grcimaodgovarala priča o maloaziskoj Troji, čime je to bilomotivisano? Njegov je odgovor - iz političkih razloga.

Homeridi su se zaista pojavljivali sa svojim rapso-dijama, najverovatnije u Olimpiji, kao zabavljački deoigara. (Slično običaju sačuvanom kod jugoslovenskihnaroda sa guslama i guslarima.) Heksametar Ilijade iOdiseje bio je prilagođen guslarskom desetercu, pesmedugog epskog sadržaja su recitovane, pevane uz gusle itako usmeno prenošene sa generacije na generaciju.Zato je u grčkom prisvajanju homerovskih tekstovainsistirano na njihovom usmenom prenošenju, poštopismo nije bilo poznato u Grčkoj sve do negde 750. g. s.e.Ali Ilijadu je, zbog njenog literarno bogatog, delikatnogteksta i unutrašnje harmonije, skoro nemoguće biloprenositi usmeno. To naravno nije isključivalo da rapsodi -guslari pripreme zgusnutu verziju ili neke epizode saposebnom pričom za usmeno pevanje uz gusle. Homeridisu u početku bili trojanski sveštenici koji su jedini imalipristup svetim homerovskim tekstovima.

Grci su u prvom susretu sa Ilijadom bili višeimpresionirani njenim intelektualnim nego zabavnim

27

sadržajem. Uočili su u njenom sadržaju nešto važnije odpopularne potrošnje, umetničke vrednosti i literarnogdometa - neprocenjive vrednosti istorijskih informacijasadržanih u njoj. Oslanjajući se na bogatstvo informacija iugled Ilijade kao neiscrpnog izvora mitova i legendi,stvorena je istorijska legitimnost Helade. Oko 700. g. s.e.grčki gradovi su kroz svoju trgovačku komunikaciju većupoznali mnoge kulturne vrednosti Danajaca i Trojanaca.Postepeno, neke od tih vrednosti su pozajmljivali iprisvajali, uključujući trojanske, mitološke motive u svojimumetničkim i trgovačkim radionicama. Ono što je bilopolitički poželjno postalo je i istorijski izvodljivo, prerađenaje nomenklatura Ilijade, kako bi se grčko poreklo kaodrevno i autentično vezalo za Herojsko doba.

Katalog brodova je, na taj način izvučen iz svogizvornog geografskog konteksta, prebačen u Heladu ipostao vrhunski izvor za sva pitanja vezana za istoriju iporeklo Helade u Herojskom dobu. U tom cilju prostorGrčke je preimenovan na sređen, zaokružen način.Prisvajanjem Kataloga brodova bilo je moguće preuzetiIlijadu i Odiseju od njenih autentičnih tvoraca. Ali to jetakođe imalo za posledicu da je istorija Helade ostalanenapisana, zarobljena u sleri mitologije i legendi, saIlijadom kao opštom slikom slavne prošlosti. ČitavaHelada, zajedno sa gradovima preimenovana je u skladusa "svojom" slavnom prošloću. Već sledeće generacije suzaboravile ranije nazive mesta, koja su sada nosila grčkunomenklaturu sa odgovarajućim istorijskim asocijacijama.Grčka je tako kulturne vrednosti trojanske civilizacijeproglasila nestalim, preuzela ih i proglasila svojim(logikom bogatih trgovaca koji su u stanju da dođu uposed svake vrednosti). Slavni "Povratak Heraklida" bio jestoga potvrda da je nekada davno protogrcki jezik otišaoiz rodne zemlje daleko na sever do Ilirije, gde je Ilijadanavodno bila komponovana na grčkom.

28

Međutim, helenizacija Kataloga brodova, sa svimmogućim posledicama koje su iz toga proisticale, bila jenespojiva sa Trojom na Balkanu, Iliosom u Iliriji, na dal-matinskoj obali. Nije bilo moguće izbaciti iz sećanjadorsku invaziju naroda, niti izmisliti neki drugi pravacodakle su nesumnjivo došli - sa severa, iz ilirskih oblastina jug u Grčku. Najbolje i najednostavnije rešenje za tajproblem bilo je dislociranje mesta Iliosa u Malu Aziju,zamena paralele Italija - dalmatinska obala sa paralelomGrčka - Mala Azija. Sa znalačkom redakcijom Ilijade, za-nemarivanjem nekih detalja, Katalog brodova je mogaoizdržati probu da je Troja u Maloj Aziji. Tako se postepenouobličavao konačni i zvanični tekst Ilijade i Odiseje ugrčkoj redakciji, uz razna ubacivanja gde i kada je bilopotrebno. Oblasti odakle su došle celokupne grčkeantitrojanske snage za opsadu Troje smeštene su na maliprostor koji predstavlja pojam Grčke - na kopno južno odTermopila sa ostrvima i severno od Termopila do Olimpa,a Troja je prebačena u Malu Aziju. "Tako je počelakomedija grešaka, sve dalje od istine i sve dublje umisteriju", kaže Salinas.

Još u antičko vreme bilo je Grka koji su seusuđivali da misle drugačije o zvaničnoj verzijihomerovskih tekstova i prošlosti Grčke. Na primer,Hesiod, grčki pesnik polovine 7. veka s.e, veliki znalachomerovskih tekstova, ali po definiciji i najpoznatiji"nehomerovac", možda čak "antihomerovac". On je bioproizvod vremena prosperiteta i trgovačke ekspanzijegrčkih polisa i ponosa autentično grčkom kulturom. Ponjemu, Grcima nije bilo potrebno da se oduševljavaju,zanose i ponose tuđom prošlošću i pesništvom, da jeprisvajaju. Postoji i drugačija poezija, drugi izvori zaistoriju, drugačije škole mišljenja... Mudrost je po njemu"čitati tačno sadašnjost, a ići u skladu sa prilikama".Međutim, Hesiod je bio ličnost a Homer institucija. U

29

međusobnom nadmetanju pobedio je pragmatizam -grciziranje Homera uz Troju u Maloj Aziji.

U poslednjoj, desetoj glavi (Postskriptum) Salinaskaže da nema podataka da je Homer bio šlep. U himnijonske škole homerovske tradicije, naprotiv, koren imenaautora Ilijade je "oči". U vreme Pizistrata (7. vek s.e.)kada su prevedene i redigovane Ilijada i Odiseja iuključene u redovne Panatinske festivale Homerovoslepilo, odnosno oči, bile su simbol njegove poetske vizijeiznutra. Kasnije je, međutim, slepilo Homera poslužilo kaoobjašnjenje za nemogućnost da se Ilijada stavi u uverljivgeografski kontekst.

Salinas je u svojim višegodišnjim istraživanjimaupravo nastojao da izvuče geografske informacije izIlijade uz odgovarajući geografski i istorijski kontekst,kao dve strane iste medalje. To nije bilo lako, naprotiv, zato je bila potrebna izuzetna hrabrost zbog tereta tradicije,univerzalnog značaja teme i opšteprihvaćenog zvaničnog,akademskog stava koji se smatra nedodirljivom dogmom.Ni klasična literatura i homerovski tekstovi ne pred-stavljaju, kao što se misli, celovitu podršku maloazijskojlokaciji Troje, drugačija čitanja tih izvora pokazuju da jehomerovsko pitanje bilo otvoreno još u klasično vreme.Posle hrabre Salinasove postavke ostala je potreba zaarheološkim argumentima i daljim istraživanjima na loka-litetu Iliosa i okoline, za daljom multidisciplinarnom prove-rom svih argumenata u prilog nove teze, ispravljanjamogućih grešaka novim otkrićima.

Salinas je posle objavljivanja "Homerove slepepublike" još uvereniji u svojoj tezi o balkanskoj kolevcitrojanske civilizacije. Nova značajna arheološka i drugaotkrića u pravcu povezivanja trojanskog sa ilirsko-slovenskim pitanjem daju mu sve više za pravo. Danas jesve aktuelnija hipoteza o Trojancima kao precimaSlovena, o trojanskoj civilizaciji kao praslovenskoj,

30

Ilijadi i Odiseji kao proizvodima autentične ervopskecivilizacije na Balkanu. Svojim delom Salinas jerazotkrio istorijsko-geografsku osnovu koju je skrivaotrojanski mit, otvorio put razrešavanju trojanske misterije.Time je neočekivano otvorio put jednog novog pitanjaiz predantičke istorije Evrope, pitanja misterijeSlovena.

"Atlas Homerove geograiije"

U ovoj knjizi (Atlas 01 Homeric Geography,compilled by Roberto Salinas Priče, Scylax Press Ine,San Antonio 1992.), Salinas precizira svoja saznanjaposle "Homerove slepe publike" i nagoveštava pravcedaljih istraživanja.

Geografija Homerove Troje i Homerove Itake uvezi sa trojanskim bojem smeštena je u "Homerovojslepoj publici" u centralni deo jugoslovenske jadranskeobale. Ovde se Salinas bavi delom Homerove geografijevezanim za Grke i svetski poredak nakon pada Troje.Polazi od osnovnog pitanja - zašto su Troja i Itaka okojima Ilijada i Odiseja nose tako elokventna svedo-čanstva namerno izbrisane iz istorijskog sećanja? Salinaskaže da je "opšte neznanje o Troji ili potpuno ignorisanjeistrorijske realnosti Troje tokom antičkog perioda teškorazumeti, posebno u svetlu svuda prisutnog uticaja Ilijadei Odiseje na grčku misao i život". Koliko je Salinasupoznato "kod grčkih pisaca od Hesioda nadalje nigdenema jasnih odrednica za lokaciju Troje među ilirskimnarodima sa severa". Tako je bilo za vreme Vergilijeve(70-19. g. s.e.) Velike Eneide, u kojoj su dati neki podaci otrojanskom poreklu Rimljana. Salinas citira jevrejskog

31

istoričara Josifa (37-93. g. n.e.) koji je gledao na Grke saprezirom zbog njihove nepažnje u čuvanju istorijskihpodataka, govoreći da nisu znali ništa o svojoj istoriji i daje "običaj daljeg prenošenja istorije bio bolje čuvan odstrane varvara (Slovena), nego kod Grka". Ali, i poredpretpostavke da su pojedini antički naučnici mogli imatidovoljno saznanja o homerovskim spisima i bili svesninjihovog istorijskog porekla, ipak ostaje pitanje koje jepostavio Salinas - zašto ili kako je Troja izgubljena?

Grci su imali dovoljno mogućnosti za razumevanjepravih istorijskih činjenica o antici, kaže Salinas. Zatosmatra da je možda suvišno insistirati na važnostiHomera za razumevanje grčkog smisla za istoričnost.Bitno je shvatanje "kako su nastale i razvijale seinstitucionalne predpostavke naše zapadne civilizacije. Dalije istorijska činjenica daje Grčka kolevka naše zapadnecivilizacije ili je to humanitarna iluzija", kaže Salinas. Onsumnja da je "trojanska" tradicija koju su razneli raseljeniTrojanci posle pada Troje, opstala u Evropi posle tolikovekova. Sigurno je da je, tradicija kao neka vrsta kulturnepupčane vrpce, imala daleko važniji istorijski smisao negošto je to prikazano značenjem Troje u Maloj Aziji. Grčka,čiji narod je u suštini proizišao iz danajskih (tj. netro-janskih) plemena i klanova, koji su mrzeli i konačnoosvojili Troju, nastojala je da se usredsredi na svojeinterese radije nego da slavi narod koji nije bio njen negoneprijateljski. Dok je Rim - preokupiran svojim tradi-cionalnim trojanskim nasleđem - postao sveprisutan uEvropi među potomcima raseljenih Trojanaca, dotle jeGrčka, suprotno tome, ostala sveprisutna samo uzemljama na istoku Evrope".

Sadržaj Atlasa podeljen je u četiri poglavlja:

1. Ideja homerovske geografije2. Istorijski kontekst3. Atlas homerovske geografije

32

4. Spisak homerovskih geonimaZa našu temu najinteresantnije je poglavlje o

istorijskom kontekstu - Ahajcima, Trojancima i Trojanskimmigracijama, posebno deo o "Novom Ilirskom poretku".

Po Salinasu, ilirski identitet je nastao iz etničkih,socijalnih i političkih institucija Troje, drugim recima, Ilirisu neposredni naslednici Trojanaca. Ma koliko važećipojam Trojanaca i Ilira podrazumeva dve različite etničkegrupe koje su neodvojive. To je posledica mešanja dose-ljenih etničkih grupa sa autohtonim, starosedelačkimstanovništvom. Zato se može reći da "svi Trojanci nisuIliri, niti su svi Iliri Trojanci", ali imaju zajedničku etničkuosnovu (Kao što se kaže da "svi Sloveni nisu Srbi, ali sviSrbi jesu Sloveni", zajednička je etnička osnova svimSlovenima).

Salinasovo poistovećivanje Slovena i Iliraosvetljava na nov način radove slovenskih autora 19.veka (Šafarik i dr.) o autohtonosti Slovena. Pojamilirskog i slovenskog, odnosno južnoslovenskog, bilisu sinonimi sve do 19. veka i germansko-nordijskedoseljeničke teorije o Slovenima. To je od posebnogznačaja za rehabilitaciju zaboravljenih i odbačenih tezaslovenskih autohtonista, kao i za dalja trojansko-ilirsko-slovenska istraživanja.

Od važnosti je i stav Salinasa o "ilirskom rastu iekspanzionizmu", koji dovodi u vezu sa rastom make-donske imperije, utemeljenjem olimpijskih igara 776. g.s.e. u Olimpiji. Po Salinasu, Olimpija je ilirsko ime za nebo(Olimpija je inače staro makedonsko-ilirsko ime, čestomeđu makedonskim princezama, te se tako i majkaAleksandra Makedonskog, takođe zvala Olimpija). Make-donsko, slovensko-ilirska imperija, najveća imperijiaStarog sveta iz vremena 1. milenijuma s.e., koja je osta-vila najdublji trag u svetskoj civilizaciji i koja je zatim

33

helenizovana, jedna je od najjačih argumenata za potvrduove Salinasove teze.

Ukazivanje Salinasa na rast "ilirskog ekspan-zionizma" otvara značajna pitanja istorije Balkana preGrčke i Rima, posebno kasnijeg odnosa Makedonije iostalih Ilira i grčkih gradova - polisa. Grčka mitologijaobiluje mitovima o borbi "plemenitih Lapita", kojisimbolišu civilizovane Grke protiv divljih Kentaura,poluživotinjskih bića koja simbolišu varvare. Odgovor napitanje - ko su ti varvari? može se naći u "ilirskomekspanzionizmu" moćne slovensko-makedonske države.

Otvaranjem trojanske misterije pokreće se mo-gućnost šireg preispitivanja predantičke istorije Evrope.Mnoge arheološke, istorijske, antropološke, piktografskečinjenice koje su otkrivane poslednjih decenija upućuju naSalinasovu Troju na Balkanu, pružajući argumentaciju zaosporavanje vladajuće teorije o Slovenima. Sve višeslovenskih i ne samo slovenskih, autora uočava po-vezanost trojanske i slovenske misterije.

Salinasov prikaz invazije Trojena Balkanu od strane Danajskihsnaga sa Apeninskog poluostrvapod Menelajem i Agamemnonom.

34

Salinasovo tumačenje Dorske seobe u Heladu sastavljene od mešavineDanajaca i Trojanaca iz trojansko-ilirskih oblasti Balkana. Za njom je sledi-la Jonska invazija iz oblasti Tarentuma na jugu Apenina koji su osnovaliAtinu u Beotiji. Oni su naselili zapadne obale Male Azije, eolski dijalekt izvremena Slimanove Troje VIII je kasnijeg porekla.oko 700 god s.e.

Prikaz grčke kolonizacije od VIII- VI veka s.e. Salinas ukazuje na paradok-salno veću gustinu grčkih „kolonija,, u oblasti Velike Grčke na jugu Italije /Magna Graecia/ u odnosu na „matične,, gradove polise. Za razliku od infor-macija Herodota, snažan rast grčkih gradova- polisa u Grčkoj je posledicatrgovine sa njihovim spoljnim kolonijama.

Salinasova slika trojansko-ilirskih oblasti u „užem smislu,, /propii dicti/S a d i t 6 t a t r O j a n s k o ^ s v e t 0 § Š r a d a I l i o s a ' m e s t a Trojanske bitke prema

Salinasova skica Ahejske dominacije u Zapadnom Mediteranu.Njihovoporeklo je semitsko, sidonsko-feničansko sa Bliskog Istoka. Iz mesavine saindoevropskim Pelazgima nastali su razni italsko-grčki dijalekti.

DREVNA AMERIKA I DREVNA EVROPA

Prema zvaničnoj istoriografiji istorija i civilizacijaAmerike počinju "otkrićem", dok je prekolumbovskaAmerika bila naseljena divljacima, varvarima. Imajući uvidu da Amerika - "Novi svet" predstavlja produžetakzapadnoevropske civilizacije, tu tezu nametnula jezapadnoevropska istoriografija. Ona je osporena arhe-ološkim i drugim otkrićima u 19. i 20. veku posledekolonizacije Amerike. Novijim otkrićima i saznanjimaupotpunjuje se sasvim obrnuta slika o Drevnoj Americi istvarnoj ulozi evropske civilizacije u Novom svetu.Lažnom slikom o narodima koji su naseljavali Ameriku pre"otkrića" i njihovim kulturama skrivana je istina da jeokupacija Amerike predstavljala, u stvari, kraj autentičnih,miroljubivih, visokorazvijenih civilizacija, naprednijih odone koja im je silom nametnuta. Konkvistadorskom tezomo "varvarskim" domorocima Amerike prikrivana je takoistina o do tada, najvećem genocidu i pljački u istorijičovečanstva. Iza predstave o anonimnim varvarima -"Indijancima", izronila su svedočanstva ne samo o civili-zacijama koje su se tragično "susrele" sa evropskimosvajačima (Asteci, Maje, Inke), već i o mnogim,milenijumima starijim (Olmeci, Ćavini, Tiauanako i dr.).

Vladajuća akademska teza da istorija evropskecivilizacije počinje od Grčke i Rima, da je DrevnaEvropa bila varvarska, takođe, je dovedena u pitanjearheološkim i drugim otkrićima 19. i 20. veka. S obziromda se iz tamnih dubina evroazijske i evromediteranske"varvarike" pojavljuju razvijene hiljadugodišnje civilizacije,naprednije od onih koje su ih pokorile i prisvojile,

35

neizbežno se nameće poređenje o Slovenima kaoIndijancima Evrope. Teze R. Salinasa Prajsa, koje supovod ovog rada, bacaju novo svetio na zaboravljena, iliodbačena otkrića velikih slovenskih, i ne samo slovenskihistraživača o poreklu i drevnosti Slovena. Revolucio-narnim otkrićima prof Pešića, da je klasičnim civili-zacijama Helade i Rima prethodila razvijena proto-slovenska civilizacija koja je iznedrila najstarije pismoEvrope, stvara se nova, revidirana slika o predantičkojEvropi i mestu Slovena u stvaranju evropske civilizacije.

Podsetimo se nekih činjenica o Slovenima. Ovi"varvari", Indijanci Evrope i danas su najveća porodicaevropskih naroda. Preko 300 miliona Slovena, potomakaevropskih starosedelaca i danas živi širom Evrope odIstočnih (Rusi, Ukrajinci, Belorusi), Zapadnih (Poljaci,Česi, Slovaci) do Južnih Slovena (Slovenci, Hrvati,Makedonci, Crnogorci, Bugari, Srbi). Mnogi tragovi pri-sustva Slovena nalaze se širom Evrope, gde je nekolikostarih slovenskih naroda nestalo ili asimilovano podraznim okupatorima. U toku poslednje dve hiljade godinasmenjivali su se rimski osvajači nad Slovenima Balkana iPodunavlja, germanski nad Slovenima Centralne iZapadne Evrope, Mađari nad Slovenima Srednjeg Podu-navlja, mongolsko-tatarski nad Slovenima Istočne Evrope,Turci i Germani nad Južnim Slovenima. Najvećeposledice po slovenstvo su nastale na prostorima podhiljadugodisnjom germanskom okupacijom gde je nestaloili germanizovano nekoliko starih slovenskih naroda(Prusi, Lužički Srbi, Baltički Veneti i dr). Usledilo je potom,da je upravo "germanskom" ili "nordijskom" tezom naj-mnogobrojnija porodica evropskih naroda proglašenaevropskim skorojevićima, da su odjednom, izronili"niotkuda" tek u 6-7. veku n.e., pošto su u vremepropasti Zapadnorimskog carstva bili izbačeni iz evropskeistorije. U verziji germanske škole civilizacija, pismenost

36

ove najveće porodice evropskih "varvara" počinje,navodno, tek njihovim pokrštavanjem u 9-10. veku n.e.

Teško je poverovati u ovu priču posle svih otkrića ibrojne literature o poreklu Slovena i slovenske civilizacije.Daleko je logičnije prihvatiti da je istina obrnuta kao i uslučaju Drevne Amerike, naime, da se rimskom oku-pacijom završava slovenska autentična pismenost icivilizacija, kao i španskim osvajanjima civilizacija američ-kih naroda. Prof. Pešić je svojom sistematizacijom vin-čanskog pisma, najstarijeg do sad poznatog pismaEvrope (VI milenijum s.e.), već ukazao na te "neuočene"srodnosti, utvrdivši da je pismo neolitske Vince ishodištemnogih kasnijih, predantičkih pisama evromediteranskihoblasti, da je identično sa etrurskim, slično sa minojskim,tripoljskim, sa kasnijim venetskim i još kasnijim runama. Apismo je vrhunsko obeležje svake civilizacije, dokaz njeneautentičnosti. Polazeći od sličnosti pisama i drugihetnokulturnih karakteristika predantičkih evromedi-teranskih kultura dolazi se do zaključka o njihovomzajedničkom etničkom stablu, o protoslovenskim karakte-ristikama i do uverljivih argumenata da su Sloveni nesamo najveća, nego i najstarija porodica evropskihnaroda, da su čak kolevka evropske civilizacije.

Malo je poznato da je germanska teza oSlovenima kao evropskim došljacima i varvarima,narodima "bez korena i stabla", kako kaže genijalniŠafarik, "smišljena politička podvala" 19. veka, u vremepangermanskih planova širenja na slovenski "životniprostor". Pre toga bila je poznata istina o Slovenima kaoevropskim starosedeocima, ne samo kod slovenskihautora od 16-19. veka, nego i zapadnih istoričara,uključujući i germanske.

Uporedo sa tezom o Slovenima kao neistorijskomnarodu, varvarima i skorojevićima Evrope, nastala je iindoevropska teza o "germansko-arijevskoj civiliza-

37

čiji", iz koje su Sloveni, najstariji Indoevropejci, biliisključeni. "Teorija o indoevropskim jezicima je maska izakoje su se političan postarali da sakriju istinske vrednostislovenske civilizacije", kaže prof Pešić. Na indoger-manskoj teoriji je kasnije nastao monstruozni Hitlerovnacizam i teza o Slovenima kao nižoj rasi.

Aleksandar Petrović u svom izuzetnom delu"Praistorija Srba" ("Pešići sinovi", 2000.), citiragermanskog autora iz 1791. godine - Johana GodfridaHerdera, koji govori o Slovenima potpuno drugačije odnjegovih kasnijih sunarodnika, sa nepristrasnimpoznavanjem slovenskog bića i očiglednim poštovanjem.On kaže da su Sloveni "zauzimali više mesta na zemljinego u istoriji". Kao miroljubivi, neagresivni narodi bili sužrtve osvajačkih ratova od strane "surovijih suseda -Nemaca, Mađara, Tatara, Turaka", koji su uspevali da ihpotisnu i "umanje njihov etnički i istorijski značaj". Bili su"darežljivi, gostoljubivi do raspikućnosti, voleli su mir islobodu u svojoj zemlji"... Sagradili su mnoge pomorske itrgovačke gradove, među njima Vinetu na Baltiku, koja jebila "slovenski Amsterdam", Kijev, Novgorod. U Nemačkojsu se bavili rudarstvom, metalurgijom, proizvodnjomtekstila, trgovinom. "0 Slovene su se jako ogrešile mnogenacije, a najviše narodi nemačkog stabla" Osvajački ratovipod Karlom Velikim imali su "kao povod korist, a hriš-ćansku veru za izgovor". To što su počeli Franci dovršilisu Sasi... u njihovim zemljama "Sloveni su istrebljeni ilipretvoreni u robove"... njihovu trgovinu na Baltiku i gradVinetu "uništili su Skandinavski Germani. Njihovi ostaci uNemačkoj nalik su na ono što su Španci uradili Peruan-cima" (odnosno svim domorocima - Indijancima Amerike).Jedan Nemac krajem 18. veka već govori o Slovenimakao Indijancima Evrope! On kaže da je nesreća miro-ljubivih Slovena, koji su stanovali u "najlepšim krajevimaEvrope" što su "za susede dobili Nemce". (U Meksiku je

38

popularna slična izreka - "Isuviše smo daleko od boga, asuviše blizu Sjedinjenim Državama'). Herder upućujeohrabrenje i nadu Slovenima koji su tada uglavnom uaustrougarskom i turskom ropstvu: "Vi ćete, nekadavredni i srećni narodi, najzad probuđeni iz svog dugog,tromog sna, oslobođeni ropskih lanaca smeti da koristitesvoje lepe krajeve od Jadranskog mora do Karpata, odDona do Moldave kao vlastitu svojinu i slaviti svoje staresvetkovine mirne marljivosti i trgovine". Nažalost, on nijemogao ni da sanja šta će u sledećih 200 godina, njegovanacija u pangermanskom zanosu, uraditi Slovenima."Evrocentristička Evropa se uplašila buđenja slovenskecivilizacije i svim silama je zapela da je odbaci kaonestvarnu", kaže prof Pešić. Sloveni su, tako, izbačeni izevropske istorije kao varvari i evropski došljaci u 6. vekun.e.

Nije pomogla borba Šafarika, Surovjeckog,genijalnog Lomonosova i mnogih drugih slovenskihnaučnika za istinu o Slovenima. "Dobri" slovenski đacibečke i berlinske škole podanički su prihvatili nove teze iugradili ih u nacionalnu istoriografiju. Sloveni su i fizičkinestajali, germanizovani u Nemačkoj i Zapadnoj Evropi(Lužički Srbi, Prusi, Baltički Veneti i dr.). Ostali su bili podaustrougarskom i turskom vlašću u vreme formiranjaevropskih nacionalnih država.

Sloveni- Indijanci, slične sudbine

Sloveni su trajno obeleženi još u antičko vremekao anonimni varvari, robovi. Slično je bilo sa pojmomIndijanac koji je nastao iz zablude Kolumba da je stigao uIndiju "sa obratne strane". Pojam se zadržao gurajući uanonimnost imena starosedelačkih naroda Amerike.

39

Zajedničko i jednom i drugom pojmu jeste da ni slovenskini američki narodi nisu sebe tako nazivali, ime su imnametnuli njihovi okupatori, a zbirnim nazivom osvajačabrisan je njihov nacionalni, kulturni, verski identitet, i onisu postajali anonimni robovi. Jedno od objašnjenja po-rekla imena Sloven i jeste sinonim za roba u rimskovreme, kada su pokoreni Sloveni uistinu bili najveći izvorrobovske snage za imperiju. Tako se ime Slovena premalatinskom zadržalo i u ostalim zapadnim jezicima, na pr.na engleskom slave-Slave, španskom eselavo-Eslavo itd.

Bitan preduslov svakog pokušaja traganja zaistinom o poreklu Slovena, rekonstrukcijom istorijskeistine jeste uklanjanje, zanemarivanje osnovne prepreke"smišljene političke podvale" o Slovenima, vladajućegermansko-nordijske, zapadne istoriografske teze. Svojimdo danas neprevaziđenim, pionirskim poduhvatom, Šafa-rik je razobličio lažne teze o Slovenima u i danas aktu-elnim, kapitalnim delima: "Poreklo Slovena" i "Slovenskedrevnosti".

Problem izvora otežava preispitivanje zvaničneistine o Slovenima u Drevnoj Evropi kao i Indijanaca uDrevnoj Americi. Mada su starosedeoci Amerike i Evropeimali svoju sopstvenu istoriju i pismenost dokazi o tome,njihove knjige i biblioteke su uništavane, tragovi brisani, aoni proglašavani za neistoirijske narode i varvare. Istinu onjima pisali su okupatori, ugradivši je kasnije u sveudžbenike i enciklopedije sveta. U tom pogledu slična jepouzdanost primitivnih, inkvizitorskih španskih hroničara okonkvisti i divljim Indijancima u Americi i rimskih hroničarai istoričara antike Tacita, Strabona, Plinija, uključujući i"oca istorije" Herodota o varvarima Evrope.

Problem izvora i argumenata za slovenskupredantičku istoriju i pismenost i pored arheološkihotkrića, egzistira i dalje zbog odnosa istorijske naukeprema tim nalazima. Polazi se od premise da se u datoj

40

oblasti Sloveni nisu nalazili ili da u datoj istorijskoj eposioni nisu imali pismenost, pa se nalazi prećutkuju, pripisujudrugim istorijskim narodima, datiraju u kasniju epohu ilijednostavno proglašavaju falsifikatima. Takvu je sudbinudoživela i Veles knjiga kapitalno delo slovenske istorije icivilizacije, o kojoj zvanična istoriografija i dalje ćuti. Dra-gocenost ovog dela sadržana je u pogledu na svetautentične slovenske civilizacije, pregledu njene istorije utrajanju od najmanje dve hiljade godina pre hrišćanstva,potvrđujući tako slovensku pismenost koja je za zvaničnunauku primljena tek sa hrišćanstvom i Ćirilom. U duhunaših poređenja Veles knjiga ima sličan značaj zaSlovene kao otkriće i prevod svete knjige Ćilam Balam i trikodeksa (pariški, dresdenski i madridski) za Maje.

Pre te, ne tako davne, "podvale" o Slovenima u19. veku bilo je poznato da drevno domorodačko sta-novništvo Evrope pre rimske okupacije nije govorilo nigrčki, ni latinski, još manje galski ili germanski, anglo-saksonski. Stoga je dešifrovanje kojem su etničkomstablu pripadale novootkrivene, "nestale" predantičkecivilizacije, preko ovih jezika bilo nemoguće. Pošto jeslovenska istoriografija podanički prihvatila "istinu" osvojoj prošlosti, nikom drugom nije bilo u interesu da traži"slovensku vezu" kod predantičkih kultura Evrope. Time jeizgledalo da je svaka dalja priča o Slovenima u istorijiEvrope završena.

Međutim, posle arheoloških otkrića u 19. i 20. vekuzvanična istina se sve više dovodila u sumnju. Lingvistisu, posebno primenom "slovenskog ključa" za deši-frovanje nekih predantičkih napisa, otvorili novi pututvrđivanja etnoistorijskog karaktera misterioznih, "nesta-lih", evromediteranskih kultura i naroda. Danas mnogiistraživači tragaju za odgovorima na pitanja:

- koji narodi su bili tvorci čudesnih dela koja jeotkrivala i otkriva arheologija od Urala do Atlantika, na

41

Balkanu i Podunavlju, od Baltika do Krita? Ko su tvorcinedavno otkrivenog kružnog grada Arkaim na Uralu, ucentru jedne od najstarijih evroazijskih civilizacija, koji jeprototip mnogih kasnijih gradova observatohja širomEvrope sve do (barem dve hiljade godina mlađeg ali vrločuvenog) Stounhendža? Ko su tvorci najstarijeg naseljaEvrope u Lepenskom Viru, "neolitske revolucije", naj-starije metalurgije, zemljoradnje, najstarijeg pisma Evrope- vinčanskog, nastalog na području današnjeg Beograda,u Srednjem Podunavlju, epicentru najstarije evropskecivilizacije?

Međutim, i pored obilja podataka, istina o DrevnojEvropi se teško probija, kao što je bilo i u slučaju DrevneAmerike.

Put ka istini o Americi vodio je najpre od onihnajmlađih kultura i naroda koji su imali nesreću da dođu uneposredan susret sa evropskim osvajačima - Asteci,Maje, Kećue, Ajmare i dr, čija je kultura i nasleđe bilonajsurovije uništeno, i nad kojima je izvršen najvećigenocid u istoriji, a sami proglašeni divljacima, čak kani-balima. Njihovi gradovi, prebogate biblioteke, veličan-stvena i autentična umetnička dela uništena su. Nijedanod "živih" gradova tih "najmlađih" naroda nije preživeo. Odnajvećeg grada svog vremena na planeti Tenoćtitlana,prestonice Asteka, nije ostao "ni kamen na kamenu".Međutim, ostali su "mrtvi", velelepni već napuštenigradovi, koje konkistadori nisu nikada ni upoznali jer su ihsmatrali bezopasnim, mrtvim ostacima nestalih naroda. Unjima su sačuvani uklesani ostaci alfabeta, u Kopanu uHondurasu čitave knjige Maja pisma. Bila su to delakultura koje su se u tzv. Novom svetu razvijale umiroljubivoj evoluciji, dostizale svoj zenit i smenjivale sebez ratova i međusobnih razaranja, toliko karakterističnihza civilizacije Starog sveta, koje su ih uništile. Arheologijaje, posle dekolonizacije, obilato otkrivala po džunglama

42

Centralne Amerike ili bespućima Anda prava čuda DrevneAmerike - stotine, čak hiljade piramida Tiauakana, MonteAlbana, Teotiuakana, Palenkea, Ušmala, Tule, Čićen Ice,Kopana, Tikala itd. ili neponovljiva graditeljska dela and-skih civilizacija sa Tiauanakom, Ćavinom de Uantarom,Saksauamanom, velelepnim Macu Pikćuom itd. Porednesrećnih Maja, Inka, Asteka, koji su bili neposredne žrtvekonkiste, izronile su iz dubine milenijuma mnogo starijekulture Olmeka, Tiauakanaca, Ćavina i drugih.

Kada je poljski naučnik Poznanski, početkomprošlog veka, posle tridesetogodišnjeg istraživanja kultu-re Tiauanaka u bolivijskim Andima, izneo hipoteze ostarosti ove civilizacije od 16 hiljada godina, bio je pro-glašen za fantastu i odbačen. Danas neki američkiistraživači potvrđuju teze Poznaskog, ali ih pripisuju svomsenzacionalnom otkriću. Ova kultura i neke druge kaoOlmečka, čak se dovode u vezu sa potomcima prepo-topske, mitološke Atlantide koja je, po tezama atlantologa,doživela svoj procvat i propast upravo u tom delu sveta.Čudesna otkrića koja su počela da izranjaju iz kolo-nijalnog mraka, najpre su u duhu evrocentrizma bila pripi-sivana Rimljanima, Grcima, zatim Feničanima ili izgu-bljenim jevrejskim plemenima. Na kraju, nekim "nestalim"narodima ili vanzemaljcima, sve kako bi se sakrila istinadobro poznata onima koji su iste civilizacije uništili. Na"svemirskom rasizmu", mistifikovanom tumačenju osnov-nih činjenica o delima "nestalih" ili vanzemaljaca koje suradoznalcima bile nepoznate, Deniken zarađuje bogatstvoi postaje popularan i čitan u ćelom svetu. Mistifikacijom seprikriva prava istina o zločinu nad istinskim tvorcima ovihcivilizacija, čiji su preživeli potomci danas dovedeni dostvarnog varvarstva i bede. Jer, kako prihvatiti jedno-stavnu istinu da su ta veličanstvena ostvarenja DrevneAmerike ostvarili preci današnjih bednih "Indijanaca"? Bilobi to priznanje zločina nad njima.

43

Slično je bilo u Evropi. Najviše podataka o"varvarskim" savremenicima Grčke i Rima sačuvano jepod raznim nazivima kao: Etrurci, Veneti, Iliri, Sarmati,Tračani, Kimeri, Skiti, Kelti, Makedonci, itd. Arheologijanam tek otkriva i druge "nestale", mnogo starije kulture zakoje ni Grci ni Rimljani nisu znali, poput Minojske,Tripoljske, Hetitske, Trojanske itd. Međutim, ostalo jeotvoreno pitanje kog su oni etničkog porekla, pošto seznalo da ne pripadaju Grcima ili Rimljanima.

Arheološka otkrića mogu biti najznačanijidoprinos formiranju istinske slike o skrivenoj prošlostiDrevne Evrope i Amerike, obzirom da su pismene tragovenjihovi okupatori nemilosrdno uništili. Međutim, ni arheo-logija nije od pomoći ukoliko se njena otkrića ne uvrste uistinski etno-istorijski kontekst, ukoliko se ne potvrdemultidsiciplinarnim istraživanjima, pre svega pismenimdokazima. Gradovi Drevne Amerike bili su "nemo ka-menje" pre nego što su pisani spomenici "progovorili", anjihov jezik i verovanja posvedočila usmena tradicijanaroda, pamćenje, ali iznad svega pismo kao vrhunskoobeležje autentičnosti svake civilizacije. Kada je Majapismo delimično dešifrovano, bilo je poznato da su tvorciMaja kulture preci istog naroda kome su pripadali ipreživeli potomci.

Slično se dogodilo i sa istinom o evropskimdomorocima. Arheološki nalazi su najpre svedočili o"nestalim", misterioznim narodima dok nisu stigli rezultatidrugih istraživanja, pre svega njihovih pisama i jezika.Pokazalo se da je na području Balkana i SrednjegPodunavlja bio centar najstarije evropske "neolitskerevolucije" u kome su se u periodu od više milenijuma,neprekidno razvijale bogate kulture. Praslovenskimistraživanjima uspostavlja se etnokulturna veza ikontinuitet između mlađih i starijih kultura od neolita do

44

rimske okupacije Balkana, pri čemu su Sloveninezaobilazni.

Tragove drevnih predantičkih kultura Evropenajlakše je bilo otkriti preko "varvarskih" naroda Evrope,antičkih savremenika, koji su potpali pod rimsku vlast ipostali njihovi robovi ili su, pak, Rimljani sa njima bili udodiru i ratovima. Sada je poznato koji se narodi kriju izaanonimnih varvara pod raznim nazivima poput: Veneti,Iliri, Kelti, Sarmati, Tračani, Dačani, Dardanci, Rašani,Makedonci i dr. Ali, svojevremeno, u antičkim vremenima,pitanje ko su bili svi ti narodi, kom etničkom stablu supripadali, nije se ni pokretalo. Pripadali su jednostavnovarvarskom svetu. I pored toga, njihovo nasleđe jeugrađeno u grčko-rimsku antiku i nekritički uneto u zajed-nički fond zapadne civilizacije. Isti postupak je primenjennaknadno i u vezi nasleđa evromediteranskih kultura kojenisu bile poznate ni Grcima ni Rimljanima, već su otkri-vane zahvaljujući arheološkim otkrićima (na primerminojska, hetitska i dr. Tako se sada može reći da suSloveni zauzimali najznačajnije mesto među pred-antičkim "varvarima" Evrope, da je domorodačkonasleđe Evrope praslovensko, da je prisvojeno odstrane njihovih pokoritelja i ugrađeno u temelje zapadno-evropske civilizacije.

U tu svrhu vratimo se na vezu između trojanskemisterije i porekla Slovena.

45

TROJANSKO-SLOVENSKA MISTERIJA

Šlimanova Troja u Maloj Aziji - Salinasova teza o Trojina Balkanu

Istorijska je činjenica da su Ilijada i Odisejaprevedene sa Grcima nepoznatog jezika za vremePizistrata u 7. veku s.e. Bilo je to bar 500 godina posledatuma koji su sami Grci odredili za datum trojanskogboja (1183. g. s.e.). Elijan, grčki učitelj govorništva u Rimu(3. vek n.e.) saopštava, skoro hiljadu i po godina poslepada Troje, da je ovaj jezik pripadao ilirskim Brigima,srodnicima Dardanaca iz porodice drevnih Pelazga. Većsmo rekli da se na mestu gde je kasnije sagrađena grčkaAtina, pre dorskih invazija, nalazio pelaški grad Pelazgon.Od Pizistrata do današnje zvanične verzije, koja jeurađena u Aleksandriji u 3. veku s.e, bilo je više uglavnomgrčkih dorada Ilijade. Aristotel je raspolagao drugačijomverzijom od nama poznate. Platon u svojoj "Republici"moli oproštaj od Homera što su brisana neka mesta "kojavređaju moralna osećanja Grka", čime se podrazumevada ni za njega Homer nije bio Grk. Sve pouzdaneistorijske činjenice o Troji dalje su zamagljivane helen-skom mitologijom do današnjih dana, a drevno "homerskopitanje", kako smo već pomenuli, bilo je "rešeno"helenizacijom trojanske civilizacije, da bi rimskom okupa-cijom njeno nasleđe ugrađeno u temelje zapadnecivilizacije.

Bogati nemački trgovac i arheolog amater HajnrihŠliman (1822-1890) je 1873. konačno "otkrio" i mesto

46

trojanske tragedije - grad Troju - Ilios u Maloj Aziji na brduHisarlik, približno gde joj je bilo određeno mesto još uantičko doba. Zašto je mesto Troje bilo određeno u MalojAziji objašnjava nam Salinas. Koliko je to otkriće bilonaučno zasnovano pokazao je sam Šliman u odgovorimana sumnjičava pitanja naučnika - "tačnoje, rođen sam dableliram".

Šlimanov "blef" - Troja u Maloj Aziji, bez kritičkenaučne verifikacije ušao je u sve udžbenike i enci-klopedije sveta kao konačna, istorijska istina o Troji.Nauka je samo, na osnovu kasnijih arheoloških otkrića,promenila Šlimanov sloj na brdu Hisarlik, za koji jeutvrđeno da je stariji od vremena legendarne Troje prekohiljadu godina (2400 g. s.e.), za onaj koji je bio bliživremenu po kome je još u antičko doba "utvrđen" datumtrojanskog boja (1183 g. s.e.). Nije bio problem otkrititragove drevnih kultura u Maloj Aziji, isto kao i naBalkanu. Mala Azija u kojoj je u toku III i II milenijuma s.e.cvetala hetitska civilizacija i mlađa lidijska, karijska i drugekrezovski bogate civilizacije prepuna je arheološkihlokaliteta. Njihovo bogatstvo i veza sa bliskoistočnimkulturama još u antičko doba privukle su stanovništvogrčkih trgovačkih gradova da na maloazijskim obalamanastanjuju svoje pomorsko-trgovačke kolonije.

Postoje, takođe, sumnje u autentičnost nakita koji jeŠliman otkrio na maloazijskom lokalitetu Troje. Proglasioga je Prijamovim blagom, zlatnu masku Agamemnovom,ženski nakit i ogrlice Jeleninim itd. Bio je to simboličanpoklon njegovoj mladoj supruzi Grkinji. Sumnje počivajuna tome što je, uoči objavljivanja da je otkrio Prijamovoblago, Šliman otpustio sve radnike sa nalazišta, a nakit suotkrili samo on i njegova supruga. Ima arheoloških indicijaza sumnju da je blago možda otkriveno na nekom drugomlokalitetu. Na primer, nekoliko decenija posle Šlimanovemaske Agamemnona, otkrivena je u Makedoniji maska iz

47

Trebeništa, vrlo slična Agamemnovoj. Nedavno je uMakedoniji otkrivena još jedna zlatna maska na nekropoliSamuilovog grada u Ohridu, koja je identična onoj izTrebeništa, takođe iz ohridske oblasti. "Prijamovo blago" iposle Šlimana pratile su misterije i polemike. Šliman ga jepoklonio berlinskom muzeju, a posle II svetskog rata"nestalo" je i pojavilo se u Rusiji, odakle je nedavnovraćeno Nemačkoj i postavio se kao međunarodniproblem kome zapravo pripada (Turskoj, Grčkoj iliNemačkoj, jer Makedonci su odavno izbačeni iz igre). Ipored svega nejasnog, Šlimanu je pripala svetska slava, aza nauku je homersko pitanje bilo definitivno rešeno. Onikoji se usude da to dovedu u sumnju proglašavaju seneznalicama.

Teza Roberta Salinasa Prajsa da je trojanskacivilizacija cvetala na slovensko-ilirskom Balkanu, uvreme kada Grci još nisu postojali kao narod, predstavljaogroman podsticaj praslovenskim istraživanjima Balkana ievromediteranskih prostora. Mesto trojanskog "kosovskogboja" sveti trojanski grad Ilios (krije drevno slovenskobožanstvo Peruna, Gromovnika, odnosno Iliju) nalazi sena teritoriji ilirsko-slovenskih Dalmata. Salinas kaže da su:"Homeridi ("deca Homera"), rapsodi, guslari, pevali odalmatinskoj Troji i o "ilirskom narodu kao glavnomjunaku trojanske tragedije". Ta tradicija je ostala živa dodanas na jugoslovenskim prostorima. Na primer, načinstvaranja srpskih narodnih pesama koje je Vuk sabirao ucikluse (ciklus o kosovskom boju) upućuje na mogućesklapanje trojanskih ciklusa u velike spevove, kao što suIlijada i Odiseja. Pitanje ko je autor tih veličanstvenih dela- jedan čovek, Homer, ili brojni, anonimni autori - narod,nije od važnosti, već odgovor ko su zapravo bili Trojanci igde je nastala civilizacija koja je stvorila takva dela?

Nemca Šlimana, međutim, nisu mučila pitanja - dali su Trojanci "nestali narod", ili su to drevni Pelazgi, Iliri,

48

Sloveni, za njega su svi bili Grci, uključujući i Homera, uskladu sa tada upravo^ obnarodovanom germanskomidejom da o Slovenima ria Balkanu, ili u Maloj Aziji tadanije moglo biti govora.

Salinasova teza je komplementarna sa tezama prof.Pešića i mnogih slovenskih autohtonista da su Slovenistarosedeoci Evrope, Balkana i Mediterana. Trojanskacivilizacija koja je cvetala na Balkanu i Podunavlju,bila je pelazgijska, ilirska, protoslovenska.

Neki ruski autori, ne znajući za Salinasove teze,izražavaju sumnju u helenističku verziju homerskog mita.J.A.Šilov kaže: "Već dve hiljade godina Evropejci smatrajuda njihova istorija počinje sa Grčkom, preciznije opsadomi zauzećem Troje u Maloj Aziji. Međutim, sami pobednicisu zaboravili "Istoriju" svog Herodota, da njihova civili-zacija počinje na ruševinama neke Pelazgije, koju jeosnovao mitološki Hiperborejac - Pelazg. Grčka je tražilaporeklo svojih bogova najpre u Egiptu, zatim u Pelazgiji,Hiperboreji, tvrdeći na kraju da ih je izmislio Pelazgo-Trojanac Homer, koga su proglasili Grkom. Pošto "otacistorije" nije našao Slovene ni na Balkanu, ni uPricrnomorju - "nije ih ni bilo", ironiše Šilov. Prof Pešićcitira Gregorija Dankovskog (1829) da je homerski,trojanski jezik, supstrat praslovenskih jezika - jezikPelazga. Pismo, jezik, običaji, religija, društveno uređenjeTrojanaca, uočili su već prvi grčki prevodioci Ilijade,odnose se na ljude "drugačije od naših", na vreme vrlodaleke, najdublje prošlosti.

U Evropi, na Balkanu i Mediteranu u višemi-lenijumskom kontinuitetu i mirnoj evoluciji smenjivale suse razne kulture u svim periodima predantičke praistorije -od neolita, bronzanog, gvozdenog doba, do rimske oku-pacije. Taj kontinuitet od Lepenskog Vira, Starčeva, Vincedo ilirsko-slovenskih kultura pre rimske okupacije,direktnih predaka svih današnjih južnoslovenskih naroda,

49

arheologija stalno dokumentuje i pored toga što je vrlomali procenat lokaliteta otkriven i obrađen. Ovaj konti-nuitet trajao je preko 5 hiljada godina pre Grčke iRima. Grci su svojom maloazijskom Trojom smišljenouspeli da spreče povezivanje trojanskog sa bogatimbalkansko-podunavskim nasleđem.

Po novijim praslovenskim istraživanjima pojavljujese još jedna znatno starija trojansko-praslovenska veza -hiperborejska prepotopska arijevska prošlost. Iz zajed-ničkog arijevskog etničkog stabla izdvojila su se triogranka: induski, iranski i indoevropski. Osnovno, naj-starije jezgro indoevropskih Arijevaca su Sloveni. Topotvrđuje slovenska mitologija, tradicija, arheološkaotkrića kao i novootkriveno kapitalno delo praslovenskepismenosti Veles knjiga. Hiperboreja je arijevska pra-domovina, trojanske staze su arijevske. Saznanja oTroji na Balkanu bila su živa sve do Šlimanove teze. Naosnovu ovih saznanja dubrovačko-dalmatinski pesnik IvanGundulić u svom "Osmanu" kaže:

"Pri moru, ukraj srpskih strana, u pržinah pusta žala,leži Troja ukopana od grčkoga ognja pala."

Ponovimo još jednom da je vladajući akademskistav o Troji u Maloj Aziji zaodenut u mitološki veo i da nepočiva na etnoistorijskim činjenicama, dok se s drugestrane u evromediteranskoj oblasti, u predantičko istorijskidefinisano vreme i na arheološki potvrđenoj teritoriji,razvio niz kultura. Neke od njih, kao na primer minojskacivilizacija na Kritu, vrlo su prisutne u mitovima u Ilijadi iOdiseji, mada su se nesumnjivo istorijski ugasile (u 14.veku s.e.) pre navodnog datuma Trojanskog boja (1183.s.e.) Većina balkansko-podunavskih kultura su, takođe,mitološki vrlo prisutne u Ilijadi i Odiseji, ali se ne mogupovezati sa Trojom u Maloj Aziji. S druge strane, u MalojAziji u istorijsko vreme (od 2300-700. g. s.e.) cvetala je

50

vrlo značajna hetitska civilizacija što, takođe, dovodi upitanje Troju u Maloj Aziji.

Zvanična istorija kaže da se Sloveni pojavljuju naBalkanu tek u 7. veku n.e. Međutim, kod svih predantičkihevromediteranskih kultura prisutni su slovenski tragovi kojise ne mogu objasniti zvaničnom vladajućom tezom daSlovena nema na Balkanu pre 6. veka n.e, u vremepropasti zapadnorimske imperije Međutim, mnogobrojniizvori upravo potvrđuju da su pojam Ilira i Slovena bilisinonimi još tada, da je tako ostalo i kroz ceo Srednji vekdo germanske teorije u 19. veku. Pojam Ilirije kaosinonima sa Južne Slovene poštovali su i austrougarskiokupatori i Napoleon u svojoj administrativnoj upravi. Uaustrougarskom parlamentu je postojala slovenska, zatimilirska deputacija za Južne Slovene. Za italijanske huma-niste kuatroćenta Ilirija je bila Skjavonija, itd. Ilirskepredantičke kulture se mogu objasniti jedino kao direktnipreci današnjih južnoslovenskih naroda.

Nameće se zaključak da Salinasove trojansko-ilirske veze, odnosno slovenske povezanosti, "Ho-mersko pitanje", misterija Troje i trojanske civilizacije,sadrže "slovensko pitanje" - tajnu porekla Slovena islovenske civilizacije.

51

PITANJE POREKLA KOD NEKIHPREDANTIČKIH EVROMEDITERANSKIH

KULTURA

Zahvaljujući pre svega arheologiji, svet je upoznaonekoliko naprednih civilizacija "nestalih" za vreme rimskeokupacije (ili Grčka i Rim nisu ni znali za njihovo po-stojanje jer su se zaista ugasile pre istorijskih saznanja onjima). Ostalo je nejasno u kakvoj vezi one mogu biti satrojanskom civilizacijom koja, takođe pripada tom vreme-nu i prostoru.

Osvmućemo se ukratko na slovenske tragove kodnekih predantičkih evromeditenanskih kultura - Minojci,Hetiti, Mikenci, Etrurci, Kelti. Najviše ćemo se poza-baviti Ilirsko-slovenskim kulturama, posebno najpozna-tijom od svih, predantičkom Makedonskom državom isvetskom imperijom.

Minojska civilizacija

Pre stotinak godina arheologija je na Kritu otkrilajednu od najblistavijih i najdugotrajnijih civilizacija Starogsveta Minojsku (od 3400-1400. g. s.e.). Pre tog otkrićaznalo se iz egipatskih izvora, za misterioznu evropskukulturu za čije postojanje Grci nisu znali. Na primer, uEgiptu je bilo otkriveno oko 800 minojskih vaza. Otkrivačove autentične civilizacije, kraljevske palate u Knososu,bio je A. Evans (kao i freske Beli anđeo u Mileševu). Ova

52

civilizacija je dobila naziv minojska po mitološkoj ličnostiMinoju, sinu boga Zevsa, koji je u helenističkom maniruproglašen za istorijsku ličnost - kralja Krita. Ni grčki, nirimski autori nisu znali za njeno postojanje, jer je nastalanekoliko milenijuma pre Grčke i Rima, a ugasila se skorohiljadu godina pre Perikla u Atini. I pored toga, ubrzoposle Evansovih otkrića krajem 19. veka, bila je uvrštenau nasleđe Helade.

Minojska civlizacija je stvorila tri vrste pisma koja ipored autentičnosti ove kulture, upućuju na neke jošstarije izvore. Dešifrovano je samo najmlađe, minojskopismo ("linearno B"). Novija istraživanja su pokazala daje ovo pismo najbliže mikensko-makedonskom pismu,otkrivenom na lokalitetu Cerje kod Skoplja u Makedoniji islično mnogo starijem vinčanskom. Prema profesoruPešiću, to govori o srodnosti minojske civilizacije sapelazgijskim, protoslovenskim kulturama Balkana.

I jezik Minojaca pripada evroarijevskom, pelaz-gijskom, protoslovenskom etničkom stablu. Arheološko-istorijske informacije upućuju na vezu minojske sa mito-loškom trojanskom, odnosno sa njenom balkansko-podunavskom kolevkom. Gašenje minojske civilizacijepovezuje se mitološki sa istorijski još neo-bjašnjenimvremenima nestanka trojanske civilizacije, pojavommikenske na Balkanu i burnom selidbom "naroda samora", koja je zahvatila široke oblasti Balkana iMediterana u 13-12. veku s.e.

Mikenska civilizacija

Najvažniji centar Mikenske kulture (18-12. v. s.e.),Mikenu u Argolidi, otkrio je, takođe, Šliman. Kao i Troja iMikena je uvrštena u helensko nasleđe, ali je etnoistorijski

53

obavijena helenskom mitološkom maglom. Tako jeMikenu osnovao legendarni Persej, a proslavio ne manjemitološki Agamemnon. Srušena je u 12. veku s.e. uvreme propasti trojanske civilizacije. Ostaje nejasno ko suistinski tvorci mikenske kulture, jer kao ni Trojanci oni nisubili Grci, mada su pripisani mitološkom, "herojskom dobu"Grčke. Jer, u istorijsko vreme na istom području Balkanaveć je postojala makedonska država, a za Makedoncesami Grci kažu da nisu Grci nego njeni najveći, "var-varski" neprijatelji. Nije moguće istorijski "preskočiti"Makedonce i uspostavi vezu Grčke sa Mikenom, u vremekada još nisu postojali grčki gradovi polisi, još manjepojam grčke države.

Navodna maska Agamemnona iz Šlimanove Trojeistovetna je sa pogrebnim maskama iz Trebeništa uOhridu, nedavno otkrivenim maskama u Samuilovomgradu, iz "Atrijeve riznice" pronađenim u Mikeni naPeloponezu, među nalazima u grobnici makedonskihvladara u Vergini. Za razliku od mitskog Agamemnona izŠlimanove Troje, za ove nalaze je moguće tačno utvrditikada su istorijski nastali i kojim vladarima i ličnostima supripadali. Kad bi se na nepristrasan naučni način veri-fikovalo otkuda te sličnosti, verovatno bi to bio velikidoprinos razjašnjenju trojanske i slovenske misterije.

Hetiti

Otkriće hetitske arhive u Hatuši (Bugazkej udanašnjoj Turskoj) iz 2400-2200. g. s.e. sa 10.000glinenih tablica, bilo je svetska senzacija 1906. g. Pismoje dešifrovao pomoću "slovenskog ključa" češki lingvistaBedžih Hrozni, pošto su kao i na primeru Etruraca, propalisvi pokušaji dešifrovanja uz pomoć drugih jezika. To je

54

dalo dragocene podatke o ovoj autentičnoj, dugotrajnoj,prosperitetnoj civilizaciji, čije je mesto nedovoljno priznatou opštoj kulturnoj baštini čovečanstva. Njeno otkriće jeposebno značajno za dalja praslovenska istraživanja jergovori o tipično arijevsko-slovenskoj etnokulturnoj tole-ranciji, otvorenosti hetitskog društva, vrlo različitoj odrobovlasničkih despotija. U imperiji Aleksandra Make-donskog ostvareno je kasnije na širim evroazijskimprostorima to uzajamano kreativno prožimanje kultura,umesto nasilnog nametanja samo jedne vladajuće iuništenja prethodnih.

U hetitskoj arhivi pronađeni su tekstovi na osamrazličitih jezika, među kojima se hetitski zove jednostavno"našili", odnosno "naški". To deluje slavofonično poputmnoštva završetaka na - aš, iš, oš, složenih deklinacija,tipično slovenskih gramatičkih formi i brojnih reci sličnihslovenskim jezicima. Zamenice su slične slovenskimjezicima - "meš" - mi, "šumeš" - ti, "miš" - moj, "tiš" - tvojitd. Koreni mnogih hetitskih reci su, takođe, sličnislovenskim. Tako hetitsku reč "svit-svet" ne treba pre-voditi, "vada" je voda (bliska ruskom izgovoru), a vodeni"vedenaš" itd. Zabeleženo je da je Aleksandar Make-donski naišao na hetitskoj teritoriji na toliko poznatih reci"kao daje došao kući".

Hetitsku tradiciju u Maloj Aziji nastavio je narodMuški (što zvuči slavofonično). Ostaci te "muške kulture"otkriveni su na brdu Bor nedaleko od Hatuše.

Utvrđena je takođe i velika srodnost između Hetitai Etruraca. Hetitska reč "ras" - ris, odnosno "kap ras" -sveti ris je vrlo značajna. Koren je isti kao i za etrurski"kapen" - sveštenik ili slovenski "kapišće" - svetilište. ImeEtruraca Rasi, Raseni, Rašani je istog porekla.

Velika sličnost hetitskog i etrurskog jezika govori onjihovom zajedničkom etničkom arijevsko-praslovenskom

55

stablu. A Sloveni su, za zvaničnu istoriju, prostorno ivremenski daleko hiljadama godina.

Otkriće hetitske civilizacije pomaže osvetljavanjuistorije evromediteranskih oblasti između egipatske,vavilonske i minojske civilizacije kao i rasvetljavanjutrojanske misterije, odnosno "homerovskog pitanja". To jeprostor i vreme trećeg i drugog milenijuma s.e, najvišezamagljenih grčkom mitologijom.

Etrurci

Etrurci (2-1. milenijum s.e.) su dugo bili "unopopolo misterioso", dok njihova autentična kultura nijezablistala zahvaljući arheologiji. Danas je poznato da je"Rim grobnica Etrurije a Etrurija kolevka Rima".

Etrurci su imali pismo vrlo slično mnogo starijemvinčanskom. Posle ponovnog otkrića etrurske civilizacijesmatralo se da pismenost Evrope počinje sa trojanskomcivilizacijom, da je etrursko pismo trojanskog porekla i daje od Etruraca rašireno Evropom. I pored naredbe rim-skog senata, kako saopštava Tit Uvije, da se "potpunounište sve knjige i sva dokumenta, koji su imali bilo kakveveze sa Etrurcima", etrursko pismo je sačuvano i na krajudešifrovano. Najveći sačuvani tekst je sa "zagrebačkemumije". Jezik Etruraca, kako je još Dionizije Halikamaškirekao - "ne liči ni na jedan drugi jezik". Mnogobrojnipokušaji dešifrovanja preko latinskog i drugih jezika bili subezuspešni. Uspeh je postignut opet preko "slovenskogključa", zahvaljujući radovima i naših etruskologa kao štosu Pešić i Bilbija. Pokazalo se da jezik Etruraca pripadaarijevsko-praslovenskom stablu. Na primer, Pešićev pre-vod etrurske zlatne ploče iz Pirgija glasi: "...boginja baciprokletstvo na nas Slovene koji su ovde Uveli a vi pođoste

56

u bekstvo i napustite nas i svu zemlju Rašansku ipredadoste nas razjarenim Italima, ćelu zemlju i sve nasrasute po Italiji u bedi izdate od svojih vođa koji nepomisliše na svoje naraštaje i sve Slovene koji su mogliimati srećnu sudbinu, pa neka je hvala tim izdajničkimsinovima".

Misterija porekla Etruraca, zajedno sa trojanskom,stvorena je još u antička vremena. Od Herodota potičeverzija o njihovom maloazijskom poreklu. Međutim, noviautori su više za balkansko-podunavsko poreklo Etruraca.Srodstvo sa pelazgijsko-ilirsko-slovenskim domorocimaBalkana i Podunavlja potvrđuju mnogi arheološki nalazi.Etrurci su sami sebe nazivali Rasenima, Rašanima.Na kamenoj ploči iz Kremone pominje se trojanska rekaRas, koja je drevno-arijevskog porekla. Mnogi poznatitoponimi i etnonimi širom Evrope sa tim korenom, saču-vani su i do danas. Ime Rusa je tog porekla, stari Srbi-Tribali su, takođe Rašani, osnivač prve srpske državeNemanja je bio župan Raške, tu je i reka Raška u Istri itd.Mnoge etrurske reci srodne slovenskim jezicima ostale suskrivene u latinskoj transkripciji kao na pr. Etrurska rečgoloseča (golosetia). U Veles knjizi "goloseča" je mestogde je vođena žestoka bitka - "seča" sa neprijateljima,"prsa u prsa". Najstariji etrurski naziv za Rim je Gorčin(Gortin) itd.

Neki ruski autori ukazuju na jednu tipičnoslovensku karakteristiku, međusobnu neslogu, koja navo-di na praslovenski "genetski fond" kod Etruraca. Neka odimena 12 etrurskih gradova-polisa zvuče slovenski:Volčina, Kosa, Luka, Artana, Vada, Maljuta i dr. Dru-štveno uređenje bilo je ustanovljeno na principu veća,tipično arijevsko-slovenske saborne demokratije, pri čemuvođe i vojni komandanti birani godišnje glasanjem. ProtivRimljana su ratovali pojedinačno a ne u savezu i tako su

57

potpali pod rimsku vlast svi etrurski gradovi, jedan pojedan.

Kelti

Među predantičkim staroevropskim kulturama Keltizauzimaju posebno mesto. Njihovi tragovi su doku-mentovani u istoriji Evrope od 6-1. veka s.e, kada su ihposle vekovnih galskih ratova pokorili Rimljani. Kasnije suih na kontinentu pokorili zajedno sa zapadnorimskomimperijom novodošli "germanski varvari", a na britanskimostrvima Anglosaksonci. Irci, Velšani, Škoti, Kamrijci-Kimerijci na ostrvima i Bretonci u Francuskoj, smatraju sepreživelim potomcima keltskih starosedelaca Evrope.

Grci su nazivali Keltima jedno od plemena međuHiperborejcima severno od Grčke, na Balkanu iPodunavlju. Sada znamo da Kelti kao i Sloveni pripadajuzajedničkom pelazgijsko-evroarijevskom stablu u bal-kansko-podunavskoj kolevci, odakle su se kao i brojnadruga srodna plemena raseljavali širom Evrope. Kasnijesu poznati najviše kao Gali u Zapadnoj Evropi kuda su sepomerali slivom Dunava. Najpre je Latenska, halštatskakultura gvozdenog doba Evrope u gornjem Podunavlju,Austriji i Švajcarskoj uvrštena u keltsku. Brojna literatura oKeltima, njihovo prisustvo u Evropi pomera s pravom, usve dublju prošlost, pa se i megalitske kulture Bretanje iBritanije sa Karnakom, Stounhenžom pripisuju keltskoj,druidskoj kulturi. Pri tome, naravno, nema ni pomena oSlovenima u Evropi.

Mesto Kelta u istoriji Evrope je vrlo specifično.Obzirom da su Sloveni isključeni iz evropske istorije svešto je arheologija otkrivala širom Evrope, a nije se moglopripisati Rimljanima ili Grcima smatrano je keltskim. Nije

58

bilo opasnosti da ih neko poveže sa Slovenima jer su oni,navodno, vekovima još daleko od Evrope, pa se Keltimapripisuje autohtonost i mnoge slovensko-venetske kulturepo Zapadnoj Evropi. Ima pokušaja da se Kelti dovedu uvezu sa Anglosaksoncima ili Germanima, mada je isto-rijski poznato da se Germani pojavljuju u Evropi u prvimvekovima nove ere, a Anglosaksonci znatno kasnije.Zloupotrebom Kelta pokušava se spasiti već dobropoljuljana germanska, zapadna teorija, što predstavljanovu, anglosaksonsku varijantu germanske škole oSlovenima.

Procvat keltske kulture vremenski sledi etrursku,prepliće se sa balkanskim ilirsko-slovenskim kulturama.Navedimo neke istorijske podatke iz 335. g. s.e, u vremetridesetgodišnjeg mira između Gala i Rima i pripremaAleksandra Makedonskog za svetski pohod, kada primakeltske izaslanike na Dunavu. Posle moćnih ilirskihTribala, predaka Srba, Aleksandar se osigurao da muKelti, očigledni rivali, ne prave probleme za vreme po-hoda. (U toku kampanje u Vavilonu 324. g. s.e. Alek-sandar takođe prima keltske izaslanike.) Međutim, odmahposle njegove smrti, oni kreću u ofanzivu na Balkanu inanose poraz Auterijatima, ilirskim precima Bosanaca,vrše pohod na Trakiju (298. g. s.e.), prodiru u Makedonijupod vlašću Ptolomeja Keraunosa (280 g. s.e.), stižu doDelfa koji su pod makedonskom vlašću, iz Trakije prelazeu Malu Aziju i formiraju Galatiju na Bosforu. U to vremeSkordisci se naseljavaju između Save i Dunava.

Kelti se u toku nekoliko stotina godina javljaju naraznim mestima širom evromediteranskog prostora - odIberije, širom Evrope do Balkana i Male Azije, učestvujukao plaćenici kod makedonsko-egipatskih, sicilijanskihvladara, bore se na strani Hanibalovih Kartaginjana itd.Očigledno da se pod imenom Kelta mogu naći i neki drugislovenski srodnici, pošto za zvaničnu istoriografiju

59

Slovena "još nema" u Evropi. Istraživači koji bez sumnjeprihvataju doseljeničku tezu o Slovenima, najradijeKeltima pripisuju nalaze koje ne mogu pripisati Grcima iliRimljanima, pa je to slučaj i sa poslednjim otkrićemkeltskog utvrđenja na Juhom.

Istaknuti srpski naučnik, keltolog prof. dr. RankaKuić, član Velške akademije nauka u svom delu "Srpsko-keltske paralele" (Banja Luka 2000.) navodi do sadanepoznate dokaze etno-kultume srodnosti Kelta i Slo-vena. Otkuda slovenski tragovi kod preživelih potomakaKelta u dalekoj Britaniji? Jer, Rimljani su bili okupatori uBritaniji približno koliko i na Balkanu. U rimskim mapama iadministrativnim spisima iz tog vremena u Britaniji, pose-bno Irskoj, Škotskoj, Velsu mnoga imena reka, planina idrugih toponima i etnonima podudarna su sa imenima udanašnjoj Srbiji i drugim delovima bivše Jugoslavije.Neverovatan je spisak reka: Soča, Bojana, Buna, Mo-rava, Pek, Tisa, Una, Sana, Korana, Malena, Vedra,Dobra, Vardar, i dr, čak i ukrajinski Don, češka Vltava,bugarska Osma itd. Spisak planina je takođe veliki:Orjen, Korab, Mosor, Šator, Durmitor, Pirlitor i dr.Kraljevska prestonica i sveto brdo u irskoj je Tara, staroarijevsko ime.

Odakle sve to ako Kelti nisu bili u dodiru saSlovenima? Sloveni su se, navodno, doselili na Balkančitavih 700 godina kasnije no što se beleži poslednjeprisutvo Kelta na Balkanu. Primer rimskog perioda iz"Keltsko-srpskih paralela" prof. Kuić, ilustruje sledeće: najednom nadgrobnom spomeniku iz rimskog perioda naKosovu (1. vek n.e.), tzv. prištinskojploči, na latinskom sepominje srpska reč "praotac".

60

Ko su Pelazgi (Pelasti) ?

Veliki srpski naučnik Milan Budimir u svojoj knjizi"Grci i Pelasti' navodi da su Pelasti najstarije stanovništvoBalkana i Evromediterana. Prema grčkim izvorima,Pelazgi su severni, borealni narodi. Iliri, odnosno Tračani,Tribali, Makedonci, Dalmate, Auterijati, Dardanci i drugaplemena, koje znamo kao pretke Slovena, razvili su se odpelazgijskog, odnosno evroarijevskog etničkog stabla, čijese grane pružaju širom Evrope i Mediterana, uključujućiKelte i Venete, do Crnog, Kaspijskog, Baltičkog, Severnogmora. Preko Krita i minojske civlizacije šire se na jug doegipatskog carstva i na istok do Palestine, a po indo-evropskim tezama do Indije. Dokazana je srodnostpelazgijskog, filistejskog i hananskog pisma na kome jenastala Biblija. U filistejskom gradu Ekronu otkrivene supločice sa pismom koje upućuju na vinčansko, najstarijena pelazgijskom području, pa bismo mogli zaključiti da suoni Grcima dali pismo, a ne Feničani kako je opšte-prihvaćeno prema grčkim izvorima.

Ime Pelazg se tumači na razne načine. PoHesiodu ono znači "najstariji", "onaj iz davnina", štoukazuje na arijevsko poreklo Pelazga. Na Balkanu sepojavljuje mnoštvo arijevskih nalaza uključujući i jedan odnajdrevnijih arijevskih simbola - svastika (kukasti krst).(Ovaj mnogoznačni arijevski simbol Hitler je prisvojioobrnuvši opravac kretanja njegovih krakova, umestoarijevsko-vedskog s leva na desno.) Boginja Demetra jepelaško božanstvo, a njeno ime sadrži arijevski pojam"zemlja i majka". Njen kult se javlja još kod Vinčanaca,zatim Minojaca, Sarmata, Ilira, odnosno Slovena. PremaBritanskoj enciklopediji pojam Pelazga se povezuje sa

61

makedonskom Pelagonijom. U osnovi je to pojam "belog,svetog". Belo je jedan od najrasprostranjenijih toponimaširom slovenskih prostora - bele vode, bele planine, belibregovi itd. Najdrevniji slovenski grad je Bel-grad, Bel-Pel,Pela - jedna je od prestonica ilirsko-slovenskeMakedonije.

Zahvaljujući otkriću vincanskog pisma, najstarijegalfabetskog pisma Evrope, nastalom u balkansko-podunavskoj, pelaškoj kolevci evropske civilizacije, deši-frovanju etrurskog i hetitskog pisma uz pomoć "slo-venskog ključa", izučavanju drugih jezika i pisama drevnihkultura Evrope, bogate hetitske biblioteke u Hatuši,utvrđena je etnoistorijska veza između evromediteranskihstarosedelaca, arijevskih Pelazga, sa kasnijim pred-antičkim civilizacijama Evrope i Mediterana. Pelazgi(Pelasti) kao najčešći naziv za evromediteranskestarosedeoce, prema helenskoj obradi Ilijade i Odiseje susaveznici Trojanaca. Kada Grk Hesiod govori o najvećempelazgijskom svetilištu u Dodoni on kaže da je to "mestoPelazga", za Hekateja Pelazg je kralj Tesalije, za Eshila iSofokla Argos na Peloponezu je "pelazgijska zemlja".(Sve je to bilo već poznato i Herodotu, no on je ipak,Trojance "preselio" u Malu Aziju.)

Pelazgi su naslednici tvoraca vincanskog pismačak i ranijeg paleolitskog stanovništva Podunavlja, Bal-kana, Evromediterana. Arheolog Sofija Davidović-Živanović tvrdi da "rezultati antropoloških istraživanjaskeleta sa vinčanskih nalazišta metodom DNK analizeukazuju na identičnost epigenetskih karakteristikaVinčanaca sa prethodnim autohtonim stanovništvomkromanjonskih odlika sa podunavskih nalazišta Padine,Hajdučke Vodenice, Lepenskog Vira, Gomolave i kasnijimstanovništvom Panonije (Žitište, Bački Petrovac)". Topotvrđuje i mlada srpska naučnica Biljana Čuljkovićanalizom DNK materijala đerdapske antropološke serije

62

stare sedam hiljada godina. Najnoviji nalazi iz Vince (5.Markotic: Vinca culture) potvrđuju autohtonost vincanskogstanovništva i nastavak, ne samo antropoloških, nego ikulturnih karakteristika sve do savemenog južno-slovenskog stanovništva.

Sve to upućuje na trojansko-arijevsko-slovenskumeđusobnu povezanost.

63

Kultna kolica, kultura Vis-Martijanec, povezana sa kulturomGolaseča, nalayište Stretveg u Austriji / VII vek s.e./.

Etrurske vaze u bukero keramici iz Kjuzija i Tarkvinija/ VII - V vek s.e./

Zmijska boginja iz Knososa / III milenijum s.e./

Etrurska kultna kolica / 7. vek s.e./ Diskos iz Festosa na Kritu sa nedešifrovanim minojskim pismom kojekorišteno od 2.220do 1450 .propasti minojske civilizacije.

Himera iz Areca / Etrurci - IV vek s.e./

Statua kentaura / Etrurija - Vului - VI vek s.e./

Zadnja strana bronzanog ogledala / Etrurci /

Votivna bronzana statua sedećeg dečaka / Etrurija - IV vek s.e./Posuda sa šest životinjskih vratova / Etrurija - VII vek s.e./

INDOEVROPSKE, EVROARIJSKETEORIJE

Indoevropska istraživanja o zajedničkim korenimavelikog etničkog stabla iz koga je potekla široka porodicainduskih, iranskih i evropskih arijevskih naroda otvorila jepotpuno nove oblasti ne samo evroazijske nego svetskepraistorije.

Misteriji Slovena, pored trojanske priključuje se iindoevropska, arijevska veza, koja otvara nove, izuzetnoznačajne oblasti istraživanja najstarije prošlosti Evrope.Istočnoslovenski istraživači poslednjih decenija postigli suznačajne rezultate o poreklu drevnih prepotopskih kulturaEvrope i Azije u kojoj su Sloveni najstariji evropskiogranak arijevskog stabla. Po ruskom autoru J.A.Šilovu: (Praistorija Rusije, 8-1. milenijum s.e, Moskva1999.) "Sloveni su naslednici i čuvari najstarijegindoevropskog jezgra".

Za indoevropske teme najdragoceniji su bili radoviinduskih naučnika, pre svega Bal Gangadhar Tilaka,(1856-1920), "Arktička pradomovina Meda", nastalih prenego što su nemački autori ustanovili indoevropske,odnosno indogermanske teorije. Tilakove briljantneteze, zasnovane na izvornom tumačenju arijevskih, ved-skih tekstova, potvrđuju arheološki nalazi u poslednjih 100godina.

64

Ko su Arijevci, Indoevropljani?

Termin Indoevropljani počeo je da se koristipočetkom 19. veka kada je došlo do trgovinskog i kolo-nijalnog prodora iz Evrope u Aziju. Osvajanjem Indijeevropski trgovci, misionari, za njima kolonizatori i naučnicisa čuđenjem su zapazili sličnost sanskrta sa nekimevropskim jezicima. Slična je bila leksika, gramatika,imena paganskih, predhrišćanskih bogova Evrope i Indije.Četiri svete knjige arijevske religije i kosmogonije su naj-značajniji izvor za izučavanje induske, vedske prošlosti.Rg-veda (Veda himni) je najstarija i najznačajnija. Sastojise od 10 knjiga sa 1017 stihova. Sama-veda (Knjigapesama) od 1549 stihova. Dopunjavaju ih Jadžur-veda(Veda žrtvenih formula, crnih i belih) i Atharva-veda (Vedazakletvi), a prate ih velika književno-filozofska dela ipoeme, vrhunska ostvarenja indoarijevske civilizacije -Mahabharata, Ramajana i Purana koje neki autorinazivaju "petim Vedama". Herojska poema Mahabharataje najveća poema u istoriji čovečanstva, sastavljena od100 hiljada četverostihova. Ramajana je poema odrevnom induskom junaku i caru ovaploćenju Svevišnjeg.Purana je zbir istorijskih poema o ovaploćenjima boga iživotu polubogova.

Ono što su Vede za civilizaciju Arijevaca uopšte,odnosno za indijski ogranak indoarijevske civilizacije, to jeAvesta mlađa arijevska bliznakinja Veda za njen iranskiogranak. Vedski induizam i zoroastrizam su dela istetradicije. Ova sveta knjiga iranske mitologije i religije bogaZaratustre sastavljena je takođe iz 4 dela - poeme,himne, razne molitve, zoroastriska liturgija, mitovi ostvaranju sveta i Irana.

65

U indoevropskim istraživanjima vrlo rano jeustanovljena naizgled misteriozna kulturna i jezička vezaArijevaca u Indiji i Iranu sa Evropejcima, što je izazvaloistraživanja o etničkim, istorijskim, antropološkim anaročito jezičkim obeležjima tog novog pojma-Indoevropljani, koje je povezivalo zajedničko poreklojezika, religije i pogleda na svet, a naročito pri-padništvo istoj, beloj rasi.

Preovlađujući stav kod evropskih istraživača upočetku je bio da je kolevka bele rase Evropa, da je onaza belu rasu isto što Afrika za crnu. Međutim, tragovi suotkriveni u širokom pojasu između 50. i 60. stepenageografske širine od Evrope do Centralne Azije, Indije iKine. Bilo je potvrđeno da se Indoevropljani etnički ikulturno razlikuju od drevnih indijsko, kinesko, baktrijsko,mongolskih žarišta drevnih azijskih kultura, da ne pri-padaju ni starosedelačkim kulturama Afrike, egipatskoj, nibliskoistočnim semitskim kulturama. Otuda i prvi nazivindoevropoidi.

Prvi evropski indolozi u duhu evrocentrizma suustanovili (kveker Tomas Jung 1813) da najstarijaarijevska knjiga Rg-veda ("Himna svetih znanja"), pripadaevropoidnom narodu koji se doselio u Indiju sa severo-zapada gde se nalazi pradomovina ovih Arijevaca ("gdepadaju snegovi i rastu breze'). Tada je počelo traganjeza zajedničkom pradomovinom arijevske, indoevrop-ske rase, koje u nauci još nije okončano. U obimnojliteraturi o toj temi, pored kvazi-naučnih germanskih teza,autori se razilaze po pitanju koje sve narode obuhvatapojam indoevropski, oko vremena i mesta nastankaarijevske rase, vremena stvaranja svetih knjiga, seoba ikasnijih podela u okviru ove, po svemu najstarije i naj-značajnije etničke skupine na evroazijskim prostorima,kolevke najznačajnije evroazijske civilizacije.

66

Indogermanska teza

Posle Britanaca nemački i austrijski autoriustanovljavaju indogemansku teoriju (J. Šmit, K. Paape,H Kosin i dr, u 19. veku) po kojoj se pradomovinaIndoevropljana, na osnovu vrlo spekulativnih antropo-loških i arheoloških podataka, nalazila na teritoriji Nema-čke i Skandinavije!

Indogermanska teza je, u stvari, predstavljaladrugo lice germanske teorije o Slovenima kao van-evropskim strancima, varvarima. Tirinški Germani (odno-sno germanizovani Lužički Srbi) postali su ta najstarijaindogermanska skupina. Tako su germanski doseljenicine samo germanizovali slovenske starosedeoce, negosu preuzeli i njihovu prošlost. Ta teza se ubrzo uklopilau pangermansku nacionalističku euforiju, pojavili su sebrojni germanski autori sa istorijskom razradom indoger-manskih, odnosno germansko-arijevskih varijanti indo-evropske teze.

Otuda je u germanskoj rasističkoj kombinatoricibila tolika potreba da se Sloveni kao evropski skorojevićiisključe iz bogatog novootkrivenog indoevropskog nas-leđa. Bila je to idealna šansa da Germani konačnozauzmu mesto Slovena kao evropski starosedeoci, što imje i uspelo famoznom doseljeničkom tezom o Slovenima,po kojoj su Sloveni "dovedeni" u Evropu nekoliko vekovakasnije pošto su se germanski varvari pojavili i srušilizapadnorimsku imperiju.

Indogermanska teza je u vreme nacizmapostala otvoreno antislovenska. Po toj teoriji Germanisu čisti Arijevci, najstariji, najautentičniji Evropljani, pred-stavnici "najstarijeg evropskog etničkog supstrata", naj-čistije bele, arijevske rase od Evrope do Indije. Nemačka

67

je proglašena "domovinom Indoevropljana", evropskihstarosedelaca. Nauka je tako stala u službu politike ipangermanskih planova. Ideolozi "trećeg rajha" su rasnuteoriju o nemačkom nad-čoveku, čistoj germanskojbeloj, arijevskoj super-rasi pretvorili u etničko čišćenjenearijevaca, semitskih Jevreja, a zatim i indoevrop-skih Slovena.

Nemački zastupnici indogermanske teze bez-obzirno su, uz kvazi-naučna objašnjenja, projektovalirasnu teoriju o suprematiji germanskog Arijevca u takodaleku prošlost gde Germana uopšte nije bilo, barem neu Evropi. Nemački tvorci indogermanske teze nastavljajuda i najnovija otkrića o starosedeocima Evrope vesto ibrzo priključuju svojim argumentima.

Pošto zvanična slovenska istoriografija apolo-getski i dalje podržava germansku doseljeničku tezu oprošlosti Slovena, ne uzimajući u obzir nova otkrića, onatime ostavlja potpuno slobodan prostor drugima da i daljeizvode političke, rasističke zaključke, što germanska školas pravom prima kao definitivno odricanje Slovena odsvoje prošlosti.

Pojam idealnog Nemca hitlerovci su poistovećivalisa indogermanskom rasom, ali bez prefiksa "indo". Da bise što više izjednačili sa precima za koje su vezali svojeporeklo nacisti su preuzeli i drevnu vedsku, arijevskusvastiku za svoj simbol. Naslikali su svog pretka i ger-manskog nadčoveka kao najčistijeg predstavnika bele,arijevske rase - visokog, plavokosog, plavih očiju, koris-teći mitološke "argumente" antičkih izvora, uključujući iHomera, gde su se pod nazivom "žutokosi" podra-zumevali starosedeoci Balkana. Razgovor iz Ilijade"xanthos Menelaos" germanski naučnici su namernoprevode kao "žutokosi Menelaos", umesto kao "smeđ","kestenjast", "boje prženog mesa", što je najbliže grčkimopisima praslovenskih, ilirsko-tračkih "varvara" koji su im

68

bili susedi. Kada su kasnije, u vreme doseljavanjaGermana, Grci prvi put zaista došli u dodir sa njima bojukose njihove dece su, na primer, opisivali kao "sedu".

Polazna osnova germanske teze je da je "centarširenja arijevskih talasa" Indoevropljana na teritorijiaustrougarskog Podunavlja (tj. Balkana), kasnije jepomeren na Nemačku i sever Evrope. Teza o Podunavljunije bila bez osnova jer je tadašnja germanska, odnosnoaustrougarska teritorija, bila u znatnoj meri pradomovinaSlovena, koje su doseljeni Germani pokorili poput slo-venskih, venetskih i lužičkih, Vindiš i Lausitz Slovena igermanizovali. Pošto su izvršili istorijsko "čišćenje"pomerili su u prošlost pojavu Germana u Evropi zanekoliko hiljada godina.

Otkrića na evroazijskim prostranstvima dokaz suda se vedsko, arijevsko nasleđe može smatratitemeljem indoevropske, praslovenske, u osnovi isto-čne civilizacije, koja ima potpuno drugačiju duhovnumatricu od kasnije zapadne. Svojim autentičnim vred-nostima ono privlači i danas opštu pažnju. Induski autori,najbolji znalci izvornih vedskih tekstova, smatraju da tekpredstoji valorizacija neiscrpnih vedsko- arijevskihizvora u stvaranju nove slike o temeljima svetskecivilizacije. Rusko-ukrajinski autori, takođe, smatraju daje neophodna revizija veštačkih, civilizacijskih podelaIstoka i Zapada, u prilog zajedničkih vrednosti indo-evropskih kultura, u čijim temeljima su velika vedskadela. U tom novootkrivenom, patrijarhalno-misterioznompogledu na svet, u bogatstvu drevne životne mudrostikoja dolazi do nas u izvornom vidu, iz vremena kada ječovečanstvo živelo u skladu sa prirodom, nalaze svojeizvorište mnogi novi filozofski pogledi, kritički premasavremenoj civilizaciji. Nove sekte, zloupotrebljavajući ra-zočarenja u velike svetske religije i ideologije zbognjihovog udaljavanja od izvornih načela, koristeći

69

nepoznavanje i mistifikaciju vedske religije, nalazepolazište u Vedama, dajući svoja tumačenja drevnimarijevskim mudrostima, što je jedna od štetnih posledicadanašnjeg kloniranja sveta od strane najagresivnijihvarijanti zapadne civilizacije, koja obogotvoruje sebe isvoju moć, koja prirodu hoće da podredi sebi umesto daživi i razvija se poštujući njene savršene zakonitosti.Izopštenje slovenskog nasleđa iz civilizacije kojoj je onabila najbliža samo je jedna od posledica takvogzastranjivanja. Šilov s pravom kaže da je u indoevrop-skom, praslovenskom jezgru "stvorena najstarija i naj-optimalnija civilizacija na planeti od čije sačuvanosti zavisii budućnost čovečanstva".

Tilakova teza o pradomovini Arijevaca

Induski autori su se umešali u raspraveEvropejaca o vedskim tekstovima i indoevropskoj rasi tekpošto su germanski istraživači već uspeli da poistoveteArijevce sa Germanima. Njihovi radovi su tim intere-santniji jer su, uprkos tome, rasterećeni od evro-centrističkih pogleda na ove teme. Istraživanjimamitologije, vedske religije i pogleda na svet upotpunjavalisu sličnost indoevropskih, arijevskih korena. Oni su došlido srodnosti sanskrta sa nekim evropskim jezicima.Prvi induski istraživači su bili pod uticajem vladajućedifuzione teorije o arijevskoj postojbini, širenju kulturnihuticaja iz bliskoistočnog žarišta prema Evropi i SrednjojAziji, sa juga na sever i sa istoka na Zapad. Zato je istarost nastanka vedskih tekstova bila ograničavana dotrećeg milenijuma s.e. Oblasti nastanka arijevske civili-zacije ograničavane su uglavnom na Srednju Aziju. Teza

70

o Himalajima, odnosno Tibetu kao prvobitnoj postojbiniArijevaca imala je, takođe, svoje pristalice.

Radovi induskog istraživača Veda Tilaka uneli supravu revoluciju u razmatranje ovih tema. Ovaj naučnikkoji se smatra "ocem indijskog oslobodilačkog pokreta",bio je aktivan predvodnik u pokretu za oslobođenje Indijeod kolonijalne zavisnosti, čije je delo nastavio i ostvarioMahatma Gandi.

Tilak je posle svestranog izučavanja vedskihtekstova i prvih arheoloških rezultata objavio senza-cionalnu teoriju o arktičkoj prapostojbini arijevskecivilizacije, po kojoj se nastanak arijevske, vedsketradicije i kulture i prapostojbina Indoevropljana nalaze unajsevernijim (hiperborealnim), arktičkim oblastima Evro-azije, pomerajući vreme nastanka arijevske kulture zaviše hiljada godina u prepotopski, međuglasijalni period.Ova prepotopska, arktička teorija primljena je sakrajnjom nevericom, odmah je odbačena i zaboravljena.

Međutim, posle stotinjak godina od njenogobjavljivanja, potvrđena je "zaključcima preistorijskearheologije, antropologije, geologije i zdravog razuma",radovima istočnoslovenskih istraživača. Uprkos dugimgodinama tamnovanja, ovaj genijalni naučnik napisao jetri velika dela o vedskoj, arijevskoj civilizaciji, koja su dodanas ostala neprevaziđena u indoevropeistici.

U knjizi "Ono/7" (1893) Tilak je utvrdio hronologijustvaranja vedskih tekstova, pomerio vreme nastankaovih tekstova do najmanje 5. milenijuma s.e. a nastanak iprocvat arijevske civilizacije u međuglasijalni periodstarosti preko 20 hiljada godina. U knjizi "Arktičkapradomovina Veda" (The arctic home in the Vedas, 1903),Tilak je briljantno dokazao tezu o severnoj (hiper-borejskoj), arktičkoj pradomovini Arijevaca, prvo-bitnojkolevci svih kasnijih ogranaka arijevskog etno-kulturnogstabla. Zatim je izvorno izložio arijevsku kosmogoniju,

71

vedske mudrosti i filozofski pogled na svet, šastre (SrimadBhadgvad-gita-Rahasya 1915). O toj knjizi MahatmaGandi je rekao: "Njegovo nemek delo ostaće nepre-vaziđeno za još dugo vremena u budućnosti. Niko nijepreduzeo savršenija istraživanja koja se uzdižu izBhagavad-Gita i Veda".

U "Orion"-u, po istoimenom sazvežđu, Tilakobjašnjava osnovnu trijadu vedskih božanstava i odre-đuje za tadašnje vreme vrlo smelu granicu starostistvaranja drevnih vedskih tekstova i geneze arijevskecivilizacije koja ih je iznedrila. Te granice je pomerio zanekoliko hiljada godina dublje u prošlost u odnosu na onekoje je tadašnja istoriografija odredila, ograničena evrop-skom antikom i sumerskom civilizacijom, kao osnovnimparametrima drevnosti. Tilak je čvrsto verovao u izvornuočuvanost vedske tradicije u tekstovima Veda. Zato je po-klonio puno poverenje geografskim, astronomskim, me-teorološkim podacima, opisima prirode i došao do vrlotačne slike o vremenu i prostoru geneze vedske tradicije.Za njega su vedski obredi bili u čvrstoj vezi sa procesimaprirode, promenama godišnjih doba, kao sprega izmeđucikličnih promena na nebu i u prirodi. To je iziskivalo visokstepen astronomskih znanja od vedskih sveštenika,odnosno astronoma. Oni su znali za konjukcije sazvežđa,razlike između zvezdane, sideralne i zemaljske godine,imali su preciznu sliku neba severne hemisfere, njihovagodina je počinjala od zimskog solsticija, a ne od prolecneravnodnevnice. Tilak je u vedskim tekstovima uočio mile-nijumima dug period pažljivog praćenja i beleženjazakonitosti u promenama, izuzetno visok nivo astro-nomskih znanja. Tumačeći astronomska obaveštenja izVeda, precizno je utvrdio hronologiju stvaranja starijih imlađih dela vedske književnosti od početka postglasijalneere do Budinog rođenja.

72

Pre Tilakovog kapitalnog dela "Arktička pra-domovina Veđa"verovalo se da najstariji sloj Veda potičeiz 2400. g. s.e. Tilak polazi od toga da je poslednjimledenim dobom, odnosno potopom (u X milenijumu s.e.)uništena pradomovina Arijevaca, da je došlo do njihovogpomeranja iz arktičke kolevke ka jugu i zapadu. U tokumilenijuma pomeranja prema jugu u postglasijalnomperiodu, zabeleženi su vedski tekstovi njihovog induskog(Vede) i iranskog (Avesta) ogranka.

Tome se sada priključuju i treći, praslovenskivedski ogranak - praslovenska mitologija, tradicija inovootkrivena slovenska Rg-veda, sveta knjiga sloven-skih arijevaca - Veles knjiga. Ranije se smatralo da suslična dela evropskog arijevskog ogranka nestala, ili da suugrađena u Ilijadu i Odiseju. Vedska osnova Ilijade iOdiseje, trojno-trojansko svojstvo vedske religije, "trojan-ske staze" u Veles knjizi i istočnoslovenskoj mitologiji,upućuju na autentične arijevsko-slovensko-trojanske ve-ze, koje su u helenizovanoj redakciji Ilijade i Odiseje bileiskrivljene, zamagljene.

Počeci arijevske civilizacije prema Tilaku, stariji suviše milenijuma od najstarijeg razdoblja stvaranja vedskihtekstova. Tako se mogu razumeti polarni pridevi vedskihbožanstava, tragovi drevnog arktičkog kalendara u njima.Po Avesti (i Veles knjizi) arijevski raj je bio smešten uzemlji razorenoj snegom i ledom, zbog čega je došlo doselidbe na jug. Tilak i nekoliko ruskih autora posebnoAleksandar Asov (u knjigama "Mitovi i legende drevnihSlovena", i "Veles knjiga') utvrdili su hronologiju pra-slovensko-arijevske civilizacije, stvaranja vedskih tekstovai kretanja Arijevaca prema jugu.

Po Tilaku prvi, Aditin, preorionski period obuhvatavreme (od 8-5. milenijuma s.e.) kada vedska tradicija jošnije bila kristalisana u kasnije poznatim literarnim

73

oblicima. To je vreme kada se preživeli Arijevci seleprema jugu.

Drugi ciklus (od 5-3. milenijuma s.e.) je u razdobljusazvežđa Orion, kada se prolećna ravnodnevnica nalazi uOrionu. Tada su nastale najvažnije vedske himne iosnovna struktura vedske religije i pogleda na svet. Bardijoš nisu zaboravili značenje predanja iz arktičkeprapostojbine koja su im preneta. To je doba prvihpokušaja reforme kalendara i žrtvenog sistema u skladusa novim uslovima.

U trećem periodu (3000 - 1400 s.e.) prolećnaravnodnevnica se nalazi u sazvežđu Plejada (Kritikas). Tošto su predanja o arktičkom poreklu već dosta izbledelačini vedske himne teško razumljivim. U ovom periodu serazvija žrtveni sistem i matematika, a brahmani siste-matizuju vedsko nasleđe.

Četvrti period (1400-500. g. s.e.) predstavljapredbudističko razdoblje, odnosno reakciju na izrođavanjebrahmanizma, stvaranjem budističke sutra i darshana,nastaju i filozofski sistemi.

Pre Tilaka, istorijska granica za evropsku antiku jeoko hiljadu godina s.e, Egipta oko 5 hiljada godina.Međutim, metode uporedne filologije, otkriće drevnihjezika i svetih knjiga Indije, srodstvo između sanskrta,zenda i praslovenskih jezika, dovodi u pitanje opšte ideje0 drevnoj istoriji sveta, a arheologija s kraja 19. vekaobnovlja istoriju i kulturu čoveka u vrlo davnim vremenima1 donosi novi ključ za tumačenje mitova i najdrevnijihverovanja Indoevropljana. Sva istorija i preistorija čovekabila je smeštena u postglacijalni, poslepotopski period,kada su uslovi života čoveka bili slični današnjim.Verovanje da je čovek postglasijalnog porekla, da supolarne oblasti večno bile nenastanjene, isključivala jeteoriju arktičke kolevke Indoevropljana.

74

Za Tilaka, arijevska civilizacija, njena religija iobredi su međuglasijalnog, arktičkog porekla. On jepre više od sto godina, izneo smelu tvrdnju da je ceoljudski rod, čovečanstvo, mnogo starije nego što sepretpostavlja, što je kasnije potvrđeno mnogim geološkimi arheološkim nalazima, pa je starost ljudskih civilizacija,takođe, daleko veća od postglasijalnog perioda, oddesetak hiljada godina. Sadašnjim metodima (karbon 14 idr) potvrđuje se starost nekih civilizacija od više desetinahiljada godina, oživljava se i mit o više prepotopskih cen-tara naprednih civilizacija na raznim kontinentima -Atlantidi u Atlantiku, Lemuriji u Pacifiku i sada Arktidina severu Evroazije, kao jednoj od prethodnih civilizacija.

Neki autori čak istupaju sa tezom o arktičkojkolevci ćele ljudske civilizacije. Matematička teorijasrpskog naučnika Milutina Milankovića ("Kanon osun-čavanja'), pomerila je granice ljudske istorije u neza-mislivu prošlost. A o istorijskoj nauci svog vremena, ovajveliki naučnik mislio je sledeće: "Svetska istorija, kako jedanas zovemo, nosi nezasluženo taj naziv jer je davnopre onoga razmaka vremena od nekoliko hiljada godinakoji je ta istorija obuhvatila svojim ispitivanjima postojaoljudski rod, a davno pre njega živi svet. Tako je istorijskodoba samo jedan maleni delić u životu čovečanstva.Razne iskopine svedoče da je davno pre istorijskog dobaživeo čovek na Zemlji, a iz njegovih zaostalih alata, oruđai oružja, pa i iz njegovih vlastitih ostataka, stvorena jenauka preistonje koja nam kazuje kako i kakav je čovekživeo u to drevno doba. Taj period prošlosti gubi se udavnini koja je minula pre nekoliko stotina hiljada godina.Koliko god da nam taj interval izgleda ogroman, on jesamo kratak časak u životu naše Zemlje. Jer pre no štose čovek pojavio na njenoj površini, bilo je na njoj života idogađaja, preživele su na njoj bezbrojne generacijestvorova koje su se postepeno menjale u svome obliku od

75

jednostavnijeg ka savršenijem, a čovečji rod je samonajmlađi ogranak na velikom stablu života. O tome namgovore geologija i paleontologija. U nanosima i talozimaprastarih vremena otkrili su geolozi okamenjena ilipougljena životinjska i biljna carstva i red po kojem sujedna druga nasleđivala na Zemljinoj kori, koja je bezprestanka menjala svoje lice.

Svima tim naukama o prošlosti potrebno jesredstvo merenja vremena da bi se mogao odreditivremenski razmak opisivanih događaja od sadašnjice imeđusobno. Istorija se, u tu svrhu, služi kalendarom;pomoću njegovih elemenata, godine, meseca i dana,određuje se doba kada se koji događaj istorije odigrao.

Preistoriji i geologiji nije pošlo za rukom dadogađaje o kojim govore vežu za apsolutnu vremenskuskalu, već su samo uspele da, koliko-toliko, odrede red iuzastopnost tih događaja, da ih, u neku ruku, numerišu,zadovoljavajući se pri ocenjivanju vremenskih razmakanesigurnim nagađanjima. Zato slici prošlosti što su je tenauke nacrtale nedostaje vremenski relje\, ona nemavremenske perspektive. Donedavna se mislilo da će toostati večiti nedostatak Zemljine istorije, i jedan od velikihistorićara Zemlje, Valter, godine 1908. rezignirano je ipisao ovo: "Moraćemo, iako teška srca, napustiti nadu dageološke događaje posvrstamo po godinama, vekovima imilionima godina".

No nauka se nije zadovoljila takvom rezignacijom,već je pristupila rešenju problema kalendara Zemljineprošlosti. Zadatak ovoga predavanja je pokazati kako se utome pravcu mogu iskoristiti tekovine Nebeskemehanike..."

(1924. g. iz pristupnog predavanja SKA)U knjizi "Skrivena istorija ljudske rase" ("The

Hidden Historv of the Human Race", Michael A.Cremoa iRichard Thompson, 1994) autori navode mnoštvo primera

76

o postojanju ljudske rase i drevnih civilizacija pre višemiliona godina.

Tilak smatra da starost i autentičnost arijevske,indoevropske civilizacije pokazuje mnoštvo mitskih,religioznih i kosmogonijskih motiva koji se javljaju uraznim varijantama u raznim civilizacijama od evropskeantike, grčke, egipatske i bliskoistočnih civilizacija. One susmatrane starijim od arijevske, ali su novija istraživanjapokazala suprotno. Na primer, najdrevniji, planetarni mito potopu u raznim lokalnim verzijama, uključivši i biblijski0 Noju, u stvari je legenda o Manuu iz vedske knji-ževnosti. Tilak je pokazao na više primera da jedanzajednički mitski element predstavlja potku glavne pričekoja se javlja u raznim kasnijim i lokalnim varijantama.Sličnosti ukazuju na zajednički izvor i tradiciju.

Maks Miler dokazuje da ima mnogo podudarnihmotiva i imena u Ilijadi i Odiseji sa Vedama, stoje nekeevrocentristicke autore navelo na zaključak da je Rama-jana plagijat Homera! Tilak pokazuje obratno - da Homer1 Valmiki (redactor Ramajane) pripadaju istoj tradiciji, aočigledno prednost daje vedskim izvorima, starijim odIlijade i Odiseje. Slovenski istraživači su pokazali da Ilija-da i Odiseja pripadaju vedskoj, arijevskoj tradiciji i tonjenom evropskom, praslovenskom ogranku.

Tilakova knjiga "Arktička Pradomovina Veda"(Književne Novine, Beograd 1987.), nažalost nije imalaodgovarajućeg odjeka među našim naučnicima, a ni ujavnosti. U ovoj knjizi Tilak izlaže rezultate svojih traganjaza prapostojbinom arijevske civilizacije i pruža mnoštvodokaza za svoju tezu da su to polarne evroazijskeoblasti Severnog Ledenog okeana i Sibira. Primeropisa svete planine Meru iz Mahabharate, sa šesto-mesečnim noćima i danima, prizori zore ili svitanja kojakruže oko horizonta, ili figura boga Indre koji nosi nebesana vrhu jarbola i obrće ih kao točak, ne mogu se objasniti

77

drugačije nego polarnim iskustvom. Prisetimo se da se tajdrevni arijevski motiv nalazi na dupljajskim kolicima, štoje jedan od primera koji upućuju na arijevsko porekloslovensko-balkanske civilizacije. U drevnim slovenskimmitovima i legendama sačuvani su tragovi iz mnogostarijih, pokazalo se, vedskih, zajedničkih izvora. Posebnoje interesantna teza da su te oblasti u međuledenom dobubile klimatski idealne za ljudsku delatnost. Krajemledenog doba (oko 10. milenijuma s.e.) došlo je do pome-ranja iz drevne postojbine Arijevaca - Aratije prema jugu iZapadu, gde su kasnije i nastali prvi vedski tekstovi. Ovesmele teze o promeni klime na Severu Evrope i okoArktika, pomeranja ledenog pokrivača, otopljavanja i pora-sta nivoa mora za preko I00 m, potvrđuju teorije osun-čavanja Milutina Milankovića. U oblastima današnjegplitkog kontinentalog priobalnog pojasa (šelfa), na severuEvroazije, koje je u prepotopskom periodu bilo kopno saidealnom klimom i vegetacijom, nalazila se drevna ari-jevska postojbina. Veza između ledenog doba i potopa uvedskim tekstovima je vrlo prisutna. O toj drevnosti MilutinMilanković kaže: "...vekovi uništavaju i brišu tragove što ihgodišnja doba ostavljaju na površini Zemlje. Promenegodišnjih doba su kratkotrajne da bi ostavile traga koji bipreživeo stotine vekova. Zato se nameće pitanje da likretanje naše Zemlje nema, sem godine, još kakvihdrugih promena koje bi zbog svoje veličine ostavile tragana licu Zemljinom. Ovo pitanje bilo je postavljeno već preosamdeset godina, no u obrnutom smislu. Tada je većbilo neosporno dokazano da se klima naše Zemlje uprošlosti osetno menjala i da su te klimatske promenenašle najjačeg izražaja u takozvanim ledenim dobima,kada su glečeri i snežne poljane pokrivali velike deloveEvrope i Severne Amerike da bi se nekoliko puta povukleprema severu i u planinske visine i opet se spustile kajugu u doline. U to doba učinjeni su prvi pokušaji da se te

78

pojave objasne astronomskim uzrocima. No svi ti pokušajida se tim putem objasne klimatske promene ostali sutoliko bezuspešni da ih je godine 1908. veliki bečkiklimatolog Han sve zajedno odbacio, izjavljujući da se saatronomskog gledišta može zaključivati pre nakonstantnost Zemljine klime nego na njenu varijabilnost.

Sud Hanov bio je samo upola tačan. On je imaopravo što je odbacio sve dotadanje astronomske teorijeledenih doba, ali njegov opšti sud da se pomoćuastronomije ta doba ne mogu, ni po svojoj suštini,rastumačiti i da astronomija zahteva nepromenljivostZemljine klime, bio je pogrešan. Spomenute teorije nisumogle ništa dokazati zbog toga što nisu vodile dovoljnoračuna o svim astronomskim činjenicama koje utiču natok pojave. Zato sam u svojoj raspravi "O pitanjuastronomskih teorija ledenih doba", objavljenoj godine1914. u "Radu" Jugoslovenske akademije, ukazao napotrebu da se ćelo to pitanje savesnije i svestranijestručno prouči i posvetio mu sedam godina naučnog rada.Koliko je to pitanje zamašno, svedoči to da je njegovamatematička teorija, postavljena na tako široku bazu dase mogla primeniti i na ispitivanje klimata i drugih planeta,obuhvatila zasebno naučno delo: "Matematička teorijatoplotnih pojava prouzrokovanih sunčevim zracima".

No tim mojim delom nije bilo sve urađeno, većizvršena tek prva polovina posla. Ispitivanje klimataZemljine prošlosti iziskuje saradnju dveju raznih naučnihdisciplina, astronomije i geologije. Astronom ima da,polazeći od neospornih činjenica i neminovnih zakonanebeske mehanike, egzaktnim jezikom matematike opiševekovne, "sekularne", promene rasporeda sunčeve toplo-te na površini naše Zemlje, tj. one glavne laktore kojistvaraju temperaturne pojave na Zemljinoj površini, ageolog da rezultate tih računa uporedi sa dokumentimaZemljine istorije. Te dokumente astronom ne ume da čita.

79

Ovaj slučaj je isti kao i onaj datiranja istorijskih događajapomoću pomračenja Sunca ili Meseca. Astronom je ustanju da izračuna datume svih pomračenja koja su sedesila za vreme istohjskog doba, ali je samo istoričar ustanju da podatke astronomije uporedi sa dokumentimaistorije i da datume astronoma veže za istorijskedogađaje. Pa kao što se Opolcer u svome "Kanonu"ograničio na svoja izračunavanja, ostavivši istoričarimapraktičnu primenu svojih računa, tako sam i ja u svomeradu čuvao da ne prekoračim oblast egzaktne nauke.Zato sam, kao što sam rekao, uradio samo polovinuposla, čekajući da ga istoričari Zemlje nastave."

"Istoričari zemlje", geolozi, su višestruko opravdaliMilankovićeva očekivanja, što se ne bi moglo reći za"učiteljicu života" koja se samouvereno držala svoggermansko-normanskog samoljublja. No, vratimo seizvorima.

Među dokazima za severno, hiperborejsko,arktičko poreklo svih ogranaka Arijevaca, Tilak je posebnokoristio Avestu, iransku, Zaratustrinu bliznakinju induskihVeda. U dva prva poglavlja (Fargarda) Vendidada, knjigezakona Mazdijanaca, nalazi se precizan opis selidbeazijske grupe Arijevaca iz polarnih sevemoazijskih oblastika jugu, odnosno Srednjoj Aziji kao novoj postojbini.Mnogi autori su se bavili tim tekstom i davali mu razneinterpretacije, a Tilak je dao uverljivu verziju tumačenjatog spiska od 16 oblasti-zemalja. Slični su opisi selidbeevropskog arijevskog ogranka posle razdvajanja izcentralnoazijskog Sedmorečja prema Evropi, Indiji i Iranu.

Arijevsku Rajsku zemlju (Arijana Vaejo) niko preTilaka nije povezivao sa Arktikom. Sećanje na drevnuprapostojbinu Arijevaca, odakle ih je oterala katastrofaledenog doba, dobila je tek 100 godina posle Tilaka svojupunu potvrdu. Najdrevniji dokument u ljudskom pamćenjugovori o velikoj ljudskoj katastrofi, koja se dogodila na

80

severu Evroazije. Tek posle najnovijih otkrića atlantologa(V. Ščerbakov - "Atlantida i Prasloveni" u izdanju Pešić isinovi) postalo je poznato da se upravo u to vremedogodila planetarna katastrofa, čime je smisao te porukepostao shvatljiv. Po Tilaku, krajnja tačka seobe induskogarijevskog ogranka, bila je dolina Inda, reka Rasa je Ind.Najveći broj mesta i oblasti sa spiska iz Aveste pratepravac seobe iranskog arijevskog ogranka i nalaze se udanašnjem Iranu, Afganistanu, u drevnoj Baktriji (Herat,Kabul, Kandahar i dr), Uzbekistanu (Samarkand).

"Trojanove staze" selidbe evropskog, praslo-venskog arijevskog ogranka posle razdvajanja u cen-tralnoazijskom Sedmorečju imale su zapadni pravac, izjužnouralskih stepa prema evropskim prostranstvima kojasu se oslobađala leda.

Taj motiv arijevskog raja i reke Ra, Sedmorečja,Rajske planine Alatir na kojoj je posađen Rajski vrt,ponavlja se u drevnim tekstovima sva tri ogranka Ari-jevaca, prema Veles knjizi i u praslovenskoj mitologiji.Reka Ra deli nebeski od zemaljskog sveta. Ra se javljakasnije u slovenskoj mitologiji kao ime boga sunca, imereke Volge (po Veles knjizi). Pošto arijevski kult bogasunca Ra povezuje vedsku slovensku sa egipatskommitologijom, to je neke autore upućivalo ka zajedničkomizvoru - Atlantidi. Posle Tilaka, to više upućuje na arktičkupradomovinu Veda - Arktidu. Tragove arijevskih seoba,trojanskih staza prema Evropi, bogato potvrđujearheologija.

Tilakovo tumačenje Ra-Ras kao imenom donetimiz arktičke, arijevske prapostojbine može biti podsticajno iza naše istraživače. Jer, taj naziv se naročito očuvao kodevropskih Arijevaca, Praslovena širom Evrope - naziv zaEtrurce je Rasi, Raseni, Rašani, mnogo reka u sloven-skim oblastima širom Evrope je istog imena Ras, Raška isi, što govori o zajedničkom arijevskom poreklu ne samo

81

bogova, nego i naziva mesta koja se ponavljaju u novimpostojbinama, novim ovaploćenjima. Dragoš Kalajić uizvanrednom predgovoru Tilakovoj knjizi kaže: "Titanskiteret rezultata Tilakovog dela zapravo potire i sahranjujepostojeću istoriju, iziskuje novu učiteljicu života potpunodrugačijeg kova i učenja".

Akademska nauka je zanemela pred pojavomTilakove teorije o Vedama, indologija uglavnom čitav vekposle toga ćuti. Kritičari Tilakove teorije (kao i Salinasove)smatraju da njegovom delu nedostaju materijalni, arhe-ološki dokazi. Istina je upravo obratna. Drevne evro-mediteranske i evroazijske kulture, uključujući Vincu,dovođene su u vezu sa grčkim, egipatskim i blisko-istočnim kulturama koje su im, navodno, vremenskiprethodile. Videli smo da je i kulturama Drevne Amerikepripisivano evropsko-antičko, egipatsko i slično poreklo.Američki autor Kolin Renfrju (Renfrevv) o tom metodukaže: "Revolucija u hronologiji pokazuje da su megalitskegrobnice Evrope i metalurgija Balkana stariji od pret-postavljenih mediteranskih prototipova". Isto tako,govoreći o vinčanskim figurama, ne znajući još za skulptu-re Lepenskog Vira, on kaže da "atraktivne male skulptureBalkana su za milenijum starije od pretpostavljenihegejskih prototipova", i "megalitski spomenici" po Evropinisu delo "egejskih neimara" (Colin Renfrevv: "Carbon 14an the prehistory o) Europe", San Francisco 1972).

INDOEVROPSKE, EVROARIJEVSKE TEZEIPRASLOVENI

Autentično arijevsko nasleđe zapadna civilizacijaje upoznala naknadno, pošto je istoriografija već utvrdilaopšte parametre evropske civilizacije. Otuda se javilapotreba za naknadnom indoevropeizacijom, posebnoindogermanizacijom Veda, uz isključenje Slovena iz togbogatog, drevnog civilizacijskog nasleđa kao varvarskihdoseljenika u indoevropski svet. Ne slučajno, jer suarheologija 19. veka i induski istraživači poput Tilaka,upućivali upravo na Slovene kao najstariji ogranakzajedničkog arijevskog stabla.

Zato ne iznenađuje pokušaj da se Ramajanaproglasi za plagijat Homera, kao i odbacivanje bilo kakvemogućnosti povezivanja sanskrta sa praslovenskimjezicima.

Najstarije evropske kulture - arijevske, indo-evropske, praslovenske i osnovni pravci njihovih širenjai migracija, pokazuju da su one vremenski prethodileistočno mediteranskim i bliskoistočnim. Ostali su tragovi ohiperborejskoj pradomovini i u grčko-rimskoj tradiciji, mito-logiji i religiji. Hiperborejsku Tulu, koja u sanskrtu imenujezodijakalni znak sazvežđa Vaga, nalazimo širom evro-azijskih "trojanskih staza" evroarijevske migracije. ReneGenon o tome kaže: "Po kineskoj tradiciji zvezdana Vagaje prvobitno bila sazvežđe Velikog Medveda". Ovo opa-žanje je od velikog značaja jer je "simbolizam koji sevezuje za Velikog Medveda prirodno i na najuži načinvezan za simbolizam Sevemog pola" (Rene Guenon: "Le

82 83

Roi de Mond", 10, Pariš 1927). Herodot govori o Aristejusa Prokonesa koji svake zime odlazi u svoj hiperborejskizavičaj i pogrešnim prevodom nam nehotično ostavljasvedočanstvo o arijevskom porekiu Skita (Arimaspa,odnosno Arianaspa - Arijevci koji vole konje). U vremesumraka rimske imperije oživela su sećanja na vedski kult"nepobedivog sunca", sa nadom da će hiperborejskiApolon spasiti Rim. Astronom poslednjeg francuskogkralja posedovao je neke indijske astronomske mape izsevernih oblasti između 60 i 50 stepeni severne širine,koje je protumačio kao precizna astronomska zapažanja"nepoznatog naroda" na putevima migracije prema jugu.Miloša Cmjanskog je nešto neodoljivo vuklo premadalekom severu: "Mene te veze Evrope, Azije, Ameriketeše kao neko mirno, bistro, plavo more kroz kojekoračam lagano odlazeći prema severu, u Hiperboreju".

Vedska dela nastala su kao izraz jedne samo-bitne, autohtone drevne civilizacije, stvarana su u tokunekoliko milenijuma pomeranja iz prvobitne severne unove postojbine Veda. Induske Vede su usmenoprenošene i konačno zapisane i sačuvane za čove-čanstvo u svom izvornom vidu. Za razliku od Ilijade iOdiseje, grčko-rimskih mitova, velikih svetih knjigajudaizma, hrišćanstva i bliskoistočnih kultura - Biblije(Stari i Novi Zavet), Talmuda i Kurana, Vede su ostalevan domašaja kasnijih dorada i prerada, sačuvane su nesamo od evropske helenizacije i romanizacije, nego čakod budizma i islamizacije. Vedske knjige su tako spašeneod uništenja i predstavljaju neprocenjivo civilizacijskobogatstvo čitavog čovečanstva. (Veles knjiga - Pra-slovenska Veda, takođe, je ostala autentično deloarijevsko-slovenske civilizacije bez stranih dorada iprimesa.)

Slovenski arijevski ogranak se u oblastiZapadnog Sibira, Altaja izdvaja od induskog i

84

iranskog ogranka arijevske rase, što odgovara vremenunastanka prvih vedskih tekstova 6-5. milenijuma s.e.Jedni i drugi su nosili iz prapostojbine svoja osnovnaverovanja i pogled na svet, sećanja na zajedničkupradomovinu u svoje nove postojbine i stvarali novekulture na bazi vedske tradicije Zato je svuda u arijev-skom svetu očuvana osnova vedske tradicije.

Tragovi "trojanskih staza" nalaze se i kod grčkih irimskih autora. Pojam Hiperboreja, odnosno Pelazgija,kod Herodota se odnosi na zemlju "gde ništa nije mogućevideti od letećeg perja" (snega), o Hiperborejcima "neznaju ništa ni Skiti ni drugi narodi tog dela sveta". Rimskiistoričar Plinije Stariji, preuzima to mišljenje i kaže da jeHiperboreja na kraju sveta gde "sunce šija u toku polagodine ceo dan". Ta tumačenja mogu da služe i kaodaleko sećanje na legendu o polarnom porekiu Arijevaca,ali govore i o želji da se Hiperboreja zavije u mitološkumaglu i što više sakrije i udalji od Troje i trojanskecivilizacije. Herodot kaže da su "Hiperborejci predaliSkitima žrtvene darove uvijene u pšeničnu slamu saželjom da ih predaju na svojim granicama susedima, samolbom da ih pošalju drugim narodima" do svetilišta uDelfosu. Ma koliko u svemu tome bio krajnji cilj da seTroja smesti u grčki prostor, za Šilova je očigledno da sugrčka saznanja o Pelazgima, Hiperborejcima, Trojancima,Slovenima, bila neposredna, a ne mitološka. I geografskita Hiperboreja se poklapa sa Troadom severno od Grčke,sa pojasom danas poznatih arijevsko-praslovenskihkultura Srednjeg Podunavlja i Pricrnomorja.

Veza indoevropskih Praslovena sa Pelazgima,Trojancima krije se i u samom imenu Pelazgi, kako suih Grci nazvali. Oni sami su se zvali po svom osnivačuLelegi. U osnovi reci "lelegi" je roda (ptica). Naziv "ptica"iz tih dalekih vremena je sačuvan u savremenojukrajinskoj reci "leleki". Po trojanskim legendama, oni su

85

poticali od boga Zevsa i Nebe, koja je rodila Inoha - ocaPelazga. Njihova linija ide do Veneta, neposrednihpredaka Slovena. Oni su se vođeni mitološkim Enejom,preselili iz Troade, logičnije balkanske nego maloazijske,posle trojanskog boja u Italiju. U Italiji su dobili nazivEtrurci, a sami su sebe nazivali Raseni, Rašani. Sasobom su doneli i svoje pismo, koje je skoro identično savinčanskim. Antička saznanja o Trojancima iz grčkih irimskih izvora se razlikuju. Rimska se manje oslanjaju nagrčke mitove, a više na istorijsku vezu sa Troadom, izkoje preko Eneja (Eneta - Veneta) Rimljani žele da vodeporeklo. Zato su rimski izvori bliži istorijskoj istini.Međutim, sve to ukazuje na činjenicu da su Rim i Grčka"izrasli na plećima istinskih roditelja evropske civilizacije -Pelazgije, Troade".

Indoevropska teza kod slovenskih autora

Još je Šafarik ukazivao na to da je "slovenski jeziksamostalne prirode, da ne potiče ni od jednog drugogevropskog jezika... da izgleda kao neposredni izdanakistog prajezika iz kog je izišao i staroindijski sanskrt".Komparativna lingvistika je pokazala da se u predrimskojItaliji govorio etrurski jezik. Sistematizacijom vinčanskogpisma dokazana je sličnost etrurskog sa slovenskimjezicima. Videli smo da hetitske arhive u Hatuši dajunajznačajniju potvrdu arijevsko-slovenske teze. Izuča-vanjem sanskrta se pokazalo da su Arijevci koji su stigli uIndiju očuvali najviše reci koje su se do danas održale urečniku Slovena. Zato se, posle induskih istraživanjaarijevske civilizacije, može reći da je praslovensko na-sleđe najbliže vedskom.

86

Ovom temom su se bavili i naši istraživači, kao naprimer Niko Županić ("Trojanci i Arijevci", Beograd 1911).Natko Nodilo uočava mnogo arijevskog, sideralnogsimbolizma u našim predanjima i predhrišćanskimverovanjima (Natko Nodilo: "Stara vjera u Srba i Hrvata",Split 1981.). U velikoj još neobjavljanoj zaostavštini prof.Pešića kao sanskrtologa nalazi se i rad na temuslovensko arijevskih veza. Knjiga Branislave Božinović("Rečnik srodnih sanskritskih i srpskih reci", Pešić i sinovi,Beograd 2000) predstavlja kapitalno delo srpske san-skrtologije i značajan podsticaj daljim arijevskim, indo-slovenskim istraživanjima kod nas.

Odnos rimske, zapadne civilizacije premavarvarskom, odnosno paganskom, nasleđu pokorenih kul-tura bio je razoran, pa se najviše autentičnog sačuvalo uIstočnoj Evropi, u istočno-slovenskim evroazijskimdelovima indo-evro-arijevskog prostora, gde zapadna civi-lizacija nije stizala, u širokom pojasu od Altaja do Bal-kana, sa više hiljada arijevsko-slovenskih "stepskihpiramida" koje su građene po jedinstvenom, kružnomobrascu arijevskog jajeta. Arijevsko kosmogonijsko-religiozno, kulturno nasleđe, koje je najviše i najizvornijesačuvano sve do našeg doba u drevnim vedskimtekstovima u Indiji, najveću potvrdu dobija upravo u ovimkulturama, posebno u Veles knjizi. Odgovor na pitanje -ko su bili mitološki Hiperborejci, Arijevci, Indoevrop-ljani, Prasloveni u ovim izvorima je zajednički - bili su toljudi arijevske, bele rase. Istorijski je utvrđeno, arhe-ološki dokumentovano da su arijevski doseljenici u Indiju,među rasno i kulturno drugačijim starosedelačkim stanov-ništvom uskoro postali verska, društvena, kulturna elita -brahmani.

Prvu evropsku potvrdu zajedničkih, arijevskihkorena i etničko-jezičke sličnosti Slovena sa Arijevcimaostavlja nam Aleksandar Makedonski. On je na kraju svog

87

pohoda u Afganistanu u dolinu Pendžaba otkrio srodnike,slično kao u Maloj Aziji.

Ruski autori smatraju da dva vida vedske tradicije,Rigvede i Avestu, bisere svetske kulturne baštine,zapadna hrišćanska civilizacija nedovoljno poznaje i ceni.Istovremeno do apsurda hiperbolise rimsko-grčko kulturnonasleđe. Međutim, svakom kulturnom čoveku bi poz-navanje osnova ovog neprocenjivog blaga bilo neo-phodno barem toliko koliko poznavanje antičke civi-lizacije ili grčkih mitova. Za Slovene je ova tradicija,koja je u vedskim knjigama konačno zapisana, i dalje živau jeziku, pamćenju i mitovima i zato vrlo bliska, shvatljiva iprihvatljiva. Veles knjiga predstavlja najsnažniji argumentu prilog teze da je slovenska civilizacija, pored indu-izma i zoroastrizma, treći, najvažniji ogranak drevnevedske tradicije. Slovenski vedizam se razlikuje odinduizma i zoroastrizma samo u meri u kojoj se onirazlikuju etnički, po jeziku i kulturi.

Istočnoslovenski istraživači su uz pomoćarheologije pratili u vremenu i prostoru izdvajanjeSlovena iz zajedničkog arijevskog stabla. Indo-arijevcima i Slovenima bile su zajedničke rasne,antropološke karakteristike, osnova mitologije, religioznokosmogonijski pogledi na svet. Sanskrt, jezik induskihArijevaca, ostao je najbliži slovenskim jezicima što nepo-bitno ukazuje na njihov zajednički koren. Slovenskivedizam je za neke autore čak sačuvao više izvornihporuka o zajedničkoj prapostojbini u živom narodnompamćenju, mitovima, legendama nego što se nalazi uarijevskim svetim knjigama nastalim u Indiji i Iranu. Jerslovensko-arijevski, indoevropski jezici su ostali živi istalno se menjaju, dok je sanskrt odavno mrtav, znaju gasamo brahmani. Ali, s druge strane, vedske knjige suočuvane u svom konačnom, izvornom vidu što pružaizvanredne mogućnosti slovenskim istraživačima u

88

komparativnom izučavanju svoje i zajedničke prošlosti idalekog porekla. Teritoriju pradomovine Aratiju u indo-arijevskoj, odnosno, Hiperboreju u verziji evropske anti-ke, naseljavao je zajednički etnos, bila je to zajedničkakolevka sve dok se nisu raselili do Indije, Irana, u Evropu ina druge strane u raznim pravcima.

Iz obimne literature o indoevropskim istraživanjimakod istočno-slovenskih autora pomenimo neke autore.V.N. Danilenko je na obilju arheološkog materijala oevroazijskim neolitskim kulturama {"Neolit Ukrajine" 1969.i "Eneolit Ukrajine" 1974, posebno u kapitalnom delu"Kosmogonija prvobitnog društva "Moskva 1999.) utvrdiozajedničke karakteristike pogleda na svet, verovanja ranihIndoevropejaca na čitavom evroazijskom području, pove-zujući lingvističke, arheološke i druge aspekte. Napisao jedelo o zajedničkim karakteristikama raznih kultura odAltaja do Balkana, preko Podunavlja do Britanije. Našojsavremenoj nauci nedostaje jedan Danilenko. Američkanaučnica letonskog porekla M. Gimbutas, upoznala jerukopis Danilenka pre nego što je objavila svoje kapitalnodelo "O Božanstvima Drevne Evrope, 7.000 do 3.500 s.e."("The gods and godesses of Old Europe 7.000 to 3.500B.C.", London 1974). J.A. Šilov je otišao dalje od radovaDanilenka, od indoevropske osnove ovih kultura i utvrdiozajedništvo indoevropskog i praslovenskog ("Pra-istorija Rusije VII milenijum s.e. - / n.e.", Moskva 1999,"Pradomovina Arijevaca", 1996). Šilov je napisao naj-značajnije delo o indoevropsko-praslovenskoj civilizaciji, oetnoistorijskom arijevsko-praslovenskom kontekstu drev-nih evrooazijskih kultura, njihovim zajedničkim vedskim,arijevskim i praslovenskim korenima. Izdvajamo još nekeod autora: O.D.Čertkova ("Pelazgijsko tračka plemenakoja su naseljavala Italiju"), B.A.Ribakova ("Paganstvodrevnih Slovena", 1969. "Kosmogonija i mitologija zemljo-radnika eneolita" i dr.), N.Trubačova {"Indoarika u sever-

89

nom Pricmomorju", 1981), A.G.Kifišina ("Genostrukturadogrčkog i starogrčkog mita", 1990, "Sumerski i proto-sumerski natpisi Kamene Mogile" 1996.) L.N.Gumileva("Drevna Rusija i Velika stepa", 1989), i dr. Posebno suinteresantni za našu temu radovi sledećih autora -V.Ščerbakova o praslovenskoj vezi u mitu o Atlantidi("Atlantida i Prasloveni"), V.A.Safronova o balkanskomPodunavlju kao osnovnoj kolevci indoevropske civilizacije("Indoevropske pradomovine", 1989). I.E. Šambarova ovelikoj severnoj, arktičkoj prapostojbini indoevropskecivilizacije ("Rusija, put iz dubine vekova", 1999). U vezisa praslovenskom pismenošću pored A.H. Kifišina,značajni su radovi B.D. Mihajlova ("Petroglhi KameneMogile u Ukrajini", 1994), V.A.Čudinova. A.Asov jesačinio najpotpunije delo o mitovima i legendama drevnihSlovena, sličnostima između vedske i praslovenskemitologije i poreklu Slovena uopšte ("Mitovi i legendedrevnih Slovena", 1998). Njegovo najnovije delo ("Velesknjiga", Moskva 2000) predstavlja prevod svih daščicaVeles knjige, njihovu tematsku i vremensku siste-matizaciju uz iscrpne komentare.

90

VELES KNJIGA I SLOVENSKATRADICIJA, MITOLOGIJA, PRAISTORIJA

Rezultati izučavanja arijevskih jezika, poređenjevedske tradicije iz Rg-veda, slovenske mitologije i drevnihletopisa sa velikim arheološkim otkrićima na evroazijskimprostorima izvan antičkog, grčko-rimskog sveta pokazalisu da je indoarijevska civilizacija ne samo indo-evropska nego arijevsko-slovenska. Praslovenski ogra-nak arijevskog stabla se pojavljuje kao treći samostalantok arijevske tradicije.

Novootkrivena Veles knjiga je, kao Rg-veda indu-skog ili Avesta iranskog pogleda na svet, Sveto pismopraslovenskog, arijevskog ogranka vedske religije izauzima posebno mesto među drevnim knjigama iletopisima evropskih naroda. Skandinavski eposi o svetimknjigama keltskih druida "Eda" i "Stara Eda" su nastaletek u 13. veku i zapamćene su u kasnijim irskimlegendama.

Kao što je Tilak u induskim Vedama, otkriopraistoriju arijevskog sveta, njihovu postojbinu tako su iprvi istraživači Veles knjige, pre svega Jurij Miroljubov,prof Pešić i A. Asov, otkrili da ona sadrži duhovnu vasionuslovenskog sveta, njegovu vedsku religiju i pogled nasvet. U njoj su prepoznate krupne odrednice praistorijeSlovena i mnogih drugih naroda Evroazije, slovenskihPraroditelja od zajedničke arijevske prapostojbine pre 20hiljada godina, preko prve postojbine slovenskog ogrankapre 8 hiljada godina, sve do 9. veka naše ere kada je

91

pisana poslednja verzija Veles knjige. Ona potvrđujebogatstvo slovenske mitologije, usmene tradicije i preda-nja. Poslednja verzija koja je došla do našeg doba ura-đena je u 8. veku n.e u Novogorodu na severu Rusije.U rezali su je na brezove daščice vedski sveštenici prepokrštavanja.

Istorijat Veles knjige, njena misteriozna sudbina,nastanak, nestanak i ponovno otkriće, dostojno je praveromaneskne priče i slikovito dočarava kako se stvaralazagonetka Slovena. Opišimo ukratko pustolovinu Velesknjige.

Novgorod je bio veliki centar još žive vedsko-praslovenske kulture i religije u kome su se čuvali iizučavali drevni arijevski tekstovi koji u to vreme, precrkvenog raskola, još nisu bili uništavani. U Novgorodu jeu 11. veku vladao knez Jaroslav (978-1054) nazvanMudri. Njegova kćerka Ana Jaroslavna udala se zafrancuskog kralja Anrija Kapeta i sobom na njegov dvorponela ne samo nove hrišćansko-slovenske, nego i mno-štvo drevnih arijevsko-slovenskih knjiga, pesama i leto-pisa, a među njima i Veles knjigu. Svi ovi dragocenirukopisi su najpre smešteni u kraljevsku biblioteku, azatim u opatiju Sanlis koju je osnovala Ana. Čak su jednovreme na takozvanom Remskom Jevanđelju na staro-slovenskom, zakletvu polagali francuski kraljevi!

Kakav je evropski kulturni centar tada bioNovgorod, kakva je istočno-zapadna evropska komu-nikacija postojala još tada, pre raskola u hrišćanskoj crkvi,pokazuje još jedan primer. Sin Jaroslava se oženio kćer-kom Istočnorimskog cara Konstantina Monomaha, koja jeobogatila biblioteku novgorodskog kneza mnogim starimgrčkim, takođe predhrišćanskim rukopisima, među kojimaje bio i najstariji puni tekst Ilijade. (Sačuvan je u ruskomprevodu iz 14. veka poznat kao Lajdenski rukopis gdese danas nalazi.)

92

Knjige iz "runske biblioteke" Ane Jaroslavnepreživele su inkvizicijski mrak u Francuskoj, verovatnozahvaljujući tada nepoznatom sadržaju na čudnom jezikui pismu, da bi se ponovo pojavile posle punih 800 godina.U burnim danima francuske revolucije, obrazovanisaradnik tadašnjeg ruskog poslanstva Dubrovski, otkupioje za bagatelnu cenu biblioteku Ane Jaroslavne, zajednosa mnogim antičkim i egipatskim starim tekstovima iodneo ih u Rusiju, gde je godine 1804/5. u svom stanu uPetrogradu otvorio muzej za ljubitelje umetnosti i starina.U Lajpcigu je objavio spisak dela "dostojan najbogatijeriznice" koja su se kod njega nalazila. Bile su tu i knjige izAnine "runske biblioteke", koje su posle toliko vekovastranstvovanja ponovo stigle u Rusiju. Dubrovski je kas-nije počeo da ih prodaje zbog materijalne oskudice.Obzirom da je u to vreme među germanskim i nordijskimistoričarima počelo formiranje kasnije čuvene teze oSlovenima kao varvarima, Dubrovski je hteo da kolekcijaostane u Rusiji, pa je veći i dragoceniji njen deo praktičnopoklonio svom prijatelju, najvećem kolekcionaru starihrukopisa u 19. veku, A.I. Sukaladzeu. U katalogu njegovekolekcije, koja je predstavljala čitavu bibliotekuslovensko-vedskih tekstova, bile su i one iz kolekcijeAne Jaroslavne, uključujući knjigu Velesa na 45 daščica,zatim knjige drevnih basni na 143 daščice, Bojanovahimna iz IV veka na slovenskom jeziku i pismu, Zlatogor imnoge druge. God 1898. objavljen je katalog kolekcijeSukaladzea pod sugestivnim naslovom: "Lažni rukopisi".Istovremeno, germansko-nordijska teorija o Slovenimaveć je pobedila i bila prihvaćena i od ruske istoriografije.Za vedsko-slovenske knjige se već tada govori da su"nepriznate, da nisu za čitanje, da držanje kod kuće nijedozvoljeno". Jezik drevnih rukopisa okarakterisan je kao"nepostojeće reći, nerazumljive skraćenice, besmislice da

93

bi sve izgledalo što drevnije". Pravoslavna crkva ihtakođe, ocenjuje kao paganske i štetne.

A. Asov setno konstatuje da "nije lako vraćati uslovensku i svetsku kulturu blago drevne slovenske misli,poezije i umetnosti". Lutanja drevnih vedsko-slovenskihknjiga, uključujući i "runsku biblioteku" Ane Jaroslavne iposle 800 godina nastavila su se. Ni njihova domovinaviše ih nije priznavala. Posle smrti Sukaladzea, njegovaudovica je rasprodavala njegove rukopise. Mnogi suzavršili na Zapadu, neki su kopirani i dospeli u Ermitaž, uimperatorsku bibiloteku.

Novu sovjetsku vlast nisu interesovala ovakvadela, pa je 1931. g. 1700 knjiga i drevnih slovenskihrukopisa iz imperatorske biblioteke prodato "na veliko"njujorškom knjižaru Perlštajnu. Tako je bogata kolekcijakonačno izgubljena za slovensku nauku. Daščice Velesknjige tek će doživeti vratolomnu istoriju, mada sasrećnijim ishodom. Njih je od udovice Sukaladzea otkupilaporodica učenog ukrajinskog plemića Nehljudova. Godi-ne 1919. za vreme građanskog rata u Rusiji, Nehljudovisu stradali. U njihovoj kući je carski oficir Izenbek, koji seinteresovao za istoriju, pronašao Velesovu knjigu i madane poznajući pismo kojim je pisana, ocenio je vrednostovih daščica. Poneo ih je sa sobom u emigraciju. Već uBeogradu hteo je da ih preda jugoslovenskim naučnicima,ali nije bilo interesa. Dospeo je u Belgiju, gde se sa njimupoznao J.P.Miroljubov, koji je shvatio dragocenostdaščica za slovensku istorijsku nauku i civilizaciju. Stra-hujući da se knjiga ne izgubi u toku 17 godina neumornoje sređivao daščice, kopirao ih, prepisivao i preciznosredio napravivši preko 100 fotografija, spasio za nauku.

Godine 1941. odmah posle nacističke okupacijeBelgije, Gestapo je, po belešci Miroljubiva, oduzeo sve izstana Izenbeka, oko 500 slika kao i originalne daščiceVeles knjige. Nestale su u nemačkim arhivama. Miro-

94

Ijubov se 1953. preselio u SAD sa dve tone rukopisa iknjiga uključivši i sve prepiše i fotografije Veles knjige.Posle njegove smrti, njegova udovica je sve preselila uAhen u Nemačkoj, gde je formiran arhiv Miroljubova.

O Velesovoj knjizi uz delimične prevode nekihdaščica pisali su neki autori, ruski sveštenici emigranti, alipravi stručnjaci (A.Kur, S.Ljaševski, B.A.Rebinder i dr) ćese sa njom upoznati tek kasnije. Paleolingvista prof.Pešić bio je prvi čovek od nauke koji se zainteresovao zaVeles knjigu i arhiv Miroljubova. Udovica Miroljubova,gospođa Žana, stavila mu je u potpunosti arhiv naraspolaganje. Prof. Pešić je ubrzo posle početka rada naVeles knjizi ocenio da se radi o kapitalnom delu slovenskecivilizacije, najstarijem pisanom dokumentu Slovena. Utoku više boravaka u arhivu Miroljubova u Ahenu, Pešić jeuspeo da napravi sistematizaciju velesovice - pisma Velesknjige, koristeći prethodni rad Miroljubova i Skripnika.Obradio je svih 45 daščica i prevod na srpski uzkomentare o značaju ovog dela za pismenost i istorijuSlovena, izučavanje njihovog izvornog pogleda na svet,društvenog uređenja, praslovenske religije. Smrt ga jeprekinula u daljem radu na tematskoj obradi ove slo-venske svete knjige. Rad prof. Pešića Velesova knjigaobjavljen je 1997. u izdanju "Pešić i sinovi".

Ruska, srpska i ostale zvanične istoriografijeslovenskih zemalja, ignorisale su Veles knjigu. Kada suse 1960. fotografije daščica pojavile prvi put u Rusiji,primljene u Slovenskom komitetu u Moskvi, u Akademijinauka Rusije date su na recenziju. Zaključak recenzentaLP. Žukovske bio je - knjiga je lažna ("poddeljka").Ćutanje o Veles knjizi je nastavljeno sve do padasovjetske vlasti 1990. god, posle čega se za nju javljainteres kod ruskih naučnika i većeg broja znalacastaroruske kulture. Na prvom mestu A.Asov je objaviokompletan prevod na ruski Veles knjige uz neke ispravke i

95

dopune ranijih prevoda i novu tematsku obradu u svojojknjizi (A.Asov: "Veles knjiga", Moskva 2000). Međutim,"generali ruske nauke", kako ih naziva Asov, i dalje ćute."Danas je u Rusiji mesto partijske komunističke ideologijezauzela antinacionalna, antiruska ideologija izrasla ustranim ideološkim centrima", kaže Asov. Protiv knjigeVelesa već su ustali neki novinari, naučnici. MisterijaVeles knjige i posle hiljadu godina otkada je počelo njenostranstvovanje sa Anom Jaroslavnom se nastavlja.

Slovensko-arijevska mitologija i tradicija

Kod Slovena, pre svega Rusa, ostalo je najvišesačuvanog vedskog nasleđa iz zajedničke arijevskeprapostojbine. Zbirka samo ruskih mitova, narodnihpesama, legendi, basni sadržavala bi stotine tomovaizvornih mitova najstarijih Veda koji su se do vremenastvaranja induske Purane već izgubile.

Zahvaljući mitologiji, osvetljene su mnoge tamnestranice metaistorije čovečanstva koje nije bilo mogućerekonstruisati u odsustvu pisanih izvora. Ruski istraživačV. Ščerbakov je preko mitologije došao do realne osnovemita o Atlantidi. To je put istaživanja i drugih "nestalih"drevnih civilizacija, Hiperboreje, Lemurije, civilizacija Dre-vne Amerike, planetarnih katastrofa u dalekoj prošlosti.

Bogata slovenska predhrišćanska mitologija maloje korišćena u istoriografiji kao izvor za prošlost Slovena,jer njihova mitologija navodno nije izvorna, već preuzetaod starijih naroda. Stoga je slovenska mitologija, koju jehrišćanstvo odbacilo kao pagansku, dugo ostala neza-nimljiva i nepoznata.

Ruski autori u poslednje vreme vrlo uspešnodokazuju da je, naprotiv, upravo u slovenskoj tradiciji

96

izvorno sačuvana, arhaičnost evropskih, čak mnogihglobalnih, svetskih mitova, posebno praistorija Slove-na. Pokazalo se da je slovenska mitologija po sadržajupre svega vedska, arijevska, da su u njoj vrlo prisutnitragovi arktičke arijevske prapostojbine iz koje su donetastara znanja i realno sećanje na tamošnji "hiperborejskiraj". Posle nekoliko milenijuma to znanje i sećanje ostaloje zapisano i sačuvano za čovečanstvo u vedskimknjigama indo-iranskih Arijevaca, Vedama i Avesti. Dootkrića Veles knjige smatralo se da Sloveni nisu imalizapisanu svoju arijevsku tradiciju. Kod slovenskihArijevaca u Evropi, nad kojima su se smenjivali razniokupatori, svete biblioteke i hranilišta starih knjiga iletopisa su u potpunosti uništene. Po mitologiji, tradiciji iarheološkim otkrićima bilo je izvesno da je praslovenskapismenost postojala vrlo davno. Te mitološke izvoreistočnoslovenski autori nazivaju Slovenskim Vedama,smatrajući da su u njima sačuvani najdrevniji slojeviarijevskog pamćenja. Mada je vedski period slovenskecivilizacije bio dugotrajniji, bogatiji, autentičniji od hriš-ćanskog, Sloveni ovu tradiciju odbacuju kao pagansku ibezvrednu.

Predhrišćanska, vedska praslovenska religijabitno se razlikuje od grčko-rimske, vrlo je slična induizmu izoroastrizmu. I sudbina tog predhrišćanskog nasleđa se,takođe, bitno razlikuje. Dok su slovenski narodi poslepokrštavanja odbacili i zaboravili svoju bogatu slovensko-vedsku tradiciju kao varvarsku i pagansku, grčko-rimskapredhrišćanska kultura i tradicija utemeljena je u antičku,zapadnu civilizaciju. Poznavanje mnoštva mitova, bogovai mitoloških bića iz antičke prošlosti Rima, a naročitoGrčke, smatra se značajnim delom opšteg obrazovanja ikulture. Ostaje, međutim, nepoznato, skriveno u grčkojmitološkoj magli, da su antički bogovi, mitovi i legende

97

kasnije prerađene verzije mnogo starijih vedskih izvora,stigle u Evropu upravo preko praslovenskih tradicija.

Asov u svojoj knjizi "Mitovi i legende drevnihSlovena" iz mitologije izvlači dalekosežne istorijskezaključke o prošlosti Praslovena i Slovena koje sukomplementarne sa tezama Tilaka. Svaki motiv uinduskim Vedama ima svoj protolik u usmenimpredanjima i drevnim knjigama Slovena. O tome imamnogo podataka u zborniku slovenske-arijevskemitologije "Zvezdana knjiga Koljada", od istog autora. Uknjizi "Veda Slovena" koju je krajem prošlog veka objavionavodno na srpskom (ustvari na bugarskom) u Beogradu iSant Petersburgu - Stefan Ilić Verković, daje se opiszajedničke prapostojbine u slovenskoj vedskoj tradiciji,precizniji nego u svetim knjigama induizma i zoroastrizma,za koje je taj sever zaista dalek.

Drevna slovenska mitologija uz adekvatnotumačenje njene simbolike sadrži deo duhovne meta-istorije celog čovečanstva. Datiranje je za Arijevce bilomoguće jer su poznavali svemir, astronomiju, kretanja nanebu, zakone prirode, jer su živeli u skladu sa prirodom injenim zakonitostima, koje su pažljivo pratili i dubokopoštovali. Zato su njihova znanja o svetu bila empirijska,iskustvena, istinita.

Vedska religija i kosmogonija Praslovena

Bogovi i božanstva Slovena su bili simboliprirodnih pojava, dobrih ili zlih - vezanih za "zvezdanezakone" Prava (pravde, pravila). Njima je potčinjen Jav(pojavni, materijalni svet) i Nav (duhovni, posmrtni svet).Prav je opšti zakon postanja i razvitka, uzajamnogdejstva, prožimanja, kruženja, smene Java i Nava.

98

Zvezdano nebo, kretanje zvezda i planeta, pramenasvetlosti i mraka podređeno je tim pravilima (Pravu),jedinstvenom zakonu čitave Vaseljene, koga zovu itrojnim zakonom Triglava, Jav-Prav-Nav. Prvi je ZakonRoda, Bića. Drugi je Zakon Velesa, koji sve u prirodistavlja u pokret, kruženje. Simbol tog večnog kruženja jesvastika. Treći je Zakon Koljade čime je uspostavljenprvi kalendar, veliko Kolo kretanja svih nebeskih tela ipojava u prirodi (Kolo-dar, Kalendar), odnosno Svarogovtočak.

Jedanaesta daščica Veles knjige posvećena jereligiji i uvodi nas u suštinu da je Priroda Trojedino(trojansko) božanstvo sastavljeno od tri suštinejedinstvenog boga, Jav, Nav i Prav. Vidljivi, materijalni,zemaljski svet je - Jav, nebeski - Nav i duhovni svetmudrosti i pravde - Prav. On je sam zakon prirode,Svevišnji koji je stvorio svet i zato je i Svarog. ImeSvevišnjeg, Višnu u induskim i slovenskim Vedama iVeles knjizi, je istovetno - Višnji, Svevišnji. U raznimovaploćenjima dolazio je kao Krišna, Dažbog.Bogomajka je u Rg-vedama i Mahabharati Matarisvan,kod Slovena Mater Sva. Iz ljubavi Mater Sva i Svarogarođena je Rada - boginja iz slovenskih Veda, identična saRadhom iz induskih Veda. Veles je bog koji odgovara zaopšti zakon prirode, postojanja i razvitka, zakon Triglava -kruženja trojstva prirode - materijalne Jave, nebeskeNave i mudrosti Prave. Iz tih osnovnih zakona proističusvi drugi i brojna božanstva koja ih oličavaju. Sunce jeizišlo iz lica Svevišnjeg, mesec iz grudi, zvezde iz očiju,zore iz obrva, noći iz misli, vetrovi iz daha. Sunčana rekaRa deli Jav od Nava. Ona donosi surju (medovinu,),božansko piće mudrosti, onima koji su dostojni Sve-višnjeg. "Pijte istinu božjih Veda" kaže se u Veles knjizi,"Mi mu se obraćamo u raznim njegovim likovima ali on jejedini".

99

Nasuprot Grcima i Rimljanima, Drevni Sloveni nisustvarali svoje bogove prema ljudskom uzoru. Živeći upotpunom skladu sa prirodom (kao drevne civilizacijeAmerike), sebe su smatrali njenim neraskidivim delom,potpuno se sa njom stapali, poštovali njene zakonitosti.

Vedska religija ima sličnosti sa izvornimhrišćanstvom - trojno jednoboštvo, besmrtnost duše, ali uvedskoj religiji hramovi i kler, odnosno kasta žreca nepostoji. Bogu se obraća direktno bez posrednika, bogse ne moli, on se slavi. Prof Pešić kaže: "Originalnareligija jednog naroda predstavlja odraz narodnog duha,njegove suštine, načina mišljenja, prirodnih i intelektualnihkvaliteta. Grčki i rimski mitovi su nametnuti kao predmetproučavanja u čitavom svetu, ali je nedopustivo nepo-znavanje mitologije sopstvenog naroda." (R. Pešić,"Velesova knjiga", Pešić i sinovi, Beograd, 1999). Religijastarih Slovena je bila živa, realistična, izraz neraskidivogsklada sa prirodom i njenim zakonitostima. Zato oni nisuimali hramove, sastajali su se na "belim" - "belastim",svetim mestima, kod izvorišta, na proplancima ispodhrastova, lipa. Sve se odlikovalo prirodnom jednostav-nošću, radošću.

Vedska religija je kod Slovena, posebno Istočnih,živela duže nego u induskoj arijevskoj postojbini. KodIndusa je ostala zapisana u Rg-vedama, ali ju je iz životau većoj meri nego kod Slovena potisnuo budizam, a zatimislam i druge religije. Kod evroarijevaca vedizam je kaoživa religija preživeo sve do hrišćanstva, kod IstočnihSlovena čak do 9-10. veka n.e. Arijevske knjige kaopaganske tada su bile uništene, kao i sve biblioteke icentri pismenosti, sem nekih prerađenih letopisa.Pokazalo se da je čudnim sticajem okolnosti preživelaVeles knjiga, kao dragoceno svedočanstvo vedsketradicije.

100

Vedska, arijevska, religija je živela na Balkanu ukontinuitetu od neolitskih kultura sve do Grčke i Rima. Otome svedoči deset hiljada samo vinčanskih figurinavedskih idola, prepunih najstarijih arijevskih simbola, kaošto je na primer svastika. Vedska planina Meru pre-poznaje se na leđima idola sa Dupljajskih kolica, ili idola izKličevca iz 2000. god s.e. "Kako je moguće da se jedanduhovni kontekst očuva u kontinuitetu na istovetnom tluskoro 3000 godina u istoj duhovnoj matrici", pita se profPešić.

Grčki pesnik Hesiod (polovina 8. veka s.e.), koji sesmatra savremenikom Homera, svoju teogoniju i didak-tičku poeziju zasnovao je na mitologiji i kosmogonijipelazgijskih, arijevskih starosedelaca Balkana. Međutim,vedska religija je bila izmeštena iz svog prirodnog,"varvarskog" zemljoradničko-stočarskog izvorišta i prese-ljena u trgovačke gradove Grčke. Božanski panteon jekod Grka predstavljao obogotvorene ljude, preseljen izpelazgijsko-homerovskog svetilišta Dodone u Delfe i za-počeo potpuno novi život na nepristupačnom Olimpu, načelu sa Zevsom, preimenovanim arijevskim Deusom.Okružen je božanstvima koja uživaju u nektaru i ambroziji(arijevska surja, praslovenska medovina), ljubavnimavanturama, obesti, međusobnim svađama i nadme-tanjima u moći. Iz njihovih bračnih i vanbračnih avanturarađalo se mnoštvo polubogova koji su pretvoreni umitološke vladare, osnivače dinastija, narodne junakesvuda gde je bio projektovan helenski mitološki svet. Temitološke ličnosti pretvaraju se u istorijske, bogovi saOlimpa silaze među ljude i posreduju u mitološko-istorijskom svetu. U takvoj zbrci ni istoričari ne mogu dase snađu, no evidentno je da je sve to bilo daleko odprirodne, izvorne suštine kosmogonije i religijepelazgijsko-arijevskih starosedelaca Balkana, od obogo-

101

tvorenih sila prirode iz gustih šuma, širokih reka ipanonsko-ukrajinskih ravnica.

U istočnoj Evropi gde nisu stigli grčki, a potom nirimski bogovi, vedska tradicija i slava prirodnih, arijevskihbogova se nastavila. Vedska, paganska religija je živo iobredno vršena sve do prihvatanja hrišćanstva. Južnim iZapadnim Slovenima, koji su bili pod rimskomokupacijom, nametnuti su novi rimski bogovi, a zatimhrišćanstvo. Sloveni koji su ostali van vlasti Rima iVizanta prihvatili su hrišćanstvo u katoličkoj i pravoslavnojverziji dosta kasno (tek u 9. veku sa Ćirilom i Metodijem).Sa hrišćanstvom su dobili i zajednički, praslovenski jezikrazumljiv svim Slovenima. On se kod pravoslavnih Slove-na sačuvao u liturgiji i književnosti praktično do današnjihdana. To je dodatno omogućilo da se izvorna slovenskapatrijarhalna tradicija, obredi, predanja i mitovi očuvaju i uznatnoj meri ugrade u novu religiju. Kod katoličkih Slove-na taj proces očuvanja praslovenskih tradicija i mitova bioje znatno slabiji zbog latinskog jezika, ali su mnogadrevna, praiskonska vedska verovanja preživela čak iislamsku okupaciju.

Vedska tradicija kao paganska i kao verazabranjenih sekti (bogumili), bila je žestoko progonjenau vreme pokrštavanja Južnih Slovena, njihove svete knji-ge uništavane su. Istrebljenjem bogumila od stranezapadno-katoličkog i istočno-pravoslavnog hrišćanstvabila je najgrublje presečena živa veza sa drevnom ved-skom tradicijom, što su otomanska okupacija i islamdokrajčili. I pored toga, mnogi drevni vedski mitovi su seočuvali u našim narodnim pesmama i legendama. Tajprekid kod Istočnih Slovena nije bio tako radikalan. Zatoje kod Istočnih Slovena sačuvano najviše drevnih letopisai kasnijih prepisa vedskih svetih knjiga uključujući i Velesknjigu.

102

Vedska tradicija je dugo koegzistirala sahrišćanstvom. Savremeno pravoslavlje, za razliku odzapadnog hrišćanstva, duboko je ukorenjeno u vedskutradiciju. U nekim oblastima Rusije sačuvala su se upraksi vedska verovanja sve do savremenog doba.Porodične slave i daće kod Srba su primeri očuvani iznajdublje vedske tradicije.

Mnogi mitološki sižei u slovenskoj i vedskojtradiciji su zajednički. Na primer mit o stvaranju sveta. URg-vedama i u slovenskim mitovima, posebno Velesknjizi, taj mit je istovetan. Iz tame je Višnu - Svevišnji(Svarog) iznedrio Zlatno jaje iz koga je rođen Rod i svešto nas okružuje - Priroda.

Legende o potopu, raspeću Boga, silasku upakao, vedski mit o kraju sveta, opisan i u Mahabharati,prisutan je u svim religijama sveta kao i raspeće Hrista uJerusalimu, Prometeja na Kavkazu, silazak u pakaoHerakla, Tezeja. Ponovno rađanje sveta posle potopa irazne varijante Nojeve barke imaju svoj praizvor u ved-skim mitovima.

Po slovenskim mitovima slovenski narodi supotekli od Dažboga, oni su, po Veles knjizi, njegovi"unuci". Praroditelju Ariju i svim njegovim unucima dati su"Zaveti oca Arija", odnosno "Zakon Svaroga", suštinavedske kosmogonije, slovenskog pogleda na svet, osnovapojma patrijarhalne duhovnosti slovenske civilizacije. Ponjima, Dažbogovi unuci treba da "sleduju pravdu i heže odkrivde, da poštuju Rod nebeski i svoj rod, prijatelje iporodicu". Žene da imaju samo jednog muža, razvodi imnogoženstvo se dopuštaju samo u krajnjoj nuždi.

Borba Dažboga i Crnoboga je slovensko-vedskidualizam u prirodi kao nužnost, jedinstvo, borba dobra izla, pozitivnog i negativnog (slično kineskom odnosu jing ijang sila).

103

Zakonima Svaroga dato je i uređenje društva -osnova vlasti je "saborska demokratija", za razliku odgrčko-rimskog robovlasništva. Svu vlast su vršila "narod-na veća" (sabori), birala kneza koji je obavljao vlast samoza vreme rata, funkcija je bila vremenski ograničena ipromenljiva, nije mogla da se prenosi na naslednike. UVeles knjizi se kaže: "Ljubite zavet oca Arija. On je za vaszeleni svet i život. Ljubite svoje prijatelje i budite u mirumeđu rodovima".

Vrlo često se u slovenskoj hrišćanskoj tradicijiponavljaju vedski mitovi skriveni iza hrišćanskih naziva iimena. Drevni arijevsko-slovenski mitovi pored izvornogsloja imaju i nove sadržaje u skladu sa novim inkar-nacijama, ovaploćenjima božanstava, sve do istorijskogvremena i hrišćanstva. Slovenska vedska legenda oDevani kćerki boga Peruna (Gromovnik) i Dive (Dodole)je istovetna sa induskim Perunom-Pradžana i Divom-Indra. Grci, zatim Rimljani su je preuzeli od arijevskihpredaka Pelazga, Minojaca, Kimerijaca, Skita, kao boginjulova - Dijanu.

Kod Zapadnih Slovena sve do dolaska Anglo-saksonaca, najznačajniji bog je bio Radogost, kao trećeovaploćenje Višnu-a. Kultu Radogosta je bio posvećenhram u vedskom svetom gradu Retri, u poljskoj pri-baltičkoj oblasti kod Poljaka-Ljutića (baltički Veneti).Uništen je tek u 11. veku n.e. Radogostu je bio posvećendan mrtvih (7-8. novembra), i cvetna nedelja, dan njego-vog rođenja (21. april). Tih dana su na grobljima prire-đivane bogate daće sa jelom i pićem, razgovaralo se saduhovima predaka. "Tamo oni imaju život kao što je naš,samo tamo nema ni Huna, ni Helena, tamo vlada Pravda."(Veles knjiga). Istorijska je istina da su u vreme kada jerađena (u 5. veku n.e.) jedna od poslednjih redakcijaVeles knjige, Huni i Vizant bili glavni neprijatelji Slovena, očemu knjiga vodi jasnu hroniku.

104

Najznačajnija posledica izvornog tumačenjavedske, praslovenske tradicije je mogućnost da sedokaže da bogato arheološko nasleđe kultura DrevneEvrope jasno etno-istorijski, pripada arijevskoj tradiciji, ane nekim nedefinisanim, izgubljenim, nestalim narodima ikulturama. Kulture balkanske civilizacije Starčeva, Vince idrugih evromediteranskih kultura, odlikuju se vedskim,arijevskim idolima i simbolima.

Praslovenski vedski Kalendar, Svarogov točak

Vedsko-arijevska znanja iz astronomije su bilatako izuzetna da bi se moglo govoriti o "tradicionalnojastronomiji", kao što su i znanja iz "tradicionalnemedicine" dobila svoju naučnu potvrdu i priznanja. Uzpomoć astronomije i hronologije kretanja nebeskih tela -sunca, zemlje, meseca, planeta, posebno zvezda i zodija-kalne simbolike, stvoren je vrlo precizan kalendar obredavezanih za svaku od pramena na nebu. Arijevci, Pra-sloveni, su znali da svaku pramenu na zvezdanom nebudovedu u vezu sa odgovarajućim pojavama na zemlji. Nesamo tako očigledne, kao što je smena dana i noći,uključujući i šestomesečne polarne dane i noći, mesečevemene, nego i promene sazvežđa koja od jednog nultogpoložaja do drugog naprave krug od više hiljada godina.(Za naše pojmove o varvarima neverovatna preciznost udatumima održavanja verskih obreda vezanih za pojave uprirodi.) Poznavali su ne samo smene dana i noći zbogkruženja zemlje oko svoje ose, godišnjih doba, zbogkruženja zemlje oko sunca (ravnodnevnice, solsticije,mesečeve mene), nego i smene sazveđa na zvezdanojkarti severne hemisfere u ciklusima od 2160 do čak 26hiljada godina. Zato su njihovi kalendari vezani za prirodu

105

bili tačniji nego oni koji su kasnije bili vezani za bogove isvece velikih monoteističkih religija, ili za obogotvoreneljude.

Jedna od naznačajnijih tekovina vedske civilizacijeje Točak Svaroga - Večni kalendar, izveden iz ari-jevskog učenja o Velikom Triglavu (Trojstvu) i MalimTriglavima po Veles knjizi. Prvi lik Triglava je Svarog,početak, uzročnik svega postojećeg. Iznad Svaroga jeSvevišnji. Drugi lik je Perun, Gromovnik, sin Svaroga, bogborbi koji "oživljava svet". Treći lik Svetovid je sveti duh"on zemlju sa suncem nosi, zvezde drži, svet ukrepljuje".Svetovid čuva stožer oko koga se okreće nebo, a stožerje Točak Svaroga. On poznaje zakone nebeskih kretanjazemlje, sunca, zvezda. Točak je astronomski kalendar kojipredstavlja Svargu - Zvezdano nebo severne hemisfere.On je vrlo složenog sastava i pravi kalendarski sistem kojipodseća na čuveni Astečki kalendar i slične "astronomskekompjutere" drevnih američkih civilizacija.

Svarogov točak, Večni kalendar slovenske, ved-ske religije bio je podeljen na 12 zodijakalnih znakova.Tako je podeljeno zvezdano nebo severne hemisfere na12 delova od po osam stepeni sa svojim znakom. Svakiznak je dobio naziv po sazvežđu koje se u određenomperiodu nalazilo na zvezdanom nebu. Taj period od nultogpoložaja do celog kruga tačno je utvrđen u kalendaru. Ovi"astrološki znaci" danas su opšte poznati kao kineski ilivavilonski, samo što im je naziv grčki-zodijakalni, poživotinjama. Manje je, međutim, poznato da je njihovonajstarije poreklo arijevsko i da je u Evropi najstarijislovenski Svarogov točak. Godine, dane, mesece brojizvezdani bog Čislobog, a točak okreće bog Perun. Perunprati poredak da se "zvezdani točkovi pravilno okreću".Krug svakog od 12 sazvežđa, prema danas poznatimzodijakalnim znacima, traje 2160 god. Veliki krug, godinaSvaroga, počeo je u poslednjem ledenom dobu u vreme

106

arktičke indoarijevske pradomovine od 27. milenijuma s.e.i trajao do 368. g. n.e.

Slovenski zodijakalni znaci, prema Veles knjizi,nosili su sleđeće nazive: Belojar (Ovan), Lađa (Bik)Kupala (Blizanci), Koleda (Rak), Dajbog (Lav), Maja(Devica), Veles (Vaga), Perun (Škorpija), Kitovras(Strelac), Indra (Jarac), Krišnja (Vodolija), Rod (Riba).Oni čine jedno ćelo kolo, jednu Godinu Svaroga, kojatraje ukupno oko 26 hiljada "naših" godina. (Tilak jeprema Vedama izračunao 25868 g.). Jedan Dan Svarogaje trideseti deo zodijakalne epohe Meseca Svaroga od2160, odnosno 72 "naše" godine. Sadašnji mesecSvaroga u znaku Ribe počeo je 368. g, a završiće se2528. g. kada će nastupiti epoha Vodolije. Po računanjuA. Asova mi smo 2002. g. u 1635. godini Svarogovogkola, koje je počelo 368. g. n.e. Moguće je izvestiračunice sve do "naših" meseci, dana, časova, minuta,sekundi. Jedan "mali čas Svaroga" traje 6 naših godina.Njegov prvi period je bio znaku sazvežđa Ribe, odnosnovedsko-slovenskog boga Roda (27-25. mil. s.e.), kada serađala vedska religija. U sazvežđu Vodolije - Krišne (25-23. mil. s.e.) nastaje vedsko znanje. Svako od tihzodijakalnih sazvežđa ima svoje vedsko-slovensko ime.Ova naizgled apstraktna, mitološka nagađanja potvrđujearheologija. Iz tog perioda, potiče na primer Sungirskakultura koja je arheološki otkrivena u Zapadnom Sibiru,datirane starosti od 24000 godina. U epohi pod znakomJarca - Indre (23-21. mil) beleži se udar boga Indre,odnosno pad komete, topljenje lednika i potop, što pot-vrđuje krater Đavolski Kanjon u Americi iz tog doba. To jevreme kada u mitologiji pobeđuju mesečeva božanstvatame od kojih potiču vladari meseca. I među Slovenima jebilo podele po toj liniji i oni su imali svoje "vedske sekte".Po Veles knjizi kasnije su Veneti bili pobornici Indre-Cmoboga. Epoha Strelca - boga Kitovrasa traje od 21. do

107

19. mileniuma s.e. kada pobeđuju Svarogova božanstvaSunca. Vreme Škorpije - Peruna (od 19-16. mil.) je borbazlih i dobrih bogova, koji se objašnjavaju prvim sukobimameđu severnim i južnim narodima. U periodu Vage -Velesa (od 16-14. mil. se.) bog Veles obučava ljudezemljoradnji, donosi im pismenost i umetnost o čemu je isam učio kod Višnjeg na Belogorju (Altaju). U perioduDevice - Maje (od 14-11. mil. s.e.) dolazi u toku 13.miienijuma do najvećeg procvata arijevske civilizacije naevroazijskom kontinentu i atlantske u Atlantiku. U perioduLava-Dajboga (od 11-9. mil. s.e.) dolazi do svemirskekatastrofe, topljenja leda i stvaranja novih lednika okopolova. Većina atlantologa smatra da se upravo u tovreme (oko 9800. g. s.e.) dogodila propast Atlantide iopšti planetarni potop, koji je, po Ščerbakovu, bioposledica ne samo redovnog kraja ledenog doba, nego iudara meteora u regionu Zapadnog Atlantika, gde senalazila Atlantida. Potop je zahvatio ćelu planetu. Nivomora je narastao po raznim procenama od 120 do 200metara, čime je najveći deo priobalnih nizija u kojima suse i razvijale drevne civilizacije nestao pod morem. Timeje potopljena i uništena ne samo Atlantida, već mnogedrevne civilizacije kao i arktička arijevska pradomovina.Međutim, znanja tih prepotopskih civilizacija nisu potpunonestala. Njih su delimično preuzeli, sačuvali u pamćenju ipreneli u nove postojbine njihovi preživeli potomci.

Posle potopa nastupa period pod znakom Raka -Koleda (9-7. mil. s.e). Po vedskoj slovenskoj mitologiji toje vreme kada Arijevci dobijaju "Zvezdanu knjigu Veda",kada uobličavaju sećanja na svoju arktičku domovinuArktidu i veru svojih predaka. Slovenska, poput induskevedske tradicije, nosi najviše sećanja na to prvo zajed-ničko stanište svih Arijevaca koji su preživeli katastrofuledenog doba i potopa. To je vreme boravka u prvojzajedničkoj postarktičkoj postojbini u Zapadnom Sibiru iza

108

Urala, na Altaju i u oblasti Sedmorečja. Kako je zahla-đenje zahvatalo ove delove Evroazije i Sibir, tako su seArijevci pomerali dalje ka jugu i zapadu u novootvoreneoblasti Evrope. Tada počinje da se razdvaja slovenski iindoiranski ogranak arijevskog stabla i započinje istorij-ski period Slovena, koji obuhvata i dva poslednjaperioda Dana Svaroga, odnosno Trojanovih vekova iTrojanskih staza. Tu se već istorija i mitologija prepliću, toje vreme praroditelja, stvaranja posebnog slovenskogetnosa, potpunog izdvajanja Slovena od njihovog zajed-ničkog severnog, arijevskog, hiperborealnog stabla indo-evropskih naroda. Taj proces se završava u perioduBlizanaca (7-4. mil. s.e.).

U periodu Bika - boginja Lađa (4-2. mil. s.e.) iOvna - Belojara (2. mil s.e. - početak nove ere) boginjaLađa donosi slovenskim praroditeljima Bogumiru iSlavunji tajnu znanja, pripremanja svetog napitka surje -surice (medovina) i umeće vladanja. Belojar je naučioljude zanatima, umetnosti i lečenju. O tom periodu najvišegovori Veles knjiga.

U vedskom kalendaru ima još 12 božanstava uvezi sa Jupiterom (Kolo Dajboga), koji za 12 godinaprolazi svoj ciklus, u čemu je sličnost vedskog sa kines-kim kalendarom, jer se smatra da je do toga došlo uvreme Bogumira na Altaju. Kineska kultura je u to vremebila u dodiru sa praslovenskom.

Primer astronomske reforme kalendara staro-ruskog kneza Busa je višestruko značajan dokaz da suvedski kalendar, Točak Svaroga, Sloveni primenjivaliod početka Trojanovog doba, od vremena njihovogmitološkog rodonačelnika Trojana u njihovoj evroazijskojpostojbini (u 7. mil. s.e.) sve do hrišćanstva. Za vremeruskog kneza Busa Belojara - (Ovan) u 4. veku n.e.završavala se Godina Svaroga koja je trajala 25920godina, a počela je u vremenima prepotopske arijevske,

109

arktičke prapostojbine. Bus Belojar bio je istorijska ličnost,učesnik u čuvenoj bici Slovena protiv Germana naDnjepru, a mitološki, vedski "poslednje ovaploćenje bogaKrišne na zemlji". Za njegovog vremena počinjala je novagodina Svaroga na proletnju ravnodnevnicu u petak 20-21. marta 368. godine n.e. Tada je zvezda Alfa Devicaprolazila kroz nulti meridijan i trebalo je izvršiti korekciju,reformu kalendara, utvrditi "godišnji točak" praznika ikultnih obreda (Vreme cara Konstantina u Carigradu).

O Busovoj reformi kalendara ostao je tekst nasačuvanom spomeniku, pisan na velesovici, pismu Velesknjige. Bilo je to urađeno 31. Ijutena 5875. godine odpočetka Trojanovog doba, (možda bi se moglo rećitrojansko-slovenske civilizacije) po slovensko-vedskomkalendaru, što znači u 2003. godini, pre 7510 godina(5875 - 368 + 2002). Pošto početak praslovenskogkalendara obeležava odvajanje Slovena od zajedničkogarijevskog stabla, može se smatrati i početkom pra-istorije Slovena. Taj datum je bio uklesan i na spome-niku Busu kod njegovog kurgana u mestu Etok kodPjatigorska, koji je podigla njegova žena.

Ovaj primer astronomske reforme Busa potvrđujezajedničko poreklo slovenskog i induskog ogranka arijev-skog stabla i vedske tradicije, jer je sličnu reformu u 4.veku izvršio u Indiji radža Vikramaditja, takođe istorijskaličnost. Natpis na spomeniku Busu, napisan je istimpismom kao i "Bojanova himna", dragoceni letopis iz togdoba. Po mitologiji, Bus je dao Slovenima nauku Prava,uspostavio kalendar vedskih praznika i obreda. To jeistorijski blisko vreme, međutim za istoriju Slovena naj-mutnije u antičkim izvorima, o kome već govore sveteknjige i letopisi, hronike susednih zemalja i naroda, pa igermanskih izvora, jer je to vreme germanskih osvajanjaslovenskih teritorija.

110

Oba hrišćanska kalendara, julijanski i grego-rijanski, vezani su za ličnosti koje su ih propisali - julijanskiza Julija Cezara (mogao bi se zvati i cezarijanski, rimski)i gregorijanski za ime pape Gregora 8. Julijanski kalendarje uveo Julije Cezar sa početnim danom po njegovomrođendanu 25. decembra. Manje je poznato da ovajkalendar zapravo nije bio rimski, već je izrađen u Egiptu,Aleksandriji makedonskih Ptolomejevića u kojoj su bilaskupljena egipatska i druga drevna znanja. Kasnije, nasaboru u Nikeji 325. g. n.e. taj je kalendar prihvatila ihrišćanska crkva.

Kalendari koji su nastali na drevnoj vedskoj tradi-ciji bili su tačniji i pouzdaniji, naročito za vrlo velikavremenska razdoblja do kojih je savremena astronomijatek nedavno došla. Njih su vedski sveštenici - astronomiredovno korigovali, precizirali, vršili reforme tako da udatumima njihovih obreda i podnošenja žrtava vezanih zaprirodne pojave nije dolazilo do odstupanja. Te promenesu neznatne za kraća vremenska merenja, ali u dužimvremenskim intervalima odstupanje se akumulira i oni suznali kako da otklone "grešku" u kalendaru. Danas toodstupanje nauka objašnjava sa precesijom zemaljskeose, kada se prolazak zvezde kroz nulti meridijan pomeraza 1 čas i 20 minuta u toku jednog veka. Na duži rok se topretvori u dane. Zbog potrebe da se ta "greška" ispravljauveden je gregorijanski kalendar. Vedski sveštenici suovu korekciju ugradili u sam princip svog kalendara, kaostoje uradio knez Bus u Ruskolaniji (Rusiji) 338. g. n.e.

Danas je moguće pomoću astronomije, geologije,paleoklimatologije, kao i arheologije, utvrditi preciznostdrevne vedske hronologije do duboke meduglasijalneprošlosti. U slovenskim mitovima je ta hronologija bilaočuvana izvorno. Meseci nose zodijakalne znakove iimena božanstava, njihovih pokrovitelja koji su vezani zaprirodne pojave, sunce, mesec, zvezde, sazvežđa. Pri

111

tome su zodijakalni znakovi koji se koriste u savremenimastrološkim kalendarima izgubili svoj izvorni smisao koji jeu vedskoj tradiciji bio drugačiji, zaista astronomski. Onisadrže vremenske podatke za vrlo duge zvezdane ciklusena zvezdanom nebu severne hemisfere. Astronomski jemoguće tačno datirati vreme trajanja određenog ciklusa uprošlosti i prema tome odrediti istorijski period u kome jepokrovitelj bilo određeno sazvežđe.

Nauka je tek u 20. veku pokazala da iza mita oTočku Svaroga u praslovenskoj mitologiji stoje vrloegzaktne astronomske činjenice. Ovi točkovi se vrte utako pravilnim ciklusima da se može izračunati vremeponovne pojave sazvežđa na nebu u hiljadama godina uprošlost ili budućnost!!! Nije slučajno da svaka "godinaSvaroga" traje oko 26 hiljada godina što ima savremenonaučno objašnjenje. Toliko približno traje jedan od ciklusaizmeđu dva ledena doba po jednoj od najznačajnijihastronomskih teorija 20. veka, "Kanonu osunčavanja"Milutina Milankovića.

Arijevsko-slovenska praistorija i geografijaprema slovenskoj mitologiji, vedskoj tradiciji,

Veles knjizi

Slovenska, kao i indusko-iranska mitologijapotvrđuje severno poreklo Arijevaca, posebno Tilakovutezu o prvoj, arktičkoj pradomovini Veda. Dobila jenaziv Arktida poput sličnih mitoloških prepotopskih civi-lizacija Atlantida, Lemurija, Pacifida. Posle potopa, odno-sno pojave leda u oblastima te prvobitne postojbine,stanovništvo se raseljavalo "trojanskim stazama" na jugu Aziju i zapad u Evropu. Formirali su žarišta raznihkultura koje su se dalje razvijale, ali uvek čuvajući sećanja

12

na zajednički život u prapostojbini, u hiperborealnomArijevskom raju (Arijana Vaejo) u prvobitnoj Aratiji.Aratija će se posle pojavljivati u novim postojbinamaArijevaca i sa novim ovaploćenjima istog trojnogbožanstva.

U grčkim mitovima, preuzetim od vedsko-slovenskih i helenizovanim, znamo da se ta mitološkazemlja nalazi na severu - Boreja i dalekom severu -Hiperboreja. Za Grke je taj sever počinjao od Balkana, a"rajska zemlja Hiperboreja" bila je skrivena mitovimagde i kada se nalazila, dok se za Hiperborejce kao narodkaže dasu Pelazgi, preci Grka.

Šambarov u svojoj knjizi "Rusija-put iz dubinevekova", pruža vrlo argumentovanu podršku tezi da jekolevka Arijevaca Arktida, naseljena iza današnjeg polar-nog kruga pre 40 hiljada godina. Vedsko-slovenskamitologija govori o polarnom danu, polarnim noćima,polarnoj svetlosti kao o nečemu svakodnevnom. Zlatnoostrvo iz vedske tradicije Alatir, po legendama zemljaboga sunca, nalazilo se na raznim mestima duž severnihobala Evroazije, do kraja Istočnog Sibira. Istoimenasvetilišta posle se nalaze u novim postojbinama Arijevaca,novim ovaploćenjima Arija, širom evroazijskog arijevskogsveta. U Severnom moru kao Alatir se pominje ostrvoTule u Belom moru, ostrvo Horsa u Karskom moru, raznaostrva iznad Istočnog Sibira. Svetu zemlju Belovodjedrevna slovenska mitologija smešta na Belo ostrvo iznadušća Oba u Severni ledeni okean. Po legendama, ono jeu vreme poslednjeg potopa potonulo u okean, ostali susamo vrhovi na kojima su se neki od prživelih spasili, dabi potom prešli na kopno i dalje se odselili na jug. Sapraslovensko-arijevskom osnovom "beli" ima bezbrojreka, jezera, planina, mesta širom slovenskog sveta, odevroazijskog severa, Urala do Podunavlja i našegBelgrada - Beograda.

113

Koliko mitologija može da ukaže put arheologijipokazuje legenda o selidbi na jug sa obala Belog Mora.Augusta 1997. tamo su otkrivene ruševine iz paleolita"najstarije kultne građevine na svetu" - Sejdozerskosvetilište. Građevina je usečena u stene po kojima jeprošao lednik, što je dokaz da su međuglasijainog,prepotopskog porekla. Vidljive su gigantske ploče,stepenice, bunar, zatim urezi u kamenu kao dokaz da jetu bila i opservatorija, mitsko svetilište boga Velesa. Nazivplanine na kojoj se nalazi Ninčurt, na lokalnom jeziku("ženske grudi") podseća na ime Ninile, mitske žene bogaVelesa, pokroviteljice astronomije, što sve upućuje nanesumnjivo vedsko poreklo ovog nalazišta na dalekomseveru Rusije. Sejdozersko svetilište je prvi otkrivenispomenik u priarktičkoj Hiperboreji. Tek predstoji njegovoizučavanje jer na njemu su otkriveni i natpisi.

Prema vedskim knjigama Indije, Irana, praslo-venskoj Veles knjizi i slovenskim letopisima, narodnojtradiciji i mitologiji, na čelu svake seobe je kao praroditeljbio Arij. Njegovo ime u svakom etnosu imalo je istiznačaj. Arij je bio vedska inkarnacija svih bogova, ova-ploćenje Svevišnjeg. O Ariju se u Veles knjizi kaže:"Bog... to je svet. Mi ga nazivamo Perun, Dažbog, Hors,Jar i drugim imenima. Sloveni su ispunjavali volju Arija".On je izveo pretke Slovena sa Krajnjeg Severa(Hiperboreje) "jer da su ostali pretrpeli bi mnogo od leda".

Oblast Urala je najznačajnija poslepotopskaprapostojbina praslovenskih Arijevaca u njihovom pome-ranju ka jugu i Zapadu, a u Veles knjizi to je Irijski kraj.Na Uralu u 7-6. milenijumu s.e. nalazila se druga Arijana,drugo Belovodje. Ural deli Evropu od Azije, a u pravcusever jug podupire se na Severni ledeni okean i saNovom Zemljom čini jedinstveni planinski venac. Sredinaje šumovita, a između njegovog juga i Kaspijskog mora subeskrajne evroazijske stepe i kasnija "vrata naroda".

114

Smatra se da je Sedmorečje oblast velikih stepacentralnog dela Evroazije, između Urala i Altaja, uglav-nom u današnjem Kazahstanu. U centru oblasti je jezeroBalhaš u koje zaista utiče sedam reka. Ovde je nastalonajstarije navodnjavanje na planeti, što potvrđuje drevnostovdašnje kulture.

Istočna granica Sedmorečja, Belovodja je oblastAltaja u Zapadnom Sibiru. Ovaj 2000 km. dugačakplaninski masiv je po vedskoj mitologiji takođe SvetiAlatir, Zlatogorje i Belogorje. U slovenskoj mitologiji toje preteča mnogih "Belih gora" širom slovenskog sveta.Najviši vrh Altaja od praiskonskih vremena do danas nosiarijevsko slovenski naziv Beluha (visok je 4508 m).Oblast Altaja bila je kao i Kavkaz prava košnica naroda. Uovu "sredinu sveta" sticali su se mnogi narodi i odatlerazilazili širom Evroazije. Zato je Altaj postojbina brojnihnaroda ne samo arijevske bele, nego kasnije i žute rase.Mongoli su po legendama došli sa Severa, iz IstočnogSibira. Odavde su arijevsko-slovenski narodi potiskivani uEvropu, a širile su se kasnije velike svetske imperije. Bioje to najpre centar prve slovenske države Bogumira,kasnije velikog turskog kaganata, imperije Džingiskana idanašnje Rusije. On se nalazio u sredini između drevnihazijskih kultura - arijevske, budističke i daoske (kineske).Altaj i geografski formira jedinstven planinski lanac saKun-Lunom, svetom gorom kineske daoske kulture, gdeprebivaju njeni bogovi. Po budističkim verovanjima ovamoje sa Himalaja došao Heser, drevni tibetski bog i "vladardeset zemalja sveta". Zlatna knjiga praslovenskih Vedanastala je na Altaju i u njoj je glavna legenda Altaja obogu Velesu od koga su kasnije nastali Buda i mesijedrugih religija. Po altajskim legendama, vedska vera jepreneta ovamo sa Urala kao i u druge arijevske postoj-bine na balkanskom Podunavlju i Kavkazu.

115

Nazivi iz arktičke prapostojbine doneti su u novastaništa. Tako se na jugu Urala nalazi opet Belovodje saBelom rekom koja ulazi u Kamu, a ova u Volgu, Ra rekupo vedskoj mitologiji. Ural je pradomovina vedske vereinduske i praslovenske, gde su uobličena sećanja nasevernu pradomovinu, nastala usmena predanja koja sukasnije pretvorena u arijevske svete knjige. Svi narodislovensko-arijevskog-evropskog ogranka po predanjima iletopisima potiču iz ove zajedničke postojbine, iz koje sezatim odvajaju u razne ogranke. Tragovi o tome su uizvornim slovenskim Vedama, u svetim knjigama Indije,Irana, kao i Egipta.

Arijevsko-slovenske "Trojanske staze'

Iz prethodnog se može zaključiti da je osnovnamatrica poslepotopskih kultura Drevne Evrope bilaarijevska, da potiče iz jednog praizvora. Pojam Sedmo-rečja, Petorečja su među najrasprostranjenijim obeležjimazajedničke kolevke vedske tradicije. Najveći broj autorakoji su izučavali istoriju naroda tri najstarija arijevskaogranka - induskih, slovenskih i iranskih Arijevaca, njihovuposlepotopsku domovinu nalaze u centralno azijskomsedmorečju. Istočnoslovenski autori su utvrdili istorijsko-geografske puteve širenja slovenskog ogranka arijevskogstabla, njegove "trojanske staze".

U uralsko-altajskoj oblasti Sedmorečja rađala sepo vedskoj mitologiji, najstarija praslovenska zajed-nica. Odatle se "trojanskim stazama" širila Evro-pom, štoupućuje na mogući trag razrešenja antičkog homerovskogmita o trojanskoj civilizaciji i njenom stvarnom poreklu.Jer, vrlo rašireni pojam "trojanskog" u slovenskoj mito-logiji, sinonim je za arijevsko. Shodno tome, "trojanovo

116

doba", "trojanske staze" kao arijevsko-slovenskipojmovi, mogli bi se dovesti u vezu sa poreklom"trojanske civilizacije" na Balkanu kao arijevske.

U Sedmorečju se, prema Veles knjizi, pojaviopraotac Slovena Bogumir i njegova žena Slava. OBogumiru govore i drugi slovensko-arijevski izvori. Onjemu su govorile i knjige Pelazga koje nisu do nas stigle.Bogumir je poznat u Bibliji pod imenom Homer, što ranijenije privlačilo pažnju istraživača jer Slovena još, navodno,nije ni bilo u oblastima Evromediterana. U kakvoj bi tovezi moglo biti sa helenskim mitom o Homeru kao tvorcuIlijade i Odiseje, još nije utvrđeno. U kolekciji starih slo-venskih rukopisa A.I Sukaladzea pod nazivom Bela knjiganalazi se legenda o Bogumiru, prvom vladaru Slovena.Ovaj božanstveni, mitološki unuk Svaroga, sin Dažboga iMarene rođen je "pre pet hiljada godina" na Uralu, naIrijskim gorama, duhovno i telesno besmrtan. Po Velesknjizi on je u slovenskom trojnom rodoslovu treći. Rod jeotac svih rodova, drugi je Svarog, a treći Bogumir.

Prva postojbina Slovena u koju se Bogumirovnarod naselio, su po Veles knjizi, stepe između Urala iKaspija, kod izvora reke Ra (Volga).To je vreme kada seiz opšte porodice arijevskih naroda izdvajaju Sloveni.Za razliku od indo-iranskih Arijevaca, oni "svoje bogovene mole ni za šta. Samo slave njihovu moć, slave Sve-višnjeg i njegovo ime". Možda je to najstarije objašnjenjeza poreklo imena Sloven. Srpske slave verovatno potičuiz tih drevnih vedskih vremena.

Nedavnim otkrićem u Rusiji, istraživači su našlipotvrdu mita o postojbini Slovena. Otkriven je, naime,drevni grad Arkaim, (ark = medved) na Južnom Uralu, zakoji se smatra da je bio centar prve postojbine arijevskihSlovena. U Veles knjizi njegov naziv je Okrugli grad(Kaile grad), u nekim drugim vedskim izvorima Slavnigrad.

117

Arkaim je nesumnjivo bio vrlo značajno vedskosvetilište i observatorija. Ovde, nedaleko od izvora rekeRa leži i nova arijevska sveta gora Alatir, tu je i najviši vrhUrala - Jamantau ("Jama" je vedsko ime za Bogumira,"tau" je planina). Izgradnja Arkaima zasada je datirana u6. milenijum s.e, a neki autori smatraju daje znatno stariji.U iranskoj Avesti postoji detaljan opis kružnog grada kojipotpuno odgovara ostacima nedavno otkrivenog Arkaima.Bogumir (Ijma) je dao da se sagradi "kružni grad za životljudi. U prednjem delu je devet prolaza, u drugom šest, au trećem tri". Spolja je opkoljen kružnim, zemnim valom-nasipom. (Interesantno je da i Platonov opis Atlantideodgovara ovakvoj kružnoj konstrukciji grada, ali na ostrvu,u obliku nekoliko kružnih prstenova spojenih mostovima.Predpostavlja se da je mit o Atlantidi Platon formirao naosnovu egipatskih izvora, a možda i arijevsko-slovenskih).

Kružni oblik grada, koji je očigledno arijevskogporekla, predstavlja prototip svih sličnih kružnih, mega-litskih građevina koje su kasnije podizane širom Evrope,od Urala duž "duge stepskih piramida", do Atlantika,Britanskih ostrva. (Interesantno je da najstarija piramida uMeksiku - Kuikilko ima sličnu kružnu osnovu. Nivo astro-nomskih znanja drevnih pretpotopskih kultura je u skladusa ovim oblikom gradnje). Arkaim je bar 3 hiljade godinastariji od čuvenog Stounhendža, Karnaka.

U Arkaimu su po knjizi Velesa, Avesti i drugimzoroastrijskim legendama, prinošene žrtve bogovima uskladu sa preciznim kalendarom. Po Velesovoj knjizi, svislovenski rodovi potiču od boginje krave Zemun, prekounuka Dažboga, "mi Skiti, Anti, Rusi, Borusi, Surožci".Kult krave iz zodijakalnog znaka bika stigao je i naBalkan!

Među slovenskim precima koji vode poreklo iz oveoblasti je i misteriozno pleme Masageta, koje su mnogiistraživači poistovećivali sa Skitima, Kimerijcima, Antima u

vreme kada te granice među slovenskim plemenima nisubile još dovoljno jasne. Njihova sudbina je objašnjena tekotkrićem Veles knjige. Pripadnici ovog plemena nisu htelisa ostalima da se sele u Evropu "trojanskim sta-zama", a kasnije su ih pokorila ugro-finska plemena inestali su iz istorije. Njihovo sveto mesto i grobnica je biloBajt na platou pored Kaspijskog jezera, gde se i danasnalazi 70 gigantskih skulptura, za koje su arheolozi tek1983/4. g, otkrili da potiču iz arijevskih vremena, pre višehiljada godina. Dosta su oštećene, ali deluju impresivno iimaju mnogo sličnosti sa čuvenim olmečkim skulpturama-glavama, posebno sa toltečkim skulpturama sedećeg bo-ga Ćakmola u Meksiku. Starost im je približna, a zajed-ničko poreklo po nekim tezama atlantsko. Ove skulpture,neke i po 4 metra visoke, stajale su na ulazima u svetilištai grobnice, sada su pored ruševina kružnih kurgana. Nanekima od njih su znaci pisma koje još nije dešifrovano.Sve glave su okrenute na Zapad i pripisuju ih drugimslovenskim rođacima Skitima, Sarmatima, Kimerijcima.Mešanje jednih slovenskih predaka sa drugima je vrločesto u to antičko vreme, naročito ukoliko se prati premazbunjujućim grčkim izvorima. Nestanak Masageta saistorijske scene objašnjen je tek uz pomoć Veles knjige.

Svetilište sličnog plana gradnje i sličnih kolosalnihfigura kao u Bajtu otkriveno je u Maloj Aziji, na jugoistokuAnadolije. Pripada takođe arijevsko-praslovenskim Heti-tima. Po tezama Ščerbakova, najstariji sloj ovog nasleđapotiče iz istog praizvora, Atlantide. Među Vanima, Heti-tima i drugim drevnim kulturama Male Azije, Ščerbakovnalazi Istočne Atlante-Praslovene. Među potomcima tihdrevnih naroda su Jermeni i Kurdi, koji su sličnog porekla(i slične sudbine kao i Sloveni).

Ruski istraživači pokušavaju da odgonetnulegendu o boginji Zlatnoj Majci, gospodarici svete pra-domovine, izgubljenog arijanskog raja, odakle su došli

118 119

slovenski preci. Nju su obožavali sibirski i uralski domo-roci i posle hrišćanstva, sve do 20. veka. Po verzijiŠčerbakova, kult Zlatne majke potiče od atlanta - "zlatnihljudi" (atl - zlato, ant - čovek). Interesantno je da mnogodomorodačkih toponima u Meksiku, Gvatemali i drugimMaja oblastima Centralne Amerike, do danas ima koren"atl".

Kavkaz je jedna od arijevskih postojbina u kojojArijevci nisu bili autohtono stanovništvo, već su se mešalisa domorocima. Po knjizi Velesa, za Slovene je Kavkazslično drugim postojbinama, u arijevskoj mitologiji takođe -Zlatogorje, Belogorje, jedno od vedskih ovaploćenja.Istorijski, međutim, nije uvek moguće utvrditi koji je narodu ovoj "košnici naroda" autohton, starosedelački, a koji jedoseljen u nekom prošlom vremenu. To je slučaj sa Kav-kazom i sa Balkanom gde postoje podaci o postojanjuprepotopskog stanovništva i tragovima vrlo drevnih kul-tura. Neki naučnici smatraju da su Kimerijci doneli ari-jevsku tradiciju na Kavkaz sa severa u 2. milenijumu s.e,ali ima dokaza i o drugim starijim arijevskim migracijamapreko Male Azije i sa zapada i sa istoka, iz Evrope kaIranu i Indiji ili obratno.

Asov navodi jedan interesantan slučaj očuvanjaarijevske tradicije - neki arijevski kultovi su vršeni naKavkazu do našeg doba i to u izvornom vidu, bez maski-ranja hrišćanstvom ili islamom. U Jermeniji nedaleko odJerevana, u mestu Garna, obnovljen je paganski, arijevskihram boga sunca i njegove supruge (Ara-Mazda i Nana).Veličanstveni hram sa kolonadama građen je u stilu grčkorimskih hramova i potiče iz 1. veka n.e. Obnovljen je kaokulturni spomenik, a jedna sekta u njemu vrši bogo-služenje. Svoju veru dovode u neposrednu vezu saarijevskim korenima. Po slovenskim mitovima taj bog jeVeles i Nenila, a Svetigor se pretvorio u Svetu Goru-Ararat. U antičkom svetu slovenska Nenila je bila Astarta

120

ili Istar, čiji kult je bio vrlo raširen. Najveća svetinjaKavkaza je kurgan Busa Belojara na obali reke Etok,nedaleko od Pjatigorska. Na tom mestu je stajala sve donedavno velika statua kneza Busa, takođe sa pogledomna Zapad. Na njoj je natpis na pismu identičnomvelesovici. (Sada se nalazi u Moskvi u istorijskommuzeju.)

Mnogi autori, među njima i neki ruski, zastupajutezu da je postojala još jedna praslovenska seobaSlovena-Arijevaca u Evropu i to iz Indije. Asov o tomegovori kao o posledici pobune u induskoj postojbiniArijevaca u 2. milenijumu, kada su poklonici kultameseca, zlog boga Indre pobedili. Sloveni su kao poklo-nici kulta sunca, Svaroga, tada već naseljavali Evropu,gde su došli "trojanskim stazama". Na Balkanu je for-mirana najznačajnija evropska Aratija, pelazgijsko-arijevska kolevka evropske civilizacije. Možda je toposlednja, ali najznačajnija etapa na dugom putu "trojan-skim stazama" iz daleke Hiperboreje.

Teorija Milutina Milankovića i paleoistorijaEvrope

U vezi sa značajnim otkrićima o drevnoj indo-evropskoj, praslovenskoj kolevci evroazijske civilizacije,posebno kulturama severa Evroazije i Zapadnog Sibira,teoriji o Arktičkoj pradomovini Veda, neophodno je jedno,naizgled, udaljavanje od teme. Novim otkrićima, kao štosmo već pomenuki, starost čovečanstva se pomera naviše miliona godina, što je, kako smo videli i Tilak naosnovu analize vedskih tekstova anticipirao još pre višeod 100 godina. Isto tako starost ljudskih civilizacija se neograničava vremenski na desetak hiljada godina posle

121

poslednjeg ledenog doba, niti teritorijalno na Afriku, medi-teranske, evroazijske oblasti. I evolucija ljudske vrste seodvijala u više ciklusa u raznim delovima planete. Mnogenovotkrivene činjenice, teorije i hipoteze iz daleke pro-šlosti Starog sveta, Drevne Amerike, Azije i Afrike, jošdeluju kao neverica ili senzacija u odnosu na ono što jesvima nama bilo poznato ili što je i dalje vladajuća istina.Neka saznanja o evoluciji biljnog i životinjskog svetauočavaju se i u razvoju ljudske vrste, čovečanstva icivilizacije.

Rasvetljavanje tajni drevne prošlosti, posebnoEvrope i Slovena, zasniva se dobrim delom na teorijijednog od velikana srpske i svetske nauke 20. veka,Milutina Milankovića (1879-1958). Ona ima izuzetanznačaj za saznanja o više ciklusa u razvoju čovečanstva,posebno o prepotopskoj prošlosti Drevne Evrope i evrop-skim starosedeocima među kojima su i Sloveni.

Po teoriji Milankovića "Kanon osunčavanja",dolazi do cikličnih pramena ledenih doba i otopljavanja uraznim delovima planete. One su posledica pomeranja urotaciji Zemlje oko svoje ose, u nagibu ose rotacije,eliptičnom okretanju Zemlje oko Sunca (revolucija).Milanković je izračunao krivulju ovih cikličnih promenaosunčavanja planete, po kojoj se oni odvijaju mate-matičkim zakonima u tri vremenska intervala. Ova teorijauzima u obzir uglavnom promene tri elementa - zemljineose prema ekliptici, čiji je period vekovne promene oko45000 godina, longitude perihela čiji je vekovni period oko21000 godina i ekscentričnost zemljine putanje čija jesekularna promena oko 100000 godina. Jedan tim ame-ričkih stručnjaka (prema časopisu "Nature") vršio jenedavno istraživanja sedimenata na rubnim delovimaAntarktika i naveo nove, nepobitne dokaze za teorijuMilankovića i preciznost njegovih ciklusa. Na osnovufosila, hemijskih i magnetskih podataka iz Kejp Robertsa,

122

utvrđene su promene u toku više desetina miliona godina- visine mora do 100 metara, promene temperature iciklično smanjenje, povećanje i pomeranje polarnih kapa.To "geganje" zemlje, kako su ga nazvali, odvija se tačnopo Milankovićevim ciklusima od oko 20, 45 i 100 hiljadagodina.

Videli smo da su slični ciklusi ugrađeni u drevnearijevske kalendare, kako induskog, tako i slovenskogogranka. Njihove posledice su promene klime na planeti,smena ledenih doba i otopljavanja, potopa u raznimdelovima planete. Ledena doba su kraćeg trajanja,manjeg intenziteta, regionalnog a ne globalnog karakterakada nastupa samo jedna od tih promena. Najradikalnija,katastrofalna, planetarna ledena doba i otopljavanja sukada se poklope sve tri promene, što je posledica uticajana zemlju i njeno magnetno polje raznih vanplanetarnihnebeskih tela u kruženju zemlje oko sunca i zajedno sasuncem u okviru naše galaksije, kada dolazi do takvihklimatskih promena na zemlji, smena ledenih doba iotopljavanja u raznim delovima planete, cikličnog "preme-štanja" polova i zaleđivanja kao i otopljavanja prethodnihledenih površina, porasta nivoa svetskog mora odnosnopotopa. To utiče na uslove života biljnih i životinjskihvrsta, evoluciju svih oblika života na planeti, naravno ičoveka i ljudske civilizacije.

Praistorijski čovek je uvek tražio sredine saoptimalnim klimatskim uslovima, selio se iz ugroženihoblasti ka onima koje pružaju povoljnije uslove za život.Poslednje ledeno doba koje je počelo pre oko, 25000godina, trajalo je do potopa pre od oko 12000 godina. Tajpotop registrovala je i arheologija na sloju koji odvajapaleolit od neolita.

Malo je naučnih teorija koje su tako širokorazumljive i u nestručnim krugovima, a koje imaju potvrduu velikom broju naučnih oblasti. Mnoge donedavno naiz-

123

gled nerešive zagonetke iz više naučnih disciplina sapredznakom paleo-geologija, biologija, hidrologija, geo-grafija, botanika itd, posle Milankovićeve matematičketeorije postaju objašnjive, razumljive. Mnoga nova otkrićaiz raznih oblasti su pokazala da "kanon osunčavanja"nije značajan samo za astronomiju i geofiziku nego iza objašnjenje tajni evolucije biljnog i životinjskogsveta na našoj planeti, posebno čoveka. Mnogemisterije paleontologije, paleobotanike i etnografijene mogu se objasniti bez Milankovića. Na primer,otkuda u moru kod Špicberga korali, magnolija, čempresi,kesteni, topole iza polarnog kruga, zašto su u Sibiru rasletropske šume, živeli slonovi, sibirski tigrovi, ili odkudostaci mamuta pod pustinjskim peskom Bliskog Istoka iSahare? Kako su dospeli pod 4 km debelim ledenimpancirom Antarktika ostaci bogate flore, ležišta uglja?Velika nalazišta nafte, tragovi nekada bogate flore i fauneu danas pustinjskim oblastima Sahare i arapskog polu-ostrva itd? Starost ljudskog roda sada se meri milionima,po nekima čak desetinama miliona godina, u toku čega ječovečanstvo prolazilo kroz razne civilizacijske cikluse usvojoj evoluciji u raznim delovima planete.

Pomoću teorije Milankovića mogu se objasniti imnoga nova otkrića iz paleoistorije. Uslovi za život iopstanak čoveka su se menjali zavisno od promenaledenih doba i otopljavanja, pomeranja polova i ledenihpokrivača, tropskih i umerenih oblasti na planeti. Naprimer, u nekom od tih ciklusa ledeni pokrivač južnog polamogao je biti u amazonskoj, tropskoj oblasti Mato Grosa uBrazilu, a na mestu današnjeg Arktika prašume i bogatafauna.

Neka umetnička dostignuća paleolitskih ljudi,astronomska i matematička znanja starih civilizacija,posebno u Drevnoj Americi, otkrića tragova razvijenihcivilizacija u danas surovim delovima planete, sibirskom

124

ledu ili pustinjskom pesku Sahare, senzacionalna otkrićaostataka pisama starih stotine hiljada godina, neo-bjašnjiva dostignuća i znanja drevnih naroda, mogu seobjasniti jedino cikličnom pramenom uslova života nekihcivilizacija koje su bile dostigle zenit, prekidima unjihovom razvoju, novim počecima evolucije u novimuslovima.

Najsenzacionalniji je primer geografskih karti PiriRejsa, koje su tek posle Milankovića postale interesantneza nauku, čak verovatne. "Atlas Bahrie" sastavio je turskiademiral Piri Reis 1513, u vreme kada je "otkrivana"Amerika, na osnovu 14 vrlo starih, misterioznih mapa.Mada su bile poznate i objavljivane nekoliko puta (1811,1929. i 1935.) nisu uzimane ozbiljno. Smatrane suizmišljenim špekulacijama sve dok se nije pokazalo da suneverovatno precizne. Privukle su pažnju naučnika pede-setih godina 20. veka, kada je ustanovljeno da je međunjima i mapa antarktičkog kopna - bez ledenog pokri-vača! Proglašene su za falsifikate pošto je bilo jošnepoznato da je Antarktik zaista kontinent sa preciznimobalama, zalivima, uvalama, planinama, nizijama nadkojima je već milenijumima led debeo 4 km. Tačnost tihmapa o antarktičkom kopnu ispod današnjeg ledaprecizno je do detalja utvrđena na osnovu američkihsondaža i satelitskih snimaka NASA-e najsavremnijomopremom. Tek tada su mape Piri Rejsa postale prvo-razredna svetska senzacija i još nerazjašnjena misterija.Čak je ucrtana Zapadna Antarktida kao arhipelag, a nekompaktno kopno što je tek nedavno utvrđeno pomoćunajsavremenijih aparata. Sve je bilo precizno ucrtanomada je led nad Antarktikom ne samo debeo 4000 m.nego i star bar 10 hiljada godina!

125

Kentaur iz Valača kod Zvečana na Ibru, naselje vinčanske kulture/ V milenijum s.e./

Kultna kolica iz Dupljaje u Banatu, žutobrdska kultura/bronzano doba, III milenijum s.e./ Etrurija - VI vek s.e.

Zlatan nakit i ukrasi za odeću iz kneževskog groba, Novi Pazar/kraj VI veka s.e./. Među njima je izvorna arijevska svastika.

Antropomorfna flgurina iz Nea Nikomedija u Makedoniji,danas u Grčkoj,/Vmilenijum s.e./

Kultna posuda, neolitska kultura Lenđel/ V milenijum s.e./ koja je zah-vataia teritorije Slavoniju,Austrtiju,Moravsku, Jugozapadnu Poljsku.

Perun, rekonstrukcija A.Asova prema statui iz Retre/ V-XI vek n.e./. Perun,Gromovnik / Ilija u hrišćanstvu/ je sin Svaroga i Mater Sva, muž Dive-Dodole, otac Devane Kod Rimljana ona je Dijana, boginja lova. U induskojvedskoj tradiciji Perun je Pradžana, mitovi o Zevsu su došli u grčkumitologiju od kimerijsko-skitskih predaka Slovena. Simbol Peruna u ari-jevsko- vedskoj tradiciji je svastika/ kukasti krsf .

Borba lava sa jednorogim kao borba Crnoboga Indre i drugih Dijevića iSvarožića. Crtež na sanduku ,XVII vek.

Borba Kitovrasa i lava iz manastira Studenica/XII vek n.e./. Kada jeKitovras ugrabio Horsu-Radogostu njegovu lepoticu Zoru po sloven-sko-vedskom mitu Bog Sunca gaje progonio u liku lava. Tog sižeanema u grčkim mitovima

Borba Peruna i lava. U likulava je Devana kćerkaPeruna i Dive u kojoj je„zaigrala krv Dija-Crnoboga,htela da ode u Raj da pojederajsku jabuku i sedne natron Svaroga. Posle dugeborbe u kojoj se Devanapretvarala u lavicu, pticu,ribu Perun je savladao ikaznio. Ovaj mit kao borbaZevsa i Tifona došao je ugrčku mitologiju prekoKimerijaca i Skita.

Boginja smrti Marena i Zmija-zmaj gospodar pakla. Freska u manastiruGračanica, Kosmet,1321.Ovde je arijevska boginja pakla, zla i smrti pred-stavljena kao Marena a ne kao glavata zla žena Gorgona što je češće u grčkojmitologiji. U borbi protiv Crnoboga Kašćeja oko boginje smrti MareneDažbog je razbio Zlatno Jajce u kome je zatvorena smrt Crnoboga, ali ipropast sveta. Smrću Kašćeja Jav je nadvladala Nav, narušena je celinaVasione, ravnoteža između smrti i života. Zato je Rod-Tvorac morao da vratisvet na put Prava- prirodnog zakona. Legenda o zlatnom jajcu potiče iz naj-dublje vedske tradicije.

Mater Divija i Diva. Počiva na vedsko-slovenskora mitu o borbi izmeđuPeruna Crnog Zmaja oko lepe Dive Dodole. kćerke noćnog boga Dija iboginje meseca DMje. Pobedio Perun ali na svadbi došlo do nove nevolje, «Divu se zaljubio bog Veles, nastali su novi sukobi. Desno statua Divije-majke sa Krita / II milenijum s.e./, levo slovensko skitska statua I vek s.e»-Na glavi je ptica Roda / kao i u Retri/. Zmija je znak vlasti nad Navom. Lavi zec su otelotvorenje Peruna i Velesa, muževa suparnika Dive.

Dažbog sin Svaroga pretvoren u Aleksandra Makedonskogokruženog umesto žezla sa pticama koje hrani prilikomuznošenja, Dimitrovski sabor, XII vek

Dažbog u nebeskoj kočiji, reljef na Kijevskoj lavri, VII-X vek n.e.

Lik Svaroga, rad A.Asova. Po Veles knjizi Svarog je Tvastir - Tvorac, poindijskim Vedama Tvaštar. Svarog ovde predstavlja Drvo života. Njegovečetiri glave su simbol vlasti nad četiri strane sveta. Stoji na Zmiji u znakpobede nad Crnim Zmajem. U levoj ruci je Sveti kamen-Alatir u desnojčekić kojim udara po gori Alatir u vreme Postanja. Tu su simboli Nava izaleve ruke, Java iza desne ruke, sunčanog kruga simbola Prava, Veles uovaploćenju ptice, Perun. Ikonografija Svaroga je slična induističkoj ikono-grafiji Brahme.

Bogumilski stećak iz Radimlja, kod Stoca.Predstavlja Dažboga sa magičnimprstenom kojim je oživeo Maju Zlatogorku,majku Kolade-Krišne. Taj koledarski mitbio je vrlo raširen u slovensko-vedskojtradiciji.

Arijevsko-skitski Bog Sunca.Slovenska predanja o Krišni-Koladi podudaraju se saindijskim vedskim legen-dama o Krišni- Kalkinu.

Dažbog jašeći na lavupobeđuje Crnoboga.Zlatni falar iz Sverskogkurgana, X vek. Dažbogje od tri žene imaomnogo dece i unuka odkoji potiču sva slovens-ka plemena. Sloveni suprema Veles knjizi„Dažbogovi unuci,,.Njegov zavet su ZakoniSvaroga- da poštujunebeski i svoj Rod, dase klone Krivde, poštujuPravdu, vole prijatelje ičuvaju slogu međurodovima.

Arktička, prepotopska pradomovina Arijevaca, Hiperborejaca skica

Spomenik Busu Belojaru / IV Vek n.e./, po A.Asovu. Prema natpisu naspomeniku pisanom velesovicom Bus je 21 marta 368 god obeležiopočetak novog kalendarskog ciklusa- Kolo Svaroga.

Znaci vedske arijevsko-praslovenske tradicije.1. Rod, roditelj svega postojećeg, koga Svevišnji oslobađa tame rada svet izZlatnog jajca. Majka Lađa snagom Ljubavi porodila je Vaseljenu, bezbroj zvezdanihsvetova, Prirodu koja nas okružuje. 2. Surja je simbol Vedskog Znanja, zakonavrhovnog boga Svaroga, sunčana medovina, božansko piće. 3.Hors- Radogost sinboga Sunca Ra, brat Velesa. Upravlja kolicima Sunca na nebu, u zemaljskomotelotvorenju je reka Ra / Volga/ simbol besmrtnosti i medovine. 4.Svarog po KnjiziVelesa je Tvorac, vrhovno božanstvo koje je stvorilo „svarganilo,, Svargu- zemaljskisvet. Objedinjava Nav, Jav i Prav, jedinstvenu kosmogoniju arijevskog sveta. OdSvaroga i krave Zemun potiče ljudski rod, sve obogtvorene sile prirode, bela božanst-va 5.Perun Gromovnik, bog ratnika, sin Svaroga i Mater Sva čuvar opšteg poretka iZakona kruženja kao stilizovani simbol svastike. Hitler je taj vrhunski simbol ari-jevskog pogleda na svet uzeo za simbol svoje ideologije, samo je izokrenuo krake injihov prirodni tok kruženja. 6.Višnja, sin Svaroga i Mater Sva. U arijevsko-induskoj vedskoj tradiciji on je troglavi Višnarupi, sanskritski Višnu, nebo-otac,zemlja-majka i Višnu-sin. Prema Rigvedi donosi vatru precima Arijevaca, prema ari-jevsko-slovenskoj Veles knjizi Višnja / Svevišnji/ preko Mater Sva predaje Vede /Znanje/ Slovenima. 7.Maja Zlatna Maja i Višnja su roditelji Krišne koji je rođen nazemlji da pobedi zlo i preda ljudima vedsko znanje, daje da piju surju -„istinu božjihVeda,, 8. Jarilo sin Velesa i Dive, bog proleća, šuma, podčinjava vile, vukodlake idruga šumska bića 9. Veles praslovensko, arijevsko božanstvo sa više ovaploćenja.Najpre kao nebeski sin Roda i svete krave Zemun, pre Višnje, kao treći lik vedsko-slovenskog Trojstva. Među ljudima kao sin Svaroga i Mater Sva, umirao je i rađao seviše puta, učio je ljude mudrosti, znanju, doneo prve zakone, podelu zanimanja, daoprvi kalendar. 10. Dažbog je sin Svaroga, drugo ovaploćenje Višnje 11. Semargl, bogmeseca i vatre, prinošenja vatrene žrtve koji noću čuva stražu na nebu sa vatrenimmačem.Samo jednom godišnje u vreme jesenje ravnodnevnice silazi na zemlju nazov boginje noći Kupalnice. 12.Šiva božanstvo kiše i izvora 13. Jav je čitav pojavnisvet koji po Velesovom zakonu neprestanog kretanja, razvitka, kruženja prelazi izjednog stanja u drugo, kao smena života i smrti, dana i noći, godišnjih doba, radostii tuge, izlaska zalaska, to je smena Java i Nava. 14. Prav je sveopšti Zakon, Pravilokojim se upravlja svet, zakon bića i opšteg razvitka, zakon uzajamnog dejstva silaprirode, kruženja, smene materijalnog i duhovnog. Taj princip apsolutnog poštovanjezakona prirode u mikro i makro razmerama, ravnoteže sila prirode, jedinstvasuprotnosti, smrti i života je najbliži savremenom naučnom pogledu na svet. Nazivase i Zakonom Triglava - Java, Prava i Nava. Njihovu suštinu bliže određuju triosnovna zakona- Zakon Roda, Velesa i Kolade / Koledar- kalendar, osnova je kolo-krug/..15 Nav je trancendentalni, duhovni, posmrtni, svet predaka i bogova.svet ukome prebiva ličnost boga do njegovog ovaploćenja u zemaljskom svetu. 16.Crnobogza razliku od osnovnih vedskih božanstva koje potiču od Sunca, je rodonačelnikmesečeve, crne dinastije arijevskih božanstava. On je Crni Zmaj, gospodar tame,carstva pakla, leda, smrti .Živi u crnom zamku zajedno sa boginjom smrti Marenoma pred njim zaseda zagrobni sudija crni Radogost. Njemu služe demoni zla, vukod-laci.veštice, od njega dolazi kosmička tama. Međutim, po arijevskoj kosmogonijiprema Veles knjizi on je važna kosmička sila koja „održava Svargu,., njegova borbasa Belobogom je neophodna za ravnotežu Java i Nava, materijalnog i duhovnog sveta.Zlatno jajce sadrži ne sasmo zatvorenu smrt zlog boga Kašćeja nego i pogibijuVasione. 17 Sedunja je Koza, rodonačelnica mesečevih, tamnih božanstava kao štoje Krava Zemun sunčevih, belih. Ona je majka Dija, baka Indre. 18. Dij je bog noćnogneba. U Indiji on je Djaus, kod slovenskih Arijevaca mešali su ga, zavisno od kultaSunca ili Meseca, sa Perunom, Horsom, Trojanom. Smatra se da grčki Zevs i rimskiJupiter potiču od Dija. Ima dosta zajedničkog i sa Djavolom u hrišćanstvu.

Zodijakalni tanjir iz Retre, uni-šenog predhrišćanskog hramapribaltičkih Slovena / V-XI vekn.e./. Kolo Svaroga predstavljaZvezdano nebo. Kolo je učvršćenona Polarnoj zvezdi kao stožeruoko koga se okreće. Taj krug-koloje u osnovi Koleda, kasnijihkoledara -kalendar. Na vrhu jePerun u otelotvorenju orla i nat-pis-Perun. Dan 13 červena/ 2august/ je Perundan, hrišćanskiIlindan. U centru plovka sa nat-pisom Radomant, slovenski bratMinosa. Tragom arijevskogkruženja/ suprotno od kazaljkena satu/ su zodijakalni znaci saodgovarajućim runskim natpi-som 1. sazvežđe lava, simbolDažboga i Peruna, 2. KrilataZlatna Maja/ Lađa/, 3. SazvežđeVelesa, znak Vage, 4. SazvežđeŠkorpije. Dalje ide Riba ioštećena velika zimska i proletnjasazvežđa tog dela neba.

Troglavi Višnu prema induskimVedama- Višna, Krišna i Maja ,ugaoni stub Georgijevskog sabo-r a u Jurjevu Poljskom.

Svarga -Irijski Rajski Vrt poslovensko-vedskoj tradiciji jenebesko carstvo bogova naAlatirskoj gori / Altaj/ iznadBele reke sa opisom raja kojise javlja u raznim religijama.Sa Vasiljevskih vrataPokrovskog sabora uAleksandrovu / XVI vek/

Krilati Kitovras i car SolomonVasiljevska vrata Pokrovskogsabora Aleksandrov, XVI vek.Kitovras -bik sa trupomčoveka se javlja u grčkojmitologiji kao Kentaur koji sebori protiv Lapita- svih var-vara. Po slovensko-vedskommitu Kitovras je otelotvorenjehromog boga Meseca kaoCrnoboga koji hoće da ukradeBelobogu Radogostu- Horsunjegovu lepoticu ženu zvezduZoru-Zornjaču.

,Veles knjiga,, iz biblioteke novgorodskih sveštenika/V -IX vek n.e./, lice i naličje daščice 11-16

Zlatni bokal iz „Atiline riznice,,,sarmatsko-slovenski rad izprvih vekova n.e sa vedsko-slovenskim.arijevskim sižeom.Ptica Gamajun uzdiže naSvargu / nebo/ Krišnu, u desnojruci drži čašu sa Surjom /Vedsko znanje/ i poji pticu. Ulevoj ruci je baklja sa Svetomvatrom.

Kitovras i Zec,Georgijevski sabor uJurjev Poljskom, XIIvek.U slovensko-vedskojtradiciji zec je jedno odotelotvorenja Velesa čeganema u grčkim iapokrifno-hrišćanskimvizantijskim legendamao Kentauru.

BALKANSKO-PODUNAVSKA KOLEVKASLOVENSKE CIVILIZACIJE

Primer Makedonije

Nova arheologija za razliku od tradicionalne,pruža sve više podataka o istorijsko-etničkom kontekstupredantičkih evromediteranskih civilizacija. Naime, tradi-cionalna arheologija nije u potpunosti koristila arheološkepodatke kao potencijalni izvor informacija o vremenunastanka određenog predmeta, kulturnoj istoriji, načinuživota, etničkom, socijalnom, ekonomskom, ideološkomkontekstu datog vremena. Opisi arheoloških predmetapostali su često sami sebi cilj, skoro u antikvarskomsmislu. Međutim, uprkos novim argumentima arheologije,politička ograničenja sprečavaju promenu slike okorenima evropske civilizacije, jer novi rezultati moguda dovedu u pitanje mnoge utvrđene vrednosti koje supretvorene u prave tabue.

Smatra se da je u južnim delovima prepotopskeEvrope koja je bila slobodna od leda, živelo samo neko-liko desetina hiljada kromanjskih stanovnika, koji suostavili paleolitske tragove uglavnom u pećinama Španije,Francuske, Italije, Balkana, Pricrnomorja. PoslepotopskiArijevci preplavili su Evropu posle otopljavanja od 9-10.milenijuma. Stapanjem retkog prepotopskog, kroma-njonskog, verovatno negroidnog stanovništva, sa belim,arijevskim masama stvorene su prve autohtone evropskekulture, osnove evropske civilizacije.

126

Rezultati evroarijevskih istraživanja dokumentujuarijevsku osnovu najstarijih poslepotopskih, neolitskihkultura Evrope, Slovene kao najznačajniju evroarijevskuetničku porodicu od Urala do Atlantika.

Arheološke mape Evrope sa Dunavom kaokičmom, načičkane su brojnim nalazištima u vremen-skom nizu od preko deset hiljada godina, od mezolita dorimskog doba. Dunavski basen spaja dva žarišta naj-starijih kultura Evrope - srednje Podunavlje i Balkansa donjim Podunavljem i Pricrnomorjem i istočno-evropsku kolevku evropske civilizacije sa Volgom ivelikim rekama Crnomorskog sliva u Istočnoevropskojravnici.

Iz područja Srednjeg Podunavlja i Balkanauzvodno i nizvodno slivovima pritoka Dunava, Save,Drave, Tise, Tamiša do ušća, Moravom koja povezujePodunavlje sa Vardarskom dolinom i Egejom, širile su sebalkansko-podunavske neolitske kulture. U ovompraslovensko-arijevskom petorečju iz Velesove knjige,one su se razvijale u miru i saživotu, prirodno odumirale inasleđivale jedna drugu bez osvajanja i rušenja u tokuviše hiljada godina. U Evropi, ne tako davno oslobođenojod ledenog pancira, bilo je dovoljno slobodnog prostran-stva za sve i nije bilo potrebe za osvajanjima. Poslearijevsko-slovenskog talasa naseljavanja istočne, južne icentralne Evrope dalje zaleđivanje sevemog Sibiraotvaralo je prostor za novo arijevsko, anglosaksonsko,ugrofinsko naseljavanje uglavnom severnijih evropskihoblasti. Kasnije su stigli već tatarsko-mongolski osvajači.

Na srednjem, balkanskom delu Podunavlja nastalaje u toku nekoliko milenijuma neolitska revolucijaEvrope. Balkansko-podunavskom neolitu je do prenekoliko decenija pripisivana starost približno do IIImilenijuma s.e. Sadašnjim metodama ta starost seudvostručuje. Prvobitno se smatralo da zemljoradnja,

127

metalurgija, pismenost nisu bile autohtone nego uvezenena Balkan. Danas i brojni zapadni autori ocenjuju da jebalkanski neolit autohton (Gordon Čajld, Ričard Pitoni idr). Ovde su nastale prva zemljoradnja, rudarstvo,metalurgija Evrope i prvo najznačajnije obeležjesvake civilizacije - pismo.

Ceo Balkan je prekriven arheološkim nalazištimaod kojih je mali deo otkriven, a još manji istražen. To jenaročito slučaj sa oblastima u kojima je autohtonoslovensko stanovništvo preživelo sve okupacije - rimsku,germansko-mađarsku, tursku. Prihvatajući germanskudoseljeničku tezu predantička nalazišta, ukoliko nisupripisivana Grcima ili Rimljanima, nisu bila interesantna.Ovih dana je, na primer, u pomoravskom selu Belicanedaleko od Kraljeva, za vreme rada na seoskom putu,ispod same površine otkriveno nekoliko desetina figurinaod kamena starosti 6200. g. s.e. Među njima je jednafigurina u obliku zrna pšenice, što pokazuje ne samo dasu Vinčanci znali za zemljoradnju, nego da je kulturapšenice dobila već kultni značaj kao nekada kukuruzkod centroameričkih Maja.

Ruski autor V. A. Safronov smatra da je upravo uPodunavlju rođena "najstarija civilizacija i državnostEvrope" sa zemljoradnjom kao osnovom privrede. Odatlese raširila po celoj indoevropskoj teritoriji Starog sveta,duž "grandiozne duge najstarijih indoevropskih kul-tura" koja obuhvata Lepenski Vir, Starčevo i Vincu uPodunavlju, Kamenu Mogilu i Tripolje u istočnoevropskojstepi. O arijevskoj, praslovenskoj duhovnoj matrici tihkultura postoje nesumnjivi dokazi.

Najstarije evropsko mezolitsko i neolitsko naseljeje Lepenski Vir (9. milenijum s.e.) sa najstarijimskulpturama Evrope. Posle Lepenskog Vira u ovoj oblastiSrednjeg Podunavlja, našeg "petorečja", nedaleko odušća Save, Morave, Tise, Tamiša u Dunav, razvile su se

128

najstarije i najrazvijenije neolitske kulture Evrope u cen-tralnom, balkanskom delu Podunavlja - Starčevačka (7.milenijum s.e.), Vinčanska (6. milenijum s.e.) i Kereška(5. milenijum s.e.). Zatim se nastavlja Karanovska (5.milenijum s.e.) u donjem Podunavlju, Lenđelska ugornjem Podunavlju (5. milenijum s.e.), koja se dolinamadunavskih pritoka nastavlja sa mlađim kulturama u Istoč-noj Austriji, Moravskoj, Slovačkoj, jugozapadnoj Poljskoj.Butmirska u Bosni, koja je u neposrednoj vezi sa vinčan-skom, bila je centralna kultura središta Balkana sve doilirskog perioda.

U knjizi "Balkanska civilizacija", Trajan Stojanovićsmatra da sve te kulture čine jedinstvenu balkansku civi-lizaciju, sa više kulturnih oblasti i podoblasti

U istočno-evropskoj ravnici i Pricrnomorju savre-menik Lepenskog Vira je naselje Kamena Mogila naAzovskom moru. Vrhunac razvoja u tom područjudostignut je Tripoljskom kulturom (5. milenijum), koja seprostire od Donjeg Podunavlja širom rusko-ukrajinskeravnice i nastavlja u kulturama Kukuteni (4. milenijums.e.), Černa voda (3. milenijum s.e.), Kocofeni (3.milenijum s.e.). U oblasti koja se pružala iz Podunavljauzvodno Moravom prema vardarskoj, skopskoj dolini,Makedoniji i Grčkoj, takođe su se u vreme neolita razvilebogate kulture, varijante starčevačko-vinčanske, kaoAnzabegovo-Vršnik, Porodinska kultura u Makedoniji iSesklo, Dimini kulture u Tesaliji. Od bronzanog doba ikasnije Halštatske, odnosno Latenske kulture u Zapa-dnu i Severnu Evropu "Keltskim stazama" su se izbalkanske kolevke širile brojne autentične kulture, sve dorimskih osvajanja Galije.

Savremeni naučni metodi omogućili su istra-živačima da dođu do teza o etničkim karakteristikamaneolitskog stanovništva Balkana. Po tim nalazima,Pelazgi (Pelasti) su etnički naslednici Vinčanaca i

129

ranijeg paleolitskog, starosedelačkog, arijevskog stano-vništva Podunavlja i Balkana kao centralnog područjaDrevne Evrope. Etničku sličnost stanovništva sa tihprostora Evrope uočio je još prvi istraživač Vince, profesorMiloje Vasić. Arheolog Sofija Davidović-Živanović kaže darezultati najnovijih antropoloških istraživanja skeleta savinčanskih nalazišta ukazuju na identičnost antropoloških,epigenetskih karakteristika Vinčanaca sa prethodnimautohtonim stanovništvom kromanjonskih odlika sa podu-navskih nalazišta Padine, Hajdučke Vodenice, LepenskogVira, Vlasca, Gomolave i najstarijeg do sada poznatogstanovništva Panonije u širem smislu (Žitište, BačkiPetrovac). Najnoviji nalazi iz Vince (V. Markotić: "VincaCulture") potvrđuju autohtonost vinčanskog stanovništva inastavak njihovih, ne samo antropoloških, nego i kulturnihkarakteristika sve do savremenog srpskog stanovništva.Naš mladi naučnik Biljana Čuljković obavila je analizuDNK materijala Đerdapske antropološke serije staresedam hiljada godina.

Dunav je praslovenska reka, jedan od njenihnajstarijih naziva Černa je nesumnjivo slovenski. Koddrevnih Slovena reci crno, černo, čamo imaju isti korenkao i magično, tajnovito, mračno. U njihovom poimanjusveta crno izaziva strahopoštovanje, nasuprot belom kaopojmu svetog, jasnog. Dunav je pojam crnog, tajnovitog,mračnog naročito u Đerdapskoj klisuri, gde sabijenizmeđu dve planine deluje moćno, tajanstveno. Upravo utakvom ambijentu su nastale riboidne skulptureLepenaca, najstarije u Evropi. Tragovi tog Crnog Dunavasu se indirektno sačuvali do današnjih dana i u podu-navskim oblastima koje su kasnije deslovenizovane. On je"crn" od svog germanizovanog izvora (Švarcvald-Crnašuma), gde nastaje od dve rečice koje su do danaszadržale svoj praslovenski naziv - Breg i Brega. Utiče uCrno more gde se u delti Dunava nalazi neolitsko

130

arheološko nalazište Černa voda (skulptura Mislioca sanaslovne strane knjige pripada ovoj authtonoj slovenskojkulturi). Od tog evropskog Nila, Jangce-a, Eufrata i Tigrisaširile su se kulture pritokama i bogatim podunavskimbasenom, slivom Dunava, na sever u Evropu i na jug iistok prema ušću i crnomorskim oblastima Rusije.

Arheološki, paleolingvistički, paleografski i drugidokazi pokazuju da su kulture na teritoriji Balkana,Srednjeg Podunavlja, posebno bivše Jugoslavije, pred-stavljale pre rimske okupacije vrhunac evropske civili-zacije. Njihov razvoj nije bio prekidan stranim elemen-tima i uticajima, etnička osnova i kulturno nasleđe im jeostalo praslovensko. Međutim, posle rimske okupacije,ovo nasleđe je uneto, bez arheoloških i antropološkihdokaza, zajedno sa misterioznom trojanskom, u temeljezapadne civilizacije kao antičko grčko-rimsko nasleđe.

Na primeru Makedonije može se pratiti načindeslovenizacije Balkana i balkanske civilizacije,trojansko-slovenska misterija. Način grciziranja,deslovenizacije makedonsko-slovenskog nasleđa je biojoš bezobzirniji od trojanskog, jer je vršen u istorijskipoznatom vremenu. Makedonija nije bila nikakva misterijaili mit, već relativno bliska istorijska činjenica koju nije bilolako mistifikovati.

Makedonska, slovensko-ilirska država naBalkanu

O najvećoj državi i najznačajnijoj civilizacijiStarog sveta - imperiji Aleksandra Makedonskog,uglavnom je sve poznato. Međutim, odgovor na pitanje kosu zapravo bili Makedonci zamagljeno je još od antičkihvremena.

131

Makedonija je posle rimske okupacije postalarimska, vizantijska provincija, kraće vreme obnovljena kaodržava, ostaje zatim pod turskom vlašću sve do 20. veka.Izbacivanjem Slovena iz predantičke istorije Balkanaolakšan je put konačnoj helenizaciji i slavnog make-donsko-slovenskog nasleđa. Slavu makedonske imperije injeno kulturno nasleđe još u antička vremena prisvojili sunajpre Grci, a zatim Rimljani, koji su pokorili najveći deote imperije zajedno sa Grčkom. Međutim, tezu da jemakedonska imperija grčka, demantuju sami grčki izvori.Po njima je bilo nepobitno da, pre stvaranja velikemakedonske svetske imperije, koja se prostirala na trikontinenta - Makedonci nisu bili Grci. Naprotiv, pre nošto su ih Grci pokorili, Makedonci su bili najveći helenskineprijatelji. Grčki antimakedonski savez za rat protiv"varvarina" Filipa II Makedonskog (383-336. s.e.) pred-vodila je Atina (Demostenove filipike)

U bici kod Heroneje 338. g. s.e. Makedonci su načelu sa Filipom pobedili Helensku ligu i pokorili grčkegradove polise, koji su vodili vekovne peloponeske ratoveza pomorsku trgovačku prevlast u oblasti Mediterana iCrnog mora i primat u Grčkoj. Tada je "varvarin" Filippostao ujedinitelj Grčke i po prvi put u istoriji, grčki polisisu prekinuli svoje vekovne ratove i postali ujedinjeni.(Kakvu žestinu su imali ti peloponeski ratovi među grčkimpolisima, posebno između Sparte i Atine, pokazuje Tuki-didova priča o Pateji. Pošto se Pateja u tom ratuopredelila za Atinu, Sparta je pobila sve njene stanovnikei mesto sravnila sa zemljom). Antički Grčki gradovi suprethodno procvetali u trgovini sa Makedonijom i bogatimbalkanskim, podunavskim, crnomorskim "varvarskim" pro-izvođačkim kulturama, od Balkana do Skitije. U trgovačkoji kulturnoj komunikaciji sa njima stvarali su ne samobogatstvo nego i svoj etno-kultumi identitet i prestiž. Zale-

132

đe tih gradova-luka ostalo je i dalje domorodačko, "var-varsko", u stvari, praslovensko.

Pri helenizaciji makedonsko-ilirskog nasleđazaboravlja se (ili prećutkuje) da je makedonska državapostojala na istoj teritoriji Balkana, pod istim imenomu istorijski poznato vreme, više vekova pre njenogizlaska na svetsku istorijsku scenu, još od 10. vekas.e. Zato Salinas i dovodi u vezu ovu ilirsko-slovenskudržavu sa Trojom. Sve je to istorijski i arheološki mogućedokumentovati, daleko pre prevoda Ilijade i Odiseje nagrčki i pre helenizacije trojanskog nasleđa!

U Makedoniji je vladao tipično slovenski načinživota, plemenski, saborni poredak (veća) za razliku odrobovlasničke demokratije u grčkim polisima, za koje jemakedonski poredak bio varvarski. U Velesovoj se nalaziobilje poređenja praslovenskih, skitskih kultura sa pred-hrišćanskim sabornim poretkom koji je vladao u grčkimtrgovačkim kolonijama na rusko-ukrajinskim obalama.Makedonska vlast se postepeno širila na druge, etničkisrodne oblasti Balkana, od Donje Makedonije u var-darskoj dolini i solunskom zalivu do Gornje Makedonijekoja se graničila sa susednim tribalsko-dardanskimoblastima na severu i tračkim na istoku. Od 7. veka s.e.razvija se trgovina sa grčkim gradovima polisima, prven-stveno s Atinom, preko kojih se izvoze makedonskiproizvodi (posebno drvo i plemeniti metali), a uvozi medi-teranska roba grčkih trgovaca. Grčki gradovi, koji supreko trgovine upoznavali unutrašnje prilike u balkanskimzemljama, znali su preko plaćeničke vojske da se mešajuu unutrašnje makedonske i međuilirske sukobe, najuspeš-nije Atina i Teba od 5. veka s.e. Filip Drugi je jednovreme, pre nego što je postao vladar, bio talac kodTebanaca. Njegov otac Amintas (koji je vladao od 394-370. g. s.e.) uspešno je branio državu od ostalih ilirskihsuseda i mešanja grčkih polisa. Filip je odlično shvatio

133

lekciju iz istorije - da bi bio slobodan i nezavistan, trebapokazati superiornost u svakom pogledu. Izvršio jereorganizaciju vojske i unutrašnje uprave, postigaounutrašnju stabilnost kao preduslov za ostvarenje vizijevelike makedonske države. To je bio san još njegovogdede Arkelaja (vladao od 413-399. g. s.e), osnivačaprestonice Pela, koju će uspešno ostvariti njegov sinAleksandar Treći, slavni Aleksandar Makedonski.

Za našu temu posebno je interesantna "trojanskaveza" prvih makedonskih vladara. Prva makedonskavladarska porodica Argeada vezivala je svoje poreklo zahomerovskog junaka Herakla. Ta homersko-trojansko-ilirska tradicija nije bila zavijena u helensku mitološkumaglu, nego je vezana za poznate istorijske ličnosti.Negovanje ove tradicionalne trojanske veze bilo jeočuvano sve do Olimpije, majke Aleksandra, četvrtežene Aleksandrovog oca Filipa. Njena epirsko-make-donska porodica je vezivala svoje poreklo za Ahila,junaka Ilijade. Filip je vaspitanje svog sina naslednika,zasnovao na homerskim epopejama. Mnoge od njih jeAleksandar znao napamet. Aleksandrov karakter je bio upotpunosti formiran na homerskom svetu, prijateljstvuAhila i Patrokla, mržnji Ahila i Hektora. On se po očevoj imajčinoj liniji smatrao u srodstvu sa Heraklom, posebnosa Ahilom. Herojski homerski duh preneo je i na svojenajbliže saradnike, koji su to kasnije i potvrdili u stvaranjuimperije. Aleksandar je dobio nadimak Ahil, a njegovprijatelj Hefest - Patroklo. Aleksandar je, navodno, usvojoj kampanji imao primerak Ilijade, koju je specijalnoza njega pripremio Aristotel, kao i dela grčkih tragičaraEshila, Sofokla, Euripida, i "oca istorije" Herodota. Lažnusliku antičkog sveta iz nepouzdane Herodotove, tipičnogrčke istorije, za koga su svi narodi sem Grka bili varvari,Aleksandar je razotkrivao za vreme svojih osvajanja doIndije. Pogrešne infoirmacije Herodota dovele su do

134

značajne promene u Aleksandrovim planovima (posleIndije Arabija, ali ga je smrt sprečila).

Makedonska država je predstavljala prirodanvrhunac prethodnog razvoja ilirsko-slovenskih kulturaBalkana, čiji su narodi učestvovali u ostvarenju velikogsvetskog projekta pod Aleksandrom Makedonskim. UzAleksandrovo ime se najčešće vezuje epitet "veliki",ponekad "makedonski", ali se obično ispušta da je biotreći vladar viševekovne makedonske loze istogimena Aleksandar - Treći. I da je Makedonija zadržalaime svoje drevne balkanske postojbine i kao svetskaimperija. O makedonskoj državi ima istorijskih podataka ibrojnih arheoloških dokaza još od 10. veka s.e. Ona serazvijala u istoj geografskoj oblasti Balkana, čiji je centarbio u plodnoj vardarskoj dolini severno od Grčke, u kojojsu Makedonci živeli od iskona. Njena etnička osnova jebila slovenska. Njeni kraljevi iz istorijski poznatih dinastijanosili su ista, slovenska imena pre i posle helenizacijeAleksandrove imperije. Čak su i kristijanizacijom mnogaod tih drevnih muških (Filip, Aleksandar itd.) i ženskih(Aleksandra, Kleopatra, Olimpija, Verenica, Ladicaitd.) makedonsko-slovenskih imena prihvaćena, običnokao helenska, a pri tom se njihovo slovensko, make-donsko, pagansko poreklo namerno zaboravljalo. Naj-poznatiji primer su imena trinaest Kleopatri, kasnijihvladarki makedonskih Ptolomejevića u Egiptu, posle smrtiAleksandra Makedonskog. One se obično smatrajugrčkim, egipatskim a nikako makedonskim princezama.Istorijski je poznato da je sedma žena Filipa DrgogMakedonskog, Aleksandrovog oca, bila makedonskaplemkinja Kleopatra, sestra njegovog najbližeg prijateljaAtala, zbog koje se Filip posvađao sa ocem. Danas je većteško i pomisliti da takva imena kao Aleksandar, Olimpija,Kleopatra imaju drugo, sem grčkog porekla.

135

Slovenskim toponimima bio je prekriven čitavpredantički Balkan i Makedonija. Na primer, 365. g. s.e.Filip Drugi preselio je svoju prestonicu iz grada Filipi unovosagrađenu, koja je imala čisti slovenski naziv Izvori.Skoro hiljadu godina pre "doseljavanja" Slovena naBalkan(!) (Taj podatak je preživeo i rimsku okupaciju iromanizaciju na teritoriji neolitske Kukuteni kulture udanašnjoj Rumuniji i može se naći u Arheološkomleksikonu akademika Srejovića).

Za trojansko-ilirsko-slovenska istraživanjanajinteresantnija je veza između makedonske i trojan-ske tradicije u Ilijadi, koju prema grčkom istoričaruArijanu navode i neki savremeni autori (na primer u knjizi"Aleksandar veliki" Nemca Hansa Joacnima Gerkea,Minhen 1996.). Gerke ju je, međutim, koristio kao dodatniargumenat za drevno poreklo helenske kulture, a ne kaovezu sa slovenskim svetom. Poznato je da je Aristotel, singrčkog lekara na makedonskom dvoru, bio vaspitačmladom Aleksandru. Međutim, manje je poznato da jeAleksandar Makedonski bio vaspitavan, pre svega, nahomerskom nasleđu - imaginarnom svetu Ilijade, njenimmitovima, herojima, tradiciji, pogledu na svet, odnosimaizmeđu pojedinca i zajednice, vezi božanskog i ljudskog,prijateljstvu i neprijateljstvu, pravdi i osveti. On je tutradiciju rehabilitovao i ugradio u svoju svetsku impe-riju, ne kao što se smatra po Aristotelovim idejama, većzato što je homerska tradicija u Aleksandrovo vreme jošbila živa u Makedoniji. O toj vezi sa Ilijadom Makedonije iAleksandra lično, svedoči Arijan. Međutim, njegovo jedelo napisano skoro 500 godina posle smrti Aleksandra,pošto je već bila obavljena helenizacija celokupnogAleksandrovog dela.

Imajući to u vidu, a polazeći od homerskih,trojanskih tradicija, moguće je prepoznati trojansko-ilirsku

136

osnovu u stvaranju makedonske svetske imperije, kaoobnovu i nastavak slave predaka i drevnih tradicija.

Pojam "makedonski" se sačuvao i pod make-donskim naslednicima, posle raspada imperije u čijemsastavu su ostali i grčki gradovi. Za vreme rimskeokupacije makedonsko ime je ostalo u nazivu rimskeprovincije, sačuvalo se i za vreme viševekovne vizan-tijske, zatim i turske okupacije Balkana, sve do našegdoba.

Pa ipak, ime i pojam Makedonije uporno seodvajaju od njihovog slovenskog korena. Germanskomteorijom o Slovenima, nasleđe ove civilizacije nije semoglo vezati za neke "varvare" koji su se, navodno,pojavili na Balkanu skoro hiljadu godina posle AleksandraMakedonskog. Kada su se slovenski narodi oslobađalipetstogodišnjeg turskog ropstva bili su već opterećenigermanskom doseljeničkom teorijom i nisu imali prava dapretenduju na svoje predantičko nasleđe. Samim Make-doncima, koji su nepobitno još postojali, pošto nisu moglida budu Sloveni, izmišljeno je drugo, nepoznato poreklo.Obavljena je veštačka podela između "dve vrsteMakedonaca" - helenskih i nekih drugih, navodno, kas-nijih - slovenskih, pošto je makedonsko ime bilo istorijskitoliko poznato da se nije moglo brisati iz antičkih tekstova.Ti "slovenski Makedonci", koji su na Balkan navodno došlitek u 6. veku n.e, nisu imali nikakve veze samakedonskom državom Filipa i Aleksandra Makedon-skog, sa onima koji su pokorili grčke gradove i stvorilimoćnu svetsku imperiju (Slična je bila konstrukcijašpanskih okupatora u odnosu na Maje. Kada su arheoloziotkrivali gradove Maja po džunglama Jukatana i Gvate-male, "nestali" tvorci ovih dela, koji su stvorili jednu odnajsjajnijih američkih civilizacija, nisu imali nikakve vezesa njihovim savremenim, bednim potomcima - Indijan-cima. Ta teza pala je u vodu kada je dešifrovano Maja

137

pismo i otkriveno da su misionarske verzije njihovih svetihknjiga, prevedenih na španski, Ćilam Balam i Popol Vu,pisane istim jezikom kojim i danas govore njihovi potomci,obespravljeni Maja - Indijanci).

Ima mnogo argumenata kojima može da seopovrgne konstrukcija o dve vrste Makedonaca. Etničkaosnova makedonsko-ilirske države bila je ista pre i posleimperije Aleksandra Makedonskog. Ime Ilir i Sloven bilisu sinonimi sve do 19. veka i germanske teorije. Ali,zvanična verzija ostaje i dalje na snazi. Umesto danaslednici stare Grčke isprave ovu istorijsku nepravduprema Makedoncima i Slovenima, današnji pravi potomciMakedonaca ne smeju da koriste ni ime svojih predaka,koji su od iskona živeli na istoj teritoriji. Slično je bilo satrijumfalnom proslavom 500. godišnjice "otkrića" Amerike.Umesto da se Vatikan, savremena Španija i SAD izvinupreživelim potomcima Indijanaca, za zločin i istorijskunepravdu nad njihovim precima i da ih oslobode bede iobespravljenosti, u Santo Domingu podignut je morbidnispomenik Kolumbu i njegovom "podvigu". Jedino je uMeksiku učinjen pokušaj da se posredno prizna domo-rodački doprinos formiranju savremene meksičke nacijekao spoja tri kulture.

U vezi sa makedonskom imperijom, u kontekstutrojansko-slovenske misterije, korisno je pozabaviti sepitanjem - u kom se istorijskom vremenu i na kojojteritoriji nalazila antička grčka država? Taj pojamistorijski, etnički i teritorijalno nije bio jasno definisan uantičko doba. Na značaj tog pitanja ukazuje i Salinas usvojoj tezi o Troji. Pa ipak, ono do danas ostaje nepo-znato i zaodenuto u istorijski nedefinisane trojanskemitove o grčkom Herojskom dobu.

Poznato je da su bogati pomorsko-trgovački grčkigradovi polisi, pored grada obuhvatali samo prigradskozemljište za ishranu stanovništva. Sličan slučaj je bio sa

138

Dubrovnikom gradom-polisom, odnosno samostalnomrepublikom na slovenskoj obali Jadrana. On je nastao,trgovački se obogatio i razvio kao snažan centar "slovin-ske" kulture zahvaljujući slovenskom zaleđu, pre svegabogatoj srpskoj i bosanskoj srednjevekovnoj državi. Alitrgovina i kulturni prestiž mu nisu davali za pravo, niti gaje Dubrovnik koristio, da zemlje sa kojima je trgovaosmatra svojim kulturnim prostorom, još manje svojomdržavnom teritorijom, sem Konavlja. Neposredno zaleđegrčkih gradova polisa i teritorije na severu, premaunutrašnjosti Balkana nisu bile slovenske nego ilirske -"varvarske". Trgovačke kolonije, umetničke i zanatskeradionice grčkih polisa, bile su posejane širom obalaMediterana i Crnog mora. Njihove trgovačke postaješirom Evrope, karavanski putevi trgovine sa Istokomprostirali su se čak do Kine i Indije još u antičko doba. Ali,ne mogu se smatrati grčkim kulturnim prostorom sveoblasti gde su postojale grčke trgovačke kolonije i postaje,gde su grčki trgovci stizali, prodavali svoju ili kupovali tuđurobu. Ne može se svako arheološko nalazište u kome senađe grčka amfora ili neka skulptura iz njihovih radionicaproglasiti grčkim. Šta je sa bogatim kupcima te robe, zaroni mogu biti samo anonimni varvari?

Već je pomenuto da su grčki pomorsko-trgovačkigradovi polisi nastali uz velike, bogate proizvođačkeoblasti ilirsko-slovenskog Balkana, slično feničanskimtrgovačko-pomorskim gradovima na obali Palestine injihovoj koloniji Kartagini na sevemoj obali Afrike, gde serazvila berberska kultura od Egipta do Atlantika. Ona jekontrolisala trgovinu na zapadnoj obali Mediterana pre i uvreme grčkih polisa, vodili su međusobnu borbu zapomorsko-trgovačku prevlast u kojoj su Kartaginjanipostigli prevlast u Zapadnom Mediteranu, koja će bitiokončana rimskim rušenjem Kartagine. Posle toga, grčkitrgovci preuzimaju primat u trgovini na Mediteranu od

139

Feničana. Nemoguće je berbersko-feničansko nasleđeuvrštavati u rimsko, samo zato što su im Rimljani biliokupatori, kao što Egipat nije isključivo arapski zato što jeto sada njihova zemlja. Još je teže prigrabiti tuđe poredjoš živih naslednika, kao što je slučaj sa Makedonijom.

Za vreme stvaranja i rasta makedonske imperije,bogati grčki gradovi ne samo da nisu bili ujedinjeni u nekugrčku državu, nego su vodili žestoke vekovne ratove zatržišta i međusobni prestiž. Međutim, bili su već svesni dauticaj grčke kulture u oblastima gde su bile posejanenjihove kolonije daleko prevazilazi značaj Atine, Sparte ilibilo kog grčkog grada pojedinačno ili svih zajedno. Kadaje makedonska država pokorila grčke gradove i time ihprvi put u njihovoj istoriji ujedinila, kada su grčkipomorsko-trgovački gradovi doživeli ekonomski procvat uokviru makedonske imperije nastao je vrlo širok, obuhva-tan i ambiciozan pojam "helenizma".

Šta je to helenizam? Najkraće rečeno to jesinonim za sve što je grčko u najširem smislu. Pošto suHeleni - Grci. Interesantna je geneza tog pojma. Izvodi seod imena lepe mitološke Helene (Jelene), kćerke Zevsa iLede, sestre Poluksa i Kastora, žene spartanskog kraljaMenelaja, čija je otmica od strane trojanskog princaParisa, dovela do trojanskog rata. Time je trojanskonasleđe obeleženo kao grčko, uključeno u helensko.Međutim, značajnije od mitološko-trojanskog je uključenjecelokupnog istorijskog ostvarenja makedonske imperije uhelenizam. Iz toga je sledila ambicija da helenizamobuhvata sva istorijska i kulturna zbivanja vezana zaimperiju Aleksandra Makedonskog i njegovih naslednika.To je ta grčka kultura koju prihvataju i negrčki narodi. Toje grčki civilizacijski uticaj među kulturama Istoka unajširem smislu. Istorijski počinje sa dobom AleksandraMakedonskog i njegovih naslednika, proteže se krozrimsko doba i Vizant, povezuje se čak za humanizam i

140

renesansu u Srednjem veku i stalno se upotpunjuje posleisključenja Slovena iz nasleđa antike. Tako se sada uenciklopedijama (na pr. Hachette) nalaze i ovakvedefinicije: "Koncept helenizma je nastao kao izrazkulturnog identiteta svih grčkih naroda nasuprotvarvarima. Ne odnosi se toliko na poreklo pojedincanego na njegov kulturni nivo i njegovo poznavanjezajedničkog jezika svih Grka-koine. Ovaj koncept gubisnagu sa ekspanzionističkom politikom Aleksandra".

Grčki gradovi su i posle raspada imperijeAleksandra Makedonskog ostali pod vlašću njegovihnaslednika u Makedoniji sve do rimske okupacije. Admi-nistrativni pojam Grčke nije postojao ni za vreme make-donskih vladara posle smrti Aleksandra, ni za vremerimske vlasti. Ostao je helenizam kao opšti pojam grčkekulture, mada centar helenizma nije više bio Atina ili bilokoji grčki grad nego Aleksandrija makedonskih nasled-nika Ptolomejevića u Egiptu. Posle podele rimske imperijeGrčka je, kao i druge slovenske oblasti Balkana, uklju-čujući Makedoniju, ostala u sastavu Istočno rimskeimperije, Vizanta. Ni uz nategnuto široko korišćenje pojmahelenizma, ni istočnorimska imperija se ne može smatratiGrčkom imperijom, niti se ikad tako zvala. Isto tako niVizant koji je bio sastavljen uglavnom od pokorenihSlovena, nije se, naravno, nikad smatrao slovenskomimperijom. Grci su, zatim, kao i južnoslovenski narodi, palipod tursku vlast sve do 19/20. veka. Renesansa antikekao grčkog nasleđa u Zapadnoj Evropi, probudila je slavugrčke kulture koju treba osloboditi od turskog ropstva. OSlovenima je u senci austrougarske "istočne politike"stvorena famozna teorija kao o evropskim varvarima iskorojevićima.

Nekadašnja slovensko-makedonska država imalaje, kao i Grčka, vazalni status u odnosu na Vizant, dok jenisu pokorili najpre Bugari, koji su se u 8. veku doselili u

141

slovenske oblasti Balkana i asimilirali se sa domorocima.Kasnije je došla pod tursku vlast kao i svi Južni Sloveni.Proces borbe za oslobođenje Južnih Slovena od turskevlasti pratilo je nadmetanje Bugarske, Grčke i Srbije okomakedonskih teritorija. Tako je najznačajniji deo Make-donije ušao u prvu i drugu Jugoslaviju u kojoj jeMakedonija postala republika u sastavu SFR Jugoslavije,ali su delovi teritorija nekadašnje klasične makedonskedržave pripali Grčkoj (Vardarska Makedonija) i Bugarskoj(Pirinska Makedonija). Posle njenog raspada stvorena jesamostalna makedonska država, prva samostalna državaMakedonije posle klasične makedonsko-siovenske državeFilipa i Aleksandra. Ali ona je ostala opterećena, uzblagoslov Evrope, apsurdnom zabranom da ime svojedržave i svojih predaka koristi kao zvanično ime svojezemlje. Simbol sunca iz grobnice makedonskih vladara uVergini, tipično arijevsko-slovenski kult sunca, Makedonijane može da koristi kao svoj grb! Sve to je posledica"rešenja" donetog još u antičko vreme u odnosu na prvu inajslavniju makedonsku državu, osnaženog novom politi-kom Zapada prema Slovenima uopšte.

Imperija Aleksandra Makedonskog - vrhunacslovenske civilizacije

Izlazak grandioznog makedonsko-slovenskogprojekta sa Balkana u svet nije bio neobjašnjiv, neoče-kivan, iznenadan. Nije to bio pohod nomadskih varvarakoji su se iznenada pojavili ne zna se otkuda, da biopljačkali bogate grčke gradove, niti imperijalni rat zaosvajanje novih teritorija i robova. Istorijski je poznato dasu Makedonci - Sloveni, nesporna je oblast Balkana kojaje bila i ostala njihova postojbina, poznato je koliko dugo

142

su stvarali svoju državu, kao i njihovi odnosi saslovensko-ilirskim rođacima, poznati su njihovi vladari kaoistorijske, a ne mitološke ličnosti. Za razliku od zapadnepredstave o varvarskom Balkanu upravo u balkansko-podunavskoj kolevci slovenske i evropske civilizacijestvarane su od neolitskih vremena u toku više milenijuma,pretpostavke za rađanje takvog poduhvata koji je ostavioneizbrisiv trag u svetskoj civilizacijskoj baštini.

Velika makedonska imperija koju je projektovaoFilip Drugi, a ostvario njegov sin Aleksandar, potekla je izbalkanske prapostojbine Slovena i nosila sva obeležjatipično slovenske civilizacije. Predstavljala je jedin-stven, neponovljiv multikulturni, multireligijski, multietničkipoduhvat u istoriji čovečanstva. Bitno se razlikujući odpersijske, rimske i kasnijih osvajačkih, ropsko-kolonijalnihimperija. Vodeća snaga u stvaranju imperije bili suMakedonci kao prvi među jednakima sa ostalimslovensko-ilirskim rođacima Tribalima, Odrisima,Peonima, Tračanima, Dardancima idr. Oni su bili preciostalih južnoslovenskih naroda iz njihove balkansko-podunavske kolevke koji su opstali do danas.

U stvaranju makedonske imperije, njeni tvorci Filipi njegov sin Aleksandar, nisu imali za cilj porobljavanjedrugih naroda, uništavanje njihovog nasleđa, nametanjemodela Atine, Sparte ili nekog od grčkih polisa ili centra-lizovanog, despotskog makedonskog poretka, već okup-ljanje i stvaralačko prožimanje kultura i svega što jenajbolje stvoreno u tadašnjem poznatom Staromsvetu, od Balkana, Grčke, Bliskog Istoka do Indije.Pod makedonskim pokroviteljstvom, a ne robovlasničkomdespotijom. Rušeći persijsku imperiju, Aleksandar je stva-rao jednu novu, autentičnu svetsku civilizaciju, na bazipoštovanja najvećih i najvrednijih kulturnih dostignućasvakog naroda od Balkana do Indije (egipatske, vavilon-ske, sumerske, iransko-persijske, baktrijske, induske),

143

kroz stvaralački sinkretizam religija, kultura, iskustavaevroazijskog sveta. U srušenoj persijskoj imperiji Alek-sandar Makedonski je ukinuo samo persijsku despotskuvlast nad drugim narodima, smenio njihove despote upokorenim oblastima, ali su vraćeni stari zakoni, kulturna ireligiozna sloboda pokorenih naroda. Domaća vlastela jenastavila da vlada uz makedonsku kontrolu. U ogromnojimperiji nastupio je proces slobodnog etničkog i kulturnogmešanja ljudi, ideja, trgovine.

U tom duhu prvi i poslednji put u istoriji, vladarjedne moćne imperije nije "pokorenim" narodimanametnuo sopstveni jezik. Naprotiv, u interesu štoefikasnijeg ostvarenja tipično slovenskog, neagresivnogprojekta, bez ikakvog kompleksa prema svom "var-varskom", makedonskom, uzeo je za službeni jezikmultietničke, multikulturne košnice naroda jednu varijantugrčkog - koine. Bio je to najpre jezik komunikacije međugrčkim gradovima, zatim dosta raširen jezik trgovačke ikulturne komunikacije evromediteranskih trgovaca saistočnim, u to vreme mnogo pogodniji za svetsku make-donsku misiju od sopstvenog jezika. U tom specifičnomGrčkom jeziku bilo je dosta slovenskih uticaja, zbogvekovnih trgovačkih i kulturnih veza grčkih gradova sabogatim slovensko-ilirskim kulturama Balkana i Podu-navlja i njihovim crnomorskim srodnicima - Skitima,Kimerijcima, Sarmatima, Antima.

Slično je bilo i sa pismom, njegovim značajemza razmenu civilizacijskog nasleđa i očuvanje kulturneraznovrsnosti imperije. Feničansko pismo, koje su Grciusvojili veoma je korišćeno u trgovačko-kulturnoj komu-nikaciji širom Mediterana i Bliskog Istoka. Makedonija jeimala svoje pismo iz porodice raznih pisama Balkana iPodunavlja, koja su potekla od vinčanskog. Međutim, zanjegov svetski projekat bilo je poznatije i korisnije pismogrčkih trgovačkih gradova. Sam Aleksandar imao je

144

poštovanje prema atinskoj kulturi, znao je grčki jezik ipismo, imao i grčko vaspitanje kao i njegov učitelj Ari-stotel, takođe porekiom iz Stagire u Makedoniji. Sve to suGrci uspešno koristili kao opravdanje za kasniju hele-nizaciju celokupnog nasleđa makedonske imperije. Ali,poštovanje nekih iskustava atinske demokratije i grčkekulture Aleksandru nije bilo iznad njegovog "varvarskog",makedonsko-slovenskog porekla i autentične, drugačijevizije sveta bez ičije rasne i civilizacijske superiornosti. Onje kategorički odbacio robovlasnički poredak grčkih polisai rasistički odnos nipodaštavanja drugih naroda i kulturakao varvarskih.

Grci su, naravno, profitirali od neviđenog poletatrgovine i pomorstva u ogromnoj imperiji, koristeći pre-dnost rasprostranjenosti svog pisma i jezika za kasnijesvojatanje celokupnog makedonskog nasleđa kao helen-skog. U vlasti su, međutim, imali marginalnu ulogu nesamo u okviru imperije Aleksandra Makedonskog, nego iu makedonskim državama koje su nastale posle raspadaimperije. Političku vlast u imperiji za vreme Aleksandra injegovih naslednika imala je isključivo makedonsko-ilirskapolitička i vojna elita. Najviši rang na dvoru Aleksandrakoji je imao neki Grk bio je majordom, šef protokola.Vladarske kuće nastale u različitim delovima imperijeposle smrti Aleksandra - u Egiptu, Maloj Aziji, Mesopo-tamiji, Persiji, Baktriji, Makedoniji, formirali su Makedonci,najbliži Aleksandrovi saradnici.

U samo 12 godina kampanje koju jeAleksandar Makedonski počeo u svojoj 20. godinistvorena je najveća imperija Starog sveta. U tihdvanaest godina smešteno je toliko veličine i svetskeslave, da je nastala i misterija Aleksandra Makedon-skog, otkuda takva veličina da izraste iz balkanskevarvarike. Aleksandar Makedonski je umro pre nego jeostvario svoje planove. Njegova imperija ubrzo posle

145

njegove smrti se raspala na više delova u kojima su ostalida vladaju njegovi saradnici. Međutim, njegov civilizacijskipoduhvat je u potpunosti ostvaren, stvaralački je delovaooko 600 godina, posebno u egipatskom delu njegoveimperije sa centrom u Aleksandriji.

Zato helenizacijom nije potpuno razrešena make-donska enigma. U raznim istorijskim vremenima pona-vljale su se ambicije da se njegov poduhvat ponovi - odrimskog Cezara, preko Kolumba do Hitlera i Musolinija.Međutim, nijedan nije uspeo jer, za razliku odmakedonsko-slovenskog projekta poštovanja samo-bitnosti svakog naroda, pokretali su ih samo osvajački,rasistički motivi nametanja ropske pokornosti i sopstvenogporetka tuđim narodima.

Obimna literatura o Aleksandru Makedonskom injegovoj imperiji počiva na istorijski nepouzdanim ipristrasnim delima grčkih i rimskih autora, nastalih uantičko doba, nekoliko vekova posle njegove smrti. Onasu bila sastavni deo "overavanja" helenizacije make-donskog nasleđa, koja je u međuvremenu obavljena.Bogata izvorna literatura koju su stvarali Aleksandrovisavremenici još za vreme njegovog života, ili je nastalaneposredno posle njegove smrti, uništena je, nestala, ili jekorišćena u grčko-rimskoj verziji istorije Aleksandrovogdoba. Među tim izvornim istoriografskim delima najdra-goceniji su bili radovi makedonskih autora, Kalistena,zvaničnog hroničara Aleksandrove kampanje, zatimKlitarha, koji je svoje delo izradio na osnovu razgovora saživim učesnicima Aleksandrovih osvajanja na stvaranjunjegove svetske imperije. Dragoceni su i memoari u slavuvladara, komandanta i prijatelja, jednog od najbližih make-donskih saradnika Aleksandra, Ptolomeja, osnivača ma-kedonske dinastije, koja je vladala Egiptom sve do rimskihosvajanja. Zatim memoari Niarkosa, Aleksandrovog ko-mandanta flote. O tim radovima i njihovom sadržaju saču-

146

vali su saznanja samo grčki i rimski autori, koji su naosnovu njih napisali svoja dela i svoju verziju istorije kojaje temelj celokupne kasnije literature o imperiji AleksandraMakedonskog i njemu lično sve do savremenog doba.

Najpoznatiji autori na kojima se temelji zvaničnaistorija makedonske imperije su grčki istoričar Arijan (180-105. g.. s.e.) sa delom "Anabis" i "Ekspedicija Aleksan-dra", zatim grčki istoričar Diodor (90-20. g. s.e.) iz grčkekolonije na Siciliji, koji je svoje delo napisao za vremeAugusta, posle rimskih osvajanja ptolomejevskog Egipta ismrti poslednje, najpoznatije, trinaeste Kleopatre iz make-donske dinastije Ptolomejevića. Na osnovu radova Arijanai Diodora, nastali su mnogi kasniji radovi rimskih autora,uključujući Plutarha i Seneku, da bi se kasnije na njihzaboravilo sve do renesanse antike u Srednjem veku, inove literature o slavi Aleksandra Makedonskog-Velikog.

Najveći deo literature o Aleksandru Makedonskomi njegovoj imperiji potiče iz Aleksandrije iz vremena poslePtolomejevića, za vreme rimske vladavine, više vekovaposle smrti Aleksandra. Izvorne verzije Aleksandrovogpohoda od strane učesnika hroničara, uključujući i prvogguvernera Egipta Ptolomeja i istoričara Kalistena suprerađene i nestale. Istorijska slika imperije u hele-nističkom maniru sve više se menjala. Izgubljene su iprepravljane izvorne hronike, pravljene nove verzijeKalistena. Kako su vekovi prolazili tako se istorijska slikao vremenu i imperiji Aleksandra Makedonskog udaljavalaod istorijske istine. Brisan je makedonski u prilog isklju-čivo grčkog karaktera celog poduhvata. Najznačajnijecivilizacijsko nasleđe makedonske imperije, koje jestvoreno u njenom egipatskom centru i najznačajnijemkulturnom žarištu Starog sveta - Aleksandriji, bilo jekasnije zaboravljeno i odbačeno od strane naslednikarimske imperije. Zapadni deo imperije odbacivao je tonasleđe kao pagansko, tuđe, istočno, koje je ostalo u

147

sastavu istočne, njima rivalske imperije - Vizanta. Zatomračna, inkvizitorska srednjevekovna Zapadna Evropanije smela da zna za velikane antičke misli. S drugestrane, i Vizant je antičko nasleđe odbacivao kao pagan-sko. Posle paljevine Aleksandrijske biblioteke, sva naučnaotkrića aleksandrijske škole bila su zabranjena kako naistoku tako i na zapadu rimske imperije. Balkanska antikaje, ne samo u svojoj makedonskoj nego i helenizovanojverziji, bila zaista zaboravljena. Tako se dogodilo da jenajveće dostignuće evropske civilizacije - antička misao,bila u Evropi ponovo otkrivana posle više od hiljadugodina. U njoj je sve manje bilo prisutno makedonsko-slovensko nasleđe da bi konačno bilo brisano german-skom teorijom u 19. veku.

Iznenađujuće je, ali istinito, da su negovana isačuvana u arapskom, muslimanskom svetu. Čak surazvijana i dalje u arapsko-maorskoj državi u Španiji i naSiciliji, odakle je Evropa i dobila račun i "arapske" brojeve.Arapski, islamski naučnik Avicena (980-937. g. n.e.),poznat kao "knez filozofa" i "knez lekara", napravio je prviprevod Aristotela na latinski! Zahvaljujući arapskoj nauci,Evropa je tek na kraju mračnog Srednjeg veka otkrilaantičku misao, nauku i filozofiju Aristotela, Platona, Pita-goru, Heraklita. Tek je renesansa vakrsla, rehabilitovalaslavu antike i konačno je unela u zapadno-evropskokulturno, civilizacijsko nasleđe.

U vreme renesanse sa obnovom antike, slavaAleksandrove imperije stigla je u Evropu preko latinskeverzije Kalistena iz 3. veka n.e. Kako ceo makedonskipoduhvat, tako i ličnost Aleksandra definitivno je hele-nizovana i stvoren je mit koji je još više udaljio njegovuličnost i delo od stvarnosti. Pošto je odnos hrišćanstvaprema makedonskom civilizacijskom nasleđu bio kao iprema drugim paganskim kulturama, slava Aleksandrakao grčkog vladara "zavijena" je po starom grčkom

148

običaju više u mit nego istoriju. Aleksandar je, kako senavodi u Britanskoj enciklopediji, postao Grk "mada je prenjegove slave, makedonski narod kome je pripadao,proglašen za van/are i najveće neprijatelje Grka".

Literatura o Aleksandru i makedonskoj imperijipostala je mešavina literarne imaginacije, istorije, mito-logije, starih legendi raznih naroda (Gilgameš i dr.). Uraznim delovima imperije stvarane su razne verzije isvojatanja njegovog lika. U Persiji je bio sin Darija, međumuslimanima prorok, među ranim hrišćanima je progla-šavan za sveca. Najmaštovitije i najtrajnije je ipak bilogrčko zamagljivanje velikog istorijskog poduhvata Alek-sandra Makedonskog. Po njihovoj verziji, Aleksandar nijebio Makedonac nego mešavina Egipćanina i Grka. Navo-dno je Egipćanin Nektanebus u prestonici Pela zaveoAleksandrovu majku Olimpiju u vidu Zevsa pretvo-renog u zmaja.

Tako je i trojanska civilizacija i njeno vrhunskodelo Ilijada i Odiseja helenizovano, mitološke ličnosti ibožanstva u njima pretvoreni su u istorijske, grčke vla-dare. I druge velike antičke civilizacije - minojska, hetit-ska, etrurska, skitska i danas su obavijene mistikom imisterijom. Ipak, to se ne može ni izbliza porediti sanačinom kako je rimska civilizacija postupala sa poko-renim narodima i njihovim nasleđem. Ona je razaralapokorene kulture, a njihove narode pretvarala u robove.Tako je postupila sa berbersko-feničanskom Kartaginom,starosedelačkim kulturama Drevne Evrope, ilirsko-sloven-skim kulturama i narodima Balkana, njihovim kulturnimnasleđem, pismima i spomenicima.

149

Aleksandrija, najveći centar civilizacija Starogsveta

Širom imperije Aleksandra Makedonskog izgra-đeno je 70 gradova sa imenom Aleksandrija, sa ciljem dabudu centri - rasadnici nove kulture, koja će se stvaratiprožimanjem svih kultura imperije. Njihova izgradnja jebila smišljeno određena u oblastima u kojima su postojaleveć razvijene autohtone kulture koje su pod persijskomvlašću bile prigušene. Zato su najznačajnije Aleksandrijenastale u Egiptu i Baktriji, na zapadnom i istočnom krajuimperije, u centrima drevnih civilizacija koje su fasciniraleAleksandra. Aleksandrije u drevnoj Baktriji, "zemlji hiljadugradova", čiji je centar bio u današnjem tragičnom Avga-nistanu, bile su na mestu gradova Herata, Kandahara iSamarkanda u Uzbekistanu.

U ovu svrhu zadržaćemo se posebno naegipatskoj Aleksandriji, najslavnijoj i prvoj koja je izgra-đena još za života Aleksandra.

Aleksandar je imao posebno poštovanje premaegipatskoj kulturi, na čijim izvorima su se napajali grčkiumovi vekovima pre njega - od Solona do Platona. On jepokorio Egipat bez borbe za razliku od feničanskog Tira,koga je opsedao mesecima i na kraju surovo kaznio.Proglasio se počasnim egipatskim faraonom, pokrovi-teljem Egipta. U ovom najvećem žarištu antičke kulture utoku više vekova, korišćeni su paralelno egipatski i grčkijezik i pismo, što je omogućilo Sampolionu u 19. veku dana osnovu jedne sačuvane dvojezične ploče dešifrujeegipatske hijeroglife. Tako je bio otvoren put da seponovo otkrije bogatstvo egipatske kulture i aleksan-

150

drijskog nasleđa, koje je rimska civilizacija kasnijenemilosrdno uništila.

Manje je poznato i nedovoljno priznato da okohiljadu godina od (4 veka s.e do 6 veka n.e) najznačajniježarište antike, odnosno grčko-rimske civilizacije nisu bilini Atina ni Rim, nego Aleksandrija. Međutim, ne kao štose smatra zahvaljujući grčko-rimskoj civilizaciji, negouspešno ostvarenoj viziji makedonsko-slovenskog poretkanjegovih osnivača Filipa i Aleksandra, kao i tekovinamavelike egipatske civilizacije. Posle rimske okupacijeEgipta, Rim je postao politička i vojna prestonica imperije,ali je Aleksandrija zadržala ulogu najznačajnijeg kulturnogžarišta Starog sveta. Posle podele imperije i padazapadne prestonice Rima, istočnorimska imperija -Vizant, odnosno Konstantinopolj, preuzima još skorohiljadu godina (od 6-15. veka n.e.) ulogu najznačajnijegcivilizacijskog centra Evrooazije, umesto Rima i Aleksan-drije. Rim je izgubio tu ulogu posle pada zapadnorimskogcarstva, smene novih, germanskih gospodara na njenomčelu, međusobnih verskih ratova, inkvizicije i srednje-vekovnog mraka. Aleksandrija je potpala pod arapskuvlast kao i iberijsko ostrvo u Evropi. Arapi su tamo ostalioko 800 godina kada su u 15. veku proterani iz Španije, uvreme kada su Turci već osvojili Carigrad. Renesansa jeu Zapadnoj Evropi predstavljala pokret za povratakantičke slave i obnove zapadne civilizacije na antičkimosnovama.

Aleksandrija je posle smrti Aleksandra i raspadaimperije postala prestonica makedonske vladarske kućePtolomejevića (Lagida) u Egiptu. Bilo ih ukupno 16 i svakije imao svoj nadimak. Njen osnivač je bio PtolomejSoter, ("Spasilac", 368-283. g. s.e.) Makedonac, najbližisaradnik Aleksandra, vojni komandant koga je imenovaoza prvog namesnika Egipta. On je osnivač aleksandrijskebiblioteke i univerziteta. Njegov sin Ptolomej Drugi,

151

Filadelf ("Sestroženac", 308-246. g. s.e.) prvi je odMakedonaca preuzeo faraonski običaj ženidbe sa ses-trom. Bio je veliki graditelj uključivši Alesandrijski sveti-onik, jedno od Sedam čuda Starog sveta. Ptolomej Treći("Dobrotvor", 280-221. g. s.e.) pokorio je Malu Aziju kojaje bila pod vlašću takođe makedonske dinastije Seleukidai oblasti Egeja itd. Poslednji vladar makedonske lozePtolomej 16. bio je sin Kleopatre 13. i rimskog Cezara.Vladao je zajedno sa svojom majkom od 44-30. g. n.e.Ubijen je po nalogu Oktavija. Tako se ugasila make-donsko-slovenska loza Ptolomeja, Egipat je postao rim-ska provincija.

Aleksandrija je za vreme skoro četristogodišnjevladavine makedonskih Ptolomeja postala kulturni cen-tar celokupnog evroazijskog Starog sveta. Ovde jesabirano, objedinjavano, stvaralački nastavljano celoku-pno nasleđe istočno-zapadnih kultura iz sastava Aleksan-drove makedonske imperije. Aleksandrija je postala cen-tar prožimanja kultura Istoka i Zapada kakav nikadaviše nije ponovljen u istoriji. Najveći kulturni procvat uStarom svetu bio je dokaz genijalnosti jedinstvenogprojekta u istoriji, kome su tipično slovenski, neagresivniduh tolerancije, uzajamnog uvažavanja u spoju sa auten-tičnim civilizacijama Egipta i Bliskog istoka, uz grčkupreduzimljivost, dali dotad neviđeni pečat.

I pored rane smrti Aleksandra, raspada imperije,međusobnog sukoba vladarskih kuća u raznim provin-cijama, njegovi naslednici su više ili manje uspešno ostva-rivali njegove vizije u toku nekoliko vekova njihovogtrajanja. Makedonske provincije su nakon njegove smrtipostale žarišta autentičnih kultura koje su dobile punuautonomiju i slobodu razvoja. U nekim državama tajprocvat pod makedonskim pokroviteljstvom bio je izu-zetno uspešan u svakom pogledu - ekonomskom, politi-čkom, kulturnom, verskom, nacionalnom, civilizacijskom.

152

Sva velika dostignuća koja su obeležila pojam antikerođena su u toj multikulturnoj klimi koja je obeležila viševekova evroazijske istorije. Došlo je do punog procvatavelikih, autentičnih kultura od Evrope, Egipta pa do Indije.Nastala je jedna nova civilizacija kao plod jedin-stvenog sinkretizma istočnih i zapadnih kultura uStarom veku.

Kako je kulturna tolerancija u makedonskoj imperijikasnije bila zloupotrebljena, kao osnova za helenizacijucelokupnog viševekovnog makedonsko-slovenskog nasle-đa, najbolje pokazuje primer upravo Aleksandrije i EgiptaPtolomejevića. Najveći kulturno-civilizacijski procvat u egi-patskom centru makedonske imperije ostavio je svetunajveća dostignuća u nauci i kulturi.

Aleksandrijska škola kao najznačajnije žarištenove kulture Starog sveta je najpre helenizovana, da bizatim postala temelj i vrhunski domet zapadne civilizacije.Zaboravljena je njena istinska geneza. Nije to bila više nisamo egipatska, ni samo makedonska, ni grčka, a jošmanje rimska, zapadna kultura. Bio je to rezultat nepo-novljivog spoja najvrednijih dostignuća kultura Istoka iZapada u još živom žarištu jedne od najvećih, najstarijih inajplodnijih civilizacija na planeti - egipatske.

Aleksandrija je bila primer mirnog, stvaralačkogspoja grčke preduzimljivosti, makedonskog, slovenskogduha i "istočne mudrosti", rasadnik i riznica znanja celogStarog sveta. Osnovana u 3. veku s.e. za vremePtolomeja Drugog i u vreme najvećeg procvata imala je300. hiljada stanovnika. Aleksandrijska biblioteka nijebila samo biblioteka, nego i najstariji univerzitet, najvećicentar antičke nauke, kavog nije bilo u celoj istoriji čove-čanstva. U njoj su bila skupljena sva naučna, književnadela prebogatog nasleđa drevne egipatske civilizacije,dela starih mesopotamskih, mediteranskih i balkanskihkultura. Drugim recima, najznačajnija dela poznatog sveta

153

Istoka i Zapada pre 3. veka s.e. I ona koja su tokomnekoliko vekova procvata Aleksandrije u njoj stvarana. Otome koliki je značaj pridavan prikupljanju svekolikih zna-nja u Aleksandriju, govori i ptolomejevski propis pokome je svaki rukopis sa brodova prispelih u aleksan-drijsku luku, najveću raskrsnicu trgovačkih putevaStarog sveta, morao da se pošalje u biblioteku zbogprepisivanja. I to je bio jedan od puteva da Aleksan-drijska biblioteka dostigne 900.000 papirusnih svezaka,kataloški obrađenih prema svim tada poznatim nauč-nim oblastima. Na osnovama takvog kulturnog blaga suizrasla najveća imena antičke nauke, kojima je kasnijepripisana isključivo helenska slava.

Ne podcenjujući značaj grčkog doprinosa nasleđumakedonske imperije i stvaralaštvu aleksandrijske škole,time i svetskoj civilizaciji, ne treba zaboraviti da su najvećivelikani antike potekli iz te makedonsko-egipatsko-ptolo-mejevske škole. Na primer Pitagora, Demokrit, Anaksa-gora, Anaksimandar, Tales Miletski, Ksenolan, Aristarh izSamosa itd. Platon je pre dolaska Aleksandra u Egipat unjemu proveo 20 godina u izgnanstvu, naučio egipatski ina osnovu tamošnjih izvora i saznanja o egipatskojdemokratiji napisao svoju "Republiku". Solon, tvoracatinske demokratije, takođe je u Egiptu preveo izvore zasvoje delo, itd.

Spisak 7 čuda Starog sveta napravljen je,takođe, u Aleksandriji Ptolomejevića (autor je Grk Filon).Za razliku od kasnije glorifikacije rimske civilizacije,podele na Istok i Zapad, ovde su bila odabrana naj-reprezentativnija obeležja raznih kultura, na teritorijitadašnje makedonske imperije. Na čelu spiska su bileegipatske piramide, Aleksandrijski svetionik, ali ne iAleksandrijska biblioteka, u stvari najveće čudo Starogsveta. Viseći vrtovi Semiramide su ušli u spisak kaoizraz poštovanja prema vavilonskoj kulturi, posebno nje-

154

nim dostignućima u navodnjavanju. Kolos sa Rodosa,simbol priznanja velikim mediteranskim moreplovcima.Mauzolej u Halikarnasu u bogatoj Karskoj državi u MalojAziji, koju je Aleksandar oslobodio persijske satrapije, bioje simbol poštovanja prema kultu mrtvih tog doba. FidijinSpomenik Zevsu je bio izraz poštovanja prema kultusličnog božanstva u svetilištu pelazgijskih starosedelacaBalkana iz Dodone, koga su po trojanskoj tradiciji slaviliMakedonci i drugi balkanski starosedeoci, a kasnije i Grci.Hram Artemide u Efesu je bio simbol kulta Velike majke,najvećeg ženskog božanstva evromediteranskih starose-delaca, koji je stigao još iz paleolita (praslovensko-arijevska Kubela). Svetilište kulta majke nastavljeno je i uhrišćanstvu posle rušenja paganskog Artemidinog hrama.U Efesu je 421. g. n.e. održan prvi ekumenski sabor.

Na spisku se nisu našla mnoga velika dela kulturaiz tog ili ranijeg doba za koje se znalo, ali nisu bile usastavu makedonske imperije ili helenskog sveta. Gran-diozna etrurska piramida u Kluziju, čuda Kartagine,minojska palata u Knososu ili neka od velikih skitskih"stepskih piramida", da ne govorimo o čudima kitajske iinduske civilizacije. Da je spisak pravljen u nekim drugimdelovima makedonske imperije, na primer u Baktriji,takođe bi drugačije izgledao. Sigurno bi na njemu biligrandiozni spomenici Budi u Bamijanu u Avganistanu(6. vek s.e.). Oni su preživeli sve okupacije posleAleksandra, ali su ih nedavno uništili islamski funda-mentalisti uz ravnodušnost "međunarodne zajednice".

Rimska imperija je razorila i razgrabila najveći deo"čuda" sa aleksandrijskog Filonovog spiska, uništivši duhtolerancije makedonsko-slovenske imperije. Rimsku oku-paciju preživele su samo neuništive egipatske piramidečije bi rušenje zahtevalo sličan poduhvat kao i njihovaizgradnja. Delovi Mauzoleja u Halikarnasu nalaze se uBritanskom muzeju. Artemidin "paganski" hram je pot-

155

puno uništen za vreme rimske okupacije u 4. veku n.e, itek u 20. veku su u ruševinama otkrivene mnoge statueove drevne mnogogrudne boginje. Ostaci aleksandrijskogsvetionika su pronađeni, Fidijinog Zevsa nisu, ali se znakako je izgledao, dok o izgledu Kolosa sa Rodosa postojesamo maštovita nagađanja. Umesto ovih, Rimljani sustvarali svoj spisak svetskih čuda, zapadnorimskaimperija i njeni naslednici svoja. Na prvom mestu je biorimski Koloseum, koji je dobio i naziv po Kolosu saRodosa. Rimski koloseum kao i gladijatorske areneširom imperije postali su najtipičniji arhitektonski simbolinove rimske civilizacije. Pridružile su im se trijumfalnekapije, slavoluci, hramovi novim bogovima, spome-nici obogotvorenim imperatorima, carske i vlaste-linske palate. U zapadnorimskom, posebno svetom ger-manskom carstvu, nasledila ih je sakralna i fortifikacionaarhitektura, velelepne katedrale i gradovi-tvrđave kojesu naročito u Srednjem veku obeležile Mediteran iEvropu.

Današnja slava Ptolomejevog Egipta najviše sevezuje za ime poslednje Kleopatre (13.) kao egipatskevladarke, prvenstveno zbog njenih ljubavnih afera sa dvarimska imperatora i njenoj legendarnoj smrti. Istorijskosećanje na ovu mudru i veliku vladarku zaboravlja prostu inepobitnu istorijsku istinu - Kleopatre nisu bile ni egipat-ske, ni grčke kraljice nego vladarke Egipta iz make-donske vladajuće loze Ptolomejevića. To drevno make-donsko ime nosile su brojne princeze iz vladarskih kuća uMakedoniji i za vreme Ptolomejevića u Egiptu, od Ale-ksandrovog osvajanja do rimske okupacije. Slično je bilou drugim provincijama Aleksandrove imperije kojima seposebno ne bavimo - od Makedonije do Baktrije. Njihovslovenski karakter je prepoznatljiv u svim makedonskimvladarskim kućama gde su, takođe, žene igrale značajnuulogu u vlasti. Na primer, majka Antioha 2, iz vladarske

156

kuće makedonskih Antagonida u Siriji zvala se Stratoni-ca. Njegova prva žena je bila Ladica. Antioh je u ratuprotiv Ptolomeja 2, graditelja aleksandrijske biblioteke,sklopio mir i oženio se njegovom kćerkom - Verenicom.Itd.

"Kleopatrinim iglama" popularno se nazivajuobelisci koji krase centralne trgove u dve velike prestoniceZapada - Rimu, Parizu, Vašingtonu. Rimski obelisk koji senalazi ispred Bazilike Svetog Petra doneo je u Rim ne bašslavni rimski imperator Kaligula. Vatikanu nije smetalo dana vrh tog paganskog spomenika doda zlatni krst. Pariškiobelisk je na trg Konkord, donet za vreme Napoleonovihosvajanja Egipta. Teško bi bilo uveriti građane tih presto-nica zapadne civilizacije da su to i najstariji javni spome-nici uopšte u tim gradovima, uključujući i "Večni Rim". I danisu njihovi. Takvo "kićenje tuđim perjem" po merilima jeosvajačke, zapadne civilizacije. Sve je počelo sa Kleo-patrom koja je, u duhu tradicije novih gospodara Egipta,obogotvorenim rimskim imperatorima u čast (obadvojici)poklonila dva staroegipatska obeliska iz Heliona. Nekolikovekova kasnije, njihov naslednik Dioklecijan (ilirsko-dal-matinskog porekla) će u Aleksandriji, u faraonskom stilu,podići sopstveni spomenik visok 27 m.

Aleksandrijska biblioteka je stradala već za vremeCezarovih osvajanja 47. g. s.e. Zapaljena je po njegovomnalogu. Delimično je bila obnovljena, ali je zadržala samonešto od svog uticaja iz vremena Ptolomejevića. Kada jeu vreme hrišćanstva postala centar prirodnih nauka,"paganskih sekti" koje su ugrožavale monopol rimskecrkve, bila je razorena u 5. veku n.e. Aleksandrija se kaocentar kulture održala još za vreme arapske okupacije, dabi je Turci konačno ugasili.

Paljevina aleksandrijske biblioteke, uništenje alek-sandrijskog žarišta antike, bilo je najveći kulturni geno-cid u Starom svetu. Može da se uporedi sa paljevinom

157

astečke bibiloteke u Tenoćtitlanu, prestonici Asteka. Iegipatsko pismo bilo je uništeno zajedno sa najvećombibliotekom na svetu, pa se za njega saznalo tek uzpomoć arheologije u 19. veku. Zahvaljujući slučajnootkrivenom tekstu na dva jezika i dva pisma na jednojploči iz ptolomejevskog perioda, posle skoro dvamilenijuma, bilo je dešifrovano (Šampolion). Ponovo jepočela da se otkriva veličanstvena egipatska civilizacija. Akakvo bi blago za čovečanstvo predstavljala aleksan-drijska bibilioteka da je sačuvana i kakva je prazninanastala u svetskoj kulturnoj baštini njenim uništenjem,kako bi izgledao razvoj svetske civilizacije da je onanastavila aktivno da zrači kroz ova dva milenijuma, danasnije moguće ni zamisliti. Mnoga otkrića i saznanja drevnihcivilizacija koja su u Aleksandriji bila još izvorno sačuvanai razvijana dalje, bila su prekrivena srednjevekovnimmrakom, da bi tek u novije doba bila ponovo otkrivena.

Na primeru uništenja aleksandrijskog centrakulturne antike od strane Rimljana, vidi se razlika izmeđumakedonskog, grčkog i rimskog odnosa prema drugimkulturama. Najveće i najpoznatije tekovine antičke kulturepotekle su iz Aleksandrije. Ono što je u nauci antikestvoreno pre Aleksandrije, sačuvano je zahvaljujućimakedonskim vladarima koji su sačuvali, prihvatili sapoštovanjem i dalje razvijali egipatsko nasleđe. Ono štoje u egipatsko-makedonskoj Aleksandriji stvoreno, Grci sukasnije prisvojili, helenizovali, ali je zahvaljujući tomeostalo sačuvano za čitavo čovečanstvo. Rimljani nisuuništavali to nasleđe zbog uvažavanja njegovog grčkog,helenističkog porekla, ono je romanizovano i uneto utemelje zapadne civilizacije. Slovensko-makedonsko ute-meljenje aleksandrijske škole je zajednički izbrisano kao"varvarsko". Udeo prethodnih kultura u tome, pre svegaegipatske, bio je uništen, tragovi izbrisani, prošlostzaboravljena.

158

Ogromni doprinos multikulturnog makedonsko-slovenskog poduhvata opštoj civilizacijskoj baštini je bioobezvređen. Zato je izostala njegova istinska valorizacijaod strane istoriografije, što je dokrajčeno istoriografskomtezom o Slovenima.

U vezi sa "krađom i prekrađom" egipatsko-makedonske kulturne baštine od strane Zapada,zaslužuje pažnju nedavni grandiozni poduhvat obnovealeksandrijske biblioteke, pod nazivom Aleksandrina.Izveden je pod pokroviteljstvom UNESC-o. Spoljni zidovizdanja su ukrašeni hijeroglifima, ideogramima i slovimadesetak svetskih azbuka. Među njima, naravno, nemavinčanske azbuke, najstarije na evromediteranskom pro-storu, niti bilo kakvog makedonskog, balkansko-sloven-skog obeležja u spomen istinskim osnivačima prve inajslavnije aleksandrijske multikulturne riznice znanjaStarog sveta, Istoka i Zapada. Među 800 zvanica naotvaranju biblioteke bili su lideri Zapada, naslednici oneiste civilizacije koja je Aleksandriju uništila, bez pred-stavnika Makedonije, ili bilo kog slovenskog naroda čiji supreci bili njeni tvorci. Na osnovu ovog primera, teško jepoverovati da ne postoji nikakva zavera ćutanja okoslovenske civilizacije, kako kaže prof. Pešić.

159

Kerramički oblici i ornamentalne tehnike centralne kulture SrednjegPodunavlja i Balkana, od Vinča-Tordoš I do Pločnika II. Izrasta izstarčevačke kulture, promene u poslednjoj fazi pod uticajem sa istoka,kultura Černavoda III, Bubanj, Krivodol i dr. /VI -IV milenijum s.e./ Krater iz nalazišta Derveni u današnjoj grčkoj Makedoniji

/ IV vek s.e./, vreme Filipa Makedonskog.

Mozaik sa predstavom lova, freska iz Pele, makedonske prestonice/ IV vek s.e./

Oklop Filipa II Makedonskog iz Vergine, gvozdeni sa zlatnim trakama/ 3 vek s.e./

Ostaci pelazgijskog svetilišta u Dodoni u Epiru, preteča Olimpije / X veks.e - II vek n.e. kada ga srušili Rimljani./. Kult Velike Boginje Zemlje/Mater Sva/ svetog hrasta.izvora.Dodonskog Zevsa Grci su zvali Najos-teror. Prorokovalo se po letu golubova, šuštanju lišća hrasta, žuboru sve-tog izvora ili brujanju velikog bronzanog gonga

Modeli kultnih stubova, KulturaPoljanica u Bugarskoj, savrem-nik Bojan kulture u Rumuniji/ 5.400 god s.e./.

Slikane vaze iz Stene, Makedonija, današnja Demir Kapija /V vek s.e./.Sedeća statua naprestolu, Predionica,naselje vinčanskekulture kod Prištine

/ 5 milenijum s.e./

PRECI OSTALIH JUŽNOSLOVENSKIH NARODAMEĐU SLOVENSKO-ILIRSKIM

STAROSEDEOCIMA BALKANA

Čitava teritorija bivše Jugoslavije, Balkana iPodunavlja bogata je nalazištima iz svih periodabalkanske praistorije - od vremena neolita do ilirskogperioda i rimske okupacije. Nauci je već poznato da sukulture balkanske civilizacije od Lepenskog vira, Starčeva,Vince do ilirskog perioda nosile neka zajednička kultumo-etnička obeležja. Celovitost tog starosedelačkog, pra-slovenskog prostora pre rimske okupacije nije se bitnomenjala, kao ni njihov etnokulturni kontinuitet. Nije bilotakvih vanregionalnih uticaja ili migracija da bi se mogloreći da su pre Rima tu živeli neki drugi narodi, da bi seposle navodnog "doseljavanja" Slovena u vreme propastizapadnoprimskog carstva pojavili opet neki sasvim drugi,tj. Sloveni. Kao što smo videli na primeru Makedonije, naBalkanu su pre i posle Rima živeli isti narodi koji sutu "od početka živeli", čiji potomci su uprkos poko-ravanjima uglavnom opstali na svojoj zemlji. Preci ipotomci tih naroda etnički pripadaju istoj, slovenskojporodici, istom etničkom stablu kao i savremeni južno-slovenski narodi koji žive na istim teritorijama. SličanMakedoncima je primer Dalmata-Dalmatinaca. Preci osta-lih južnoslovenskih naroda kriju se pod imenima mno-gobrojnih ilirskih plemena.

Mnogi nalazi su, međutim, neobrađeni otišli u svetu privatne kolekcije, ili čame u depoima muzeja.Najneobičniji, slučajni nalazi na kopovima ciglana ili pre

160

izgradnje brana, (slučaj Lepenskog Vira) potvrđuju bogat-stvo kultura koje su se smenjivale na ovim prostorima ikoje su još neotkrivene. Proces smeštanja ogromnogarheološkog blaga (preko 10.000 figurina koje pripadajusamo vinčanskoj kulturi) u istinski etnički, kulturni i istorij-ski kontekst usuđuju se da vrše tek pojedinačni istraživačislovenske prošlosti. "Kada se istoriografija nađe predzagonetkama prošlosti, ona ih ili u potpunosti odbacuje, iliih svrstava u mitologiju, uprkos nepobitnoj argumentacijikoja se nudf, kaže prof Pešić. Ili, kako to kaže akademikV.V. Sjedov: "Svi mi Sloveni, izašli smo ispod iste kape...svi potičemo iz iste slovenske zajednice".

U toku 2. milenijuma s.e. obrazuju se posebnislovenski jezici, etničke zajednice kao direktni precidanašnjih slovenskih naroda. Oni su takođe izdanci zajed-ničkog arijevskog stabla, njegovog praslovenskog ogran-ka, kada su još govorili jednim zajedničkim jezikom.

Kontinuitet kultura balkanske civilizacije, posto-janost njihovog etničkog domorodačkog karaktera značaj-nije se menja neposredno pre, za vreme i posle rimskeokupacije, u vreme velikih seoba naroda iz Azije u Evropu(Goti-Germani, Huni, Avari, Mađari idr). U tim ratovima,seobama nasilno je menjan etnički sastav stanovništva,uništavano nasleđe prethodnih kultura. Najveće promenesu nastale prema rimskim izvorima u periodu koji se možesmatrati ilirskim.

Opšte je poznata istina da mnogobrojni Ilirietnički nisu pripadali ni Grcima ni Rimljanima.Odgovor na pitanje - kom etničkom stablu su pripadalitvorci predantičkih balkanskih kultura, nalazio se uodgovoru - ko se krije iza imena Iliri, Veneti, Raseni,Tribali, Tračani, Auterijati, Dardanci i drugim grčko-rimskim nazivima za evropske varvare. Utvrđeno je da sutvorci tih kultura etnički bliži precima Slovena, nego bilokom drugom od poznatih naroda. Imajući u vidu etno-

161

kulturni kontinuitet u dužem vremenu na istoj teritoriji,srodnost naroda koje su pokorili Rimljani sa njihovimprecima, nesumnjivo je da su tvorci tih kultura - Iliri,etnički preci današnjih južnih Slovena. Sve do 19.veka pojmovi Ilir - Sloven bili su sinonimi. To poisto-većivanje ilirskog sa slovenskim poštovali su južno-slovenski okupatori od Rimljana do Austrougarske. Slo-venski i neslovenski autori koji su se bavili istorijomSlovena u Srednjem veku, poistovećivali su Ilire saSlovenima. (Lomonosov, Orbin u monumentalnom delu"Kraljevstvo Slovena"). Smatralo se da su Iliri Sloveni kojisu za vreme rimske vlasti romanizovani, ali samo gradskostanovništvo. Za humaniste italijanskog "quatrocenta"Ilirija je isto što i Skijavonija. Jedan od najobrazovanijihljudi svog vremena Eneja Silvije Pikolomini, budući papaPije 2. (1440-1493. g. n.e.) napisao je u tom duhu delo"Opis Evrope i Azije", koje još nije prevedeno kod nasmada bi trebalo da bude nezaobilazno štivo za istorijuSlovena neopterećenu doseljeničkom tezom.

U Austrougarskoj imperiji, carica Marija Terezija jejoš 1747. osnovala ilirsku deputaciju pri Bečkom dvoruza vođenje "slovenskih poslova". U to vreme se smatraloda su Južni Sloveni direktni potomci Ilira. Napoleon jeukinuo nezavisnu "slovinsku" Durovačku republiku, ali jeuveo provinciju Iliriju, poštujući tadašnja saznanja da suIliri-Sloveni. Itd

Zbog svega toga bilo je razumljivo da prvi pokretza oslobođenje Južnih Slovena od turske i austrougarskevlasti, jugoslovenski pokret dobije naziv - ilirski pokret.Time je u borbi za oslobođenje Južnih Slovena davanaprednost imenu zajedničkih predaka u odnosu na bilo kojiod savremenih naroda. Razumljivo je da je Austrougarskaučinila sve da se razbije i na kraju zabrani ilirski pokret, alije bilo štetno da južnoslovenski narodi to prihvate.Razumljivo je da su Germani bili protiv jugoslovenske

162

ideje, da su sprečavali svako jugoslovensko okupljanje,učestvovali u razbijanju prve, druge i treće Jugoslavije.

Zahvaljujući germanskoj istoriografskoj školi injenoj politici prema Slovenima u 19. i 20. veku, kao ineslozi među Južnim Slovenima, pojam jugoslovenstva jedanas satanizovan u svim delovima bivše Jugoslavije.Pojam Ilira je deslovenizovan, prekinuta je svaka vezaizmeđu sadašnjih južnoslovenskih naroda i njihovihilirskih predaka. Tako su otvorene mogućnosti da semeđu nekim drugim evropskim narodima traže potomciIlira.

Istočno pitanje je bilo, zapravo, slovenskopitanje - šta uraditi sa Južnim Slovenima pod turskomvlašću, pošto se "Bolesnik na Bosforu" - turska imperijaraspadne. Uprkos ilirsko-jugoslovenskom pokretu za oslo-bođenje, hercegovačkom ustanku, oslobođenju Srbije iCrne Gore, sprečeno je da Bosna i Hercegovina budeoslobođena od Turaka zbog opasnosti da dođe dooslobođenja i ostalih ilirskih, tj. slovenskih zemalja podAustrougraskom. Zato je Berlinskim kongresom slovenskopitanje rešeno tako da je Austrougarska monarhija dobilapravo da prvo okupira, potom i anektira Bosnu iHercegovinu. Zatim je krenula u obračun sa Srbijom da bise sprečilo jugoslovensko okupljanje. Rusija kao najvećaslovenska zemlja, bila je više okupirana svojimimperijalnim nego nacionalno-slovenskim ili panslo-venskim interesima. U velikom germanskom pohodu naslovenski istok (Drang nach Osten), Srbija je pregažena u1. svetskom ratu i izvršen prvi genocid nad Srbima u 20.veku. U tom ratu raspala se Austrougarska, ali je ostalažeđ za osvetom nad navodnim krivcima za raspadhiljadugodišnjeg carstva, naslednika zapadnorimskeimperije. U novom germanskom, Hitlerovom pohodu naslovenski svet u II svetskom ratu, prvo je surovo kažnjenai raskomadana Jugoslavija, a njeni delovi podeljeni

163

susednim saveznicima da bi zatim bio izvršen novigenocid nad srpskim narodom.

Od današnjih južnoslovenskih naroda, kao što smovideli, najlakše je dokazati makedonsko ilirsko-slovenskoporeklo, jer je ime ostalo isto, vezano za istu teritoriju prei posle Rimljana, odnosno "doseljavanja" Slovena. Koristilisu ga sami o sebi i drugi o njima. Slično je bilo saDalmatima - Dalmatincima. Međutim, moguće je, takođe,identifikovati pretke svakog od južnoslovenskih narodameđu njihovim ilirskim precima pod imenima raznihilirsko-slovenskih plemena.

Srbija

Od davnina je Srbija zauzimala centralno mesto ubalkansko-podunavskoj kolevci Slovena. Na teritorijidanašnje Srbije se nalazi kolevka drevne balkanskecivilizacije - Lepenski Vir, starčevačka i vinčanska kultura.Srbi kao narod i teritorija Srbije bili su od pamtivekaizloženi najvećim nasrtajima osvajača, a njihova istorijasvojatanjima. Za zvaničnu istoriografiju istorija i civilizacijaSrbije i dalje počinju od navodnog doseljavanja naBalkan, odnosno od Nemanjića. Predhrišćanski periodnjihove prošlosti savremena srpska istoriografija smatraza preistorijski, odnosno paganski.

Od svih evropskih naroda, Srbi su najduže opstalina svom tlu, uprkos svim osvajanjima i sačuvali su najvišepatrijarhalnih, autentičnih, praslovensko-arijevskih tradici-ja. Za S. Robera Srbi Ilirije su "najstariji među Slove-nima". Pored imena Servija, Srbi, Sirbi, Serbi, Sorabi uilirskom periodu pre rimske okupacije, njihovi preci su bilipoznati i kao Rašani, Mezi, Skordisci, Tribali, na dana-šnjem Kosmetu kao Dardanci.

164

U antičko vreme Srbija je bila poznata kao Raška,Tribalija, Mezija i Drdanija. Tribalija je bila poznata kaonajveća, najbrojnija i najnaprednija ilirska zajednicaBalkana, u 1. milenijumu s.e, pre i u vreme imperijeAleksandra Makedonskog. Herodot prvi pominje Tribal-sko polje, plodno Podunavlje i Pomoravlje. PrestonicaTribala je bila u gradu koji se u vreme Rimljana zvaoViminacijum (današnji Kostolac na Dunavu), koji je biocentar njihove provincije Gornje Mezije. Nalazio se ucentralnom delu praslovenske kolevke u SrednjemPodunavlju Balkana, na ušću Mlave u Dunav. PrimerViminacijuma, velikog i naprednog grada pre Rimljana, atakvih ima više na Balkanu, pokazuje da Rimljani nisudošli u varvarski, nerazvijeni Balkan, već da su pokorilijednu od najnaprednijih kultura svoga doba. Požarevačkimuzej čuva dokaze o tome.

Među ilirsko slovenskim učesnicima u svetskompoduhvatu Aleksandra Makedonskog, Tribali su imali,pored Tračana, najznačajniju ulogu. Moćna državaTribala, pre i u vreme stvaranja makedonske, nalazila sepribližno na teritoriji današnje Srbije.

Kod nekih savremenih srpskih autora prena-glašava se isključivo srpska komponenta u traganju zasopstvenim korenima ("Srbi narod najstariji"), što jerazumljivo za jedan od najstarijih slovenskih naroda, unjegovoj balkansko-podunavskoj kolevci, koji je bioizložen vekovnim naletima osvajača. Prof. Pešić je,međutim, sagledavao centralno mesto Srbije i srpskihkorena u širem slovenskom kontekstu, tragajući ne samoza srpskim, nego opšte slovenskim korenima. Jer, svi Sitijesu Sloveni, ali svi Sloveni nisu Srbi.

Pojmovi Raška, Rašani, Rasi, su vrlo značajni zaautohtonističku teoriju o poreklu Srba kao starosedelacana Balkanu. Teritorija Raške od neolitskih vremena Vince,preko etrurskih Rasena do ilirskih Tribala, bila je nepre-

165

kidno jedan od centara drevne srpske kulture. PojamRaška, Rasi očigledno je stigao do doba Nemanjića izvelike drevnosti. Tako je prvi srpski vladar posle rimskeokupacije Stevan Nemanja - "veliki župan Raške". Onikoji poštuju germansku doseljeničku tezu o Slovenima,odbacuju povezivanje Srbije i Srba sa Tribalima iliMezima, još manje sa pojmom Raške i Rasena, Rašani-ma. Međutim, povezivanje pojma Rašana i Rasena saSrbima može da bude ključ za osvetljavanje predantičkeistorije Srba, zatim za rasvetljavanje "misterije Slovena",za predantičku istoriju celog Balkana. Tako je, na primer,već pominjani Eneja Silvije Pikolomini (budući papa Pije2.) nazivao još u 15. veku n.e. Srbe imenima iz antičkogdoba - Tribali i Mizi, dodajući da se danas zovu "čas Srbi,čas Rašani". Tako su i Etrurci, takođe slovenski rođa-ci, poznati kao Raseni, Rašani i doselili su se sa Balka-na na Apeninsko poluostrvo. Dodajući tome da je kolevkatrojanske civilizacije, po tezama Salinasa, Balkan - sve tomože delovati vrlo izazovno za istraživače prošlostiDrevne Srbije. Od Balkana do Istre, do danas je očuvanomnoštvo toponima i hidronima sa nazivima Raška, Rasinai si. Zbog svega toga bi "rašansko-etrurska veza", kao isrpsko-tribalska veza, mogla biti značajna za praistorijuSrba i Slovena na Balkanu. Možda "rašansko-etrurska"veza postane jedan od ključeva za otkrivanje trojanskeveze sa drevnom prošlošću Balkana, doprinos razrešenju"homerovskog pitanja" i nova potvrda za Salinasovu Trojuna Balkanu.

Današnji istraživači "enigme Ras", se usmeravajuna grad, lokalitet u ovoj oblasti, na prestonicu prve srpskedržave posle "doseljavanja", a zanemaruju putokaze kojivode ka daleko značajnijim zaključcima. Jer, Nemanjaipak nije bio "župan Rasa" nego Raške. Pojam Rasa,Rasena, Rašana vremenski se vezuje za mnogo dubljuprošlost Balkana, ne samo za jedan lokalitet već za širu

166

oblast, ne samo za nemanjićke ili današnje Raške oblasti,već za šire oblasti Srbije, što upućuje na dalekosežnezaključke.

Teritorija Beograda neprekidno je bila naseljenahiljadama godina još od paleolita, što je sigurnojedinstven slučaj u Evropi, a možda i u svetu. UsredBeograda, na današnjoj Bajlonovoj pijaci, otkrivena jelobanja neandertalca, na padinama Banovog brdasileksno oruđe iz starijeg kamenog doba. Beograd jezahvaljujući svom jedinstvenom položaju na ušću Save uDunav uvek bio u centru kultura, koje su se u ovojbalkansko-podunavskoj kolevci evropske civilizacije sme-njivale u toku milenijuma. Beograd je bio u centru oblastigde su nastale najstarije neolitske kulture Evrope Lepen-ski vir (8. milenijum s.e.), Starčevačka (7-6. milenijum),Vinčanska (6-4. milenijum) sa najstarijim pismom Evrope,kao i najstarije kulture bakarnog i gvozdenog doba Evropesa najstarijom metalurgijom. Kultura Tribala (Rašana-Srba) na teritoriji današnje Srbije u ilirskom periodu bila jenjihov direktni naslednik, baštinik. Prva stalna naseljavinčanske kulture pre najmanje 7.000 godina nastala suupravo na teritoriji Beograda (Banjica, Kalemegdan,Čukarica, Žarkovo). Najviše primeraka vinčanskog pismanajstarijeg u Evropi, otkriveno je upravo na užem područjuovog najstarijeg grada Evrope, na Banjici, na širem pod-ručju grada Vinca, na desnoj obali Dunava i Starčevo nalevoj, kao centri najstarijih i najdugotrajnijih evropskihkultura. Pronalazak najstarijeg pisma Evrope na nje-govom tlu, upućuje da je Beograd bio zaista najstarijegradsko naselje Evrope. Jer, pismo ne nastaje u var-varskom, nomadskom šatoru!

Na teritoriji Beograda, na Karaburmi je velikanekropola takođe ilirskog plemena Skordiska, gde jesahranjivanje vršeno do 1. veka s.e, odnosno do rimskeokupacije.

167

I pored svega toga, starost Beograda kaoslovenskog grada zvanično se veže za datum kada senjegovo slovensko ime navodno prvi put pojavljuje unekom dokumentu njegovih osvajača, ili drugih narodakoji su se pojavljivali kao osvajači na njegovom tlu. Dajućitako prednost nekom kasnom, okupatorskom, tuđemdokumentu, ignoriše se ili briše najvažnije - najstarijinaziv najstarijeg grada Evrope bio je i ostao slovenski- Belgrad, Beograd. Trag je ostao u kasnijim nazivimagrada u drugim jezicima - Belgrado, Belgrade, Fehervar(na mađarskom) itd. Toponima gradova, naselja, sa slo-venskim korenom "bel-belo" (Beligrad, Belgorod itd) imau celoj Evropi. Ali Belgrad-Beograd je najstariji od svih, jerse nalazi u epicentru balkansko-podunavske kolevkeevropske, slovenske civilizacije. Kao što je u osnovinajstarijeg naziv Dunava bilo praslovensko "crno"(Černa), tako je i u nazivu Beograda "belo" - "Bel-grad".Pojam "belog" pod novim tumačenjima arijevsko-pra-slovenskog, pelazgijskog pogleda na svet (kosmogonije) iverskog dualizma, "dobro-zlo" (Belobog-Čemabog),"crno-belo" je sinonim "svetog", "čistog", "dobrog", nesamo belog u današnjem smislu.

Beograd je trideset puta u svojoj istoriji bio rušen iponovo građen, i kao feniks ponovo vaskrsavao.

Bosna i Hercegovina

Na teritoriji današnje Bosne i Hercegovinerazvijale su se domorodačke kulture u visemilenijumskomkontinuitetu od paleolita pa do ilirskog perioda. Paleolitskonalazište Kamen kod ušća Usore u Bosnu je međunajbogatijim primerima balkanskog prepotopskog paleolita(5000 predmeta). Starost nalazišta Badanj kod Stoca u

168

Hercegovini, datovana je radioaktivnim ugljenikom na12380-13200 g. s.e, na kraj poznog ledenog doba. Odtada pa kroz neolit nije prestajao kulturni razvoj Bosne iHercegovine, koja obiluje "preistorijskim" i drugim nala-zištima, koja su samo delimično istražena.

Uticaj centralnih kultura iz Srednjeg Podunavlja uvreme "neolitske revolucije" - starčevačke i vinčanske,vrlo rano se širio dolinama Save, Drine i Bosne. Za razlikuod kultura u matičnom podunavskom području, koje su sebavile najstarijom zemljoradnjom u Evropi, u Bosni jepreovlađivalo stočarstvo.

U neolitu u dolini Bosne razvila se bogata,dugotrajna Butmirska kultura (u toku 5. i 4. milenijumas.e.) kao varijanta starčevačke i vinčanske kulture.Najveće naselje i najveća nekropola bronzanog i gvozde-nog doba na čitavom evropskom tlu bio je Glasinac naRomaniji. Na 1000 kv. km glasinačkog područja, odnepreglednog broja tumula, istraženo je preko 1000.

Glasinačka kultura se prostirala u jugoistočnojBosni, istočnoj Hercegovini, delu jugozapadne Srbije iMetohije, u Crnoj Gori. To je bila kultura jednog odnajvećih ilirskih plemenskih saveza Auterijata. Na osnovubrojnih nalazišta i obilja arheološkog materijala, ovakultura je podeljena u više faza. Njen bronzani period jepodeljen u tri faze (od 1800-800. g. s.e.). Ukrasni pred-meti u grobovima su karakteristični za bronzano dobaSrednjeg Podunavlja, posebno zapadnosrpsku varijantuvatinske kulture, što ukazuje na kulturnu i etničku srod-nost. Na primeru mirne dugotrajne glasinačke kulture,pred kraj bronzanog doba (oko 1200. g. u vreme trojan-skog rata) uočavaju se prvi znaci ozbiljnijih poremećajaustaljenog domorodačkog poretka i pojava vanre-gionalnih kulturnih i etničkih pramena i uticaja. Brojgrobova je naglo smanjen. To je inače doba propastitrojanske civilizacije, koje je još pokriveno mitološkom

169

maglom u evropskoj istoriji, doba dorske invazije, mi-kenske kulture i tzv. Egejske seobe.

Glasinačka kultura pokazuje milenijumski kontinu-itet etnokulturnog razvoja na ovom području, povezanostsa ranijim neolitskim kulturama Srednjeg Podunavlja, svo-jim savremenicima širom Balkana, pre svega sa naj-starijom neolitskom kulturom u Bosni - butmirskom.

O živoj trgovini sa mediteranskim centrima, ali iudaljenim delovima Evrope, svedoče brojni ćilibarski ukra-sni predmeti koji su stizali jantarskim putevima Evrope,bronzane posude iz italskih radionica, luksuzni predmeti izgrčkih radionica i dr. To ukazuje i na kulturni nivo lokalnedruštvene elite kupaca tih dobara (kneževski grobovi). Naglasinačkom nalazištu iz bronzanog i gvozdenog periodanađeno je obilje metalnih predmeta, jedinstvenih u svomvremenu - duga ilirska koplja, mačevi, kacige, štitnici zanoge.

U Hercegovini su bile poznate i druge ilirskeplemenske zajednice i kulture pored Auterijata -Desitijati, Daorsi, Ardijejci, Enheleji. Daorsi su stvorili uoblasti današnje Hercegovine vrlo naprednu, osobenukulturu. Kiklopske zidine njihove prestonice Daorsonakod Stoca, pripadaju mikenskom periodu. O kontinuitetuljudskih naselja u ovoj oblasti govori i Badanj, jednapaleolitska potkapina starosti 15000 godina. Tragovi auto-htonih ilirskih, bosansko-hercegovačkih predaka stigli supreko bogumilskih stećaka sve do našeg doba.

Interesantno je da glasinačka kultura bronzanogdoba sadrži preteče po oblicima, stilu i tehnici mnogihnalaza kasnijih kultura gvozdenog doba Zapadne iCentralne Evrope kao što su Halštatska (800-500 g. s.e.u Austriji) i Latenska (500. g. s.e. do početka n.e. Švaj-carska). Tu je pre svega jedinstven nalaz bronzanihkultnih kolica, sa tipično arijevskim kultom sunca, kojaće kasnije u toku gvozdenog perioda biti otkrivana širom

170

Evrope. Njihovo poreklo je bilo balkansko. Međutim,halštatski i latenski period se u duhu germanske dose-Ijeničke teorije o Slovenima pripisuju Keltima, a ne njiho-vim starijim balkanskim uzorima, koje su sami Kelti donelisa Balkana u svoju novu postojbinu. Na primeru halštat-ske i latenske kulture se može pratiti kako se metalurgija,koja je nastala na Balkanu, proširila iz balkanske kolevkeuzvodno dunavskim slivom, prema Srednjoj Evropi.

U Bosni i Hercegovini najduže je bilo sačuvanoizvorno arijevsko-praslovensko, prethriščansko nasleđe itradicija. Zato je u zapadnim naporima deslovenizacijeBalkana, njegov slovenski karakter bio izložen najvećimpritiscima i podelama. S obzirom da se paganska, pra-slovenska tradicija najduže očuvala u Bosni i Hercegovini,bogumilstvo je poslednje iskorenjeno.

Slovenija

U Sloveniji su starosedelački slovenski preci preilirskih vremena bili poznati kao Veneti, Kami, Norici,Reti, uz bogato nasleđe iz neolitske prošlosti sve dorimske okupacije. Preci Veneta su naseljavali teritorijudanašnje Slovenije još od neolita. Ljubljanska kulturanajbliža je venetskom periodu (oko 1850. g. s.e.) i zas-nivala se pretežno na stočarstvu i lovu. Bila joj je poznatai metalurgija o čemu svedoče pronađeni kalupi za livenjebakarnih predmeta, bodeži, sekire itd. Sve znatno ranijeod halštatske kulture, kojoj se i dalje pripisuje evropskametalurgija.

Velika je zasluga Mateja Bora, jednog odnajznačajnijih slovenskih autohtonista, što je dokazaoneposrednu vezu između Veneta i Slovenaca ("Venetinaši davni preci", Ljubljana). Ovaj značajan poduhvat u

171

istraživanju porekla Slovena, dokaz da su starosedeoci,na primeru geneze jednog od najmanjih slovenskihnaroda koji se najduže očuvao u germanskom okruženju,značajan je prilog razbijanju germanske doseljeničkeškole o Slovenima. Slovenci su posle rimske okupacije bilitvorci prve slovenske države i uspeli da se odupruromanizaciji i germanizaciji i sačuvaju svoje slovenskekorene.

Hrvatska

Ilirsko-slovenske kulture na teritoriji Hrvatske,takođe, su se razvile na bogatom ranijem nasleđu sve doranog neolita. To su Korenovska, nedaleko od Bjelovara(5. milenijum s.e.), Vučedolska sa centrom u Slavonijikoja je zauzimala ogromna prostranstva do Češke naseveru, do Jadrana na jugu (4. milenijum s.e.), Lasinjskasa centrom na Kupi (4. milenijum s.e.), Istarska,Japodska i dr. U ilirskom periodu, na teritoriji koja senekad smatrala "užom Hrvatskom" (kajkavsko područje ioblast prvih županija - zagrebačke, varaždinske i križeva-čke), bilo je poznato ilirsko pleme Jaši.

Zvanična i nezvanična hrvatska istoriografija da-nas je najvatreniji pobornik zapadnih, germanskih teza oSlovenima. Kako je ovo bilo područje najbrojnijeg katolič-kog naroda na Balkanu, pogledi Vatikana imali su najvećutradiciju ne samo u Hrvatskoj, nego zbog prozelitizma i udrugim južnoslovenskim oblastima, sa težnjom da semeđu Južnim Slovenima katoličko i hrvatsko poistovete.Na to je imalo uticaj i pokroviteljstvo austrougarskemonarhije.

Hrvatska država je formirana na teritoriji i etničkomprostoru na kome su živeli i žive potomci više autohtonih,

172

slovenskih naroda, koji su tek u novije vreme hrvatizovanizajedno sa njihovom prošlošću. Činjenica je da potomciviše starih slovenskih naroda žive na približno istimteritorijama Hrvatske gde su živeli i njihovi preci. Sačuvalisu čak svoje starosedelačko ime, ali ne i autonomiju. Tosu Dalmatinci, (Dalmati, Ardijejci), Istrani (Istri), odnosnoLičani (Japodi), Slavonci (Panonci, Breuci), Primorci(Liburni). Arheologija potvrđuje njihovu vezu sa prošlošćudo neolitskih vremena. Liburnska grupa iz gvozdenogdoba raširena od severne Dalmacije do reke Raše u Istri(rašansko-etrurski naziv), obuhvatala je i jadranska ostrvatog područja i Ravne kotare, sa hronološkim rasponom od900. god do 1. veka s.e. Osnovna privredna granaLiburna bila je zemljoradnja, stočarstvo, ribolov, zanat-stvo, i posebno pomorstvo. Kao uspomena na pomorskuslavu Liburna ostao je tip liburnskih brodova, što govori odugoj pomorskoj tradiciji pre Rimljana.

Za razliku od predaka drugih naroda na teritorijiHrvatske, zaista je teško utvrditi koje se od autohtonihilirskih starosedelačkih plemena može smatrati direktnimprecima Hrvata. Za razliku od Dalmacije, hrvatsko ime sene javlja pre i u vreme rimske okupacije, tek posleraspada rimske imperije u vreme seoba, najpre u Ukrajini.

Dalmacija

Dalmati su ilirsko-praslovenska plemenska zajed-nica, koja je pored Makedonaca sačuvala svoje ime kaonaziv za istu oblast i isti narod pre i posle rimskeokupacije do današnjih dana. Kontinuitet imena Dalmataključni je dokaz njihovog slovenskog, starosedelačkogneprekidnog trajanja u etničkom smislu i na istoj teritoriji.

173

Dalmatinci žive u tim oblastima već hiljadama godina podistim imenom.

Širom Dalmacije otkriveni su tragovi raznih kulturaod neolita do rimske okupacije. Danilska kultura serazvijala u toku 6-4. milenijuma s. e., bila je u vezi saButmirskom kulturom u Bosni, posebnom varijantom Vin-čanske kulture u Metohiji (Reštani) i Cakran kulture udanašnjoj Albaniji. Hvarsko lisičićka kultura (5.milenijum s.e.) razvijala se duž istočnog Jadrana i uHercegovini. Najpoznatija je Dalmatinska kulturnagrupa iz starijeg gvozdenog doba, 1200. g. s. e, odvremena trojanskog boja, do 300. g. s. e, odnosno dorimske okupacije. Ona se prostirala u srednjoj Dalmaciji,od Krke do Neretve, kao i kraškim poljima DalmatinskeZagore. Osnovna privredna grana bilo je stočarstvo,zemljoradnja, zanatstvo i trgovina. Sahranjivanje je vrše-no u rodovskim i plemenskim nekropolama. U njima jepored oružja pronađen vrlo bogat i raznovrstan nakit -ogrlice, fibule, narukvice i dr. M. Zaninović u knjizi "Ilirskopleme Dalmata", pišući o duhovnoj kulturi Ilira, potvrđujeranije nalaze akademika Budimira, da su u rimsko vremedalmatinski stanovnici ostrva Brača govorili istimjezikom kojim govore i sada. Matej Bor u knjizi oVenetima kao precima Slovenaca, navodi tekst sajednog nadgrobnog spomenika iz 6. veka s.e. saBrača, u kome se obraća boginji Demetri da jepokojnik otišao kod nje "ća". To je podatak koji govorida je najmanje 2600 godina staro jedno od jezičkihobeležja Dalmatinca, kao što je "bre" kod Srba ili "će"Argentinaca.

Podatak o Dalmatineru, belom pegavom psu safreske u minojskoj palati u Knososu, star je oko 5000godina. (Stvoriti i odnegovati takvu rasu psa mogao jenarod slovenske dobroćudnosti, isto kao što ne bi mogaoda stvori rasu krvoločnog bul terijera.) Pod istim, izvornim

174

dalmatinskim nazivom stigao je do naših dana, iako seminojska civilizacija ugasila pre skoro 3500 godina.Minojska civilizacija je uključena u helenistički kulturniprostor, ali ime psa je ostalo nehelenizovano, vezano zaizvorno ime naroda koji ga je odnegovao.

U Dalmaciji se, za razliku od Hrvatske, sačuvalaveza sa ilirsko-slovenskom prošlošću. Dalmatinska,slovenska tradicija se održala i kroz Srednji vek, pove-zanost sa Hrvatskom je nametnuta tek kasnije u okviruAustrougarske. U prvim pisanim delima iz tog dobanaglašava se "slovinski" karakter Dalmacije (Andrija KačićMiošić - "Razgovori ugodni naroda slovinskoga", kao i"Kraljevstvo Slovena" Mavra Orbina 1601). Ta "slovinska"tradicija Dalmacije bila je naročito naglašena u vremeilirskog pokreta.

O Dalmatima, njihovoj moćnoj državi pre rimskeokupacije, obnovljenoj državi posle Rimljana i razvijenojkulturi može se govoriti samo kao o neslovenskoj prošlostikoja pripada nekim "nestalim" Dalmatincima. Od imenaDalmacije ostali su tragovi u vatikanskoj svešteničkojodori (dalmatike), uspomena na nekoliko rimskihimperatora dalmatinskog porekla (Dioklecijan), prvogprevodioca Biblije na latinski (Jeronim Dalmatinac) - inaziv psa - Dalmatinac!

Crna Gora

U Crnoj Gori najpoznatiji ilirski-slovenski starose-deoci su Enheleji, Dokleati (Dukljani), Labeati. NazivDokleata je ostao i u najznačajnijem rimskom graduDoklei na ušću Morače u Zetu, u oblasti rimske provincijeDalmacija. Ilirska država Duklja, zauzimala je veliku teri-toriju i objedinjavala više plemena u 3. veku s.e, za vreme

175

Argona, sa centrom u Boki Kotorskoj. Prostirala se odNeretve do Epira. Argonova udovica Teuta izgubila je ratprotiv Rimljana i njena država se najpre svela na teritorijudanašnje Crne Gore. Kasnije je u 3. ilirskom ratu protivRimljana, kralj Gencije bio zarobljen i njegova država jekonačno okupirana.

Argonova i Teutina ilirsko-slovenska država nasta-la je na mnogo starijem kulturnom nasleđu, kao i u drugimjužnoslovenskim oblastima Balkana. I ovde, arheološkaotkrića dokumentuju neprekinuti kulturni razvoj, od mezo-lita do ilirskih vremena. Na primer, potkapina Crvena sti-jena kod sela Petrovići, blizu Nikšića, jedinstveno jenalazište u Evropi, možda i u svetu, sa kulturnim slojemdebljine 20,3 m. i čak 31. kulturnim horizontom. Vremen-ski raspon tog nalazišta je od srednjeg paleolita (pre130.000 g.) do prelaza iz bronzanog u starije gvozdenodoba (oko 2000. g. s.e.). Ovde su, kao u nekoj knjizi,složeni "listovi" kalendara praistorije ovog dela Balkana.Nešto je mlađe nalazište Odmut (u 7 slojeva od 9000-1800. g. s.e.), koje sadrži obeležja starčevačke ivinčanske kulture. Ovakva nalazišta koja bi bila ponossvakoj evropskoj zemlji i predstavljala turističku atrakciju,ostaju nepoznata javnosti, čak i stručnoj.

U prilog autohtnosti Slovena na Balkanu govoričinjenica, koju smo već spominjali, da su ostali privrženisvom slovenskom poreklu i za vreme rimske okupacije.Sloveni su bili najveća robovska snaga imperije, pobunaTracanina Spartaka ugrozila je opstanak imperije. Mnogikomandanti rimskih legija poreklom sa Balkana, dobili sutitule imperatora, neki od njih bili su među najčuvenijima.Oni su dobili rimska imena, ali su na tipično slovenskinačin, vezani za svoje poreklo i rodno tle, podizali sebirezidencije, zadužbine u krajevima iz kojih su potekli, kaona pr. Dioklecijan u Splitu, Galerije u Gamzigradu, Kon-stantin u Nišu, Justinijan u Lebanima, Sirmijum je u 4.

176

veku bio najveći i najbogatiji grad rimskog Ilirikuma. Ra-čuna se da je preko dvadeset rimskih imperatora bilo po-reklom iz slovensko-ilirskih oblasti Balkana i Podunavlja.

Romanizacija ilirsko-slovenskog stanovništva Bal-kana i Podunavlja za vreme rimske vlasti zahvatila je,uglavnom, gradsko stanovništvo. Seosko stanovništvonaročito u brdskim oblastima, sačuvalo je svoj slovenskiidentitet, jezik i tradiciju.

177

Korintski šlem /VI vek/

Keltski šlem /II vek/ Ilirski šlem /V vek/

Šlem Filipa II iz Vergine

Kultna kolica sa Glasinca kod Sarajeva,X vek s.e.

Šlem sa krestom /III vek/

Prikaz trepanacije lobanje, nalazi unekropolama iz bronzanog doba kodMokrina u Banatu, gvozdenog doba uKrivoj reci na Zlatiboru kod Uzica,Viminacijumu pre i posle Rimljana.

Kultna kolica iz Trundholma uDanskoj. U tresetištu dobroočuvan disk Boga sunca, kolicavuče konj / VII vek s.e./.

Crvenokosa Boginja Iz Donje Branjevlnekod Odžaka na Dunavu, nalazištestarcevačke kulture / VI milenijum s.e./.

Antropomorfna flgurina iznalazišta Korbovo kod Kladovapod utlcajem Černavode III.

Antropomforne figure iz Divostina, starcevačka i vinčanska kultura/ VI milenijum s.e./

Riton iz Panađurišta, pri-padao ilirsko-tračkomkralju Seutesu III/ IV vek s.e./.

NESLOVENSKI DOSELJENICI MEĐUSLOVENE

Na sudbinu Slovena najviše su uticali njihoviosvajači, najpre rimska imperija, zapadnorimska i Vizant,kao osvajači u Jugoistočnoj Evropi, Podunavlju i ZapadnojEvropi od početka prvog milenijuma do rušenja Vizanta.Zatim Germani kao naslednici zapadnorimske imperije,zajedno sa Vatikanom, posebno sa Mađarima kao Austro-ugarska imperija sve do 20. veka. Turska imperija jeskoro 500 godina gospodarila nad najvećim delom JužnihSlovena. Tataro-Mongoli su nekoliko vekova gospodarilinad značajnim delom Istočnih Slovena. Svi osvajačkiratovi su vođeni na slovenskim teritorijama, pri čemu sumaterijalne, duhovne i ljudske žrtve bile pre svega sloven-ske, uništavano je kulturno nasleđe, paljene biblioteke ihranilišta drevnih knjiga. Osvajači su pored asimilacijedomaćeg stanovništva unosili nacionalne i verske sukobemeđu Slovene, čije su žrtve bili pagani, bogumili, kauri,kao katolici, pravoslavci, reformatori (husiti) ili muslimani,što je uticalo na fizički nestanak mnogih starih slovenskihnaroda, posebno u Zapadnoj Evropi, na proces deslove-nizacije i asimilacije Slovena.

Neki germanski autori prihvatili su tezu o arkti-čkom poreklu arijevske rase. Međutim, tu arktičku kolevkusu nalazili u oblastima između Švedske, Finske i Nema-čke, odakle su se u talasima širili Evropom. Novijaistraživanja tu mogućnost isključuju, pre svega zbogstanja ledenog pancira nad Evropom u to vreme inemogućnosti opstanka čoveka u tim oblastima. U topostglasijalno vreme, s druge strane, klima u Srednjoj iJužnoj Evropi bila je već vrlo povoljna za život čoveka,

178

približavala se današnjoj. Sever Evrope se tek oko 6.milenijuma oslobađa leda. Pošto je u Severnoj Aziji iSibiru postajalo sve hladnije do današnjeg stanja to jeizazivalo dalja pomeranja i mongolskog, kineskog idrugog stanovništva unutar Azije ka Srednjoj i IstočnojAziji. Kasniji talasi germanskog i nordijskog doseljavanjastigli su do Evrope tek krajem stare i početkom nove ere.Kretali su se najpre iznad već odavno naseljenihslovenskih oblasti prema slobodnim prostorima severaEvrope, zatim kroz sukobe sa Slovenima u oblastima kojesu oni naselili još u postglasijalnom periodu. Tek mnogokasnije seobe su se razlikovale od prvog arijevskog talasanaseljavanja Evrope. Do njih je došlo pod pritiscimadrugih nomadskih plemena iz istočnosibirskih i drugihoblasti koje je zhvatalo zahlađenje, rasta stanovništva itraženja novog životnog prostora. Ove migracije supredstavljale nasilno osvajanje novih oblasti krozdugotrajne ratove i sukobe sa već domorodačkimSlovenima pred kraj stare i početkom nove ere. Vreme,pravci tih seoba i sukoba sa slovenskim stanovništvomnajpre u Istočnoj Evropi, a zatim i u ostalim delovimaEvrope, dobro su poznati. Među tim doseljenicima su bilipreci Germana, Anglosaksonaca, Ugrofinaca, Mađara,Huna, Avara.

Odgovor na pitanje o starosedeocima i došljacimaEvrope olakšan je time što se najveći deo današnjihevropskih naroda pojavio u Evropi u istorijski poznatovreme pred kraj stare i početak nove ere. Tako je inavodno doseljavanje Slovena skriveno u vreme "Velikeseobe naroda" od 4-6. veka, odnosno navale osvajača izAzije prema Evropi i centru rimske imperije. Preko sloven-skih zemalja, prošli su mnogi osvajači sa Istoka - od Gota-Germana, Alana, Anglosasa, Normana, do Huna, Avara,Mađara, Ugrofinaca, Mongola. Sa mnogim osvajačimaSloveni su bili u savezu, kad je bio u pitanju pohod na

179

zajedničkog neprijatelja - Rimljane. Neki od tih osvajačasu uspevali da stvore moćne države u Evropi, čak daosvoje i opljačkaju Rim, ali su kasnije nestali iz evropskeistorije, poput Huna i Avara.

Iz zajedničke skupine germansko-teutonskihplemena, Anglosasa, Normana, Alana, koji su u raz-maku od nekoliko vekova stizali u Evropu, kasnije će seformirati preci svih današnjih zapadnoevropskih narodaEvrope, što je istorijski poznato, i oko čega nema nikakvemisterije. Pitanjem - ko su evropski starosedeoci a kodošljaci - pozabavićemo se kratko na primeru Germana,jer su najviše uticali na sudbinu Slovena i stvaranjemisterije o njihovom poreklu.

Germani

Germani su bili najuspešniji osvajači Evrope posleRimljana. Germani (Goti) su za samo dva-tri veka oddolaska u Evropu u 2. veku n.e. uspeli da osvoje Rim isruše zapadnorimsko carstvo (Odoakar, 476. n.e.). Naruševinama zapadnorimske imperije dotada najveći nepri-jatelji Rima, Germani su osnovali Sveto Germanskorimsko carstvo. Čak su i prestonicu carstva iz "večnogRima" jedno vreme preselili u Ahen u Nemačkoj, pa jetako nekoliko desetina hiljada osvajača iz Azije uspelo dastvori najveću imperiju u Evropi. Polazilo je to za rukom idrugim osvajačima, ali su se njihove imperije ubrzoraspadale i oni su odlazili u istoriju (popt Huna, Avara,Mongola). Međutim, germanska imperija je potrajala iproslavila svoju hiljadugodišnjicu kao Sveto habzburskocarstvo, opstajući do našeg doba.

Nemci su postali zvanični naslednici rimskeimperije, ali ne i njene paganske civilizacije i antičke

180

slave. Istorija i civilizacija je opet počinjala od njih. Evropaje zaboravila na antičku nauku, Aristotela, Ptolomeja,Perikla, jer je nova imperija počivala na dogmi da jezemlja centar vasione, Rim centar sveta, a papa božjinamesnik na zemlji. Spaljivani su naučnici poput ĐordanaBruna, koji su tvrdili ono što je "paganskoj" antici već bilopoznato. Ova inkvizitorska Evropa je otkrila Ameriku, štoje dovelo i do novih saznanja o svetu koja su podstaklarenesansu antičkog nasleđa.

Germanima, kao Latinima u antici u odnosu naEtrurce, bilo je neophodno da utvrde svoju evropskudrevnost i poreklo (svoj antički pedigre), pa je izmišljenaindogermanska teorija o Germanima kao starosedeocimaEvrope i Slovenima kao skorojevićima i varvarima, što nijebilo ništa bitno novo po pitanju Slovena, u odnosu na onošto su Grci i Rimljani već učinili u antici.

Po nemačkim izvorima, Germani se prvi putpojavljuju u evropskoj istoriji kao Goti 155. g. s.e. (Ostgoti,Vestgoti i Gepidi), dok se po verodostojnijim ruskimizvorima, Goti pojavljuju u Evropi 80 godina kasnije.Slovenske oblasti rusko-ukrajinskih stepskih područja iPricrnomorja bile su prve na udaru ovih agresivnihdošljaka iz Azije, do kojih je došlo na istočnim granicamaRuskolanije, naslednice bogate Skitije, 230. g. n.e. Grčkiizvori iz njihovih pricrnomorskih kolonija navode 235-40.g. kao prve nalete Germana. Oni su srodne Vandale, kojisu pre njih nadirali ka Evropi, proterali dalje kaDunavskom basenu. Već do kraja 3. veka, pokorili suveliki deo slovenskih oblasti na jugu Rusije, koristećirivalitet među Slovenima kao svoje najmoćnije oružje. Uzasimilaciju domaćeg stanovništva rasla je i njihova etničkamoć. Zatim su osvojili Dakiju i uz pomoć slovenskihKarpa, žestokih neprijatelja Rimljana iz vremena rimskogosvajanja Dakije, stigli na Dunav i postali glavna pretnjazapadnorimskoj imperiji. Prešli su Dunav 250. g. n.e,

181

porazili rimsku vojsku 251. g. kod Filipopolja. U toj bici jepoginuo rimski imperator Decij. Međutim, za konačnipohod na Rim morali su da obezbede pozadinu, dapotpuno pokore Istočne Slovene sa kojima su počeližestoke sukobe. Dugotrajni rat protiv Istočnih Slovenavođen je sa promenljivim ishodom. Gotski hroničar Jordanopisuje te dugogodišnje ratove pre no što su stigli doRima. Dalje je sve istorijski poznato i neosporno, ali jezaboravljeno da su Goti pre Rima, po dolasku u Evropuratovali protiv Slovena, da bi posle izmislili obratnu priču.

Veles knjiga sadrži detaljne opise ratovanjaGermana i Slovena, vođenih od 3-5. veka n.e. u stepsko-crnomorskim oblastima Rusije i Ukrajine. Germani suzauzeli najpre Krim i Priazovje, drevnu bogatu Skitiju idošli do severnih padina Kavkaza, odsekli ruskoj državiRuskolanj prilaz Crnom moru i saterali ih u stepu. Zatimsu krenuli na zapad i pokorili oblasti do Visle. Pod vod-stvom Germanareha, njihovog slavnog vođe, sredinom 4.veka, stvorena je u Evropi velika gotska država, koja seprostirala od Tamiša do Dona. Gotski hroničar Jordanporedi Germanareha sa Aleksandrom Makedonskim.

Pod Germanarehom se dogodila najveća bitka saSlovenima u kojoj je Germanareh poginuo. U "Bojanovojhimni", letopisu iz 4. veka napisanom velesovicom,posvećen najvećem slovenskom junaku bitke, dat je opisovog boja i pobedničkog slavlja (objavljen u Moskvi1995). Na strani Rusa bili su svi "Sloveni na čelu saknezom Slovenom", Kelti, Anti, Kimerijci, Radimići,Dregovići, Drevljani, plemena sa Venetskog mora,Goljadi, Vlasi, Zemegolci. Slovenski pobednici su uzpesmu velikog guslara i ratnika Bojana, priredili neviđenugozbu i veselje, "u stolnom gradu Slovenije Novgorodu",blizu izvora Dunava, na obali jezera Mojska. Radi se oSlovačkoj, centru Moravske kneževine, tada najvećeslovenske države u Evropi, koja se prema Bojanovoj

182

himni zvala Slovenija. Opis tog tipično slovenskog slavljapotvrđuje ne samo prisustvo Slovena pre Germana uEvropi, već i živu arijevsku, vedsku tradiciju u susedstvusa moćnom hrišćanskom rimskom imperijom. Ona jepodelila slovenski svet na porobljene podanike imperije ione preko Dunava, od kojih ih je delila utvrđena granica(limes). Bojana pominje i ruski letopis "Priča o Igorovojvojsci", u kome se opisuje pobedničko slavlje nad "banda-ma (polčišća) konunga Germanareha". Knez Ruskolanja(Rusije) Bus je poslao svog sina Bojana da "učvrstibratstvo Ruskolanije i Slovenije". Bojan će pesmom slavitiVelesa, za slavu Slovena - "pijemo za sećanje na Zlato-gora u slavu Arija". Tako je arijevska slava koju su preciSlovena doneli iz prapostojbine stigla i do našeg doba.

U ovoj slovenskoj himni iz 4. veka, Germani jošnisu bili pokorili Slovene, ali će posle skoro hiljadu i pogodina izmisliti priču da su se Sloveni tek dva veka poslete istorijske pobede nad permanarehom, pojavljuju uEvropi! Ruski autor V.E. Šambarov, opisujući u svojojknjizi ratove Gota sa Slovenima, navodi da se od 4. vekan.e. u zapadno-germanskim hronikama više ne pominjuRusi-Roksolani i drugi Sloveni kao prethodnici Germana uEvropi. Posle pokoravanja Slovena na jugu i istokuEvrope, Germani su krenuli na sever i zapad, gde su opetpokorili slovenske starosedeoce - Lužičke Srbe, odnosnoVenete. Tako je na slovenskoj teritoriji formirana budućaNemačka država, kolevka germanske rase i evropskecivilizacije.

Kod germanskih, čak i nekih slovenskih autora,javlja se verzija o "civilizatorskoj" ulozi Germana međuSlovenima. Navodno su im doneli prve osnove državnostii kulture. Šambarov savetuje tvorcima lažnih hipoteza daotvore oči nad činjenicama. U trećem veku, u vremegotskih naleta, arheološki je registrovan nagli pad visokorazvijene kulture, prestanak kovanja zlatnog novca i

183

rimskih moneta iz razmene bogate slovenske Černja-govske kulture na Donjem Dunavu sa Rimljanima.Arheološko bogatstvo kurgana govori o viskorazvijenimkulturama koje su se smenjivale u prirodnoj evolucijitokom više milenijuma, pre dolaska gotskih nomada izAzije. Isto će se kasnije dogoditi sa kulturom LužičkihSrba, Kelta. Germani su "pobedničkim istinama" sledilitradiciju osvajača - Rimljana u odnosu na Etrurce, Skite idruge pokorene slovenske pretke.

Podsetimo se ukratko kako jedan germanski autor,K.F.Beker, prikazuje rušenje zapadnorimskog carstva odstrane Germana. Imperija se raspadala iznutra (to jeperiod građanskih ratova i borbe za vlast, pobune kolona,ratova na svim granicama, opšte degeneracije rimskogporetka, gladijatorske igre, pobune robova itd). Posle"obesnih, raspusnih, brutalnih" imperatora (Kaligula,Klaudije, Neron), niza "soldatskih imperatora" koje supretorijanci postavljali, zbacivali i ubijali, dolazi nekolikoimperatora ilirsko-slovenskog porekla. Dioklecijan je (284-305. g.) pokušao da spase imperiju decentralizacijom -triumviratom, unutrašnjom reorganizacijom, odvajanjemvojske od vlasti, obustavom progona, priznanjem hrišćan-stva itd. U to doba Rim prestaje da bude centar, da bi gaKonstantin (takođe ilirsko-slovenskog porekla, iz Niša),osnivanjem Konstantinopolja, konačno zasenio. SvojuImperiju Konstantin je podelio na 4 prefekture - Istok,Iliriju, Italiju i Zapad. Ilirija je obuhvatala Panoniju,Dakiju, Makedoniju i Grčku. Konstantin je uspešno bra-nio imperiju od njenih najvećih neprijatelja - german-skih varvara. Međutim, posle Konstantinove smrti nastalisu međusobni sukobi među trojicom njegovih sinova inaslednika, da bi svakim novim imperatorom državagubila nove teritorije i slabila iznutra. Oronulo zdanjezapadnog dela imperije se ubrzano rušilo pod naletimaGermana i Huna i pobuna pokorenih Slovena. Razna

184

germanska plemena su pustošila i osvajala ZapadnuEvropu. Najpre Galiju (kasnija Francuska), zatim su"bande divljih Germana upale u bogatu Španiju nosećismrt, paljevine i rušenja. Germani su naselili opustošene,opustele oblasti - u Portugaliji Alani, u Andaluziji naGornjoj Rajni i u Istočnoj Galiji Vandali". Opsednuti Rim je408. g. n.e. plaćao danak Alarihu. Uz pomoć zapadnihGota i Alana branio se od Huna i "biča božjeg" Atile,nanevši mu i poraz 451. g. na Katalonskim poljima. Bila jeto poslednja odbrana zapadnorimske imperije. Posle nizanovih međusobnih ubistava poslednjih rimskih imperatora,kratkotrajne vlasti galskih vođa, 476. g. vođa germanskih"varvara" Odoakar konačno ruši romansku zapadno-rimsku imperiju, koja postaje germanska od Karla Velikog(800. g. n.e.) i Sveto germansko rimsko carstvo. Oddolaska Germana kao varvara u Evropu, prošla su samodva veka da bi Nemačka postali najveća i najmoćnijaevropska sila, predvodnici zapadne civilizacije.

Istočno rimska imperija će i pored pada Kon-stantinopolja i kratkotrajnog stvaranja Latinskog carstvaprodužiti kao Vizant čitav milenijum posle propastizapadno-rimskog carstva. Pod tursku vlast pada 1453.god. Te vekove evropske istorije obeležio je rivalitetzapadne, svete, germanske imperije sa Vizantom uneprestanim ambicijama za stvaranje svetskog poretkapod zapadnim liderstvom. Južni Sloveni su bili podeljeniizmeđu istočnog i zapadnog dela rimske imperije. Zapadnisu dobili nove germanske gospodare, i zadržali vazalnistatus, sem kratkotrajnog formiranja nezavisnih država.Neke su bile moćnije od Vizanta (Dušanovo carstvo).Mada je Vizant preko hiljadu godina bio jedini centarrimske imperije, sa prestonicom u Konstantinopolju, zatimnajveći, najbogatiji i najrazvijeniji deo Evrope, on je i tadaostao deo Istoka, više nego evropske civilizacije. PodelaEvrope između Istoka i Zapada išla je uglavnom granicom

185

između pravoslavlja i katolicizma, zapadnog hrišćanstva.Ta granica je podelila i slovenski svet.

Germani su ubrzo postali legitimni Evropejci, pred-stavnici evropske civilizacije, formalni nastavljači rimskeimperije, Vizanta i Konstanti no polja.

Proces germanizacije slovenskih starosedeoca uoblastima koje su danas germanske trajao je sve do 19.veka, kada je Zapadna Evropa bila očišćena od sloven-skih starosedelaca. Ostao je Balkan, Istočna Evropa kudaje navodno doseljavanje Slovena bilo "maskirano" got-skom migracijom.

U vreme rušenja zapadnorimske imperije i osva-janja Nemačke, po Britanskoj Enciklopediji, "Nemačka jebila puna Slovena" poznatih pod nazivom Lužički Srbi(Lausitz), Pomoranaci (Pomerania), Veneti (VVindish) idrugi. Lužička kultura (Lausitz) se razvila na širokomprostoru između Saksonije i Zapadne Ukrajine, Baltičkogmora i severnih delova Češke, Moravske i Slovačke.Pripadala je grupi domorodačkih kultura neolita, bron-zanog i gvozdenog (halštatskog) doba Evrope. One sekarakterišu po načinu sahranjivanja u velikim nekro-polama (često preko hiljadu grobova) sa spaljenim pokoj-nicima. Takve nekropole postojale su još 2000 godina preGermana - što govori o dugotrajnom, mirnom i stabilnomrazvoju te kulture. Kultura Lužičkih Srba bila je prva žrtvanovih, germanskih doseljenika. Pomeraniju (najstarijislovenski naziv Pomorje odnosno Slavinia) su naseljavaliSloveni od "preistorijskih vremena" na južnom Baltiku,između Visle i Odre, odnosno Prusiji. Teutonci su jezauzeli u 13. veku n.e.

Slovenski starosedeoci na teritoriji ZapadneEvrope do Baltika najviše su bili poznati pod opštimnazivom Veneti. Na severu Evrope su razvili poznatuertebelsku kulturu. Veneti su na Baltiku bili glavni

186

proizvođači ćilibara koji su odatle raznosili trgovci,uglavnom Grci, ćilibarskim putevima širom Evrope.

Ostaje nerasvetljeno poreklo i drugih staro-sedelačkih naroda u Zapadnoj i Severnoj Evropi, kao štosu Baski, Iberi, Bretonci, Korzikanci, Sardeni, Velšani,Škoti, Irci (Kelti) i dr.

Pismenost Germana počinje sa Karlom Velikim(početak 9. veka n.e.). Engleza u 7. veku, Nemačke u 8,Holandije u 9, Skandinavije u 12 veku n.e. Postojale suteze u vezi starosti runa kao najstarijeg evropskog pisma,autohtonog, germanskog porekla, međutim, prof. Pešić jepoređenjem vinčanskog pisma sa ostalim starim pismimaEvrope i Mediterana, pokazao da i rune imaju sličnosti sasvojim vinčanskim praizvorom i kasnijim etrurskim, venet-skim pismima.

Najstariji naziv za rune nije bio slučajno - "vend-ske rune" što je pravi trag njihovog porekla, koji sekasnije briše. Ustvari, najstarije rune su sa teritorijeDanske iz 3. veka n.e, ali je to pismo izašlo iz upotrebe u10. veku n.e. U nekim regionima Švedske rune su sesačuvale i do novijih vremena. Nalazi runskog pismaotkrivani su širom Evrope - od zapada Rusije, do istokaFrancuske, ali najviše u Skandinaviji i Engleskoj. Prenajnovijih germansko-nordijskih špekulacija, autori su bilisaglasni da je poreklo runa na Balkanu, u Podunavlju.Švedski arheolog B.Salin došao je do zaključka da surune došle u Skandinaviju iz Jugoistočne Evrope, dapre 3-4. veka n.e. nema tragova runama u zapadno-teutonskom svetu, odnosno jugozapadno od linije Šlezvig,Berlin, Bukurešt. Zato su neki autori poreklo runa tražili ugrčkom ili latinskom pismu. Norvežanin C.J.S. Mastran-der je poreklo runa izveo iz severno-etrurskog alfabeta,čime je ustvari anticipirao Pešićeva otkrića. Taj alfabet jebio u upotrebi kod Kelta (odnosno praslovenskih pleme-na), u Istočnim Alpima i Bohemiji i na osnovu njih su

187

Teutoni izradili svoje rune. Germanska gotica je kasnijenastala na osnovu runa. Najveći procvat rune su dostigleu Britaniji i znatno su se razlikovale od kontinentalnih,germanskih.

U poslednje vreme ima pokušaja da se bogatokulturno nasleđe Kelta uključi u germansko, zapadno-evropsko nasleđe. Istraživanja o poreklu Slovena istovre-meno pokazuju da Kelti nemaju nikakve etničke, nikulturne veze sa Germanima, nego upravo sa Slovenima.

Mađari su pored Germana najviše uticali namesto Slovena u istoriji Evrope. Mađarska plemenaugarsko-finske rase stigla su iz Azije Evropu u 10. vekun.e. Kao ratnički narod, njih oko 30000 zauzeli su naj-plodnije slovenske zemlje u Podunavlju i srušili Veliko-moravsku kneževinu (6-10. vek). Prihvatili su katoličan-stvo, postali partneri Germana u Svetom germanskomcarstvu-Austrougarskoj monarhiji. Zajednički ili samostal-no pokorili su Čehe, Slovake i najveći deo Južnih Slove-na: Bosance, Hercegovce, Hrvate, Slavonce, Dalmatince,znatan deo Srbije. Vršeći asimilaciju i mađarizacijupokorenih Slovena sačuvali su svoj nacionalni identitet,mada su intenzivnim mešanjem sa Slovenima izgubilietničke karakteristike svog azijskog porekla. Nasleđe pra-slovenskih, arijevskih kultura koje su dobile mađarskenazive (Lenđel, Kereš, Kočofeni, Kukuteni) pripisano je"nestalim" narodima i, takođe, mađarizovano. PokoreniSloveni su dobili naziv Raci (od tada još aktuelnog nazivaza Srbe) kao sinonim za varvare.

Mongoli su vrlo značajno uticali na sudbinuIstočnih Slovena i umalo da odrede sudbinu ćele Evrope.Pojavili su se u istoriji u 13. veku, kada je Džingiskanobjedinio Tatare i Mogole i stvorio jednu od najvećihimperija u Srednjoj i Istočnoj Aziji. Njegovi naslednici supokorili bagdadski kalifat i Kinu. O sjaju i raskoši velikogmogula na kineskom dvoru u vreme najveće moći

188

mongolske imperije svedoče opisi Marka Pola. Džingis-kanovi naslednici su se okrenuli osvajanju Evrope. BatuKan je osvojio kijevsku Rusiju (1240. g.), zatim Poljsku,spalio Krakov i potukao nemačko-poljske knezove 1241.g. Druga mongolska vojska pod Kadanom pobedila je naTisi Ugarskog kralja Belu 4. i gonila ga sve do Jadranskeobale. Na vest o smrti Ogotaja, Džingiskanovog sina inaslednika, Mongoli su napustili opsadu Trogira i prekoDubrovnika i Kotora otišli za Rusiju. Time je Evropa bilaspašena. Posle smrti Džingiskana i raspada imperije for-mirana je mongolsko-tatarska država "Zlatna horda" uRusiji. Oni su vladali Rusijom oko dva i po veka (od 1240-1480. g.) i uticali znatno na dalji razvoj Rusije i Ukrajine.

Bugari su krenuli prema Evropi iz iste oblastiAzije kao i Mađari, stigli su ranije već u 8. veku s.e. Zarazliku od Mađara, Bugari su se ubrzo asimilovali saslovensko-tračanskim starosedeocima i potpuno sloveni-zovali. Bugarski istoričari poklanjaju izuzetnu pažnjuizučavanju tračanskog nasleđa kao svog, a Makedoncesmatraju za Bugare, odričući im pravo na makedonskonasleđe kao i Grci.

Albanija se ne pojavljuje pod tim imenom nigde uEvropi pre ni posle rimske okupacije Balkana. Neki autorismatraju da su Albanci došli iz istoimene oblasti udanašnjem Dagestanu u 11-12. veku n.e. kao plaćenicinormansko-sicilijanskih vladara u pokušaju osvajanja naistočnoj obali Jadrana. Posle poraza Normana, Albanciostaju na teritoriji današnje Južne Albanije. Očuvali susvoj nacionalni identitet i autonomiju u mirnom saživotu sasusednim Slovenima. Zajedno s njima su potpali podtursku okupaciju, čak su vodili borbu zajedno sa Srbimaprotiv Turaka (Skenderbeg). Za razliku od susednih Slo-vena, Albanci su se uglavnom islamizovali, mada je naKosmetu tursku okupaciju preživela enklava slovensko-srpskih starosedelaca - Goranci, koji su sačuvali srpski

189

jezik. U novije vreme, koristeći germansku tezu oSlovenima i nemarnost slovenskih istoričara, koji se odri-ču svoje predrimske prošlosti, javlja se sve više delaalbanskih istoričara sa tezom da su Albanci direktnipotomci Ilira. To teško nailazi na prihvatanje zvaničneistoriografije izvan Albanije. Salinas, na primer, smatra daAlbanci i Sloveni imaju isto poreklo. U svakom slučaju,pitanje porekla Albanaca je još otvoreno.

Rumunija je specifičan slučaj formiranja jedneneslovenske nacije u bogatoj balkansko-podunavskojkolevci slovenstva. Ona je nastala na području rimskeprovincije Dakije i moćnih praslovenskih plemena Dača-na, Karpa i drugih, asimilacijom i romanizacijom domoro-daca i doseljenika za vreme rimske okupacije u ciljuzaštite imperije sa istoka.

190

ISTOČNOEVROPSKA KOLEVKASLOVENSKE CIVILIZACIJE

Zvanicna istoriografija se za vreme carske Rusijenije mnogo bavila istraživanjem prasiovenske, pred-hrišćanske, paganske prošlosti. U skladu sa germanskomtezom o Slovenima, istorija Rusije |e počinjala KijevskomRusijom, pismenost hrišćanstvom, Cirilom i Metodijem. Zarazliku od germanskog nacionalnog zanosa, ruski impe-rijalni interesi su bili ispred slovenskih, nacionalnih.

U vreme Sovjetskog Saveza uspešno su otkrivanaarheološka bogatstva drevnih kultura na evroazijskimprostranstvima i arheološka mapa tih otkrića širom Rusijei Sibira postajala je sve bogatija. Međutim, sve je to bilovan interesovanja zapadne istoriografije, nedovoljno valo-rizovano ili nepoznato iz više razloga. Pre svega, zbog,međunarodne izolacije SSSR-a poistovećivanjem ko-munističkog Sovjetskog saveza sa Rusijom, odnosnokomunizma sa slovenstvom. Pored toga, za zvaničnusovjetsku istoriografiju internacionalno je bilo iznadnacionalnog, posebno slovenskog. Uostalom, na čelunajveće slovenske države jebio Gruzin - Staljin. Naučnicinisu mogli, kako kaže J.A. Šilov, da "izlaze izvan okviraou'cijelne nauke. Ona je počivala i počiva na tezi da jeistorija počela u Sumeru, da su temelje evropske kulturepoložili Grci, a da su Sloveni poslednji Evropejci".Poznato je da je i Marks imao animozitet premaSlovenima i njihovoj civilizaciji što je, takođe, imalododatnog uticaja na sovjetsku istoriografiju. Ruskoukrajinski istraživači prasiovenske prošlosti pružaju obiljenovih dokaza za - neosnovanost vladajuće teorije o

191

Slovenima i potrebi revizije opštih pogleda na istorijusvetske civilizacije iz koje su Sloveni praktično isklju-čeni, a njihov doprinos brisan.

"Osam hiljada godina praistorije Slovena",nosi naslov poglavlje knjige J.A. Šilova (Praistohja Rusije,Jekaterinburg 1999.). Po vladajućoj teoriji Istočni Slovenise pojavljuju u istoriji Evrope u centralnom delu EvropskeRusije još kasnije nego na Balkanu - sa hrišćanstvom, u9-10. veku n.e. "Zar je pre toga ovde bila pustinja, u kojojsu živeli divljaci u životinjskom krznu sa kamenim sekira-ma?", pita se ruski autor V.E. Šambarov.

Skitija se ističe kao najznačajnija kultura antičkihpredaka Istočnih Slovena, slično Makedoniji na Balkanu.U svojoj izvanrednoj knjizi o praistoriji Rusije i Slovenauopšte, Šilov polazi od kategoričke teze - "niti je istorijapočela sa Rimom i Grčkom, niti je otac istorije Herodot",to su "iskrivljeni kulturni stereotipi pretvoreni u tradicijukoja onemogućava iznalaženje istine". Zvaničnoj istoriji ipismenosti Rusije i ostalih slovenskih naroda koja navod-no počinje od 9. veka n.e. "prethodilo je najmanje još 7milenijuma istorije", kaže J.A. Šilov. Zato, smatra Šilov,treba prihvatiti poziv Engleza Dž.Vuda da "početak evrop-ske istorije treba ponovo pisatf. Šilov dodaje - ne samoevropske i ne samo početak, nego istoriju svetske civili-zacije.

Slika slovenske prošlosti iskrivljena od strane "ocaistorije" Herodota, kasnijim zlonamemim falsifikatima,skrivana je dveipohiljade godina, kaže Šilov. Međutim,istorijska istina je svetlucala ispod pepela milenijuma, uriznicama etnografije, u hiljadama arheoloških spomenika,pisanim svedočanstvima.

Rezultati istraživanja ruskih i ukrajinskih naučnikao korenu i stablu slovenske civilizacije pokazuju da jeona evroarijevska u kontinuitetu od drevne Aratije,Hiperboreje, Pelazgije, Skitije, do današnje Rusije i ostalih

192

slovenskih država. U obimnoj literaturi rusko-ukrajinskihistraživača o poreklu Slovena, neki autori potvrđuju Tila-kovu tezu o arktičko-sibirskom poreklu arijevske rasezaključujući da je "siovenstvo koren indoevroopskog svetai osnova planetarne civilizacije".

Šilov je dao periodizaciju praistorije:Paleoevropska Aratija na prostorima Balkanskog

Podunavlja, Karpata, Povolžja, Krima, protoslovenski,indoevropski, praslovenski, pelazgijski period, pad Troje ipreseljenje Veneta i Etruraca u periodu od 24-13. vekas.e, slovenski period od 13. veka s.e. do granice n.e,istorijski period od 10. veka n.e, odnosno periodahrišćanstva.

Najstariji period Aratije Šilov vidi kao sinkretizam,spajanje starosedelačkog, prepotopskog kromanjonskog,paleoevropskog stanovništva Balkana i Pricrnomorja,Male Azije sa arijevskim, poslepotopskim stanovništvomEvroazije i Sibira. To potvrđuju arheološki nalazi najzna-čajnijih žarišta kultura u Podunavlju - Starčevo,kereška, vinčanska, lenđelska kultura. KulturaLepenskog Vira Šilovu još nije bila poznata. U istočnoevropskim oblastima to su kulture Kamene Mogile,bugo-dnjestrovske, sursko-dnjeprovske, tripoljske idrugih kultura, čija je suština vedsko-arijevska, a Slovenisu njeni najizvorniji naslednici.

Šilov kaže da "Evropejci smatraju više od dvehiljade godina da njihova istorija počinje u Grčkoj, tačnijesa opsadom Troje krajem II milenijuma s.e. Međutim,prema njihovom "ocu istorije" Herodotu, i sami pobednicinisu zaboravili da je njihova civilizacija nastala naruševinama neke Pelazgije, koju je osnovao mitski Hiper-borejac Pelazg. Smatra, se takođe, da i evropska mudrostpotiče iz Grčke. Grci ne samo da nisu znali dobro svojupreistoriju, nego ni poreklo Zevsa, Apolona i drugihbogova. Grci su svoje poreklo tražili čas u Egiptu,

193

Pelazgiji, Hiperboreji, te da ih je izmislio Pelazgo-TrojanacHomer. Za njega su pretpostavljali da je Grk, a nisu muznali ni mesto rođenja, niti su mogli da kažu u komvremenu je živeo".

Tragajući za rodoslovom trojanske civilizacije,Šilov i više ruskih autora, smatraju da ona potiče izzajedničke arijevske praslovenske pradomovine, štopotvrđuje bogata literatura arijevsko-vedskog pogleda nasvet, rodoslov i panteon bogova, mitologija, tradicija,posebno arheologija i paleolingvistika, sličnost sanskrtasa slovenskim jezicima. Zato se smatra da antička isto-rija Evrope počinje od sredine III milenijuma s.e, odistinskog patrijarha Grčke - Pelazga.

Trojansko-slovenske, pelazgijske veze bile suposredno predmet istraživanja više rusko-ukrajinskihautora. No i oni su lutali, vezujući Trojansku civilizaciju zaMalu Aziju, dok im Salinasova teza o balkanskoj Troji nijebila poznata. Zato su dugo vremena pojmovi "trojanskihstaza,trojanske zemlje i trojanskih vremena" doseljavanjaSlovena iz starog ruskog letopisa "Slovo o Igorovomnarodu", tumačeni kao Trojanove staze, po rimskom caruTrajanu i si. (Kada se prihvatilo tumačenje pojma "trojan-ski" u smislu sećanja na staru, trojansku postojbinu, ondaje kopneni pravac tih staza bio dosta nelogičan -prebacivanje preko Bosfora i Trakije, ili još nelogičnijemorskim putem iz Male Azije u Rusiju. Sve te teškoće bise, međutim, otklonile prihvatanjem Salinasove teze.)

Prva antička saznanja o narodima u ovim obla-stima širili su grčki trgovci i hroničari. Grci su još od 7.veka s.e. uspostavljali svoje trgovačke kolonije u pri-crnomorskim oblastima, imali više vekova kontakte sastarosedelačkim narodima iz pricrnomorskih i severno-kavkaskih, prikaspijskih oblasti Evrooazije. O tome sugrčki hroničari, uključujući Herodota, ostavili brojnasvedočanstva, iz kojih novim čitanjem, a znajući koga su

194

sve Grci ubrajali među tamošnje varvare, mogu proistećimnogi podaci o starosedeocima u Istočnoj Evropi. Pose-bno je interesantan period uoči i u toku "seobe naroda",koji nosi i savremene pouke o Slovenima, Germanima,pojmu varvarizma i zapadne civilizacije uopšte.

U istraživanjima najdubljih korena drevnih kulturaEvroazije ruski istraživači dolaze do zaključka da jeslovenstvo naslednik i čuvar "etnokulturnog jezgraindoevropskih naroda koji su stvorili najstariju i ucelini najoptimalniju zemaljsku civilizaciju", kako kažeŠilov - "Od očuvanja tog jezgra zavisi i budućnostcelog čovečanstva".

U istočnu kolevku Slovena u pridnjeprovskojoblasti knez Kij i njegovo pleme došli su sa jugozapada,sa Balkana, obala Dunava i Tise, u vreme rimskih osva-janja ovih oblasti. Oni su, prema Veles knjizi i starimletopisima, tu obitavali i zajedno sa ostalim slovenskimstarosedeocima pružali otpor Rimljanima, koji su prodiralidalje prema Istoku, u pohodima za robljem. Rimljani(Romeji) su pokušali da potkupe vojsku Kija za svojustrategiju "varvarin protiv varvara", nudeći novac i razne"srebrne stvari", koje su takođe prethodno opljačkali. Kij jeprozreo planove Rimljana i povukao se sa svojim pleme-nom najpre do Karpata, zatim preko Karpata na sever, apotom su sišli u pridnjeprovsku niziju, gde su se pomešalisa tamošnjim Poljanima i Drevljanima, podigavši gradKijev. U to vreme, (pre Dioklecijana i Konstantina), Rim iVizantija su još bili jedna država.

Velesova knjiga uverljivo potvrđuje Salinasovubalkansku verziju Troje. Ovo kapitalno delo slovenskecivilizacije osvetljava oko dve hiljade godina najmračnijegperioda slovenske istorije - od njihovog stupanja naistorijsku scenu Evrope u vreme trojanskog boja, krajem2. milenijuma s.e, period pre i posle rimske okupacije,"seobe naroda", raspada rimskog carstva, ratova protiv

195

Germana pa do pokrštavanja Slovena. Sačuvana verzijaVeles knjige nastala je u 5. veku n.e. uz poslednje dopuneu 8. veku n.e. Dragoceni istorijski podaci u njoj obuhvatajuperiod koji počinje "1300 godina pre Germanareha ", tojest od 10. veka s.e. Pored tog relativno novijeg vremenau ovoj slovenskoj Rg-vedi su i najdublji slojevi arijevskeprošlosti još od hiperborejske pradomovine. Ta istorijapočinje u postojbini "praroditelja" u 20. milenijumu s.e.Svaka etapa je utvrđena na osnovu astronomskih, zodija-kalnih podataka koji su ugrađeni u knjigu.

Skitija (Ruskolanija)

O Skitima i Kimerijcima, od kojih direktno potičeviše savremenih istočno-slovenskih naroda, u antičkimizvorima ima najviše podataka, a arheologija ih je bogatodokumentovala. Visoko razvijena skitska kultura nastalaje kao vrhunac razvoja više prethodnih kultura, koje su sesmenjivale u toku više milenijuma. Skiti su imali isti ključniznačaj u istraživanju "varvarske", praslovenske prošlosti unjihovoj istočno-evropskoj prapostojbini, kakav imajuEtrurci, Raseni kada je u pitanju balkanska kolevkaSlovena. Po Veles knjizi, došavši u svoju rusku postoj-binu, arijevski slovenski preci su najpre nazivaniSkitima. Osnovni praotac Slovena po "skitskoj liniji", uVeles knjizi je skitsko ovaploćenje Arija, što neposrednopotvrđuje daleko arijevsko poreklo svih Slovena. Arhe-ologija dokumentije kontinuitet neolitskih kultura arijevsko-slovenskog porekla koje su prethodile Skitskoruskojzajednici (Ruskolanj).

Tripoljska kultura je bila najznačajnija istočno-evropska kultura, mlađi savremenik Vinčanske u Sred-njem Podunavlju. Trajala je od polovine 6-3. milenijuma

196

s.e. Brojna arheološka nalazišta kružnih "stepskih pira-mida", kurgana ove kulture, zauzimaju širok pojas rusko-ukrajinske stepe do Dunava. Tripoljci su imali svoje pis-mo, razvijenu astronomiju sa brojnim observatorijama.Tripoljski gradovi u 3. milenijumu zauzimali su do 500hektara površine, građeni u obliku koncentričnih krugovasa svetilištem i observatorijom u centru. Ta kružnasvetilišta, čiji je najstariji prototip nedavno otkriveni arijev-ski Arkaim na Uralu, proširila su se od 4-2. milenijuma s.e.preko lenđelske kulture u Podunavlju, naslednice Vince,širom Evrope sve do Stounhendža. Njihova kružna grad-nja je potpuno u skladu sa arijevskim mito-ritualima. Ruskiistraživači smatraju da u etnogenezi Slovena, tripoljskakultura označava kraj arijevsko-protoslovenskog i početakslovenskog perioda praistorije Slovena. U periodu pre i uvreme Skita, poznati su iz grčkih izvora i Veles Knjigemnogobrojni preci Slovena pod raznim nazivima.

Tavro-Rusi koji se pominju kod Homera u Pricrno-morju, bili su poznati kao arijevski Tiverci, odnosno Tavri.Osnivači su grada Korsunja u 8. veku s.e, kasnijegHersona. U Hersonu su Grci osnovali jednu od svojihnajvećih pomorsko-trgovačkih kolonija u Tavridi (tragovi otome se mogu naći u literaturi - "Ifigenija na Tavridi").Tavrorusi su vršili iz Pricrnomorja pohode, kao i Skitikasnije, u Malu Aziju, Midiju odakle su se vratili. GradSurož, koga su takođe osnovali Tavrorusi, čitava četiriveka kasnije osvojili su grčki plaćenici. Ekspediciju uTavridu je 437. g. s.e, predvodio čuveni Perikle.

Kimerijci su u odnosu na Skite i Tavre paralelna,ali nešto starija linija slovenskih predaka. Kimerijskakultura je dostigla najveći procvat od 13-11. veka s.e. i tou oblasti Crnomorja od Volge do Dnjestra i Tereka.Akademik Ribakov pokazao je da je to bila Činjecko-komarovska kultura, koju je kasnije smenila, jošnaprednija, Lužičko-skitska kultura. O Kimerijcima govore

197

mnogi antički autori, o njima postoje tragovi i u asirskimizvorima. Na njihovoj teritoriji arheolozi su pronašli velikegradove, svetilišta i nekropole, ogromne kurgane "step-skih piramida". O impresivnim "Kimerijskim zidovima" uSkitiji pisao je pet-šest vekova kasnije u 5. veku s.e iHerodot. O Kimerijcima se u Velesovoj knjizi kaže da subili ratnici, ti "oci naši su pobeđivali i Grke i Romeje,razgonili ih kao preplašene svinje". Kimerijski arheološkitragovi nalaze se širom Evrope, u vreme kada ih već unjihovoj Pricrnomorskoj postojbini smenjuju Skiti. DeoKimerijaca se još u 2. milenijumu s.e, selio uzvodnopritokama Dunava na severozapad Evrope, sve dookeana u zemlje "hladnih magli", gde su po Veles knjizipodizali kurgane od belog kamena (za razliku od zemlja-nih stepskih kurgana). Smatra se da od kimerijske seo-be potiču rođaci Slovena u Zapadnoj Evropi i naBaltiku, poznati pod etnonimima kao Kamri, Veneti,Vindi, i najverovatnije - Kelti. Herodot je pisao da suVeneti iz njegovog doba na Baltik došli negde odKaspijskog jezera. Kimerijci su vršili daleke pohode prekoTrakije čak do Male Azije, gde su na ostacima Hetitskedržave osnovali "zemlju Kimir", kako se naziva u asirskimizvorima, koja je obuhvatala Lidiju, Frigiju. Mnogi narodisu ih prihvatili saveznički. U tradiciji naroda ZapadnogKavkaza, u Urartu, na primer. God 705. s.e. pobedili suAsirce i ubili njihovog cara Sargona 2, poznatog posurovim kaznama nad zarobljenicima (nabijanje na kolac,dranje kože živim žrtvama, spaljivanje itd). Stigli su i doPalestine i Egipta gde ih je zaustavio faraon Psametih 1.Krajem 6. veka su ih iz Male Azije proterali Asirci i oni suse vratili u Trakiju i na Donji Dunav, pomešali sa Skitima,Sarmatima, Antima, Hazarima, Odrisima i mnogim drugimslovenskim srodnicima. Od dela Kimerijaca koji su serazišli po Zapadnoj Evropi, pojavili su se ponovo naBalkanu Kelti, koji su u 2. veku s.e. prodrli u rimsku

198

imperiju. O tome nam daju podatke Strabon, Diodor Sicilij-ski i drugi antički autori. O etničkim sličnostima tih narodagovori i Herodot kada kaže da "Sarmati (Saromati) govoreskitskim jezikom, ali sa "greškama" (u svom dijalektu).

U grčkim izvorima, posebno kod Herodota, oSkitima se govori vrlo slično kao što su govorili Rimljani oEtrurcima kao o - varvarima, divljacima, pijanicama, krad-ljivcima žena. (Dodaju im i kanibalizam, podnošenje ljud-skih žrtava bogovima...) U Veles knjizi se, pak, o tim "civi-lizovanim" Grcima govori kao o pokvarenim trgovcima("našu stoku hoće badava'), "najopasnijim, neprijateljimavere", odnosno drevnog vedskog učenja. Za razliku odSlovena koji su bili uglavnom poklonici boga sunca -Dajboga, Grci su bili poklonici meseca - Dija, od koga ćenastati kasnije Deus Pater, Zevs, Jupiter. Zato su zaSlovene Grci i Romeji bili pagani. Za praslovene,baštinike arijevske tradicije, nezamislivo je da je njihovodruštveno uređenje počivalo na ropstvu. Time se odba-cuje suština vedske vere - duhovna sloboda čoveka. Skitisu smatrali da se ropstvo u životu pretvara u ropstvou posmrtnom životu. Zato je bolje umreti slobodan,sačuvati svoju veru nego živeti kao rob. Herodot jeinformacije o Skitima skupljao od grčkih trgovaca iz njiho-vih kolonija i uklapao ih u svoju sliku o "skitskim var-varima". Kod Strabona ima odjeka te antičke satanizacijeSkita. Naziv Crno more Grci su preuzeli od Skita, uzobjašnjenje da je "crno" zbog "divljih Skita koji su svestrance ubijali i jeli njihovo meso'1

Skiti su, međutim, bili među najprofinjenijim pozna-tim umetnicima u svetskoj civilizaciji. Prema izvorima,njima su mnogi grčki običaji delovali divljački, primitivno,posebno homoseksualnost. Zato su Skiti čuvali svojuautentičnu kulturu, kažnjavali svoje građane, čak i nekevladare koji bi potpali pod grčki uticaj. Po Velesovoj knjizi,Skiti su arijevski "potomci boginje krave Zemun zajedno

199

sa Antima, Rusima i Borusinima", a Vendi su sinovi Skita.Velika Skitija se prema Nestorovoj "Hronici prošlih vreme-na" smatra postojbinom Slovena, gde je živeo "Slaven sabratom Skitom", što neposredno potvrđuje vedsko, arijev-sko poreklo Slovena uopšte, Skita posebno. KravaZemun je među nastarijim vedskim božanstvima, (iz prvedaščice Veles knjige u kojoj se govori o praroditeljima),pokrovitelj epohe u zodijakalnom znaku bika. Njen mlečniput na nebu osvetljava put Pravde. Skitija je doživela naj-veći procvat u 2. milenijumu, pre Grčke i Rima.

O visoko razvijenoj civilizaciji Skita danas se većmnogo zna. Zvanična istorija za Skite kaže da su nede-finisanog iranskog porekla, da se pojavljuju između 750-700. g. s.e, da su ih potisli Kimerijci do Male Azije. Me-đutim, o takvoj migraciji nema pomena ni u persijskim ni ukineskim izvorima. Istovremeno se opisuju kao plavokosi,plavih očiju, "što baš nije opis iranskog tipa", kaže profPešić. Grci su znali za postojanje dve Skitije - Velika Skiti-ja (Skufija) na jugu Ukrajine i Mala Skitija u delti Dunava -Dobrudža, gde su ostaci černjagovske kulture. Za Grke"koji su pisali istoriju", "skutai" su svi varvari koji su nosilikrzno. Oni su za njih bili primitivni i zli nomadi, nemilo-srdni, surovi prema neprijatelju. Međutim, istina je da jeSkitija bila zemljoradnička zemlja, jer prema grčkimizvorima, "Skitskim Nebom se hranila čitava Helada".

Skitija je više vekova od kraja 3. milenijuma s.e.zauzimala ogromne oblasti ruskih i ukrajinskih nizija i prio-balja Crnog Mora, Krima i severnih oblasti Kavkaza.Njihovi proizvodi su bili vrlo privlačni za grčke trgovce, kojisu ih razmenjivali širom Evrope i Mediterana. Trgovačku,komercijalnu reprodukciju skitskih vaza i skitskih motivana njima, skulptura i drugih umetničkih dela, Grci su kaosvoje proizvode masovno prodavali širom Mediterana.Grčki polisi su se najviše obogatili preko brojnihtrgovačkih kolonija na crnomorskim obalama skitske,

200

kimerijske civilizacije, još od 7. veka s.e. Desetine bogatihgrčkih trgovačkih gradova niklo je po primorskim obodimabogate ukrajinsko-ruske nizije, posebno na Tamanskompoluostrvu oko Azovskog mora. Te kolonije, počevši saIstrijom na ušću Dunava, Borisfenidom na ušću Dnjepra,stvarane su zatim na ušćima svih severnocrnomorskihreka i pretvarane su u kolonije bogatije od svojih matičnihpolisa. Kao desetine Dubrovnika ili Venecija u odnosu nanjihovo balkansko kontinentalno zaleđe! Trgovali su sto-čarskim, zemljoradničkim, zanatskim, umetničkim proizvo-dima tih naroda, prodavali im robu sa Mediterana i BliskogIstoka. Raznosili su i razmenjivali kulturu i kulturne uticaje,ne samo robu. Preko Skita su, Grčka i ostali svet, upo-znali puter i mnoge proizvode stočarstva, kože i kožnihprerađevina.

Grci su maksimalno iskoristili vrednosti prebo-gatog skitskog umetničkog stvaralaštva, koje su uspeli dakomercijalizuju, koriste u brojnim radionicama u svojimkolonijama uz domaću radnu snagu. To izuzetno, izvornoumetničko i kulturno blago, otkriveno u bezbrojnim skit-skim kurganima, ili u raznim delovima Mediterana, uGrčkoj obradi dugo je bilo pripisivano isključivo Grcima.Kao i na Balkanu. Mnogi od bezbrojnih kurgana sa pravimriznicama umetničkog stvaralaštva Skita, stigli su neo-pljačkani i do našeg vremena. Umetnička dela u orna-mentici životinjskog i biljnog sveta u bronzi i čuvenomskitskom zlatarstvu, izrađivana su tako savršeno iautentično, da im verovatno nema ravnih u svetu. (Zavreme službovanja u Moskvi 1969, jedino uz specijalnoodobrenje direktora Ermitaža, akademika Piotrovskog,mogao sam da uživam u tom nenadmašnom svetskomblagu. Danas je ono pristupačno širokoj javnosti.) Skitskozlato ostavlja impresivan utisak, koji može da se meri saćavinskim zlatarstvom u Peruu i kolumbijskim zlatom,delima majstora andskih starosedelaca Drevne Amerike.

201

Još u antička vremena, skitska umetnost je pripi-sivana Grcima. Skitsko zlato koje je novija arheologijaotkrila u kurganima, navodno nije njihovo delo, negoopljačkano od Grka ili Persijanaca! Međutim, kažu dana-šnji ruski autori, ta velemajstorska dela zlatarstva suizrađivali Skiti i njihovi Kimerijski i drugi praslovenski srod-nici, od Altaja do Balkana, čitavih hiljadu godina pre negošto su se uopšte pojavile prve grčke kolonije na obalamaCrnog mora. Njihovu autentičnost i osobenu umetničkusnagu nije bilo moguće imitirati. (Na jednoj od skitskihzlatnih ploča u tipično skitskom umetnickom stilu je potpismajstora u čiji slovenski karakter ne treba sumnjati -Poranko.)

Visoko razvijena skitska kultura imala je i svojupismenost, naročito poeziju. Sačuvani se pismeni doku-menti skitskih vladara iz prepiske sa azijskim. Jedno odtakvih pisama upućeno Dariju, izazvalo je njegov pohodprotiv Skita. Diogen Lartski pominje pismo Anaharsijalidijskom Krezu, Lukijan iz Samosa pominje skitskezakone na bakarnim pločama itd. V.E. Šambarov, naprimer, navodi posetu skitskog mudraca Anarhazija,autora poeme od 800 stihova, Atini u 6. veku s.e. On jesvojim umom izazvao divljenje Atinjana, a o njegovimaforizmima pisao je i Herodot. Međutim, kasnije su gaGrci proglasili za jednog od svojih "sedam mudraca",zajedno sa Solonom i ostavili priču da su ga zbognjegovog helenizma sami Skiti ubili. U znanju astronomijei geografije Skiti su bili ispred grčke antike. Njihovo pisanozakonodavstvo je bilo po antičkim izvorima "vrlo pra-vedno", imali su najpravičnije uređenje. Prema mnogimantičkim izvorima čast i poštenje su bile najveće vred-nosti skitskog društva, bili su "odaniji prijatelji negoHeleni". Najveće dostojanstvo zaslužuje pomoć prijateljuu nevolji, a najveći prezir "izdaja prijatelja".

202

Skitske žene su se mnogo doterivale, negovale sušminku celog tela, nosile raskošne haljine i bogatu frizuru.Arheolozi su otkrili mnoge skitske flašice za mirise. Me-dicina im je bila vrlo razvijena. Po Hipokratu, poznavali suosnove refleksoterapije i lečenja akupresurom, lekovitetrave. Njihova religija odgovara kosmogoniji i religiji Pra-slovena prema Veles knjizi. Verovali su u reinkarnaciju.

Utvrđeni gradovi od tvrdog materijala nisu bilikarakteristka skitske civilizacije. Oni dugo nisu znali zaratove što je dokumentovala arheologija. Mada Skiti nisubili ratnički narod, vrlo umešno su ratovali. O tome iveličini i moći osobene skitske društvene zajednicegovore i ratovi drugih osvajača protiv Skita. Smatrali su ihnajboljim vojnicima starog sveta, ali ne u osvajačkomsmislu nego na osobeni, oštrouman, lukav, odbrambennačin. Osnovni im je cilj bio da sačuvaju svoja ognjišta iporodice, da što manje imaju žrtava među svojimvojnicima, a da nanesu nemilosrdan poraz neprijateljulukavstvom. Zato se osvajači, koji bi ih jednom napali,više nisu odlučivali da to ponove. Naime, Skiti su imalisavršeno izgrađenu odbrambeno-pobedničku taktiku.Neprijatelju je namerno prepuštana teritorija, u početkunapada je zavaravan iluzijom brze pobede i lakogosvajanja, ustvari, uvlačen je u klopku iz koje mu kasnijenije bilo spasa. Skiti bi prethodno sve porodice sa decom istarcima, stokom i imovinom stepskih naroda, koja je bilauglavnom pokretna, sklanjali što dalje na sever u dubokešume, gde je organizovan privremeni život. Puštali suosvajača da napreduje, a ispred njega su palili stepu,stvarali mu nemoguće uslove za opstanak, konjici zaispašu, ljudima za hranu. Osvajači su bezuspešnopokušavali da dođu u otvoreni sudar sa skitskomvojskom, lutali su sve dublje stepom koja plamti, saotrovanim bunarima, zasipani strelama lutajućih "gerilskihjedinica". Herodot je pisao da "nikakav neprijatelj koji se

203

usudi da upadne u njihovu zemlju ne može više da sespase bekstvom, ne može čak ni da ih stigne ako onisami ne požele da se otkriju".

Tako je, na primer, persijski car Kir poginuo uborbi sa skitskim rođacima Masagetima. Njegov naslednikDarije (513-512. g. s.e.) krenuo je na Veliku Skitiju uosvetnički pohod, prešao preko pontona na Dunavu sanajvećom vojskom Starog sveta od neverovatnih 700hiljada vojnika. Prošao je kao i Kir. Uspeo je jedino da sespase on lično i malobrojna pratnja, žalosni ostaci silnevojske, kada je uvideo da je pobeđen. Skiti su seprethodno povukli daleko na sever zajedno sa stadima,ženama i decom. Skitska vojska se povlačila na dan hodapred Darijevim trupama, tako da one nikada nisuuspevale da dođu u kontakt sa njima. Kad bi njihovivojnici počeli da se bune zbog gladi, namamljivali su ih dane odustanu i "podhranjivali" žrtvujući ponešto stoke,uvlačeći ih sve dublje u bezizlaz. Darije je slao besneporuke skitskom vođi Idantirsu - "zašto bežiš?", ali nikakonije uspevao da ga stigne.

Progoneći ostatke iscrpljene, izgladnele,razočarane Darijeve vojske, Skiti su čak prešli Dunav istigli do Grčke i Dardanela. Tako su, ne baveći seosvajanjiima, uzgred spasili Grčku od Persijanaca, madagrčka mitologija o tome ne govori ni reci. Persijancikasnije nisu dirali Skite, ali su potčinili grčke crnomorskekolonije da im plaćaju danak. Kada su ovi to odbili, poslalisu kaznenu ekspediciju na Grčku. Grci su uz makedonskui pomoć plaćenika uspeli da pobede na Maratonu. O tomeje sve poznato, ali o skitskim varvarskim podvizima ništa.Kasniji autori, kao na primer Strabon, pominju da jeDarijeva vojska izginula u "hetskoj pustinji", kuda su jezaveli Skiti. Interesantno je povezivanje Skita sa Hetitima,na čiju međusobnu srodnost ukazuju neki novootkriveniizvori. Skiti su progoneći Darija zauzeli i Trakiju u 4. veku

204

s.e. Ostareli skitski kralj Atej se tada prihvatio osvajanja,što nije bilo svojstveno Skitima. Sukobio se sa FilipomMakedonskim i poginuo, što ipak nije navelo Filipa dakrene u osvajanje Skitije. Aleksandar Veliki je pre pohodana Persiju obezbedio svoje severne granice, sredioodnose sa moćnim Tribalima. Da bi se obezbedio i premaSkitima, poslao je svog komandanta Zopiriona da proveri iosigura lakši prolaz za napad na Persiju sa severa. Ni onniti iko od vojnika nije se vratio iz Skitije. Aleksandar jenameravao da se osveti zbog gubitka omiljenog koman-danta, ali tek posle osvajanja Persije, no, smrt ga jesprecila. Skiti su poštovali njegovu moć, nisu želeli sukob,ponudili su mu prijateljstvo, carevu kćer za ženu. Ranasmrt Aleksandra Velikog sprecila je još jedan grandiozanpoduhvat, da se u jedinstvenu imperiju balkanskih Slove-na mirno uključe i njihovi istočnoevroposki rođaci Skiti. Tobi možda bio veći poduhvat od onog koji je Aleksandarostvario.

Ratnička, odbrambena strategija Skita podseća nasudbinu moćne armije Napoleona posle 2500 godina, nasličnu taktiku odbrane Kutuzova, na "spaljenu Moskvu",na 2000 km. spaljene Rusije, kroz koju su se bedni ostaciosvajača povlačili i zaglavili na Berezini. Nije li, takođe,ruski "general zima" igrao određenu ulogu u odbrani odHitlera? Njegova moćna mašinerija do Moskve je stiglavrlo brzo, tu se najpre zaglavila, da bi doživela katastrofukod Staljingrada. Sve to, takođe, podseća na Skite iupućuje na to da su slovenski, ruski preci. Osvajači su tozaboravljali, ili nisu izvlačili pouke iz tih iskustava. Slovenisu tako i pored bezbrojnih okupacija i poraza uspevali daopstanu na svojim ognjištima.

Međutim, Skiti su bolovali od jedne tipične, opšte-slovenske boljke - međusobne nesloge. Ta bolest je, na-žalost, stara koliko i starost najveće porodice evropskihnaroda. Ono što je grčki istoričar Tukidid rekao - "nijedan

205

narod sam po sebi nije u stanju da se odupre Skitima akosu oni složni", slično su o Slovenima govorili pod drugimimenima - Herodot za Tračane, rimski autori za Venete,Tribale itd.

Sa Kimerijcima, Antima, Skitima, Sarmatima, grčkipolisi imali su ne samo trgovačke kontakte preko svojihkolonija, već su se preko trgovine robovima i plaćenikamešali u njihove međusobne sukobe. Zapadnorimskaimperija (Romeja) u osvajanjima pre podele imperije nijestigla da prodre u Skitiju. Skiti su ratovali sa Istočno-rimskom imperijom (Vizant), koja je prema slovenskimletopisima i Veles knjizi za Istočne Slovene bila vezana zapojam Grčke. Tako su i ratovi u kojima su učestvovali nesamo grčki trgovački gradovi na crnomorskoj obali, ili kojeje Vizant tamo vodio bili u starim slovenskim letopisima"grčki".

206

Skitsko bronzano ogledalo sa figuromJelena /VI vek s.e./

Zlatne narukvice iz skitskog kurgana Boljšaja Bliznica/ IV vek s.e./

Sedeća statua na prestolu,Predionica, naselje vinčanskekulture kod Prištine/ 5 milenijum s.e./

Ukrasna ploča, ilirsko naseljekod Sanskog mosta/ VI vek s.e./.

Skitski oklop sapredstavomGorgone Meduze,kurganJelisavetinskaja/ V vek s.e./.

Sklti - zlatni pektoral sa tri friza Iz domaćeg života /IV vek s.e./

Zlatna narukvica sa pred-stavom sflngi, skitski kurganKolj Oba, Kerč / VI vek .s.e./

Zlatni češalj sa predstavom Skita u borbi, kurgan Soloha na Dnjepru/ IVvek s.e./. F

Zlatni ornament saglavom lava/Skiti - VII vek s.e./

Zlatna slika životinje/Skiti - V-VI vek s.e./

Ukrasna ploča u obliku pantera, Kelemerski skitski kurgan / VI vek s.e./.

Zlatna dijadema iz Kurkana skita /Vll-Vl vek s.e./

+Detalj dijademe /VII-VI vek s.e./

PREDHRIŠĆANSKA PISMENOSTSLOVENA

Sloveni kao varvari nisu, navodno, uopšte znali zapismo. Njihova pismenost, odnosno civilizacija je počelatek sa hrišćanstvom, sa Ćirilom i Metodijem u 9. veku n.e.Do tada je "slovenski rod boravio u neznanju i mrakugreha". Međutim, poznato je da je ćirilica napravljena odpisma u istočno-slovenskim skitsko-sarmatskim oblasti-ma, gde se sačuvala od rimskog uništavanja. Posleraspada rimske imperije, pojam varvarskog u odnosu naSlovene, zamenjen je paganskim. Za crkvenu organiza-ciju u proselitizmu prema porobljenim Slovenima, pismo jebilo neophodno, inače bi to bilo "pisanje po vodi". PapaJovan 8. u jednoj od svojih poslanica potvrđuje da jepostojala paganska, slovenska pismenost pre pokršta-vanja ali da je sv. Ćirilo to pismo usavršio i prilagodiopotrebama crkve. Gde ga je našao? U "Žitiju SvetogKonstantina Ćirila" prof. Pešić navodi, da je Ćirilo zavreme boravka "u Hersonu našao Jevanđelje i Psaltirpisan slovenskim slovima i čoveka koji je govorio timjezikom", izučio ih i razradio svoju ćirilicu.

Od Vinčanice do Velesovice

Rimljani su uništili slovensku pismenost i literaturu,ali ne i tragove o njihovom postojanju. Ostaci pisma kodraznih predantičkih kultura evromediteranskih prostora, odEtrurije, Krita, Podunavlja, Makedonije do Istočne Evrope

207

naknadno su dovedeni u vezu sa "nestalom" praslo-venskom civilizacijom.

Vinčansko pismo je praizvor pisama pelazgijskih,starosedelačkih kultura Evromediterana. Na balkanskompodručju postoji oko 40 nalazišta sa raznim vrstamapisma koje to dokumentuju. Oni obeležavaju kontinuitetkultura na ovom području do rimske okupacije, kada jesve to proglašeno varvarikom. Ugradnjom ovih otkrića uistinski istorijski kontekst, kao što to rade istraživačiautohtonističke škole o Slovenima, falsifikovanje ili zama-gljivanje istorije ne mode se više održati.

Ima mnogo neposrednih dokaza u prilog slove-nske pismenosti pre Cirila. Filozof Etik, poreklom Skit,rođen u Istri, sačinio je u 4. veku n.e. veku pismo zaSlovene pod Rimljanima. Na jednoj ikoni iz 6. veka n.e. uRimu, imena svetog Petra i Pavla su napisana slovenskimpismom. Arapski pisac Horezma Fahr-Edin u svojoj"Istoriji Hazara" navodi da su Hazari u VIII veku koristilipismo Slovena od 22 slova. I skandinavske rune su sezvale "vendske rune". U Mađarskoj je nađen kameninatpis iz 3. veka n.e. na slovenskom jeziku.

Sličnost velesovice, pisma Veles knjige sa vinča-nicom predstavlja nepobitan dokaz tnilenijumskog kon-tinuiteta slovenske civilizacije kao najstarije u Evropi.Alfabetno, slovno-zvučno pismo je karakteristično za sveindoevropske, praslovenske kulture evroazijskih oblasti.Međutim, za zvaničnu istoriografiju Starog sveta, odnosnozapadne civilizacije, većina poznatih alfabetnih pisama,navodno, potiče od grčkog, koje je proizišlo od starijegfeničanskog. Po toj tezi, od grčkog je nastalo i latinskopismo, zatim germanske rune itd. Ova teza odavno jedovedena u sumnju jer počiva isključivo na mitološkimpretpostavkama. Helenska mitološka veza o feničanskomporeklu grčkog alfabeta "od Kadma" veštački je iskon-struisana, jer, alfabetsko, slovno pismo kod Feničana nije

208

imalo svoje istorijske korene. Pismo semitsko-hamitskihkultura, kojima su pripadali i Feničani je klinopis. Pismosusedne, egipatske kulture bilo je hijeroglifsko. Teorija pokojoj feničansko pismo potiče od sinajskog je neosno-vana, jer je i sinajsko hijeroglifsko i nema nikakve sličnostisa feničanskim. Osim toga i pismo ranih kultura Sirije iPalestine bilo je klinasto. Nema tragova ni u medite-ranskoj mitologiji o feničanskom pismu, "\storijski feničan-ski kolonizatori nisu mogli da prenesu ono što ni sami jošnisu znali", kaže prof. Pešić.

Ceo evromediteranski kulturni prostor pre Grčke iRima je pokriven brojnim pismima. Većinu smo većpomenuli - minojsko, etrursko, venetsko, više podunav-skih i tračansko-frigijskih pisama, tripoljsko, pismo saostrva Lemnos, elamsko itd. Zajednička karakteristikaovih najstarijih spomenika evropske pismenosti jeste dasu ta pisma slovno alfabetska, ne silabička (samo-glasnici se ne pišu već podrazumevaju). Ova pismapripadaju zajedničkim indoarijevskim, pelazgijskim, pra-slovenskim kulturama i zajedničkom etničko lingvističkomstablu. Čak su i neka pisma arijevskih naroda SrednjeAzije bila isključivo alfabetska, što takođe potvrđuje davnupripadnost zajedničkom arijevsko-praslovenskom stablu.

Svi ti alfabeti evroarijevskih kultura ukazivali su najedan zajednički praizvor. V.E. Sambarov ("Rusija-put izdubine vekova", Moskva 1999.), citira grčkog istoričara iz Iveka s.e. Diodora Sicilijskog: "Mada se ta slova zovu \eri\-čanska, jer su došla do Helena iz zemlje Feničana, ona bimogla da se zovu i pelazgijska, jer su ih koristili i Pelazgf.Sambarov podvlači da je to svedočanstvo za preko dvehiljade godina bliže izvorima pismenosti od našeg doba.Diodor Sicilijski govori o Etrurcima - "oni su pronašlipismo", ili su ga doneli iz svoje pradomovine, kao i naukuo bogovima i munjama (astronomiju). Na tu zajedničkupradomovinu, odnosno praizvor pisma, ukazuje jedan

209

drugi grčki mit koji je zaboravljen - o Palamedu, učenikukentaura Hirona koji je živeo na severom Balkanu odakleje doneo i pismo. (Znamo da mitološki Kentauri pred-stavljaju najveće varvarske neprijatelje Grka-Lapida).Otkrića pisma u Transilvaniji i u drugim delovima SrednjegPodunavlja potvrđivala su da taj grčki mit sadrži tragistine.

Novija istraživanja britanskih i irskih naučnika supokazala da su keltski druidi znali za alfabet od 18slova. Ta slova su imala svoje sakralno, astronomsko,zodijačno poreklo. Neka slova su označavala mesece,druga sunčane ravnodnevnice i solsticije. Bio je to kalen-dar kojim je obeleženo 18 najznačajnijih događaja u godi-šnjem ciklusu (U jednom od kalendara drevnih Majagodina, takođe, ima 18 meseci). Ovim kalendarom i taj-nom njegovog pisma su raspolagali sveštenici, žreci,tadašnji naučnici. U tom svetlu, takođe, deluje senza-cionalno otkriće arheološkog nalazišta na Južnom Uralu -Arkaim, najstarijoj poznatoj opservatoriji na evroazijskimprostorima, u čijem ustrojstvu je 18 astronomskih tačaka.Arkaim je preteča čitavog niza takvih neolitskih observa-torija od Urala do Atlantika, u čijem je nizu Stounhendžmeđu najmlađim. Britansko - irski istraživači zanemarujuautohtonističke teze o balkanskom poreklu Kelta, o tomeda je Balkansko Podunavlje zajednički praizvor odakle jei keltsko pismo stiglo do britanskih ostrva. Otkrićemvinčanskog pisma - najstarijeg alfabetnog pisma Evrope,najverovatnije je pronađen taj zajednički praizvor.

Pismo Kamene Mogile je još jedna nova karika ukontinuitetu drevne pismenosti u Evropi. Teze ruskih istra-živača da predstavlja vezu arijevskog, kromanjonskognasleđa sa prepotopskim, paleolitskim kulturama DrevneEvrope, otvara mogućnosti za nove pravce istraživanja.Pismo Kamene Mogile savremenik je silabičkog proto-pisma iz Lepenskog Vira, nalazi se na pravcu velike,

210

"trojanske" duge protoslovenskih kultura Evrope. Mogućeje da predstavlja ostatak paleolitskog nasleđa koje serazvilo u ovoj zoni iz prepotopskog perioda, ili prethodnicuarijevskog nasleđa iz arktičke pradomovine. U slučajudrugog, to bi značilo da je prvi talas arijevskog stanov-ništva iz arktičke prapostojbine stigao u Evropu pre 8.milenijuma s.e.

Nepobitna istina da je slovenska civilizacija tvoracnajstarije evropske pismenosti, vinčanskog pisma, među-tim, još nije priznata. Biblioteke, arhive i literatura tihkultura nisu sačuvane, kao ni u Drevnoj Americi. Pri tomse ignorise činjenica da su ih razni okupatori nemilosrdnouništavah kao varvarske ili paganske. Uništavanje pisme-nosti praslovenskih kultura i literature olakšavala je činje-nica da su tekstovi bili pisani na drvenim daščicama, koži islično, a ne na trajnijem kamenu ili glini. O pismu poko-renih starosedelaca ostali su samo "mrtvi", slučajni,parcijalni ostaci na kamenim spomenicima, koji su nedav-no dešifrovani, ili se još dešifruju.

Na širokim prostranstvima Evrope od Crnog doJadranskog mora, Karpata i Krita, otkriveni su nalazipisma koje po starosti prethodi svim do sada poznatimsistemima pisma. Njihov praizvor je vinčansko pismo.

Pogledajmo, prema prof. Pešiću, tablicu starostinekih najstarijih pisama, uz napomenu da on nije bioupoznat sa pismom Kamene Mogile :

1. Protopismo Lepenskog vira (8000 - 6000 god s.e.)2. Vinčansko pismo (5300 - 3200 s.e.)3. Sumersko u Mesopotamiji (3100 s.e. - 75 n.e.)4. Egipatsko (3000 s.e. - 400 n.e.)5. Protoelamsko (između 3000 - 2000 s.e.)6. Protoindijsko (oko 2200 s.e.)7. Kritsko (2000 -1200 s.e.)8. Hititsko (1600 -777 s.e.)

211

9. Kinesko (1300 s.e. do danas)10. Etrursko (1200-200 s.e.)

Sve veći broj stranih autora prihvata da jevinčansko pismo najstarije alfabetsko pismo Evrope, napr. M.S. Hud (Hood). On kaže da su pismo posleVinčanaca preuzeli i drugi narodi. Nalazimo ga i kodSumera tek oko 3000. g. s.e, bar hiljadu godina kasnije.Vinčansko pismo je osim u Beogradu, na Banjici i u Vinči,pronađeno širom Balkanskog Podunavlja, na kome seprostirala starčevačka i vinčanska kultura. U nalazištuTartarija u Transilvaniji su nađene, na primer, pločiceispisane vinčanskim pismom, identičnim sa onim nađenimu Vinči. Nađeno je i pismo koje se pripisuje Sarmatimaidentično sa vinčanskim, a potiče iz 5. milenijuma s.e. Topotvrđuje mišljenje Huda, na osnovu analiza sa karbonom14, da je Vinčanska kultura mnogo starija od 5.milenijuma s.e.

Profesor Pešić, naš najveći paleolingvista, znalacsedam živih i nekoliko mrtvih jezika, među kojima jesanskrt, nije imao zvaničnu podršku i razumevanje uJugoslaviji za prve rezultate svojih istraživanja ovinčanskom pismu. Kao već afirmisani etruskolog prid-ružio se grupi naučnika u Italiji, koja je tragala za odgo-vorom na pitanje o "misteriji Etruraca", polazeći odlatinskog, grčkog i sličnih "ključeva". Znajući za fragmentekeramike sa nepoznatim pismom u Muzeju Beograda,uočio je veliku sličnost između etrurskog pisma i tihznakova. Primenom "slovenskog ključa", klasifikacijom jedošao do azbuke od 26 slova, kao i u etrurskom pismu izaključka da su ta slova praktično identična.

Međutim, prema zvaničnoj istoriografiji i dalje sesmatra da je najstarije slovno pismo - alfabet, nastalo odfeničanskog, da su ga od Feničana preuzeli Grci i preneliRimljanima i ostalim narodima. Bez obzira što su najstariji

212

pismeni spomenici starosedelačke Evrope slovni, alfa-betski, bez sličnosti sa grčkim i feničanskim. Otkriveni suposlednjih decenija od Apenina do Urala. Neke među-sobne sličnosti tih pisama upućivale su na jedan izvor i tonajviše iz oblasti srednjeg Podunavlja. Otkrićem i siste-matizacijom vinčanskog pisma ova misterija je raz-rešena, matični izvor je Vinčansko pismo.

Dokazana je ne samo arheološka i paleogragfska,nego i istorijska, etnička i lingvistička veza Praslovena sakolevkom arijevske, evropske kulture. Sličnošću izmeđuvinčanice, etrurskog pisma, velesovice i savremene ćiri-lice, prof. Pešić je pokazao da je pismenost drevnogPodunavlja autentična, praslovenska. Iz toga je slediozaključak - ako se u nauci podrazumeva pod istorijompismena prošlost čovečanstva, ako je pismo vrhunskoobeležje civilizacije, onda evropska istorija i civilizacijapočinje od praslovenskih starosedelaca Evrope, tvo-raca tog pisma.

Veles knjiga je najznačajnije delo predhrišćanskeslovenske literature, pisano najmlađom vrstom sloven-skog pisma koje je prethodilo ćirilici, a koje već ima nazivvelesovica. Ona je dragoceni dokument o slovenskojpismenosti između drevnih praslovenskih pisama Lepen-skog Vira, Kamene Mogile, Vince, Tripolja i hrišćanskogperioda, odnosno savremene rusko-srpske ćirilice. Zatopredstavlja značajnu kariku kontinuiteta pismenosti izme-đu hrišćanskog i "paganskog" perioda slovenske istorije.Sačuvani primerak je poslednja verzija iz 9. veka n.e. prepokrštavanja Slovena. Velesovica je, ustvari, prerasla ućirilicu posle Ćirila i Metodija.

Najznačajniji odgovor na pitanje - ko su bili nosiocinajstarije evropske civilizacije, daju pisma Drevne Evrope,među kojima je potvrđena neprekinuta etno-kulturna vezau trajanju od više milenijuma od arijevsko-slovenskih pre-daka, neolitskih kultura na Balkanu i u Podunavlju,

213

vremena rimske okupacije pa do hrišćanstva u 9-10. vekunaše ere, kada se smatra da tek počinje istorija icivilizacija slovenskih naroda. Kada se nova slika DrevneEvrope posmatra samo iz tog ugla postavlja se pitanje -ko su zapravo varvari? Da li su varvari oni koji sustvarali najstarije evropske kulture i pisma, ili oni koji suih uništavali?

214

VRAĆANJE TROJI

(Sa Robertom Salinasom Prajsom razgovarao jenovinar i pisac Dragan Jovanović. Intervju je

objavljen u NIN-u broj 2691, 25. 07. 2002. godine.)

Roberto Salinas Prajs rođen je 1936. godine iodrastao je u Meksiko Sitiju. Školu je učio u SAD naAkademiji Nove Crkve Brin Etin (Pensilvanija), a zatimnastavio na koledžu Sent Džon u Anapolisu (Merilend).

Poslednjih četrdeset godina, Salinasova jedinastrast je proučavanje "Ilijade" i "Odiseje" na koje više nijemogao da gleda kao na slučajni rezultat usmenogproširenog razvojnog procesa (tačnije i jasnije - beleženjausmenih predanja) i smatra da su ova dva epa prvobitnozamišljena i napisana kao sveti tekstovi, mada je višeruku učestvovalo u njihovom sastvljanju, te da je pitanjeda li je Homer uopšte postojao, i ako jeste, onda je on bionešto kao vrhovni rabin kod Jevreja. Prema Salinasu, Ilijje pre svega, bio vrhovno svetilište onog vremena,megalitska stanica poput one u Stounhedžu, u Britaniji, asamim tim i bogata riznica, tako da su to bili motivinapada na Troju, a ne lepa Jelena.

Roberto Salinas Prajs (65 g.), čovek koji sesvojevremeno drznuo da tvrdi da je legendarna Troja udelti Neretve, ponovo je u Beogradu, ali ovoga putastrogo inkognito! Jer, on voli Srbe, Jugoslaviju, ali ne inovinare, iako je, ironije radi, pored ostalog, vlasniknajveće meksičke televizije. Gospodin Prajs kao da nemože da zaboravi kako su se ne samo novinari, već idomaći naučnici, pre više od dvadeset godina sprdali sa

215

njegovom teorijom da se Troja nalazi u delti Neretve, a neu maloazijskom Hisarliku gde ju je smestio slavni HajnrihŠliman.

Prajs je, inače, po zanimanju bogataš i u Beogradje došao poslom. Ipak, kaže da priprema drugo dopu-njeno izdanje "Homerove slepe publike", knjige koja je,svojevremeno, uzdrmala svetsku naučnu javnost. Uskoroće na srpskom biti objavljena i njegova druga knjiga oTroji, pod nazivom "Katalog brodova".

Sa Robertom Salinasom Prajsom razgovaramo ubiznis centru hotela "Interkontinental".

Gospodine Prajs, Arhimed je genijalne idejesmišljao u kadi. Njutnu je jabuka pala na glavu. Tesli suvelika otkrića dolazila u snu; da li se sećate časa, danakada vam je na um pala ideja da je Troja na ušćuNeretve?

Bilo je to još 1964. godine. Čitajući Homera,nikako nisam mogao da razumem zašto o Ilirima čiji jedoprinos tako veliki, zašto o njima, dakle, ima tako maloinformacija i mnogo dezinformacija. Ispada da su posleTrojanskog rata jednostavno nestali. Zatim, proučavajućiopsežne pripreme za trojanski rat, pitao sam se odakletoliki kapital u novcu, robi, hrani? Trojanska armija moralaje da ima logističku podršku, bogato zaleđe, da bi moglada vodi jedan tako dug, naporan, odbrambeni rat.Šlimanova Troja u maloj Aziji ne može nikako da budezapadno od Soluna i Makedonije, pa ni u susedstvuPeloponeza. Ovaj dragoceni podatak Mojsija Horenskogkoristio je i Stefan Vizantijski, a on je bio crkveni poglavar,znači službeno državno lice. I to mi je bilo veoma važno,bio je to znak da sam na dobrom putu da nađem pravomesto gde je bila Troja.

216

Vi, gospodine Prajs još na prvim stranicama knjige"Homerova šlepa publika" pišete daje izbor maloazijskogHisarlika za Šlimanovu Troju - "politička smicalica"?

Da, u "Homerovoj slepoj publici" zaista sam tvrdio iu predgovoru i u postskriptumu, da je Homer pogrčen i daje onda bilo neophodno izmisliti i lažnu Troju u maloj Aziji ida sve to ima političku pozadinu. Činilo mi se, takođe, dase problem Troje oprezno zaobilazi i da sve to miriše naizbegavanje istraživanja, kao da je istina zataškavana.Bilo mi je zaista čudno i sumnjivo da, na primer, nijedanklasični filolog ne započinje ozbiljnu duboku raspravu ohomerskom pitanju niti se hvata neposredno u koštac saHomerovom literaturom.

Ali, sada, posle toliko godina, ne mislim da je reč opolitičkoj teoriji zavere, već da je na delu zaveraneznanja. Zbog te zavere neznanja su današnje klasičnestudije i dospele u ćorsokak, nema novih velikih otkrića odrevnoj prošlosti čovečanstva, pa i o homerskom peroidu.Klasične nauke postale su jalove kao laboratorijske voćnemuve i toliko su hibridizovane da u budućnosti neće datiništa značajno.

Gde je Šliman u ovoj priči?Šliman je samo išao za zvaničnim teorijama, i za

njega je pitanje lokaliteta Troje bilo samo pitanje brda.Njega nije mučilo ko su Trojanci, ko su Iliri, za njega susvi oni bili Grci, za njega je i Homer bio Grk. A i šta možeda se očekuje od nekoga ko je nemački arheolog,ponosan na nemačku istorijsku školu, koja je tada, krajemdevetnaestog veka, bila u ekspanziji. To je ono što semože reći o politizaciji klasičnih nauka.

A nije li Homer pogrčen, davno pre Šlimana,odmah posle pada Troje kada je na istorijsku scenustupila starogrčka ekspanzija i hegemonizam?

Da. Homer je još tada postao Grk. Ali, Grci su totakođe uradili iz neznanja, misleći da sa njima počinje

217

svet, što je svojstveno mladim narodima. U starom veku,jedino Homer zna da postoje trideset ilirskih plemena,jedino on ima ideju o federaciji plemena od Neretve doDunava i preko Dunava, dalje, na sever i do juga Italije,na drugoj strani. Jedino Homer ima uvid u globalniporedak arhajskog, herojskog doba kada Grci još nepostoje kao narod. A i kasnije, kod pogrčenog Homeravidi se da između grčkih gradova-država nije prazanprostor, već tu postoje zemlje u kojima žive i neki druginarodi koji nisu Grci.

Primera radi, iščitavajući Homera, shvatio sam daMenelajeva vojska na Troju stiže iz Lombardije ivenecijanskog zaleđa, a da Agamemnonove snagedolaze iz južne Italije. Ali, posle pada Troje, kada tekst"Ilijade" počinje da se rađa i da se seli polako iz Dalmacijeka Solunu i Maloj Aziji, tamošnji narodi, pa i Grci, sve težerazumevaju izvorni tekst "Ilijade". Jer, homeridi, rapsodi,guslari ako hoćete, počinju polako da prilagođavaju"Ilijadu" i "Odiseju" novonastaloj istorijskoj situaciji, pa itopografiji. Prve generacije homerida i rapsoda još znaju očemu pevaju, znaju da pevaju o dalmatinskoj Troji i oilirskom narodu, kao glavnom junaku Trojanske tragedije.Ali, kasnije generacije rapsoda potpuno su pogrčileHomera, a Grke su homerizovali sa sve dalmatinskomtopografijom. Tako je pogrčeni Homer postao okovaniGuliver koji više ne može da daje informacije o ilirskoj,dalmatinskoj prošlosti svog epa i svog naroda. I mi togGulivera moramo razvezati, moramo ga osloboditi dabismo saznali ko je on i ko je taj narod kome Homerpripada.

Pripremate drugo, dopunjeno izdanje "Homeroveslepe publike". Šta će u njemu biti?

Biće nekih velikih iznenađenja za naše prijateljeAlbance. U dopunjenom izdanju "Homerove slepepublike" dokazujem da su mnogi albanski toponimi

218

slovenskog porekla, šta više da i Albanci vode poreklo odSlovena, tako da će njihove teorije o tome da su narodneslovenskog porekla biti bukvalno smešne; kao kad bineko tvrdio da patka potiče od tigra.

Da li spremate još nešto?Završavam i rad "Protiv Troje 8" u kome

pokazujem, tačku po tačku, zastoje topografija ŠlimanoveTroje neodrživa, kao i rad "Neki primeri homerovskeetimologije", u kome etimološki obrađujem oko 300 reci,300 toponima iz regiona dalmatinske Troje, veoma jasno iubedljivo.

Čime ste se ispomagali u razrešenju dalmatinskihetiomologija?

Proučavanje sanskrta je od vitalnog, transce-dentalnog značaja za proučavanje slovenske starosti. Utom smislu veoma su važna naučna istraživanja Brani-slave Božinović, koja radi na "Rečniku srodnih recisrpskog i sanskrta". Bio sam dugo na pogrešnom putu, neuviđajući važnost sanskrta za utvrđivanje slovenskogidentiteta i duhovnosti. A kada bi se, recimo, u sanskrtunašao etimološki koren reci Dunav, kao što su nekinaučnici već utvrdili sanskrtske korene u "Ilijadi" i"Odiseji", onda bi se pokazalo da je Homer samo deojedne ogromne jezičke celine od Dalmacije do Dunava, pai veće. Pokazalo bi se, naime, da bi se i dunavskacivilizacija Lepenskog Vira u sanskrtskom kontekstuotkrila u jednom sasvim drugom svetlu.

Tako je govorio gospodin Prajs, prošlog petka ubiznis centru hotela Interkontinental, a onda je seo uavion i preko Amsterdama, se vratio u Meksiko Siti.

219

UMESTO POGOVORA

Hipoteza Salinasa Prajsa da je trojanskacivilizacija stvarana na Balkanu a ne u Maloj Aziji, da seHomerova Troja - Ilios, mesto trojanskog "kosovskogboja" nije nalazila na mestu gde je "otkrio" Nemac Šlimankrajem 19. veka, na obali Male Azije, nego na dal-matinskoj obali Jadrana, u delti Neretve, izazvala je pravusenzaciju. Međutim, tamo gde se očekivalo da će naići nanajblagonakloniji prijem - u Jugoslaviji, knjiga je primljenasa znatiželjom javnosti uz žestoku odbojnost inipodaštavanje u stručno-naučnim krugovima. Ovaj neo-čekivani "poklon" prijatelja iz dalekog, ali bliskog Meksikautopio se u atmosferu potmulih nagoveštaja o raspaduJugoslavije, uz nadmetanje oko zloupotreba Salinasoveteze.

U deceniji u kojoj je usledilo krvavo sahranjivanjezajednice Južnih Slovena na tezu Salinasa se zaboravilo.Međutim, sam Salinas nije zaboravio zemlju koju jezavoleo u toku svojih višegodišnjih istraživanja na jugo-slovenskim prostorima. U vreme bombardovanja "ostat-ka" Jugoslavije stao je javno na stranu Srba, jednog odnajstarijih slovenskih naroda i objavio knjigu podrške žrtviagresije.

Profesor Radivoje Pešić bio je upoznat saSalinasovim tezama, davao mu je podršku i ohrabrenje unjegovim istraživanjima i vodeći sa njim duge razgovoreprilikom njegovih dolazaka u Jugoslaviju. Bilo je očiglednoda se hipoteza Salinasa o tome da je centar trojanskecivilizacije bio na Balkanu, na teritoriji Jugoslavije, uklapau tezu da su Sloveni starosedeoci na Balkanu, da se

220

homerovsko i slovensko pitanje prožimaju. Prerana smrtsprečila je profesora Pešića da se plod tih dijaloga odraziu njegovim radovima.

Salinasova trojanska teza u potpunosti se uklapau nova traganja o autentičnoj istoriji i praistorijipredantičke Evrope. U savremenim naučnim krugovimasve više raste interes za preispitivanje slike drevneprošlosti Evrope i sve je više autora koji svojim radovimadovode u pitanje zvanične istine o predantičkoj istorijiEvrope, menjajući postojeću sliku posebno o porekluSlovena i njihovom autentičnom mestu u stvaranjuevropske civilizacije.

Izdavačka kuća "Pešić i sinovi" je 1995. godine izovih razloga pokrenula biblioteku pod nazivom "TragomSlovena", gde je do danas objavljeno oko četrdeset naslo-va sadržajno namenjenih publici koja se ne zadovoljavaponuđenim odgovorima i želi da sazna nešto više.

Biblioteka "Tragom Slovena" objavljuje dela pomo-ću kojih se vrši temeljna analiza konstruisanih teorija sasvim posledicama koje su ove teorije imale i danas imajupo slovensku istoriografiju. Istovremeno, ona pomažeslobodno istraživanje i prikazivanje istorijske i druge građekoja je vremenom bila zaboravljena, ili zabranjena odstrane zvanične nauke, pa time nedostupna javnosti nauvid.

Poznato je da su istoriju Slovena oduvek pisalineslovenski autori, pre svega pripadnici takozvane ger-manske, nordijske istorijske škole. Ignorišući činje-nice, zagovornici ove škole, ponudili su svetu projekat ane istinu, kreaciju a ne spoznaju. Drugim recima, ovaistorija mogla bi se nazvati istorijom u službi politike kojomje omalovažena celokupna duhovna i materijalna slo-venska civilizacija. Poseban akcenat ovi autori su dalisvojim interpretacijama migracija u balkanskoj prošlosti, snamerom da relativizuju njihovo nasledno pravo na bal-

221

kanski životni prostor. Jedna od najopasnijih, odomaćenihteza jeste da su Sloveni došli na Balkan u 6. i 7. veku i saovim kompleksom lutalica i došljaka naše generacije živestolećima. Imajući u vidu navode ovih istoriografa, da suSloveni bili nepismeni do 9. veka, istovremeno dok iharapski putopisci nazivaju "narodima knjige", da su došlina Balkan u 6. veku, istovremeno dok istraživanja govoreo civilizaciji staroj više hiljada godina, itd, nameće seutisak da je neko to namerno prećutao ili falsifikovao, nebi li dokazao zaostalost slovenske civilizacije u odnosu nadruge evropske narode. Naravno i da bi tako slovenskucivilizaciju predstavio kao civilizaciju koja naseljava tuđeprostore, koja je ni više ni manje osvajačka, što onanikada nije bila.

Život u lažnoj istoriji uzrok je mnogih sukoba inesporazuma u mnogoljudnoj slovenskoj zajednici. Togasmo, nažalost, i danas svedoci. Izdavačka delatnost kuće"Pešić i sinovi" temelji se na istraživanjima naučnika kojisu čitav svoj radni vek posvetili istinskim izučavanjima,otvorivši nove dimenzije za buduća istraživanja. U namerida se njihovo delo ne zaboravi i sa željom da ga budućegeneracije tretiraju, za razliku od svojih roditelja, na načinkoji mu pripada.

Vaš urednik

222

SADRŽAJ

SALINASOVA TEZA -DVADESET GODINA KASNIJE"Homerova šlepa publika""Atlas Homerove geografije"DREVNA AMERIKA I DREVNA EVROPASloveni - Indijanci, slične sudbineTROJANSKO - SLOVENSKa MISTERIJA

7831353946

PITANJE POREKLA KOD NEKIHEVROMEDITERANSKI KULTURAMinojska civilizacijaMikenska civilizacijaHetitiEtrurciKeltiKo su Pelazgi (Pelasti)?INDOEVROPSKE, EVROARIJSKE TEORIJEKo su Arijevci (Indoevropljani)?Indogermanska tezaTilakova teza o pradomovini ArijevacaINDOEVROPSKE, EVROARIJEVSKEPRASLOVENIIndoevropska teza kod slovenskih autoraVELES KNJIGA I SLOVENSKAMITOLOGIJA, PRAISTORIJASlovensko - arijevska mitologija i tradicijaVedska religija i kosmogonija PraslovenaPraslovenski vedski Kalendar, Svarogov točakArijevsko - slovenska praistorija i geografijaArijevsko - slovenske "Trojanske staze"

PREDANTIČKIH5252535456586164656770

TEZE I8386

TRADICIJA,919698105112116

Teorija Milutina Milankovića, paleoistorija Evrope 121

223

BALKANSKO - PODUNAVSKA KOLEVKA SLOVENSKECIVILIZACIJE 126Primer Makedonije 126Makedonska slovensko - ilirska država na Balkanu 131Imperija Aleksandra Makedonsko - vrhunac slovenskecivilizacije 142Aleksandrija, najveći centar civilizacije Starog sveta 150PRECI OSTALIH JUŽNOSLOVENSKIH NARODA MEĐUSLOVENSKO - ILIRSKIM STAROSEDEOCIMA NABALKANU 159Srbija 164Bosna i Hercegovina 168Slovenija 171Hrvatska 172Dalmacija 173Crna Gora 175NESLOVENSKI DOSELJENICI MEĐU SLOVENE 177Germani 179Mađari 187Mongoli 187Bugari 188Albanija 188Rumunija 189ISTOČNO - EVROPSKA KOLEVKA SLOVENSKECIVILIZACIJE 190Primer Skitije (Ruskolanija) 195PREDHRISCANSKA PISMENOST SLOVENA 206Od vinčanice do velesovice 206VRAĆANJE TROJI 214UMESTO POGOVORA 219

BibliotekaTRAGOM SLOVENA

1. Vinčansko pismo2. Zavera poricanja

3. Optužujem ćutanje4. Praistorija Srba

5. Prvi vekovi srpske istorije pre Nemanjića6. Dve oskoruše

7. Velesova knjiga8. Religija Slovena predhrišćanskog perioda

9. Mementa arheologia et eruditiva10. Skandinavomanija

11. Sušćepan-istorijski poučnik12. Kontinuitet vinčanske kulture

13. Život je ljubav14. Praroditelj evropskog čoveka

15. Atlantida i Prasloveni16. Srednjevekovna srpska kultura

17. Učiti sanskrt18. Sloveni i Srbi-kut, mit i religija

19. Slovenska astrologija20. Novo čitanje i tumačenje

21. Trojansko-slovenska misterija22. Čitanje kamena-Jovanica

23. Vedizam24. Religija Slovena

25. Slovenske starine

224