botanika - sumfak.unizg.hr fitogeografija fitocenologija Šumarstvo farmacija zaštita prirode....

BOTANIKA

Zašto se baviti BOTANIKOM ibiljkama?biljkama?

• Temelj za razumijevanje ostalih kolegija na studijima Šumarskoga fakulteta

• Kada završim fakultet cijeli radni vijek ću se baviti biljkama

• Ljubav prema prirodi

• Radoznalost (prije ili poslije nečemu će poslužiti)

• Bilje stvara kisik

• Bilje stavara organsku tvar iz anorganskih sastojaka

• Biljke omogućuju kruženje tvari i energije u ekosustavima

BOTANIKA

• Biljke omogućuju kruženje tvari i energije u ekosustavima

• Biljke su osnovne u hranidbenim lancima

• Koristimo ga kao hranu

• Koristimo ga za proizvodnju lijekova (morfin, aspirin, tein, kofein, kinin, kokain, antibiotici i dr.)

• Koristimo ga kao građevni materijal

• Koristimo ga kao industrijsku sirovinu (tkanine, boje, ulja, ljepila, parfemi, guma, eterična ulja, i dr.)

• i dr.

BOTANIKAZnanstvena disciplina koja istražuje biljke

Biljni svijet je vrlo raznolik

Poznato je oko 270.000 biljnih vrsta

Procjenjuje se da ih ima 300.000 do 500.000

Morfologija Anatomija bilja +

Botaničke discipline:

Ekonomska botanikaPoljoprivreda

Anatomija bilja + Organografija (morfologija u užem smislu)

CitologijaFiziologijaMolekularna biologija GenetikaSistematikaPaleobotanikaFitokemijaEkologijaPalinologijaFitogeografijaFitocenologija

PoljoprivredaŠumarstvoFarmacijaZaštita prirode

Citologija Histologija

ANATOMIJA BILJA

Anatomija

vegetativnih

biljnih organa

GRAĐA STANICE

VODA

Kemijske osnove građe stanice

• Život je nastao u vodi i ovisan je o njoj!

• Voda čini do 99 % mase stanice

• Osnova protoplazamatskih koloida

• Otapalo i transporter za mnoge spojeve u stanici

• Okolina u kojoj se odvijaju biokemijski i metabolički procesi u stanici.• Okolina u kojoj se odvijaju biokemijski i metabolički procesi u stanici.

OHH

MINERALNE SOLI


• KLORIDI, FOSFATI, KARBONATI, SULFATI, KALIJEVE, NATRIJEVE SOLI

• Dolaze otopljeni, disocirani na katione i anione

• Uključuju se u metaboličke procese

• Regulacija osmotskoga tlaka• Regulacija osmotskoga tlaka

• Puferski sustav koji održava kiselost u stanici

• Sastavni dio mnogih molekula

ORGANSKI SPOJEVI


• 4 skupine bioloških molekula

• UGLJIKOHIDRATI

• LIPIDI

• BJELANČEVINE• BJELANČEVINE

• NUKLEINSKE KISELINE

UGLJIKOHIDRATI - ŠEČERI


• Glavni izvor energije

• Strukturno građevni materijal

• Rezervne tvari

JEDNOSTAVNI ŠEČERI - MONOSAHARIDIJEDNOSTAVNI ŠEČERI - MONOSAHARIDI

PENTOZE HEKSOZE

DEOKSIRIBOZA - DNARIBOZA – RNA


POLISAHARIDI – nastaju polimerizacijom, povezivanjem mnoštva monosaharida


POLISAHARIDI – škrob

škrobna zrnca krumpira

LIPIDI


• Skupina različitih molekula kojima je zajedničko svojstvo netopljivost u vodi

• U biljnom svijetu najvažnije su slijedeće skupine molekula: ulja, fosfolipidi, voskovi i dr.

ULJA - trigliceridiULJA - trigliceridi

• Esteri trovalentnog alkohola glicerola i tri molekule nezasićenih masnih kiselina

• Masti su spojevi sa zasićenim masnim kiselinama; značajne za životinjski svijet

• Spremište energije, razgradnjom triglicerida oslobađa se dva puta više energije nego razgradnjom glukoze


ULJA

FOSFOLIPIDI


FOSFOLIPIDI


Građevne jedinice bioloških membrana

VOSKOVI


• Voskovi su esteri masnih kiselina i alkohola.

• Zaštitna uloga

BJELANČEVINE - PROTEINI


• Poslije celuloze izgrađuju najveći dio biomase živućih biljnih stanica

• Sastoje se od velikoga broja aminokiselina povezanih peptidnim vezama

RR

C COOHH N Aminokiselina (monomer)C COOHH2N

H

Aminokiselina (monomer)

RR

CC COOHCOOHHH22NN

HH

RR

CC COOHCOOHHH22NN

HH

++

RR

CC C C --HH22NN

HH

RR

CC COOHCOOHNN

HH

OO HH

→→

+ + HH22OO

BJELANČEVINE


Postoji 20-tak različitih aminokiselina koje izgrađuju sve bjelančevine.

BJELANČEVINE


• Bjelančevine se ovisno o slijedu aminokiselina mogu svijati, naborati i omatati u različite oblike

• Trodimenzionalna struktura bjelančevina je bitna za razumijevanje njihovih svojstava

Primarna struktura -linearne sekvenceaminokiselina

Tercijarna struktura - savijanje alfa zavojnice u obliku trodimenzionalne globularnestrukture

Kvartarna struktura - kombinacija tercijarnih struktura u jednufunkcionalnu molekuluSekundarna struktura -

svijanje u polipeptidnu zavojnicu (alfa heliks)

BJELANČEVINE


Složeni proteini (PROTEIDI)

PROTEINSKI DIO + NEPROTEINSKI DIO (PROSTETIČNA SKUPINA)

Jednostavne bjelančevine

Sastavljene samo od aminokiselina

FOSFOPROTEIDI: PROTEIN + FOSFORNA SKUPINA

LIPOPROTEIDI: PROTEIN + LIPIDI

GLIKOPROTEIDI: PROTEIN + ŠEČER

NUKLEOPROTEIDI: PROTEINI (HISTONI) + NUKLEINSKE KISELINE

• Biokatalizatori (enzimi)

• Građevni elementi (stanične stijenke, membrane…)

• Rezervne tvari (u sjemenkama)

Uloga bjelančevina

NUKLEINSKE KISELINE


• Najkompleksnije biološke makromolekule

• Materijalni nositelji informacija za sintezu proteina

• DNA i RNA

• Polimeri građeni od velikoga broja nukleotida

• Nukleotid – dušična baza + šečer (pentoza) + fosfat

PIRIMIDINSKE DUŠIČNE BAZE

CITOZINDNA i RNA URACIL

RNATIMINDNA

N

HOCN

C

NH2

CH

CH

O

CN

O=CN

N

CH

CH

O=C

N

N

NC

O

C-CH3

CH

NUKLEINSKE KISELINE




• DNA i RNA



PURINSKE DUŠIČNE BAZE

N

GUANINADENIN

NH2

CN

HCN

C

C N

N

H

CHH2N-C

N

OH

CC

C

N

N

H

CH

NUKLEINSKE KISELINE




• DNA i RNA



PURINSKI NUKLEOTID

PIRIMIDINSKI NUKLEOTID

H3PO4H3PO4

PENTOZA PENTOZA

NUKLEINSKE KISELINE




• DNA i RNA



Pentoza je kod RNA ribozariboza (C5H10O5), a kod DNA deoksiribozadeoksiriboza (C5H10O4)

DRDRPP

PPT

C


DRDRADNA

Jezgrina

(nuklearna)

DNA

PP

PP

PP

PP

GC

CG

DRDR

DRDR

DRDR

DRDR

Ekstranuklearna

(organelna)

DNA

NUKLEINSKE KISELINE - DNA


NUKLEINSKE KISELINE - RNA


Univerzalni polimer koji se nalazi u svim živim stanicama

Sudjeluje u sintezi proteina

Informacijska RNA (m-RNA)

Ribosomska RNA (r-RNA)

Informacijska RNA (m-RNA)

Transportna RNA (t-RNA)

RAZLIKE OD DNA

• Jednolančani polinukleotidni niz

• Timin je zamijenjen uracilom

• Pentoza je riboza

Stanica je osnovna građevna i

funkcionalna jedinica svakogfunkcionalna jedinica svakog

živog bića

Oblici organizacije stanicaOblici organizacije stanica

• Granica živoga i neživoga

• Nukleinska kiselina (DNA, RNA) + proteinska ovojnica

Mozaični virus duhana

Nestanične (acelularne) struktureVIRUSI

Mozaični virus duhana

Nestanične (acelularne) strukture

Virus ebole

VIRUSI

Prokariotska stanica

Eukariotska stanica

Endosimbiontska teorija

Životinjska i biljna stanica

Vakuola

Stanična stijenka

CentrioleKloroplast

Oblik i veličina biljnih stanicaOblik i veličina biljnih stanica

Oblik biljnih stanica

Oblik biljnih stanica

PARENHIMATSKE(IZODIJAMETRIČNE)

PROZENHIMATSKE

Veličina biljnih stanica

1 mm = 1000 μm

BILJNE STANICE

botanika - sumfak.unizg.hr fitogeografija fitocenologija Šumarstvo farmacija zaštita prirode....

Documents