1

ۃااجنل:لیبس

ۃااجنل:لیبس 2

رضوری::لیصفت

ۃااجنل:لیبس : وظع:

رضحت:ادقس:ومالان:اشہ:اربار:اقحل:اصبح:ہیلعہللتمح:اۃنسل:یحم:خیااشمل:خیش : واظع:

ھ1449راضمم:اابملرک:18: وظع::اترخی

ضیف:اولعلل،:دیحراابد : اقمل:::::::::::::::

اصبح:داتم:رباکمہت:دمحم:ااضفك:ارلنمحرضحت:ومالان:خیش:ادحلثی: : رمبت:::::::::::::

رکایچ،2البک::،:اخاقنہ:ادمادہی:ارشہیف،:نشلگ:اابقك،رشن:و:ااشتعہبعش: : زری:اامتہل::::

92.316.7771051+،:92.21.34972080+راہطب::11182وپٹس:سکب::

khanqah.ashrafia@gmail.comای:لیم:

،رکایچ،:اپاتسکم2بتک:اخہن:رہظمی،نشلگ:اابقك،:::البک:ربمن : انرش

اقرنیئ:ونیبحم:ےس:زگارش

اۃنسلیحم خیااشملخیشےس:اشعی:وہےن:وایل:اخاقنہ:ادمادہی:ارشہیف:رکایچ:اجیت:ےہ:ہک:اس:ابت:یک:یتح:اولعس:وکشش:یک

ابطتع:ایعمری:وہ۔رپوف:رڈیگن:اور:یک:اور:وماظع:اتکوبں:یک:ال:رضحت:ادقس:ومالان:اشہ:اربار:اقحل:اصبح:ہیلعہللتمح

اشتع:ںیم:فلتخم:املعء:اور:امرہنی:نف:ۂبعشرشن:و:اادمحلہلل!::اس:اکل:یک:رگناین:ےک:ےیل:اخاقنہ:ادمادہی:ارشہیف:ےک:

دینی:ذجےب:اور:نگل:ےک:اسھت:اینپ:دخامت:رسااجنل:دے:رےہ:ںیہ۔:اس:ےک:ابووجد:وکیئ:یطلغ:رظن:اےئ:وت:ازراہ:رکل:

علطم:رفامںیئ:اتہک:ادنیہ:ااشتع:ںیم:درتس:وہ:رک:اپ:ےک:ےیل:دصۂق:اجرہی:وہےکس۔:

دمحم:اامسلیع:میکح:)ومالان(

از:تعیب:رضحت:واال: ہیلعہللتمحریبنہ:و:ہفیلخ:مج

انمظ:ۂبعش:رشن:و:ااشتع،اخاقنہ:ادمادہی:ارشہیف

3

ۃااجنل:لیبس

ونعاانت

4 ................................................................ رمبت رعض

6 ................................................................... ۃااجنل لیبس

6 ...................................................... ےہ اخہن اسمرف کیا داین

7 ..................................................... ؟ایگ اجیھب ںویک ںیم داین

7 ................................................... ےہ رھبین یسیو رکین یسیج

8 ........................................................ تقیقح یک ااقتستم

9 ........................................................ےہ دوزخ ای ےہ تنج

14 ............................................. ےہ رکان یرایت یک ارخت ںیہی

14 ...................................................... ےہ؟ایک راہتس اک اجنت

14 ..................................... وتعس یک اس اور وصختیص یک زابم

رتہک اقبتمجقب وی

11 .................................................... رتہب مت

زناتک یک زابم

12 ..................................................... واہ

13 .............................................. اصقنم یودوین ینید ےک زابم

15 ......................................... دشت یک اس اور اصقنم اک تبیغ

16 ......................................................... ااجنل اک وگیئ وضفك

17 ...................................................... اتیمہ یک بلق ت ایح

17 ............................................................. افدئہ اک وگیئ مک

18 .............................................. ےہ امکك ہی طاایتح ںیم وبےنل

ۃااجنل:لیبس 4

19 ................................................ مکح اک ام اور ااسقل یک الکل

24 .............................. اچےیہ اامتہل اک اامعك ااوثا ریثک اور ااسم

21 ............................................ الکناجےئ ہن ےس رھگ رضورت الب

22 ....................................................... ریتہ ںیہن وفحمظ اگنہ

22 ................................................... ےہ طلغ دقر سک ہلصیف ہی

23 ...................................................... رطب ںیم ابوتں دوونں

23 ............................................ را اہنتیئ وگۂش ردس ہن اتف چیہ

دن ںالیپ دش رایسب وچلگ

ز

جلغ 24 ............................................... ب

24 ................................................ اصقنانت ےک االتخط رثکت

25 ..................................................... ےہ یہی راہتس اک اعتیف

26 .................................................. اچےیہ روان رپ اطخؤں اینپ

26 .................................................. اچےیہ رکان وتہب وک رہصخش

27 ............................................................. تقیقح یک وتہب

27 ................................................................. الکل الخۂص

28 ................................................ اتیمہ یک ورتتیب میلعت ینید

أأأ أ

5

ۃااجنل:لیبس

رعض:رمبت

ہ تعال باس

:ء:وک:یحم:اۃنسل:رضحت:ادقس:ومالان:اشہ:ارباراقحل:اصبح:داتم:1984 اوتکرب:8ات6

:واہں:ےک:زامۂن ایقل:یک:ومعیم:سلجم:ںیم:اجنت:اک::رباکمہت:اکایقل:ضیف:اولعلل:دیحر:اابد:ںیم:اھت،

وج:ہک:اس:العےق:ےک:دنپرہ:: ؟:ےک:ونعام:ےس:رضحت:واال:دمہلظ:ےن:وظع:رفامای:اھتےہراہتس:ایک

ںیم:اس:وتق:اشعی:وہا،:مہ:ےن:ایس:ےس:لقن:ایکےہ:۔‘‘ انیبت’’روزہ:اابخر

اظرہ:ےہ:ہک:وموضع:یک:اتیمہ:اور:اس:یک:رضورت:اکاعمہلم:ہی:ےہ:ہک:رہ:وہ:صخش:

وافین:ےہ:اور:الص:زدنیگ:رمےن:ےک:دعب:ارخت:وایل::یضاک:اامیم:ودیقعہ:ےہ:ہک:زدنیگ:اعرسج:

زدنیگ:ےہ:اور:اس:اعریض:زدنیگ:ںیم:وج:لمع:ایک:ےہ:اس:اک:ہلص:دایمئ:زدنیگ:ںیم:ےلماگ،:اس:یک:

یہی:وخاشہ:وہیت:ےہ:ہک:ارخت:وایل:زدنیگ:ںیم:اجنت:اور:اکایمیب:احلص:وہاجےئ،:نکیل:وساك:

اس:اک:راہتس:ایک:ےہ؟:انچں:ہچ:اس:ےلسلس:ںیم:یبن::رکمی:یلص:اہلل:ہیلع:وملس:ےس:وساك:ایک:ہی:ےہ:ہک:

ایگ:وت:اپ:یلص:اہلل:ہیلع:وملس:ےن:وج:وجا :دای:ایس:یک:رشتحی:ووتحیض:رضحت:واال:دمہلظ:ےن:رفامیئ:

واال:دمہلظ:یک:ااجزت:ورظن:اثین:ےک:دعب:شیپ:رکرےہ:ںیہ۔:ےہ:سج:وک:مہ:اس:وتق:رضحت

اپک:اک:ذرک:ایک:ایگےہ:ام:وک:الص:اافلظ:ںیم::ام:وظع:نج:اایت:رقاین:وااحدثیدور

عم:وحاہل:شیپ:ایک:ایگےہ:اور:ھچک:ےئن:رضوری:اور:یتمیق:وماد:اک:ااضہف:یھب:ایک:ایگےہ۔

قح:اعتیل:اس:وک:وبقك::رفامرک:اتم:ہملسم:وک:اس:ےس:وپرے:وطر:رپ:دیفتسم:وہےن:یک:

۔وتقیف:اطع:رفامےئ،:انیم

واالسلل

دمحم:ااضفك:ارلنمح

وییپ:،دمرہس:ارشف:ادملارس،:رہدویئ

ھ1449 راضمم:اابملرک18

ۃااجنل:لیبس 6

لیبس:ااجنلۃ

حی حمن ال بسم اہلل ال

علیہ قنعوذ بہ قنتوکل

من

قنؤفف

قنستغ

قنستعینہ

مدف مد ہلل ن

ال

باہلل ل

ضلن یھدف اہلل فل م

النا م

ئاة اع فسنا قمن سیقر ان

من ش

ھد قنش

یک ل ل ش

ل ال ال اہلل قحدف

ھد اـ

قنش

فل ھادی ل

لل

ن یض

قم

دا ع دنا قمولنا مم ـ سی صل اہلل تعال اول

قرس

ل علیہ قعل بدف

ا

ا

اکثی

تسلمی کثییاتہ قبارؽ قسلم ابہ قذر

د ع اب م ا ،قاص

وؾ اہلل ت یا رس

بۃ بن عام رض اہلل عنہ قاؾ قل

عن عق

اۃ یسعک بیتک قابک عل خطیئتک ؟ماالن علیک لسانک قل

؎1قاؾ املک

رضحت:ہبقع:نب:اعرم:ےس:رواتی:ےہ:ہک:ںیم:ےن:روسك:اہلل:یلص:اہلل:ہیلع:وملس:ےس:وپاھچ:ہک:

رھگ:ےس:اجنت:اک:راہتس:ایک:ےہ:وت:اپ::ےن:رفامای:ہک:اینپ:زابم:یک:افحتظ:رکو:اور:الب:رضورت:اےنپ:

روےت:روہ۔:و:اینپ:اطخؤں:رپدہن:ولکن:ا

رضحات!:اس:وتق:اکی:دحثی:اپک:ڑپیھ:ےہ:سج:ںیم:اجنت:یک:تقیقح:اور:اس:ےک:احلص:

رکےن:اک:رطہقی:ایبم:ایک:ایگےہ۔

داین:اکی:اسمرف:اخہن:ےہ

اس:ےلسلس:ںیم:اینبدی:ابت:ہی:ےہ:ہک:داین:اکی:اسمرف:اخہن:ےہ:ہک:اہیں:اےن:اور:اجےن:

:اس:وک:رہب:احك:اکی:ہن:اکی:دم:اہیں:ےس:اجانےہ،: اک:ہلسلس:لچ:راہ:ےہ۔:وج:یھب:اہیں:اایےہ:

:یسک:اک:ربمن:ےلہپ:ےہ:اور:یسک:اک:دعب:ںیم:ےہ،نکیل:داین:ںیم:وکیئ:ہن:وت:اےنپ:اپ:اای:ےہ:اور:ہن:اےنپ

ایج ایم سعید،باب ماجا: یف حفظ اللساـ ،2/66:جامع الرتمذی ؎1

7

ۃااجنل:لیبس

؎::::: اایتخر:ےس:اجےئ:اگ:ہکلب:بس:وک:قح:اعتیل:ےن:اےنپ:ارادہ:اور:تیشم:ےس:اجیھبےہ

ےلچ یلچ:: ےل:: اضقء: الیئ::ایحت:اےئ::

اینپ:وخیش:ےس:اےئ:ہن:اینپ:وخیش:ےلچ

داین:ںیم:ویکں:اجیھب:ایگ؟

اپک:ںیم:رفامای:ایگ::ہی:وساك:ہک:داین:ںیم:ویکں:اجیھب:ایگ:وت:رقام ا :راہ:

انما ت افسب ا نکم خلق

انکم ق عبث اہلل فتعل ﴾ ۱۱۱﴿ ـ جعو ل تر نای ال

ملک ال

ق ال

ا رب ھو ال ال ل

2 ﴾۱۱۱﴿ م ی کر ال ش ع ال

؎

یہ:لمہم:دیپا:رکدای:ےہ:اور:ہی:ہک:مت:امہرے:اہں:وت:ایک:مت:ےن:ہی:ایخك:ایک:اھت:ہک:مہ:ےن:مت:وک:ویں:

یقیقح:ےہ،:اس:ےک:وسا::اپس:ںیہن:الےئ:اجؤےگ۔:وس:اہلل:اعتیل:تہب:یہ:اعیل:اشم:ےہ:وج:ہک:ابداشہ

وکیئ:یھب:القئ:ابعدت:ںیہن،:رعش:میظع:اک:امکل:ےہ۔::

3؎

دے:رک:ااحتمم:ایل:ہکلب:اکی:اکل:ےک:تحت:دیپا:ایک:ےہ:وہ:ابعدت:اور:اطتع:ےہ:اور:ایس:ںیم:اایتخر:

ےہ:۔:انچں:ہچ:رفامایایگ:

س ال ل ن

ن ق ال

ت ال

ـ ق ما خلق دق

ب 4 ﴾۱۱﴿ یع

؎

اور:ںیم:ےن:نج:اور:ااسنم:وک:ایس:واےطس:دیپا:ایکےہ:ہک:ریمی:ابعدت:ایک:رکںی۔:

5؎

یسیج:رکین:ویسی:رھبین:ےہ

اور:ریغب:اکل:ےیک:اجےن:واےل::ا :اس:اکل:وک:رکےک:اجےن:واےل:وک:واہں:راتح:وہیگ

این:ےک:المزنیم:وک:ایھچ:دخامت:رپ:اتایحت:نشنپ:یتلم:ےہ:اور:وک:تفلک:اور:زساےلم:یگ،:سج:رطح:د

115،116:المؤمنوـ ؎2

ـ ؎3 ایج ایم سعید ،(116،115)المؤمنوـ،7/103:بیاـ القرا

ریت ؎4 56:الذ

5؎ ریت ،63/ 11:ـبیاـ القرا

ایج ایم سعید،(56)الذ

ۃااجنل:لیبس 8

:یتلم:ےہ،ایس:رطح:اہلل:اعتیل:ےن:اےنپ:دنبوں:ےک:ےیل:راتح:اور: :زسا وکاتیہ:رپ:یلطعم:اور

ہگج:دوزخ:ےہ،:رفامای:ایگ:::اور:تقشم:و فیلک:یک:تقشم:یک:ہگج:انبیئ:ےہ،:راتح:یک:ہگج:تنج

ـ الذ ربنا اقالو ن ی ا اہلل

و اس ثم تتنؾ اتقام ی عل

ہ

ئک ال اال تافو ۃ مل

ق اب ق ازنو ت قل اش

ت کن الت ۃ ن بال ت

ن ﴾ ۰۳﴿ ـ عدق و ؤکم ل اق ن یف ی

یوۃ ال

ن ق یف یاالد

ال

ھای ف لکم ق ۃ خر

ما تش

ا تہ کم ان

ما ھای ف لکم ق فس

عو ﴾ ۰۱﴿ ـ تد

لن نز

ح ر غفو م ر ٪ ی ﴿۰۳﴾ 6

؎

ر :اہلل:ےہ:رھپ:)اس:رپ:(میقتسم:رےہ،:ام:رپ:: نج:ولوگں:ےن:)دك:ےس:(ارقار:رکایل:ہک:امہرا

رپوخش:روہ:سج:اک:مت::(ےک:ےنلم:)تنجرفےتش:ارتںی:ےگ:ہک:مت:ہن:ادنہشی:رکو:اور:ہن:رجن:رکو:اور:مت:

ےس:)ربمغیپوں:یک:رعمتف(:ودعہ:ایک:اجای:رکات:اھت۔:مہ:اہمترے:رقیف:ےھت:دوینی:زدنیگ:ںیم:یھب:

(:ںیم:سج: زی:وک:اہمترا: ی:اچےہ:اگ:ےیل:اس:)تنج:اور:ارخت:ںیم:یھب:رںیہ:ےگ،اور:اہمترے

و:ین:ےک:ےہ:رر:امہموموجد:ےہ:اور:زین:اہمترے:ےیل:اس:ںیم:وج:اموگنےگ:وموجد:ےہ۔ہی:وطبر:

رمیح:یک:رطف:ےس۔

7؎

ااقتستم:یک:تقیقح

:اور: ااقتستم:اکی:رصتخم:ظفل:ےہ:رگم:اجعم:ےہ:سج:ںیم:وپرے:ااکحل:رپ:لمع:رکان

رۃمح:اہلل:ہیلع:ااقتستم:: یل:اقری:ورکمواہت:ےس:انچب:اشلم:ےہ،وہشمر:دحمث:المال:رحمامت:

ےک:ےلسلس:ںیم:رفامےت:ںیہ:ہک

ب قلاؾ ال

فیہ اع

خل

مذقر فید

ور قاجتناب کل

مام

امتثاؾ کل

ح

سلؿ ق ال

ـ قال یما

ـ من ال بدا

ـ قال ؎8سا

30،32:ۃحم السجد ؎6

ایج ایم سید،(32-30()حم السجدۃ)10/51:بیاـ القرـ ؎7

داراالفکر،کتاب الیماـ،1/84:فاتحیمقاۃ الم ؎8

9

ۃااجنل:لیبس

اس:ےیل::،ااقتستم:ےک:ینعم:ہی:ںیہ:ہک:ال:امومرات:یک:اجب:اوری:اور:اسرے:ونمماعت:ےس:انچب

اور:وہ:ےہ::،اس:ےک:وہفمل:ںیم:اسرے:اامعك:اےئگ:وخاہ:ام:اک:قلعت:بلق:ےس:وہ:ایدبم:ےس

اامیم،:االسل:اور:ااسحم۔

یتپ:رفامےت:ںیہ:رۃمح:اہلل:ہیلع:اپین:اپین:یتپ:یقہیب:وتق:اقیض:انثء:اہلل:

ق بوجہ

اػ عن الر

ن

یغ قال ال

ؿ

تداؾ قعد

ع

ستقامۃ ال

اد بال م

قال

تقاد ع

وف ل یف ال ج

ون ال

اؾ م

ع

لؼ قل یف ال

خ

؎9قل یف ال

ف:ہن:وہان:یسک:یھب:رطےقی:ںیم:ہن:ااقتعد:ااقتستم:ےس:رماد:دتعمك:رانہ:ےہ:اور:قح:ےس:رحنم

ںیم،:ہن:االخق:ںیم،:ہن:اامعك:ںیم۔

ایس:اجتیعم:یک:رطف:رضحت:رمع:ریض:اہلل:ہنع:ااشرہ:رکےت:وہےئ:رفامےت:ںیہ:

عالب ـ الث قغ رقغا قل تر

ہ قالن

م

تستقی عل ال

ستقامۃ اـ

؎10ال

ہک:مت:اہلل:ےک:ااکحل:اوارم:وونایہ:رپ:دیسےھ:ےمج:روہ:اور:اس:ےس:ادرھ:ادرھ::ااقتستم:ہی:ےہ

راہ:رفار:ولڑمویں:یک:رطح:ہن:اکنول۔

خ:ےہز:ےہ:ای:دوتنج

وت:نج:ولوگں:ےن:ےچس:دك:ےس:ارقار:ایک:اور:رھپ:اس:رپ:ااقتستم:داھکیئ:وت:ام:ولوگں:ےک:

:دوزالزواك:تنج:،ےیل:رتیق:ےہ :اور :زسا وقك اورہبلط المزنیم رطح سجےہ۔ خ:ےہ:ورہن

اور الخیف ودعہ ےہ،ورہن اوردنسیتلم رتیق وت ںیہ رکےت اپدنبی یک اساور ںیہ ورقاررکےت

ایگےہ: رفامای ےیل ےک ولوگں وہاجاتےہ،اےسی ارخاج اور زنتیل،یلطعم ےس وہج یک دعویل مکح

و یف حم ق ؿ س ن ق ﴾ ۲۳﴿ ی م

و ی ظل

﴾ ۲۲﴿ م ی بارد ق ل کر ل ﴾۲۰﴿ ؿ م

قب اکانو انہ ذلک ل

رت

ف م

ی ﴿۲۱﴾ 11

؎

المکتبۃ الشدیۃ،(30)حما السجدۃ،8/292:المظػریتفسی ال ؎9

المکتبۃ الشدیۃ،(11)ھود،5/122:المظػریتفسی ال ؎10

45 - 42:الواقعۃ ؎11

ۃااجنل:لیبس 14

وہاگ:وہ:ولگ:اگ:ںیم:وہں:ےگ:اور:وھکےتل:وہےئ:اپین:ںیم،:اور:ایسہ:دوھںیئ::ےک:اسہی:ںیم:وج:ہن:ڈنھٹا:

۔ےھتڑبی:وخش:احیل:ںیم:رےتہ::(اور:ہن:رفتح:شخب:وہاگ۔:وہ:ولگ:اس:ےک:لبق:)ینعی:داین:ںیم

12؎

ںیہی:ارخت:یک:ایتری:رکان:ےہ

داین:ےک:ادنر:یھب:ادیم:رفس:رکات:ےہ،:اس:ںیم:راتح:یک:رکف:رکاتےہ،:اس:ےک:ےیل:

:ارال:ےک:ےیل :رکااتےہ:رگم:یھبک:یھبک:ٹکٹ:ےل:رک::صیصختااظتنامت:رکاتےہ، ہگج:رزیرونشی:

رہ:اکی:اک:رزیرونشی:ےلہپ:ےس::،یھب:رزیرونشی:ںیہن:وہیت،:رگم:ارخت:ےک:ےیل:ااسی:ںیہن:وہات

ےہ:وت:مہ::بس:وک:یھب:داین:ےک:رفس:یک:رطح:اکی:اور:رفس:رکان:ےہ:اور:وہ:ارخت:اک:رفس:ےہ،:اس:

ےہ:اتہک:وہستل:وااسین،راتح:وارال:ےک:اسھت::ےک:ےیل:یھب:ایس:داین:ںیم:رہ:رکایتری:رکان

ارخت::اک:رفس:وہ،:واہں:چنہپ:رک:رہ:مسق:اک:نیچ:وارال:احلص:وہ۔

اجنت:اک:راہتس:ایکےہ؟

اور:اظرہ:ےہ:ہک:رہ:اصبح:اامیم:اور:املسمم:یک:یہی:وخاشہ:وہیت:ےہ،:ایس:ےیل:اعل:

:یہی:ےہ:ہک:اجنت:وطر:رپ:اہک:اجاتےہ:ہک:اھبیئ:اجنت:وہاجےئ:وت:ڑبی:ابت:ےہ۔:در الص:دانھکی:

ایکےہ؟:اور:اجنت:سک:وک:احلص:وہیگ؟:انچں:ہچ:اس:ےلسلس:ںیم:رتذمی::رشفی:ںیم:رصتخم:دحثی:

ادقس:یلص:اہلل:ہیلع:وملس:ےس::ےہ:رضحت:ہبقع:نب:اعرم:ریض:اہلل:ہنع:یک:ہک:اوہنں:ےن:وضحر

وپاھچ: ار ی ام اہلل ؾ و س :راہتس::؟اۃ الن :اجنت:اک اے:اہلل:ےک:یبن!)یلص:اہلل:ہیلع:وملس(

ایکےہ؟:اظرہ:ےہ:ہک:وپےنھچ:اک:دصقم::ایسی:ابوتں:اک:ولعمل:رکان:اھت:وج:رفاضئ:وواابجت:ےک:العوہ:ںیہ:

:یک:راہ:ااسم:وہاجےئ۔ہک:ام:وک:اامتہل:ےس:ایک:اجےئ،:سج:ےس:تنج

زابم:یک:وصختیص:اور:اس:یک:وتعس

ل م ا وملس:ےن:رفامای:وت:اپ:یلص:اہلل:ہیلع: ع ک ک ی ل اینپ:زابم:وک:اقوب:ںیم:’’ ک ان س ل

ـ ؎12 ایج ایم سعید،الواقعۃ،11/96:بیاـ القرا

11

ۃااجنل:لیبس

یلہپ:اتدیک:یہی:ےہ:ہک:زابم:وک:اقوب:ںیم:راھک:اجےئ،زابم:اہلل:اعتیل:یک:ڑبی:تمعن:ےہ،:‘‘ روھک

رفامایایگ:

الم عل ن

ی ع ل

لسانا ق شفت ق ﴾ ۸﴿ نی

؎13﴾ ۹﴿ ی

۔وک:دو:اںیھکن:اور:زابم:اور:دووہٹن:ںیہن:دےیایک:مہ:ےن:اس:

14؎

:ںیہ:ام:بس:اک:اکی:اکل:ےہ۔:الثم:اھکن:ےہ:اس:اکاکل:ےہ: اا

ضعااسنم:ےک:مسج:ںیم:ےنتج:یھب:ا

روگنں:اور:وصروتں:وک:دانھکی،:اکونں:اک:اکل:ےہ:اافلظ:ورحوف:اور:اوازوں:اک:اننس،:انک:اک:اکل:ےہ:

ےک:اکل:اک:اکی:دارئہ:ےہ:سج:ںیم:دحمود:رہ:رک:وہ:اکل:رکےت:وخوبش:وریغہ:وسانھگن،:رغہکیض::رہ:وضع:

رگم:زابم:اکی:ااسی:وضع:ےہ:ہک:اس:اکاکل:او:را:س:ےک:اامعتسك:اک:دارئہ:تہب:وعیس:ےہ۔:،ںیہ

اامل:رخف:ادلنی:رازی:رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامےت:ںیہ:

ود اقمعدقؿ ـ ما من موج ؼ ، ا لؿ اق موھوؿ ال ،خالق اق م معل

ـ یتناقل قھذف خاص ق قاللسا

باة اقنف

باث

ض ل ل توجد یف ی یتع

ۃ

ضا: ع

؎15سائر ال

اہ:وہ:داین:یک:وکیئ:ےش:وخاہ:وموجد:وہ:ای:دعمول:وہ:اس:اک:قلعت:وخاہ:اخقل:ےس:وہ:وخاہ:ولخمق:ےس:وہ،:وخ

ولعمل:و:نیعتم:وہ:ای:ویمہ:وینظ:وہ:وہ:زابم:ےک:دارئہ:اور:اس:یک:وتعس:ےس:ابرہ:ںیہن،:اابثت::ای:ااکنر:

ںیم:اںیہن:اامعتسك:رکیت:ےہ،:اور:ہی:وصختیص:زابم:ےک:العوہ:اور:یسک:وضع:ںیم:ںیہن:اپیئ:اجیت:ےہ۔

:رتہب

متجقیب اقبتم:رتہک:و

رثات:واتنجئ:ےک:اابتعر:ےس:اقبتم:رتہک:زابم:دےنھکی:ںیم:وت:وھچیٹ:یس:ےہ:نکیل:اےنپ:ا

:اور:اعمرف:واقحقئ:اک:احلم:ےہ:ہی:اس:یک: :اہیہل::رتہب:یک:دصماق:ےہ،:ہک:بلق:وج:ہک:ولعل

متجقیبو

رتامجم:ےہ۔

9-8:البلد ؎13

ـ ؎14 ایج ایم سعید(8،9)،البلد،12/98،99:بیاـ القرا

بیقة ،،داراحیا: الرتات(35،25)طہ ،22/43:تفسی التکبیال ؎15

ۃااجنل:لیبس 12

العہم:یبیط:رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامےت:ںیہ:

ب قخلیف قل

ـ ال ما

ـ ترج ت اللساـ ۃ بد

؎16یف ظاھر ال

:یک:رتامجم:ےہ:اور:اظرہ:دبم:ںیم:اس:یک:ان ب:ےہ۔زابم:بلق

اامل:رخف:ادلنی:رازی:رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامےتںیہ:

یف ا لۃ

ـ ھو ا ـ اللسا ل شک ا

ػ ط ع

ـ اش

یکمعارػ فوجب اـ

ا: ال

ضا: ع

؎17ال

اس:ےیل:رضوری:ےہ:ہک:ارشف:رتنی:الب:ہبش:زابم:اعمرف:واقحقئ:ےک:ااہظر:اک:ذرہعی:ےہ:

وضعوہ۔

زابم:وک:اہجں:ہی:رشف:احلص:ےہ:ہک:وہ:بلق:یک:رتامجم:ےہ:وںیہ:ہی:ابت:یھب:ےہ:ہک:اس:قلعت:

اخص:یک:وہج:ےس:وج:ابت:زابم:ےس:یتلکن:ےہ:ااسنم:اک:دك:اس:ےک:ارثات:وبقك:رکاتےہ۔:اامل:

؎::: زغایل:رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامےت:ںیہ::ہک

:وگ د::دك:اترکی:ودوچں:نخس::اہےئ:زتش

ود رونش::: دك::: وگ د::: قح::: وچں::نخس::::

18؎

ااسنم:اینپ:زابم:ےس:بج:ربی:ابت:اکناتلےہ:وت:دك:اترکی:وہاجاتےہ:اور:بج:قح:ابت:اتہکےہ:

وت:دك:رونش:وہاجاتےہ۔

زابم:یک:زناتک:واہ

رانرفامین:یھب:رکیت:ےہ،:وتزابم:اک:اعمہلم:ڑبا:یہ:انزک:ےہ،رفامں:ربداری:یھب:رکیت:ےہ:او

افدئہ:دنم:یھب:ےہ:اور:رضر:راسں:یھب:ےہ،:یہی:وہج:ےہ:ہک:یبن::رکمی:یلص:اہلل:ہیلع:وملس:ےن:رفامای:

بیقة،دارا،باب حفظ اللساـ قالغیبۃ قالشت،7/3040:المفاتحیمقاۃ ؎16

بیقة ، الرتات داراحیا:،(35 -25)ہ ط ،22/43:کبیال التفسی ؎17

283:اعسدتےئ:ایمیک ؎18

13

ۃااجنل:لیبس

ـ فتقوؾ اتق اہلل فینا اللساضا: کلھا تکف

ع

ـ ال دؿ فا

ا ابن

ب

اذا اص

ـ ا بک فاـ فانا نن وججت ا ستقمت استقمنا قا

وججنااع

؎19ع

اا:زابم:ےک:روربو:اعزجی:رکےت:ںیہ:ہک:امہرے:اعمےلم:

ضعبج:ااسنم:حبص:رکاتےہ:وت:اسرے:ا

ارگ:وت:راتس:ےہ:وت:مہ:بس:راتس::،ںیم:اہلل:ےس:ڈریت:رہ،:اس:ےیل:ہک:مہ:اہمترے:اسھت:ںیہ

ںیہ،:ارگ:وتجک:ےہ:وت:مہ:بس:جک:وہاجںیئ:ےگ۔

: یل:اقری:رۃمح:اہلل:ہیلع:ایس:ےلسلس:ںیم:رفامےت:ںیہ:وہشمردحمث:الم

ضا: جمیع ع

ا تعلق ال ضا: ام

ـ من اع ـ اللسا ـ قھو ا ھا باللسا

بی لۃ ال

ـ ا سا

ن

ـ فع استقامتہ تنفعہ ال یما

قال

کف

ـ لل استقامۃ ا

ا احوالوجاجہ تبطل

ضا: قمع اع

ع

؎20سائر ال

ااےئ:ااسنین:ںیم:ےس:

ضعاا:اک:زابم:ےس:قلعت:وہان::اس:رطح:رپ:ےہ:ہک:زابم:ا

ضعرہب:احك:اسرے:ا

ایبم:اک:اہل:ےہ:اس:ےیلزابم:یک:ااقتستم:عفن:شخب:وہیت:ےہ:ااسی:وضع:ےہ:وج:ہک:رفک:واامیم:ےک:

اا:ےک:اوحاك:واامعك:ےک:ےیل۔

ضع اور:اس:یک:یجک:ہب:رضر:راسں:وہیت:ےہ:درگی:ا

زابم:ےک:دینی:ودوینی:اصقنم

زابم:ےک:ےلسلس:ںیم:ومعام:ےب:اایتحیط:وہیت:ےہ:ہک:وج:ہنم:ںیم:اای:ریغب:وسےچ:ےھجمس:

:احالں:ہک:زابم:یک :وج::اےس:ہہک:دای، :اےئ:دم ےب:اایتحیط:ےس:ےنتک:اصقنانت:وہےت:ںیہ،

ڑگھجے:اور:اگنہےم:وہےت:رےتہ:ںیہ:ارگ:داھکی:اجےئ:وت:ارثک:اس:یک:اینبد:زابم:یک:ےب:اایتحیط:اور:

ےب:اج:اامعتسك:ےلکن:اگ۔:دوینی:اصقنم:ےک:اسھت:ارخوی:اصقنم:یھب:وہاتےہ:ہک:ضعب:رمہبت:

س:اک:ااجنل:تہب:ربا:وہاتےہ۔رفتحی:ےک:وطر:رپ:وکیئ:ابت:ہہک:دی:نکیل:ا

انچں:ہچ:دحثی:ںیم:ےہ::

ایج ایم سعید،باب ماجا: یف حفظ اللساـ،2/66:جامع الرتمذی ؎19

بیقة،فکر دارال،باب حفظ اللساـ قالغیبۃ قالشت،7/3040:المفاتحیمقاۃ ؎20

ۃااجنل:لیبس 14

عبد ـ ال ا حک بھ ل

ض

ا ال لی اس یھوی بھا ا ایقوؾ الکلمۃ ل یقول عد ب الن

رض قا م

ما: قال الس

ؾ عن لسانہ اشد م ابی لی21ہ ی عن قدم ایزؾ نہ

؎

ااسنم:ولوگں:ےک:اسنہےن:ےک:ےیل:اکی:ابت:اتہکےہ:وت:اس:یک:وہج:ےس:دوزخ:ںیم:رگاجاتےہ:

زنیم:واامسم:ےک:امنیب:یک:اسمتف:ےک:دقبر،:ااسنم:اینپ:زابم:ےس:زایدہ:اتلسھپےہ:ہب:تبسن:اےنپ:

ریپوں:ےک۔

کی:ومعق:رپ:وضحر:یلص:اہلل:ولعمل:وہا:ہک:ااسنم:وک:منہج:ںیم:ےل:اجےن:وایل: زی:یہی:زابم:ےہ۔:ا

ہیلع:وملس:ےن:اینپ:زابم:ابمرک:یک:رطف:ااشرہ:رکےت:وہےئ:رضحت:اعمذ:ریض:اہلل:ہنع:ےس:

ع ف ک :رفامای زابم:وک:اےنپ:اقوب:ںیم:روھک،:وت:اس:رپ:رضحت:اعمذ:ریض:اہلل:ہنع:ےن::اذ ھ ک ی ل

وپاھچ:: ی ن ا ق اہلل ب ا ن ا ل م ب ـ ق ذ اخ و م ل ک ت ا ن

ہ ب م

وج:ابںیت:مہ:رکےت:ںیہ:ایک:اس:رپ:یھب:مہ:ےس:وماذخہ:وہاگ؟:::(یلص:اہلل:ہیلع:وملس)اے:اہلل:ےک:یبن:

اپ:یلص:اہلل:ہیلع:وملس:ےن:اراشد:رفامای:

ک یا م ک ام

ک ق ، عاذ ثکلت

وھہ اق عل ب ھل ی ج

ار عل ق اس یف الن الن

سنتہ ؎22مناخرھ ال حصائدال

:ےک:لب::!اے:اعمذ

اہمتری:امں:ںیہمت:مگ:رکدے،:اس:ابت:وک:اجم:ول:ہک:ولوگں:وک:ام:ےک:م

ایرفامای:اشیپین:ےک:لب:دوزخ:ںیم:رگاےن:وایل:ایس:یک:زابم:یک:ربی:ابںیت:وہیگ۔

یہی:وہج:ےہ:ہک:اپ:یلص:اہلل:ہیلع:وملس:ےس:وپاھچ:ایگ:

وػ ماتاػ عل

وؾ اہلل مااخ

یارس

؟ریمے:قلعتم:بس:ےس:زایدہ:سک: زی:ےس:اپ:وک:ڈرےہ

زابم:ےک:رش:ےس:۔ ؎23اذ ھ وت:اپ:یلص:اہلل:ہیلع:وملس:ےن:اینپ:زابم:وک:ڑکپےت:وہےئ:رفامای::

مکتبۃ الشد،(4492)6/472:شعب الیماـ للبیھیق ؎:21

ایج ایم سعید،حرمۃ الصلۃجا: یف باب ،2/89:الرتمذی جامع ؎22

ایج ایم سعید،ماجا: یف حفظ اللساـ باب،2/66:لرتمذیجامع ا ؎23

15

ۃااجنل:لیبس

:دشتتبیغ:اک:اصقنم:اور:اس:یک

اج:لک:اطیشم:زابم:ےک:انگہ:ںیم:التبم:رکداتیےہ:اور:مہ:ےتھجمس:ںیہ:ہک:ھچک:ہن:وہا۔::

ڑبے:ڑبے:انگہ:سج:ںیم:اج:لک:اعل:االتب:ےہ:دبامگین،:دبوگیئ،:دباگنیہ:اور:دسح:ےہ،:تبیغ:ہی:

یلص:اہلل:ااسی:انگہ:ےہ:ہک:سج:ںیم:اطیشم:الہ:الصح:وک:یھب:التبم:رکداتیےہ۔:ایس:وہج:ےس:یبن::رکمی:

ہیلع:وملس:ےن:رفامای:

من النا غیبۃ اشد ال

تبیغ:وج:زابم:اک:انگہ:ےہ:زان:ےس:زایدہ:دش د:ےہ۔

احصہب:وک:اس:رپ:بجعت:وہا:ہک:تبیغ:زان:ےس:ےسیک:دش د:ےہ:وت:اوہنں:ےن:وساك:ایک:

غیبۃ اشد من الناوؾ اہلل قکیف ال

یا رس

تبیغ:سک:رطح:زان:ےس:زایدہ:دش د:ےہ۔:؟اہللای:روسك:

اپ:یلص:اہلل:ہیلع:وملس:ےن:وجا :ںیم:رفامای:

ل

ف

غغیبۃ ل ی

ـ صاحب ال ن فیتوب فیتوب اہلل علیہ قا لی

ل ج ـ ال ا

ہ

صاحب

ف ھا ل

یغ

؎24حت

رکاتےہ:وت:اہلل:اعتیل:اس:یک:وتہب:وبقك:رفامےتیل:ںیہ:اور:تبیغ:رکےن::ااسنم:زان:رکاتےہ:رھپ:وتہب

واےل:یک:اعمیف:اس:وتق:کت:ہن:وہیگ:بج:کت:ہک:اصبح:اعمہلم:اس:وک:اعمف:ہن:رکے۔

:ہک:زان:وک:اہلل:اعتیل:وتہب:اور: :زان:ےس:اس:ےیل:ڑباھ:وہاےہ: ولعمل:وہا:ہک:تبیغ:اک:انگہ

یک:وتہب:یہ:ںیہن:وساےئ:اس:ےک:ہک:اصبح:قح:ےس:اافغتسر:ےس:اعمف:رکدںی:ےگ:رگم:تبیغ:

اعمف:رکاایاجےئ۔:سج:یک:تبیغ:یک:ےہ:اس:ےس:اعمیف:امیگن:اجےئ۔ارگ:وکیئ:زہار:رںیتعک:اور:

جح:ودصاقت:اک:وثا :ےل:رک:اعمف:رکان:اچےہ:وت:دانی:ڑپےاگ:ذہلا:ایکینں:اور:اطاعت:وخ :وہں:

اجںیئ:یگ۔:رگم:تبیغ:رکےن:رپ:بس:دورسوں:ےک:اامعك:انہم:ںیم:یلچ

مکتبۃ الشد،(6315)9/98:الیماـشعب ؎24

ۃااجنل:لیبس 16

اامل:رعشاین:رۃمح:اہلل:ہیلع:ےن:رفامای:ہک:امہرے:اشمخی:تبیغ:ہن:رکےن:رپ:تعیب:ےتیل:

اور:اانت:اایتحط:رکےت:ہک:اس:زامےن:ےک:اکی:زبرگ:رضحت:المک:ادلنی::رۃمح:اہلل:ہیلع:اک:ومعمك:

:سلجم:اھت::ہک:یسک:وک:اس:رشط:رپ:سلجم:ںیم:ےنھٹیب:یک:ااجزت:دےتی:ہک:یسک:یک:تبیغ:ہن:رکےاگورہن

ےس:ااھٹدےتی:۔:رضحت:نسح:رصبی:رۃمح:اہلل:ہیلع:اک:اکی:واہعق:اامل:رعشاین:رۃمح:اہلل:ہیلع:ایبم:

:اپ رفامےت:ںیہ:ہک:اکی:رمہبت:دوعت:ںیم:رشتفی:ےل:ےئگ:اس:ےن:تبیغ:رشوع:رکدی،

ےئگ۔:ےئ:اھرۃمح:اہلل:ہیلع::ےن:رفامای:ہک:ولگ:رویٹ:ےلہپ:الھکےت:ںیہ:مت:ےن:وبیٹ:ےلہپ:الھکدی:اور:ریغب:اھک

وضفك:وگیئ:اک:ااجنل

میکح:االتم:رضحت:ومالان:ارشف: یل:اصبح:اھتونی:رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامےت:ںیہ:ہک:

زبروگں:ےن:اس:ںیم:ینعی:زایدہ:وبےنل:ںیم:ہی:اصقنم:داھکی:ہک:اس:ےک:وہےت:وہےئ:انگوہں:ےس:

ٹ:اور:تبیغ:ںیم:انچب:لکشم:ےہ،:انچں:ہچ:اشمدہہ:ےہ:ہک:وج:ولگ:زایدہ:کب:کب:رکےت:ںیہ:وہ:وھج

رضور:التبم:وہاجےت:ںیہ:اور:رثکت:الکل:ےک:اسھت:رہ:ابت:وسچ:رک:رکان:وج:دتریب:ےہ:اعمیص:اسلم:

ےس:ےنچب:یک:دوارےہ،:اور:ارگ:ابرفلض:وکیئ:انگوہں:ےس:اچبیھب:راہ:وت:اکی:اصقنم:ےس:یسک:رطح:

؎ چب:یہ:ںیہن:اتکس،:وہ:اصقنم:ایکےہ:::

در:دبم:: رپ:نتفگ:ریمب:د دك:ز

: رگہچ:اتفگر:ت:وبد:ر دعم د

دك:تہب:وبےنل:ےس:دبم:ںیم:رماجاتےہ،:ارگ:ہچ:ریتی:وگتفگ:دعم:اک:ومیت:وہ۔

الکل:ےس:دك:رماجاتےہ،:تملظ:دیپا:وہاجیت:ےہ،:اسقوت:بلق:دیپا:وہاجیت:ےہ۔:ینعی:رثکت

25؎

::

اکی:اور:ومعق:رپ:رفامےت:ںیہ::ہک:اامعك:واوحاك:ےس:وج:ونر:بلق:ںیم:دیپا:وہاتےہ:وہ:اس:زابم:یک:

ےب:اایتحیط:ےس:ارثک:زالئ:وہاجاتےہ۔:سب:اابس :وک:عمج:رکےن:ےک:اسھت:وماعن:وک:یھب:رعف:رکان:

اچےیہ:بت:رمثہ:رمبت:وہاگ۔

26؎

62 :الطعاؿ یلتقل ؎25

184:عیس انفاس ؎26

17

ۃااجنل:لیبس

رھب:ےہ:ہک:رضوری:وگتفگ:دم:اکی:اور:ومعق:رپ:رفامےت:ںیہ:ہک:رضحات:اعرنیف:اک:اشمدہہ:

:دم:رھب: :ارث:ںیہن:وہات۔:انچں:ہچ:اکی:ڑجنکا ےل:ول:’’وہیت:رےہ:وت:اس:ےس:بلق:رپ:تملظ:اک

ہ:ربارب:بلق:ںیم:اس:ےس:تملظ:ہن:اےئ:یگ:ویکں:ہک:ورضورت:ےہ،:اتاکپر‘‘ارمودرھپے:وت:ذر

اور:ےب:رضورت:اکی:ہلمج:یھب:زابم:ےس:لکن:اجےئ:وت:دك:ایسہ:وہاجاتےہ۔

27؎

ایحت:بلق:یک:اتیمہ:

بلق:ںیم:تملظ:اور:اسقوت:ےس:ایک:وہاتےہ؟:اس:ےلسلس:ںیم:رضحت:میکح:االتم:

:یھب:دیعب: :ںیم:التبم:وہ:اجان :الب:ےہ:ہک:سج:ےک:دعب:یسک:انگہ :وہ رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامےت:ںیہ:ہک:ہی

،اور:کین:اکومں:یک:وتقیف:ونر:بلق:ےس:وہیت:ےہ:،ںیہن،اسری:اطاعت:اک:دمار:ایحت:بلق:رپ:ےہ

بج:بلق:ںیم:ایحت:وونر:یہ:ہن:راہ:ہکلب:اس:ےک::،ال:اعمیص:اک:اشنم:اسقوت:وتملظ:بلق:یہ:ےہ

اجبےئ:اسقوت:وتملظ:دیپاوہ:یئگ:وت:ا :ہی:صخش:بس:انگوہں:ےک:اقلب:وہاجاتےہ۔:سپ:رثکت:

الکل:ےک:اسھت:انگوہں:ےس:انچب:دنچ:دم:اک:وہاتےہ:رھپ:اعمیص:یک:رطف:الیمم:وہےن:اتگلےہ:۔

28؎

مک:وگیئ:اک:افدئہ

وت:زابم:یک:ےب:اایتحیط:ےک:ہی:اصقنانت:اور:رخاایبں:ںیہ،اس:ےس:ےنچب:یک:وصرت:ہی:

ےہ:ہک:وبےنل:ںیم:اایتحط:ربیت:اجےئ۔:دقبررضورت:زابم:وک:اامعتسك:ایکاجےئ۔:انچں:ہچ:یبن::

رکمی:یلص:اہلل:ہیلع:وملس:ےن:رفامای:

الص ؎29مت حکم ققلیل فاعل

تمکح:ےہ:اور:اس:رپ:لمع:رکےن:واےل:وھتڑے:ںیہ۔:اخومیش

اکی:دحثی:ںیم:ےہ:

185:عیس انفاس ؎27

63:تقلیل الطعاؿ ؎28

مکتبۃ الشد ،(4671)7/73:شعب الیماـ ؎29

ۃااجنل:لیبس 18

ن صمت نا ؎30م

وج:اخومش:راہ:اس:ےن:اجنت:اپیئ۔

ےہ:: اکی:اور:دحثی:ںیم

ا اق

یقل خیخر فل

یوؿ ال

باہلل قال

من

ؤـ ی ن کا

ل مت

؎31یصم

راتھکوہ:اس:وک:اچےیہ:ہک:وگتفگ:رکے:وج:صخش:اہلل:اور:ارخت:ےک:دم:رپ:اامیم:

وت:ایھچ:ابت:ےہک:ای:اخومش:رےہ۔

اامل:ونوی:رۃمح:اہلل:ہیلع:اس:یک:رشح:ںیم:رفامےت:ںیہ:

یف انہ

یح دیث ص

ا ھذا ال

خی

ـ الکلؿ اذا کا ال

ل یتکلم

ینبغ اـ

ة

م قھوالذی ظػر

ل

تہ مصل ت قم ،صل

؎32ۃ فل یتکلم شک یف ظھورال

ا:اس:ابت:رپ:دالتل:رکیت:ےہ:ہک:ااسنم:ےک:ےیل:انمبس:ےہ:ہک:وگتفگ:ریخ:یہ:یک:

ہی:دحثی:رصاح

رکے،اور:دمعہ:وگتفگ:ویہ:ےہ:سج:اک:انہک:دیفم:وہ،:اور:سج:ابت:اک:دیفم:وہان:وکشمک:وہ:اس:وک:

ےل۔زابم:ےس:ہن:اکن

وبےنل:ںیم:اایتحط:ہی:امکك:ےہ

ولعمل:وہا:ہک:مک:وبانل:اور:وبےنل:ںیم:اایتحط:رکانہی:وخیب:اور:امکك:یک:ابت:ےہ:۔:الہ:اہلل:

اور:زبراگم:دنی:زابم:ےک:ےلسلس:ںیم:اتحمط:رےتہ:ےھت:اتہک:ںیہک:اس:اک:انگہ:ہن:وہاجےئ:اور:اس:

ےک:ےیل:دتریبںی:اایتخر:رکےت:ےھت،:رضحت:رعیب:رۃمح:اہلل:ہیلع:اک:ومعمك:اھتہک:

ب

قعع قرطا سا نقی اذا اص

ا ققلما فکل

بہ کتبہ

ماتکلم

عند سہ

یاسب نف

ثم ؎33مسا: ھذاال

ایج ایم سعید،ق قالورعئ ابواب صفۃ القیامۃ قالقا ،2/76:الرتمذیجامع ؎30

ایج ایم سعید،ق قالورعئ ابواب صفۃ القیامۃ قالقا ،2/76:الرتمذیجامع ؎31

المطبعۃ المرصیۃ بالزھر،باب الث عل اکراؿ الارقالضیف قلقؿ الصمت،2/19:شج النوقی ؎32

بیقة،فکر دارال،باب حفظ اللساـ قالغیبۃ قالشت،7/3041:المفاتحیمقاۃ ؎33

19

ۃااجنل:لیبس

بج::حبص:وہیت:وت:اےنپ:اپس:اکی:اسدہ:اکذغ:اور:ملق:رھک:ےتیل:اور:بج:وگتفگ:رکےت:وت:

ےس:احمہبس:رکےت:۔:اس:وک:ھکل:ےتیل:رھپ:اشل:ےک:وتق:اس:ےلسلس:ںیم:اےنپ:سفن

رضحت:میکح:االتم:رۃمح:اہلل:ہیلع:ےن:اکی:واہعق:اراشد:رفامای:ہک:اکی:زبرگ:یسک:ےک:اہیں:

رشتفی:ےل:ےئگ،:دروازے:رپ:چنہپ:رک:اکپرا،:ادنر:ےس:وجا :اایہک:ںیہن:ںیہ:،:وپاھچ:اہکں:ںیہ؟:

:ےن:ااسی:وجا :الم:ربخ:ںیہن،:وت:ہی:زبرگ:رصف:اینت:ابت:رپ:سیت:ربس:کت:روےت:رےہ:ہک:ںیم

ا

اامعك:ںیم:وضفك:ابت:درج:وہیئگ:احالں:ہک::وضفك:وساك:ویکں:ایک:ہک:اہکں:ںیہ؟:ریمے:انم

ـ ی ن ق الذ ومنم:یک:اشم:ہی:ےہ:ہک:عو

ع

و م

؎34 ھ عن اللغ

:ہی:: بج:ام:رضحات:اک

اعمہلم:ےہ:وت:مہ:ولوگں:وک:وت:اور:یھب:زایدہ:زابم:یک:افحتظ:رکان:رضوری:ےہ۔

یک:ااسقل:اور:ام:اک:مکح:الکل

اس:ےیل:بج:وگتفگ:یک:اجےئ:وت:ےلہپ:وسچ:ایل:اجےئ:ہک:وج:ابت:انہک:ےہ:وہ:انمبس:ےہ:ای:

ںیہن،:ارگ:انمبس:ےہ:وت:ےہک:ورہن:اخومیش:رتہب:ےہ۔

اتبیئ:ںیہ::ںیمسق:اامل:زغایل:رۃمح:اہلل:ہیلع:ےن:ابوتں:یک:اچر

م ر ض و ھ (1

:وہاتےہ۔:۔ض :واصقنم :ابںیت:نج:ےس:ضحم:رضر ر ض ہ ی ف ام (2وہ

ع ف ن م ق : ۃ ۃ ع ف ن م ل ام (3وہ:ابںیت:وج:عفن:ورضر:ےک:دوونں:ولہپ:ےیل:وہےئ:وہیت:ںیہ۔

و ض ف و فھ ،ر ض ل ق ہ ی ف وہ:ابںیت:وج:ہن:عفن:شخب:ںیہ:ہن:رضر:راسں:وہ:وضفك:وہیت:ںیہ۔:۔ؾ

ضحم:دیفم:اور:اکر:ادم:وہیت:ںیہ۔اہچرل:وہ:ابںیت:وج:

ا :وساك:ہی:ےہ:ہک:ام:ںیم:نک:ابوتں:وک:اایتخر:ایک:اجےئ:اور:نک:ابوتں:ےس:رپزیہ:ایک:

ل ف اجےئ؟وت:رفامےت:ںیہ:ہک:یلہپ::مسق:یک:ابوتں:ےس:رپزیہ::رکان:رضوری:ےہ: ة ک الس ن م د ب

:ہ ن ع :اک:یھب:یہی:مکح:ےہ۔:ا :رہ: یئگ:رسیتی:مسق:یک:وگتفگ:وج:ہک:وضفك::دورسی:مسق:یک:وگتفگ:

ےہ۔:اس:ںیم:وغشمك:وہان:ااضتع:وتق:اور:اصقنم:ےک:العوہ:اور:ھچک:یھب:احلص:ںیہن۔:

ـ ظاھرا ا س

ال

ـ قھو عی ییع زماتغاؾ بہ تض

ش

ال

287:اشفیۃکمالة ؎34

ۃااجنل:لیبس 24

وتق:ےہ:سج:اک:نیع:رسخام:وہان:اظرہ:ےہ۔:اس:ںیم:وغشمك:وہان:ہی:ااضتع

ہ:ںیئگ:وہ:ابںیت:نج:ںیم:رصف:عفن:اک:ولہپ:ےہ:وت:ام:ںیم:یھب:یھبک:ایسی: زیوں:یک:ازیمش:ا :ر

وہاجیت:ےہ:وج:اصقنم:دہ:وہیت:ںیہ۔

قسم

ابع فل یبیق ال ال م ق ال

ث بہ ما فیہ اث یمت

قد

؎35فیہ خطر اذ

یھب:اصقنم:اک:رطخہ:ےہ،ویکں:ہک:شب:اواقت:اس:ںیم:ا :رصف:وچیھت:مسق:ابیق:رہ:یئگ،اس:ںیم:

یھب:تیصعم:اور:انگہ:یک:ازیمش:وہاجیت:ےہ۔

احلص:ہی:ہک:زابم:یک:افحتظ:رضوری:ےہ:ہک:اس:رپ:دارو:دمار:ےہ:اجنت:اک۔

ااسم:اور:ریثکااوثا :اامعك:اک:اامتہل:اچےیہ

ایدہ:وثا :ایس:ےک:اسھت:اےسی:وھچےٹ:وھچےٹ:اک:ل:رثکت:ےس:ےیک:اجںیئ:ہک:نج:رپ:ز

ےہ،:اسیج:ہک:ںیم:ارثک:اطنیبل:اور:ہبلط:ےساہک:رکاتوہں:ہک:الثم:ہعمج:ےک:اےسی:دنچ:اامعك:ںیہ:ہک:

ام:اک:وثا :زایدہ:ےہ:اور:اکل:تہب:لہس:اور:ااسم:ےہ،:اور:اس:اک:ابرابر:ذمارکہ:ایک:اجاترےہ:اتہک:

::ایدداہین:اور:ااضحتسر:رےہ:سج:ےس:لمع:ںیم:ااسین:وہاجےئ:یگ،:وہ:اامعك لسغ:رکان،:(1ہی:ںیہ::

2): ::(3اےھچ:ڑپکے:اننہپ، ::(4ہعمج:ےک:ےیل:دلجی:اجان، :ل:ےک:رقبی:انھٹیب،:(5دیپك:اجان، اام

وکیئ:وغل:اکل:ہن:رکان،:ام:اامعك:ےک:رکےن:رپ:رفامایایگ:(7ہبطخ:وغر:ےس:اننس،:(6

ـ ل صیامھاققیامھاکا

سنۃ اجر

وۃ عل

خط

؎36بکل

رہ:دقل:رپ:اکی:اسك:لفن:روزے:اور:امنز:اک:وثا :ےلم:اگ۔رہ

یل:اقری:رۃمح:اہلل:ہیلع:اس:دحثی:ےک:ےلسلس:ںیم:رفامےت:ںیہ:وہشمر:دحمث:الم

بیقة، فکر دارال،باب حفظ اللساـ قالغیبۃ قالشت،14/110:المفاتحیمقاۃ ؎35

،1/111:جامع الرتمذی۔المکتبۃ الحمانیۃ،باب ماجا: یف الغسل یوؿ المعۃ،(1087)183:سنن ابن ماجۃ ؎36

،1/50:سنن ایب داؤد۔کاـ ل بکل خطوۃ خیطوھا:ذکربالفاظ،ایج ایم سعید،باب یف فضل الغسل یوؿ المعۃ

ایج ایم سعید،لمعۃیوؿ اباب یف الغسل

21

ۃااجنل:لیبس

ۃ ئم

ل قاؾ بعض ال عل مث

تمل

ش

ا م

ی ا ص

یعۃ حدیث یف الش

لم نسمع

؎37واب ث ھذا ال

ا

دحثی:ےن:رفامای:ہک:مہ:ےن:رشتعی:االسہیم:ںیم:ایسی:تلیضف::ضعب:ائ

۔

وایل:حیحص:دحثی:ںیہن:س

وت:ہہک:راہ:اھت:ہک:یبن::رکمی:یلص:اہلل:ہیلع:وملس:ےن:اجنت:ےکےیل:یلہپ:ابت:ہی:اراشد:رفامیئ::ہک:اینپ:

زابم:وک:اقوبںیم:روھک۔

الب:رضورت:رھگ:ےس:ہن:الکناجےئ

ی دورسی:ابت:اراشد:رفامیئ:اہمترا:‘‘ الب:رضورت:اےنپ:رھگ:ےس:ہن:ولکن’’ سعک بیتک قل

رھگ:وعیس:وہان:اچےیہ،ویکں:ہک:ادیم:وک:بج:رھگ:ںیم:راتح:وہیگ:وت:ابزار:اور:درگی:وہگجں:رپ:مک:اجےئ:

اگ:ورہن:البرضورت:ابزار:ںیم:ادرھ:ادرھ:وھگےم:اگ:اور:انگہ:اک:ببس:ےنب:اگ۔:دحثی:ںیم:ےہ:ہک

بلد بلد احب ال

؎38ال اہلل اسواقھا ال اہلل مساجدھاقابغض ال

اہلل:اعتیل:ےک:زندکی:رہشوں:ںیم:وبحم :رتنی:اقمامت:اسمدج:

ںیہ:اور:اندنسپ دہ:اقمامت:ابزارںیہ۔

رگم:اظرہ:ےہ:ہک:ہی:وت:ام:ولوگں:ےک:ےیل:ےہ:وج:الب:رضورت:ابزار:ںیم:اجںیئ:ورہن:نج:ےک:اکروابر:

:وثا :ےہ:ویکں:ہک:ہی::ںیہ ام:وک:وت:ابزار:ںیم:رانہ:یہ:ےہ:اور:ام:ےک:ےیل:ابزار:ںیم:انھٹیب:ابثع

بسک:الحك:اک:ذرہعی:ےہ:اور:بسک:الحك:رفض:ےہ۔:رفامایایگ:

فیضۃ بعد ال

لؾ فریضۃ

؎39طلب کسب ال

الحك:امکیئ:یک:بلط:ہی:رفہضی:ےہ:اامیم:ےک:دعب۔

،باب التنظیف قالتبکیلجلمعۃ،دارالکتب العلمیۃ3/437:المفاتحیمقاۃ ؎37

سعید، باب فضل اللس یف مصلف بعد الصب ،قفضل المساجد،ایج ایم 1/236:صحی مسلم ؎38

مکتبۃ الشد ،(8367)11/175:شعب الیماـ للبیھیق ؎39

ۃااجنل:لیبس 22

اس:ےیل:ہک:الحك:اور:بیط:امکیئ:ہی:اینبد:ےہ:وقتی:اور:رپزیہ:اگری:یک:اور:اکروابر:اور:اجترت:رکان:

رفہضی:یہ:ےہ۔:یھبہی:اس:اک:ذرہعی:ےہ:اور:ذرہعی:

اگنہ:وفحمظ:ںیہن:ریتہ

ڑبی:وہج:ہی:ےہ:ہک:ابزار:ںیم:اگنہ:وفحمظ:ںیہن:ریتہ:دباگنیہ:وہاجیت:ےہ:وج:ہک:ڑبا:انگہ:

اپک:ںیم:اس:وک:اوھکنں:اک:زان:اہک:ایگےہ::ےہ،:دحثی

ظر ـ زناھما الن عینا

؎40ال

اوھکنں:اک:زان:دانھکی:ےہ۔

ہی:یھب:ام:انگوہں:ںیم:ےس:ےہ:سج:ےس:ےنچب:اک:ڑبا:اامتہل:اچےیہ:ویکں:ہک:ہی:ذرہعی:نب:اجاتےہ:

ابزار:ںیم:اجاتوہں:وت:دباکری:وریغہ:اک۔:رضحت:رمعام:نب:نیصح:ریض:اہلل:ہنع:رفامےت:ںیہ:ہک:ںیم:

:وخاہج: :اھتونی:رۃمح:اہلل:ہیلع:ےن:رفامای :میکح:االتم:ومالان :اکھجاتیلوہں۔ :وفرا :ڑپاجیت:ےہ:وت اگنہ

اصبح!ریما:احك:ہی:ےہ:ہک:بج:رلی:ںیم:رفس:رکات:وہں:اور:ںیہک:رکاس:وہاتےہ:دورسی:رطف:

ہن:اھجکن:ریہ:وہ:اور:اگڑی:ایت:ےہ:وت:ڑھکیک:ےس:اھجاتکن:ںیہن:ہک:ںیہک:دورسی:رطف:ےس:وعرت:

ریمی:رظن:اس:رپ:ڑپ:اجےئ:وت:ےھجم:اےنپ:سفن:رپ:اانیمطم:ںیہن:ہک:ںیم:اگنہ:دلج:ریھپولں:اگ،:اس:ےیل:

ایسی:اایتحط:یک:اجیت:ےہ۔:وج:ولگ:ھجم:ےس:تبحم:رکےت:ںیہ،:دینی:قلعت:رےتھک:ںیہ:ام:وک:اس:اعمےلم:

زبروگں:اکےہ۔اایتحط:ام:ںیم:سک:دقر:اایتحط:اچےیہ:وخدیہ:وسچ:ںیل:۔:اہلل:اربک!:اسیک:

دقر:طلغ:ےہ:سک:ہی:ہلصیف

اےن:اامومں:اور:دمرنی:اونں:وک:یھب:اایتحط:رکان:اچےیہ:ہک:یطلغ:وترپوت:ایس:رطح:رپ

ےس:یھب:وہاجیت:ےہ:رگم:ولگ:اکی:رمہبت:یک:یطلغ:ےس:وپری:امجتع::املعء:وک:ربا:الھب:ےتہک:ںیہ:اور:ہی:

:۔:اک:ہی:احك:ےہدینی:میلعت:ےسیک:دںی:بج:دینی:نیملعم:یھب:ہہک:دےتی:ںیہ:ہک:مہ:اےنپ:وچبں:وک رگم::

ںیم:اتہکوہں:ہک:ہی:اگڑویں:اور:وسبں:وومرٹوں:اک:اڈیسکیٹن:سک:ےس:وہاتےہ؟:وکم:رکاتےہ؟:

دؿ حظہ من النا قغیفباب قدر عل ابن ،2/336:صحی مسلم ؎40 ایج ایم سعید،ا

23

ۃااجنل:لیبس

رپاےن:ڈراویئر:ای:ےئن:ڈراویئر:؟:وت:اظرہ:ےہ:ہک:ارگ:وہےن:واےل:وااعقت:واحداثت:اک:زجتہی:ایک:اجےئ:

ےس:وہےت:ںیہ:اور:ےئن:ےس:مک:وہےت:ںیہ،:یھبک::وںرپاےنڈراویئروت:ولعمل:وہاگ:ارثک:اڈیسکیٹن:

یھبک:وہےت:ںیہ،:رگم:اس:ےیل:وکیئ:رفس:رکان:رتک:ںیہن:رکات۔:ایس:رطح:ارگ:ضعب:رمہبت:نیملعم:

ےہ۔اور:ہی:ہلصیف:درالص:سفن:یک: ےس:یطلغ:ےس:اگنہ:یک:وچک:وہاجےئ:وت:ہی:ہلصیف:رکان:سک:دقر:طلغ

ےہ:ہک:اس:اہبےن:ےس:دنی:یک:میلعت:ےس:رحمول:رکان:اچاتہےہ۔رشارت:ےہ:اور:اطیشم:اک:رفبی:

دوونں:ابوتں:ںیم:رطب:

رہب:احك:یلہپ:ابت:وت:اراشد:رفامیئ:ہک:زابم:وک:اقوب:ںیم:روھک:اور:مک:وگیئ:یک:اعدت:ڈاول۔:

اظرہ:ےہ:ہی:ایس:وتق:وہاگ:بج:ہک:ولوگں:ےس:االتخط:مک:وہ،:دقبر:رضورت:انلم:انلج:وہ،:ویکں:ہک:

لیم:وجك:رکےک:زابم:وک:اھبنسانل:دوار:ےہ،اس:ےیل:مک:وبےنل:یک:لہس:اور:ااسم:ولوگں:ےس:

وصرت:ہی:ےہ:ہک:الب:رضورت:رھگ:ےس:ہن:ےلکن،:ایس:وک:: ںیم:رفامای:ایگ۔:ک ت ی ب ک ع س ی ل

را:اہنتیئ:چیہ:اتف:ہن:ردس:وگۂش

یل:اقری:رۃمح:اہلل:ہیلع:اس:یک:رشح:ںیم:رفامےت:ںیہ::وہشمر:دحمث:الم

قرۃ لض ث منہ ال

ر تسکن فیہ قلت

تغاؾ باہلل ، باـ

ش

اد ال م

قال

و مۃ قال

ل

یار ن ع انسۃ بطاعتہ قال

غ

؎41ال

رھگ:ںیم:روہ:اور:الب:رضورت:رھگ:ےس:ہن:ولکن۔:وصقمد:ہی:ےہ:ہک:اہلل:اعتیل:ےک:اسھت:وغشمك:روہ،:

یک:ااطتع:ںیم:اور:اایغر:ےس:ولخت:ںیم:روہ۔اس:

:یک:یھب: :رپ:اگنہ ایسی:ولخت:ہک:سج:ںیم:ااسنم:قح:اعتیل:ےک:اسھت:وغشمك:رےہ:سج:یک:انب

افحتظ،:اکم:یک:یھب:افحتظ:اور:دك:یک:یھب:افحتظ،:رغہکیض:تہب:ےس:انگوہں:ےس:افحتظ:

؎: ایگےہ::::وہیئگ:وت:ہی:ینتک:انعف:ےہ:اور:اس:ںیم:ینتک:اعتیف:ےہ،:ایس:ےیل:اہک

اہنتیئ:را:چیہ:اتف:ہن:ردس:وگۂش

بیقة،فکر دارال،باب حفظ اللساـ قالغیبۃ قالشت،9/74:المفاتحیمقاۃ ؎41

ۃااجنل:لیبس 24

دن :ایسبر:دشوچلگ

ز

جلغ الیپں:ب

؎ خیش:دعسی:رۃمح:اہلل:ہیلع:ےن:اینپ:اکی:اکحتی:ایبم:رفامیئ:ےہ:::::

راسہرےوکزبرےگ:د دل:ادنر:

اغرے اہجں:در:جنک:: ہتسشن::از

دہ:وہرک:اکی ےھت۔اغر:ےک:وگےش:ںیم:ےھٹیب::اکی:اہپڑ:ںیم:ںیم:ےن:اکی:زبرگ:وک:داھکی:وج:داین:ےس:یلع

ر :::: متفگ:::: رچا:::ہ

جش ب

ا ادنر::::

یئن

ہک:ابرے:دنبے:ازدك:رب:اشکیئ

ںیم:ےن:ام:ےس:اہک:ہک:اپ:رہش:ںیم:ویکں:ںیہن:اےت:ہک:یھبک:اپ:ےک:د دار:ےس:امہرے:دك:یک:

۔یت:اجیلک:لھک

؎ وت:ام:زبرگ:ےن:اہک:ہک:واہں:وخوصبرت:وعرںیت:ںیہ:اور:اقدعہ:ےہ:ہک::::

دن

ز

جلغ وچ:لگ:ایسبر:دش:الیپں:ب

بج:ڑچیک:زایدہ:وہیت:ےہ:وت:اہیھت:لسھپ:اجےت:ںیہ۔

وت:ام:زبرگ:ےن:یھب:لیم:وجك:یک:رضمت:التبیئ:ہک:اس:ںیم:دباگنیہ:وہاجیت:ےہ:سج:ےس:انچب:

ضعب:رمہبت:لکشم:وہاجاتےہ۔

االتخط:ےک:اصقنانترثکت:

رضحت:واال:اھتونی:رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامےت:ںیہ:ہک:زایدہ:لیم:وجك:ںیم:ہی:اصقنم:ےہ:

ےب:اک:ر:راتہےہ۔:دنی:اک:وکیئ:اکل:اس::صخشہک:انتج:وتق:االتخط:ںیم:ص ف:وہاتےہ:اینت:دری:ہی:

رضورت::ےس:ںیہن:وہات:،:راہ:ہی:ہک:املسمونں:ےس:ےنلم:ںیم:یھب:وثا :ےہ:وت:اس:ےس:رماد:دقبر

:اےن:واولں:یک:وتاعض:دس:ٹنم:ںیم:وہیتکس:ےہ،:اس:ےک:ےیل:ےٹنھگ:ص ف: انلمےہ،:اےنپ:اپس:

رکانوتق::وک:اضعی:رکان:ےہ۔:زایدہ:لیم:وجك:ںیم:ومعمالت:یک:اپدنبی:ںیہن:وہیتکس:ےہ،:اکی:اکل:

ےت:ںیہ:سج:اکل:رتصخ:وہا۔:ا ::وت:ابوتں:ںیم:ےٹنھگ:اگلدےی:اج: ےل:رک:ےھٹیب:ےھت:وکیئ:ےنلم:اایگ:وت

25

ۃااجنل:لیبس

ےس:اسرے:اکومں:اک:رٹپا:وہاجاتےہ:وت:ااسی:صخش:ہشیمہ:رپاشیم:راتہےہ۔:دورسے:االتخط:ںیم:

اخومیش:دوار:ےہ،:وخاہ:وخماہ:وبانل:یہ:ڑپاتےہ:سج:ںیم:ارثک:تبیغ:واکشتی:ںیم:التبم:وہاجاتےہ۔:

:رسیتے:رثکت:االتخط:ےس:ابمہ:دویتس:وہاجیت:ےہ:سج:ںیم:ضعب:دہعف:اےنپ:راز:دورسے:رپ

اظرہ:وہاجےت:ںیہ۔:رھپ:ہی:دوتس:اےنپ:دورسے:دووتسں:رپ:ام:رازوں:وک:اظرہ:رکداتیےہ:ویکں:

ہک:اس:وک:ام:رپ:واسییہ:اامتعد:اھت:اسیج:ہک:مت:وک:اس:رپ،:رگم:ضعب:دہعف:ام:ںیم:وکیئ:اہمترا:دنمش:

دبك::وہاتےہ:وج:راز:وک:ولعمل:رکےک:مت:وک:رضر:اچنہپداتیےہ،:زین:ضعب:دہعف:وخد:اپ:اک:دوتس:یہ

:اذیا:داتیےہ،:رھپ: :اور:دونمشں:ےس:زایدہ اجاتےہ،اور:دوتس:بج:دینمش:رپاامدہ:وہاتےہ:وت:وہ

یہ:ےہ:دنی:اک:یھب:اصقنم:وہاتےہ،:ویکں:ہک:اس:وصرت:ںیم:اانیمطم:اتدینمش:ےس:داین:اک:وت:رضر:وہ

رضر:ےہ۔ بلق:وفت:وہاجاتےہ:اور:اانیمطم:بلق:بس:اکومں:یک:ڑج:ےہ،:وت:االتخط:ںیم:ہی:انتک:ڑبا

42؎

اعتیف:اک:راہتس:یہی:ےہ

اس:ےیل:ام:ال:رضموتں:ےس:افحتظ:اک:ذرہعی:یہی:ےہ:ہک:زایدہ:رت:وتق:ارگ:ابرہ:اکل:

ہن:وہ:وت:رھگ:ںیم:زگارے:،:اعتیف:ایس:ںیم:ےہ،:ایس:ںیم:سفن:یک:اور:اگنہ:یک:یھب:افحتظ:ےہ۔

امےت:ںیہ:رف: یل:اقری:رۃمح:اہلل:ہیلعوہشمردحمث:الم

لص من

سبب ال فانہ نۃ قالش

فت

ال

ہی:اکل:رش:اور:ہنتف:ےس:افحتظ:اک:ذرہعی:ےہ۔:

ابوصخلص:اج:ےک:رشونتف:ےک:دور:ںیم:بج:ہک:دقل:دقل:رپ:دینی:اابتعرےس:اصقنم:دہ: زیںی:

اناچےیہ۔وموجد:ںیہ:ہک:اس:ںیم:انگوہں:ےس:انچب:لکشم:ےہ:وت:اس:ںیم:اور:زایدہ:اس:اک:اامتہل:رک

قناعۃ وة قال

یبلزمۃ ال

ة قم ک ـ الس ھذازما

قلذا قیل

قوة ال بال

وة ی اـ

؎43م

ایس:وہج:ےس:اہک:ایگ:ےہ:ہک:زامہن:وکست:اکےہ:اور:رھگ:وں:ںیم:ےکپچ:رےنہ:اک:ےہ:اور:دقبر:رضورت:

۔اعمش:رپ:انقتع:اک:ےہ،:اہیں:کت:ہک:ومت:ااجےئ

42؎ 63:تقلیل الطعاؿ مترصا

بیقة،دارالکتب العلمیۃ،باب حفظ اللساـ قالغیبۃ قالشت،9/74:المفاتحیمقاۃ ؎43

ۃااجنل:لیبس 26

رہب:احك:اجنت:ےکےیل:دورسی: زی:ہی:ےہ:ہک:الب:رضورت:رھگ:ےس:ابرہ:ہن:ےلکن۔

اینپ:اطخؤں:رپ:روان:اچےیہ

قابک عل خطیئتک رسیتی:ابت:اراشد:رفامیئ:

44؎

اور:اینپ:اطخؤں:رپ ۔روےت:روہ:

ربی:ابت:ےہ۔:ایس:ینعی:اینپ:یطلغ:اور:اطخؤں:رپ:روؤ،:انگہ:رپ:ابیق:ہن:روہ۔:ارصار:رکےک:انمج:تہب:

ےیل:دخا:یک:انرفامین:وہ:وت:دخا:ےک:اسےنم:روان،:اعمیف:اچانہاور:دنبوں:یک:اطخ:وہوت:ام:ےس:اعمیف:اچانہ:

اچےیہ،:ویکں:ہک:اراشد:رفامای::

ـ واب و الت

ائی ط

ال

ا: قخی دؿ خط بن ا

؎45کل

ہ:ںیہ:وج:وتہب:رکےن:واےل:ںیہ،:دخا:ےس:اعمیف:یک:داع:اطخاکر:و:ال:ااسنم:اطخاکر:ںیہ:اور:رتہبنی

رکےن:واےلںیہ۔

رہصخش:وک:وتہب:رکان:اچےیہ

انگوہں:ےس:اپک:وہان:ہی:اایبنےئ:رکال:مہیلع:اولصلۃ:واالسلل::ےک:اسھت:اخص:ےہ:ام:ےک:

۔العوہ:وج:ولگ:ںیہ:وہ:وصعمل:ںیہن:ںیہ۔:وصقر:اور:انگہ:وہاتکسےہ،اس:ےیل:رہصخش:وک:وتہب:رکان:اچےیہ

رقام:اپک:ںیم:رفامای:ایگ:

ا ال ا و ب عا جم اہلل ق تو ـ یہ ا ی

و ل

ـ لعلکم تف

منو ؤم ؎46ال

اور:املسمون!:مت:بس:اہلل:ےک:اسےنم:وتہب:رکو،:اتہک:مت:الفح:اپؤ۔

47؎

اکی:دورسے:ومعق:رپ:رفامایایگ:

ایھا ا ال ی ن الذ یا و ب ا تو منو

ب ا

اہلل تو حا ۃ و

؎48نص

اے:اامیم:واول!:مت:اہلل:ےک:اےگ:یچس:وتہب:رکو۔

ایج ایم سعید،باب ماجا: یف حفظ اللساـ ،2/66:جامع الرتمذی ؎44

ایم سعید ایج ،باب الستغفار قالتوبۃ،2/76:جامع الرتمذی ؎45

31:النور ؎46

ـ ؎47 ـبیا ایج ایم سعید،النور،8/14:القرا

8:الحتریم ؎48

27

ۃااجنل:لیبس

وتہب:یک:تقیقح:

ااحلك:اور:وتہب:اکاحلص:ہی:ےہ:ہک:وجانگہ:وہایگےہ:اس:رپ:دناتم:اور:رشدنمیگ:وہ:اور:یف:

دے:اور:اس:ےس:اگل:وہاجےئ:اور:ادنیہ:اس:ےک:ہن:رکےن:اک:ہتخپ:ارادہ:وہ،اس:یک: اس:وک:وھچڑ

رپوا:ہن:رکںی:ہک:وتہب:وٹ ٹ:اجےئیگ۔:بج:وتہب:وٹ ٹ:اجےئ:وت:وفرا:دوابرہ:رھپ:وتہب:رکںیل:رگم:رشط:ہی:

ےہ:ہک:دك:ےس:اس:ابت:اک:ہتخپ:زعل:وہہک:ا :ہی:انگہ:ہن:رکںی:ےگ۔:اس:رطح:دصق:دك:ےس:

یھب:وٹےٹ:وت:ھچک:رپوا:ںیہن،:رہ:دہعف:رھپ:وتہب:رکےت:رںیہ۔::وتہب:رکےک:وسابر

دحثی:ںیم:ےہ:

ۃ م

یوؿ سبعی

عاد یف ال

ف قاـ

ن استغ

؎49مااص م

وج:صخش:اافغتسر:رکےل:وہ:انگوہں:رپ:ارصار:رکےن:واولں:ںیم:ںیہن:ارگ:ہچ:اکی:دم:

رکے:۔:رمہبت:انگہ:یک:رطف:وہ:وعد:ںیم:رتس

الکل:الخۂص

اپک::ںیم:ےن:ڑپیھ:یھت:اس:اک:احلص:ہی:ےہ:ہک:اجنت:ےک:ےیل:ہی:نیت::وج:دحثی

زابم:وک:(1ابںیت:رضوری:ںیہ:نج:ےک:اامتہل:رکےن:اک:وضحر:یلص:اہلل:ہیلع:وملس:ےن:مکح:رفامای:ےہ::::

::(2اقوب:ںیم:راھک:اجےئ۔ اجےئ۔::اینپ:اطخؤں:رپ:روای(3الب:رضورت:رھگ:ےس:ابرہ:ہن:الکناجےئ۔:

۔انیم::،اہلل:اعتیل:مہ:وک:ام:ابوتں:یک:رکف:ولمع:یک:وتقیف:اطع:رفامےئ

و دع

خر

ع قا

مد ہلل رب ال

ـ ال نا ا

لمی

ایج ایم سعید،ابواب الدعواة،2/196:الرتمذیجامع ؎49

ۃااجنل:لیبس 28

دینی:میلعت:ورتتیب:یک:اتیمہ

اصبح:داتم:رباکمہتارباراقحل:اشہ:ومالان:ادقس::رظن:رکدہ::یحم:اۃنسل:رضحت

امہرے:کلم:ںیم:وھچےٹ:ڑبے:دینی:دمارس:واکمبت:اک:اکی:ہلسلس:اقمئ:ےہ:وج:ہک:

انقتع:واانغتس:اور:وتلک: یل:اہلل:وک:اانپ:رسامہی:انبےئ:وہےئ:دینی:میلعت:ورتتیب:ےک:امہ:اکل:ںیم:

:االسل:اک:اس:ےک:زماج:ورکدار:اور:وپری:وصخایصت:ےک: رصموف:ںیہ:۔ام:دمارس:ےن:دنی

ایک:ہکلب:تلم:ےک:رکوڑوں:ارفاد:اور:ام:یک:اےن:وایل:ولسنں:یک:ایحت::اسھت:رصف:ظفحت:یہ:ںیہن

:ادا:ایکےہ:وہ:اترخی: اک:اکی: اامیین:اور:االسیم:ذہتبی:ودمتم:ےس:وایگتسب:ںیم:وج:امنایں:رکدار

زرںی:اب :ےہ:اس:ےک:ابووجد:اکی:ہقبط:ااسی:ےہ:وج:دینی:دمارس:یک:اافدتی:اک:اقلئ:ںیہن:ےہ:

وک:ریغ:رضوری:اتھجمس:ےہ:انچں:ہچ:اس:یک:ہی:وکشش:ریتہ:ےہ:ہک:ام:،اسھت:یہ:ام:ےک:ووجد:

دمارس:واکمبت:وک:دج د:میلعت:ےک:ےیل:اامعتسك:ایکاجےئ:وج:ہک:کلم:وتلم:ےک:قح:ںیم:دیفم:وہاگ:

:رضحت:ومالان:ارشف: یل:اصبح:اھتونی:ونراہلل:رمدقہ:

ملتل

اس:ےلسلس:ںیم:میکح:االتم:دجمد:ا

راہ:ےہ:::اک:درج:ذلی:اراشدرگایم:لعشم

’’ دہینی:ےک:دمارس:اک:ووجد:املسمونں:ےکےیل::اس:ںیم:ذرا:ہبش:ںیہن:ہک:اس:وتق:ولعل

این:ںیم:ارگ:االسل:یک:اقبیک:وکیئ:وصرت:ےہ:وت:ہی:: ایسی:ڑبی:تمعن:ےہ:ہک:اس:ےس:وفق:وصقمد:ںیہن:،د

رشات:ویکں:ہک:االسل:انل:ےہ:اخص:اقعدئ:واامعك:اک:سج:ںیم:دایتن:،:اعمالمت:،اعم:،دمارس:ںیہ

رہ:دنچ:ہک::ءدہینی:یک:اقب:اور:االخق:بس:دالخ:ںیہ:اور:اظرہ:ےہ:ہک:لمع:وموقف:ےہ:ملع:رپ:اور:ولعل

‘‘وتق:ےک:اابتعر:ےس:رضور:دمارس:رپ:وموقف:ےہ:۔:یف:ہسفن:دمارس:رپ:وموقف:ںیہن:رگم:احالت

اکی:اور:ومعق:رپ:رفامےت:ںیہ:ہک:دمارس:االسہیم:ںیم:ےباکر:ڑپے:رانہ:یھب:ارگنزیی:

ںیم:وغشمك:وہےن:ےس:الوھکں:رکوڑوں:درہج:رتہب:ےہ،:اس:ےیل:وگایلتق:اور:امکك:احلص:ہن:وہ:

نکیل:مک:ازمک:اقعدئ:وت:رخا :ہن:وہں:ےگ۔:اور:دجسم:یک:اجرو :یشک:اس:واکتل:اور:ریبرٹسی:ےس:رتہب:

انیعمج:اامیم:ںیم:زتزلك:وہ:اور:دخا،روسك:یلص:اہلل:ہیلع:وملس:،احصہب:روضام:اہلل:مہیلع:ےہ:سج:ںیم:

اور:زبراگم:دنی:یک:اشم:ںیم:ےب:ادیب:وہوج:ارگنزیی:اک:اس:زامےن:ںیم:ارثک:یہی:ہکلب:الزیم:ہجیتن:

177و66:::دجت د:میلعت:وغیلبت ےہ:اہں:سج:وک:دنی:یہ:ےک:اجےن:اک:مغ:ںیہن:وہ:وج:اچےہ:ےہک:اور:رکے:۔