br.44_kapital_sreda 19 maj 2010

...SAMO IDEJATA E KAPITAL, SE DRUGO E PARI...

NA ZATVORAWE, VTORNIK, 18.05.2010, 13.00~.

MBI 10 0,42%MBID 1,81%OMB 0,18%

EVRO/DENAR 61,49DOLAR/DENAR 49,79EVRO/DOLAR 1,24

NAFTA BRENT 76,25EURORIBOR 1,25% INDEKS NA MAKEDONSKA BERZA (18.05)

SREDA, 19. MAJ. 2010 | BROJ 44 | GODINA 1 | CENA 20 DEN. | TEL. 2 55 14 41 | FAKS. 2 58 14 40

0

SVETSKITE BIZNIS LIDERI PROTIV KRIZATAPETER LE[ER SIEMENSGO KORISTI SVOJOT MORALEN KOMPAS ZA NAVIGACIJA NIZ KRIZATA � STRANA 14

� REGIONALNOTO OBEDINUVAWE NA BERZITE E POSAKUVAN, NO TE[KO IZVODLIV PROEKT� GRANIT GODINAVA PLANIRA RAST NA

DOBIVKATA OD 7,7%.....................................STRANA 18� GUVERNEROT CVRSTO GI DR@I REZERVITE� MALKU GRA\ANI ]E ]ARAT OD RASTOT

NA DOLAROT...................................................STRANA 21

VO FEVRUARI, ODLIV NA 22,7 MILIONI EVRA STRANSKI INVESTICIISTRANSKITE INVESTITORI SI GI POVLEKOA PROFI-TITE DOMA� STRANA 3

7

UTRO VO VIKEND IZDANIETO NA KAPITAL, SPECIJALEN PRILOG

ITALIJANSKI BIZNISMENI ]E GO OSVOJUVAAT MAKEDONSKIOT PAZARTEKNOHOSE VLO@UVA 10 MILIONI EVRA VO BUNARXIK� STRANA 7

� KOMPANII I PAZARI

0

KOLUMNAM-R ZORAN JOVANOVSKI POTPRETSEDATEL NA SDSM

EKONOMSKA DEBATA� STRANA 13

SREDA, 19. MAJ. 2010 | BROJ 44 | GODI

A E KAPITAL, SE E DDDRDRDRDRDRDRUUGO E ...

AIITORI FI-

MAKEDONIJA MAKEDONIJA BROI SITNO BROI SITNO DO SAMITOT NA EU!NA EU! 6

� KOLUMNAKIRIL NEJKOVKOMPANIITE DENES ZAVISAT OD DOVERBATA � STRANA 12

� UVODNIKKATERINA SINADINOVSKANA 17 JUNI OVOJ NAROD... KADE!?� STRANA 2

00

GRUEVSKI-PAPANDREU PO ^ETVRTI PAT


KATERINA [email protected] SINADINOVSKAsinadinovska@ka@ pitpp al.com.mk

NAVIGATOR19.05.20102

Makedonija vodi n e u s p e { n a borba protiv siroma{tijata, koja sega }e ja

zasiluva so nacionalna strategija. Siroma{tijata i socijalnata isklu~enost }e se namaluvaat so merki i aktivnosti vo pove}e sferi, kako {to se vrabotuvaweto, obrazovanieto, zdravst-voto, socijalnata za{tita. Tie }e bidat vgradeni vo nacionalnata strategija, ~ija nacrt-verzija v~era otvori javna rasprava na sobraniskata Komisija za trud i socijalna politika, javi MIA. Po usvojuvaweto na Nacio-nalnata strategija, treba da sledi izrabotka na op-erativni planovi so konk-retni aktivnosti, dinamika, no i potrebni pari za nivno sproveduvawe preku soodvetnite institucii.Ministerot za trud i so-cijalna politika, Xeqaq Bajrami, veruva deka so merkite i aktivnos-tite koi se zacrtani vo strategijata, Makedonija }e se izbori so posledic-ite na siroma{tijata, neednakvosta, socijalna-ta isklu~enost, nevrabo-tenosta, migracijata na mladite, stareeweto na populacijata.“Akcent vo strategijata e staven na vrabotuvaweto, koe e vo fokusot na vni-manieto na vladata, a vo isto vreme pretstavuva i osnovna alatka za soci-jalna vklu~enost. Staven e akcent i na socijalnata za{tita, obrazovanieto, zdravstvenata za{tita i

domuvaweto kako prior-itet”, re~e Bajrami.Nevrabotenosta vo 1997 go-dina iznesuva{e 36%, a vo pad be{e do 2001 godina, koga iznesuva{e 30,9%. Po toj period beleì porast i vo 2003 godina dostigna 37,6% procenti, za po toj period povtorno da se zabeleì blag pad i vo 2009 godina se registrira-ni okolu 32% nevraboteni. Vo 1997 godina, stapkata na siroma{tija iznesuva{e 19%. Najvisok procent e zabeleàn vo 2003 - 30,2%, a od 2008 godina iznesuva 28,7%.Spored profesorot Jovan Pejkovski od Institutot za socijalna rabota i politi-ka, koj bil vklu~en vo izgot-vuvaweto na strategijata, zgolemuvaweto na vrabotu-vaweto e moèbi najdo-briot na~in za namaluvawe na siroma{tijata. “Vo Makedonija okolu 28% od naselenieto e siroma{no, a nevrabote-nosta iznesuva 31%. Toa zna~i deka pra{aweto na siroma{tijata i nevrabote-nosta direktno se povrzuva so socijalnata isklu~enost. Se javuva ma|epsan krug na siroma{tija, nevrabo-tenost , isklu~enost i obespravenost, {to vli-jae na gra|anskiot sta-tus vrz ~ovekovite prava. Sogleduvawata se deka vrabotuvaweto e eden od glavnite faktori {to moè da vlijae na namalu-vawe na siroma{tijata i isklu~enosta”, re~e Pej-kovski.Spored nego, potrebno e da se napravat napori

neformalnata ili sivata ekonomija, koja sega moèbi ja amortizira situacijata, da se transformira vo for-malna ekonomija za podobri rezultati na podolg rok, da se sledat siroma{tijata i isklu~enosta i nivnoto dvièwe, kako i da se podigne javnata svest za ovie problemi.Spored profesorkata Marija Donevska, iako Makedonija vo izmina-tite godini ima napraveno mnogu vo sferata na soci-jalnata za{tita, sepak, ima u{te da se raboti, a pred s$ treba da se za{titat najsiroma{nite gra|ani, da se razviva voninstitucio-nalna i institucionalna za{tita, kako i da se za-jakne sistemot na socijalna za{tita, voop{to.“Osobeno vnimanie treba da se posveti i na starite lica koi ne se koris-nici na penzii, samohran-ite roditeli, licata koi zloupotrebuvaat drogi i na uli~nite deca, no i da se zajaknat kapacitetite na socijalnite slu`bi”, pora~a Donevska.Eden od klu~nite fakto-ri, pak, za zgolemuvawe na vrabotuvaweto, a so toa i za namaluvawe na siroma{tijata, spored profesorkata Violeta Petrovska- Pe{ka, e obra-zovanieto.

SREDA 19 MAJ 2010PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

Be{e v~era vrednosta na evroto vo odnos na dolarot, {to e malo poka~uvawe vo odnos na prethodniot den, no sepak, e mnogu nisko nivo. Evropskite ministri

za finansii se zagrièni od brzinata so koja evroto ja gubi vrednosta. Na finansiskite pazari dominira vpe~atokot deka planot na EU pretsta-vuva samo kratkoro~no re{enie i ne gi re{ava strukturnite problemi. Germanskiot minister za finansii Volfgang [auble smeta deka edinst-venoto re{enie za problemot e namaluvawe na buxetskiot deficit. Germanija vo ustavot se obvrza deka do 2016 godina buxetskiot deficit }e go svede na 0,35% od BDP. Pra{aweto e dali i drugite ~lenki na evrozonata }e gi stavat vo ustavot obvrskite za ograni~uvawe na deficitot.

Pomalku od mesec ostana do Sami-tot na Evrop-skata unija vo Brisel na koj

}e se re{ava idninata na Makedonija - }e dobie li zemjava datum za pregovori (pa za 5 godini polnoprav-no ~lenstvo, kako {to veli Ervan Fuere), ili }e po~eka podobri vremiwa?Sega se nametnuvaat s$ pove}e pra{awa i dilemi. Nema ve}e izjavi na ube-denost vo golemata pobeda za dràvata vo juni, site se krajno vnimatelni vo toa kako gi formuliraat re~enicite. Ako prethodno, Vladata “uveruva{e” deka do juni }e se dobie datum, sega Vladata se “nadeva”. Ako prethodno od evropskite ~elnici pristignuvaa po-raki deka do krajot na {panskoto pretsedatelstvo se o~ekuva deblokirawe na procesot, sega ambasa-dorite bez diplomatski rakavici velat deka se zagrièni za idninata na dràvata i n$ “karaat” deka postojano tapkame vo mesto. Ova zagriùva!êkorime edna{ napred, no pet pati nazad. Pa se predviduvaat apokalipti~ni scenari ja za zem jata . Razni des tabilizacii, poludramati~ni seansi vo lovi{tata na Josip Broz Tito(!?) Zagrièni se strancite za nas. De fakto! Mnogu go “nasekiravme” Brisel (i Fuere, sose Nimic treba da dobie Nobelova na-grada za trpelivost! ) ... Go “nasekiravme” i Va{ington (!?) Premnogu oru`je, a pre-malku su{tinski reformi! Lo{a kombinacija!Se zaangaìra celata me|unarodna zaednica, i preku ambasadori i preku dràvni sekretari silno

da lobira za da se stavi kraj na sporot so Grcija. Da se re{i pra{aweto, i Makedonija slobodno da trgne kon EU i NATO. Raka na srce, zaangaìran i “nasekiran” e i pre-mierot Gruevski. Kolku {to od edna strana se “natega” so donesuvaweto odluka, tolku od druga, aktivno i vidlivo (no i pod masa) razgovara i pregovara so gr~kiot kolega Papandreu. Eve, zav~era povtorno se sretnaa vo [panija. Ved-na{ po ve~erata so kral-skoto semejstvo, premierot Gruevski polovina ~as se druèl so Papandreu.Kolku {to kafiwa ispijaa tie dvajca, ne ispijaa nitu edni nivni prethodnici! Sekoja mo`nost {to im se nudi ja koristat da sednat i vo ~etiri o~i da razmenat mislewa kako da gi obelat crvenite linii. Se dobiva vpe~atok deka nekako im uspeva (!?) Osven ako ne e Fatamorgana!Naivno e da se veruva deka za~estenite sredbi se ~ista slu~ajnost ili samo pos-ledica na simpatiite {to Gruevski i Papandreu si gi neguvaat eden kon drug. Mnogu e poverojatno deka rabotata navis tina e dojdena do “nemajkade”. Sporot, za koj {to kako {to pi{uvavme ve}e, navistina stana neracionalen, bes-mislen, duri i dosaden. Ne e vozmo`no da ne moè da se re{i sega, a da moè podocna. Makedonija ve}e prokocka mnogu {ansi (pos-lednata vo Bukure{t 2008-ma) da go zgrap~i momentot i da se pokaè deka e do-rasnata da se nosi so ona {to & se nametnuva kako igra. Decidni se, jasni i glasni porakite od celiot me|unaroden faktor, deka ako ne se iskoristi prestoj-nata, za slednata mo`nost

NA 17 JUNI OVOJ NAROD... KADE!?

}e treba da pomine vreme. A Makedonija, vreme nema. Vremeto e pari, pa ne-mame ni pari. Parite se stabilnost, pa i tuka ne sme za falewe. Ottuka, Nikola Gruevski na 17- ti juni, koga vo Brisel }e se rasprava za datumot za Makedonija, verojatno e vo dilema koe “odelo” da go oble~e!? No, toj verojatno znae deka celata makedonska javnost o~ekuva da izleze i li~no da soop{ti deka dràvata stava kraj na agonijata. Od vegetirawe, trgnuva nekade napred ... Moèbi zatoa na 17-ti juni Gruevski zakaà “golem senaroden miting” na plo{tadot vo Skopje, so koj }e se slavi 20-tiot rodenden na negovata partija, VMRO – DPMNE! “Partijata na seriozni odluki” (!?). Kakvi odluki premiere!?

28%od naselenieto vo

zemjava e siroma{no

MAKEDONIJA VODI NEUSPE[NA BORBA �PROTIV SIROMA[TIJATA

SO STRATEGIJA PROTIV SIROMA[TIJATASiroma{tijata i socijalnata isklu~enost }e se na-maluvaat so merki i aktivnosti vo pove}e sferi, kako {to se vrabotuvaweto, obrazovanieto, zdravstvoto, socijalnata za{tita

1,2413

GLAVEN I ODGOVOREN UREDNIKQup~o Zikov

ZAMENICI NA GLAVNIOT UREDNIKSpasijka Jovanova, Verica Jordanova, Biqana Zdravkovska Stoj~evska

POMO[NICI NA GLAVNIOT UREDNIKIgor Petrovski, Maja Bajalska Georgievska, Aleksandar Pisarev, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTORNikolaj Toma{evski

GRAFI^KI PRELOM I WEB ADMINISTRACIJANade Toma{evska, Igor Toma{evski

FOTOGRAFIJAAleksandar Ivanovski

LEKTORMeri Kondoska

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje, ul: Romanija bb (fabrika Gazela) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; PRETSEDATEL NA ODBOROT NA SODRU@NICI: Qup~o ZikovIZVR[EN DIREKTOR: Gordana Mihajlovska

OFFICE MANAGER I FINANSII: Aleksandra Nikolova: ++389 2 2551 441/ lok:[email protected]

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL:Sawa Savovska: ++ 389 2 551441 /lok: [email protected]

REKLAMAAleksandra Stojmenova: ++389 2 2551441/ lok:[email protected]; [email protected]

OGLASIDijana Gulakova: ++389 2 2551441/ lok: [email protected]

SPECIJALNI PRILOZI:Jasmina Savovska Tro{anovski: ++389 2 2551 441/ lok: 102, [email protected]

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010telefon: ++ 389 2 2551 441; faks: ++ 389 2 2581 440; e-mail: [email protected]

Pe~ati: Grafi~ki Centar SkopjeSpored misleweto na Ministerstvoto za kultura za nedelnikot “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i moàt da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

19.05.2010 3NAVIGATOR

�

NE IM BE[E DENOTLIDERI

PATRIJARH SRPSKI, IRINEJ

BRITANSKA DOBRA VOLJA ZA DOBROTO NA DECATA

Na onkolo{koto oddelenie na Klinikata za

detski bolesti vo Sko-pje kone~no se otvori prvata u~ilnica namen-eta za decata {to mora podolgo vreme da pominu-vaat vo bolni~ko lekuvawe. Vakviot proekt, iniciran od soprugata na britanskiot ambasador vo zemjava, Xoana Ki, ovozmoì za prvpat vo zemjata decata, koi pogolem del od vremeto go pominu-vaat vo bolnica, otkolku vo u~ili{nite klupi, da moàt da prodolàt so obrazovani-eto. Tie sega }e moàt da sledat redovna nastava i normalno da prodolàt so svoeto obrazovanie. Toa }e im se ovozmoì da se ~uvst-vuvaat kako del od realniot svet, od normalniot ìvot, }e im pomogne da go za~uvaat ~uvstvoto za realnost i podo-bro da se prisposobat koga }e izlezat i }e se vratat vo u~ili{nite klupi. Iako i prethodno postoeja odredeni inicijativi za vnesuvawe obrazoven pro-ces na Klinikata za detski

POBEDNIK

GUBITNIK

�� 3 FAKTI ZA... PROCENKI... MISLA NA DENOT

�

RIÂRD PRAT OSNOVA^ NA EDNA OD NAJGOLEMITE KOMPANII ZA HARTIJA, PAKUVAWE I RECIKLIRAWE I EDEN OD NAJBOGATITE LU\E VO AVSTRALIJA

330

320935

EVRA IZNESUVA PROSE^NATA MESE^NA PLATA VO MAKEDONIJA, SO [TO VO REGIONOT SME PODOBRI SAMO OD SRBIJA

EVRA PROSE^NA PLATA GI STAVA SRBITE NA POSLEDNO MESTO SPORED MESE^NITE PRIMAWA

EVRA MESE^NA PROSE^NA PLATA IMAAT SLOVEN-CITE KOI SE NAJ-PLATENI OD ZEMJITE NA PORANE[NA JUGOSLAVIJA

GOLEM ÊKOR NAZAD

Izjavata na srpskiot patrijarh Irinej deka “MPC se predavnici

i epizoda so minliv kara-kter” lesno moè da go obezvredni postignatoto vo dosega{nite pregovori me|u MPC i SPC. A, se ~ine{e deka retorikata na radikalnite nacionalisti vo Soborot na SPC e odamna zaboravena i deka soni{tata za ju`nata banovina trajno mu go otstapija prostorot na javeto, vo koe, duri i kanonski, najprirodno e edna nezavisna dràva so dominantno pra-voslavno naselenie da ima samostojna crkva. Site primeri od istorijata na crkvata, bez isklu~ok, pokaùvaat deka nametnuvawe-to na jurisdikcija od crkvi i dràvi so ekspanzionisti~ki pretenzii sekoga{ odi protiv duhovnosta, neretko teraj}i gi obespravenite narodi da pobaraat re{enie i nadvor od pravoslavieto. Zatoa e mnogu ~udno {to eden patri-jarh, kako da stanuva zbor za nekoj nedoveten politi~ar, tolku neodgovorno gi povredi ~uvstvata na vernicite na MPC, narekuvaj}i ja nivnata

crkva epizoda, i toa so minliv karakter, i istovremeno progla-suvaj}i gi za predavnici. No, predavnici na {to? Na ve-likosrpstvoto? Ako patrijarhot misli na predavnici na crkvata, tuka mnogu se laè, za{to za s$ {to }e & go zabeleì na MPC, ima soodveten primer i vo crk-vata {to ja vozglavuva. Posle s$, se postavuva pra{aweto kako patrijarhot Irinej po vakvata izjava }e sedne so negovite bra}a arhierei od MPC, a toa }e se slu~i, kade i da e, i }e prodolì tamu kade {to zastana negoviot prethodnik, mnogu po~ituvaniot patrijarh Pavle?

bolesti, tie bea neuspe{ni. Dve decenii, decata, koi poradi bolesti ne moèa da sledat nastava, bea sosema otse~eni od obra-zovniot proces. Povtorno, kako i za s$ vo Makedonija, treba{e da dojde nekoj stranec za da ni pokaè deka ovoj proekt ne samo {to e dobar, tuku e od krucijalno zna~ewe za de-cata. Samoinicijativnosta i dobrata volja na Xoana Ki bea sosema dovolni za voveduvawe na obrazovanie vo ovaa klinika, ne{to za {to nikoj vo poslednite dve decenii ne pokaà sluh i razbirawe.

XOANA KI

NURIEL RUBINI �profesor na Univerzitetot vo Wujork

USPE[NITE KOM-PANII OBI^NO SE PREDVODENI OD DOKA@ANI EGZEKUTIVCI, KOI SE, VSU[NOST, KOMPETENTNI BENEVOLENTNI DIKTATORI

Krizata {to ja zafati evrozonata s$ u{te ne e zavr{ena, bidej}i Grcija i ponatamu e samo “vrv na ledeniot breg”, izjavi profesorot na Univerzitetot

vo Wujork, Nuriel Rubini. Spored nego, ona so {to sega se soo~uvame vo ev-rozonata pretstavuva vtora etapa od tipi~nata finansiska kriza.“Paketot na Evropskata unija od 750 milijardi evra e namenet za spre~uvawe na pogubnoto vlijanie na gr~kata kriza i ne vnese mir na pazarot, bidej}i ostanuva pra{aweto dali vladata na taa zemja e dovolno silna za da gi realizira neophodnite strogi merki. Pazarite i ponatamu so somnevawe gledaat na plate`nata sposobnost na nekoi evropski zemji, so ogled na zna~itelnite finansiski i ekonomski problemi vo evrozo-nata”, smeta Rubini.

VUK JEREMI]

Maksimalno ja koristi prednosta na Srbija

kako ~lenka na ON za da gi brani nejzinite interesi

[ABAN SELIU

Direkcijata za za{tita i spasuvawe ne uspea

da ja spasi Makedonija od poplavite koi se prisutni so meseci

ERVAN FUERE

Evroambasadorot niko-ga{ ne bil pokriti~en

kon Makedonija, i vo odnos na politi~kiot dijalog i vo odnos na reformite

VASIL GRÊV

Sudskiot sovet se pret-vori vo praven gali-

matijas, so {to u{te pove}e pridonesuva za haosot vo ovaa sfera

Namesto da se vlevaat, stran-skite inves-ticii se odl-evaat od zem-java. Iako vla-

data pravi golemi napori za da privle~e stranski investitori, vo fevruari od dràvata se odleale 22,7 milioni evra stranski investicii, {to verojatno e rezultat na povlekuvaweto na ostvarenite profiti vo 2009 godina vo doma{nite kompanii so stranski kapi-tal. Stranskite investitori gi prefrlaat parite vo mati~nite zemji kade {to se nivnite firmi-majki. Malku e verojatno deka stanuva zbor za investicii na Makedonija vo stranstvo.Spored statisti~kite poda-toci na Narodnata banka, vo fevruari vo zemjava vlegle stranski investicii vo iznos od samo 16 mil-ioni evra. Poradi pogole-miot odliv, vkupnata suma na stranski investicii vo prvite dva meseci iznesuva 14,4 milioni evra. Poda-tocite od NBM pokaùvaat deka na ime pobaruvawa od ostanat kapital od dràvata vo prvite dva meseci se odleale 43,3 milioni evra.Ako se zeme brojkata vo

prvite dva meseci lani, koga se investirani vk-upno 54,3 milioni evra, godinava obemot e skoro ~etiripati pomal. So ova u{te edna{ se pokaùva deka kampawata na vladata za privlekuvawe stran-ski investici ne gi dava o~ekuvanite rezultati, a ~ini mnogu. Minatata godina so 181 milioni evra Makedoni-ja be{e posledna zemja vo regionot po nivoto na stranski investicii. Ob-jasnuvaweto od direktorot na Agencijata za stranski investicii, Viktor Mizo, za porazitelnite brojki be{e deka poradi krizata, inves-titorite se vozdrùvale od vloùvawa. No, toj o~ekuva ovaa godina, koga svetskata kriza poleka popu{ta, vo Makedonija da ima pogolem priliv na stranski in-vesticii. Spored nego, go-

dinava ne samo {to ima najava za realizacija na nekoi od prethodno najav-enite investicii, koi bea odloèni, tuku ima i najava za novi. Vo obidot da se zgolemi nivoto na stranski investicii, vladata odlu~i da gi zgolemi nadle`nostite i funkciite na Agencijata za stranski investicii. Kako edna od antikriznite merki na vladata, Agen-cijata sega ne samo {to }e privlekuva stranski investicii, tuku i }e gi promovira makedonskite proizvodi vo stranstvo. Nema rezultati ni od promo-torite. Osven skandaloznoto rabotewe na promotorot vo Amerika, nemame nikakva informacija {to rabotat 35-te promotori i so kolku investitori stapile vo kontakt.Posleden obid na vladata za da privle~e investi-

tori be{e gradeweto na u{te edna tehnolo{ko-in-dustriska zona, Bunarxik 2, vedna{ do postoe~kata Bunarxik 1. Vo ovaa zona, koja treba da bide izgrade-na za edna godina, treba da niknat 20 fabriki, a obrazloènieto od vla-data zo{to se gradat zoni koga nema investitori, be{e deka koga }e pomine krizata, dràvata treba podgotveno da gi do~eka stranskite investitori. Vo prvata industriska zona zasega se prisutni samo dve stranski kompanii, Xonson Meti i Xonson Kontrols. Pred eden mesec, vladata po~na i so izgrad-ba na tehnolo{ka zona vo [tip, a be{e najavena i edna zona vo Tetovo. Niz celata dràva predvideno e da bidat izgradeni 11 tehnolo{ki, industriski, razvojni zoni.

VO FEVRUARI, ODLIV NA 22,7 MILIONI EVRA STRANSKI INVESTICII �

Spored statisti~kite podatoci na Narodnata banka, vo fevruari vo zemjava vlegle samo 16 milioni evra stranski investicii, no izlegle 22,7 milioni evra. Vkupnata suma na stranski investicii vo prvite dva meseci iznesuva 14,4 milioni evra

STRANSKITE INVESTITORI SI GI POVLEKOA PROFITITE DOMA

ALEKSANDRA [email protected]

KRIZATA VO EVROZONATA SE U[TE NE E ZAVR[ENA

RA TO

-a u-we. an odskiot Xoanaat vo XOANA KI

PATRIJARH SRPSKI, IRINEJ

ADkiot eka ci-o

e atina tataajnot nanski,isna

Bunarxik - 2 Bunarxik - 2

NAVIGATOR19.05.20104

� DVA, TRI ZBORA

� GADGETS

“Sproveduvame reformi vo ovie te{ki vremiwa i ve}e vo juni }e go objavime planot na nivnoto ostvaruvawe. Smetame deka Rusija }e bide na{ strate{ki partner vo toj proces”

VIKTOR JANUKOVI^pretsedatel na Ukraina

“Evropejcite treba da izvle~at korist od sega{nata kriza i da go prom-enat modelot na instituciite so cel da go usovr{at evroto. Dokolku sakaat napredna Evropa i uspe{na evrozona, treba da go zavr{at procesot na voveduvawe i dorabotka na evroto”

DOMINIK [TROS KANizvr{en direktor na Me|unarodniot monetaren fond

“Svetot ima{e sre}a so pandemi-jata na gripot A predizvikan od virusot H1N1. Sre}a e {to virusot ne mutira{e vo posmr-tonosna forma i {to rezis-tentnosta na lekovite ostana ograni~ena”

MARGARET ÂNgeneralen direktor na Svetskata zdravstvena organizacija

� SVET

...NEVREME VO UNGARIJAAvtomobil vo kro{na

Poradi obilnite vrneì i silnite vetrovi vo Ungarija, pove}e od 2.000 lu|e se evakuirani. Nastradaa mnogu

domovi i avtomobili.

...TAJLAND VO VOJNA“Crvenite ko{uli” spremni za pregovori

Tajlandskite senatori posreduvaat vo pregovorite me|u vla-data i bunotovnicite od “Crvenite ko{uli” za zapirawe

na nemirite. Dosega vo nemirite zaginaa stotina lica.

0-24 �

� FOTO NA DENOT

...SRBIJA VO PANIKADinarot vo sloboden pad

Vrednosta na srpskiot dinar padna na najnisko istorisko nivo vo odnos na evroto od 100,99 dinari. Ekonomistite

smetaat deka slabeeweto na valutata e neminovno.

SO SEKOJ KUPEN PRIMEROK NA MAGAZINOT KAPITAL SLEDUVA BESPLATEN DNEVEN VESNIK KAPITAL

Latinska Amerika i Karibite se glaven prioritet na {panskoto pretsedatelstvo na EULatinska Amerika i Karibite se glaven prioritet na {panskoto pretsedatelstvo na EU, a tie se vaèn prioritet i za Evropskata komisija, izjavi premierot na [panija, Hoze Luis Zapatero na ot-voraweto na [estata sredba na {efovite na dràvi ili vladi na zemjite od EU, Latinska Amerika i karibskiot region {to se odrùva vo Madrid.Pretsedatelot na EU, Herman van Rompuj istakna deka EU, Latinska Amerika i Kar-ibite se prirodni partneri i sojuznici, dodavaj}i deka zemjite od ovie regioni se povrzani so silni istoriski, kulturni i ekonomski vrski i deka gi spodeluvaat osnovnite vrednosti i principi kako {to se po~ituvaweto na ~ove~kite prava, demokratijata i socijalnata pravednost.Rompuj oceni deka toa pretstavuva mo`nost dvata regiona da se soo~at zaedno so dene{nite globalni predizvici.„EU saka da prodolì da gi poddrùva naporite na regionot vo borbata protiv siroma{tijata”, izjavi pretsedatelot na EU.

Kompanijata nSEC }e im ponudi alternativa na ~itatelite na elek-tronski knigi. Stanuva

zbor za elektronskiot ~ita~ na knigi EB710, koj ima LCD TFT 7-in~en ekran vo boja. Rezolucijata na ovoj ekran e 800H480 pikseli. Toj vi go privlekuva vnimani-eto so cel paket na funkcii

kako muzi~ki i videopleer, FM radio, poddr{ka na do-kumenti vo formatite ASCII, UNICODE TXT, DOC, PDB, HTML, PDF, FB2. ita~ot ima kalen-dar i izlez za nadvore{na memorija. Kompanijata s$ u{te ja nema objaveno ce-nata i datumot koga noviot ~ita~ }e ja vidi svetlinata na denot.

ÎTA^ NA ELEKTRONSKI KNIGI SO LCD TFT-EKRAN

POLITIKA19.05.20106

Spontano i srde~no – vaka pomina-la neformal-nata sredba

na dvajcata premieri, Nikola Gruevski i Jorgos Papandreu, na marginite na Samitot EU – Latinska Amerika vo Madrid. Vo pri-jatna atmosfera, no bez pribliùvawe na stavo-vite. Se sretnaa pre-mierite, razgovaraa i po sostanokot, makedonskiot premier izleze kako {to vleze vo nego – ni pomal, ni pogolem optimist od porano (!?) Spored Gruevski, sta-nuva zbor za eden teòk, seriozen i problem {to koj go re{avame mnogu

godini nanazad i deka toj samiot ostanuva vo o~ekuvawe na re{enie za sporot.

“Ne bi moèl da kaàm ni deka sum pogolem, nitu deka sum pomal optimist otkolku prethodno, zatoa {to sporot e dolgoro~en i dolgo vreme go o~ekuvame negovoto finale”Gruevski veli deka na sredbata negoviot gr~ki kolega izrazil volja i èlba za {to pobrzo re{enie na sporot, vo ramkite na procesot {to se vodi pod Obedinetite Nacii i deka o~ekuval medijatorot Nimic da

MAKEDONIJA BROI SITNO DO SAMITOT NA EU!


Kako {to raste pritisokot od me|unarodniot faktor za {to poskoro re{enie na problemot

so Grcija, taka s$ posilni se kontaktite na relacija Skopje–Atina. Sepak, vo oficijalnata izjava premierot Gruevski ostanuva rezervi-ran za pra{aweto dali e moèn kompromis vo mesecot {to sleduva, i ponatamu tvrdi deka re{enieto e kaj Papandreu.

��

predloì re{enie {to bi bilo prifatlivo za dvete strani. No, makedonskiot premier e somni~av vo zalo`bite na Papandreu.“Se nadevam deka zboro-vite }e bidat preto~eni vo dela, zatoa {to edno e da se zboruva ne{to, a drugo e istoto da se odraboti. Zatoa bi bil vozdràn vo odnos na toa”, veli Gruevski. Do zatvoraweto na vesnikot, Papandreu

Evropskata unija mora da pronajde svoja uloga vo pronao|aweto

na kompromis vo sporot za imeto me|u Makedonija i Grcija, bidej}i so toa }e se garantira zabrzuvawe na evropskata integracija na zemjite od regionot. Ova go izjavi slovene~kiot evropratenik Jelko Kacin, na v~era{nata sredba so komesarot za pro{iruvawe [tefan File.

"Iskreno pozdravuvam dodeluvawe na datum za po~etok na pregovori so Island, no Island e na zapad. Vo ovoj moment nam ni se potrebni ~ekori vo evropska integracija i na jugoistokot na Evropa" poso~il Kacin na sred-bata so File.Zatoa, na ovaa sredba Kacin pobaral Makedoni-ja da bide slednata zemja od regionot so koja Unijata }e gi zapo~ne

pristapnite pregovori za integracija. Stanuva zbor za zemja koja pet godini ~eka odredu-vawe na datum za start na pregovorite, ukaàl Kacin.Sredbata na Kacin i File se odrà vo Strazbur, na marginite na zasedanieto na Evropskiot parlament. Spored soop{tenijata od kabinetot na Kacin, ovoj sostanok bil dolg i kon-struktiven.

KACIN: EVROPSKATA UNIJA DA POMOGNE VO SPOROT ZA IMETO

Blokiraweto na zapo~-nuvaweto na pregovorite na Makedonija so Evropskata unija od strana

na Grcija poradi problemot so imeto e "perverzno", kako {to e i neprifatlivo za edna zemja da bide spre~ena da go koristi imeto {to sama si go izbrala,- izjavi @equ@eqev, prviot pretsedatel na Bu-garija, vo intervju za evropskiot magazin "Euraktiv". "Ne e prifatlivo {to Evropskata unija odlu~uva za ba-rawata na zemja koja drì eden glas vo krugovite na Unijata", objasnuva @eqev vo intervjuto. Toj istovremeno

e osnova~ i pretsedatel na Bal-kanskiot politi~ki klub, nevladina organizacija koja na edno mesto gi sobira poznatite politi~ari i intelektualci od Jugoisto~na Evropa. "Grcija samo bara argument protiv integracijata na Make-donija vo Evropskata unija. Ova e opasno, bidej}i toa kreira ten-zii vo Makedonija me|u tamo{nite Albanci i Makedonci", veli @e-qev vo ova intervju.

@EQU @EQEV: KONFLIKTOT ZA IMETO E PERVERZEN!

Vladeja~kata VMRO-DPMNE deneska ja povika Anti-korupciskata komisija

{to poskoro da ja razgleda dokumentacijata so koja go obvinuva pratenikot Vlado Bu~kovski deka napravil som-nitelni zdelki vredni pove}e od 100 milioni denari.Prateni~kata od VMRO-DP-MNE Marija Andonovska deneska pred kancelariite na Antikorupciskata komisija pobara od Komisijata da se proiznese po odnos na som-

nevawata na partijata deka Bu~kovski prefrlal pari samo na firmite Vil Gradba, Idnina Inènering i Kripto, koi spored nivnite podatoci, se vo sopstvenost na blis-ki rodnini na pratenikot. "Spored dokumentacijata koja {to ja poseduvame, Vla-do Bu~kovski, dodeka be{e minister za odbrana, ima prefrlano sredstva samo na tri firmi koi {to naj~esto gi dobivaa tenderite od strana na Ministerstvoto

za odbrana. Site tri firmi se vo sopstvenost na soprug, sopruga i niven blizok rod-nina", ukaà Andonovska.Andonovska obrazloì deka tie se somnevaat deka Bu~kovski sklu~il odnapred dogovoreni zdelki vredni pove}e od 100 milioni den-ari. Opoziciskata SDSM re-agira{e na vakvite obvinu-vawa. Velat deka vlasta napravila grub pritisok vrz antikorupcionerite.

VMRO–DPMNE I SDSM SO ME\USEBNI OBVINUVAWA!

Ha{kiot tribunal denes }e ja soop{ti kone~nata presuda

za àlbata na Johan Tar~ulovski obvinet so dvanaesetgodi{na zat-vorska kazna za slu~ajot "Quboten". Za vreme na poslednoto soslu{uvawe, odbranata od Ha{kiot tribunal po-bara Tar~ulovski da bide osloboden od site ob-vinenija. Vakvoto barawe e poradi toa {to, kako {to

naveduva odbranata, poli-ciskata akcija vo Quboten bila legitimna i spored me|unarodnoto pravo, ne moè da se smeta za voeno zlostorstvo. Spored odbranata, stanuva zbor za slu~aj bez direkten dokaz za izvr{eno voeno zlos-torstvo. Za vreme na ~itaweto na kone~nata presuda, Jo-han Tar~ulovski }e bide poddràn od ~lenovite od semejstvoto, kako i od

stotina pretstavnici na zdruènieto za negova poddr{ka, novinari i partiski pretstavnici koi denes so specijalen ~arter-let otpatuvaa za Hag.Osven po àlbata na Tar-~ulovski, ha{kite sudii denes }e se izjasnat i za àlbata na obvinitelstvoto za osloboditelnata presuda za porane{niot minister za vnatre{ni raboti, Qube Bo{kovski, koj be{e obvi-net za istiot slu~aj.

DENES SE ÎTA KONE^NATA PRESUDA ZA JOHAN TARÛLOVSKI

FUERE SEKOJDENVNO INSISTIRA NA RE[ENIEMakedonija i Grcija maksimalno da go iskoristat vremeto do junskiot Samit na Evropskata unija i da

najdat re{enie na problemot so imeto, izjavi evroam-basadorot Fuere v~era, na debatata za nevrabo-tenosta na mladite vo Makedonija.“Imame samo eden mesec na raspola-gawe do sostanokot na Sovetot na minis-tri. Smetam deka ova vreme treba maksimalno da se iskoristi od dvete strani za da se in-tenzivira dijalogot i

za da se najde zaemno prifatlivo re{enie. Mora da imame nade` deka re{enie, sepak, e mo`no”, izjavi Fuere.

KATERINA [email protected]

s$ u{te nema{e dadeno oficijalna izjava.Paralelno so sredbata vo Madrid, od kabinetot na medijatorot Metju Nimic soop{tija deka s$ u{te ne e gotov noviot predlog i deka s$ u{te ne e zakaàna sredba so pregovara~ite Zoran Jolevski i Adamantios Vasi-lakis.“Ambasadorot Nimic e vo pos-tojan kontakt so dvete strani od poslednite sredbi vo Wujork odràni na krajot na april, no s$ u{te ne odlu~il za terminot za nova sredba”, iz-javi portparolot na Nimic, Ari Gaitanis.Pretsedatelot Ivanov, na sabot-niot ru~ek so lider-ite na najgolemite partii pora~a deka o~ekuva medijatorot da izleze so noviot “paket–idei” do krajot na maj i deka pret-postavuva oti Nimic seriozno rabotel na podgotovkata na konkreten predlog, i zatoa dosega ne izlegol vo javnosta.

Gr a d i n a r i t e v o s t r u m i ~ k o zapo~nuvaat so godine{nata ber-ba! "Kapital" se zainteresira za sezonata na ovaa

zemjodelska granka, koja i godinava, kako i minatite ~etiri godini, e silno sub-vencionirana od strana na dràvata. Vo Strumi~kiot region den-ovive se ~uvstvuva zati{je pred bura!? Dosega samo zelkata zamina vo izvoz od Makedonija. Zemjodelcite se zadovolni od cenata od 15 denari za kilogram! Ostanuva neizvesnosta okolu plasmanot na ostanatite proizvodi. Za nekolku dena }e zapo~ne berbata na domatite pod plastenici, koga se o~ekuva i namaluvawe na cenata (!?) i po~etok na problemite. Na{i izvori od strumi~ko potvr-duvaat deka e mo`no da ima odredeni problemi pri otk-upot na domatite, no zasega e s$ u{te rano da se izleze so tvrdewe za visinata na cenite i koli~inite koi }e se ponudat na pazarot.“Zelkata pomina dobro ovaa godina, i krastavicata zasega e dobra. Problemi moème da imame so oranèriskite domati koi padnaa na 35 do 40 denari. S$ u{te e rano da davam prognoza za cenite na domatite i na piperkite. Za brzo vreme se o~ekuva pogolem priliv na domati, so {to e logi~no i da se urne i cenata”, veli Riste Velkov, pretsedatel na Agrosojuz, zdruènie na proizvoditeli na ranogradinarski proiz-vodi od strumi~koto selo Vasilevo.I otkupuva~ite se vozdrùvaat od procenki za tekot na ot-kupnata sezona na ranogra-dinarskite proizvodi, poten-ciraj}i deka pazarot so ovie

ZAPO^NA BERBATA NA GRADINARSKOTO PROIZVODSTVO

Analizata na “Kapital” na terenot pokaà deka ranogradinarskite proiz-voditeli godinava dobro pominaa so otkupot na zelkata! Zemjodelcite se zadovolni so otkupnite ceni. Sepak, s$ u{te e rano da se pretpostavat cenite na ostanatiot zelen~uk!? I dali se o~ekuvaat problemi so plasman-ot. Noviot zakon precizno go regulira otkupot na zemjodelski proizvodi!? No, kako i sekoga{, zakonite i ne bile problem! Problem e inspektorite da izlezat na teren i da go kontroliraat sproveduvaweto na zakonot!?

��

proizvodi e nepredvidliv i deka rabotite se menuvaat od ~as vo ~as.“Zasega e rano da kaème kolkavi }e bidat cenite i dali }e imame problem pri otkupot na ranogradinarski proizvodi. Koli~inite {to gi otkupuvame sega se mali i ne moème da izvle~eme zaklu~ok spored sega{nata sostojba! Prognozi moème da davame najrano za 10 dena”, procenuva \or|i Vasilev, trgovec so ranogradinarski proizvodi od strumi~ko.Van~o \or|iev, sopstvenik na kompanijata za otkupuvawe na zemjodelski proizvodi Sonce od Murtino i pretsedatel na strumi~koto zdruènie na otkupuva~i na zelen~uk Vegamak, smeta deka }e nema pozna~ajni problemi pri otkupot na zelen~ukot od strumi~ko.“Zasega ne o~ekuvame da ima nekoj problem so ranogradi-narskite proizvodi, osven so industriskata piperka koja godinava e zasadena na povr{ini za 30% pogolemi

vo odnos na minatata go-dina. Zelkata pomina dobro godinava. So domatite se najavuva{e deka }e ima prob-lemi, zatoa {to za ovie de-novi se najavuvaa zgolemeni koli~ini, no so zaladuvaweto na vremeto ovie dva-tri dena se zabavi i zreeweto na do-matite, so {to se namaleni koli~inite koi se o~ekuvaat vo naredniot period”, dodava \orgiev.

PRERABOTUVAÎTE NE OÊKUVAAT TURBU-LENCII PRI OTKUPOT

Inaku, spored analizite, najgolem del od makedonskite ranogradinarski proizvodi zavr{uvaat vo Srbija, Slo-venija, Hrvatska i Slova~ka, Rusija, Bugarija i Polska. Spored neoficijalni poda-toci, od Strumi~kiot region godi{no se izvezuva zelen~uk vo vrednost od nekolku de-setici milioni evra.Makedonskite prerabotuva~ki kompanii, pak, se mirni i nemaat osobeni problemi so otkupot na zemjodelski proizvodi za prerabotka. Tie smetaat deka s$ u{te e rano da se prognozira otkupnata sezona, i potenciraat deka so noviot Zakon za zemjodel-stvo treba da im se olesni rabotata, bidej}i odnapred }e moàt da si gi planiraat koli~inite koi treba da gi otkupat.Tina Karadakovska, market-ing-menaxer vo strumi~kata konzervna kompanija Dentina, potencira deka godinava }e imaat posigurni koli~ini. Taa o~ekuva podobra go-dina.

“Zelkata ve}e ja plasiravme na pazarite na porane{na Ju-goslavija. So nea pominavme dobro i istoto go o~ekuvam i so ostanatite zemjodelski proizvodi. Potpi{uvame dogovori za otkup na zem-jodelski proizvodi vo koi to~no se odredeni cenite i koli~inite koi treba da ni gi predadat zemjodelcite ”, smeta Karadakovska, i dodava deka so potvrdite koi im gi izdavaat na zemjodelcite tie moàt da apliciraat za subvencii.Prerabotuva~ite smetaat deka so ova se ureduva ot-kupot i se nadevaat deka inspekciskite organi }e go sprovedat ovoj zakon, deka }e ja zgolemat svesnosta kaj zemjodelcite i deka nema da gi ostavat bez surovini godinava.Kriza vo otkupot ne o~ekuvaat i od skopskata kompanija Bonum. “Ovaa godina ne o~ekuvame pogolemi turbulencii pri otkupot na zemjodelski proiz-vodi. Godinava e progla-sena za krizna i jas imam informacii od terenot deka i samite zemjodelci gi namalile povr{inite so gradinarski kulturi. Nie ve}e potpi{avme dogovori za ovaa godina vo koi moravme da gi definirame i cenite pod koi }e gi otkupuvame zemjodelskite proizvodi, a tie se povisoki za razlika od lani”, smeta Aleksandra Krsteva od Bonum. Otkupuva~ite potenciraat deka godinava }e se pridrù-vaat do dogovorite koi gi

potpi{ale so zemjodelcite i deka neizvesnosta okolu otk-upot koja be{e prisutna dose-ga }e se nadmine so noviot zakon. Zakonot }e pridonese polesno da se planiraat i zasadenite povr{ini i u{te ovaa godina }e se znae kol-kavi koli~ini na gradinarski proizvodi }e bidat ponudeni na pazarot, a ne toa da bide stihijno, kako dosega.

PROBLEMI PRI UTVRDU-VAWETO NA CENITE VO STRUMI^KO

Gradinarite se àlat deka otkupuva~ite ne gi po~ituvaat odredbite od Zakonot za zemjodelstvo i cenite na zemjodelskite proizvodi vo denot gi namaluvaat po tri-pati. Ovaa pojava sozdava zabuna kaj zemjodelcite i tie se ~uvstvuvaat izmameni. No, so donesuvaweto na novi-ot Zakon za zemjodelstvo i ruralen razvoj precizno se definiraat uslovite za otkup na zemjodelski proiz-vodi. Proizvoditelite i otkupuva~ite mora da im-aat potpi{ano dogovori za otkup. “Nie, kako zemjodelci, imame problem so otkupuva~ite koi gi kr{at pravilata za otkup na zemjodelskite proizvodi. Nautro }e mi dade ambalaà za da mu naberam proizvodi i }e mi kaè edna cena, podocna koga }e gi zeme proizvodite }e mi kaè druga cena”, smeta Vasilev.Toj se somneva deka otkupuva-~ite se vo sprega so inspek-torite i so dràvata, koja gi tolerira pri otkupot na zemjodelskite proizvodi.

GORAN [email protected]

15denari be{e prose~nata otkupna cena na zelkata

Problemot so otkupot na proizvodite e evidenten. Ovaa go potenciraat i otkupuva~ite i istaknuvaat deka toa e seriozen prob-lem i za niv. “Ne moème da im dademe ceni nautro koga rabotite na teren se poinakvi. Nie utroto }e im dademe povi-soki ceni, a dodeka da go natovarime kamionot cen-ite }e se namalat, so {to sme vo zaguba”, izjavija otkupuva~i od strumi~ko koi sakaa da ostanat anon-imni.So ova se soglasuva i pre-tsedatelot na Zdruènieto na otkupuva~i, \or|iev.“Problemi so istaknuvawe na cenite na otkupnite punktovi imame i nie. Ne moème so to~nost da gi odreduvame cenite. Ako jas nautro ja istaknam cenata i otkupuvam po taa cena, koga ve~erta }e zamine kamionot za Srbija ima poniska cena. Zatoa, ne moème so to~nost da gi utvrdime cenite nautro” smeta \orgiev.Od Zemjodelskiot inspek-torat ne znaeja deka ima problemi so istaknuvaweto na cenite na otkupnite punktovi i potenciraa deka ovie pravila se novi i se regulirani so noviot Zakon za zemjodelstvo i ruralen razvoj. Tie ne bea raspoloèni da kaàt {to }e prezemat za re{avawe na problemot i deka za toa e nadleèn direktorot na Inspektoratot koj bil na sostanok.Poznava~ite na sostojbite vo zemjodelstvoto tvrdat deka noviot zakon dobro ja regulira oblasta za otkupot i plasmanot na zemjodelski proizvodi, no zemjodelskite inspek-tori treba da izlezat na teren i da go kontroliraat sproveduvaweto na ovoj zakon i da pomognat da se nadminat anomaliite pri negovoto sproveduvawe.

Analizata na “Kapital” na terenot pokaà deka ranogradinarskite proiz-��GORAN LEFKOVlefkov@kapital com mk

Problemot so otkupot naproizvodite e evidenten.Ovaa go potenciraat i

ZATI[JE PRED BURA VO STRUMI^KO!?

40denari e oranèriskata

cena na domatite vo strumi~ko

19.05.2010 7FOKUS

19.05.2010 9OP[TESTVO

mnogu porane{ni jugosloven-ski republiki. Spored nego, re{enieto leì vo proektite za samovrabotuvawe."Tranzicijata ostava pos-ledici. Mnogu lu|e ostanuvaat bez rabota. Samovrabotu-vaweto go smetame za mnogu vaèn metod za re{avawe na nevrabotenosta i zatoa gi ohrabruvame mladite da zapo~nat svoj biznis. Imame i garanciski fondovi, okolu

polovina milion evra za dodeluvawe na mali krediti za po~etnicite", re~e Simi}, dodavaj}i deka va`no e i kontinuiranoto doobrazuvawe i u~ewe, kako glaven predus-lov na mladite za uspeh na pazarot. Vo Makedonija, od vkupniot broj nevraboteni, samo 20% bile prethodno vraboteni, no ja izgubile rabotata, velat podatocite od istraùvawata

sprovedeni od Svetska ban-ka. "Ova go potvrduva faktot deka vo Makedonija ne e tolku golem problem gubeweto rabotni mesta, tuku barierite za vlez. Zatoa imame i tolkav odliv na mozoci", veli Sa{o Dodovski od MKC Bitola, do-davaj}i deka merkite na vla-data vo ovoj del ne vrodija so plod. Spored podatocite na Evrostat, nevrabotenosta

kaj mladite na vozrast od 18 do 24 godini vo nekoi evrop-ski zemji vo prviot kvartal minatata godina iznesuvala 18,3%. Vo Avstrija e voveden nov predmet vo osnovnite u~ili{ta, nare~en profe-sionalna orientacija, so cel mladite u{te vo najrana vozrast da se profiliraat za soodvetna profesionalna dejnost.

Vo narednite 12 meseci se o~ekuva pove}e od 50% od mladite da se vrabotat vo prerabotuva~kata industrija, poka-

ùvaat najnovite analizi na Agencijata za vrabotuvawe na Republika Makedonija (AVRM). Spored istraùvaweto, mla-dite so zavr{eno sredno obrazovanie najmnogu ba-raat rabota kako grade`ni tehni~ari, komercijalisti, prodava~i, elektrotehni~ari i kelneri, dodeka, pak, vi-sokoobrazovanite kadri sakaat da rabotat kako informati~ari, hemi~ari, grade`ni inèneri i far-makolozi. Ovie podatoci bea izneseni na v~era{nata de-bata naslovena kako "Borba protiv nevrabotenosta na mladite", vo organizacija na Evropskata biznis-asocijaci-

Spored evroambasadorot Ervan Fuere, zemjava se soo~uva so golem problem koga e vo pra{awe nevrabotenosta, osobeno kaj mladite lu|e, koi spored nego treba aktivno da se vklu~at na pazarot na trud

��

VIKTORIJA [email protected]

ja i fondacijata Fridrih Ebert.Spored evroambasadorot Ervan Fuere, zemjava se soo~uva so golem problem koga e vo pra{awe nevrabo-tenosta, osobeno kaj mladite lu|e, koi spored nego treba aktivno da se vklu~at na pazarot na trudot."Nevrabotenosta kaj mladite lu|e iznesuva pove}e od 50%. Vladata treba da im posveti pogolemo vnimanie na ovie pra{awa, pred s$ preku ovozmoùvawe na soodveten buxet, koj ovaa godina be{e namalen", veli Fuere, do-davaj}i deka buxetot mora da se zgolemi.Aleksandra Na}eva-Ruìn, ~len na upravniot odbor na EBA, mo`nosta za namalu-vawe na nevrabotenosta kaj mladite ja gleda samo vo kvalitetnoto obrazovanie.Neboj{a Simi} od Biznis start-ap centarot vo Kraguje-vac veli deka nevrabotenosta vo Srbija e golema kako i vo

POVE]E OD 50% OD MLADITE ]E SE VRABOTAT VO PRERABOTUVA^KATA INDUSTRIJA

AGENCIJATA ZA VRABOTUVAWE PROGNOZIRA

K O M E R C I J A L E N O G L A S

ERVAN FUERE EVROAMBASADORNevrabotenosta kaj mladite lu|e iznesuva pove}e od 50%. Smetame deka vladata treba da im posveti pogolemo vnimanie na ovie pra{awa, pred s$ preku ovozmoùvawe na soodveten buxet, koj ovaa godina be{e namalen

19.05.2010 11OP[TESTVO

“VRABOTENITE NE DOA\AAT NA RABOTA ZA DA GLEDAAT TV!”

Spored Zakonot za radiodifuzna dejnost, sopstvenicite na deloven prostor treba da pla}aat po edna radiodifuzna taksa na 20 vraboteni. Hotelite, pak, se obvrzani da pla}aat po edna radiodifuzna taksa na sekoja petta soba.

��

RADIODIFUZNATA TAKSA, PROBLEM ZA FIRMITE �

Ministerot za obra-zovanie, Nikola Todorov, najavi deka

novoformiraniot Univer-zitet za informati~ki teh-nologii (UIT) vo Ohrid do krajot na mesecov }e bide vselen vo prostoriite na porane{niot Dom na ARM. “Rekonstrukcijata na ob-jektot e celosno gotova, se finalizira postapkata za tehni~ki priem, po {to se nadevam deka do krajot na

mesecov Univerzitetot }e moè da se vseli vo novite prostorii”, izjavi Todorov. Spored nego, rekonstrukci-jata na objektot e zavr{ena u{te vo dekemvri minatata godina, no imalo odredeni problemi od tehni~ki as-pekt okolu dokumentacijata.“Treba{e da se podgotvi u{te eden proekt, so koj }e se ovozmoì dobivawe fazno odobrenie za up-

otreba, za da moàt da se ispolnat site zakonski preduslovi za vseluvawe na novite prostorii”, re~e Todorov. Domot na ARM kako sedi{te na Univer-zitetot za in-formati~ki tehnologii e samo vremeno re{enie. Trajnoto re{enie predviduva UIT da bide smesten vo poseben univer-zitetski kampus {to }e se gradi vo krugot na ohrid-skata kasarna.

UNIVERZITETOT ZA INFORMATI^KI TEHNOLOGII VO OHRID VO NOVI PROSTORII Na makedonskoto

zdravstvo mu e potreb-na itna transfuzija.

Prvpat po desetina godini ne e isplatena nitu edna plata vo javnite zdravstve-ni ustanovi vo Makedonija vo zakonski utvrdeniot rok. Obrazloènieto {to im e dadeno na lu|eto e deka nalogot za isplata e vo trezorot na dràvata, ob-vini v~era Andrej Petrov, sekretar na SDSM.Toj pra{a dali toa zna~i

deka trezorot e prazen i deka dràvata nema pari za osnovnite funkcii. “Dali kaznenite ekspedicii vo aptekite denovive se del od planot za sobi-rawe ara~ ili merka za zapla{uvawe na Far-macevtskata komora? Gospodine Gruevski, batalete spomenici, batalete ja avanturata nare~ena barok. Ne tro{ete 200 milioni evra za gluposti, dajte pove}e pari

za ìvite, za zdravjeto na lu|eto”, pora~a Petrov. SDSM v~era vo Sobranieto podnese predlog-zakon za dopolnuvawe na Zakonot za zdravstvena za{tita, so koj se voveduva sistem na akreditacija i kvalitet na zdravstvenite insti-tucii, so cel da “se spre~i stradaweto na makedon-skite gra|ani vo zdravst-veni institucii koi ne gi ispolnuvaat osnovnite uslovi”.

SDSM: DOCNAT PLATITE VO ZDRAVSTVOTO

VIKTORIJA [email protected]

Sopstvenicite na fir-mi vo Makedonija mese~no pla}aat po nekolku radiodifuz-ni taksi zatoa {to

taka nalaga zakonot, neza-visno dali poseduvaat tele-vizor ili ne. Vo Zakonot za radiodifuzna dejnost pi{uva deka sopstvenicite na deloven prostor treba da pla}aat po edna radiodifuzna taksa na 20 vraboteni. Ova zna~i deka kompanija koja broi 200 vraboteni, mese~no pla}a 10 radiodifuzni taksi. Na ova reagiraat golem broj stopanstvenici. Tie se kategori~ni deka vrabotenite ne doa|aat na rabota za da gledaat televizija. Od MTV se nedostapni za kakvi bilo izjavi."Na{ata firma broi 320 vraboteni. Zna~i nie sekoj mesec pla}ame po 16 smetki za radiodifuzija, a vo fabrikata imame samo eden televizor", veli sopstvenikot na Peka-besko, Slobodan Kutrevski, dodavaj}i deka nacionalniot servis treba da postoi, no ne i vakvite neprifatlivi zakonski obvrski.

Sopstvenikot na konfekcijata Stevik, Stefan Ivanovski, veli deka mese~no pla}aat po {est radiodifuzni taksi. Barale toa da se smeni, no reakcijata pominala re~isi nezabeleàno od nadle`nite. "U{te pred dve godini go vrativme dobienoto re{enie so àlba, no ne postignavme ni{to", dodava Ivanovski izrevoltiran od zakonskite odredbi, koi spored pove}eto stopanstvenici imaat nega-tiven efekt vrz makedonskata biznis-klima.I od {tipskata konfekcija Maksima velat deka ne e prifatlivo da se pla}a ra-diodifuzna taksa na sekoj 20 vraboten. Nivnata firma broi 210 vraboteni i tie mese~no pla}aat 10 vakvi smetki."Vo vreme na recesija, ovie zakonski odredbi se apsolutno nepovolni za stopanstvoto", velat od Maksima.

Za sopstvenicite na firmi revoltira~ki e i faktot {to radiodifuzna taksa pla}aat i kako doma}instvo i kako deloven subjekt. Sepak, velat ova nemalo da bide problem dokolku kako praven subjekt pla}ale samo edna taksa za radiodifuzija.Hotelite, pak, spored Zakonot, se obvrzani da pla}aat po

edna radiodifuzna taksa na sekoja petta soba. Spored niv, ova e nekorektna zakonska merka.Pokraj strogata "radiodifuzna politika", stopanstvenicite se soo~uvaat i so drug problem. Smetkite ne im stignuvaat, a naplata, sepak, se izvr{uva, reagiraat tie. "Imame realen problem.

Pred nekolku meseci nasilno ni povlekoa pari i ni ja blokiraa ìro-smetkata, a prethodno nemavme dobieno smetki za radiodifuzna tak-sa. Od vkupno 8.700 denari, okolu 5.000 bea nameneti za izvr{itelot", veli Toni Jolevski od hotel Ambasa-dor. I sopstvenicite na pomalite

hoteli velat deka ovie zakon-ski odredbi se kontraproduk-tivni. Hotelite so desetina sobi imaat mnogu pove}e dava~ki, otkolku prihodi. Od prilepskiot hotel Dion revoltirano komentiraat deka radiodifuznata taksa im e problem zatoa {to pla}aat i na kabelskite operatori, a hotelot broi 10 sobi.

10radiodifuzni taksi

mese~no pla}a firma so 200 vraboteni

KOMENTARI I ANALIZI19.05.201012

KIRIL NEJKOVRakovoditel na Proektot za korporativno upravuvawe na Me|unarodnata finansiska kor-poracija (IFC) vo Makedonija

KIRIL NEJKOVRakovoditel na Proektot za korporativno upravuvawe na

rkorporativno upravuvawe na Me|unarodnata finansiska kor-

r r u r uMe|unarodnata finansiska kor-Me|unarodnata finansiska kor-

u r u

poracija (IFC) vo Makedonijau r f r

poracija (IFC) vo Makedonijaporacija (IFC) vo Makedonijaf

Doverbata vo biznisot e mnogu seriozno dovedena vo pra{awe vo poslednite 18 meseci. No, interesno e deka vo isto vreme

se namali i doverbata vo vla-dite. Treba da se zapameti deka doverbata vo biznisot e povi-soka od doverbata vo vladite vo site zemji, osven vo tri, od 22 koi bea predmet na skenirawe. Ova e osnovniot zaklu~ok na Ri~ard Edelman, pretsedatel i glaven izvr{en direktor na Edelman, konsultantska kompanija od SAD, koj toj go spodeli na godine{niot Svetski ekonomski forum vo Davos. Kompanijata Edelman sekoja godina pravi sofisticirani istraùvawa na javnoto mis-lewe vo koi zema podatoci od t.n. "informirana javnost", koja e sostavena od uspe{ni i obra-zovani poedinci od desetici zemji, koi gi sledat vestite i zbidnuvawata. Spored posled-noto istraùvawe na Edel-man, najmnogu doverba ima vo tehnolo{kiot sektor, so pove}e od 80% od svetskoto naselenie. Najmalku im se veruva na bankite. Za samo edna godina tie padnaa od tret sek-tor po doverba vo SAD (so 68% doverba) na posledno mesto, so 28% doverba. Duri 75% od ispi-tanicite smetaat deka biznisot so tek na vreme }e prodolì da funkcionira kako porano, koga recesijata }e pomine.Od ovie brojki gledame deka informiranata globalna javnost denes znae kolku e te{ko da

se slu~at vistinski strukturni promeni. Deka koga krizata sil-no zaplisnuva, lesno se davaat golemi izjavi za {iroki prome-ni, no, koga cunamito }e pomine, mnogu e te{ko da se zadrì kondicijata na promeni. Vo isto vreme, ovie brojki ni ukaùvaat kolku e dolg patot na izgradba na doverbata vo edna kompanija i vo cel sektor, a kolku e brz patot na nejzino namaluvawe.Verojatno, najinteresen naod na istraùvaweto na Edel-man e deka iako doverbata vo glavnite izvr{ni direktori na kompaniite se zgolemuva, vo SAD i vo Zapadna Evropa glavnite izvr{ni direktori s$ u{te se smetaat za glasnogovornici, so najmalku kredibilitet za da zboruvaat za kompaniite koi gi predvodat. Ova, vo su{tina, e paradoks, imaj}i predvid deka tokmu ovie oficeri na firmite se izbrani i silno plateni za da bidat najblisku do pravoto na poedinecot da zboruva vo ime na kompanijata na ~ie ~elo stojat.Godinava, Davos be{e posveten na renoviraweto i obnovuvaweto kako koncepti. Naslovite na del od panelite bea: "Reobmisluvawe na globalniot kapitalizam", "Redizajnirawe na globalnoto upravuvawe", a panelot na koj posebno se osvrnuvame tuka e "Obnovuvaweto na doverbata vo biznis-liderite". 2009 be{e godina za pauza i kontemplacija. 2010 e godina za nizok start i akcija. Davos se slu~i na preodot od ednata vo drugata godina. Od posledniot Svetski ekonomski forum do denes ve}

e gi imame osnovite na prome-nite vo globalnata regulativa na finansiskiot sektor, vo novoto definirawe na upravuvaweto so rizicite, novata uloga na vnatre{nata revizija. No, ovoj panel vo Davos go izbravme za podlaboka analiza, zatoa {to se osvrnuva na edno klu~no pra{awe za upravuvaweto vo sekoja kompanija. Toa mnogu dobro go formulira{e tokmu eden generalen direktor na kompanija od realniot sektor – Ekhard Kord, koj e pretsedatel i generalen direktor na Metro od Germanija. Toj istakna deka bez doverba, odnosno bez dovolno nivo na doverba, ne moè da funkcionira pazarnata ekonomija. Najva`nata prakti~na prido-bivka od doverbata e {to go namaluva nivoto na kompleksnost so koe postojano se soo~uvame. Ova e va`na i ~esto zanemaru-vana perspektiva. Navleguvaj}i vo detalite na osnova~kite dokumenti na kompaniite, merej}i ja za~estenosta na izvestuva-wata i brojot na neizvr{nite direktori, moè da ni se slu~i da propu{time da zabeleìme deka, vo osnova, krajnata cel na korporativnoto upravuvawe e zgolemuvawe na doverbata me|u site zasegnati strani, i so toa namaluvawe na tro{ocite potrebni za kontrola na site nivoa – kontrola koja akcioner-ite treba da ja imaat vrz direk-torite, kontrola koja direktorite treba da ja imaat vrz menaxmen-tot, kontrola koja menaxmentot treba da ja ima vrz vrabotenite.

Pa, taka, potrebata za doverba vo kompaniite denes jasno ja artikuliraat ne samo ak-cionerite, tuku i vrabotenite i potro{uva~ite. Istraùvaweto na Edelman, isto taka, pokaà deka denes percep-cijata za edna kompanija ne se gradi samo na visokokvalitetni proizvodi i uslugi, tuku i na transparentnosta na operaciite na kompanijata i na mo`nosta da & se veruva. Na samoto dno na prioriteti koi lu|eto gi in-teresiraat vo pogled na kompani-ite se silnite brojki i dobroto liderstvo. Kako finale i na panelot i na ovoj tekst, citirame eden pedago{ki zaklu~ok na Alison Smale, izvr{en direktor na "Interne{nl Herald Tribjun". Toj se javi za zbor na samiot kraj na panelot za da konstatira deka vo diskusijata, vo koja u~estvuvaa najvisoki pretstavni-ci na kompanii od industrijata, konsultantski i revizorski ku}i, sindikalni organizacii i privat-ni investitori, i koi baraa na~ini kako da se zgolemi dover-bata vo biznisot, e za~uduva~ki {to nitu eden od govornicite ne spomena deka smenata na sega{nite visoki {efovi na kom-paniite e dobar na~in za da se obnovi doverbata vo biznisot. (Proektot za korporativno upra-vuvawe e poddràn od [vajcar-skiot sekretarijat za ekonomski pra{awa (SEKO). IFC e del od grupacijata na Svetskata banka. Iznesenite stavovi se na avtorot i nu`no ne gi odrazuvaat stavovite na IFC.)

KOMPANIITE DENES ZAVISAT OD DOVERBATA

�� Doverbata vo bi-znisot e mnogu se-riozno dovedena vo pra{awe vo posled-nite 18 meseci. Bez doverba ne moè da funkcionira pazarnata ekonomi-ja, na mikro nivo vo edna kompanija i na makro nivo, vo globaliziraniot svet. Korporativnoto upravuvawe ima za cel da ja zgolemuva doverbata me|u zainteresiranite strani vo kompani-ite i vo ekonomi-jata, voop{to

KORPORATIVNO UPRAVUVAWE

19.05.2010 13KOMENTARI I ANALIZI

� KOMENTAR

MAKSIM RISTESKI [email protected] RISTESKIrisristesteski@ki@@@@@@kapkappppppitaitat l.cl.com.om.mkmk

DOGOVOR ZA ZAKONOT, [TO GO OBESMISLUVA ZAKONOT

So postignatiot dogo-vor za Zakonot za denacionalizacija,

VMRO-DPMNE i DUI go vratija mirot vo vladinata koalicija. Gruevski, za da go ubedi Ahmeti deka Vladata ne ja favorizira MPC za smetka na IVZ, prifati amandman so koj MPC i IVZ se isklu~eni od opfatot na Zakonot. Za pozdravuvawe e postigna-tiot dogovor {to ja spu{ti tenzijata me|u partnerite vo vlasta vo uslovi na zakana od bezbednosna kriza, no, isklu~uvaweto na najgolemite barateli od Zakonot za denacio-nalizacija ja doveduva vo pra{awe smislata na predloènite izmeni. Os-obeno {to Zakonot }e se odnesuva samo na 1% od barawata za denacional-izacija za koi dosega ne po~nala postapka, a koi vo najgolem del gi opfa}aat imotite {to dràvata treba da im gi vrati na MPC i na IVZ. Imaj}i predvid deka izmenetiot Zakon }e targetira odvaj 1% od slu~aite, mnogu neu-bedlivo zvu~i objasnuvawe-to od VMRO-DPMNE deka "predloènite izmeni se vo funkcija na zgolemuvawe na efikasnosta i brzinata so koja }e se re{avaat predmetite". Dotolku pove}e {to brzinata na postapkata za denacionalizacija vo golema merka zavisela od ovaa partija, za{to od 12 godini otkako Zakonot e vo

sila, osum godini VMRO-DPMNE e na vlast.Od MPC i IVZ ne slu{navme reakcii za amandmanot {to gi trgna nastrana od Zakonot, najverojatno za-toa {to svoeto go dobivaat spored druga matematika.

SE TOPAT STRANSKITE INVESTICII

Namesto da ras-tat, stranskite investicii se

odlevaat od dràvata. Vo fevruari se po-mali za 22,7 milioni evra. Statistikata od Narodnata banka e surova, no realna. Za dva meseci stran-skite investicii vo dràvava iznesuvaat 14,4 milioni evra. No, stranskite investitori pove}e iznesoa pari od zemjava otkolku {to vnesoa.Posle porazitelnite rezultati od minatata godina, koga Makedoni-ja be{e na dnoto na stranski investicii vo regionot, Vladata se opravduva{e so svetskata kriza koja gi predomislila investi-torite da vloùvaat. Se ~ini deka ako prodolìme so ova tempo, i godinava }e bideme na dnoto na listata na priliv na stranski investicii. Vladata izminatite godini site nadeì gi frli na kartata - stranski investicii, no po s$ izgleda deka }e naide na izgubena igra. No, kolku na{ata vlast da ne saka da go priznae toj fakt, Makedonija defini-tivno e na dnoto na listata spored stranski investicii

vo sporedba so site zemji od regionot. Nitu niskite danoci, regulatornite giloti-ni, milionskite sumi za skapi reklami vo stranski mediu-mi, subvenciite ne

uspeaja da gi donesat golemi investicii vo zemjava. ]e se najde li junak koj }e obrazloì zo{to i pokraj site ovie napori stran-skite kompanii ne sakaat da dojdat vo Makedonija, a tie {to se tuka si gi vra}aat parite nazad? Odgovorot e jasen, vlezot vo EU i NATO sigurno }e go donesat i investi-ciskiot bum.

Neodamna MPC ja dobi od Vladata najgolemata rata (10 milioni evra) od obes{tetuvaweto vo funkcija na denacional-izacijata i preku sekre-tarot na Skopskata epar-hija, protoerejot Kosta Stanoevski, najavi deka so tie pari na 3 juni - denot na Svetite Konstan-tin i Elena - }e gi udri temelite na istoimenata crkva na plo{tadot. Ako toa se slu~i, vo duhot na dogovorot so DUI, Vladata }e mora da "bara ~are" i za Burmali-xamijata, koja s$ u{te ne e vlezena nitu vo Detalniot urbanisti~ki plan na op{tina Centar.


Ona {to se slu~uva vo Grcija neizbe`no e del i od na{eto

sekojdnevie. Go gledame revoltot {to se javuva kaj gr~kite gra|ani od ekonomskata sostojba vo nivnata zemja i od prilagoduvaweto {to mora da go napravat za da se vratat na vistin-skiot pat. ]e se namalat prihodite i povolnostite na site vraboteni vo javnata administracija, }e poskapi ìvotot poradi zgolemuvaweto na danocite. Gr~koto prilagoduvawe voop{to nema da bide lesno i nema da trae kratko. Vo takvi okolnosti, mislam deka nema ~ovek kaj nas komu ne mu pominalo niz glava pra{aweto, makar na sekunda, dali vakvo ne{to moè i ovde da se slu~i. Sekoj od nas se pra{uva dali na{ata Vlada tro{i pove}e otkolku {to treba, znaeme li za {to se zadolùvame vo stran-stvo, }e moème li bez problem da gi vra}ame dolgovite koga }e dojde vremeto za pla}awe, }e bide li s$ vo red so penziite i so platite vo dràvniot sektor? Na Grcija svetot & po-mogna i dobro e {to e taka. Bi ni pomognal li nekoj i nam tolku brzo koga, ne daj Boè, bi bile vo sli~na nevolja? Zagriènosta kaj sekogo od nas, i tuka partiskata pripadnost ne igra uloga, e normalna, raz-birliva, ~ove~ka. Ekonomskite problemi na zemjite obi~no se posledica na lo{i vla-dini ekonomski politiki. Me|utoa, kaj gr~kite slu~uvawa silno mi se nametnuva vpe~atokot deka tamo{nite gra|ani se ednostavno frapi-rani od goleminata na problemot i od brzinata so koja toj gi pogodi. Toa zna~i deka ne znaele {to se slu~uva. Najsig-urniot na~in kako zemja da stignete vo takva lo{a ekonomska pozicija

e vo eden podolg period da dozvolite Vladata da gi krie problemite pod tepih i da gi slika rabotite vo rozeva boja. [to treba da napravi op{testvoto? Da de-batira. Ako debatirame, ako javno gi sprotivsta-vuvame argumentite i toa e del od kulturata na na{eto sekojdnevno ìveewe, toga{ {an-site da dozvolime nekoj ekonomski problem da bide skrien ili da se nataloì se mnogu pomali. E sega, da ve pra{am, koja e poslednata de-bata ili diskusija za ekonomija {to ste ja gledale na televizija? So mali isklu~oci, ekonom-skite temi se sosema podredeni vo odnos na drugite temi. Pritoa, mislam na ekonomskite debati, ne na ekonom-skite vesti vo medium-ite. Zo{to gi nema kaj nas ekonomskite debati? Nekoi mi velat nemame novinari za ekonomska debata. Voop{to, ne se soglasuvam so taa teza. Naprotiv, mislam deka ima novinari {to moàt dobro da vodat ekonomska debata. Dali se ekonomskite temi privle~ni za gra|anite? Sudej}i spored rezul-tatite od anketite, bi trebale da bidat mnogu privle~ni. Dominanten procent na ispitanicite poso~uvaat deka glavnite tri problemi vo ìvotot im se nevrabotenosta, siroma{tijata, niskiot ìvoten standard. Potoa doa|a s$ drugo. Pritoa, mediumski dobra ekonom-ska debata ne e samo onaa povrzana so aferi, pronevera, kriminal. Ekonomskite debati se va`ni za gra|anite i koga toa ne e tolku o~igledno na prv pogled. Odgovorot na pra{aweto koga dràvata }e go otplati svojot dolg kon privatnite firmi ili }e izvr{i povrat na DDV moè da bide pra{awe na so~uvuvawe ili gubewe na rabotnoto mesto za vrabotenite vo tie firmi. Visi-

nata, cenata i namenata na zadolùvaweto na dràvata vo stranstvo moè vo idnina da ima direktno vlijanie vrz cenite, penziite, platite na javnata administraci-ja, visinata na danocite. Dali ima temi za ekonomska diskusija? Ima bezbroj. Na primer, {to se slu~i so makedonskata ekonomija vo 2009 godi-na? Kakvi potezi povle~e Vladata, site dobri, site lo{i? Kakov ekonomski model na razvoj sakame? Ima li ideologija vo ekonomskite politiki na politi~kite partii so razli~en ideolo{ki predznak? Moème li da odrùvame vakov golem deficit vo trgovijata so stranstvo?Dali ima kvalitetni lica zainteresirani za u~estvo vo ekonomski debati? Ima. No, treba da se pro{iri brojot na lica {to se vklu~eni. Da izbegneme situacija kade javnosta gi gradi stavo-vite vrz osnova na ona {to go kaàle t.n. “ekon-omisti od op{ta prak-tika”, {to se razbiraat vo s$. Kako op{testvo da promovirame mladi ekon-omisti. Da ja oslobodime kreativnata energija. Da gi vklu~ime vo diskusiite i site relevantni lica. Vo ova dene{no vreme na kvizovi, eve eden mal kviz i vo kolumnava. Na primer, znaete li kolku ~lena ima Sovetot na Narodnata banka? Moète li da imenuvate barem dvajca ~lenovi? Samo eden? Ne znaete nikogo? [teta, zatoa {to toa se mnogu va`ni lu|e. Se griàt cenite na proizvodite i uslug-ite vo na{ata zemja da bidat niski, stabilni i predvidlivi, a devizniot kurs na denarot da bide stabilen vo odnos na evroto. Kakov haos bi imale koga ne bi bilo taka.[to e ona {to vo vakvi okolnosti kako glavna opoziciska partija moète da go napravite? Moète da drìte pres-konferencii na koi }e gi obrabotuvate temite koi

EKONOMSKA DEBATA

se klu~ni vo dadeniot moment, no i temite {to imaat golem potencijal da ja odreduvaat idni-nata na zemjata. I tolku. Ostanuva na medium-ite da gi prepoznaat i afirmiraat vistinskite temi. Dajte da go otvorime na{eto op{testvo za ekonomska debata. Da sozdademe prostor za ìveewe vo koj }e razgo-varame, }e gi sudirame argumentite. Ne postoi problem {to ne moè da se re{i. Toj {to ne saka da debatira za va`ni pra{awa mora da bide ìgosan od op{testvoto kako nedemokrat. Ako ne go napravime toa, ako ne ovozmoìme debatata da gi izdvoi, najprvin najdobrite idei, a potoa i najdobrite lu|e, toga{ kako gra|ani prifa}ame rizik, zemjata i ekonomi-jata da ni ja vodi “koj }e ni se padne”.

�� Najsigurniot na~in kako zemja da stignete vo takva lo{a ekonomska pozicija e vo eden podolg pe-riod da dozvo-lite Vladata da gi krie prob-lemite pod tepih i da gi slika rabotite vo rozeva boja. [to treba da napra-vi op{testvoto? Da debatira.

ZORAN JOVANOVSKIpotpretsedatel na SDSM

FEQTON19.05.201014

“KAPITAL” PRODOL@UVA SO SERIJALOT-STORII ZA TOA KAKO NAJGOLEMITE BIZNIS - UMOVI NA PLANETAVA GI PODGOTVIJA SVOITE STRATEGII ZA BORBA PROTIV GLOBALNATA KRIZA. PROÎTAJTE ZA TOA KAKVI ÊKORI PROTIV EFEKTITE OD RECESIJATA PREZEDOA ÊLNICITE NA SVETSKITE BANKARSKI I INVESTICISKI GIGANTI I KORPORACII OD VOL STRIT, NO I [TO SOVETU-VAA POZNATI BIZNIS - TEORETIÂRI VO TAA NASOKA

NAJUSPE[NI SE NAJETI^NITE KOMPANII

Peter Le{er e ubeden deka eti~nosta vo raboteweto na krajot sekoga{ se ispla}a. Mnogumina bi polemizirale so nego, velej}i deka vo vreme koga mnogu kompanii nastojuvaat da generiraat {to pove}e profit “igraj}i pod masa”, onie {to se eti~ni se prakti~ki hendikepi-rani. Le{er smeta deka onie {to igraat valkano go opravdu-vaat toa so konstatacijata deka razli~ni zemji se dràt do razli~ni pravila, a toj ima poinakvo viduvawe za toa. “Moeto iskustvo go veli spro-tivnoto. Etikata se po~ituva univerzalno. Vo [panija, SAD, Japonija i Germanija sfativ deka najuspe{nite biznisi, voedno se i najeti~nite. Sme bile svedoci na mnogu primeri kade {to neeti~koto odnesuvawe na nekolkumina moè da gi uni{ti ìvotite na iljadnici, ~esni, eti~ni i tru-doqubivi rabotnici. Mnogumina moàt te{ko da nastradaat za-toa {to nivnite lideri padnale na ispitot na odgovornosta”, smeta Le{er. Vedna{ otkako be{e nazna~en za glaven izvr{en direktor na Simens na po~etokot od 2008 godina, Le{er gi smeni polovi-nata od top 100 menaxeri, saka-j}i vo tie specifi~ni uslovi da sozdade svoj tim na koj moè da mu veruva. Nazna~uvaweto na Le{er, nekompromitiran ~ovek nadvor od redovite na kompanijata, be{e napor za da se povle~e linija pod skandalot. Prethodno toj rakovodel so sektori vo Xeneral Elektrik, go-lemot rival na Simens i Merk, farmacevtskiot gigant. Prvite nekolku meseci vo Si-mens Le{er gi pomina patuva-

j}i, vo obid da gi “fati kon-cite” vo kompanijata. I pokraj problemite, grupacijata go im-presionirala so svojata globa-lna kultura. Vo mnogu zemji, kako {to e i negovata rodna Avstrija, Simens se smeta za doma{na kompanija. (Samiot Le{er ima apsorbi-rano mno{tvo razli~ni kulturi vo sebe: studiral na kineskiot univerzitet vo Hong-Kong i na biznis-{kolata Harvard vo SAD, a negovata sopruga e [panka). Pred Boìk, toj napravi senzacija, ispra-}ajki predupreduva~ko pismo do top-menaxerite vo koe veli deka neznaeweto i lojalnosta kon kompanijata ne se izgovor za kr{eweto na zakonot. Na menaxerite im be{e ponudena amnestija do 31 januari taa godina, dokolku priznaat s$ {to znaat okolu nelegalnite raboti vo kompanijata. Okolu stotina od niv ve}e im dadoa na istraùva~ite desetici novi informacii {to }e im pomo-gnat vo ras~istuvawe na nere-dot. Ova predizvika neobi~na odluka, tokmu pred generalnoto sobranie na Simens na 24 janu-ari, da se odloì glasaweto na akcionerite za doverba na menaxerskiot bord (Le{er, koj e bez damka vo dosieto, be{e isklu~ok, se razbira). Advoka-tskata firma angaìrana od Si-mens da ja istraì korupcijata izjavi deka ima novi infor-macii vo prilog na tvrdewata deka ~lenovi na menaxerskiot bord znaele za korupcijata. Ova e mnogu neprijatna situacija. “Nemam informacija {to bi mi sugerirala deka ne treba da imam 100% doverba vo moite kolegi”, kaà toga{ Le{er.

FOKUS VRZ “ZELENITE”TEHNOLOGII

No, samo {to splasna

pra{inata okolu koruptivniot skandal {to frli golema damka vrz kompanijata osnovana pred 163 godini, dojde svetskata fi-nansika kriza koja zadade u{te eden udar na Simens. Minatata godina be{e te{ka, isto kako i taa pred nea. Simens zabeleà pad na nara~kite od 16%, a neto-prihodot padna za 58%, na 2,5 milijardi evra. Sepak, Peter Le{er veli veli deka negovata kompanija e s$ u{te vo trka so svoite najgole-mi rivali, kako amerikanskata Xeneral Elektrik, {vajcar-skata ABB i holandskata Filips Elektroniks. “Vo sporedba so mnogu drugi, vklu~uvaj}i gi i na-jgolemite konkurenti, pominavme dobro. Simens be{e pogoden od krizata, no samata kompanija ne e vo kriza”, veli toj. Le{er veli deka i pokraj toa {to se gledaat znaci na oporavu-vawe na svetskata ekonomija, toj smeta deka te{ka, moèbi i pote{ka }e bide 2010 godina. Simens s$ pove}e }e se foku-sira na “zelenite” tehnologii. Portfolioto na vakvi proizvodi Le{er saka da go zgolemi u{te pove}e, a toa ve}e generira{e prihod od 23 milijardi evra minatata godina, {to e 11% pove}e vo odnos na 2008 godina. Za da go podgotvi Simens za u~estvo vo masivniot proekt “Desertek” – koj {to podraz-bira proizvodstvo na son~eva energija vo Sahara – kompani-jata ja kupi firmata za so-larna termalna energija Solel Solar Sistems za 418 milioni dolari. Le{er prodolùva da podglednuva so ednoto oko na akviziciite za nivnoto zeleno portfolio. “Simens i ponatamu }e ~ekori vo idninata kako predvodnik na zelenata revolucija”, veli Peter Le{er.

“KAPITAL”BIZNIS - UMPROTIV GLEFEKTITE OI INVESTIVAA POZNAFELJTON-32

GO KORISTI SVOJOT MORALENKOMPAS ZA NAVIGACIJA NIZ KRIZATA

SVETSKITE BIZNIS-LIDERI PROTIV KRIZATA: PETER LE[ER� ��

Edno skore{no istraùvawe vo SAD pokaùva deka tri-~etvrtini od ispitanite

menaxeri smetaat deka finan-siskata kriza nastana zaradi gre{kite na top-menaxmentot i neeti~koto liderstvo. Nikoj ne e pove}e svesen za opas-nostite od neeti~koto liderstvo od Peter Le{er, koj {to be{e donesen na ~elnata pozicija vo germanskiot tehnolo{ki koncern Simens (Siemens) vo 2007 go-dina, za da go ras~isti neredot {to nastana zaradi globalniot skandal so korupcija, i koj {to ja ~ine{e kompanijata 1,35 milijardi dolari kazni, zaradi potkupite {to gi davala na pove}e vladi vo svetot, na toj na~in obezbeduvaj}i dohodni dogovori. Le{er veli deka morale da se soo~at so faktot deka kompani-jata e obvineta za potkup. “Go ras~istivme skandalot vo na-jratok moèn rok. Denes, Simens e primer za eti~na kompanija. Dau Xons ne rangira{e vo svojot svetski indeks na odr`livi kom-panii. Sega Simens povtorno e sinonim za ~ist biznis kako i porano”, veli Le{er. Le{er im sovetuva na site biznis-lideri {to bi se na{le na negovo mesto, odnosno {to pr-ezemaat vodstvo vo kompanija ~ij {to obraz e izvalkan so nekakva afera, da se dràt do svoite principi. Da predizvikaat doverba kaj drugite i da bidat nivni primer, so toa {to }e pokaùvaat apso-lutna jasnost vo svojata strate-

gija za toa {to planiraat da napravat vo kompanijata. “Potoa, obidete se da pobedite, no ne so mamewe, tuku so toa {to }e gi nadminete va{ite konkurenti vo inovaciite. Vistinskite lideri objavuvaat jasno i glasno vo {to veruvaat i do koi principi se dràt, i potoa i se dràt do tie standardi. Vnimavajte na frazata – nemaj gajle, }e se izvle~eme, site go pravat toa. Najopasnite zborovi vo biznisot ili sportot se – site go pra-vat toa”, veli Le{er.

�� Samo {to splasna pra{inata okolu koruptivniot skan-dal {to frli gole-ma damka vrz kom-panijata osnovana pred 163 godini, dojde svetskata finansika kriza koja mu zadade u{te eden udar na Simens. Mina-tata godina be{e te{ka, isto kako i taa pred nea. Simens zabeleà pad na nara~kite i neto-prihodot. Sepak, Peter Le{er, glavniot izvr{en direktor, veli veli deka ne-govata kompanija e s$ u{te vo trkata so svoite najgole-mi rivali, ameri-kanskata Xeneral Elektrik, {vajcar-skata ABB i ho-landskata Filips Elektroniks

IGOR [email protected]

� PETER LE[ER: “Simens i ponatamu }e ~ekori vo idninata kako predvodnik na zelenata revolucija”

KOMPANII KOMPANII & PAZARI PAZARI19/MAJ/2010 15

KATERINA POPOSKA [email protected]

70.000.000 evra se dosega{nite italijanski investicii vo Makedonija

10.000.000 evra }e investira Teknohose vo Bunarxik

Italijanskata kompanija od oblasta na ma{instvoto, Teknohoze, koja proizvedu-va armirani gumeni creva za pritisok, }e investira

10 milioni evra vo industriskata zona Skopje 1 vo Bunarxik. Dogo-vorot za zakup na zemji{teto vo slobodnata ekonomska zona v~era go potpi{aa italijanskiot investitor, sopstvenikot na kompanijata Tekno-hose, Antonio Vitilo, i direktorot na tehnolo{ko-industriskata raz-vojna zona, Marjan Jovanov. Na povr{ina od dva hektari italijanskiot investitor }e gradi proizvodna hala, vo koja vo tekot na 2011 godina treba da zapo~ne proizvodstvoto. Vo prvite pet godini, Teknohose }e investira 10 milioni evra i planira da vraboti okolu 150 rabotnici od Makedonija, koi vo me|uvreme }e bidat obu~uvani od italijanskite menaxeri i inèneri.“Idejata za investirawe vo Bu-narxik zapo~na vo noemvri 2008 godina, koga go kupivme objektot vo koj }e bide smestena na{ata fabrika, no poradi vlijanieto

Italijanski inves-titori }e vloùvaat vo energetikata, in-frastrukturata, zemjodelstvoto i lesnata indus-trija. “Invazijata” na investicii od Italija ja najavi Teknohose, fabrika koja od slednata godina }e gradi vo Bunarxik

na globalnata kriza moravme da go zabavime procesot na inve-stirawe vo Makedonija. Ve}e vo prvite tri meseci od godi-nava proizvodstvoto se zgolemi i rezultatite koi gi imavme ni ovozmoìja da prodolìme so investicijata”, re~e Vitilo, naglasuvaj}i deka dokaz za toa e potpi{uvaweto na dogovorot za zakup. Dogovorot e na 50 godini, so mo`nost da se prodolì za u{te 45. Visinata na zakupot koj }e go pla}a italijanskiot inves-titor iznesuva po 10 evrocenti za metar kvadraten, na godi{no nivo. Proizvodstvoto na Tekno-hose celosno }e bide nameneto za stranskite pazari, najmnogu za Rusija. Vitilo vo Italija, no i vo drug-ite evropski zemji, e poznat kako sopstvenik na dve firmi: Grupo vitilo SRL, koja se zanimava so proizvodstvo i proda`ba na hidrauli~ni spojki pod vi-sok pritisok i Teknohoze SRL, za proizvodstvo na armirani gumeni creva. Grupacijata ima godi{en obrt od 36 milioni evra i poseduva {est fabriki vo Italija so okolu 200 vraboteni. Sopstvenikot Vitilo istakna deka ovaa internacionalizacija na ne-govoto proizvodstvo ja gleda kako svetol primer, kako mo`nost kako ponatamu treba da sorabotuvaat Makedonija i Italija, pritoa za-jaknuvaj}i ja me|usebnata ekonom-ska sorabotka.

ITALIJANSKITE INVESTITORI ]E GO GRADAT KORIDOROT 8

Pokraj potpi{uvaweto na dogo-vorot za zakup na zemji{te vo Bunarxik, italijanskiot zamenik-minister za ekonomija, Adolfo Urso i negoviot doma}in, Fatmir Besimi, stavija potpis i na De-klaracijata za unapreduvawe na ekonomskata sorabotka i inves-ticiite. “Italija veruva vo Make-donija. Sakam da gi pofalam site reformi koi gi napravi Make-donija vo izminatiov period. Republika Makedonija se smeta za zemja koja gi dava najdobrite

mo`nosti za investirawe na Balkanot. Italija cvrsto veruva vo Makedonija koja e mala zemja, no e strate{ka, i se nao|a na krstopatite na koridorite 8 i 10, na koi rabotime da se razvijat. Makedonija moè da pretstavuva odli~en partner, ne samo na ve}e prisutnite italijanski pretpri-jatija, no i na onie koi }e dojdat da investiraat. Prvpat vo Makedonija bev vo 2000 godina, koga Italija vo va{ata zemja be{e prisutna preku voeniot kontingent, za deneska, so potpi{uvaweto na ovie dva zna~ajni dokumenti za makedonsko-italijanskata sorabotka da pridoneseme za razvoj na Makedonija, no i na regionot. Italijanskite bizni-smeni se osobeno zainteresirani za investirawe vo energetikata, grade`ni{tvoto, lesnata indu-strija“, poso~i Urso. Toj veli deka Italija go poddrùva evropskiot pat na Makedonija, kako i na ostanatite balkanski zemji, i dodade deka Evropskata unija {to poskoro treba da go zavr{i procesot na vklu~uvawe na zemjite od Ba-lkanot vo evropskoto semejstvo. I italijanskiot ambasador vo Makedonija, Donatino Markon, na italijanskite i na makedo-nskite biznismeni im pora~a deka Makedonija i makedonskiot pazar imaat evropska idnina.“Italijanskite firmi pokaùvaat interes za Makedonija i gi ocenuvaat pozitivno site merki {to se prezemeni za stranskite investitori”, re~e Markon.Ministerot za ekonomija, Fatmir Besimi, pak, izrazuvaj}i go zado-volstvoto poradi investicijata na Teknohose, re~e deka taa }e bide samo po~etok na golemata italijansko-makedonska ekonomska sorabotka. “Vo Makedonija ima mnogu proekti koi ~ekaat inves-titori. Makedonija e opredelena za zajaknuvawe na ekonomskiot razvoj preku podobruvawe na delovnata klima i natamo{na

liberalizacija. Taa e edna od zemjite koi najbrzo se menuvaat i pravat najgolemi reformi vo ekonomijata i e poznata po svo-jata makroekonomska stabilnost. Preku dogovorite za slobodna trgovija, {to gi ima potpi{ano, nudi pazar ne samo na dva milioni ìteli, tuku na 600 milioni ìteli. Vo nasoka na privlekuvawe stranski investi-tori, Makedonija pravi mnogu. Go zajaknuva pravosudniot sistem, ja podobruva energetskata i trans-portnata infrastruktura“, im pora~a Besimi na italijanskite potencijalni investitori. Stotinata makedonski i italijans-ki biznismeni ekonomskiot forum go iskoristija za podobro da se zapoznaat so makedonskiot pazar, no i za da dogovorat investicii. Spored italijanskite bizni-smeni, maloto nivo na inve-sticii sega e rezultat na nekolku ograni~uva~ki faktori, kako {to e nivnata percepcija deka Make-donija e mal pazar, politi~ki i bezbednosno nestabilen i so neefikasna administracija.“Nie proizveduvame sadnici za vinova loza. Pred nekolku godini razmisluvavme za makedonskiot pazar, no smetavme deka ne e dovolno podgotven i makedonskite firmi nedovolno investiraa vo proizvodstvoto na vino i vinovi sadnici. Moèbi i nemaa dovo-lno kapital. Sega znaeme deka se otvoraat evropskite fondovi vo sektorot zemjodelstvo i se nade-vame deka tuka }e imame pazar.

Cenime deka sega se zgolemeni mo`nostite za investirawe vo Makedonija. Konkretna sorabotka so make-donskite biznismeni nemame, no se nadevame deka na biznis-forumot }e se se slu~i ne{to takvo”, veli za “Kapital” Fabio Komai, sopstvenik na kompanijata Vivai koperativi od Padrewone, severna Italija.

ITALIJA, ÊTVRT INVESTITORVo poslednite 12 godini od Italija vo zemjava vlegle vkupno 68 milioni evra stranski inve-sticii. Italija e ~etvrta zemja po obemot na vkupnata trgovija so Makedonija, a 13 po obemot na investicii. No, podatocite od Narodnata banka ne se apsolutni, bide-j}i treba da se zeme predvid deka del od niv se rezultat na akvizicii realizirani preku of-{or kompanii, koi ne go pokaùvaat vistinskoto poteklo na kapitalot. Prvite italija-nski investicii vo Makedonija se zabeleùvaat vo vtorata polovina na 90-te godini. Me|u pova`nite se privatizacijata na Makstil od strana na italijanskata grupacija Dugerko, kako i privatizacijata na Tehni~ki gasovi od strana na italijanskata grupacija SOL. Italija vo zemjava be{e prisutna i preku akviziciite na kompani-jata ÎK od Kumanovo vo 2002 godina, na stokovnata ku}a Tipo i na fabrikata MZT Hepos vo 2005 godina.

na globalnata kriza moravme da mo`nosti za investirawe na

TEKNOHOSE VLO@UVA 10 MILIONI EVRAVO BUNARXIK

ITALIJANSKI BIZNISMENI ]E GO OSVOJUVAAT MAKEDONSKIOT PAZAR

BERZA/AKCII/TRGUVAWE16 19.05.2010

� BERZANSKI INFORMACII

MBID E SOSTAVEN OD 15 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII �KOTIRANI NA PAZAROT NA JAVNO POSEDUVANI DRU[TVA

OMB E SOSTAVEN OD NAJLIKVIDNITE OBVRZNICI �KOTIRANI NA MAKEDONSKA BERZA

(Podatocite vo tabelite i graficite gi obezbeduva Makedonskata berza za hartii od vrednost. Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, vtornik-18.05.2010)

5 memorandumi za sorabotka

dosega ima potpi{ano Makedonska berza so nekoi

od regionalnite berzi

MBI 10 E SOSTAVEN OD 10 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI �NA OFICIJALNIOT PAZAR NA MAKEDONSKA BERZA

Neophodnosta od pogolem promet, odnosno prob-lemot na likvid-nosta, so koj se soo~uva ne samo

Makedonska, tuku i ostanatite berzi vo regionot, go namet-nuva pra{aweto vo odnos na regionalnata sorabotka. No, ne odi s$ lesno, bidej}i za pogolema sorabotka, pa duri i obedinuvawe na berzite, ima mnogu tehni~ki i zakonski pre~ki. Od po~etokot na formiraweto na Makedonska berza se potpi{ani pet memorandumi za sorabotka so nekolku regionalni berzi. Prviot datira od 2001 godina, a e potpi{an so Qubqanskata berza. Potoa vo narednite nekolku godini se potpi{ani memorandumi so Atinskata berza, so berzite vo Bel-grad, Zagreb i Bugarija, vo

2006 godina so Vienskata berza i za vreme na gole-miot bum, odnosno vo 2007 godina, potpi{an e edinst-veniot dosega Memorandum za partnerstvo me|u berzite od Belgrad, Skopje, Zagreb i Qubqana. Moè slobodno da se kaè deka ovoj memorandum e eden od pova`nite dokumenti vo kontekst na regionalnata sorabotka na berzite, so ogled na toa {to odnosite se podignati na povisoko, partnersko nivo i toj e sklu~en me|u ekonomii koi tradicionalno imaat dobri relacii i mnogu dobro se poznavaat edni so drugi. Po-

radi toa, mnogumina smetaat deka moèbi e vreme za po-dignuvawe na ova partnerstvo na povisoko nivo, naso~eno duri, na nekoj na~in, kon obedinuvawe na ovie berzi, pri {to moàt da se vklu~at i drugi regionalni, odnosno balkanski berzi. Vo nasoka na vakvite razmis-luvawa govori i iskaànata konstatacija na konferencija-ta vo Zagreb organizirana od Evropskata banka za obnova i razvoj (EBRD) na koja bankata predloì da se vospostavi regionalna berza koja }e gi obedini site lokalni hartii od vrednost na pazarot. Vak-vata nivna preporaka se

dolì na krizata so koja se soo~uvaat site regionalni berzi, no i regionalnite ekonomii, koi problemot vo pogled na nedostigot na kapital se obiduvaat da go re{at preku zemawe pogolemi kreditni linii.

MO@NOSTI ZA SORABOT-KA – ZA I PROTIV

Regionalnata sorabotka e i toa kako vaèn element za razvojot na berzite, no, momentalno e te{ko izvod-liv proekt od tehni~ki i od legislativni pri~ini. Vo vrska so ovaa problematika, ekspertite diskutiraa i na neodamne{nata Godi{na ber-

OBIDI ZA ZA@IVUVAWE NA BERZITE NA BALKANOT

METODI [email protected]

zanska konferencija vo Ohrid organizirana od Makedonska berza. Ekspertite poso~ija deka vakvata sorabotka e do-bra ideja za zaìvuvawe na regionalnite berzi, no deka treba da bide dobro analiz-irana za da se razgledaat mo`nostite i na~inite za nejzina realizacija. Spored diskutantite, mora da bidat zemeni predvid problemite so koi moàt da se soo~at regionalnite berzi dokolku se re{at na vakvo obedinuvawe. Tuka tie obrnaa vnimanie na problemite vo pogled na

METODI PENOVSKI

REGIONALNOTO OBEDINUVAWE NA BERZITE E POSAKUVAN, NO TE[KO IZVODLIV PROEKT

�� Evropskata banka za obnova i raz-voj (EBRD) predlaga da se vospostavi regionalna berza na Balkanot, koja }e gi obedini site lokalni hartii od vrednost na pazarot

VLADIMIR GLIGOROVPROFESOR NA VIENSKIOT EKONOMSKI INSTITUT“Bi bilo mnogu

te{ko da se odredi koja od regionalnite berzi bi bila dominantna pri takvoto obedinu-vawe, bidej}i toa najmnogu zavisi od kvalitetot na kotiranite kom-panii. Toj smeta deka vo slu~aj na obedinuvawe na berzite od regionot, sepak, na prvo mesto bi bila Zagrepskata, a potoa i Bel-gradskata berza.”

zakonskoto usoglasuvawe na centralnite depozitari na dràvite, kako i menuvaweto na odredeni zakoni kako {to e Zakonot za hartii od vred-nost, a osobeno na Zakonot za devizno rabotewe . Spored profesorot Sa{o Arsov, sorabotkata bi bila korisna, no, sepak, ne e re{enie za s$. “Taa bi moèla da bide ostvarena preku kreirawe lista na akcii od najdobrite kompanii vo dràvite od regionot, so {to bi se privleklo vni-manieto na stranskite inves-titori. Preku obedinuvawe na berzite povtorno ne bi se postignalo ni{to, bidej}i tie se mnogu mali i pov-torno ne bi imale razvoj. Pova`no e na berzite da se pojavat nekoi golemi igra~i koi bi gi zaìveale”, veli Arsov. Toj kako primer ja spomna Ungarskata berza koja ima ogromna kapitalizacija, bidej}i na nea kotiraat gole-mi kompanii, kako Matav ili MOL, na primer. Isto taka, vo pogled na formirawe na vakvata lista se pojavuva i problemot so kompaniite koi {to nema da se najdat na taa lista. Nekoi eksperti smetaat deka tie }e odlu~at da ne kotiraat na berza. Profesorot Vladimir Gligo-rov od Vienskiot institut za me|unarodni ekonomski studii idejata za obedinuvawe na berzite vo regionot ja oceni kako dobra, predupreduvaj}i deka vo momentot mnogu te{ko moè da zaìveat regional-nite finansiski pazari, zatoa {to na berzite, vsu{nost, se trguva so idnite prihodi na kompaniite, koi so ogled na sega{nata situacija, re~isi i da gi nema. Isto taka, toj konstatira deka bi bilo mnogu te{ko da se odredi koja od regionalnite berzi bi bila dominantna pri takvoto obedinuvawe, bidej}i toa najmnogu zavisi od kvalitetot na kotiranite kompanii. Toj smeta deka vo slu~aj na obedinuvawe na berzite od regionot, sepak, na prvo mesto bi bila Za-grepskata, a potoa i Belgrad-skata berza.

19.05.2010 17BERZA/AKCII/TRGUVAWE

Po podolgo vreme na Makedonska berza ima pogolem broj kompanii

~ii hartii od vrednost se dobitnici. Nivniot broj izne-suva 10, a kako najgolem dobitnik se javuva akcijata na kompanijata Makstil. Gu-bitnici se akciite na devet kompanii, me|u koi kako najgolem gubitnik e akcijata na Acelormital.V~era{niot den na trguvawe na Makedonska berza go obeleà rastot na MBI-10 za 0,42%, zadrùvaj}i se na nivo od 2.466,17 indeksni poeni. Ovoj rast na osnovniot berzanski indeks sleduva po nekolkudnevniot kontinuiran pad minatata nedela i vo ponedelnikot.

Od druga strana, vakviot rast na ovoj indeks ne go sledea i drugite dva indeksa. MBID zabeleà pad od 1,81%, zadrùvaj}i se na nivo od 2.636,12 indeksni poeni, a indeksot na obvrznicite OMB doìvea pad od 0,18%, na 108,6 indeksni poeni vo tekot na v~era{niot den. Vo pogled na ostvareniot promet, istiot iznesuva{e okolu 14,8 milioni denari i be{e ostvaren vo ramkite na 140 realizirani tran-sakcii. Ovoj promet e za okolu polovina, odnosno za okolu 47%, pomal vo odnos na ponedelnikot, koga be{e ostvaren promet od okolu 28,4 milioni denari. Najgolem del od prometot vo iznos od

okolu 13 milioni denari, kako i prethodnite denovi, e ostvaren na Oficijalniot pazar. Ostatokot, so ogled na toa {to povtorno nema{e blok-transakcii, e ostvaren na redovniot pazar.

Dru{tvoto za me|unarodna i vnatre{na {pedici-

ja so javni i carinski skladi{ta Fer{ped od Sko-pje, na sednicata koja be{e odràna na 14 maj mina-tata nedela donese odluka za izbor na nadzoren odbor i za nadomestot {to }e im bide isplaten na ovie ~lenovi. Za nezavisni ~le-novi na nadzorniot odbor dru{tvoto gi imenuva Todor Trp~evski, Angel Najdovski, Stojan Nastovski, Mitko Dimov i Leonid Nakov.Spored donesenata odluka, nivniot mandat }e trae {est godini i zapo~nuva da te~e od denot na donesu-

vawe na odlukata, odnosno od gorenavedeniot datum. Na akcionerskoto sobranie, isto taka, e odlu~eno na ~lenovite na nadzorniot odbor da im se ispla}a nadomest vo visina na prose~nata mese~na neto-plata po rabotnik vo Make-donija, isplatena vo posled-nite tri meseci. Akcionerskoto sobranie na dru{tvoto po donesuvaweto na ovaa odluka im naloì na ~lenovite na nadzorniot odbor po stapuvaweto na sila na ovaa odluka da odràt konstitutivna sedni-ca, na koja {to so mnozin-stvo na glasovi }e izberat pretsedatel na odborot. Od

Fer{ped informiraat deka ~lenovite na upravniot odbor, Stojan Nastovski i Angel Najdovski, na 5, odnosno 7, maj ovaa godina podnesle neotpovikliva os-tavka od svoite funkcii, so {to moàt da gi prezemat funkciite vo nadzorniot odbor.

AKCIJATA NA MAKSTIL NAJGOLEM DOBITNIK VÊRA

IZBRAN NADZOREN ODBOR VO FER[PED

BERZATA VO ZAGREB PROMO-VIRA[E SVOJA AKADEMIJA

Berzata vo Zagreb vo ponedelnikot go promovira{e po~etokot so rabota na svojata akademija, koja

e osnovana so cel da gi promovira obrazovanieto i znaeweto na hrvatskiot pazar na kapital. Spored rakovoditelot na Zagrepska-ta berza, Melita Mer~ete,

METODI [email protected]

akademijata e nameneta za site sega{ni i idni u~esnici na hrvatskiot pazar na kapital, no i na ostanatite finansiski pazari, po~nuvaj}i od malite, pa do golemite in-stitucionalni investitori. Obrazovniot sistem koj }e se primenuva vo akademi-jata e baziran na serija na osnovni i specijalizirani kursevi, koi se podgotveni vo sorabotka so konzor-ciumot BME od {panskata berza. Vakviot, kako {to

mnogumina vo Hrvatska go narekuvaat kolosalen proekt vo odnos na fi-nansiskata edukacija, e realiziran vo sorabotka i so pomo{ na Evropskata banka za obnova i razvoj (EBRD), koja bukvalno go finansira{e celiot ovoj potfat.Direktorot na EBRD za Hrvatska, Rue [arlot, potseti deka ovoj proekt e vo soglasnost so inici-jativata na bankata za razvoj na lokalnite pazari

na kapital, kako {to e hrvatskiot. Spored nego, ovoj razvoj e od su{tinsko zna~ewe za re{avawe na problemot na pregolemata zadolènost vo stran-ski valuti, koja za àl e {iroko rasprostraneta vo regionot kade {to de-luva EBRD, me|u koi e i Makedonija. Zatoa [arlot smeta deka tajmingot za otpo~nuvaweto so rabotata na ovaa institucija e ide-alen osobeno po najavata na hrvatskata vlada za


BERZANSKA EDUKACIJA

Ovaa akademija e nameneta za site sega{ni i idni u~esnici na hrvatskiot pazar na kapital, no i na ostanatite finansiski pazari

��

prodolùvawe na proce-sot na privatizacija na kompaniite vo koi dràvata s$ u{te ima svoj udel i koj treba da se realizira i eventualno da fini{ira preku berzata.Izvr{niot direktor na berzata vo Zagreb, Ivana Gazi}, istakna deka so vakvata pomo{ od EBRD, koja zna~i obezbeduvawe nepovratni grantovi za vospostavuvawe i funk-cionirawe na akademijata, bankata go uvidela i go pot-vrdila ogromnoto zna~ewe i va`nosta na investiraweto vo kvalitetna edukacija na pazarite na kapital. Pretstavnikot na BME, Havier Amo, go potvrdi ogromnoto zna~ewe na soodvetnoto i kvalitetno finansisko obrazovanie ne samo na profesion-alcite koi rabotaat vo ovaa industrija tuku i na gra|anite so cel efikasno da upravuvaat so sopstven-ite finansii. Poradi toa,

toj smeta deka s$ pove}e se nametnuva potrebata da znaat {to e mo`no pove}e za pazarite na kapital, os-obeno za lokalnite pazari na kapital, kako {to e hrvatskiot. Spored obrazov-nata programa, predvideno e prvite pet promotivni predmeti na akademijata vo Zagreb vo maj da gi vodat nastavnici od [panija, a nivnata funkcija }e ja prezemat lokalni eksperti i profesionalci. Vakviot proekt, spored ovlastenite pretstavnici na Zagrepskata berza, e kruna na nivnite dolgogodi{ni zalo`bi za intenzivirawe, no i institucionalizirawe na op{toto i specijalisti~koto obrazovanie i znaewe na hrvatskiot pazar na kapital. Spored niv, fin-ansiskoto obrazovanie e edna od najva`nite ulogi na Zagrepskata berza kako zakonski reguliran pazar na kapital.

KHV ORGANIZIRA OBUKI VO MAKEDONIJAVo Makedonija, obuka za steknuvawe op{ti i specijalisti~ki znaewa za makedonskiot pazar na kapi-tal organizira Komisijata za hartii od vrednost koja ima i zakonsko pravo na toa. Dosega se organizirano nekolku kursevi za ovlasteni brokeri i samo eden za investiciski sovetnici. Sledniot kurs za investiciski sovetnici, spored informaciite od KHV, bi trebalo da se organizira vo septemvri. Obukata za brokersko rabotewe ja pominaa okolu 550 lica, koi dobija uverenija za brokersko rabotewe, a so obrazovanie investiciski sovetnici se steknaa 95 lica, od koi 50 poseduvaat i dozvola za rabota kako investi-ciski sovetnici. Deka postoi interes za vakvoto obra-zovanie govori i podatokot koj neodamna go doobivme od Komisijata deka za slednata obuka za investiciski sovetnici interes projavile nad 150 lica. KHV i u~esnicite na pazarot na kapital se soglasu-vaat deka finansiskata edukacija na novi kadri, no i na gra|anite e va`na za da se razbere zna~eweto i mo`nostite {to gi nudi ovoj pazar. Vo vakvata kontinu-irana edukacija se gleda i mo`nosta za zaìvuvawe na Makedonska berza.

KOMPANII & PAZARI 19.05.201018

Kompaniite Petro M i Geo Link Group od Skopje baraat od

Regulatornata komisija za energetika da im izdade licenci za vr{ewe ener-getska dejnost. Spored iz-vestuvaweto od Regulator-na, kompaniite sakaat da proizveduvaat elektri~na energija od obnovlivi izvori na energija od fitovoltai~en sistem. Za nivnite barawa komisijata }e odlu~i otkako }e pomine

rokot za predlozi mislewa i sugestii vo odnos na iz-davaweto na licencite.Spored licencata, vodot na energetskata dejnost, dvete kompanii po izgradbata na objektot }e proizveduvaat elektri~na energija od ob-novlivi izvori na energija – od fotovoltai~en sistem, fotovoltai~na elektri~na centrala so instaliran kapacitet do 50 kW. Dvete kompanii baraat licencite da im bidat izdadeni vo

vremetraewe od 35 godini. Za da bidat izdadeni licencite, Regulatornata komisija gi povikuva zain-teresiranite pravni ili fizi~ki lica da dostavat predlozi, mislewa i sug-estii vo vrska so barawe-to za izdavawe na licenca do Regulatornata komisija za energetika vo rok od 10 dena, od denot na poslednoto objavuvawe na izvestuvaweto vo dnevniot pe~at.

DVE KOMPANII BARAAT LICENCI ZA PROIZVODSTVO NA STRUJA

Zemjodelskiot kombinat ZK Pelagonija od Bitola na 10 juni }e odrì so-

branie na akcioneri. Spored objavata na kompanijata ob-javena na Makedonska berza, Sobranieto }e se odrì vo prostoriite na ZK Pela-gonija, vo podra~nata edinica Kaninski Prodin. Sobranieto, spored objaveniot dneven red, }e odlu~uva po nekolku to~ki me|u koi: za godi{nata smetka i za finansiskiot izve{taj za 2009 godina i za na~inot

kako }e se pokriva zagubata. Akcionerite }e treba da donesat odluka za raboteweto na odborot na direktori, za finansiskiot izve{taj za 2009 godina kako i za izve{tajot za izvr{enata revizija od revizorskata ku}a za 2009 godina. Sobranieto, isto taka, }e treba da do-nese odluka za nazna~uvawe na revizor za finansiskiot izve{taj za 2010 godina kako i za otu|uvawe na sop-stveni akcii. Se povikuvaat

site akcioneri so pravo na glas koi se zapi{ani vo akcionerskata kniga na ZK Pelagonija da prisustvuvaat na Sobranieto.

SOBRANIETO NA AKCIONERI NA ZK PELAGONIJA ZAKA@ANO NA 10 JUNI

PO OÊKUVAWATA ZA ZAZDRAVUVAWE NA DOMA[NATA EKONOMIJA �

GRANIT GODINAVA PLANIRA RAST NA DOBIVKATA OD 7,7%

Makedonskata grade`na kompanija Granit o~ekuva pogolemi prihodi i

rast na dobivkata vo 2010 godina. Spored objaveniot biznis-plan za godinava, pozitivnite planirani rezultati kompanijata gi temeli na o~ekuvawata za oporavuvawe na doma{nata ekonomija i na dogovoren-ite grade`ni raboti.Biznis-planot pokaùva deka godinava Granit planira od raboteweto na doma{niot i na stranskiot pazar da ostvari vkupni prihodi od 4,3 milijardi

denari, {to e za 6,64% pove}e sporedeno so lan-skite okolu ~etiri mili-jardi denari. Planiranite rashodi se na nivo od 3,9 milijardi denari, odnosno za 6,3% pove}e od lani, dodeka bruto-dobivkata za 2010 godina e pogolema za 7,7% i iznesuva 375 mil-ioni denari.Od kompanijata vakviot pozitiven trend go objas-nuvaat so o~ekuvawata za zazdravuvawe na doma{nata ekonomija od krizata, kako i so real-izacijata na ve}e dogov-orenite proekti."Osnova za ostvaruvawe na planiranite rezultati se ostvaruvawata od prethod-nite godini i o~ekuvawata za 2010 godina, poa|aj}i od prezemenite proizvodni

zada~i i ona {to se pred-viduva deka }e bide preze-meno godinava. Planiran-iot zgolemen prihod za godinava e rezultat na o~ekuvawata za inflator-nite dvièwa, zgolemenata produktivnost na trudot i zgolemeniot broj na proiz-vodni zada~i", e poso~eno vo biznis-planot na Granit.Vo odnos na zgolemenite rashodi od raboteweto za ovaa godina, objasnuvaweto od Granit e deka tie se planirani vrz baza na lanskite ostvaruvawa i o~ekuvawata za realizaci-ja na proekti vo niskograd-ba i visokogradba."Vkupnite rashodi za ma-terijalni tro{oci, uslugi, amortizacija i plati se planirani spored ost-varuvaweto vo prethodnata

godina, so izvesna vizija za ona {to se o~ekuva vo idniot period, zemaj}i ja predvid strukturata za o~ekuvani ostvaruvawa vo oblasta na niskogradba i visokogradba", pi{uva vo obrazloènieto.Za da gi reducira tro{ocite, menaxmentot na Granit pri planiraweto na tro{ocite go zema predvid i maksimalnoto iskoris-tuvawe na sopstvenite kapaciteti i minimalnoto koristewe na eksterni uslugi."Toa se tro{oci koi se o~ekuva da nastanat vo tekot na godinata i koi se direktno povrzani so o~ekuvanata realizacija", pojasnuvaat od kompanijata.Granit, pokraj grade`nite raboti koi gi izvr{uva na

doma{niot pazar, gradi i pati{ta vo Ukraina, Pol-ska i Hrvatska. Spored biznis-planot, za vo stranstvo e predvidena realizacija na grade`ni raboti od 49,6 milioni evra, za {to }e bidat angaìrani 290 rabot-nici. Vo Ukraina }e izvede grade`ni raboti vo vred-nost od 31 milioni evra, vo Polska }e gradi proekti vo vrednost od 16 milioni evra, a vo Hrvatska vo vrednost od 2,6 milioni evra.Grade`nata kompanija Granit, spored finan-siskiot izve{taj objaven na Makedonska berza, 2009 godina ja zavr{i so nama-lena dobivka za 14% koja iznesuva{e 336 milioni denari i so pogolemi pri-

hodi od proda`ba za 6%, odnosno so vkupen iznos od 3,7 milijardi denari. Granit e najgolemata make-donska grade`na kompanija. Se zanimava so proekti-rawe, izgradba i nad-zor na mostovi, tuneli, proizvodstvo na grade`ni materijali, niskogradba, hidrogradba, visokogradba, izvedba na elektroin-stalacii i pati{ta. Uspe{no raboti vo pove}e zemji, vo koi ima i svoi pretstavni{tva, kako {to se Germanija, Rusija, Al-banija, Bugarija, Ukraina, Hrvatska i Crna Gora. Akcijata na kompanijata kotira na redovniot pazar na Makedonska berza. Vk-upno se izdadeni 3.071.377 obi~ni akcii.

�� Najgolemata grade`na kompanija vo zemjava, Granit, za ovaa godina o~ekuva rast na dobivkata i pogolemi prihodi. Spored objaveniot biznis-plan za 2010 godina, pozitivnite planirani rezultati kompanijata gi temeli na o~ekuvawata za oporavuvawe na doma{nata ekonomija i na dogovorenite grade`ni raboti


Pretstavnicite na sedum makedon-ski prerabotuva~ki

kapaciteti: Vipro, Altra, Lars, Bonum, Best fud, Tehnoalat i Trgoprodukt gi pretstavija svoite proizvodi - ajvari, lu-tenici, pinxuri, pe~eni piperki, me{ani salati od zelen~uk... pred triesetina distributeri od vode~kite sistemi na trgovski centri i samoposlugi vo Kan-ada. Promocijata be{e

odràna vo fabrikata za salati Samrfre{salad vo Toronto. Spored izjavite na makedonskite stopanst-venici-proizvoditeli na konzervirana hrana, Kan-ada so svoite 33 milioni ìteli i mnogu visok stan-dard e odli~en pazar {to zasega ne e dovolno poznat i nudi ogromni mo`nosti za plasman na makedon-skite visokokvalitetni proizvodi od konzerviran zelen~uk. Pretstavnicite

na makedonskata konzervna industrija vo tekot na nekolkudnevniot prestoj vo Toronto posetija i pogolem broj trgovski centri i supermarketi, kako i etno-prodavnici na hrana i se steknaa so mnogu korisni iskustva. Vo organizacijata na nivnata poseta i na pr-ezentacijata vo fabrikata Samrfre{salad aktivno be{e vklu~en i General-niot konzulat na Republika Makedonija vo Toronto.

PROMOVIRANA MAKEDONSKATA KONZERVIRANA HRANA VO TORONTO

Stopanskata komora na Makedonija organizira poseta na me|unarodniot

saem za inènerstvo koj od 25 do 28 maj }e se odrì vo Nitra, Slova~ka. Ovoj saem e poznat kako renomirana saemska manifestacija na koja tredicionalno se pret-stavuvaat poznati svetski proizvoditeli, trgovci i dobavuva~i od oblasta na industriski ma{ini i proiz-vodi, industriski alati, merni instrumenti, proizvod-

stvo i monta`na tehnologija, tehnologija na zavaruvawe, motori i rezervni delovi i drugo. Stopanskata komora na Makedonija e pokaneta od strana na slova~kata agencija za promocija na investiciite i trgovijata – SARIO za da zeme u~estvo na ovaa saemska manifestacija i voedno da go poseti nivniot {tand. Posetitelite }e imaat mo`-nost da se zapoznaat so mo`nostite za vospostavu-vawe kontakti so slova~ki

kompanii od poso~enite sek-tori, potencijalni investito-ri i podizveduva~i, uslovi za vodewe biznis vo Slova~ka, informacii za slova~kata ekonomija itn.Spored soop{tenieto od Ko-morata, SARIO na makedon-skite kompanii }e im obez-bedi odrùvawe na bilat-eralni sredbi so slova~kite izloùva~i na saemot, spi-soci na firmi od targetirani sektori, konsultantski uslugi i sektorski analizi.

KOMORATA ORGANIZIRA POSETA NA SAEMOT ZA I@ENERSTVO VO SLOVA^KA

19.05.2010 19KOMPANII & PAZARI

R@ Insti tu t prvio t kvartal od godinata go zavr{i so rast na op-

erativnite prihodi, pri {to proda`bata na stranskite pazari porasnala za ~etiri pati. Kompanijata od po~etokot na godinata uspeala da ja na-mali zagubata za 48%. Spored finansiskiot izve{taj za prvite tri meseci od godi-nata objaven na Makedonska berza, kompanijata ostvarila vkupni operativni prihodi od

57,9 milioni denari, {to e za 57% pove}e sporedeno so prviot kvartal lani.Proda`bata na doma{niot pazar beleì rast od 30%, dodeka, pak, prihodite od proda`ba na stranski pazari se za ~etiri pati pogolemi od 2,7 na 13,7 milioni den-ari. Vo isto vreme za 44% se zgolemeni i rashodite na kompanijata koi iznesuvaat 56,6 milioni denari.Vo prvite tri meseci kom-panijata presmetala zaguba

od okolu ~etiri milioni evra koja e pomala za 48%, sporedeno so istiot period lani."I pokraj svetskata ekonomska kriza, dru{tvoto uspea da ja odrùva dinamikata na proizvodstvo na site proiz-vodni linii. Planirame vo narednite kvartali sostojbata vo drugite kompanii, na{i potencijalni potro{uva~i, da se podobruva, a so toa i plasmanot na na{ite proiz-vodi" velat od kompanijata.

R@ INSTITUT SO RAST NA PRIHODITE I POMALA ZAGUBA VO PRVIOT KVARTAL

VIP OBJAVI ANDROID KURS ZA MAKEDONSKITE PROGRAMERI

Preku konkurs {to go objavi deneska Vip operator, doma{nite

programeri moàt da se natprevaruvaat vo izrabotka na originalna i inovativna aplikacija, primenliva na telefonite koi rabotat na platformata Android i koi }e imaat lokalna primena. Rokot za dostavuvawe na aplikaciite, koi preku veb-stranicata www.android.vip.mk moàt da gi dostavat poedinci, kompanii, stu-

denti, u~enici, univerziteti i drugi grupi, e 1 avgust, po {to }e sleduva ocenuvawe i dodeluvawe nagradi vo septemvri. Prvata nagrada e polovina milion denari i telefon HTC Desire, vtorata 150.000 denari i telefon HCT Legend, a tretoto mesto }e go delat ostanatite odo-breni aplikacii i }e bidat nagradeni so HCT Tattoo. "Nagradenite aplikacii i nivnite avtori }e dobijat afirmacija, a nivnite ap-

likacii }e bidat besplatno instalirani na Android "pametnite telefoni", koi se del od ponudata na Vip op-erator", informira na pres-konferencija Nikola Qu{ev, glaven izvr{en direktor na Vip operator. Android e nov inovativen sistem koj nudi fleksibilnost i prilagod-livost, soglasno potrebite na korisnikot. Platformata moè da se nadgraduva i dopolnuva so novi aplikacii po izbor na korisnikot.

�� Upravitelot i partner na bugarskata konsultantska kompanija Forton interne{nl, Sergej Gojnov, vo intervju za bugarskiot vesnik Dnevnik veli deka kompanijata ima golemi planovi na makedonskiot pazar

Pazarot na ned-vi`nosti vo Make-donija e raste~ki, a golemite proek-ti za izgradba na

deloven prostor doprva }e sledat. S$ u{te ne se realizirani nekoi golemi proekti na pazarot za trgovski i delovni pros-torii, zatoa makedonskiot pazar ima golem potencijal. Upravitelot i partner na Bugarskata konsultantska kompanija za biznis-imoti, Forton interne{nal, Sergej Gojnov koja e mnozinski sopstvenik na belgiskata korporativna konsultantska kompanija za nedvi`nosti Altitlan so sedi{te vo Skopje, vo intervju za bugarskiot vesnik Dnevnik veli deka kompanijata ima golemi planovi na make-donskiot pazar, kako i za na pazarite vo regionot, a vo naredniot period }e ja rebrendiraat kompanijata vo Forton Makedonija.“Pazarot na nedvi`nosti vo Makedonija e raste~ki. Golemite proekti {to ve-}e se slu~ija ili sega se realiziraat vo Bugarija, vo Makedonija doprva sledat. Vo Makedonija s$ u{te nema realizirani


golemi proekti na pazarot na trgovski i delovni prostori” veli Gojnov vo intervjuto.Za vlezot na makedonskiot pazar, toj veli deka ja kupila Altitlan bidej}i ovaa kompanija e priznata i poznata me|u stranskite investitori.“Minatata godina kupivme kontrolen paket od nad 50% od Altitlan. Ova e najgole-mata kompanija za biznis imoti vo Makedonija, koja e priznata i poznata. Vo mo-mentov rabotime na nejzino rebrendirawe vo Forton Makedonija, a vrednosta na zdelkata e trgovska tajna” veli Gojnov. Bugarskata kompanija osven na makedonskiot pazar vo regionot e prisutna i vo Kosovo i Srbija, a spored direktorot, pazarot vo Bu-garija e najgolem, a Srbija ima golem potencijal za da go dostigne nivoto vo Bugarija.“Vo Bugarija rabotime na zna~itelno pove}e proekti, a imame i mnogu realiz-irani vo Srbija, Make-donija i Kosovo. Taka {to pazarot vo Bugarija e najgolem. Op{to zemeno, Srbija ima zna~itelen po-tencijal i vo vremeto moè da ja nadmine Bugarija po volumen na biznis-

povr{ini. Na{ata cel e da zememe edna dobra pozicija na sekoj od ovie pazari. Ne o~ekuvame deka pazarot vo Makedonija }e stane pogolem od bugarski-ot, bidej}i zemjata e so 2 milioni ìteli, no sakame da imame dobar udel tamu i da sme profitabilno pretprijatie. Vo momen-tov sme voda~i. Od ovaa gledna to~ka isto o~ekuvame da se slu~i i vo Kosovo. Kancelarijata koja e vo Makedonija }e ja opsluùva teritorijata na Kosovo, bidej}i rastojanieto me|u Skopje i Pri{tina e 60 kilometri“ veli Gojnov.Ovaa bugarska konsul-tantska kompanija minatata godina potpi{a dogovor za strate{ko partnerstvo so me|unarodnata kompanija Ku{man i Vejkfild (Cush-man & Wakefield -C & W). So ovoj dogovor Forton dobiva pravo da go ko-risti globalniot brend i da raboti ekskluzivno so klienti na C&W na terito-rijata na Bugarija, Srbija, Makedonija i Kosovo.Belgiskata kompanija Al-titlan svojata kancelarija vo Skopje ja otvori vo 2008 godina. Kompanijata vo Makedonija nudi uslugi za nedvi`nosti, konsalting i grade`ni uslugi.


INTERES ZA MAKEDONSKIOT PAZAR NA NEDVI@NOSTI �

BUGARSKATA FORTON INTERNE[NL ]E SE [IRI VO MAKEDONIJA

BANKI I FINANSII19.05.201020

Eurostandard banka vovede nov vid depozit “Denar plus” za svoite {teda~i.

Od bankata velat deka se raboti za otvoren denarski {teden vlog koj na klientot mu ovozmoùva svojata za{teda da ja podigne vo koe bilo vreme od dogovoreniot period na oro~uvawe. Ovoj vid depozit se razlikuva od ostanatite spored na~inot na presmetka na kama-tata, odnosno, se predviduva skalesta kamata po~nuvaj}i od 11,5%, vo zavisnost od iznosot

na vlogot i rokot na podignu-vawe na del od oro~enite pari. “Celta na ovoj proizvod e na na{ite klienti da im ponu-dime mo`nost da zarabotuvaat kamata kako za oro~en {teden vlog, pritoa imaj}i sloboda za fleksibilno upravuvawe so sopstvenata za{teda. Po-dignuvaweto, kako i mo`nosta za dopolnitelni vloùvawa zavisno od potrebite i èl-bite na klientot e osnovnata prednost na ovoj tip proizvod”, velat od Eurostandard banka.

Fleksi-depozitot e del od nizata novi produkti koi Eu-rostandard banka im gi ponudi ovaa godina na klientite vo maloproda`ba i vo korpora-tivniot sektor.

Stopanska banka AD Bi-tola najavuva proda`ba na akcii na berzata

zakaàna za vtorata polov-ina od oktomvri godinava. Na aukciite }e se ponu-dat 63.381 obi~ni akcii, odnosno udelot od 16,29% vo sopstveni~kiot kapital {to go ima ZK Pelagonija vo bankata. Po~etnata vred-nost po koja }e se prodavaat akciite e 8.899 denari, a na javnite berzanski aukcii na

18, 19, 20, 21 i 22 oktomvri }e se ponudat tri paketi so po 21.127 akcii ili 5,43% od sopstveni~kiot kapital na Stopanska banka. Ako na prvata aukcija nikoj ne ja prifati ponudenata cena, na slednata javna aukcija akci-ite }e se ponudat so poniska cena za 10% od po~etnata. Investitorte koi }e sakaat da kupat akcii od Stopanska banka AD Bitola, prethodno }e mora da dobijat soglasnost

od guvernerot deka gi ispol-nuvaat uslovite da stanat akcioneri vo bankata.

EUROSTANDARD BANKA VOVEDE NOV VID DEPOZIT ZK PELAGONIJA GO OTU\UVA UDELOT VO STOPANSKA OD BITOLA

435 milioni evra se ~uvaat

kako zadolìtelna rezer-va vo NBM

9%treba da iznesuva kredit-

niot rast do krajot na 2010 godina

I pokr a j s i t e preporaki do guvernerot na Narodnata ban-ka, Petar Go{ev, da ja namali

stapkata na zadolìtelna rezerva {to ja odvojuvaat bankite kako procent od de-pozitite, monetarnata vlast cvrsto gi drì rezervaci-ite na visoko nivo. Duri i premierot Nikola Gruevski pred dva dena povtorno javno upati poraka do guvernerot Go{ev da razmisli vo nasoka na spu{tawe na visokite limiti na zadolìtelna rezerva, no NBM zasega ne najavuva mo`ni korekcii na ovie stapki. Ekspertite i bankarite ko-

Guvernerot na Narodnata banka, Petar Go{ev, ne popu{ta pod pritisocite na vlasta i na ekspertite da ja namali stapkata na zadolìtelna rezerva. Bankarite komentiraat deka namaluvaweto na osnovnata kamata ne e dovolen motiv za pogolema kred-itna poddr{ka i poniski kamati za kreditite

MIHAIL PETKOVSKIPROFESOR NA EKONOMSKI FAKULTET"Mislam deka pozi-

tivnite ekonomski trendovi doz-voluvaat kore-kcija na stapkata na zadolìtelna rezerva vo naso-ka na namaluvawe na limitot. Nivo-to na deviznite rezervi se zgol-emuva, sostoj-bata vo platniot bilans se podo-bruva i so toa se sozdava prostor za namaluvawe na zadolìtelnata rezerva. Bi bilo dobro toa da se slu~i naskoro, za da se stimu-lira ekonomskata aktivnost so pogolema kred-itna poddr{ka"

GUVERNEROT CVRSTO GI DR@I REZERVITEVLASTA I EKSPERTITE SUGERIRAAT DA SE NAMALI ZADOL@ITELNATA REZERVA

ALEKSANDAR [email protected]

mentiraat deka olabavuvawe-to na monetarnata politika samo preku namaluvawe na osnovnata kamata ne e dovo-len motiv za pogolema kred-itna poddr{ka od bankite i za poniski kamati za kredi-tite. Spored profesorot Mihail Petkovski, NBM ima prostor i treba da razmisli da ja spu{ti stapkata na zadolìtelna rezerva, so koja golem del od parite, namesto vo ekonomijata, se steriliziraat vo centralnata banka.“Mislam deka pozitivnite ekonomski trendovi dozvolu-vaat korekcija na stapkata na zadolìtelna rezerva vo nasoka na namaluvawe na limitot. Nivoto na deviznite rezervi se zgolemuva, sos-tojbata vo platniot bilans se podobruva i so toa se sozdava prostor za namalu-vawe na zadolìtelnata

rezerva. Bi bilo dobro toa da se slu~i naskoro, za da se stimulira ekonomskata ak-tivnost so pogolema kreditna poddr{ka”, veli Petkovski.Spored nego, javnite poraki od premierot ne pretsta-vuvaat upad na vladata vo monetarnata politika, no, sepak, se soglasuva deka e potrebna pogolema komu-nikacija me|u izvr{nata i monetarnata vlast.“Kako po pravilo, monetar-nata vlast vaì za pesimist vo op{testvoto poradi pret-pazlivosta vo vodeweto na politikite, dodeka, pak, vla-data e sekoga{ optimisti~ki nastroena. Stavovite ne mora sekoga{ da bidat isti, no smetam deka toa treba da se razgovara nadvor od o~ite na javnosta”, potencira Petkovski.I bankarite baraat poniska zadolìtelna rezerva za

��

da imaat pove}e pari za krediti.“Bi trebalo dopolnitelno da se olabavi monetarnata politika preku odredeno na-maluvawe na zadolìtelnite rezervi {to gi izdvojuvame kaj NBM, barem do nivoto od minatata godina, pred da bidat zgolemeni. Toa zgolemuvawe na procentot na zadolìtelni rezervi rezultira{e so zna~itelno zabavuvawe na kreditirawe-to i zgolemuvawe na kamat-nite stapki za kreditite, {to be{e i celta na NBM. Toa se ogromni iznosi na pari za koi NBM pla}a minimalna kamata i dokolku sega se na-mali procentot na rezervite, toa }e zna~i pomal tro{ok za bankite, pove}e slobodni likvidni sredstva koi }e se plasiraat kako krediti koi im trebaat na kompaniite”, komentiraat bankarite.Sega{nite visoki limiti na zadolìtelna rezerva imobiliziraat golem del od parite {to treba da gi plasiraat kako krediti. Spored podatocite za april, vo zadolìtelna rezerva se ~uvaat 435 milioni evra. Posleden pat NBM vo maj, minatata godina, gi zgolemi zadolìtelnite rezervi {to gi izdvojuvaat bankite kako procent od depozitite i se dol`ni da go dràt kako rezerva vo centralnata ban-ka od 10% na 20% za obvr-skite vo denari so devizna klauzula i od 10% na 13% za obvrskite vo stranska valuta. I bankarite velat deka toa se sterilni pari, koi ne moàt da gi koristat i im pretstavuvaat tro{ok bidej}i NBM za toa im pla}

a minimalna kamata od 2% za denarskite i 0,1% za deviznite rezervi.Iako NBM od po~etokot na godinata vo ~etiri navrati ja namaluva{e osnovnata ka-mata od 9% na 6%, poslednite podatoci za kreditniot rast vo prviot kvartal od samo 2,5% pokaùva deka bankite slabo reagiraat na olaba-vuvaweto na monetarnata politika. Tie i ponatamu se krajno selektivni pri odo-bruvaweto na kreditite i kamatite s$ u{te gi dràt na visoko nivo. Ovoj kvartalen krediten rast e pomal duri i od godi{niot rast eviden-tiran vo cela 2009 godina od 3,5%. Guvernerot Go{ev, sepak, e optimist za zgolemuvawe na kreditiraweto vo naredniot period. “O~ekuvam vo vtorata polovi-na od godinata da se zgolemi dinamikata na kreditirawe. Bitno e deka bankite imaat sredstva i kapacitet da davaat krediti. Pra{aweto e vo op{tata pretpazlivost {to postoi vo globalni ramki i na doma{niot pazar i toa e normalno vo uslovi na kriza, no bitno e, isto taka, da postoi dovolna pobaruva~ka za krediti i dovolno dobri proekti. Kako }e se opora-vuva svetskata ekonomija, a so toa }e se oporavuva i makedonskata ekonomija, rizicite }e se namaluvaat, a }e se zgolemuva bankar-skata intermedijacija vo ekonomijata”, izjavi neodamna Go{ev.NBM proektira{e deka do krajot na ovaa godina, kredit-niot rast }e iznesuva 9%.

17.03.2010 21

19.05.2010 21BANKI I FINANSII

Vo ramki na Stopan-skata komora na Makedonija e

formirano Zdruènie za osiguruvawe vo koe ~lenuvaat osiguritelni dru{tva i brokerski ku}i za osiguruvawe, kako i dru{tva koi se zanima-vaat so penziskoto osiguruvawe. Na sednicata, {to se odrà v~era, za pretse-datel na zdruènieto

za mandatniot period 2010-2015 godina e iz-bran Traj~e Latinovski, generalen direktor na Vardar Osiguruvawe, a za zamenik-pretsedatel Vesna \or~eva od KJUBI-Make-donija osiguruvawe i reosiguruvawe.Vo Makedonija funkcion-iraat 13 osiguritelni dru{tva, od koi dve se zanimavaat isklu~ivo so ìvotno osiguruvawe. Vo

ovaa dejnost funkcion-iraat i 2.200 osiguritel-ni agenti i 11 brokerski dru{tva za osiguruvawe, kako i dve dru{tva koi se zanimavaat so penzisko osiguruvawe, vklu~eni vo vtoriot i tretiot penziski stolb - KB prvo penzisko dru{tvo i Nov penziski fond. Vo dejnosta osiguruvawe funkcionira i Naciona-lno biro za osiguruvawe.

Prokredit banka, zaedno so Porsche Makedonija, nudat podobreni uslovi

za nabavka na novi avtomo-bili od brendovite "folks-vagen", "{koda" i "audi". Od bankata informiraat deka vo ramkite na akcijata koja }e trae do krajot na juni, site zainteresirani biznismeni imaat mo`nost da apliciraat za kredit za nabavka na novi avtomobili od ovie brendovi, so godi{na kamata od 7,9%,

rok na otplata od 72 rati i ednostavna procedura na odobruvawe. Vo nasoka na poddrùvawe na malite i srednite pretprijatija, kom-paniite imaat mo`nost za nabavka na vozila i so 0% u~estvo, dokolku ponudat do-polnitelno obezbeduvawe so minimum proceneta vrednost od 100% od iznosot na kredi-tot. Barawata za kreditot se dostavuvaat vo site ekspozi-turi na Prokredit banka

ili vo pretstavni{tvata na Porsche Makedonija.

FORMIRANO ZDRU@ENIE ZA OSIGURUVAWE PRI STOPANSKATA KOMORA NA MAKEDONIJA

PROKREDIT SO NOVI KREDITI ZA AVTOMOBILITE NA PORSCHE

Mal e udelot na dolarite vo depozitite vo makedonskite banki, no po informaciite za rast na amerikanskata valuta, interesot za niv raste. Finansiskite eksperti komentiraat deka vrednosta na dolarot i ponatamu }e raste i se o~ekuva da dostigne pove}e od 50 denari za dolar

MALKU GRA\ANI ]E ]ARAT OD RASTOT NA DOLAROTSAMO 7,3% OD ZA[TEDITE SE VO DOLARI

ALEKSANDAR [email protected]

��


Makedoncite mal-ku {tedat vo dolari, no po zajaknuvaweto na amerikan-skata valuta vo

odnos na evroto, interesot za dolari raste. Spored ofici-jalnite statisti~ki podatoci, gra|anite vo bankite ~uvaat 215 milioni dolari, {to e 7,3% od vkupnite {tedni vlogovi vo devizi, odnosno samo 4% od vkupnata pasiva vo bankarskiot sektor se vo dolari. Duri 90% od za{tedite vo stranska valuta se vo evra i tie vo odnos na padot na vrednosta na evroto se bezbedni poradi fiksniot kurs na denarot vrzan za evropskata valuta. Bankarite velat deka udelot na za{tedite vo dolari vo vkupnite depoziti e sosema mal i poradi toa rastot na vrednosta na dolarot }e nema golem efekt vrz makedonskata ekonomija. ]e moàt da }arat samo gra|anite koi kupile dolari pred edna godina, koga

vrednosta na amerikanskata valuta padna na najnisko nivo od okolu 39 denari, a }e se odlu~at da gi prodadat sega, za re~isi 50 den-ari za dolar i }e prof-itiraat od kursnata razlika. No, informaci-ite od bankarskite krugovi kaùvaat deka pogolem del od za{tedite vo dolari se od mnogu pora-no, koga vrednosta na dolarot dostigna rekordni 70 denari, taka {to zajaknuvaweto na amerikanskata valuta sega }e im bide samo uteha, no nema da im donese profit. So tekot na godinite, in-teresot za dolarite postojano se namaluva{e. Vo 2007 go-dina, za{tedite vo dolari vo odnos na vkupnata bankarska pasiva vo devizi iznesuva{e 9%, vo 2008 godina se namali na 8%, a minatata godina na 7,3%. Bankarite pora~uvaat deka iako vrednosta na evroto se namaluva, za{tedite vo evra se bezbedni i garantirani

bidej}i niv-nata vred-nost nema da se menuva i ne prepora~uvaat kon-vertirawe na za{tedite od evra vo dolari. Spored informaciite od bankar-skiot sektor, zasega nema zna~itelno povlekuvawe na {tednite vlogovi vo evra i nivna promena vo dolari, no bankarite se soglasuvaat deka za gra|anite koi imaat vi{ok denari sega e poisplatlivo da kupat dolari. Finan-

siskite eksperti komentiraat deka vrednosta na dolarot i po-natamu }e raste i naskoro se o~ekuva da dostigne pove}e od 50 denari za eden dolar. O~ekuvawata za jaknewe na

dola-rot se

t e m e l a t na nekolku slu~uvawa vo global-

nata ekonomi-ja . Amerikanskata

ekonomija pokaà seriozni znaci na zazdravuvawe, cen-ite na hartiite od vrednost na amerikanskite berzi po-rasnaa, a od druga strana, Evropa se soo~uva so finan-siska kriza koja zafati golem del od zemjite od Unijata.

Tokmu ovie na javi za ponatamo{en rast na

dolarot se o~ekuva da gi nateraat

hrabrite in-vestitori da gi promenat

svoite za{tedi o d e v r a v o

dolari ili, pak, da kupat dolari za

denari. Me|utoa, spored ekonom-

ski te anali ti~ari , takviot izbor s$ u{te

e i rizi~en i bara vni-matelna analiza i sledewe na promenite na kursot na dolarot. D o k o l k u s e s l u ~ a t podramati~ni negativni promeni na vrednosta na dolarot, depozitite }e treba navreme da se promenat vo druga valuta. Dokolku se ispolnat, pak, o~ekuvawata za kontinu-iran porast na vrednosta na amerikanskata valu-ta do krajot na godinata, {teda~ite vo dolari osven od kamati, }e moàt da profitiraat i so proda`ba na devizite, ostvaruvaj}i pozitivna kursna razlika.

Finansiskite eksperti komentiraat deka vrednosta na dolaroott ii ppoonatamu }e raste i se o~ekuva f r r r u

interesot za niv raste. Finansiskite eksperti komentiraat deka vrednosta na dolarot i ponatamu }e raste i se o~ekuva interesot za niv raste. Finansiskite eksperti komentiraat deka vrednosta na dolarot i ponatamu }e raste i se o~ekuva f r r r u

50 denari za dolar


ta na amerikanskatapadna na najniskookolu 39 denari, odlu~at da

dadat sega,si 50 den-dolar

of-odta.ormaci-ankarskite kaùvaat dekadel od za{tediteri se od mnogu pora-vrednosta na dolarot rekordni 70 denari,to zajaknuvaweto nanskata valuta sega }esamo uteha, no nemaonese profit.ot na godinite, in-za dolarite postojanoaluva{e. Vo 2007 go-{tedite vo dolari voa vkupnata bankarskavo devizi iznesuva{e008 godina se namalia minatata godina

ite pora~uvaat dekaednosta na evroto sea, za{tedite vo evraedni i garantirani

bidej}i niv-nata vred-nost nema dase menuva i ne prepora~uvaat kon-vertirawe na za{tediteod evra vo dolari. Spored informaciite od bankar-skiot sektor, zasega nema zna~itelno povlekuvawe na {tednite vlogovi vo evra i nivna promena vo dolari, no bankarite se soglasuvaat deka za gra|anite koi imaat vi{ok denari sega e poisplatlivo da kupat dolari. Finan-

siskite eksperti komentiraat deka vrednosta na dolarot i po-natamu }e raste i naskoro se o~ekuva da dostigne pove}e od 50 denari za eden dolar.O~ekuvawata za jaknewe na

dola-rot se

t e m e l a t na nekolkuslu~uvawavo global-

nata ekonomi-ja . Amerikanskata

ekonomija pokaà seriozniznaci na zazdravuvawe, cen-ite na hartiite od vrednost na amerikanskite berzi po-rasnaa, a od druga strana,Evropa se soo~uva so finan-siska kriza koja zafati golemdel od zemjite od Unijata.

Tokmu ovie na javi zaponatamo{en rast na

dolarot se o~ekuvada gi nateraat

hrabrite in-vestitori dagi promenat

svoite za{tedio d e v r a v o

dolari ili, pak,da kupat dolari za

denari. Me|utoa, spored ekonom-

ski te anali ti~ari ,takviot izbor s$ u{te

e i rizi~en i bara vni-matelna analiza i sledewena promenite na kursot nadolarot.D o k o l k u s e s l u ~ a t podramati~ni negativnipromeni na vrednosta nadolarot, depozitite }e trebanavreme da se promenat vodruga valuta. Dokolku se ispolnat, pak,o~ekuvawata za kontinu-iran porast na vrednostana amerikanskata valu-ta do krajot na godinata,{teda~ite vo dolari osvenod kamati, }e moàt daprofitiraat i so proda`bana devizite, ostvaruvaj}ipozitivna kursna razlika.

BALKAN BIZNIS POLITIKA19.05.201022

EBRD OBEZBEDI 20 MILIONI EVRA ZA MALI I SREDNI FIRMI VO HRVATSKA

�� Najnovata investicija na EBRD e odobrena vo ramki na programata za poddr{ka na privatniot sektor vo regionot vo iznos od 110 milioni evra, ~ija cel e razvoj na pretprijatijata i dostignuvawe na standardite na EU

VESNA [email protected]

Privredna ban-ka Zagreb i E v r o p s k a t a banka za ob-nova i raz-voj potpi{aa dogovor so koj

EBRD obezbeduva dopolnitel-ni finansiski sredstva od 20 milioni evra za finansir-awe na hrvatskata ekonomija, nameneti za kreditirawe na mali i sredni pretprijatija. Ovaa investicija na EBRD, odobrena vo ramki na no-vata programa za poddr{ka na privatniot sektor vo regionot vo iznos od 110 milioni evra, ima za cel da go pottikne razvojot na pretprijatijata i dostignu-vaweto na standardite na Evropskata unija. Privredna banka Zagreb e prvata banka vo Hrvatska koja potpi{a dogovor za krediti vo ramki na no-vata programa na EBRD. So parite od ovoj aran`man }e se finansiraat proekti na mali i sredni pretprijatija

Izvr{niot direktor na Me|unarodniot mon-etaren fond (MMF), Do-

minik [tros-Kan, e optimist deka Grcija }e ja nadmine sega{nata kriza. No, toj & predloì na vladata vo Atina da gi namali platite ne samo vo dràvniot, tuku i vo privatniot sector, za da moè ekonomijata na zem-jata da beleì rast, pi{uva gr~kiot vesnik "Elefterotipi-ja". [tros-Kan istaknuva deka

namaluvaweto na platite vo privatniot sektor e bolna, no, apsolutno neophodna merka i oti nejzinoto usvojuvawe e pretpostavka za ekonomskiot rast na Grcija. [efot na MMF ne gi deli stravuva-wata za {irewe na gr~kata dol`ni~ka kriza vo celiot jug na Evropa, istaknuvaj}i oti toa se odnesuva samo na Gr-cija. [tros-Kan ja povika EU da pristapi kon reformirawe na evropskite institucii. Toj

smeta deka krizata & dava {ansa na EU da izvr{i vistinska monetarna inte-gracija i oti toa ne e kraj na evroto.

Gasovodot Juèn tek }eproraboti vo 2015 go-dina, izjavi portparo-

lot na ruskata kompanija Gasprom, Sergej Kuprijanov. Toj objasni deka fizibiliti-studijata }e bide gotova do krajot na ovaa ili po~etokot na slednata godina. Kuprijanov prizna deka pre-govorite so Bugarija oko-lu nejzinoto u~estvo se odvi-vaat mnogu bavno, no, izrazi nade` deka naskoro }e bidat zavr{eni so pomo{ na bu-

garskata vlada.“Blagodarni sme im na bu-garskite lideri {to javno soop{tija kolku e vaèn Juèn tek za Bugarija”, izjavi koordinatorot na proektot, Pavel Odrin. Ju`niot tek e zaedni~ki proekt na Gasprom i na italijanskata energetska kompanija ENI, a e namenet za isporaka na ruski gas vo Zapadna Evropa. Po vlezot vo Bugarija, trasata pod Crno More se deli na dva kraka: preku Grcija za Italija

i preku Srbija, Hrvatska, Slovenija i Ungarija za Avstrija. Izgradbata }e ~ini 10 milijardi evra.

GRCIJA DA GI NAMALI PLATITEI VO PRIVATNIOT SEKTOR

JU@NIOT TEK ]E PROTEÊ VO 2015 GODINA

HRVATSKITE FIRMI JA JAKNAT KONKURENTNOSTA NA EVROPSKIOT PAZAR

so koi }e se unapreduvaat ekolo{kite, zdravstvenite i sigurnosnite standardi na rabotewe i }e se zgolemi kvalitetot na hrvatskite proizvodi vo soglasnost so standardite na EU. So ova }e se zajakne konkurentnosta na kompaniite i }e se ovozmoì podobro pozicionirawe na evropskiot pazar. “Potiknuvaweto na rastot na malite i srednite pretpri-jatija e prioritet na EBRD i zadovolstvo ni e {to so ovoj krediten aran`man }e obezbedime sredstva potrebni za podignuvawe na konkurent-nosta na hrvatskite kompanii na evropskiot pazar”, izjavi direktorot na EBRD, Nik Tesejman.

SE BARAAT INVESTITORI ZA INFRASTRUKTURNI PROEKTI

Vo Hrvatska, vo idnina na-jmnogu }e se investira vo infrastrukturata. Stanuva zbor za proekti za koi, poradi nivnata golema vred-nost, dràvata ili gradovite nemaat pari, pa, zatoa e potrebno da se pobaraat partneri ili da se kreiraat

razli~ni modeli na finan-sirawe koi kombiniraat pove}e izvori.Dràvniot sovetnik od Min-isterstvoto za transport i infrastruktura, @eqko Tufeki}, izjavi deka se plani-ra izgradba na razli~na soobra}ajna infrastruktura. Celta e vo idnina da se ima soobra}aen sektor kako silna ekonomska granka, koj }e ja zgolemi efikasnosta na hrvatskata, no i na evrop-skata ekonomija.Re~isi na site hrvatski pristani{ta se vo tek in-vesticii za izgradba ili pro{iruvawe na infrastruk-turata, koi se kofinansirani so sredstva od me|unarodni finansiski institucii, me|u koi se EBRD, Evropskata in-vesticiska banka i Svetska banka.“O~ekuvame da dojdat inves-titori koi }e vloàt pari vo pristani{tata”, izjavi Tufe-ki}. Toj, isto taka, prizna deka i elezni~kiot soobra}aj vo Hrvatska se nao|a vo te{ka situacija, bidej}i dolg-ite godini na neinvestirawe si go napravile svoeto. No, najavi deka se podgotvuvaat

proekti i se o~ekuvaat in-vesticii vo èlezni~kata infrastruktura od fondovite na Evropskata unija.Aerodromot vo Zagreb, kako {to napomena Tufeki}, ne gi zadovoluva ni kapacitetite ni standardite i naskoro }e se gradi nov terminal, a najverojatno toa }e bide nekoj oblik na javno–privatno partnerstvo. Ovoj proekt ~ini 300 milioni evra, a so negovata realizacija bi se zgolemil kapacitetot na {est milioni patnici godi{no.

HRVATSKA MO@E DA STANE SVETSKA INVES-TICISKA DESTINACIJA

“Hrvatska gi ima site pre-duslovi da stane svetska investiciska destinacija”, istakna premierkata Jad-ranka Kosor.“Na{ata zemja na investito-rite im nudi niza prednosti, kako kako {to se infrastruk-tura, odli~na geografska polo`ba, kvalitetna i obra-zovana rabotna sila i atrak-tiven sistem na stimulacii i poddr{ka za stranski in-vestitori”, re~e Kosor.So vlezot vo Evropskata

Plaìte na roman-skoto crnomorsko krajbre`je, koi se

privle~na destinacija za turistite, erodiraat i postoi mo`nost da is~eznat za 20 godini, predupredija lokalnite eksperti.“Okolu 2.200 hektari plaì is~eznaa vo poslednite 45 godini, dodeka za istiot period se sozdadoa edvaj 70 hektari peso~ni nano-si”, naglasi Simeon Niko-

laev, direktor na Institu-tot za morski istraùvawa Grigore Antipa, vo crno-morskiot grad Konstanca. Toj smeta deka e potrebno da se prezemat specijalni merki za spre~uvawe na celosnoto is~eznuvawe na plaìte. Spored Nikolaev, silnite zimski vetrovi pri-donele za erodirawe na krajbre`jeto, kade {to najgolemata plaà e so

{irina od samo 250 metri. Najzagrozeni od erozija se severnite delovi na krajbre`jeto, vklu~uvaj}i go i popularnoto odmorali{te Mamaja, kade {to bregot se namalil za 500 metri vo poslednite nekolku godini.Spored romanskiot min-ister za ìvotna sredina Laslo Borbei, poda-toci od japonski i danski istraùvawa signaliziraat na istiot problem.

Slovene~kata vlada odlu~i deka ovaa godina nema da prezeme drasti~no namaluvawe na javnite

tro{oci. “Ako buxetskiot deficit godinava se namali za 0,5%, kako {to vladata & veti na Evropskata unija, vo sega{nava situacija bi bilo premnogu drasti~no”, re~e slovene~kiot premier Borut Pahor. Me|utoa, toj naglasi deka nema da go propu{ti sproveduvaweto na strukturni reformi i planot za na-maluvawe na javnite rashodi. Bidej}i prihodite vo dràvniot buxet i pona-

tamu se namaluvaat poradi posledicite od ekonomskata kriza od minatata godina, Pahor najavi deka parla-mentot naskoro }e predloì nov rebalans na dràvniot buxet, me|u drugoto, i poradi vetenata kreditna pomo{ za Grcija. So noviot rebalans na buxetot nema da dojde do zna~itelno namaluvawe na platite vo javnata administracija.

ROMANSKITE PLA@I NA CRNO MORE ]E ISÊZNAT ZA 20 GODINI?

SLOVENIJA NEMA DRASTI^NO DA JA KRATI JAVNATA POTRO[UVA KA

unija, Hrvatska }e dobie pristap na pazar so okolu 500 milioni lu|e i zatoa i vo idnina zemjata }e treba da prodolì so reformite za da obezbedi konkurent-nost na svoite proizvodi. Kosor istakna deka priv-lekuvaweto i pottiknuvaweto na stranskite investicii vo Hrvatska e eden od najgolemite prioriteti na vladata.Taa neodamna usvoi programa za ekonomsko zazdravuvawe na zemjata, vo ~ij sostav vlegu-vaat i stimulaciite za inves-titorite. Dosega, merkite na

vladata im pomognaa na pove-}e od 120 investiciski proek-ti na doma{ni i stranski in-vestitori, so koi se otvorija 13.000 rabotni mesta. Od 1993 godina do krajot na minatata godina obemot na stranski in-vesticii vo zemjata iznesuva 24 milijardi evra.Pretsedatelot na EBRD, Tomas Mirou, potseti deka samo ovaa banka od 1994 godina dosega, vo Hrvatska vloìla pove}e od dve milijardi evra, a minatata godina 242 mil-ioni evra vo mali i sredni pretprijatija.

HRVATSKA

k

JADRANKA KOSORPREMIER NA HRVATSKA“Na{ata zemja na investitorite im nudi niza prednosti, kako {to se infrastruktura, odli~na geografska polo`ba, kvalitetna i obrazovana rabotna sila i atraktiven sistem na stimu-lacii i poddr{ka za stranski investitori”,

PRETSTAVENI STOTINA PROEKTI ZA INVESTIRAWENa hrvatskiot investiciski forum oddràn vo Zagreb vo ramkite na Godi{noto sobranie na EBRD, preku katalog so pove}e od stotina proekti na Agencijata za promocija na izvozot i investicii pretstaveni na potencijalnite investitori im bea pretstaveni niza mo`nosti za vloùvawe vo razli~ni sektori vo hrvatskata ekonomija. Stanuva zbor za investicii vo infrastrukturata, energetikata, ìvotnata sredina, tur-izmot, nedvi`nostite, industrijata, zemjodelstvoto. Pret-staveni bea elektri~niot avtomobil "doking", robotot za borba protiv poàr, novata èlezni~ka pruga Rieka – Botovo, niza elektrani i u{te stotina drugi proekti.

JADRANKA KOSORPREMIER NA HRVATSKA“Na{ata zemja na investitorite im nudi niza prednosti, kako {to se infrastruktura, odli~na geografska polo`ba, kvalitetna i obrazovana rabotna sila i atraktiven sistem na stimu-lacii i poddr{ka za stranski investitori”,

19.05.2010 23BALKAN BIZNIS POLITIKA


CENITE NA GORIVATA UDIRAAT PO XEBOT NA GRA\ANITE

�� Cenata na litar benzin vo Srbija dostigna 119, 4 dinari (1,2 evra), pa gra|anite so edna prose~na plata od 300 evra moè da kupat 250 litri benzin. Iako gorivoto vo Srbija e poevtino otkolku vo Avstrija, Slovenija i Ungarija, mese~nata zarabotuva~ka e mnogu mala, pa tro{ocite za vozilata se golemi

Gorivoto vo Srbija e me|u najskapite vo Evropa, a plate`nata mo} na gra|anite e daleku

pod onaa {to ja imaat Germancite, Italijan-cite ili Avstrijcite. Vo Srbija za prose~na plata moè da se kupat 250 litri benzin, a vo Ger-manija duri 1.578 litri, odnosno {est pati pove}e. Sporedeno so zemjite vo regionot, srpskite voza~i so svojata prose~na plata moàt da kupat od 35 do 500 litri pomalku benzin otkolku voza~ite vo drugite balkanski zemji. Cenata na benzinot vo Srbija e 119,4 dinari za litar (1,2 evra), a prose~nata mese~na plata e 300 evra. Iako benzinot vo Sr-bija e poevtin otkolku vo Avstrija, Slovenija i Un-garija, koga }e se sporedat mese~nite prihodi, jasno e kolku Srbinot moè da odvoi za vozewe so svojot avtomobil. Sovetnikot za energetika vo Stopanskata komora na Srbija, Qubinko Savi}, izjavi deka ovie podatoci govorat kolku srpskiot standard e nizok za razlika od zemjite vo regionot.„Podatocite pokaùvaat kakva e situacijata kaj nas i deka nie generalno imame mnogu visoki ceni na gorivata. Osven {to sme „crna ovca“ vo regionot,

lo{a statistika n$ sledi i vo odnos na Zapadna Evropa”, izjavi Savi}. Spored nego, so prose~nata germanska plata od 2.304 evra moè da se kupi {est pati pove}e benzin, iako gorivoto e za 27 centi poskapo. Sli~na e situaci-jata i so Slova~ka, kade {to so prose~na plata moè da se kupi dvojno pove}e benzin. Pretsedate-lot na Zdruènieto na sopstvenici na privatni pumpi na Srbija, Mi-lan Raki}, predupredi deka vakvata statistika e sramna i e posledica od lo{ata rabota na Minis-terstvoto za energetika.“Gra|anite na Srbija so pogre{nata politika na ova Ministerstvo se ekonomski ponièni bidej-}i pla}aat preskapo go-rivo. O~igledno e zo{to srpskite gra|ani zaminu-vaat preku granica za da kupat gorivo”, izjavi Raki}.Ekonomistot Milan Kova-~evi} smeta deka problemot e vo visokite akcizi na gorivoto.“Kaj nas dràvata raboti neracionalno. Taa premnogu zema za sebe od cenite na gorivata, a od druga strana gi ote`nuva standardot na gra|anite i raboteweto na stopanstvoto. Mislam deka so umereni ceni i pomali akcizi dràvata bi moèla da dobie pove}e pari”, izjavi Kova~evi}.

SRBIJA SO NAJSKAP BENZIN VO EVROPA

Na Bugarija ne & se potrebni nikak-vi dogovori so

Me|unarodniot monetaren fond (MMF), oceni pozna-tiot ekonomist Stiv Hanke.Odgovaraj}i na diskusijata "za ili protiv" MMF vo Bugarija, toj oceni deka dogovorot so Fondot bi sozdal vpe~atok deka zem-jata nema kapacitet i sila da se soo~i so problemite.“Vo situacija koga na edna zemja & se zakanuva bank-

rot i ne moè da gi ispol-ni obvrskite, moè da se razmisluva za nadvore{en zaem. No, toa e navistina poslednoto koe {to treba da se napravi otkako }e se iscrpat site mo`nosti”, izjavi Hanke. Toj kako primer gi navede Rusija vo 1998 godina i Argentina vo 2001 godina, koga potpi{aa dogovori so MMF kako posledna nade`, no, toa ne gi re{i nivnite problemi.

NA BUGARIJA NE I TREBA MMF

Koeficientot na likvidnosta na ban-karskiot sistem vo

fevruari na dnevna i ne-delna osnova bil pogolem od propi{aniot minimum, soop{ti Centralnata banka na Crna Gora. Prosekot na likvidni sredstva vo fe-vruari iznesuval 397 mil-ioni evra i e zna~itelno pogolem vo odnos na istiot mesec minatata godina. Ni

vo fevruari bankite ne gi koristele zadolìtelnite rezervi, koi iznesuvale vkupno 163,3 milioni evra. Izdvoenata rezerva vo fevruari bila za 1,6% pomala od januari.Vkupnata aktiva na crnogorskite banki na kra-jot od fevruari iznesuvala 2,91 milijardi evra i bila za 0,5% pomala vo odnos na januari.

LIKVIDNOSTA NA BANKITE VO CRNA GORA POGOLEMA OD MINIMUMOT

Hrvatskite vratovrski predizvikaa golem interes kaj kineskite biznismeni na svetskiot izlo`ben saem EKSPO 2010

vo [angaj.“Se najdovme vo situacija za edna nedela da ostaneme bez stoka. Imame mnogu ponudi za plasman na vratovrski i {alovi na kineskiot pazar. Kineskiot pazar e gladen za kvalitetni i brendirani proizvodi od Hrvatska. Nie sme edinstven hrvatski brend prisuten na saemot i toa se pokaà kako poln pogodok, bidej}i tuka gi prodadovme najskapite vra-tovrski”, izjavi direktorot na kompanijata Potomac-Kroatia, Frawo Bu{i}.

KINEZITE GI RAZGRABAA HRVATSKITE VRATOVRSKI

SVET BIZNIS POLITIKA19.05.201024

Germanskata vlada bara disciplin-irawe na site zemji-~lenki na evrozonata i in-sistira vedna{ da zapo~nat seopfatni

reformi, pi{uva Fajnen{l Tajms.Vladata vo Berlin ve}e na-javi deka }e izvr{i silen pritsok vrz drugite zemji vo evrozonata za da ja usvojat germanskata verzija na oza-konuvaweto na politikata za uramnoteèn buxet, kako prv ~ekor za stabilizirawe na evroto i za mnogu pogolema fiskalna disciplina.Minatata godina, kako ustavna ramka na germanskata vlada & be{e nalo`no da nema pogolem deficit od 0,35% od bruto-doma{niot proizvod do 2016 godina, dodeka na ger-manskite sojuzni pokraini im e naloèno da nemaat nikakov buxetski deficit vo sled-nite deset godini, po~nuvaj}i od ovaa do krajot na 2020 godina. Londonskiot vesnik zabeleùva deka dokolku germanskite merki navistina stanat i merki na evrozonata, toa }e predizvika sozdavawe mnogu pogolema i postroga fiskalna disciplina, spore-deno so pravilata {to sega vaàt vo zonata na evroto.Spored aktuelnite pravila, {to se pokaà na gr~kiot slu~aj deka ne se po~ituvaat, dozvolen e buxetski deficit

GERMANIJA BARA FISKALNA DISCIPLINABERLIN POVIKUVA NA BUXETSKI ZAKONI VO EVROZONATA �

VASE [email protected]

do 3% od BDP vo sekoja zem-ja-~lenka na EU. Pove}eto ekonomski eksperti predu-preduvaat deka premnogu strogite merki za {tedewe moè da imaat sprotiven efekt od posakuvaniot i da predizvikaat nova ekonomska recesija.Volfgang [auble, germanskiot minister za finansii, raboti na set od seopftni reformi koi planira da gi prezentira pred ~lenkite na evrozonata vo petok, na prviot sostanok na rabotnata grupa, za da se vospostvi pobliska ekonomsko- pravna sorabotka. Ministrite za finansii se sretnaa vo ponedelnikot za da diskuti-raat za planot za pomo{ na Grcija od 750 milijardi evra, zaedno so MMF, koj ne uspea da go spasi evroto. Na ovaa sredba bea dis-kutirani i poslednite merki koi vladite na [panija i

Noviot londonski dvokaten avtobus, {to e moderna ver-

zija na izvorniot model "rutmaster", e prikaàn pred britanskata javnost. Avtobusot }e ima dve ska-lila na dvata kraja od voziloto i otvorena platforma preku koja lu|eto }e moàt da vlegu-vaat i da izleguvaat kade {to }e posakaat.Avtobusot koristi takanare~ena ekolo{ka

tehnologija i koga sta-nuva zbor za gorivoto e po{tedliv za 40% vo sporedba so sega{nite dvokatni dizel-vozila {to soobra}aat po lon-donskite ulici. Noviot avtobus }e ima futurist~ki dizajn i }ebide mnogu potivok od sega{nite.Gradona~alnikot na Lon-don, Boris Xonson, izjavi deka noviot model na stariot "rutmaster"

}e bide "novata ikona" na London. Se o~ekuva prvite avto-busi od ovaa verzija da se priklu~at vo grad-skiot soobra}aj vo 2012 godina.Voziloto e dizajnerski proizvod na poznata kompanija za proizvod-stvo na sportski avtomo-bili Aston Martin i na uglednata britanska arhitektonska firma Foster.

NOV MODEL NA KLASI^NITE DVOKATNI AVTOBUSI "RUTMASTER"Amerikanskoto Ministerstvo za finansii objavi

deka dobilo 1,9 milijardi dolari od kom-panijata Krajsler za podmiruvawe na zaemot

od ~etiri milijardi dolari, odobren za vreme na krizata. Ministerstvoto navede deka iako sumata e pomala od odobreniot zaem, sepak, bila povisoka od o~ekuvawata. Kreditot za Krajsler be{e odo-bren na 2 januari 2009 godina od administraci-jata na pretsedatelot Xorx Bu{. Toga{ vladata se obiduva{e da obezbedi itna finansiska pomo{ za avtomobilskite kompanii Krajsler i Xeneral mo-tors, za da gi spasi od propa|awe. Potoa, zaemot za Krajsler be{e zgolemen, a rokot za otplata prodolèn so cel da se finansira novata kompanija Krajsler holding, koja se pojavi otkako originalnata Krajsler objavi bankrot vo april 2009 godina.

KRAJSLER VRATI DEL OD ZAEMOT OD SAD

Portugalija gi vovedoa za da se namali deficitot i da se spre~i dol`ni~ka kriza, kako ovaa vo Grcija. Oficijalni pretstavnici na germanskata vlada soop{tija deka merkite koi gi predlaga ministerot za finansii [auble se odne-suvaat na prifa}awe na regulativata za fiskalni ograni~uvawa, kakva {to ima Germanija, i od drugite zemji vo evrozonata.“Bi bilo dobro i drugite zemji vo evrozonata da im-aat regulativi so fiskalni ograni~uvawa kako na{ata, no moèbi tie treba da bidat vo druga forma i oblik za sekoja zemja posebno”, izjavi oficijalniot pretstavnik.Serioznosta na krizata so ev-roto moè da gi pottikne drug-ite zemji vo evrozonata da gi implementiraat predloènite reformi od Berlin, a toa be{e nezamislivo pred {est meseci. Ovaa ideja dobi poddr{ka od avstriskata vlada. “Ako se zeme predvid visokata zadolènost vo Evropa, jas glasam vo korist na ger-manskiot zakon za fiskalni ograni~uvawa. Ova moè da vodi do ~ista smetka, stroga buxetska disciplina i bal-ansirani buxeti vo Evropa”,

veli Josef Prol, avstriskiot minister za finansii.No, mnogu od vladite se dvou-mat za prifa}aweto na ide-jata za fiskalni pravila kako onie na Germanija, koi ne pravat razlika pome|u osnovnite deficit i onie koi se rezultat na slabiot rast, i pokraj toa {to postoi fleksibilnost za seriozni re-cesii i prirodni katastrofi. Sepak, nacionalnite pravila koi targetiraat cikli~no prilagodeni bilansi, ako se zeme predvid ekonomskata sostojba, moè da dobijat {iroka poddr{ka.Nikola Sarkozi, pretse-datelot na Francija, se sodglasuva deka treba da se sozdade nekoja norma za balansirawe na buxetite so ustavna sila. Toj moè duri i da ja poddrì idejata na Germanija vo ~etvrtok, koga vo Elisejskata palata se odrùva samit na min-istri, lokalni oficijlani pretstavnici na Francija, biznismeni i sindikati, za da se diskutira za na~inite za namaluvawe na francuskiot dolg, koj }e dostigne 8% od BDP ovaa godina. Ma{el Kamdesi, porane{en direk-tor na MMF, vo narednite nekolku denovi treba da da

0,35% od BDP e maksimumot za deficitot

vo Germanija do 2016

napravi revizija na toa kako eden zakon za fiskalni ograni~uvawa moè da se primeni vo Francija. Berlin e nestrpliv vo namerata za zaostruvawe na fiskalnata disciplina vo evrozonata otkako minatata nedela dade soglasnost za paketot pomo{ od 750 milijardi evra. De-batata nastana otkako Angela Merkel ja povika Evropa brzo da se spravi so jazot pome|u poslabite i pojakite zemji-~lenki.

�� Germanskata vlada bara od drugite zemji od evrozonata da implemen-tiraat nivna verzija na Ber-linskiot zakon za balansiran buxet, kako del od reformite so koi treba da se stabiliz-ira evroto.

“Ne napravivme ni{to pove-}e od toa {to si ovozmoìvme pove}e vreme za da gi ras~istime razlikite i ne-soglasuvawata vo kompeti-tivnosta i vo buxetskiot deficit na oddelnite zemji od evrozonata. Ako ednostavno go ignorirame ovoj problem, nema da bideme sposobni da ja smirime situacijata”, veli Merkel.

Ekonomiite na afrikanskite zemji godinava }e ostvarat prose~en rast od 4,8%, prog-

nozira Ekonomskata komisija na ON za Afrika (EKA). Vo izve{tajot se naveduva deka na-jgolem pottik za zemjite od crniot kontinent }e bide zazdravuvaweto na pobaruva~kata na afrikan-skite surovini, koi tradicionalno se izvezuvaat, {to analiti~arite go povrzuvaat so izlezot na svetskata ekonomija od krizata. “Zazdravuvaweto na svetskata ekonomija bi trebalo da gi stimu-lira pobaruva~kata i cenata na

afrikanskata izvozna stoka, pred s$ na metalot i na fosilnoto gorivo, a, isto taka, }e zazdravi i pobaruva~kata na uslugi, me|u koi i turisti~kite”, se naveduva vo zaedni~kiot izve{taj na EKA i na Komisijata na Afrikanskata unija. Se o~ekuva i porast na direktnite stranski investicii, prvi~no vo infrastrukturnite proekti. Afrikanskata ekonomija minatata godina ostvari rast od 2,4%, a godinava najgolema nade` ima za zemjite-proizvoditeli na nafta, kade {to treba da ima rast od 6,4%.

ON: AFRIKA ]E IMA RAST GODINAVA

Imotot na semejstvoto na Barak i na Mi{el Obama se procenuva na me|u 2,3

milioni i 7,7 milioni dolari, prenesoa svetskite agencii, povikuvaj}i se na podatoci na vlastite soop{teni spored pri-javata za finansiskata sostojba na semejstvoto na pretsedatelot.Od prijavata se gleda deka platata na Obama e 400.000 dolari i deka pogolem del od negovite prihodi za 2009 godina bile od proda`bata na dvete negovi knigi “Smelosta na

nade`ta” i “Soni{ta na tatko mi”, koi bea objaveni pred toj da stane pretsedatel.Spored Obama, sekoja od knig-ite dosega mu donela me|u eden i pet milioni dolari. Vkupnite prihodi na semejstvoto Obama za 2009 godina iznesuvale 5,5 milioni dolari. Obama imaat uplati za penzija vo investi-ciskiot fond Vangard, a otvor-ile i smetki za obrazovani-eto na kolex za dvete }erki - Malija i Sa{a. Mi{el i Barak imaat smetki vo JP Morgan ~ejs

i vo Nortern trast.Vo dokumentite ne se poso~uva sumata na koja se procenuva nivniot dom vo îkago. Od pri-javata se gleda deka semejnoto ku~e Bo, koe e od rasata por-tugalsko vodno ku~e, ~ini 1.600 dolari. Toa be{e podarok na Obamovi od pokojniot senator Edvard Kenedi. Prijavite za imotot se objavuvaat soglasno Zakonot za po~ituvawe na eti~kite standardi od ~lenovite na vladata, {to datira u{te od 1978 godina.

IMOTOT NA OBAMA VREDI OD 2,3 DO 7,7 MILIONI DOLARI

JOZEF PROLMINISTER ZA FINANSII VO AVSTRIJA“Ako se zeme predvid visokata zadolènost vo Evropa, jas glasam vo korist na germanskiot zakon za fiskalni ograni~uvawa. Ova moè da vodi do ~ista smetka, stroga buxetska disciplina i balansirani bux-eti vo Evropa”.

ANGELA MERKEL KANCELAR NA GERMANIJA“Ne napravivme ni{to pove}e od

toa {to si ovozmoìvme pove}e vreme za da gi ras~istime razlikite

i nesoglasuvawata vo kompetitivnosta i vo buxetskiot deficit na odd-elni zemji od

evrozonata”.

17.03.2010 25

19.05.2010 25SVET BIZNIS POLITIKA

�� Kaj site novi nabavki na aparati za doma}instvo, osnova za sekoja ostvarena proda`ba pretstavuva energetskata efikasnost na proizvodot. No, sepak vo 2009 godina, na ovoj pazar e ostvaren pad od okolu 5%.

Vo ~etvrtiot kvartal od minatata godina se zabeleùva rast od skromni 0,5% na potro{uva~kata na tehni~ki proizvodi

i elektronika, pokaùvaat rezultatite na agencijata za istraùvawe GFK Temax Western Europe. Ovoj rast go predvodat Germanija, Fran-cija i Italija so zgolemuvawe

od 4%. Na pomalite pazari, kako {to se Avstrija, Bel-gija i [vedska, isto taka e zabeleàn rast, no ne{to pomal za razlika od ostana-tite. Sepak vo 2009 godina, na ovoj pazar e ostvaren pad od okolu 5%, soop{tija od agencijata za istraùvawe na pazarite GFK.Vo posledniot kvartal od minatata godina e zabeleàn

rast na pazarot na IT- sek-torot od 4,2% vo cela Za-padna Evropa. Porasna i proda`bata na pogolemi aparati za doma}instvo, i toa za 2,2%, a ja sledi i rastot na proda`bata na pomali aparti za doma}in-stvo od 1,8%. Zazdravuvaweto na ekonomijata s$ u{te ne se pokaùva vo sektorot za kancelariska oprema i kaj

fotogrupaciite.“Pozitivnite trendovi vo IT-sektorot se odraz na najnovata pobaruva~ka na prenosni kompjuteri, kako i na fleksibilniot i mobilen pristap do internet-mreàta, a se pretpostavuva deka toa }e bide i osnova za rastot vo 2010 godina”, naveduvaat od GFK.Vo nekoi od zemjite, kako Francija i Germanija,


POLEKA RASTE PAZAROT NA ELEKTRONIKA ZA@IVUVA KUPOVNATA MO] VO ZAPADNA EVROPA

se pravi zameni na starite personalni kompjuteri so novi, pa spored toa i ovaa kategorija e vo porast. Vo odnos na novite nabavki za pogolemi aparati za doma}instvo, osnova pretstavuva energetskata efikasnost na proizvodite. Na toj na~in Avstrija i [vedska ve}e vo posledniot kvartal od mina-tata godina zabeleàa dvoci-fren rast na proda`bata na ovie uredi. Vedna{ po niv, sleduvaat Germanija, Italija i Francija. Vo Avstrija, posebno zaradi dobivaweto povratni sredstva od 100 evra za kupuvawe eden aparat za doma}instvo, se sozdade pogolem skok vo kupuvaweto ladilnici so oznakata A++.Proda`bata na pomali apara-ti za doma}instvo porasna posebno za vreme na boì}nite praznici, i toa za 1,8%, a posebno vo Germanija, Fran-cija, [panija i Velika Bri-tanija. Posebno se istaknuva zgolemuvaweto na proda`bata na aparatite za topli nap-itoci i novata generacija na pravosmukalki - ekolo{kite modeli so niska voltaà i golema mo} na v{mukuvawe. Potro{uva~kata na elek-tronikata predizvikuva rast i kaj proda`bata na tele-vizorite so ramen ekran,

koja u~estvuva so re~isi 50% vo rastot na ovoj sektor. Kvalitetnata slika gi tera potro{uva~ite da nabavat vtor ili tret televizor za svoeto semejstvo. Za 2010 go-dina se predviduvaat daleku popozitivni pomestuvawa vo rastot, prvenstveno poradi novata LED-tehnologija.Vo sektorot za kancelariska oprema e zabeleàn pad od 2,6% vo izminatata godina, no postojat golemi razliki vo sekoja zemja. Popozitivni trendovi se zabeleàni vo Holandija, Italija i [ved-ska, a niv gi sledat Belgija i Francija, dodeka kaj osta-natite e zabeleàn negativen trend. Pazarot na fotooprema, s$ u{te se nao|a vo negativen trend. Vo 2010 godina se o~ekuvaat nekoi inovacii kaj proizvodite koi moàt da ja pottiknat proda`bata.Spored GFK, na telekomu-nikaciskiot pazar vo 2009 godina e zabeleàn pad od 3,9%, a pozitiven trend se o~ekuva ovaa godina po-radi zgolemeniot interes na potro{uva~ite za “pameten telefon” i ta~skrin uredite. Taka, na primer, vo Ger-manija, vo prviot kvartal od ovaa godina na {est kupeni mobilni telefoni, eden od niv bil “pameten telefon”.

PATOT DO USPEHOT19.05.201026

Ruskiot milijarder Roman Abramovi~ ne e edin-stveniot koj vo ìvotot zapo~nal nesre}no, kako sira~e. Iako za toa malku

se znae, sli~en e i ìvotniot pat na Italijanecot Leonardo del Vekio, denes vtoriot ~ovek spored goleminata na bogatstvoto vo Italija. Neposredno posle Vtorata svetska vojna toj ìveel vo siropitali{te vo Milano, kade {to zapo~nal da u~i zanaet. Deneska toj e sopstvenik na pove-}e kompanii, a najprofitabilna e, onaa koja se zanimava so proizvodstvo i proda`ba na na-jluksuznata stoka. I nejzinoto ime Luxottica upatuva tokmu na toa.

ZAPO^NAL OD NULAVo najranata mladost, plano-vite na Del Vekio se svedu-vale na ~isto preìvuvawe. Vo op{tata poslevoena nema{tija, bil presre}en {to ne{to, sepak, i zarabotuva. Rabotel i vo edna zanaet~iska rabotilnica, kako priu~en rabotnik za izrabotka na nekoi komponenti za avtomo-bilskata industrija, a potoa se preorentiral na komponenti za – o~ila. I vo taka mal predmet kako {to se o~ilata ima sostavni delovi. Od minijaturni {trafovi do kompletnata ramka i le}i. Taa rabota osobeno go zainteresirala Del Vekio i toj nastojuval toa

{to go raboti da bide perfektno. Istoto go baral i od svoite kolegi, a podocna ja osnoval i sopstvenata kompanija. Toa se slu~ilo vo 1958 godina. Se preselil vo Agord, provin-cijata Beluno, na severot na Italija. Vo ridovite, opkruèn so zelenilo i re~isi nerealen mir, zapo~nal proizvodstvo na komponenti za o~ila, zaedno so nekolku rabotnici. Po kvantitet preskromni, po kvalitet vrvni, poluproizvodite nameneti za proizvodstvo na o~ila brgu go priv-lekle vnimanieto na fabrikantite za o~ila. Site sakale Del Vekio od svojata re~isi skriena rabotilnica vo zelenite rit~iwa da izrabotuva za niv komponenti za o~ila. So vrvniot kvalitet, Del Vekio, najverojatno i nesvesen deka e daleku najdobar vo svojata rabota, svojata stoka ja prodaval po najniska cena. Taka i se pro~ul nadvor od granicite na Italija, pa nabrgu stanal i liferant na najgolemite svetski kompanii.

NA PRESTOLOT NA MODATAKompleksot na deloven prostor, modernata infrastruktura, proiz-vodnite hali i s$ drugo {to e za edna kompanija neophodno za rabota, a seto toa smesteno na padinite na rit~iwata, re~isi skrieno so rasko{noto zele-nilo, nastanato vo 1961 godina, sozdava presvrtnica vo rabo-teweto na Del Vekio. Toga{ se vospostaveni i zacvrsteni vrskite so najzna~ajnite fabriki za o~ila.

Ottoga{ mestoto Agord mora{e da bide vmetnato vo geografskite

karti vo koi porano go ne-malo. Toa se pro~ulo

do Pariz, London, Wujork, Tokio...

LEONARDO DEL VEKIO, PRETSEDATEL NA LUXOTTICA

SVETSKIOT KRAL NA O ILATASVETSKIOT KRAL NA O ILATALeonardo del Vekio, vtoriot najbogat ~ovek vo Italija, zapo~nal kako priu~en rabotnik vo siropitali{teto vo Milano, a denes e sopstvenik na Luxottica, prvata svetska kom-panija za proizvodstvo na o~ila i lider vo svetot na visokata moda.

��

IGOR [email protected]

Mnogumina doa|aj}i na delovni sostanoci kaj Del Vekio vo Agord, kaj Beluno, se ~uvstvuvale kako da se na axilak. A toga{, vo 1967 godina, liferantot na komponentite i sitnite rezervni delovi stanuva ne samo proizveduva~, tuku vo isto vreme i samostoen dis-trubuter i prodava~ na sopstvenata stoka – gotov proizvod, o~ila. Ako nos- i t e o~ila od nekoi od

vrvnite svetski brendovi (Ray Ban,

Prada, Versace ili Chanel), treba da znaete deka se izrabote-ni vo nekoi o d f a b -rikite na Del Vekio, zatoa {to n e g o v a t a

fabrika Lux-ottica odamna

caruva na toa podra~je. So site najgolemi modni kompanii Lux-

� SPORED AMERIKANSKIOT MAGAZIN FORBS, sedumdeset i tri godi{niot Leonardo del Vekio ovaa godina, so bogatstvo od 10,5 milijardi dolari e pred Silvio Berluskoni

ottica” e re~isi vo organska vr-ska – proizvodna, finansiska ili marketin{ka. Prvata licenca da proizveduva i prodava o~ila kako sopstveni, Del Vekio ja dobil od kreatorot Xorxo Armani. Deneska vo carstvoto na Luxottica se nao|aat re~isi 30 marki na o~ila, prakti~no site popoznati modni ku}i {to imaat svoi kolekcii na o~ila, imaat dadeno licenca na Del Vekio.

VITEZ NA TRUDOTLuxottica denes se nao|a na prestolot na eden mnogu zna~aen del na im-perijata na modata, industrijata na o~ilata, pred s$. I onie za sonce, no i o~ila za podobar vid. Ovaa italijanska modna ku}a godi{no ostvaruva promet vo iznos pogolem od pet milijardi evra. Vo nejzinite proizvodni pogoni, pove}e ne samo vo Agord, tuku i {irum svetot, se raboti kako vo ko{nica, zatoa {to treba da se zadovolat klienti od pet kontinenti, vo 130 zemji {irum svetot. Vo taa rabota se vklu~eni 1.000 agenti, 29 filijali, pove}e od 200 samostojni distributeri, koi uspe-vaat da snabdat 200 iljadi proda`ni

mesta. Od rabotata na Luxottica, samo vo sferata na o~ilata, iveat nekolku desetici iljadi semejstva. Grupata Luxottica, kotira na Milan-skata berza, no i vo Wujork. Nejziniot glaven pazar e vsu{nost, amerikanskiot, na koj se realiz-iraat dve tretini od vkupnata proda`ba na nao~arite. Se razbira, Leonardo del Vekio, koj i toa kako pridonel za prodorot na proizvodite “Made in Italy”, dobil i soodvetni op{testveni i dràvni priznanija vo svojata zemja: nositel e na Ordenot na vit-ezot na trudot, a na Univerzitetot vo Udine e proglasen za po~esen ~len. Pokraj Luxottica, Del Vekio e sopstvenik ili kosopstvenik na mnogu drugi kompanii, a me|u niv e i najgolemata italijanska agencija za osiguruvawe Generali. Spored amerikanskiot magazin Forbes, sedumdeset i tri godi{niot Leonardo del Vekio ovaa godina, so bogatstvo od 10,5 milijardi dolari e pred Silvio Berluskoni, a pred nego e edinstveno “prodava~ot na slatkite” Mikele Ferero.

Luxottica denes se nao|a na presto-lot na eden mnogu zna~aen del na im-perijata na modata, industrijata na o~ilata, pred s$. I onie za sonce, no i o~ila za podobar vid. Ovaa itali-janska modna ku}a godi{no ostvaruva promet vo iznos pogolem od pet milijardi evra.

��

19.05.2010 27MARKETING

TEODOR ALEKSOVTriple S LearningTEODOR ALEKSOVTEODOR ALEKSOVTripleppp S Learninggggg

Ako ste pretpriema~, gerila-marketingot vi e popotre-ben pove}e od koga i da

bilo, za{to konkurencijata e popametna, posofisticirana i poagresivna od porano. Toa ne e problem za gerilcite.

Da re~eme deka imate dobro �biznis-iskustvo i deka ste ver-zirani vo osnovite na mar-ketingot {to go praktikuvaat golemite korporacii. Prekrasno. Za moment zabo-ravete na toa kolku {to e mo`no porano. Va{iot marketin{ki plan e mnogu poinakov od onoj na po~ituvanite ~lenovi na Fortuna 500. Nekoi principi moèbi se sli~ni, no detalite se razli~ni. Tuka bi bila dobra analogi-jata so Adam i Eva koi vo princip bile mnogu sli~ni, no imale nekoi presudni razliki - fala mu na Boga za toa. Vo gerila-marketing se zap- �nuva so site sili i istiot e neophoden za uspeh vo pretpriemni{tvoto.Gerila-marketingot im e prakti~no nepoznat na golemite korporacii, iako nekoi od niv poleka po~nuvaat da sfa}aat za {to se raboti. Bidete blagodarni za toa {to titanite retko praktikuvaat ge-rila-marketing, za{to golemite korporacii ja imaat prednosta na kupi{tata pari {to malite biznisi gi nemaat. Vie morate da se potprete na �ne{to {to dava rezultati, no {to e poevtino. Sre}en sum poradi toa {to moàm da vi

kaàm deka va{ata golemina e s$ koga se raboti za marke-tingot. Ako ste mala firma ili po-edinec, moète maksimalno da ja iskoristite taktikata na gerila-marketingot. Imate sposobnost da se snao|ate brzo, da koristite {irok spektar marketin{ki alatki i da dojdete do golemite mozoci za marketing, i toa za sme{ni ceni. Moèbi nema da imate potreba da go koristite se-koe marketin{ko oru`je od postojniot arsenal, no nekoi od niv sigurno }e vi bidat potrebni, taka {to morate da znaete kako da go koristite sekoe od niv. A na Internet navistina bi trebalo da se ~uvstvuvate kako doma. Moèbi na va{eto rabotewe �nema da mu bide potrebno oglasuvawe, no vam vi e potreben marketin{ki plan. Moèbi tolku }e im se dopa-dnete na lu|eto {to }e zarabotite celo bogat-stvo samo od toa {to }e ve prepora~uvaat edni na drugi, i toa so golema brzina. Vo toj slu~aj verojatno efika-snata marketin{ka strate-gija e taa {to dovela do toa lu|eto da ve prepora~uvaat. Vsu{nost, kampawata na prepora~uvawe e golem del od marketin{kiot proces, kako i ~estitkite, memorandumite, rabotnoto vreme i na~inot na oblekuvaweto. Lokacijata isto taka e va`na za marketingot,

iako stanuva se poo~igledno deka najdobrata lokacija e onaa na Internet. Marketingot e bolno baven �proces so koj gi premestu-vate lu|eto od nivnoto mesto pod sonceto na nivnoto mesto na va{ata lista na klienti, ne`no fa}aj}i go nivniot na~in na razmisluvawe, no taka {to ve}e nikoga{ nema da go ispu{tite. Sekoja ko-mponenta {to vi pomaga da go prodadete svojot proizvod e del od marketin{kiot proces. Nieden detaq ne e nevaèn. Osven toa, kolku {to e positen detaqot tolku mu e povaèn na klientot. Kolku pobrzo }e go sfatite toa tolku podobri }e bi-dete vo marketingot. A kolku podobri }e bidete vo ma-rketingot tolku pove}e pari }e zarabotite. Koga }e zboruvam za proda`bata, zboruvam za profitot - krajnata cel. Toa e dobrata vest. �Lo{ata e toa {to eden den ve}e nema da bidete pretpri-ema~. Ako postapuvate pravilno, spored principite na gerila-marketingot, }e stanete bogati i slavni i ve}e nema da go imate onoj gladen mentalitet na ispien pretpriema~. Koga }e dojdete do taa faza, toga{ moète da se povle~ete vo kni`nite formi na mar-ketingot, za{to dotoga{ }e bidete premnogu obzemeni od vrabotenite, od tradicional-nite nastani, dokumentacijata,

nivoata na upravuvaweto i birokratijata za da bidete do-volno fleksibilni za gerila-marketingot.Kako i da e, takvata sostojba verojatno nema premnogu da vi pre~i. Sepak, i Koka Kola, Majkro-soft, Prokter i Gembl i Ford po~nale kako pretpriema~i. Bidete uvereni deka tie gi praktikuvale tehnikite na gerila-marketingot kolku {to moèle vo svoeto vreme. Isto taka, moète da bi-dete uvereni deka denes se zanimavaat so marketing od u~ebnicite i se somnevam deka àlat poradi toa. So tekot na vremeto, kom- �paniite {to denes doprva se osnovaat, koi gi vodat pretpriema~i, }e gi nadminat dene{nite magnati. Toa }e bide rezultat od ko-mbinacija na faktorite, a marketingot }e bide samo eden od niv. Slobodno smetajte na toa.

(Prodolùva vo slednoto izdanie na Gerila marketing kolumnata)

GERILA MARKETING - NEOPHODNOST [TO POVIKUVA (PRV DEL)

Triple S Learning e prv i edinstven specijaliziran trening-centar vo Makedonija vo oblastite na proda`ba, usluga i uspeh. Znaeweto i metodologijata koi se sodràni vo trening-pro-gramite, koi gi koristat i svetskite liderski kom-panii, go izdvojuva Triple S Learning kako edinstven i inovativen vo sovremenite uslovi na rabotewe.


19.05.2010 29 KULTURA

Ima li vo make-donskiot tea-tar interes i za privatna produkcija?

Sudej}i spored nekoi naznaki vo takanare~enata privatna inicijativa vo javniot kulturen sektor vo posledno vreme, kakvi {to se inicijativite na Maliot dramski teatar od Bitola, na Kvartet, Pirastro, To-mato i drugi produkciski ku}i, ovoj producentski format doprva }e se razviva. Najavata, pak, za najnovata premiera vo Makedonskiot naroden teatar samo go potvrduva ovoj trend. Utre{nata premiera (20 maj, ~etvrtok) na “Vi{novata gradina” na scenata na Makedonskiot naroden teatar e rabotena spored klasi~niot dramski tekst na Anton Pavlovi~ êhov, vo reìja na Traj~e \or|iev, i e koprodukcija me|u produkciskata ku}a Stranica i MNT. Vo nea

�� Ima li vo makedonskiot teatar interes i za privatna produkcija? Najavata za najnovata premiera vo Makedonskiot naroden teatar samo go potvrduva ovoj trend

�� Mladiot umetnik i anima-tor u~estvuva na eden od najzna~ajnite nastani vo evropskiot likoven svet

22.000 metri kvadratni e golem prostorot za

izlo`bata Nord art

igraat Sneàna Koneska-Rusi (vo ulogata na Qubov Andreevna-Ranevska), Kristina Lasovska (Awa), Tome Vitanov (Leonid Andreevi~), Sa{ko Kocev (Lopahin), Gorast Cvet-kovski (Trofimov), Kiril Korunovski (Pi{~ik), Nikola Ristanovski (Epi-hodov), Blagica Trpkovska (Varja), Sa{ka Dimitrov-ska (Duwa{a), Valentin Kostadinovski (lakejot) i Aleksandar [ehtanski (starecot). Dnevnite najavi na vakvite teatarski nastani moèbi ne gi notiraat sekoga{ site akteri, no ovojpat se raboti za precizen primer od dramskite u~ebnici, kakvi {to se tekstovite na êhov. Od druga strana, pak, \or|iev dosega ni be{e poznat kako akter-

TEATAR

Vuk Mitevski – “Svetlina” � na severna Evropa

IZLO@BA

VUK MITEVSKI NA NORD ART

U{te eden od sovre-menite makedonski umetnici naredniov

period }e bide prisuten na presti`noto pretsta-vuvawe vo stranstvo. Vuk Mitevski, slikar i animator, u~estvuva na godine{nata izlo`ba Nord art vo severniot germanski grad Budels-dorf, koja se otvora na 12 juni i }e trae do krajot na septemvri. Vuk Mitevski }e ja pret-stavuva Makedonija na nastan koj se odrùva po 12-ti pat i za koj godinava aplicirale rekordni 1.400 umetnici od 81 zemja od svetot. Na Nord art }e bidat pret-staveni 245 umetnici od 55 zemji. Nord art e edna od najgolemite kolektivni izlo`bi vo svetot, posveteni na mladite umetnici, i se odviva na prostor od 22.000 metri kvadratni,

koj nekoga{ bil fabrika za metal Karl{ute. Na Nord art Mitevski se pretstavuva so delata od negovata minatogodi{na samosto jna izlo`ba naslovena “Svetlina”, koja se odrà esenta vo izlo`beniot pros-tor îfte amam na Na-cionalnata galerija na Makedonija. Kako del od ovoj golem nastan za mladite umetnici e i simpoziumot na koj se pokaneti samo 20 u~esnici, me|u koi e i Vuk Mitevski. Toj, zaedno so ostanatite u~esnici na simpoziumot, koj e i svoevidna rabotilnica, }e kreiraat dela koi podocna }e bidat del od izlo`bata Nord art. Inaku, Mitevski, de-novive, vo ramkite na semejnata produkcija “Sestri i brat Mite-vski”, zaedno so Labina i Teona Mitevska, go privr{uva i negoviot vtor animiran proekt “Alerik”.

STOJAN [email protected]

STOJAN [email protected]

NOV ÊHOV VO MNT

Tri generacii akteri vo “Vi{novata gradina” �

pioner na fizi~kiot teatar i na pantomimata na doma{nata scena: ne-goviot reìserski zafat so klasi~niot êhov, vo postavka koja kako najava asocira na kombinacija od site raspolo`livi akterski generacii – od veterani, preku potvrdeni i zreli akteri i onie od pomla-data generacija – e motiv pove}e za kriti~kata publika. “Da se istraùva vo Vi{novata gradina, zna~i da se kopa vo nea, da se zakrojat drvcata, da se bojosaat so var, da gi gleda{ kako cvetaat, da gi sobere{ plodovite, da uìva{ vo niv. Ponekoga{ Gradinata moè i da zaboli, da se isu{i. A, toa ponekoga{ moè da zna~i deka taa treba i da

se ise~e. Ne pla{ete se od avanturata da stanete Gradinar. Pomalku ili pove}e, sekoj od nas nekade, na nekoe mesto vo ovoj svet ima svoja gradina. Neguvajte ja”, veli reìserot \or|iev – koj e potpisnik i na scenskiot dizajn - vo programata za pretstavata. Darko Jan Spasov, drama-turgot na “Vi{novata gra-dina”, potsetuva na starata narodna vistina deka lesno se rasprodava tu|, nasleden imot, za razlika od onoj koj e sozdaden so sopstveni race. “ôvekot i qubovta se tolku sloèni i kom-plicirani fenomeni, {to potragata po nivnata smisla e nevozmo`na. Istovremeno se taka ustro-eni, {to ako nekoj slu~ajno ja otkrie nivnata smisla, vo istiot moment kolabira vo ne{to u{te posloèno i pokomlicirano. Spored svetot okolu Vi{novata gradina, toa ve}e se slu~ilo”, pora~uva Spasov.

LIFESTYLE19.05.20103030

ADRIJANA [email protected]

UBAVICI SO [EST NULI

�� Magazinot "Forbs" denovive izleze so listata na najbogati manekeni. Eve koi se najplatenite “ma~ki” na popularniot "red karpet" godinava Kolku ~ini ubavinata?

A, kolku moè da se zaraboti od nea?

Kako {to s$ si ima cena, taka i najubavite èni vo svetot zarabotuvaat na smetka na darot od priro-data i blagodarenie na odli~nite geni. Modni revii, naslovni stranici vo najvlijatelnite modni magazini, reklamni videa i kampawi se samo del od na~inite kako ovie deset ubavici zarabotuvaat ogromni milionski sumi.

CATWALK PO PARI

Koja od niv e na vrvot na listata? Koi atributi se potrebni za da se najde edno manek-ensko ime me|u najplaten-ite? Eve kako "Forbs" gi rangira{e top 10-te mod-eli so najdebeli xebovi

DARIA VERBOVI MIRANDA KER8Daria e kanadski

model koja stana i za{titno lice na

ku}ata Lankom, vode~kata kompanija vo svetot na parfemite i na dekora-tivnata kozmetika.Daria godinava so solidna suma od 4,5 milioni dolari.

DAUCEN KRUS5 76

Ovaa manekenka, koja e po potek-lo od Hola-

ndija, ima golem broj naslovni stranici po koi stana prepozna-tliva. Vo 2009 godina pi{uvala kolumni za holandiskoto izdanie na spisanieto"Meri Kler", a vo 2010 godina napravi kambek na modnite pisti so revijata na Prada. Dve godini po red uspeva daja zadrì istata cifra.

KEJT MOS2Poznatiot germanski

model koj se pronajde vo pove}e dejnosti, od manekenka do uspe{na biznismenka, televiziski producent i peja~, godinava na vtorata pozicija so 16 milioni dolari. Hajdi, sepak, e najuspe{na vo ulogata na majka. Taa e gorda na svoite ~etiri deca. Tri rodeni vo brakot so angliskiot peja~ Sil,

i najstarata }erka Leni koja se rodi vo vrskata

so nekoga{niot {ef na timot na Reno vo Formula 1, Flavio Brijatore.

Ovaa angliska manekenka

ima duri 300 naslovni strani-ci. Poznata & e na javnosta po svojata unikatna ubavina, me|utoa i poradi svoite burni no}ni avanturi i skandali so kokainot. Zaedno so svo-jata }erka Lila ìvee vo ku}a vredna 9 mil-ioni dolari vo severen London.

ADRIJANA LIMA4

1Ovaa Brazilka

godinava e na najvi-sokata pozicija. So svoeto pojavu-vawe po mnogu naslovni stranici, reklamni videa, kako i golem broj modni revii, ovaa godina uspea da sobere 25 milioni dolari. @izel, koja e i ambasador na dobra volja za UNICEF, napravi kam-bek na modnite slu~uvawa po svoeto porodilno boleduvawe. Pred pet meseci, zaedno so fudbalerot Tom Brejdi stanaa roditeli na mal-iot Benxamin. Nejzinoto celokupno bogatstvo e proceneto na 150 milioni dolari.

KEROLIN MARFI10Ovaa amerikanska

manekenka i akter-ka be{e vme{ana

vo seks-skandal koga porane{niot soprug Xejk [ruder & se zakanuva{e deka na videlina }e ja iznese seks-snimkata koja zaedno ja snimile dodeka bile na meden mesec. Sepak, Xejk [ruder zavr{i zad re{etki, sn-imkata se pojavi na In-ternet vo 2006 godina, a Kerolin godinava na sigurno si stavi3,5 milioni dolari.

300 naslovni stranici vo

dosega{nata kariera ima Kejt Mos

16 milioni dolari 7,5 milioni dolari

25 milioni dolari)

HAJDI KLUM9 milioni dolari

6 milioni dolari, dve godini po red

5,5 milioni dolari

3,5 milioni 4,5 milioni dolari

ALESANDRA AMBROZIO

3

@IZEL BUNDHEN

Brazilka so edno od najubavite i najpo-sakuvani tela. Na

svojata figura raboti mnogu naporno, a neodamna po mediumite be{e prozivana deka ima premnogu anoreksi~en izgled. Na toa odgovori deka raboti na svoeto telo so posebna tehnika na brazil-sko tancuvawe t.e. kombinaci-ja na samba i aerobik. Izgleda toa & pomogna da se vrati vo top-forma po ra|aweto na }erkata Awa Luiz vo brakot so biznis-menot Xejmi Lizur.

Natalija ovaa godina ja ima istata suma

kako i Alesandra Ambrozio. Osven kako model, taa e poznat filantrop. Taa e osnova~ i pretsedatel na filantropska organizacija koja se zani-mava so ur-banizacija na prostori kade {to decata bi moèle mirno da gi pominat detskite dni vo Rusija.

NATALIJA VODJANOVA5,5 milioni dolari

Dolgogodi{nata svr{enica na holivudskiot

akter Orlando Blum, so zarabotka od 4 milioni dolari. Miranda e prviot avstraliski angel koj ja znae tajnata na Viktorija. Svoeto sovr{eno telo go odrùva so mnogu xogirawe, joga, ovo{jei riba.

4 milioni dolari9

Eden od najpre-poznatlivite an-geli na Viktorijas

sikret. Preubavata Bra-zilka ovaa godina so zarabotka od 7,5 mil-ioni dolari. Sigurno moèla i pove}e, me|utoa, so ogled na toa deka ovaa godina napravi mala pauza za da se posveti na semejstvoto, i toa e dovolno. Se omaì za srp-skiot ko{arkar Marko Jari} i stanaa gordi roditeli na malata Valentina.

19.05.2010 31SPORT

SPORTSPORTN

a tri nedeli do po~etokot na svetskoto fudbalsko prvenstvo vo Ju`na Afrika, ang-

liskiot fudbal e potresen od nov seks-skandal. Za sre}a na selektorot Fabio Kapelo, ovoj pat vo glavna uloga ne se negovite fudbaleri, tuku ni pove}e ni pomalku ve}e biv{iot pretsedatel na angliskiot fudbalski sojuz, Lord Dejvid Tris-man. No, qubovniot izlet na 66-godi{not blagorod-nik ne e ni{to novo za javnosta od “ostrovot”, koja {to e ve}e “ogluvena” od vonbra~nite izleti na fudbalerite i fudbal-skite rabtnici. Ona {to vo svetot odekna kako mediumska bomba, e tran-skripcijata so izjavite na Trisman, koi nego-vata qubovnica Melisa Xejkobs, vo celost im gi prezentira{e, se rabira vo razmena za zna~itelna suma pari, na novinarite od londonskiot tabloid Dejli Meil.“[panskiot fudbalski sojuz so pomo{ na ruskiot, kupuva sudii na svetskoto prvenstvo. Za vozvrat, Rusite }e ja dobijat poddr{kata na [panija vo kandidaturata za organi-zator na svetskoto prven-stvo vo 2018 godina, a vo celiot dogovor se veteni i glasovite od latino-ame-rikanskite zemji, kade {to [pancite imaat dlaboki konekcii”, ova e del transkripcijata izvadena od snimenite razgovori pome|u Dejvid i Melisa.Anglija se nadeva na or-ganizacijata na svetskoto prvenstvo vo 2018-ta, vpro~em Angli~anite konkuriraat za sekoe SP u{te od 2006 godina, a osven arogantnite slogani od tipot “vreme e fud-balot da se vrati doma”, ne nudat ni{to osobeno vo odnos na kreativnata konkurencija. Lordot Trisman dojde na funkcijata vo 2008-ta, so cel da se spravi so razni{anata polo`ba na angliskiot fudbal, pri~ineta tokmu od za~estenite skandali.

No, o~igledno deka funk-cionerot so “sina krv” e mnogu blizok do svoite “zakreposteni” sonarod-nici, koi vo qubovniot zanes gi otkrivaat i na-jgolemite tajni na svoite sakani. Starata pogovorka ne u~i deka nema tolku golema tajna koja mladiot qubovnik nema da & ja kaè na svojata sakana. Lordot vistina i ne e mlad, no negovoto me{awe so “podanicite” go ~ini gubewe na “krunata” na angliskiot fudbal.Angli~anite se pla{at deka posledite nastani moàt negativno da se odrazat vrz nivnata selekcija na pestojniot Mundijal. I duri nema nikakva vistina za {pansko-ruskata vrska, mnogumina smetaat deka navredenata sudiska organizacija, nema da bide voop{to prijatelski rasploèna kon angliskite fudbaleri. Raznite funk-cioneri involvirani vo sportot na ovaa zemja stravuvaat i za zagubenite

{ansi okolku kandidatura-ta za posakuvanoto svetsko fudbalsko prvenstvo. Samo dva dena pred ostavkata, Trisman pridruùvan od Dejvid Bekam gi predade 176-te stranici, vo koi se sodràni prednostite i osobenostite na nego-vata zemja, kako kandi-dat za organizator na najgolemata fudbalska smotra. Planot za spas, Angli~anite go gledaat vo dvoecot {to na London mu gi donese olimpiskite igri, Sebastijan Kou i Kit Mils.“Proìveavme traumati~ni 48 ~asa, no nikoj ne moè da kaè deka na{ata kandidatura e lo{a. Imame cvrsti temeli za da se nadevame deka }e go organizirame svetskoto prvensvo. Gi poseduvame

najdobrite stadioni, najdo-brata publika, a Anglija e voedno i najdobiriot marketin{ki pazar za fudbalot. Zgora na toa nitu edna druga zemja na svetot ne moè da se po-fali deka na posetitelite }e im obezbedi pogolema bezbednost”, izjavi Kou.Kako spasonosno re{enie za ispraznetata “fotelja” vo angliskata ku}a na fudbalot se spomnuva imeto na Xef Tomson, koj na istata funkcija se nao|a{e pred 11 godini. Tomson e aktuelen potpre-tsedatel na FIFA i UEFA i negovite li~ni relacii so vode~kite lu|e vo ovie organizacii, bi trebalo da gi “zatoplat” odnosite so ostanatite ~lenki.

SR\AN IVANOVI]ivanovic@ka pi tal.com.mk

SEKS -SKANDAL I SUDISKI MESTENKI!

Aktuelniot {ampion na NBA-ligata, eki-pata LA Lejkers,

triumfira{e vo prviot natprevar od godine{noto finale na zapadnata kon-ferencija. Ubedlivite 128:107 vo duelot so timot na Feniks bea ostvareni najmnogu blagodarenie na odli~nata partija prikaàna od Kobi Brajant, koj sredbata ja zavr{i so rezultat od 40 poeni i po pet ostvareni skoka i asistencii.“Ova e iznenaduvawe i za nas. Moèbi se nao|ame na samiot vrv od for-

mata”, izjavi trenerot na Lejkers, Fil Xekson, koj ne znae{e kako poinaku da ja objasni dominacijata na svoite ko{arkari.Vo isto~noto finale se sre}avaat ekipite na Boston Seltiks i Orlando Mexik. Po prviot natpre-var odigran vo Orlando, Seltiks ima prednost od 1:0 vo pobedi.

“EZERATA” GO ZGASNAA SONCETO

Kobi Brajant, �bukvalno, go rasturi timot na Feniks Sans

SVETSKO PRVENSTVO

NBA[panskiot fud-balski sojuz so pomo{ na ruskiot, kupuva sudii na svetsko-to prvenstvo. Za vozvrat Rusite }e ja dobijat poddr{kata na [panija vo kandidaturata za organiza-tor na svetskoto prvenstvo vo 2018 godina, a vo ce-liot dogovor se veteni i glaso-vite od latino-amerikanskite zemji, kade {to [pancite imaat dlaboki konekcii

FIFA SPROVEDUVA ISTRAGADeka seks-skandalite naj~esto zavr{uvaat so sudski epilog, pokazatel e i odlukata na Fed-eracijata na internacionalni fudbalski asoci-jacii (FIFA), da sprovede istraga vrz osnova na prenesenata izjava na Dejvid Trisman.Generalniot sekretar na FIFA, @erom Valke, go povikal komitetot za eti~nost na ovaa or-ganizacija da ja ispita celata situacija okolu navodniot dogovor na {panskiot i ruskiot fud-balski sojuz.“Od angliskata federacija e pobarana izjava za ovaa istraga, kako i od Lordot Trisman li~no”, be{e objaveno od FIFA.So cel da spasi del od ugledot, v.d. prestavnic-ite na angliskiot sojuz ispratija pisma so iz-vinuvawe do svoite kolegi od [panija i Rusija.

Iako {totuku star-tuva{e novata se-zona od Moto GP

prvenstvoto, ve}e zapo~naa {pekulaciite za toa koj voza~ kade }e nastapuva vo narednata sezona. Val-entino Rosi najverojatno }e ostane vo redovite na Fiat Jamaha, kade {to treba da ja odra-boti poslednata godina od aktuelniot dogovor. Toj neodamna objavi deka 99% e siguren deka nema da si odi od klubot, a toj eden procent e ostaven vo rezerva zaradi na-javite deka Italijanecot moèbi }e se preseli vo Formula 1.No, ve}e e izvesno deka negoviot pomlad klupski kolega Horhe Lorenco od [panija, od godina }e vozi za konkurentot Dukati. Vo perspektiva ova moè da

pretstavuva golem pottik za qubitelite na sportot, ako se zeme predvid deka Lorenco e verojatno edin-stveniot pilot vo Moto GP, koj moè da mu se spro-tivstavi na “doktorot”.

ROSI OSTANUVA VO FIAT

“Ubistveniot” �dvoec na Fiat Jamaha od go-dina }e vozi vo razli~ni ekipi

MOTO GP

2dena otkako ja

podnese kandidaturata na Anglija za organizator na SP vo 2018, Trisman

podnese ostavka

Lord Dejvid Trisman padna vo “mreàta” na svojata 30-godini pomlada qubovnica

Lord Dejvid Trisman padna vo “mreàta” na svojata 30-godini pomlada qubovnica

Najavite za mestenki moàt se-riozno da go razni{aat imixot na FIFA za vreme na svetskoto prvenstvo vo Ju`na Afrika

Najavite za mestenki moàt se-riozno da go razni{aat imixot na FIFA za vreme na svetskoto prvenstvo vo Ju`na Afrika

br.44_kapital_sreda 19 maj 2010

Documents