bodhi research journal srinakharinwirot

วารสารโพธวจย� Bodhi Research Journal

สารบญContents

หนาPages

บรรณาธการแถลง 7

Editorial 11

ปฎรปการศกษาศาสตรดวยยทธศาสตร “หนงมหาวทยาลย หนงจงหวด” 17ประเวศ วะส

Education Reform based on the Strategy of �1“One University, One Province”Praves Vasee

แกวกฤตดวยเศรษฐกจพอเพยง �1 วรณ ตงเจรญ

Crisis-free State through Sufficiency Economy �9

Wiroon Tungcharoen

มหาวทยาลยกบการศกษาทางเลอก 59

อำนาจ เยนสบาย

University and Alternative Education 71 Amnard Yensabye

ฐานคดเพอการพฒนาภมธรรมทโพธวชชาลย 81กว วรกวนConcept of Dhamma Realm Development at Bodhi VijjalayaKawee Worakawin

วารสารโพธวจยBodhi Research Journal 5

เศรษฐกจพอเพยงในทศนะโลก 89

พพฒน ยอดพฤตการ

Sufficiency Economy in Global ViewPipat Yodprudtikan

การศกษาเพอความเปนมนษย 101ดษฎ สตลวรางคEducation for HumanityDusadee Sitalavarang

การศกษาทางเลอก : การศกษา “บญนยม” ของชาวอโศก 111กนกศกด แกวเทพAlternative Education : “Bun-Niyom” (Meritism) Education of Asoke CommunityKanoksak Kaewthep

วถวฒนาความเปนมนษย ในระบบการศกษาของมลนธพทธฉอจ ไตหวน 1��สวดา แสงสหนาทCultivating Humanity in Educational Institutions - The Tzu Chi ApproachSuwida Sangsehanat

บทความปรทศน -Review Articles

บทวจารณหนงสอ -Book Reviews

เกยวกบผเขยน 17�Author’s Profile

ขอมลขาวสารสำหรบผทจะสงผลงานมาตพมพ 177Instruction to Authors

วารสารโพธวจย : วารสารการพฒนาภมสงคมอยางยงยน

“คอพนททางวชาการ สำหรบบทความ ผลงานวจย หรอขอคดเหน ทเปดโลกทศนทางปญญา

ในศาสตรทกสาขา เพอรวมกนขบเคลอนการพฒนาทางเลอกอยางย งยนในทกระดบ โดย

มเปาหมายสรางความเขมแขงและพงตนเองของชมชนและสงคมบนฐานความรและคณธรรม

จดพมพเผยแพรปละ ๑ คร ง ในเดอนกนยายน โดยไดรบการสนบสนน งบประมาณการ

จดพมพจากโครงการตนแบบโพธวชชาลย บนฐานปรชญาเศรษฐกจพอเพยง หนงในโครง

การบรการวชาการแกชมชน มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ”

Bodhi Research Journal: A Journal on Holistic Sustainable Development

This journal provides an academic space for sharing your thinking,

original and innovative research, fi ndings and practices of all sciences related

tosustainableandcommunitydevelopment.Italsoaimstostimulateresearch

andworksinsustainabledevelopmentwithrightknowledgeandethicsinevery

aspectandateverylevel,particularlyinthestrategies,theoriesandpractices

ofalternativedevelopment,andintheempowermentanddevelopmentofself-

relianceandautonomyofcommunitiesandsocieties.Thejournalispublishedonce

ayear,inSeptember.ThepublicationofBodhiResearchJournalissponsored

bySrinakharinwirotUniversity.


วารสารโพธวจย : วารสารการพฒนาภมสงคมอยางยงยน

คณะทปรกษา๑. วรณ ตงเจรญ (ศ.ดร.)

๒. วภาว อนพนธพศษฐ (รศ.)

๓. สมาล เหลองสกล (รศ.)

๔. อำนาจ เยนสบาย (รศ.)

๕. กว วรกวน (ผศ.)

๖. สมปรารถนา วงศบญหนก (ดร.)

๗. ละออ อมพรพรรด (ดร.)

๘. อภชย พนธเสน (ศ.ดร.)

บรรณาธการ

Advisory Board1. Wiroon Tungcharoen (Professor Dr.)

2. Vipavee Anupunpisit (Associate Professor)

3. Sumalee Leungsakul (Associate Professor)

4. Amnard Yensabye (Associate Professor)

5. Kawee Worakawin (Assistant Professor)

6. Somprathna Wongbunnak (Dr.)

7. La-aw Ampornpan (Dr.)

8. Apichai Puntasen (Professor Dr.)

Editor

Suwida Sangsehanat (Dr.)

คณะบรรณาธการ (ภายใน)๑. พพฒน นวลอนนต

๒. สทธธรรม โรหตะสข

๓. สมศกด เหมะรกษ

๔. ประภสสร ยอดสงา

๕. ศรวรรณ วบลยมา

๖. ศศธร อนทรศรทอง

สวดา แสงสหนาท (ดร.)

Editorial Board (Internal)1. Pipat Nualanant

2. Sitthidham Rohitasuk

3. Somsak Hemarak

4. Prapatsorn Yodsa-nga

5. Siriwan Wibunma

6. Sasidhorn Insrithong

วารสารโพธวจยBodhi Research Journal �

Editorial Board (External)1. Kanoksak Kaewthep (Associate Professor Dr.)

(Faculty of Economics, Chulalongkorn

University)

2. Kanokrat Yossakrai (Dr.)

(Chandrakasem Rajabhat University)

3. Pipat Yodprutikarn (Dr.)

(Thai Pat Institution)

4. Bong Sue Lian (Dr.)

(Retired lecturer, Malaysia)

ผชวยคณะบรรณาธการ

๑. กฤษณา สงครโมกข

๒. ณฐวรรณ เฉลมสข

๓. ธรวรา สวรรณศกด

๔. จกราวธ นยมเดชา

๕. ศรอศนญย เจรญฐตากร

๖. วารณ อศวโภคน

๗. อรอมา รงเรองวณชกล

๘. ณชชศา พรประเสรฐรตน

๙. แสง คำมะนาง

Editorial Board Assistants

1. Kritsana Sungkrimoke

2. Nattawan Chalermsuk

3. Teewara Suwannasak

4. Chackrawudha Niyomdecha

5. Sornanan Charoenthitakon

6. Varunee Asavabhokin

7. Onuma Rungreangwanitkun

8. Neatchisa Pornprasertrat

9. Sang Commanang

จดทำโดย: วทยาลยโพธวชชาลย และโครงการบรการวชาการแกชมชน มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

๑๑๔ สขมวท ๒๓ (ซอยประสานมตร) กรงเทพฯ ๑๐๑๑๐

Publish by: College of Bodhi Vijjalaya, Srinakharinwirot University,

114 Sukhumvit 23 (Soi Prasanmitra), Bangkok 10110, Thailand

Tel/Fax: (66)22602141 E-mail: [email protected], [email protected]

พมพท : เลคแอนดฟาวดเทนพรนตงจำกด

จำนวนพมพ : ๖๐๐ เลม

คณะบรรณาธการ (ภายนอก)1. กนกศกด แกวเทพ (รศ.ดร.)

(คณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย)

2. กนกรตน ยศไกร (ดร.)

(คณะวทยาการจดการ

มหาวทยาลยราชภฎจนทรเกษม)

3. พพฒน ยอดพฤตการ (ดร.)

(สถาบนไทยพฒน)

4. บอง ซ เหลยน (ดร.)

(อาจารยเกษยณ ประเทศมาเลเซย)


สารบญContents

หนาPages

บรรณาธการแถลง 7

Editorial 11

ปฎรปการศกษาศาสตรดวยยทธศาสตร “หนงมหาวทยาลย หนงจงหวด” 17ประเวศ วะส

Education Reform based on the Strategy of �1“One University, One Province”Praves Vasee

แกวกฤตดวยเศรษฐกจพอเพยง �1 วรณ ตงเจรญ

Crisis-free State through Sufficiency Economy �9

Wiroon Tungcharoen

มหาวทยาลยกบการศกษาทางเลอก 59

อำนาจ เยนสบาย

University and Alternative Education 71 Amnard Yensabye

ฐานคดเพอการพฒนาภมธรรมทโพธวชชาลย 81กว วรกวนConcept of Dhamma Realm Development at Bodhi VijjalayaKawee Worakawin


เศรษฐกจพอเพยงในทศนะโลก 89

พพฒน ยอดพฤตการ

Sufficiency Economy in Global ViewPipat Yodprudtikan

การศกษาเพอความเปนมนษย 101ดษฎ สตลวรางคEducation for HumanityDusadee Sitalavarang

การศกษาทางเลอก : การศกษา “บญนยม” ของชาวอโศก 111กนกศกด แกวเทพAlternative Education : “Bun-Niyom” (Meritism) Education of Asoke CommunityKanoksak Kaewthep

วถวฒนาความเปนมนษย ในระบบการศกษาของมลนธพทธฉอจ ไตหวน 1��สวดา แสงสหนาทCultivating Humanity in Educational Institutions - The Tzu Chi ApproachSuwida Sangsehanat

บทความปรทศน -Review Articles

บทวจารณหนงสอ -Book Reviews

เกยวกบผเขยน 17�Author’s Profile

ขอมลขาวสารสำหรบผทจะสงผลงานมาตพมพ 177Instruction to Authors


บรรณาธการแถลง

วารสาร “โพธวจย”: วารสารการพฒนาภมสงคมอยางยงยน เปนพนทแลกเปลยน

ทางปญญาสำหรบผขบเคลอนการพฒนาแนวทางเลอกในทกศาสตรสาขาซงหมายรวมถงนกวชาการ

ปราชญชาวบาน และผปฏบตงานในพนท เพอรวมกนสรรสรางสงคมทมความสข สนต

และสมดลอยางยงยน ทงในระหวางมนษยกบมนษย และมนษยกบธรรมชาต โดยเรมดวย ๔

มตสำคญ ซงจะเปนประเดนหลกประจำฉบบท ๑ - ๔ ดงน

๑) มตทางการศกษา ทจะสรรสรางอยางไร เยาวชนรนใหมจงจะเปนพลงในการ

ขบเคลอนการพฒนาอยางยงยน ขามพนระบบทนนยมแขงขนขดรด กาวมาสการรวมมอกน

รวมพลงกน บนฐานคณธรรม ในการพฒนาทองถน ชมชน สงคม และประเทศ ใหพงตนเองได

ขณะเดยวกน กมภมคมกนทจะรทนคดกรองกระแสโลกาภวตน ซงเปนประเดนหลกสำหรบ

ฉบบปฐมฤกษ เดอนกนยายน ๒๕๕๓ น ดวยหวขอ

“เมลดพนธโพธ ในระบบการศกษาไทย - การถอยกลบสปรชญา

และเปาประสงคเรมตนของการศกษาเพอพฒนาความเปนมนษย”

ในฉบบน ศ.นพ.ประเวศ วะส ไดกรณาใหเรยบเรยงบทความจากการบรรยายพเศษในการ

สมมนาวชาการเพอการปฏรปศกษาศาสตร ทานไดเปดโลกทศนทางปญญาใหแกแวดวงวชาการใน

ประเดน “หนงมหาวทยาลย หนงจงหวด” สการปฏรปศกษาศาสตรอยางเปนรปธรรม

ศ.ดร.วรณ ตงเจรญ อธการบดมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ไดเปดประเดนการ

“แกไขวกฤตของสงคมดวยเศรษฐกจพอเพยง” ซงเปนปณธานแหงการกอเกดวทยาลยโพธวชชาลย

และทานไดใหขอคดท นาสนใจเพ อการปรบเปล ยนระบบการศกษาไทยไปส การบมเพาะ

“ความเปนมนษย” ทแทจรง

“มหาวทยาลยกบการศกษาทางเลอก” โดย รศ.อำนาจ เยนสบาย รองอธการบดฝาย

เครอขายการเรยนร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เปนอกแวนความคดหนงทเปดโลกทศน

ทางการศกษา ทไมจำเปนตองแขงขนเพยงเพอผลตบณฑตทตองพงพงตลาดแรงงาน และวง

หนจากถนเกดเขามากระจกตวอยแตในเมอง

วารสารโพธวจย8 Bodhi Research Journal

“ฐานคดเพอการพฒนาภมธรรมทโพธวชชาลย” โดย ผศ.กว วรกวน คณบดวทยาลย

โพธวชชาลย กลาวถงบทบาทของการศกษาทจะตองพฒนาคนใหสมดล กอนจะไปพฒนาสงคม

ใหสมดลได

ในฉบบ ทานผอานจะไดพบกบรปแบบการสรางเมลดพนธทางปญญาในสถานศกษา

หลายแหง ทงในและตางประเทศ อาทเชน การศกษาทเนนศลและการทำงานจรงของชมชน

ศรษะอโศก จงหวดศรสะเกษ การศกษาเพอพฒนามนษยของโรงเรยนกงไกรลาศวทยา

จงหวดสโขทย และการศกษาทปลกฝงคณธรรมของสถานศกษาฉอจ ประเทศไตหวน เปนตน

๒) มตศลปะและวฒนธรรมสรางสรรค เพอเปดโลกทศนใหมใหแกศลปะและ

วฒนธรรมชมชนทองถน ซงสงคมสมยใหมอาจมองวาครำครไมเปนวทยาศาสตร แตศลปะและ

วฒนธรรมชมชนทองถนเหลานอาจเปนการสรางสรรคดวยภมปญญา เพอแสดงถงวถแหงการเคารพ

แสดงถงความจรง ความด และความงาม ของความเปนมนษยทเปนสวนหนงของธรรมชาต

ศลปะและวฒนธรรมสรางสรรค ยงหมายถง การวพากษศลปะและวฒนธรรมทคนสวนใหญ

ยอมรบปฏบต แตอาจไมสรางสรรคสการพฒนาทยงยน ศลปะและวฒนธรรมเปนสวนทจบตอง

ไดและจบตองไมได ทเรา-มนษยทกคนถกหลอหลอมโดยไมรตว ขณะเดยวกน กมสวนสราง

ศลปะและวฒนธรรมอยตลอดเวลา แลวทำไมเราจงไมรวมกนสรางสรรคศลปะและวฒนธรรมท

จะนำไปสความสงบสขสนต ความเขมแขงของชมชน การพงตนเองได และการพฒนาทยงยน

(ประเดนหลกสำหรบฉบบท ๒)

๓) มตวถชวตกบธรรมชาต มนษยไดตกตวงขดรดธรรมชาตมานานหลาย

ศตวรรษ เพยงเพอคำลวงโลกทวา “ความกาวหนา ความศวไลซ และการพฒนา” จนกระทง

โลกใบนผอมแหงขาดความอดมสมบรณ บอบชำเนาเหมนดวยมลพษทงทางนำ ดน และอากาศ

อกทง เปนแผลฉกรรจในระดบชนโอโซน ถงเวลาแลวหรอยงทเรา-มนษยทแสนศวไลซ จะหนกลบ

มามองนำตาของแม (ธรณ) ทกำลงเจงนองจากภาวะโลกรอน เราตองรวมกนปรบเปลยนวถชวต

ใหสอดคลองกบธรรมชาต ดวยการรวมรกษาระบบนเวศน ใชพลงงานทดแทน ฟนฟและอนรกษ

ทรพยากรดน นำ ปา คนหาภมปญญาทมนษยเคยอยรวมกบธรรมชาตอยางพงพาอาศยซง

กนและกน และมสมมาชพทไมเบยดเบยนเพอนมนษยและธรรมชาต (ประเดนหลกสำหรบฉบบท ๓)


๔) มตวถศานตสข กบ ศาสนา ปรชญา ความเชอ แมผคนบางสวนในโลก

สมยใหมบอกวาตนเองไมมศาสนา แตเราอาจจะเพยงกำลงตอตานศาสนา ปรชญา ความเชอ

ทไมสามารถนำทางชวตของเราไปสศานตสขทแทจรงกได ดงนน วารสารโพธวจยจงเปดพนท

สำหรบการวพากษศาสนา ปรชญา ความเชอ อกทง มพนทสำหรบการนำเอาศาสนา ปรชญา

ความเชอ มาประยกตใชในการพฒนามนษยและสงคม เพอไปสการพฒนาทยงยน รวมทง การ

เสวนาระหวางศาสนาเพอเปดโลกทศนทางจตวญญาณและปญญา (ประเดนหลกสำหรบฉบบท ๔)

มตท งส ทวารสารโพธวจยเสนอตวเปนพนททางวชาการเพอแลกเปลยนในเชง

ปญญาน ยงคงเปดรบแวนความคดและบทความในประเดนอนๆ ทสรางสรรคการพฒนาทยงยน

เพอตอบสนองเปาประสงค ๕ ประการ ดงน

๑. เพอเปนพนททางวชาการใหแกคณาจารย นกศกษา บคลากรและนกวชาการไดตพมพ

บทความงานวจย บนทกงานวจย และบทความทางวชาการ ทบรณาการทฤษฎเขากบ

การปฏบตจรงอยางมคณภาพ และสรางสรรคใหเกด “ปญญา” ในการขบเคลอนการพฒนา

ทางเลอกอยางยงยนในทกระดบโดยมเปาหมายสรางความเขมแขงและพงตนเองของชมชน

และสงคมบนฐานความรและคณธรรม

๒. เพอเปนพนทใหแกปราชญ ผทรงคณวฒ ไดแสดงขอคดขอเหนทงในเชงทฤษฎและการ

ปฏบต ทเปนนวตกรรม และเปดโลกทศนทาง “ปญญา” ใหแกแวดวงผขบเคลอนการ

พฒนาอยางยงยน

๓. เปนวารสารเชงบรณาการศาสตร ซงตพมพผลงานวจยและบทความวชาการทมนวตกรรม

ขามพนขอบเขตจำกดแหง “ศาสตรสาขา” เพ อพฒนาความเปนมนษย ในวถแหง

“ปญญา” (ความรและคณธรรม) สความยงยนทางสงคม ทงในดานทฤษฎและการปฏบต

ทางดานการพฒนาอยางเปนองครวม ทคำนงถงปฏสมพนธระหวางสงคม เศรษฐกจ

การเมอง ศาสนา ศลปะ วฒนธรรมประเพณ มนษย ทรพยากรธรรมชาต การอนรกษ

ระบบนเวศนและสงแวดลอม อยางเปนองครวม

๔. มงไปสการเปนวารสารนานาชาตชนนำ ดวยผลงานวชาการททนสมยและมคณภาพ ซง

ผานระบบการใหคำแนะนำดวยกลยาณมตรทเชยวชาญในศาสตรสาขาทเกยวของ จำนวน

๓ ทาน


๕. มงใหวารสารเปรยบเสมอนพนทแหงการหลอเลยงและฝกฝน “ปญญา” เพอการพฒนา

อยางเปนองครวมและยงยน ดงชอของวารสาร

คณะบรรณาธการหวงวา ทานผอานทกทานจะเปนสวนหนงทรวมกนแลกเปลยน

ประสบการณทงในเชงทฤษฎและการปฏบต เพอเปดโลกทศนทาง “ปญญา” และสรางสรรค

การพฒนาทยงยน ซงวารสารจะเผยแพรไปยงสถานศกษาและศนยเรยนรเศรษฐกจพอเพยงและ

การพฒนาทยงยนในมตตางๆทวประเทศ ทานสามารถสงบทความเขามาใหพจารณาไดทกเมอ

และตดตอสอบถามรายละเอยดตางๆผานทาง e-mail: [email protected], suwida.ss@gmail.

com

ดร.สวดา แสงสหนาท

บรรณาธการ


Editorial “Bodhi Research Journal” is a journal that focuses on holistic sustainable

development. It provides an academic space for sharing the latest knowledge

and thinking on all sciences and practices of sustainable alternative development

among academicians, scientists, experts and field practitioners of alternative

development. The journal serves as a forum for discussion and advancing

development on creating a society that is at peace and harmony with itself,

with the environment and all living beings within it. The journal focuses on four

essential aspects of sustainable development which will be the main themes of

the first four issues of the journal. These four aspects are:

1. Education - The inaugural issue of the Journal published in September,

2010 carries this theme on education, ‘Bodhi seed in Thai Education

System - Returning to the Philosophy and Primary Objectives of

Education for Sustainable Development’

2. Creative Arts and Culture - A theme on creative arts and culture will

be carried in the second issue of the Journal.

3. Way of Life and Nature - The third issue of the Journal will feature

‘way of life and nature’ as its main theme.

4. Religions, Spirituality, Beliefs and Philosophy - The fourth issue of the

Journal will feature the theme on ‘religions, beliefs and philosophy’.

1. Education - This aspect addresses the issue of how to create new

generations of youths who are ethically upright, who will form an ethically

conscious workforce that drives sustainable development. They will be able

to resist the profiteering type of capitalistic exploitation of resources. They

will be capable of building a self-reliant community and country to meet

the challenges and protect from the devastating effect of globalization.

This is the main theme of the inaugural issue of the Journal published in

the month of September B.E. 2553, ‘Bodhi seed in Thai Education System

วารสารโพธวจย1� Bodhi Research Journal

- Returning to the Philosophy and Primary Objectives of Education for

Sustainable Development’. Thanks to Professor Dr. Praves Vasee who kindly

contributed an article that he extracted from his special lecture given

at the academic seminar on education science reform. In this article

on education reform, he revealed the vision of ‘One University, One

Province’.

Professor Dr. Wiroon Tungcharoen, the Rector of Srinakharinwirot University,

contributed the article on “Crisis-free State through Sufficiency Economy”.

He highlighted the background and aspiration of the inception of College

of Bodhi Vijjalaya, and the need for transforming Thai education for the

advancement of humanity and crisis-free growth based on the philosophy

of Sufficiency Economy.

“University and Alternative Education”, an article contributed by Associate

Professor Amnard Yensabye, Vice-Rector of the Learning Network of

Srinakharinwirot University, provided another aspect of a fresh vision on

alternative education in correct training of the graduates who will be

equipped with entrepreneurial skills and knowledge for developing rural

areas or their own community without the need to compete for a place

in the conventional labor market.

In this inaugural issue, you will find more articles of current works on

producing “intellectual seeds (graduates)” in a number of education

institutions, both local and abroad. These include the education focusing on

Buddhist precepts and field project assignments of Srisa Asoke Community

in Srisaket Province; the education for advancement of humanity at Gong

Grai-lart Witthaya School in Sukhothai Province; and the education for

cultivating ethical conduct at Tzu Chi educational institutes in Chinese

Taipei.

วารสารโพธวจยBodhi Research Journal 1�

2. Creative Arts and Culture - Traditional arts and culture of local community

may be considered old-fashioned, not scientific or non-academic, or not

trendy by some. Some critics are of the opinion that working in arts and

culture does not contribute to development. However, arts and culture of

local community express the creativity and local knowledge and skills of

the local people. They reflect on the people’s respect for truth, goodness

and beauty of humankind, a part of nature. Arts and culture are both

tangible and intangible; they are part of us in our everyday life and

activities. Hence, why don’t we work together in creating arts and culture

that could lead to peace and non-violence; that could instill a spirit of

strong self-reliance; that could contribute to sustainable development by

way of preservation or conservation or any other ways? This would be a

theme for the second issue of Bodhi Research Journal .

3. Way of Life and Nature - Under the pretext of ‘pushing for growth, progress,

advancement, development’, human-beings have so aggressively exploited

nature for so long that we are actually getting the opposite - this world is

actually crumbling with severe life-threatening pollution, environmental crises,

natural disasters, climate change and global warming. Is it time now that

we, supposedly civilized people, should start nurturing mother earth back to

health? It is time for us all to work together in changing our way of life

to be back in accord with nature; protective of the ecosystem through

conservation of the earth’s resources and use of green alternative energy

and other such measures. In the past, we used to be able to live in

harmony with nature, supporting it and not destroying it as it supported our

lives. What has been happening between then and now? Harmony with

nature and how we live and advance in sustainable development would

be a theme for the third issue of Bodhi Research Journal.


4. Peace with Religion, Spirituality, Beliefs and Philosophy - Some people may

declare that they are agnostics or atheists; still others are opposed to any

religious beliefs. Those who have faiths claim to find some form of peace

or solace in their faiths or practice. How do the agnostics, atheists and

those who are against any religious beliefs or practice find tranquility?

Bodhi Research Journal provides a space for critical discussion on religions,

beliefs (for or against), spirituality, and philosophy and their practice (mental

and spiritual cultivation); and how these contribute, positively or negatively

or not at all, to the sustainable development of human beings and their

society and environment. This will be a theme for the fourth issue of Bodhi

Research Journal.

In addition to the above, Bodhi Research Journal also serves as a forum for

all to exchange their expertise and findings on sustainable development in line

with the following five objectives.

1. Bodhi Research Journal provides an academic space for lecturers, students,

practitioners and others to present their research findings, thesis and academic

articles on integrated sustainable development. This would contribute to

building up knowledge on alternative and sustainable development.

2. Bodhi Research Journal is also the journal for philosophers and intellectuals

and all interested parties to express their vision, their views and analyses

of the theory and practice of alternative or sustainable development.

3. The journal promotes and publishes findings from multidisciplinary studies,

integrated sciences and any sciences that focus on holistic development

that necessarily is multi and interdisciplinary in approach and practice that

encompass aspects of economics, politics, religions, arts, cultures, humanity,

natural resources, ecology and environment. It is a multidisciplinary journal

that publishes innovative research and applications that push further the


frontier of knowledge and the advancement of humanity in socio-politico-

economically, culturally, ecologically and environmentally sustainable way.

4. Aims to be a leading international journal in latest research and advances

on the theory and practice of integrated and sustainable development of

the society and its cultures and traditions, human and material resources,

conservation and preservation of the ecology and environment.

5. Aims to be a journal synonymous with culturing and practicing ‘WISDOM’

in holistic sustainable development, as the name indicates.

The editors welcome contributions in social and other sciences of life

and development, and any innovative research works or critical reviews related

to the theory and practice of holistic sustainable development, particularly in

community-centered, culturally and ecologically sustainable and/or alternative

development, empowerment and development of communities, especially

community autonomy and self-reliance. The journal will be distributed to

all educational institutes, and learning centres of sufficiency economy and

sustainable development nationwide. You are welcome to send your articles to

us. For more details please contact the editor at [email protected], suwida.ss@

gmail.com.

Dr. Suwida Sangsehanat

Editor


ปฏรปการศกษาศาสตรดวยยทธศาสตร “หนงมหาวทยาลย หนงจงหวด”Education Reform based on the Strategy of “One University, One Province”

ประเวศ วะสPraves Vasee

บทคดยอ

การปฏร ปการศกษาศาสตร จะตองปร บมโนทศน ไมเอาว ชาเป นตวต ง

ซงเปนการคดแบบแยกสวน ตองมมโนทศนใหมทบรณาการโดยใชชมชนทองถนเปนฐานสำคญ

ของพระเจดยแหงการพฒนาและการปฏรปการศกษาศาสตร มมโนทศนแบบใหมทใชพนทเปนตวตง

ตองประกาศยทธศาสตร “หนงมหาวทยาลย หนงจงหวด” เพอใหอาจารยและนกศกษาไดเขา

ไปเรยนรและปฏบตรวมกบชาวบาน แลวนำวชาการเทคโนโลยทเหมาะสมเขาไปหนนเสรมชมชน

องคกรปกครองสวนทองถน รวมไปถงการสงเคราะหนโยบายจากการปฏบต ไปสการจดทำ

นโยบายสาธารณะ ตามยทธวธ ๕ ลำดบขน เพอใหจงหวดทงจงหวดเปนจงหวดแหงการเรยนร

จงหวดทงจงหวดเปนมหาวทยาลย เปนมหาวทยาลยรปใหมทมชวต และเมอนน ทงจงหวดจะ

เปนสวรรคบนดน และการศกษาศาสตรเปนพลงทสรางความสข สนต ใหแกแผนดน

การ ปฏรปการศกษาศาสตรเปนเรองทมความสำคญ เพราะโดยมากจะกลาวเพยงปฏรป

การศกษา ทงท “ตวศาสตร” เองกตองการปฏรป ใหเราเพงเลงเขาไปดวาตว “การศกษา”

นนคออะไร ซงเปนจดสำคญ การศกษาควรจะเปนพลงทสำคญทสดของการพฒนาชวตและการ

อยรวมกน เพราะเปนระบบทยงใหญทสด ใหญกวาระบบอนๆ ทงสน ควรจะเปนพลงทพาชาต

ออกจากวกฤต แตวาทผานมา กไมเปนพลงอยางทวานนได เราคงตองมาทบทวนสงทเรยกวา

ปฏรปการศกษาศาสตรอกครง

การปฏรปทสำคญทสดและลกทสดทจะมพลงเรยกวาการปรบมโนทศน หรอ Recon-

ceptualization ธรกจใดๆ ทเคยประสบกำไรอยางมาก ถายงทำไปอยางเดม ตอไปจะขาดทน

เพราะสงตางๆ เปลยนไปแลว จงตองปรบมโนทศนในเร องท กำลงทำ อนนเปนหลก

หากกลาวถงเรองสขภาพ ในอดต สขภาพดคอการไมมโรค การมโรคคอสขภาพไมด อาจจะ

คนเคยจนไมเหนวาแปลก แตการนยามเชนนน ทำใหเร องระบบสขภาพเขาไปสสภาวะ


วกฤต เพราะวาจำกดความคบแคบและไมตรงกบความจรง เนองดวย พบวามหลายคนท

ไมสบายแตแพทยตรวจเทาไรกไมพบโรค จนคดไปวาคนไขแกลงทำ ในความเปนจรงคน

ไขทไมมโรค กไมสบายได สขภาพไมดได หรอไมมโรคกสขภาพดไดเชนกน ยกตวอยางเชน

คนเปนเบาหวานความดนสงคอการมโรค แตถาสามารถควบคมใหมความสมดล กสขภาพดได

ดงนน จงไมเปนความจรงทวา การมสขภาพดคอการไมมโรค และการมโรคคอสขภาพ

ไมด ตองปรบมโนทศนใหมวา “การไมมโรคกสขภาพไมดได และการมโรคกสขภาพดได”

การนยามแบบเดมทวาสขภาพดคอการไมมโรค ทำใหวธการคบแคบอยในมอของผเชยวชาญ

เทานนคอเรองโรค ใครจะรเรองโรคนอกจากหมอ เมอปรบนยามใหมวา “สขภาพคอดลยภาพ”

สงตางๆทไดสมดลกจะมความเปนปกตและความยงยน เวลาทรางกายของเราไดดลกจะสบายด

และการทเราไมสบายทกชนดกคอการเสยดล ไมวาจะเปนมะเรง หรอมปญหาทางจตใจ

ยกตวอยาง ผหญงคนหนงมาตรวจเทาไหรกไมพบโรค แตวาปญหามาจากสามทำใหไม

สบายมาก เพราะฉะนนการปฏรประบบสขภาพ จงใหนยามสขภาพใหม ปรบมโนทศนใหม

จะไดไปไดไกลไดลก เมอสขภาพคอดลยภาพ จงหมายถงทงหมด ดลยภาพระหวางกายกบใจ

ระหวางมนษยกบสงคมกบสงแวดลอมครอบคลมทกอยาง และทกอยางกเขามามบทบาททงหมด

เชนกน ถานกถงวาสขภาพคอการไมมโรค เทคโนโลยทจะนำมาใชกเปนเทคโนโลยทางการแพทย

เทานน แตถาบอกวาคอดลยภาพ กจะคำนงถงสงแวดลอม การศกษา สมาธ โยคะ ไทเกก

การแพทยแผนไทย และทกดาน เปดพนทใหแกการรกษาสขภาพไดกวางกวาความหมายเดม

เพราะฉะนนการปฏรปใดๆ จำเปนตองปรบมโนทศนเรองนน การศกษากเชนเดยวกน ถา

ตองการใหมพลงกตองปรบมโนทศน การใชคำวาปฏรปการศกษาศาสตร คอปรบมโนทศนวาการ

ศกษานคออะไร ทแลวมาการศกษาเอาวชาการศกษาเปนตวตงมารอยกวาป เราอาจจะไมรสกวา

แปลกเพราะเราคนเคย จนเกดจนตนาการในสงคมไทยวา การศกษาคอการทองหนงสอ “เออลก...

ทองหนงสอหรอยง” ทกคนนกเชนนนหมด เพราะเราเอาวชาเปนตวตง เดกนกเรยนไมอยากคยกบ

พอแม ปยา ตายาย เพราะคยแลวไมไดคะแนน คะแนนอยทการทองวชา ซงทำลายสงคมขนาดหนก

เพราะวา พอแม ปยา ตายาย นนมความรในตว มความรก มอะไรมากมาย นโนทศนดงกลาว

ไดตดความสมพนธนลง เปนความคดแยกสวน เพราะเอาวชาเปนตวตง ในอดตครงรชกาลท ๕ หลง

จากใชการศกษาแบบใหมมาได ๘ ป พระมหาสมณเจาฯ กรมพระยาวชรญาณวโรรสไดเตอนวา

การศกษาแบบนจะทำใหคนไทยขาดจากรากเหงาของตว ปรากฏเปนบนทกลายลกษณอกษร


ในหนงสอทเกยวกบสมเดจพระมหาสมณเจาฯ ซงมอย ๘ เลม และเลมหนงวาดวยการศกษา

คำเตอนดงกลาวปรากฏอยในเลมน รากเหงาของสงคมคอวฒนธรรม ตนไมจะตองมรากฉนใด

สงคมกตองมรากฉนนน การตดรากตนไมแลวเปนเชนใด การพฒนาโดยตดรากของสงคมกเชน

เดยวกนนน การพฒนาทตดรากสงคม ตดเรองวฒนธรรมออกไป จนมหาวทยาลยเกอบไมเขาใจ

แลววาวฒนธรรมคออะไร ความเขาใจคบแคบมาก ภารกจขอ ๔ ทำนบำรงศลปวฒนธรรมก

มเพยงการสรางเรอนไทย มวงดนตรไทย เกงหนอยกไปอญเชญสมเดจพระเทพฯ มาทรงดนตร

กเรยกวาทำนบำรงแลว

ทจรงคำวาวฒนธรรมนนเปนคำทใหญมากมความหมายครอบคลมมาก หมายถง

วถชวตรวมกนของกลมชนทสอดคลองกบสงแวดลอมหนงๆ ซงมความหมายกวางรวมถง

ความเชอรวมกน คณคารวมกน การทำมาหากนทคนเคยถายทอดกนมาสอดคลองกบภมประเทศ

กเปนวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณ ภาษา การไกลเกลยความขดแยง การใชทรพยากร

อยางเปนธรรม ทรพยากรธรรมชาต การดแลรกษาสขภาพ อยภายใตรมวฒนธรรมทงสน

เศรษฐกจกอยในรมน ไมไดทงอะไรออกไปเลย เพราะวฒนธรรมหมายถงระบบการอยรวมกน

มนษยแตโบราณมาโดยธรรมชาตจะคดถงการอยรวมกน แมแตสตวกอยเปนฝง เพราะการอย

เปนฝงการอยรวมกนทำใหรอดชวตมากกวาอยเดยวๆ มการศกษาสนขปา สงเกตพบวามนม

จรยธรรมของการอยรวมกน เชน เวลาเลนกนตวทแขงแรงกวาตองทำเปนแพตวทออนแอกวาบาง

ถาชนะทกคราวการเลนไมสนก แลวกจะอยรวมกนไมได ซงเปนธรรมชาตของการอยรวมกน

ชนทกหนทกแหงเกดระบบจรยธรรมขนเมอมการอยรวมกน เพราะถอวาการอยรวมกนนสำคญ

มาก มนษยทอยในรมวฒนธรรม รมของการอยรวมกน มวถวฒนธรรมอยยงยนมาเปนหลายพน

ปหมนปกได

แตในระยะหลงมาน เรามาทำแบบแยกสวนหมดทกอยาง การพฒนากแยกสวน

ไปเปนพฒนาเศรษฐกจ เมอกลาวถงเศรษฐกจกแยกสวนไปเปนการเงน แยกสวนไปเรอยๆ

การศกษากเชนเดยวกน การศกษาไปแยกสวนเอาวชาเปนตวตง ไมไดเอาชวตและการอยรวมกน

เปนตวตง ทานพระธรรมปฎกหรอพระพรหมคณาภรณ กลาววาปญหาใหญของการศกษาคอการ

คดแบบแยกสวน วาชวตกอยางหนง การศกษากอกอยางหนงทงชวตไปเลย ไปเอาวชาเปนตวตง

เมอไมเอาชวตและการอยรวมกน (Living Together) เปนตวตงจะพลาดเสมอ อยางเรอง

เศรษฐกจ ไปเอาเรองตลาดเสรเปนตวตง หลายคนไดรางวลโนเบล (Noble Prize) จากทฤษฎตลาด


เสรจากการเอาตลาดเปนตวตง ซงจะตองพลาดแน เมอพจารณาวกฤตโลก คอวกฤตอะไร

กคอวกฤตการอยรวมกนอยางสมดล อเมรกามปญหามากมาย ทงเร องสถาบนการเงน

รวมทงเรองการศกษา เพราะไปเอาอยางอนเปนตวตง จงพลาดหมด ดงนน ถาจะปฏรปเรอง

ศกษาศาสตร ตองปรบมโนทศนวาการศกษาคออะไร ทแลวมาไดพยายามปฏรปกนไปหลาย

ระลอก กปรากฏวาไมมพลง และกนผคนกนรฐมนตรไปหลายคน กนตางๆ ไป แตไมเกดอะไร

ไปตดบวงไปตดอยในหลมดำ หลมดำของมโนทศนแบบเดม ไมใชคนไมพยายาม ไมใชคนไมเกง

เชนทานอาจารยสปปนนท กถอวาเปนคนไทยทเกงฉลาด (Bright) ทสดคนหนงแลว และทมเทเรอง

การศกษามาโดยตลอด เปนเลขาธการสภาการศกษา เปนรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ

ออกนโยบายตางๆแตกไมมผลตอบรบทเปนพลงแตอยางใด

เรองดลยภาพนนเปนเรองสำคญ วกฤตโลกในทกวนนคอวกฤตดลยภาพ เสยดล

หมดระหวางกายกบใจ ระหวางมนษยกบสงคม ระหวางมนษยกบสงแวดลอม เสยดลทาง

เศรษฐกจ เสยดลทกอยาง เพราะวาการพฒนาการคดและทำแบบแยกสวนใดๆ นำไปสการ

เสยดลทงหมด ตวอยางทงายทสดคอรางกายของเรา ซงประกอบดวยสวนประกอบอนหลาก

หลาย เซลลตางๆอวยวะตางๆซงแตกตางกนมากตงแตสมองจนถงหวแมเทา มปอด มตบ

มไต หลากหลายสดประมาณ และทงหมดนตองเชอมโยงกนเปนระบบจงจะเกดพลง ตอง

บรณาการจงจะเกดดลยภาพ หากเซลลของปอดเซลลของตบอยากจะเตบโตโดยไมคำนงถง

สวนรวมทงหมด นนกคอมะเรงนนเอง รางกายกเสยดลคอปวยและหนกเขากตายไปตอไป

ไมได เพราะเปนการพฒนาแบบแยกสวน การทจะมดลยภาพไดตองพฒนาอยางบรณาการ

ไมใชแยกสวน กรมตำรวจคดจะปรบมโนทศนเรองตำรวจ กตองไปดระบบความยตธรรม

ซงแยกสวนมาเปนเรองของตำรวจ เรองของอยการ เรองของศาล จงเกดวกฤต เพราะแยก

สวนออกมาจากเรองชมชนทองถน ชมชนกเหมอนฐานพระเจดย ถาพฒนาโดยไมเอาฐานกทำ

ไมได ไมมพระเจดยองคใดสรางสำเรจจากยอดเพราะมนจะพงลงๆ พระเจดยตองสรางจากฐาน

ฐานจะไดรองรบขางบน ประเทศไทยพฒนาจากยอดทกอยาง เศรษฐกจกจะเอาจากขางบนแลว

บอกวาสวนเกนจะกระเดนลงขางลางหรอ Shift a down กไมสำเรจ ชองวางหางมากขนเรอยๆ

การศกษาเชนเดยวกนแทนทการศกษาจะทำใหชมชนทองถนเขมแขง กลบไปดงคนออกมาหมด

ใหทกคนพงไปสการทองหนงสอ ทเรยกวาอดม แลวกทำอดมเปนธรกจทงหมด จงวกฤต

วารสารโพธวจยBodhi Research Journal �1

มประชาธปไตยมา ๗๐ กวาป ยงฆากนตาย เพราะไมมประชาธปไตยระดบชาตทไหน

ทำไดสำเรจโดยปราศจากประชาธปไตยทฐานลาง เมอหนไปดสหรฐอเมรกากอนทจะตงประเทศ

มการวเคราะหถกเถยง (Debate) กนวากรอบมโนทศน (Concept) ของประเทศคออะไร

แลวกตกลงกนวากรอบมโนทศนของประเทศอเมรกาคอ กรอบมโนทศนทองถน แลวนำไปใสชอ

ประเทศเปน United State of America ไมไดเรยกประเทศอเมรกา แปลวาอเมรกา

เกดจากทองถนรวมตวกน United State; State คอทองถน ดงนน ประชาธปไตยของ

อเมรกามาจากรากฐานขนมา ไมไดมแตทวอชงตน อเมรกาจงมหลกทางความคดทแขงแรงมาก

รฐธรรมนญฉบบเดยวใชมากวา ๒๐๐ ป ของไทย ๑๘ - ๑๙ ฉบบแลว เพราะเราไปทำขางบนเรา

สรางพระเจดยจากยอดไมสำเรจ จงตองทำใหมพระเจดยตองสรางจากฐาน เมอตองการสนตสข

ตองการความสข ความเปนปกต ความยงยน กตองมดลยภาพ อะไรทไมไดดลกไมยงยน

เหมอนเรอทเสยดลวงไปเดยวกลม ถาเรอไดดลกวงไปไดไกล

ดงนนเราจะพฒนาอยางมดลยภาพแลว กตองพฒนาอยางบรณาการไมใชแบบแยกสวน

กตองคดเปนลำดบไป เมอพฒนาอยางบรณาการ กตองเอาพนทเปนตวตง ไมใชเอากรมเปนตวตง

เพราะการพฒนาทเอากรมเปนตวตง กแยกเปนเรองๆ เชน กรมนำ กรมดน กรมขาว

กไมบรณาการ เมอมหาวทยาลยเอาวชาเปนตวตง กแยกเรอง มหาวทยาลยถงไมมพลง ถาจะ

พฒนาอยางบรณาการแลวตองเอาพนทเปนตวตง เอากรมเปนตวตงไมได เอาวชาเปนตวตงไมได

เอาเรองเปนตวตงไมได ใหสงเกตวาอยในพนทเดยวกน ถาเอากรมเปนตวตง กรมขาวกแยกไป

กรมตนไมกแยกไป กรมนำกแยกไป แตถาบรณาการกตองใชหมดทกเรอง แยกสวนทงวธการ

และงบประมาณ ใหงบประมาณตามกรม และกรมกเปนนตบคคลดวย จงมปญหาเชงโครงสราง

ตามมาอยางตอเนอง ถาตงกรอบมโนทศนใหมนคง ตองเอาพนทเปนตวตง ในพนทกมหมบาน

มตำบล มเมอง มจงหวด วธจำตวเลขงายๆ แมจะไมตรงทเดยว คอใช ๑๐ คณ ไปเรอยๆ

ม ๗๖ จงหวด กมประมาณ ๗๖๐ อำเภอ ทจรงแลวกวานน แลวกมประมาณ ๗,๖๐๐ ตำบล

มประมาณ ๗๖,๐๐๐ หมบาน

การพฒนาโดยเอาพนทเปนตวตงนนมตวอยางเปนรปธรรม ทบานหนองกลางดง

อำเภอสามรอยยอด จงหวดประจวบครขนธ ผใหญโชคชยเปนผใหญบาน มสภาผนำชมชน

โดยมสมาชกสภา ๕๙ คน มผนำทเปนทางการ ๓ คน คอผใหญบาน กรรมการสภาผนำชมชน

และสมาชกสภาผนำชมชน ตำแหนงละ ๑ คน ซงเปนจำนวนทกำหนดโดยกฎหมาย สมาชกสภา

วารสารโพธวจย�� Bodhi Research Journal

ผนำชมชนทงหมดมาจากกลมละ ๒ คน โดยมผนำตามทางการ ๓ คน นอกนนเปนผนำไมเปน

ทางการอก ๕๖ คน โดยเปนผนำกลมอาชพ ผนำกลมสตร ผนำกลมออมทรพย ผนำเยาวชน

และผนำตางๆอกมาก นคอหมบานเดยวรวมเปน ๕๙ คน สภาผนำชมชนจะไปสำรวจขอมล

ชมชน ซงเปนจดสำคญ การสำรวจถอเปนการวจย และการวจยจะไมประสบความสำเรจ

ถาไมใชขอมล แตนชาวบานทำวจยเองเขาไปสำรวจขอมลชมชน เสรจแลวเอาขอมลมาพดคย

กนวา พนทมเทาไหร การทำมาหากนเปนอยางไร ใครม/ไมมทดนทำกน มปญหาอะไรบาง

มยาเสพตดไหม ใครเสพ ใครคา ใครทำอะไร สำรวจหมด แลวนำมาทำแผนชมชน แผนชมชนท

ไดนจะเปนแผนพฒนาอยางบรณาการ พฒนาทกดานเชอมโยงกนทงหมด เสรจแลวกเอาแผนชมชน

ทสภาผนำชมชนจดทำนไปใหคนทงหมบานด ซงเรยกวา สภาประชาชน ซงมสมาชกเปนคนทง

หมบาน เนองจากหมบานขนาดไมใหญ จงสามารถเปนประชาธปไตยโดยตรง (Direct Demo-

cracy) ประชาธปไตยทเราใชอยในระบบสภาผแทนเปนประชาธปไตยตวแทน (Indirect Demo-

cracy หรอ Represented Democracy) ซงเกดขนแตครงโบราณทการคมนาคมยงไมสะดวก

การสอสารนอย ประชาชนจงตองเลอกตวแทนเขาไปประชมกนในเมองหลวง ซงลาสมยมากแลว

เพราะเดยวนการคมนาคมสะดวก การตดตอรถงกนหมด แลวประชาธปไตยตวแทนกมปญหามาก

มการใชเงนใชทอง หลงจากนนไปโกงกนมคนมาลอบบ ไมใชเฉพาะในประเทศไทย จดสำคญ

ทบานหนองกลางดงนเปนประชาธปไตยชมชน นำแผนพฒนาชมชนไปใหประชาชนทงหมบาน

ด ชอบไมชอบ จะเพมเตมอะไรจะตดอะไร สภาประชาชนทงหมบานเปนผรบรองแผนชมชน

เปนแผนทชาวบานมสวนรวม เขาใจและรวมขบเคลอนได ถาแผนนนทำมาจากสภาพรรคการ

เมอง ชาวบานไมเขาใจ กรวมขบเคลอนไมได แตแผนนชาวบานทำเอง จงขบเคลอนแผน

รวมกนได เกดการพฒนาอยางบรณาการขนในชมชน ผลปรากฏวาทกอยางดขน อยางนอย ๘

เรองเขามาเชอมโยงกน เศรษฐกจความยากจนลดนอยลง หนสนนอยลง เงนออมเพมขน จตใจดขน

ความรนแรงนอยลง สงคมดขน วฒนธรรมดขน สงแวดลอม สขภาพ การศกษา ประชาธปไตย

เพราะกระบวนการทงหมดเปนประชาธปไตย จงเชอมโยงกนหมดเปนบรณาการ เปนมรรค ๘

ของการพฒนาชมชน เศรษฐกจ จตใจ สงคม วฒนธรรม สงแวดลอม สขภาพ การศกษา

เปนประชาธปไตยเชอมโยงเปนกระบวนการเดยวกน เมอเกดผลแลวเหมอนสวรรคบนดน

นอกจากน ยงมสวรรคบนดนท บานทานางแมว อำเภอแวงนอย จงหวดขอนแกน

บานครวงศ จงหวดนครศรธรรมราช โดยเฉพาะทบานครวงศน ชาวบานเศรษฐกจด

วารสารโพธวจยBodhi Research Journal ��

รวมมอกนทำ ดแลสงแวดลอม มผาทอมอยอมคราม เดมขายไมด ตดเปนเสอผากยงขายไมด

ตอมามคนชวยเรองการออกแบบ กตดออกมาสวย จงขายดขน ซงวชาการพวกนมหาวทยาลยม

ซงจะกลาวถงตอไป ระดบตำบลกมทเปนสวรรคบนดน เชน ตำบลปากพน จงหวดนครศรธรรมราช

มประชากร ๓๕,๐๐๐ คน ตำบลนคอนขางใหญ ในตำบลนมศนยเดกเลก ๗ ศนย ซงเดกเลก

ทกคนในตำบลนเขาเรยนฟร ไมมการสอบเขา (Entrance) สงคมไทยอยกบเรองสอบเขา

จนนกวาเปนเรองธรรมดา ทจรงการสอบเขาเปนเรองไมด ประเทศฝรงเศสมกฎหมายหามสอบเขา

ถามหาวทยาลยไหนจดการสอบเขา จะผดกฎหมาย เนองดวยเปนสทธของคนฝรงเศสทจะเขา

เรยน แมจะเกงหรอไมเกง จะรวยหรอจน ทกคนมสทธทจะเรยน ทตำบลปากพนไมมสอบเขา

เดกพรอมเมอไหรเขาแลวเรยนฟรหมด มครพเลยง เดกทงตำบล ไดกนนมฟรทกวน นมสดนมวว

ผหญงตงครรภในตำบลนกนนมฟรทกคน เพราะวาโภชนาการของหญงตงครรภสำคญมาก ถาเดก

คลอดมาแลวนำหนกตำกวาเกณฑแปลวาโภชนาการแมไมด แลวเดกทนำหนกตำกวาเกณฑนอก

๓๐ ป ๔๐ ปขางหนา จะเปนโรคหวใจ จะเปนโรคมะเรง เปนโรคตางๆ มการวจยระยะยาวแลว

และงานวจยน ไดรบพระราชทานรางวลเจาฟามหดล ซ งถอเปนรางวลโนเบลเมองไทย

แสดงใหเหนวา เดกนำหนกตำวาเกณฑนยงมอย ทงๆทประเทศเราผลตอาหารไดเหลอกน

แตวนนทตำบลปากพน ผหญงตงครรภทกคนกนนมฟรทกวน เพราะตำบลเลยงววนมไว ๑๐๐ ตว

แตละตวใหนม ๒๐ กโลกรมตอวน จงมนมมากพอสำหรบหญงตงครรภและเดกทกคน ทเปน

เชนนไดเพราะการพฒนาอยางบรณาการ ถาพฒนาแบบแยกสวน สมมตเดกอยกบการศกษา แม

การศกษาอยากใหเดกกนนม กไมมนมแลวจะเอาจากไหน หรอลกอยากใหแมกนนมกไมมนมกน

แตการบรณาการทงหมด ทงเศรษฐกจ จตใจ สขภาพ ไปพรอมกน จงทำได ทตำบลนยงมการ

สำรวจคนพการ พบวา ทงตำบลม ๓๘๒ คน มชนดไหนบาง และจดอาสาสมครไปดแลทกคน

ซงจดนมหาวทยาลยตองเขาไป เพราะบางเรองกตองการวชาการเขาไปเสรม ชาวบานไมตอง

การอาสาสมครไปดแล แตตองการวชาการไปชวยเสรม เวลามหาวทยาลยกลาวถงโครงการกาย

ภาพบำบดตองนกถงกายภาพบำบดชมชน เพอนำวชาการเขาไปเชอมตอกบชมชน

ตวอยางดงกลาวแสดงใหเหนวา มสวรรคบนดนไดจรงๆ จากการพฒนาอยางบรณาการ

ทงในพนทระดบชมชนและระดบตำบล จงเปนรปแบบทสามารถจะขยายตวไปไดเตมประเทศ

ซงเราตองตงเปาหมายวาเราอยากเหนสวรรคบนดนเตมประเทศไทย ซงเราทำไดแนนอน

ประเทศไทยมทรพยากรมากมาย ทงทรพยากรธรรมชาต ความหลากหลายทางชวภาพ


ความหลากหลายทางวฒนธรรม ทรพยากรทางศาสนธรรม และทรพยากรทางสงคม เปนตน

ถาเราชวยกนทำในวธทถกทาง เราสรางสวรรคบนดนประเทศไทยได เราผลตอาหารไดเหลอกน

ตอไปโลกจะวกฤต เรากไมเปนไร เรามอาหารกนพอ ภยธรรมชาตกไมมาก เพราะเราอยในภม

ประเทศทเหมาะ ความหลากหลายทางชวภาพพรอมทจะม ถาเราดแลรกษาแผนดนของเราไวซง

มคามหาศาล เราทำไดแนนอน รวมสรางประเทศไทยใหเปนประเทศทนาอยทสดในโลก ซงจดน

มหาวทยาลยมความสำคญทจะเขามาเพราะเปนพลงใหญมากมายมตง ๑๐๐ กวามหาวทยาลย

จงหวดเรามเพยง ๗๖ จงหวดเอง ถา ๑ มหาวทยาลยมาทำงานกบ ๑ จงหวด กเสรมสราง

ไดทงประเทศ

ยทธศาสตร ๑ มหาวทยาลย ๑ จงหวด กคอ ใหมหาวทยาลยไปดในแตละจงหวด

ซงโดยเฉลยมประมาณ ๑๐ อำเภอ ๑๐๐ ตำบล ๑,๐๐๐ หมบาน ทำไมเราจะทำไมไดใหดหมดทง

๑,๐๐๐ หมบาน ทง ๑๐๐ ตำบล เรามรปแบบอยแลวเรองกระบวนการจากทยกตวอยางมาแลว

รปแบบการพฒนาอยางบรณาการ ซงชาวบานทำกนเอง เมอมหาวทยาลยจะไปทำ จำเปนตอง

เอาพนทเปนตวตง อยาไปเอาเรองเปนตวตง ถาใชเรองเปนตวตงเดยวจะกระจายกนไปหมด

แลวจะไมมกำลงทจะเสรมหนนกน ถามหาวทยาลยประกาศวาจะทำกบจงหวดใดสกจงหวดหนง

จะมผสนบสนนหรอใหกำลงใจตามมามากมาย แตถาเอาวชาเปนตวตง กมองไมเหนผสนบสนน

เพราะแคบเพยงแควชา เชน สมมตวามหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒทำกบสระแกว มหาวทยาลย

รงสตทำกบปทมธาน มหาวทยาลยทกษณทำกบพทลง ทงจงหวดเลย เมอเอาจงหวดเอาพนทเปน

ตวตง ผสนบสนนคนแรกเลยกคอ ผวาราชการจงหวด เพราะการพฒนาจงหวดนนไมใชเรองงาย

หากมมหาวทยาลยเขามาเปนเพอน ผวาฯกดใจ คนในจงหวดกดใจ ใครๆกดใจถวนหนา เขามา

สนบสนนพรอมทจะทำรวมกน แตถาเอาวชาเปนตวตงทำเรองนนเรองนไมยอมประกาศพนท

กไมมพลง

ยทธวธการเสรมพลงการศกษาศาสตร ดวยยทธศาสตร “หนงมหาวทยาลยหนงจงหวด”

๑) อาจารยและนกศกษาไปรวมทำแผนชมชน ซงมหาวทยาลยตองสรางแรงจงใจให

อาจารยอยากไป ไมใชเฉพาะคณะศกษาศาสตร แตทกคณะทกสถาบน ตองกำหนดเปนหนวยกต

สำหรบนสตใหไปทำแผนชมชน จะเปนวชาเลอกกไดถาไมบงคบ อาจารยและนกศกษาไปรวม


ทำแผนชมชนจะไดเขาใจวากระบวนการชมชนทำอยางไร เปนเรองไมยากเพราะชมชนกำลง

ทำอยแลว เรากไปรวมสงเกตการณ แตนสตและอาจารยมความรหลายอยางทชาวบานไมม

กสามารถรวมพฒนาในการทำแผนนนใหดขน ความรเขาไปตรงน ชมชนกจะทำแผนไดดขน

๒) วจยและพฒนาเทคโนโลยทเหมาะสม มหาวทยาลยมความรเรองเทคโนโลย ซงไมใช

เปนเรองเชงวศวกรรมเทานน คำวาเทคโนโลยหมายถงการประยกตใชความร ความรอะไรกแลว

แตไปประยกตใชถอวาเปนเทคโนโลยไดทงหมด ไมวาจะเปนความรเรองการจดการ เรองบญช

เรองทกชนด ถาประยกตใชความรกถอวาเปนเทคโนโลย เทคโนโลยมทงทเปนอปกรณ (Hard-

ware) มทงทเปนองคความร (Software) ซงมหาวทยาลยมมาก แตไมใชเอาไปสอนชาวบานเฉยๆ

ชาวบานไมเขาใจ ตองเขาไปรวมกบชาวบาน รวมทำแผนชมชน แลวจงวจยและพฒนาใหเปน

เทคโนโลยทเหมาะสมกบพนท ใหนำไปใชเพอลดผอนแรง ลดการลงทน หรอเพมมลคาของผลตผล

ผลตภณฑ ยกตวอยางเชน มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลแหงหนงทจงหวดสกลนครเขาไปรวม

กบเครอขายอนแปง ซงเปนเครอขายจากชาวบาน ๘ อำเภอมารวมตวกนสำรวจพรรณไมบน

เทอกเขาภพาน และรวมกนขยายพนธไมทใกลจะสญพนธเปนแสนๆกลา แจกฟรหรอขายในราคา

ถกมาก ซงจดนสถาบนอดมศกษาดงกลาวเขามาชวยจากทเคยเพาะพนธตามธรรมชาตซงขยายพนธ

ไดชา กเอาเทคโนโลยเขามาชวยจนขยายพนธไดมาก นอกจากนน ยงนำเทคโนโลยเขามาชวยชาว

บานทำไวนมกเมา เพอใหได pH ทเหมาะสม และรสชาตตามตองการ ทำใหไวนชาวบานนากน

ขน โดยใชเทคโนโลยทเหมาะสม อกตวอยางเปนชาวสวตเซอรแลนด จากมลนธฟรองซวรบราเวยร

พาวศวกรทเกษยณแลว ๓ คนจากสวตเซอรแลนดไปพมา ไปดวาพมาเขาทำอะไรกนบาง พบวา

ชาวพมาจดเทยนกนมากเพอบชาพระ แตเทยนทพมาทำนนยงไมคอยด วศวกรกลมนจงไปชวย

ชาวบานผลตทำใหเทยนสะอาดขน นาใชขน ควนนอยลง ทำใหขายดขน นจากสวตเซอรแลนดไปชวย

ถงพมา พวกเราเองอยทน เรามเทคโนโลยตางๆ มาก แตวาเราไมเคยไปดชาวบาน เรากสราง

พระเจดยจากยอดไปเรอยๆ แตถาเราไปดชาวบานวาทำมาหากนอะไรบาง ใชเทคโนโลยอะไรอย

แลวเราจะนำเทคโนโลยอะไรเขาไปทำใหชาวบานดขน ตรงน ชาวบานหายจนแนๆ ถามหาวทยาลย

เขาไปรวมทำแผนชมชนกบชาวบาน กจะเปนตวเชอมใหนำอาจารยนกวชาการทมความรทม

เทคโนโลยตางๆ เขาไปใชไดทกชนด กจะทำใหชมชนดขนหายจน ทำใหชวตชาวบานดขนแน

นอน ทแรกกทำเปนบางหมบาน บางตำบลกได แลวคอยขยายไป บางทฤษฎบอกวาทำ ๒๐%

เทานนทเหลอจะมพลงขยายไปเอง เปนสตรของธรรมชาต จะขยายไดเอง ขอใหมหาวทยาลย


ชวยทำใหไดสก ๒๐% ของจงหวด กไปพสจนดวาจรงหรอเปลา อยาเชอคำบอกเลา

๓) สงเสรมความเขมแขงขององคกรปกครองสวนทองถน องคกรปกครองสวนทองถน

หรอ อ.ป.ท. ม ๓ ชนด คอ ก) องคการบรหารสวนตำบล (อ.บ.ต.) ข) เทศบาล

ค) องคการบรหารสวนจงหวด (อ.บ.จ.) ทงหมดรวมกนมประมาณ ๘,๐๐๐ องคกรทงประเทศ

ในแตละจงหวด ถาองคกรปกครองสวนทองถนทำงานรวมกบชมชนไดดจะเปนปจจยทสำคญมาก

สมมตวา อ.ป.ท. หนงม ๑๐ หมบาน ถาตว อ.ป.ท.เองมปญหา เชน ปญหากบกระทรวงมหาดไทย

เพราะมกฎระเบยบมากมาย ซง อ.ป.ท. ยงบรหารองคกรไดไมดนก หรอขาดเรองระบบบญชทม

ประสทธภาพ หรอขาดเรองระบบขอมล เปนตน มหาวทยาลยกไปชวยดและสงเสรมดานเทคโน-

โลยวชาการใหแก อ.ป.ท. อาจเรมจากหนงตำบล สองตำบล เทศบาล เปนตน ถาองคกรปกครอง

สวนทองถนเขมแขงขน กจะทำใหชมชนเขมแขงขน เราบอกแลววาชมชนทองถนคอฐานของสงคม

ถาชมชนทองถนเขมแขงทงประเทศ ประเทศกพนจากวกฤต สมมตในจงหวดสระแกว มองคกร

ปกครองสวนทองถนกแหง กลองไปดกน เพราะมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒมหลายคณะสถาบน

คณะหนงไปตำบลหนง สถาบนหนงไปตำบลหนงกได ไปดอยางนน กจะเกดประโยชนขน

๔) การสงเคราะหประเดนนโยบายทเกดจากการปฏบต ไมวาจะเปนชมชนหรอองคกร

ปกครองสวนทองถน เมอนำนโยบายไปปฏบต เขาจะรวาอะไรเปนอปสรรค ถาลดอปสรรคนนได

จะทำใหปฏบตไดดขน และจะมนโยบายเกยวกบอะไรทมาเสรมอกได เพอใหปฏบตไดดยงขนอก

นคอการสงเคราะหเปนนโยบาย ถามหาวทยาลยลอยตวอยกบวชาการ เรากจะไมร เพราะเราใช

วชาเปนตวตงอย แตถาเราลงไปสงเคราะหจากพนทจากคนทปฏบต กจะรวาทำไมทำอยางไร

จะทำงานไดดขน เมอบวกกบความมนำใจ ความสภาพ ออนโยน และวฒนธรรมไทยเขาไปดวย

กจะเปนจดแขงของประเทศไดเลย เชน เครองบนตางประเทศชอบมาซอมทสนามบนดอนเมอง

ซงนาแปลกใจ เพราะไมนาจะเปนไปไดทคนไทยซอมเครองบนเกงกวาฝรง แตเพราะคนไทยม

นำใจตางจากฝรง ชางไทยเวลาซอมไปเจออะไรทบกพรองไมไดระบไวในสญญากทำแถมใหดวย

แตฝรงจะทำตามสญญาทกตวอกษรเขยนไวอยางไรกทำแคนน แมเทคโนโลยเราไมเกงเทาฝรง

แตเมอบวกนำใจเขาไปดวย บวกวฒนธรรมไทยเขาไปดวย กเปนจดแขง พยาบาลไทยเปน

พยาบาลทดทสดในโลก กเพราะบวกความรดวยความออนโยน วฒนธรรมไทยจงเปนทตองการมาก

ประเทศไทยเปนมหาอำนาจทางการพยาบาลไดสบาย ดงนน อยามาดถกวฒนธรรมไทย เมอเอา

ไปบวกกบวชาการหรอสงตางๆ กมทงคณคาและมลคาเพม เมอมหาวทยาลยเขาไปปฏบตในพนท


กเขาไปชวย อ.ป.ท. สงเคราะหนโยบายทเกดจากการปฏบตได ซงนำมาสความสำคญของการ

เปนมหาวทยาลย คอการสอสารเชอมโยงประเดนนโยบายสาธารณะ

๕) การสอสารเชอมโยงประเดนนโยบายสาธารณะ บานเมองเราทเกดวกฤตอยทก

วนนเพราะคนทำนโยบายนนเปนพวกทมความรนอยมความสจรตนอย แตทำนโยบายกระทบ

หมดทกอณของสงคม แตมหาวทยาลยไมทำนโยบายเลย ทำไมเปน เพราะเราเอาวชาเปนตวตง

แตถาทำวธนกจะเขาใจประเดนนโยบาย จะเหนปญหาวาชาวบานยากจนเพราะขาดทดนทำกน

นโยบายทดนควรเปนอยางไร จะเกดความเขาใจมากขน มหาวทยาลยสามารถสอสารเชอมโยงได

มากกวาชาวบาน ไปถงระดบชาตกได ระดบอะไรกไดทงนน สาระของประชาธปไตยกคอการ

ทสามารถเชอมโยงนโยบายของคนชนลางไปสระดบชาตได แตมหาวทยาลยไมไดทำตวน และ

ทบานเมองเราพนาศถงทกวนนกเพราะมหาวทยาลยไมไดทำตวน ถามหาวทยาลยเขามาทำตรง

จดน เขามาทำงานนโยบายสาธารณะ ซงตองการกระบวนการทางปญญา กระบวนการทางสงคม

และกระบวนการทางศลธรรม ทผานมา นโยบายหลายเรองทนำประเทศไปสความลมจม แม

แตนโยบายเรองการขนสง กนำประเทศไปตดกบความลมจม ใชรถบรรทกสบลอวงทงประเทศ

ตองสรางถนนแพงมาก เผานำมนหมด แทนทจะใชรถไฟกบเรอกลไฟ เรอกลไฟนนเรามแมนำ

อยแลว และเรอกรบนำหนกไดมาก ถาเราเกงทางวศวกรรมกทำหวรถจกรกบเครองเรอกลไฟ

แลวใชฟนใชไมโตเรวทชาวบานปลกไดงาย ชาวบานกมรายได แทนทจะเสยเงนไปใหอาหรบ

แลวถามวาใครทำนโยบายน คอ คนอยากสรางถนน คนอยากขายรถยนต คนอยากขายนำมน

ไมใชมหาวทยาลยททำ มหาวทยาลยจงตองเขาไปทำนโยบายสาธารณะ หากไมวจยนโยบาย

มหาวทยาลยจะมความรแตทางเทคนค ขณะท วจยนโยบายตองเหนภาพรวมแลวจงจะรวาควร

เดนไปทางไหน หรอกำลงเดนไปทางไหน ไปผดทางหรออยางไร เหมอนตอจกซอวถาเราไมม

ภาพรวมเรากไมรวาจะตออยางไรจงจะถก เพราะฉะนนการวจยนโยบายจงเปนประโยชน

ยทธศาสตรหนงมหาวทยาลยหนงจงหวดนน อาจใชวธการอนกได แตถามหาวทยาลย

เขาไปทำรวมกบจงหวดอยางเปนลำดบขนตามยทธวธทกลาวมาแลว กจะไมยาก มหาวทยาลยก

จะสามารถทำใหจงหวดทงจงหวดเปนจงหวดแหงการเรยนร และการเรยนรทสำคญทสดคอการ

เรยนรรวมกนในการปฏบตทเรยกวา Interactive Learning Through Action เพราะแมทอง

หนงสอไดทกตว กไมหายจน ครกสอนหนงสอแตครกจน ดงนน การเรยนรในการปฏบตจงเปน

เรองสำคญ หลายปมาแลวธนาคารโลก (World Bank) ไดทบทวนวาโครงการของธนาคารโลก

วารสารโพธวจย�8 Bodhi Research Journal

๕,๐๐๐ โครงการ ทใหประเทศ/องคกรตางๆกเงนไปประสบความสำเรจไหม ผลประเมนพบวาตว

โครงการประสบความสำเรจ แตชาวบานไมดขน เพราะโครงการทงหมดของธนาคารโลกใชความร

แตไมไดเรยนร สมมตเราเรยนรอะไรวชาไหนกจะนำวชานนไปใช จงไมสำเรจ เพราะในสภาพ

ความเปนจรงมหลายเรองหลายราว มความจำเพาะในแตละบรบท และในแตละเรองกมคน

องคกร สถาบน เกยวของดวยมากมาย สมมตเราไปทำทสระแกว จะทำเรองแกความยากจน

หรอดแลสงแวดลอม หรออะไรกตาม กจะมผคนเกยวของมากมาย ทกคนมความสำคญทงตอ

ความสำเรจและลมเหลว เปนไปไมไดทใครคนใดคนหนงมความรทเรยกวาเรยนรแลวจะทำไดสำเรจ

แตตองอาศยการเรยนรของคนทงหมดรวมกนในการปฏบตทเปนของจรง เพราะฉะนนการเรยนร

รวมกนจากการปฏบต จงเปนการเรยนรทสำคญทสด และคนทงหมดเรยนรรวมกนและปฏบต

จงจะไดผลจรงออกมา

วธทำในระบบทซบซอนอยางน ตองเปดพนททางสงคมและพนททางปญญาอยางกวาง

ขวาง เอาพนทเปนตวตง คนทงหมดทงชมชนทงองคกรปกครองสวนทองถน ใครทงหมดมารวม

เรยนรและรวมกนทำ สมมตทำทสระแกว ทกหมบานในสระแกวเปนสวรรคบนดน ทกตำบล

เมองดวย ทกหมบานเปนหมบานนาอย ทกตำบลเปนตำบลนาอย ทกเมองเปนเมองนาอย

ทงจงหวดเปนจงหวดนาอย ดทงหมดเลย ทงเศรษฐกจ จตใจ สงแวดลอม วฒนธรรม สขภาพ

การศกษา ประชาธปไตย ดหมดเลยเปนจงหวดนาอยทงหมด จงหวดทงจงหวดจะกลายเปน

มหาวทยาลยในรปแบบใหม เปนมหาวทยาลยชวตทมการเรยนรรวมกนในการปฏบตทจะทำใหด

ขนหมดเลย จะเปนมหาวทยาลยอกแบบหนง ททงจงหวดเปนมหาวทยาลย แลวเมอนน ระบบ

การศกษาจะแกความทกขยากของคนทงแผนดน ทกวนนระบบการศกษาสรางความทกขยาก

ใหคนทงแผนดน ใครอยากเขาโรงเรยนดๆ ตองวงเตนเสนสายจายแปะเจยะ บางคนไมมเงนก

ลำบากเลอดตาแทบกระเดน แตถาจงหวดทงจงหวดกลายเปนมหาวทยาลยในรปใหม กจะมท

เรยนรพอเพยงกบทกคนทงหมด เรยนรอยางมความหมาย เรยนรแลวทำงานได มอาชพตางๆ

เชนนจงจะแกปญหาไดหมดทกอยาง การศกษาเพอทงหมด และทงหมดตองเพอการศกษา (Edu-

cation for All, All for Education) การศกษารกษาทกโรค ทงความยากจน ทงสงแวดลอม

วฒนธรรม ทกอยาง ไมใชการศกษาเอาวชาเปนตวตง แตการศกษาตองรกษาทกโรค (Education

Cure All) อยางทมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ กำลงจะลงมอทำ


พระเจดยแหงการพฒนา

ฐานของพระเจด ย ค อช มชน

ทองถ น ตวองคพระเจดยคอ

ระบบตางๆ เชน ระบบเศรษฐกจ

ระบบการศกษา ระบบตำรวจ

เปนตน แลวยอดพระเจดย

คอความถกตองเปนธรรม คอความดความงาม ตวระบบตางๆตองเชอมโยงกบฐานกบชมชน

ทองถนอยางเกอกลหรอเสรมหนนกน แลวกเชอมโยงกบความถกตอง หรอเชอมโยงกบยอด

เชน ระบบตำรวจตองเชอมโยงกบชมชนทองถน ถาระบบความยตธรรมลอยตวอยอยางทก

วนนไปไมรอด ทำงานไมไหว แตถาชมชนทองถนเขมแขง ทำเรองตางๆเกอบหมดแลวทกเรอง

กจะเหลองานใหระบบทำนอยลง แลวระบบกไปหนนชวย แลวตวชมชนทองถนกหนนชวย

ระบบอกทหนง เรากจะมพระเจดยทสวยงาม มนคงแขงแรง และเปลงปลง เปลงรศมออกไป

คนทงมวลกจะมความสข หรอมสนตสข สงคมกจะมสนตภาพ เพราะฉะนน ๑ มหาวทยาลย

๑ จงหวดนนทำไดแนนอน

หมายเหต ปาฐกถาพเศษเรองการปฏรปการศกษาศาสตร ดวยเครอขายและการมสวนรวม

ของชมชน โดย ศ.นพ.ประเวศ วะส ในโครงการสมมนาระดบชาตเพอการปฏรปการศกษา

ศาสตร จดโดยมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ วนท ๑๔ พฤษภาคม ๒๕๕๓ ณ โรงแรมมราเคล

แกรนด คอนเวนชน กรงเทพมหานคร, ถอดคำบรรยายโดยนางสาวฆนรส เตมศกดเจรญ,

เรยบเรยงบทความโดย ดร. สวดา แสงสหนาท

พระเจดยแหงการพฒนา


Education Reform based on the Strategy of “One University, One Province”�

Praves Vasee

Abstract

Educationcouldbringabouthappinessandpeacetothecountry.This

article describes the strategy of ‘One University, One Province’ in reforming

education to achieve this end. The central feature of this strategy lies in ‘in-

teractive learning through action’, whereby the community, the lecturers and

studentsaredirectlyinvolvedintheprocessofeducationanddevelopingthe

community in the province. It outlines the five steps proposed in implementing

thestrategy.Developmentshouldproceedfromthebaseup,likebuildinga

pagoda, beginning from the foundation base to build upward to the finial of

thepagoda.Thecommunityrepresentsthebase,theupperpartsrepresentthe

various supporting systems (economics, education, etc) while the finial represents

fairness, correctness and goodness (wholesomeness). In this strategy of “One

University, One Province”, teachers, students and villagers could learn and col-

laboratewithoneanotherindetermininganddevelopingtherightorappropri-

ate technology to support community activities and local administrative or-

ganisations. The university should play an active role in identifying the

community’s needs by working with the community and assisting it; and par-

ticipateinresearchandformulationofpublicpolicyaffectingthecommunity.

Further,thisstrategyshouldbeappliedineverydaylivingandworksthroughout

the community so that the whole province is transformed into a ‘Learning

Province’. The whole province becomes a new form of university where ‘edu-

cation is for all; and all is for education’.

1 English translation of the original article in Thai, ‘ปฎรปการศกษาศาสตรดวยยทธศาสตร “หนงมหาวทยาลย หนงจงหวด”’


Education is the most powerful tool for one’s development in life. We always talk about education in terms of its form; we should really focus on

the “essence of education” or the science of education as well. To reform

education, the essence of education must be addressed and re-conceptualised.

A businessman who used to make a lot of money using the old habitual

methods may suffer great losses if he does not adapt to changes and modify

his business concept and practice in accordance with the prevailing changes.

For example, if ‘health’ means ‘no illness’, then, this would mean that when

we are ill, we do not have good health. Being so familiar with this definition,

we just accept it without further analysing what this implies. This definition is

too narrow and does not reflect exactly the real condition. We often hear

about cases of people who are ill and who go to see doctors about it. Doctors

cannot diagnose the illness and speculate that the patients are ‘pretending’. This

old definition of ‘health’ as ‘no illness’ leaves the determination of ‘health’ or

‘illness’ to specialists like the doctors only, and this is too restrictive and unjust.

We could modify the definition thus, “Good health is a state of harmonious

equilibrium of body system.” The state of harmonious equilibrium is one of normality

and sustainability. When our body is in a state of harmonious equilibrium, we

feel fine. Likewise, when we are ill, our body system is not in equilibrium. Therefore,

reforming the health system means reforming the entire system to achieve a

balanced state of body and mind, a harmonious state between human beings,

their society, environment, and all their surroundings. All these component factors

affect one another. Hence, with this new definition of ‘health’, the scope of

healing is wider than that from the old definition.

In order to reform education, we need to re-conceptualise the mean-

ing of education. Since a hundred years ago, we have been focusing mainly

on “disciplines or fields of academic studies” in developing education. We have

not found it strange because we are so familiar with it. Grade depends on

memorizing what is taught in school, the skill of rote study. This stunts the de-

velopment of analytical thinking. It also isolates learning in a formal school

system, and completely cuts off interactive learning from such sources of know

-ledge and human interaction with parents and grandparents who have a lot


to contribute and share with the young with their love and personal experi-

ences. This form of education does not nurture family relationship and analyti-

cal thinking.

In the reign of King Rama V of Thailand, after the modern form of

education was applied for 8 years, His Holiness Somdet Phra Maha Sama-

nachao Kromma Phraya Vajirayanavarorosa noted that this form of education

cut off Thai people from their root origins. The tree has roots, so does the

society. An education without its founding base of origins is like a tree with its

roots cut off. For example, someone may think that preservation of arts and

culture could be done by simply building Thai traditional houses, playing Thai

traditional music, etc. Culture is a meaningful word and it covers many aspects.

It includes the ways of community living, beliefs, customs, traditions, languages,

conflicts, natural resources and their use and conservation, health care, eco-

nomics and livelihood that are passed on from generations to generations.

Culture is peaceful co-existence.

Lately development proceeds in a reductionist manner. We may look

at it from the perspective of economic development, and subdivides that fur-

ther into finance and so on. Likewise, education can be divided into various

disciplines of studies, but it has left out the disciplines of life and way of living.

Venerable Phra Bhramagunabhorn (Payutto) said that the main problem of

education nowadays is its reductionist thinking that is isolated from life and

living altogether.

World crisis today is a crisis of disequilibrium between man and soci-

ety, man and environment. The simplest example is our body. It comprises

organs which are very different from one another, but which are connected

to each other and integrated into a balanced system that powers it. To attain

equilibrium, development must be integrated. A community is like the base of

a pagoda. If we build a pagoda without considering its base, we will fail

because no pagoda is built from its finial towards its base. A pagoda must

be built from its base up for it to support the upper parts. Thailand has de-


veloped everything using the top-down approach, and this includes its eco-

nomic development. This is a mistake from little or no understanding. Similarly

in developing education, empowering the local community to be stronger is

the first priority to do. Throughout a long time past, education had taken local

people out of their homes and community and made them study by memoriz-

ing text books. Higher education becomes businesslike and this is a root cause

for some of the crises that we are now facing.

Thailand has been a democratic country for more than 70 years.

Nevertheless, democracy at the state level cannot bring about any success

because it has not begun from the base of the society. The United States of

America was formed through the people’s consensus and agreement on the

concept of the country as the United States of America. Thus, it is called the

United States of America, not America. It means the United States of America

comprise the states that make up the country, each with its own local govern-

ment. Therefore, democracy of the United States of America is built up from

the base of all the states that make up the country, not simply from Wash-

ington D.C. Thus the concept there is strong. One constitution is used for more

than 200 years in U.S.A. whereas there have been 18-19 constitutions in Thailand

because we have built democracy from the top down. We are not successful

in building up a pagoda by starting from its apical finial. We have to build

the pagoda from the base up. If we want peace, happiness, normality, and

sustainability, we must have everything in equilibrium. Development plan should

not be assigned by the central administration. Each department develops its

own budget and strategies and this has brought about structural problems.

There are some examples of area-specific development that is focused

on regional needs. One is Baan Nong-glang-dong in Samroiyod District, Pra-

chuabkhririkhan Province. A community council is set up. By law, a community

council comprises only 3 members. However, Baan Nong-glang-dong commu-

nity council has additional 56 members selected from various community groups

such as the local entrepreneur group, women group, savings group, youth


group, and other groups by the local people. There is also the people’s coun-

cil whose members are all the residents of the community or village. The com-

munity council’s main duty is to survey, research and gather information for

discussion and formulating into community action plan that covers all aspects

of development on the village. The community leader will present the plan,

seek opinions and votes at the people’s council. It is the people’s council that

will eventually decide (approve/amend/disapprove) on the development plan.

Since the size of a village is small, the people could manage their commu-

nity by direct democratic way. At the national level, it is indirect democracy

or representative democracy that is suitable for society in the old days when

communication infrastructure was not well developed and not as convenient

and people have to vote for their representatives to act on their behalf.

Nowadays communication infrastructure is advanced and well-developed so that

communication is easy and convenient. Thus in this day and age when it is

easy and convenient for people to connect to one another, governing by

representative democracy is an outdated method. Furthermore, representative

democracy causes many problems and corruptions. In the practice of direct

democracy as given in the example above, all people are involved in the

process of community planning for the development of their community. Their

plan entails integrated development of eight major aspects: community, eco-

nomics, mental or spiritual aspect, society, culture, environment, health, and

education. These are the eight paths of enlightenment to developing heaven

on earth.

Another example is Park Poon Sub-District in Nakorn Srithammaraj Pro

-vince. There are seven children centres where all children have the right to

study without having to pass any educational tests and all levels of education

are provided free. These children centres provide teacher assistants, free milk

for children and all pregnant women of this Sub-District because nutrition of

pregnant woman is regarded as the most important factor in foetal develop-

ment. If newborn infants are underweight (less than standard weight), this indi-


cates that the mothers’ nutrition has been inadequate. In the next 30 or 40

years or more, these underweight infants will grow up into adults who are more

prone to develop heart diseases, cancer, and other health problems. In Park

Poon Sub-District, the villagers conduct survey on the number of disabled per-

sons and types of disability. Volunteers are organised to provide care for the

disabled persons. The university could and should assist the village at whatever

stage or whenever the village is in need of academic support for their ac-

tivities. These are examples in holistic development that integrates the whole

structures of economics, mental, and physical health and other systems.

‘One University, One Province’ is a strategy for integrated development.

There are more than 100 universities, but there are only 76 provinces. If only

one university works with one province, we could make the whole country

stronger and more prosperous. However, the university must focus on area, not

just particular disciplines of fields of studies. If the university is established to

cater for the needs of the province, there will be many supporters and moral

support pouring forth for the university. On the other hand, if we focus on the

disciplines or fields of studies, there will not be much support because develop-

ment occurs only in the particular fields of studies. If the development is focused

on area, the first person who will support it is the Provincial Governor and more

supporters will come forth.

The ‘Five Steps’ to empower education through the Strategy of “One

University, One Province” are:

1) Co-operation in developing community plan - The lecturers and

students of the university should cooperate with the local community in devel-

oping community plan. The Board of Directors of the university should initiate

and motivate the lecturers and to convince them to participate. It could be

listed as a compulsory and alternative subject in every faculty of the univer-

sity so that both the lecturers and students could jointly work out plans with

the community. The university could provide technical or academic assistance

to the community so that the community plan could be put into practice and


realised for the benefits of the community, lecturers, students and the university.

2) Researching and developing suitable technology – Technology here

means not only engineering technology. It includes all knowledge, both hardware

and software applicable to implementing the community plan. It provides not

only information to the community. It also opens up avenues of collaborative

and participatory research for the students and the community in developing

the right technology that is suitable for use in the area; that minimizes labor

and capital investment; and to add more value to the products of the com-

munity. For example, Rajjamongkol Technology University, Sakolnakorn Campus

cooperated with In-paeng Network (comprising of groups from eight districts) in

surveying plant diversity in Phoophan Mountain Range; in propagating the

nearly extinct plants and distributing them for free or sale at a very low price

to people. The university assisted in providing the improved technology of plant

breeding and propagation to the community for more successful and faster

propagation of the plants. The university also assisted the villagers in applying

the right technology in producing good quality Mak-mao wine. If we don’t

step out of the university and talk or learn what or how the villagers are earn-

ing their living, we are building the pagoda from its finial down to the base.

If the university co-operates with the villagers in formulating community plan

and acts as a mediator in bringing knowledgeable lecturers and academics

to provide suitable technology to the community, life of the people will be

much improved. We may start at one village or a sub-district and then extend

to an increasingly wider area until it spreads to the whole country.

3) Strengthening local administrative, community or village organisations

– There are three types of local administrative organisations - Tambon Admin-

istrative Organisation (TAO or Or Bor Tor); Municipal Administrative Organisation

(or Thesaban) ; and Provincial Administrative Organisation (PAO or Or Bor Jor)

The country has a total of 8,000 local administrative organisations. If

each local administrative organisation could coordinate well with each local

community, it will be good for the local community. However, these organisa-


tions are under the supervision of the Interior Ministry, and there are so many

regulations that are not flexible in practice. The university is able to help these

organisations grow stronger and more efficient by providing the right techno

-logy and information in a timely and appropriate manner. The stronger local

administrative organisations are, the more capable the community is. If all com-

munities in the country are stronger, our country will emerge from the crisis

eventually.

4) Policy evaluation – When a new policy is applied to a commu-

nity or local administrative organisation, people will learn about the obstacles

encountered when the policy is put in practice. This is the reason why the

university should go to see what and how the villagers are doing and to

consider the appropriate techniques that should be put into practice. Besides

conducting field studies, university lecturers and students will experience people’s

generosity and politeness, and be part of the culture at the same time. If we

apply politeness, generosity, and Thai culture plus technology, this will add more

value to our products and services. This is the strength of Thailand. University

could enhance this strength by providing the right technology, academic skill,

and expertise to the community in one village, then extends such services to

another village and another village until the whole country is covered.

5) Public Policy – Our country is facing crisis after crisis today because

policy makers have been less knowledgeable and honest. Policies made affect

every part of the society. We should determine and understand the cause of

people’s poverty. Lack of suitable farm land or knowhow in cultivation of crops

affect productivity. University could reach out to national level or policy makers

to help in policy-making. Practice of democracy also includes participatory

formulation and conveying of policy from the ground or grass root level to the

national level. Therefore, university should play an active role in working out

public policy based on knowledge and intelligence, societal concerns and

morality. University should take part in researching and in making public policy

to determine where we should go and whether the policy is right or not.


The strategy of ‘One University, One Province’ could be implemented

through these fi ve steps or by other methods. If the university could co-operate

with the people of the province in implementing the above fi ve steps, that

province will become a Learning Province. The most important feature of this

integrated learning and practicing together is aptly termed “Interactive Learning

Through Action.” We cannot solve problems by focusing on only one particular

factor or aspect. For example, if we would like to solve the problem of pov-

erty or conserving the environment, we have to involve the many people

concerned. The extent and quality of this participatory process affects success

or failure of the venture. All of them must learn together and practice to-

gether so as to obtain the right or intended outcomes.

It is most important that everyone in the community and local admin-

istrative organisations take part in formulating policy, learning and practicing.

For example, if this were practiced in Sra-kaew, people of every village, sub-

district, and district of Sra-kaew would participate and get involved in defi ning

their own future, setting up policy, planning and being responsible for the out-

comes. By using this strategy, every place in the country will be a better place

to live in terms of experiencing true democracy, having better economic situ-

ation, improved mental or spiritual state, better environment, better health,

better education and good culture and practices. All provinces will experience

a new form of university where everyone in the community takes part in learn-

ing and practicing. Education must serve to help solve hardships of the country.

If every province adopts this new form of university, everybody would get equal

opportunity for education

and could apply what they

learn in their everyday life

and works. In short, this is

‘Education for All, All for

Education’.

The pagoda of develop-

ment depicts its composition

PagodaofPagodaofMoralityMoralitySystems: Systems: Local Local


and functions. Its base represents the community, the body represents all systems

such as economic system, academic system, etc; and the finial of pagoda

represents correctness, fairness, and goodness. All systems must be connected

to the base (community) as the core foundation and reference point, for ex-

ample, the security (police) system must be connected to the community. If

the community is strong, people will be happy and will live peacefully. There-

fore, the strategy of “One University, One Province” could certainly be ap-

plied.

Remark:

Keynote Speech on ‘Education Science Reform thru Network and Participation

of the Community’ given by Prof. Dr. Praves Vasee at the National Seminar

on Education Reform organized by Srinakharinwirot University on the 14th May

B.E. 2553 at Miracle Grand Convention Hotel, Bangkok. This article was ex-

tracted from the keynote speech by Miss Khanaros Termsakjareon and edited

by Dr. Suwida Sangsehanat.


แกวกฤตดวยเศรษฐกจพอเพยงCrisis-free State Through Sufficiency Economy

วรณ ตงเจรญWiroon Tungcharoen

บทคดยอ

วทยาลยโพธวชชาลยจดตงขนดวยความรวมมอของเบญจภาค มวตถประสงคเพอ

สงสอนนสต และคนพวกเขากลบสมาตภม ดวยการศกษาแบบบรณาการบนพนฐานความเขาใจใน

ความตองการเฉพาะของภมสงคมของแตละพนท บนฐานปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ฐานธรรมชาต

และสงแวดลอม และฐานวฒนธรรม ทตอบสนองและเปนสวนหนงของชมชน โพธวชชาลย

เปนตนแบบทางการศกษารปแบบหนงของมหาวทยาลยไทย ทจดระบบการเรยนการสอนอยาง

บรณาการ ทงองคความรสากลตลอดจนภมปญญาทองถน เพอใหเกดภมคมกนตอความเปลยน

แปลงตลอดเวลา การจดตงวทยาลยโพธวชชาลยบนฐานปรชญาเศรษฐกจพอเพยงยอมเปนแนว

ทางไปสการแกไขวกฤตดวยเศรษฐกจพอเพยงอยางแทจรง ซงมคำสำคญอยสองคำ คอ “วกฤต”

และ “เศรษฐกจพอเพยง” คำวาวกฤตนน จะตองเชอมโยงทง ตวปญหา บรบท พนท

ยทธศาสตรหรอแนวรก และคำวาเศรษฐกจพอเพยง กตองคำนงถงทงในระดบแนวคด หลกการ

ทฤษฎ และการปฏบต

“วนสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร” เปนวนท

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เสดจเปนการสวนพระองค มาทมหาวทยาลย

ศรนครนทรวโรฒ เปน “การเสดจกลบมาเยยมโรงเรยนของพระองค” หลงจากททรงจบการ

ศกษาดษฎบณฑต สาขาวชาพฒนศกษาศาสตร พทธศกราช ๒๕๒๙ สำหรบ “การเสดจ

กลบมาเยยมโรงเรยนของพระองค” ครงท ๒๑ วนท ๒๘ มกราคม ๒๕๕๑ นบเปนครงพเศษ

ซงปกตแลวจะเสดจมาท มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร กรงเทพมหานคร

หรอ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ อำเภอองครกษ จงหวดนครนายก สำหรบครงพเศษน

เสดจไปทรงเปดวทยาลยโพธวชชาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ อำเภอวฒนานคร

จงหวดสระแกว ซงวทยาลยโพธวชชาลย เปนสกขนวตกรรมของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ทแปร “ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง” ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว มาสภาคปฏบต


วทยาลยโพธวชชาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ รวมมอกบพหภาค

ทงภาคราชการ ทหาร การศกษา ประชาชน เอกชน ประชาสงคม สอ รวมทงสำนกงาน

ปฏรปทดนเพอการเกษตรกรรม หรอ ส.ป.ก. โดยมงผลตบณฑตคนถนทางดานภมสงคม

ทมสำนกในปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ธรรมชาตสงแวดลอม ชมชน วฒนธรรม จตอาสา

การแสวงหาบนฐานความรทางดานเกษตรกรรมธรรมชาต การชาง สาธารณสข การเงนและบญช

ทงการเปนครและอาชพตางๆ ในชมชน เรยนรทงในระบบสากลท มศว องครกษ ประสานมตร

และวทยาลยโพธวชชาลย วฒนานคร ใชฐานฝกเกษตรกรรมธรรมชาตและภมปญญาตางๆ

ในโพธวชชาลย และทกอำเภอทวจงหวดสระแกว นอกจากนนแลว การรวมมอกบพหภาค

ยงมงเนนการลงแกปญหาในเรองของการปลกปาตนนำ พลงงานทดแทน การสาธารณสข อาหาร

เกษตรกรรมธรรมชาต เกษตรอนทรย การอนรกษหวงแหนธรรมชาตสงแวดลอม ภมปญญา

ทกษะงานชาง งานฝมอ ปรชญาความเชอและอตลกษณชมชน เปนมหาวทยาลยชมชน เปน

มหาวทยาลยทเปดการเรยนรสำหรบนกเรยน นสต นกศกษา ชมชนและประชาชน และเปน

ฐานฝกจตสำนกสำหรบนสต มศว ทงมวล

ผมเชอวา “โพธวชชาลย” จะเปนตนแบบการศกษาอกรปลกษณหนงของการเปน

มหาวทยาลยไทย มหาวทยาลยพหปญญา พหศาสตร ทพฒนาครอบคลมทงกระแสสากล

กระแสตะวนออกและไทย โครงการจดตง “วทยาลยโพธวชชาลย” เปนโครงการในเชงยทธศาสตร

ของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอรวมเฉลมฉลองและสดด พระบรมราชกตตคณ

แหงองคพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ในวโรกาสททรงครองราชย ๖๐ ป พทธศกราช ๒๕๔๙

และพระชนมาย ๘๐ พรรษา พทธศกราช ๒๕๕๐

สารตถะของ “ความเปนโพธวชชาลย” มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ซงกอเกดจาก

“ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง” ดงกลาว ยอมตรงกบประเดน “แกวกฤตดวยเศรษฐกจ

พอเพยง” อยางแทจรง

ใครอานหนงสอชอ “The Spirit of Silence” หรอ “ความเงยบ” ของ จอหน เลน

มเรองเลานำวา

มเศรษฐเจาของโรงงานอตสาหกรรมคนหนง เดนไปทชายทะเล เหนชาวประมงคนหนง

กำลงนอนสบาย สบยาอยในเรอประมงหาปลาทจอดอยชายหาด จงไดพดคยกนดงน


เศรษฐ ทำไมคณจงมานอนสบยาไมไปจบปลา

ชาวประมง วนนผมจบปลาไดพอแลว

เศรษฐ ทำไมไมออกไปจบเพมละ

ชาวประมง จะใหผมจบเอาไปทำอะไร

เศรษฐ กจบไปขายไดเงนมากๆ ซอเรอลำใหญ ซอเครองยนตตดเรอ

ซออวนขนาดใหญ ออกไปจบปลานำลก ไดปลาจำนวนมาก กขายไดเงนมาก แลวจะไดรวย

เหมอนผมไงละ

ชาวประมง แลวตอจากนนผมจะทำอะไรละ

เศรษฐ คณกนงนอนสบาย... หาความสขใหกบชวต

ชาวประมง แลวตอนนผมทำอะไรอยละครบ

นทานเรองนสอนอยางไรไมร แตคงสามารถตความไดหลายแงมม เศรษฐปรารถนาด

มความสข ไมร จ กพอ ชาวประมงยยวน ข เก ยจ ร จ กพอเพยง หรออยางไร...

ชาวประมงแบบพอเพยงภาคใต ชมชนในอดต จบปลาดวยเรอและอวนขนาดเลก เขาดำรงชวต

อยไดอยางสนตสข วนนเรอขนาดใหญและอวนขนาดยกษในระบบอตสาหกรรมจากกรงเทพ

มหานคร ยดอำนาจจบปลาทวทองทะเล ชาวประมงภาคใตทงฝงทะเลตะวนตกและตะวนออก

พายแพ นนคอสมฏฐานหนงของความขดแยงและความรนแรงในสามจงหวดชายแดนภาคใตดวย

หรอไม และอยางไร

“การแกวกฤตดวยเศรษฐกจพอเพยง” มคำทเปนกญแจอยสองคำคอ “วกฤต”

และ “เศรษฐกจพอเพยง” เมอผมมองปญหาตางๆ ผมมกมองเชอมโยง ๒-๓ ประเดน คอ

การมองบนตวปญหาหรอฐานปญหา (Problem Based) มองบนบรบทเชอมโยงหรอพนท (Area

Based) และมองบนยทธศาสตรหรอแนวรก (Agenda Based) เพราะถาเรามองเพยงตวปญหา

โดยขาดบรบท ขาดพนทเฉพาะ เรากไมสามารถแกปญหาทแทจรงได หรอถามองแตปญหา

วนเวยนอยกบปญหา เรากขาดการสรางแนวรกใหม ขาดงานในเชงยทธศาสตร ซงกเปนปญหา

ในเชงบรหารจดการอก


เมอเรามองไปทปญหาและวกฤตของโลกใบนในปจจบน เราจะพบปญหาและวกฤต

มากมายหลายอยาง

1. วกฤตคณธรรมจรยธรรมและความรนแรง

2. วกฤตจำนวนประชากรและอาหารเลยงประชากรโลก

3. วกฤตการขาดแคลนทรพยากรและพลงงาน

4. วกฤตสขภาพพลานามย สขภาวะ และโรคภยทแกปญหาไมตก

5. วกฤตธรรมชาตสงแวดลอมและโลกรอน

ซ งเม อพ จารณาบนรากฐานของปญหาแลว เป นว กฤตท ม ท นน ยมร นแรง

ทนนยมออนจรยธรรม เปนตวขบเคลอน เปนตวเรง อาจเปนอาการขางเคยงหรออาการดอ

ยาของทนนยมกได ทนนยมทสงผลไปสวตถนยม (Materialism) บรโภคนยม (Consumerism)

สขนยม (Hedonism) ซงอาจเปนโรครายของโลกใบนไปเรยบรอยแลว

ถามวาทนนยมรนแรงเชนนกอใหเกดอะไรบาง

กอใหเกดการแขงขน แกงแยงชงด ชนะและแพ

กอใหเกดการยดมนถอมน ตวใครตวมน ปจเจก อตตา หยงทระนง

กอใหเกดการยดตดวตถ โภคทรพย สงทเปนรปธรรม

กอใหเกดคานยมการบรโภค คนบรโภค เครองจกรกลบรโภค

กอใหเกดโลภ ตณหา ราคะ อยางรนแรง

แลววตถนยม บรโภคนยม สขนยม กกอใหเกด “วกฤต” อยางรนแรงในปจจบนน

เราหวานพชเชนใดกยอมไดรบผลเชนนน “ยาทส วปเต พช ยาทสลภเต ผล” ปลกพชเชงเดยว ยคาลปตส

ทงจงหวดสระแกว เพอทำกระดาษใหคนเมอง ยคาลปตสททำลายดน ทำลายสภาพแวดลอม

ชาวสระแกว ชาวไทย และชาวโลก ยอมไดรบผลกระทบวกฤตธรรมชาตสงแวดลอมอยางแนนอน

มหาตมะคานธบอกวา “ถาเราตองการเปลยนสงคม เราตองเปลยนตวเองไปพรอมกนดวย”

อดม สมธ เขยนหนงสอ “โภคทรพยของชาต” (The Wealth of Nations) ตงแต ค.ศ. ๑๗๗๖

ชวงปฏวตอตสาหกรรมในองกฤษและยโรป กสองรอยกวาปแลว เขาเหนถงกฎของการตลาด (Law

of Market) ทถอตลาดเปนตวขบเคลอน ตลาดเปนทมาของโภคทรพย ของประเทศชาตและบคคล


ตลาดเหมอนลกขางทหมนและขบเคลอนสงคม เขาเขยนถงมอทมองไมเหน (The Invisible

Hand) สงทมองไมเหนในตวตนของมนษย ประโยชนสวนตน ความโลภ ความไมรจกพอ ตณหา

อดม สมธ นาจะรวามนเปนดานไมด ดานมดของคน ของชวต แตเขากใช “มอทมองไมเหน”

นนเปนตวตงของผลประโยชน เพอความรำรวยของประเทศชาตและปจเจก เพอโภคทรพย

แลวเขากเขยนถง “Division of Labor” การแยกคนออกเปนชนๆ แยกคนออกเปนชนสวน

เพอพฒนาเขาสระบบสายพานการผลต (Assembly Line) มอบคนเขาสโรงงานอตสาหกรรม

ชางฝมอเฉพาะอยาง ชางฝมอเฉพาะดาน

มมมองดงกลาวไดสงผลมาสการศกษา การศกษาตะวนตกทเกงคนละหนงอยาง

แลวไมเกงอกมากมายหลายอยาง เพอผลตคนไปสโรงงาน สภาคอตสาหกรรม รเรองอยางเดยว

มเงนเดอนกนไปตลอดชวต สงทตามมาคอความทระนง ฉนเหนอกวาคณ ศาสตรสง - ศาสตรตำ

สญเสยดลยภาพของชวต พฒนาสมองดานเดยว หยน - หยางขาดพลง

เมอ อดม สมธ เชอมนในความโลภและการใฝตำของมนษย แยกคนออกเปนชนสวน

กระตนการพฒนาคนใหเปนเครองจกรกล นนคอแรงผลกดนเรมตนของทนนยมทแขงกราว

ออนจรยธรรม ลทธลาอาณานคมทางเศรษฐกจ รวมทงการสถาปนาอารยประเทศและอนารย

ประเทศบนฐานของโภคทรพยและวตถเปนประการสำคญ

ลทธคอมมวนสตบนฐานปรชญาสงคมนยม (Socialism) พฒนาการของโทมส มอร,

คารล มารกซ, เลนน, เหมาเจอตง ในระบบแรงงาน แรงงานคอเพอนกนทงโลก ระบบประชาคม

(Commune system) ระบบรวมทศนยกลาง กทำใหมนษยสญเสยเสรภาพ สญเสยศกดศรของ

ความเปนมนษย แลวลทธคอมมวนสตกลมสลาย

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในเชงปรชญา การรอฟนเศรษฐกจพอเพยงหรอการแกวกฤต

ดวย “เศรษฐกจพอเพยง” (Sufficiency Economy) ซงเปนแนวปรชญาในเชงมานษยวทยา

สงคมวทยา เศรษฐศาสตร วทยาศาสตร ธรรมชาตสงแวดลอม ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

ของโลกยคหลงสมยใหม ทตระหนกวา มนษยนยมจากอดตไปไมรอดแลว ตองกาวไปสมนษย

นยมใหม กาวไปสเศรษฐกจพอเพยง เพอใหมนษย สตว ธรรมชาตสงแวดลอม อยรวมกนอยาง

สนตสขบนโลกใบน ไมเชนนนแลว โลกใบนอาจจะแตกสลายในเรววน

“เศรษฐกจพอเพยง” ในระดบปรชญา ในระดบหลกการ ในระดบปรยต เกยวของ


กบประเดนเหลาน

๑. เกยวของกบความจรง ความด ความงาม ซงเปนสงเดยวกน

๒. เกยวของกบดลยภาพ มนษย สตว ธรรมชาตสงแวดลอม

๓. เกยวของกบสารตถะ “มนษยคอความดงาม”

“เศรษฐกจพอเพยง” ในทางปฏบต ตามแนวพระราชดำรสของพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหว คอ

ความพออย พอกน พอเพยง

ความมเหตผลในชวต การดำรงชวต

การมภมคมกนทเขมแขง

ซงหลกปฏบตทงสามประการนน ตองยนหยดอยบนฐานความร การเรยนร และ

คณธรรมความดงามทงปวง พรอมกนนน เงอนทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงซอนไวคอ

การปรบระดบความพอเพยง การลดชองวางทางเศรษฐกจในสงคม การพฒนาไปพรอมๆ กน

การสรางพนฐานใหเขมแขง พรอมกนนนกรวมกนปรบระดบหรอยกระดบใหสงขน เปนการปรบ

“Bench Mark” ในเชงบรหารจดการ อาจเปน “Neo - Commune” กได

พทธธรรมตองแกทสมฏฐาน แกทเหตปจจย แกทนนยมสดโตง แกทนนยมใหเปนจรย

ทนนยม (Ethical Capitalism) แลวเราจะทำอยางไร ถาเรามองปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

ในเชงเปรยบเทยบเบองตน ดเหมอนปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไมไดปฏเสธทนนยมโดยตรง

อาจกลาวไดวา เปนทนนยมทรจกพอ พอเหมาะพอควร ทนนยมทมจรยธรรม ทนนยมทคอยๆ

พฒนาไปพรอมกน เหนแกตวนอยลง มชองวางความรวยกบความจนนอยลง ทฤษฎใหมของ

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ถามทดนถวนหนาคนละแปลง ประมาณสบเปอรเซนตสำหรบเปน

พนทสรางทอยอาศย แหลงนำประมาณสามสบเปอรเซนต ทำนาประมาณสามสบเปอรเซนต ปลกพช

ปลกปา พชสามอยางประโยชนสอยาง ประมาณสามสบเปอรเซนต ยดหยนตามความเหมาะสม

เพยงเทาน นกกาวไปส ความพอเพยง ความสนตสขในชมชน “ความพอเพยง” คอ

“มชฌมาปฏปทา” การเดนสายกลาง การรจกพอ เมอเรารจกพอ เราจะเรมรสกรวยทนท

มเท าไรกรวยได มมากมายเทาไรไมร จ กรวยกได คนไทยหน งในหกของประเทศ

มแนวโนมจะทวมและอวน เราเรมบรโภคมากไป ในกระแสทนนยม


ขงจอ บอกมาเกอบสองพนปวา “คนฉลาดรวาอะไรถกตอง คนโงรวาจะขายอะไร

คนฉลาดรกจตวญญาน คนโงรกทรพยสมบต”... นานมากแลว

ถาใครไดดวดทศนหรออานหนงสอ “An Inconvenient Truth : The Crisis of Global

Warming” ของอล กอร รบรางวลไปหลายตอหลายรางวล เปนสารคดบนฐานการวจยมากมาย

เปนสารคดทกระตนใหเกดการตนตวเกยวกบปญหาโลกรอน การหนมาตระหนกถงการรกษาโลก

สเขยวใบนใหเขมแขงจรงจงมากขน

โลกทวอณหภมสงขนตงแตประมาณ ค.ศ.๑๙๘๐ ผลของความรอนทมาจากการบรโภค

เทคโนโลย อตสาหกรรม โรงงาน เครองจกรกล รถยนต กาซคารบอนไดออกไซด กาซมเทน

และกาซอนๆ ไดสรางภาวะเรอนกระจก “Green House Effect” ททำใหกาซตางๆ และ

ความรอนวนเวยนอยในชนอากาศ โลกรอนมากขน ชนโอโซนทะล รงสอลตราไวโอเลตลงมาส

พนผวโลกมากขน นำแขงบนเทอกเขาหมาลยกำลงละลาย ยอดเขาสงสดคอยอดเขาเอเวอเรส

กอยบนเทอกเขาหมาลย ธารนำจากเทอกเขาหมาลยหลอเลยงคนประมาณเกอบครงโลก

เกอบสามพนลานคน ถาละลายหมดเมอไร ประชากรทงหมดนจะมปญหาเรองนำ รวมทงนำดม

ถาหงนำแขงดานทศตะวนตกบนทวปแอนตารกตกา อณหภมสงขนและพงทลายลง นำทวโลกจะสง

ขนระหวาง ๒๐-๓๐ ฟต รฐฟลอรดาของสหรฐอเมรกาจะจมหายไปทนท แลวกรงเทพมหานครละ...

จะเหลอหรอ

ขอมลดงกลาวระบวา ปญหาโลกรอนเกดจากสหรฐอเมรกาประมาณ ๓๐ เปอรเซนต

ยโรป ๒๗ เปอรเซนต เอเชยตะวนออกเฉยงใต ประเทศไทยรวมอยดวย ๑๒ เปอรเซนต

ดเหมอนญปนจะ ๓ - ๔ เปอรเซนต เปนตน กลาวไดวาสหรฐอเมรกากำลงเพมอณหภม

และทำลายโลกใบนมากทสด สหรฐอเมรกาทบรโภคนยมรนแรงมาก ลาอาณานคมทางเศรษฐกจ

และทำตวเปนจาวโลกอยทกวนน

เราในฐานะทเกยวของและรบผดชอบทางดานการศกษา การศกษาในระดบอดม

ศกษาทเปนธงสำคญของประเทศ นาจะกลบมาพจารณาอยางจรงจงวา... ภาคการศกษาหรอเรา

จะประพฤตตวอยางไร ตงแตบดนเปนตนไป ผมใครเสนอแนวคดทเกยวของ ๔-๕ ประเดน

๑. ตองปรบรอหลกสตรในระดบคณะ/วทยาลย ทงหลกสตรหลก หลกสตรรอง


หลกสตรบรณาการ รวมทงรายวชาศกษาทวไปทตองสงผลกระทบตอการเปลยนแปลงสงคม

นสตนกศกษา การแกวกฤตโลก ตระหนกในปรชญาเศรษฐกจพอเพยงอยางแทจรง

๒. ตองปรบรอและพฒนากระบวนการเรยนการสอน สอการเรยนรใหม ใหกาวหนา

ทาทาย กระตนการเรยนร การศกษาคนควา คด เขยน ใหสามารถสรางความเปนปญญาชน

ผแสวงหาปรชญาเศรษฐกจพอเพยง การแกวกฤตโลก สรางสำนกตอโลกใบนใหจงได

๓. ตองวางแผนและรกในการวจยขององคกรใหคมชด ใหสงผลตอการแกปญหา

วกฤตตางๆ ของโลกและสงคม กำหนดทศทางการวจยใหชด กำหนดสาระการวจยใหสงผล

กระทบคณคาแกสงคม (Social Impact) วจยเกยวกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยง วจยแกวกฤตโลก

วจยสรางจตสำนกใหม

๔. ตองพฒนาความเปนคร นสตนกศกษาคร สรางความเขมแขง สรางคณภาพชวต

สรางศกดศรของความเปนคร ผลกดนใหอาชพครเปนอาชพทโดดเดนทสดอาชพหนงในสงคม

เพอใหคนเกง คนด พรอมทจะเปนคร ครทสำนกในธรรมชาตสงแวดลอม ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

ครทสอนและรวมแกวกฤตโลก

๕. สถาบนการศกษาตองเปนตวอยาง เปนตนแบบของการเปนโรงเรยนสเขยว สถาบนสเขยว

มหาวทยาลยสเขยว “สเขยว” ทเปนสญลกษณของธรรมชาตสงแวดลอม เศรษฐกจพอเพยง

การรวมแกวกฤตโลก เกษตรกรรมธรรมชาต และความดงาม รปธรรมและนามธรรม

ทายทสด เราจะคด พด และทำใหเปนสงเดยวกนไดอยางไร

หมายเหต บรรยายเปดการประชมวชาการ “ศรนครนทรวโรฒวชาการ” ครงท ๒

งานวนสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ครงท ๒๑

ณ อาคารวจยและการศกษาตอเนอง

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร

๓๑ มกราคม ๒๕๕๑


Crisis-free State Through Sufficiency Economy�Wiroon Tungcharoen

Abstract

College of Bodhi Vijjalaya is established by the co-operation of five

alliancepartnerswiththeobjectiveofeducatingstudentsandreturningthem

to their communities upon their graduation. Students are given integrated

education based on the understanding of the needs specific to socio-

geographical area and community, of the Philosophy of Sufficiency Economy, of

natureandenvironment,ofcultures,serviceandcontributiontothecommunity.

The College is one of the educational prototypes of Thai universities that

provideanall-encompassingintegratedmultidisciplinaryteachingandlearning

systemthatimpartscomprehensiveknowledgerangingfromglobally-orientedto

locallyThaiinnatureandcontentstomeettheneedsandchallengesofthe

times. The coming into being of “Bodhi Vijjalaya”,SrinakharinwirotUniversityhas

its origin and foundation in the Philosophy of “Sufficiency Economy”,inlinewith

establishing“Crisis-free State Through Sufficiency Economy”.Thetwokeywords

are“Crisis”and“Sufficiency Economy.”Crisescanbeconsideredonthebasis

oftheirproblems,context,relatedarea,strategyand/oragenda.Further,the

Philosophy of “Sufficiency Economy” should be considered by its ideal, principle,

theoryandpractice.

“Somdej Phra Thepparatana Rachasuda (H.R.H. Crown Princess Maha

Chakri Sirindhorn) Day” commemorates the day of homecoming visit of Her Royal

Highness, Crown Princess Maha Chakri Sirindhorn to Srinakharinwirot University

after her graduation with Doctoral Degree in Development Education B.E. 2529.

For the homecoming visit to her university, HRH normally goes to Srinakharinwirot

University (SWU), Prasarnmit campus in Bangkok or Srinakharinwirot University,

1 English translation of the original article in Thai, “แกวกฤตดวยเศรษฐกจพอเพยง”


Ong-kharak District in Nakorn-nayok Province. The 21st “homecoming visit to

her university” on the 28th January B.E. 2551 is a special occasion because on

this day, H.R.H. officially opens the College of Bodhi Vijjalaya, Srinakharinwirot

University, Watthana-nakorn District in Sra-kaew Province. College of Bodhi

Vijjalaya is an innovation born of the educational mission of Srinakharinwirot

University to apply into practice the Philosophy of “Sufficiency Economy” of His

Majesty, the King of Thailand.

College of Bodhi Vijjalaya, Srinakharinwirot University is supported with

multilateral collaboration and cooperation of the government, the military,

educational institutions, public and private sectors, civil societies, media and the

Agricultural Land Reform Office (ALRO). The primary objective of the College is

to educate the students and return them to serve their own community upon

graduation. The students are educated and trained in the understanding and

knowledge of socio-geographic areas, the Philosophy of Sufficiency Economy,

knowledge of nature and the environment, community, culture, and the spirit

of service and contribution. They will learn and develop knowledge and

vocations on nature-friendly agriculture, arts and crafts, public health, finance

and accounting, teaching and other vocations. Studies in international format

and contents are conducted at SWU, Ong-kharak and Prasarnmit. Studies

oriented towards local or area-specific needs are conducted at College of

Bodhi Vijjalaya, Watthana-nakorn. These locally oriented studies would build on

natural agriculture and local wisdom, and knowledge sourced from the College

and other districts of Sra-kaew Province. The College, founded on multilateral

alliance, also focuses on tackling such issues as upstream forest, alternative

energy, public health, food, organic agriculture (which nurtures the harmony

with nature and environment), preservation and promotion of local or traditional

wisdom, arts and crafts. The College also incorporates local community wisdom,

beliefs, skills in arts and crafts and the unique characteristics of the community

in its educational structure. The college functions as a community’s university

and is open to students, the community and the public for learning. The

College also serves as a place for all SWU students to cultivate and practice


ethical conduct.

I believe that “Bodhi Vijjalaya” could be one of the educational

prototypes of Thai tertiary institutions whereby multifaceted wisdom and

knowledge and multidisciplinary sciences that encompass international, eastern

and Thai outlooks and needs are incorporated in the teaching and learning

system. The establishment of “College of Bodhi Vijjalaya” is the project of

Srinakharinwirot University in commemorating and paying tribute to His Majesty

the King on the auspicious occasion of his 60th Anniversary of Accession to

the Throne B.E. 2549 and his 80th Birthday Anniversary B.E. 2550. The coming

into being of “Bodhi Vijjalaya”, Srinakharinwirot University has its origin and

foundation in the Philosophy of “Sufficiency Economy”, in line with establishing

a “Crisis-free State Through Sufficiency Economy”.

Anyone who has ever read the book, ‘The Spirit of Silence’, written by

John Lane, will be familiar with this story about a rich man and a fisherman.

“There was a rich man who owned an industrial plant. One day he

took a walk to the sea shore and saw a fisherman lying happily and

smoking in the fishing boat ashore. They had a conversation like this.

Rich man: Why are you lying here smoking and not

going out fishing?

Fisherman: I have enough fish for today.

Rich man: Why don’t you go out and catch more?

Fisherman: What should I catch more for?

Rich man: Catching more fish to get more money to

buy a bigger boat, equipped with motor and

bigger seine to catch more deep sea fish

to sell to get more money, then you will be

rich like me.

Fisherman: After that, what shall I do?

Rich man: You will retire comfortably and have a happy

life.

Fisherman: So, what am I doing now?”


I don’t know exactly what this story tried to tell us. However, it could

be interpreted in many ways. The rich man had good intention in advising the

fisherman about acquiring happiness and the need to acquire more (sense of

insufficiency). The fisherman was lazing around, contented with what he already

had. … It reminds us of our fishermen in the southern part. In the past, they

caught fish by boat and small seine and they had a peaceful life. Today

there are big commercial trawler boats with giant seines operated by large

fishing companies from Bangkok. These large modern trawler boats cover large

areas all over the sea and effectively bring to slow demise the traditional

fishing of the fisherman of the south both of the eastern and western shores.

The traditional fishermen are losing out to the big commercial trawlers. Is this

a reason for the conflict and violence seen in the three southern border

provinces?

There are two key words in the title, “Crisis-free State Through Sufficiency

Economy”: “crisis” and “sufficiency economy.” When I consider problems, I

always look at two to three related issues of the problems, the context, the

area, strategy or agenda concerned. If we only look at the problems without

considering their context and specific area, we would not be able to solve

the actual problems and will only circle around the problems without getting to

their root causes. We may then encounter administrative management problem

without being able to move forward.

If we look at the world today, we could find many problems and crises as

listed below.

1. Breakdown in virtue and ethics; and violence.

2. Population growth and scarcity of food for people around the

world.

3. Depletion and scarcity of natural and energy resources.

4. Problems of health, hygiene, and diseases still unsolved.

5. Destruction and destabilization of nature and the environment;

climate change and global warming.


In considering the root causes of these problems, we find that they

result from the severely unethical and exploitative type of capitalism which

propels and plunges the world into economic crises. It may be the side-effect

of insensitive capitalism. Capitalism leads to materialism, consumerism, and

hedonism which are the causes of the world’s ills.

Question: What does severe capitalism lead to?

It leads to competition, striving for victory; where there is winning,

there is losing.

It brings on a strong sense of attachment, selfishness, individualism,

ego-centeredness, and arrogance.

It promotes attachment to property and concrete object.

It promotes senseless consumerism.

It promotes greed, passion, and lust.

Materialism, consumerism, and hedonism cause serious “crisis” nowadays.

We reap what we plant! Eucalyptus trees are planted in whole province of

Sra-kaew but for producing paper for the city’s use. Monocropping of the trees

ruins the soils and leads to an environmental crisis that adversely impacts on

the people of Sra-kaew, Thailand and beyond. Mahatma Gandhi said “If we

want to change society, we must change ourselves at the same time.”

Adam Smith, the author of “The Wealth of Nations”, stated that the

Law of Market propels the market. The market is like a spinning top and the

propeller of society. He wrote about the invisible hand or thing we could not

see in human being, personal interest, greed, insatiable need, and passion.

Adam Smith should know that these are the dark side of human beings.

Nevertheless, he pointed out that the “invisible hand” was the subject of

interest for creating the wealth of nation and individuals. Moreover, he also

wrote about “Division of Labor” in production lines where the workers were

‘mere mechanical parts’ of an assembly line in the assembling of products.

This is a distorted use and view of human labor.


The said aspect has affected education. Western education produces

people, each of whom is specialized in one specific skill, but not good at other

tasks. Although these highly specialized people or specialists are good at only

one particular task or skill, they could earn ‘good’ living all through their lives.

This brings on a sense of arrogance, a superiority complex develops that they

are better than others whom they regard as their ‘inferiors’. One side of the

brain is better developed than the other. There is imbalance in life, imbalance

in the yin and yang.

Adam Smith believed in greed and the dark side of human beings,

dividing and turning human beings into machine-like parts of an assembly line.

It is the primary impulsion of aggressive and unethical capitalism that brings

about economic imperialism. Civilized countries and un-civilized countries were

differentiated based on wealth and material resources.

Communism based on socialist development as theorized by Thomas

Moore, Karl Marx, Lenin and Mao Tse Tung regarded labor as a friend of the

world. Under the centralized commune system, human beings lost their liberty

and dignity. Communism eventually collapses also.

Sufficiency Economy is a philosophy grounded on anthropology, social

sciences, economics, sciences, and nature-environmental sciences, which His

Majesty the King of Thailand initiated and promulgated in the post-modern

age under the realization that we are fast losing the attributes and values of

humanity. We have to step into the neo-humanitarianism of sufficiency economy

that nurtures humanity; that co-exists harmoniously and peacefully with nature

and its environment. If not, then the world would be heading towards collapse

soon.

‘Sufficiency Economy’ as a philosophy, theory, and practice is concerned

with the following issues.


1. Truth, goodness, and decency as one integrated whole.

2. Harmonious equilibrium state of co-existence of human beings,

animals, nature and its environment.

3. Essential reality that ‘being human is being decent’.

According to His Majesty the King’s royal remark, in practice, ‘Sufficiency

Economy’ includes the following.

∞Enough livingmaterial resources, enough food and there is

sufficiency,

∞ Livingreasonably,

∞ andprotectionoflife.

The application of these three principles depends on knowledge,

learning, virtue and goodness. Furthermore, the issues which H.M. the King

implied are the continuous adjustment of the degree of sufficiency, narrowing

the economic gap between the rich and the poor of the society, developing

and creating a strong life foundation while advancing towards higher level. This

would be equivalent to continuous adjustment of “benchmark”. This would be

moving towards establishing neo-communes.

Buddhism teaches us that problems must be solved at their origins.

How do we correct the extremely destructive form of capitalism into an ethical

type of capitalism? If we look into Sufficiency Economy Philosophy, it appears

that Sufficiency Economy is not against the practice of adequate capitalism,

ethical capitalism, and a capitalism that develops gradually with less selfishness,

and that narrows the gap between the rich and the poor. According to H.M.

the King’s ‘New Theory’ to achieve sufficiency economy, all people should have

a piece of land proportionately allocated for different purposes: 10% allocated

to living quarter, 30% to water resource, 30% to rice farming, and another

30% for growing trees, establishing a forest according to the concept of ‘three

plants for four advantages’. A community is peaceful when it is “sufficient” as


“Machima Patipatha (The Middle Path)” is. Realizing sufficiency makes us feel

rich. We feel rich when we have a sense of what we have is enough. The

more we want or need, the more we don’t feel rich. One of six Thai people

in the country has a tendency to become obese because the capitalist world

encourages us to consume to the excess.

K’ung-tzu (Confucius) said 2,000 years ago that “The wise knows what

is right. The fool knows how much to sell. The wise loves spirituality. The fool

loves property.” …That is quite a long time ago.

The video based on the book, “An Inconvenient Truth: The Crisis of

Global Warming”, written by Al Gore, who received so many awards for it, is

a documentary that raises awareness of global warming and makes people

think about green world more seriously.

The temperature of the world is getting higher since A.D. 1980. This

increase results from heat generated from rising consumption, factory and

vehicle exhausts, carbon dioxide, methane and other gases that build up

“Green House Effect.” Gas and heat flow into the aerosphere and make the

world get warmer. Ozone layer penetrates through and ultra violet ray radiates

to the earth surface. Snow on the Himalayan range is melting. The streams that

flow down from Mt. Everest, the highest mountain, feed around three billion

people, almost half of the world’s population. If all the snow has melted, these

people will experience water problem, even portable water may be hard to

find. If the temperature on the western part of Antarctica continent continues

to increase, water level all over the world will rise by 20-30 feet. When this

happens, Florida State of the United States of America will disappear under

water. What will happen to Bangkok, what will be left of it?

Statistics show that contribution to global warming may be apportioned

thus, 30% by United States of America, 27% by Europe, 12% by Southeast Asia

including Thailand, and 3-4 % by Japan. It could be said that the United States


of America contributes most to the rise in global temperature and damage.

The United States of America is the ultimate consumerist country, an economic

imperialist, and is acting like today’s king of the world.

We, who are concerned and responsible for education and higher

education which is important to the country, should consider seriously how

we should act from this moment on. I would like to propose five ideas for

consideration:

1. Readjust the curriculum and syllabus of faculty/college level

academic programs on major courses, minor courses, and integrated courses

including general subjects to raise students’ awareness of societal and global

crises, and to teach students how to practice the Philosophy of Sufficiency

Economy.

2. Readjust and develop teaching and learning processes; adopt

new, more advanced and more challenging studying media; stimulate learning

and research so that knowledgeable people are produced who can assist in

solving local and global crisis through the Philosophy of Sufficiency Economy

and create a better world.

3. Plan and advance further in researching on problems and root

of world crises. The direction of research and the context of research should

lead to social impact that is clear and distinct. The Philosophy of Sufficiency

Economy in solving world crisis and creating new awareness could be further

researched.

4. Develop teachers and students so that they could strengthen

themselves and improve the quality of life. Teaching as a distinct profession

should be given due recognition and respect in the society. A good teacher

is one who understands nature and its environment, Sufficiency Economy, and

capable of contributing to solving world crisis.


5. An educational institute should impart the values of and flourish

with co-operation, goodness, virtue and ethics. It should serve as a model

prototype of green school, green institute, and green university that is capable

of contributing to solving world crises. “Green” is the symbol of nature,

environment, and Sufficiency Economy.

Lastly, how could we think, talk, and practice what we think and talk

about? How do we walk the talk?

Remark:

Speech on the Opening of the 2nd Educational Meeting “Srinakharinwirot

Education”, on the 21st Somdej Phra Thepparatana Rachasuda

Day. at the Research and Continuing Study Building, Her Royal

Highness Crown Princess Maha Chakri Sirindhorn, 31st January B.E.

�551.


มหาวทยาลยกบการศกษาทางเลอกUniversity and Alternative Education

อำนาจ เยนสบายAmnard Yensabye

บทคดยอ

วกฤตทรนแรงและซบซอนของสงคมไทยในยคปจจบน เกยวของกบระบบและโครงสราง

ของสงคมไทย และเชอมโยงกบโครงสรางของระบบโลก ซงเปนบทเรยนจากการพฒนาประเทศ

ทผานมา มหาวทยาลยไทยผผลตผนำในทกระดบทกวงการของประเทศ ควรจะรวมรบผดชอบ

แตระบบอดมศกษาไทยยงคงตดกบดกโครงสรางของระบบโลก ดวยคำวา “มาตรฐาน” และ

“การจดอนดบโลก” ทสงคมไทยมไดเปนผกำหนด อดมศกษาไทยจงไมสามารถหลดจากบวง

เพอทจะชวยแกปญหาวกฤตประเทศไดอยางแทจรง

การศกษาทางเลอกจงเกดขนเพอปฏเสธการจดการศกษากระแสหลก โดยมองคประกอบ

ในดานคณภาพทสำคญ ๖ ประการคอ อสระ นวตกรรม เตมเตม องครวม แตกตางหลากหลาย

และพหนยม และสามารถแบงการศกษาได ๗ ฐานเรยนร คอ ฐานครอบครว ฐานระบบรฐ

ฐานครภมปญญา ฐานศาสนา ฐานสถาบนนอกระบบรฐ ฐานเรยนรผานกจกรรม และฐานสอ

และแหลงการเรยนร

มหาวทยาลยไทยบางแหงเร มปฏบตการคขนาน ดวยการจดการแบบทวลกษณ

ดวยฐานคดสสากลโลกตามกระแสหลก และฐานคดสชมชนดวยยทธศาสตร หนงมหาวทยาลย

หนงจงหวด สสมมาชพ

และการจดการศกษาแบบทวลกษณไดเกดขนอยางเปนรปธรรมแลว ณ มหาวทยาลย

ศรนครนทรวโรฒ ดวยการกำเนดขนของโพธวชชาลย มศว สระแกว และโพธวชชาลย มศว ตาก

ซงเปนพนทภมรฐศาสตรชายแดน และจะขยายผลไปจงหวดชายแดนอน ไดแก นาน-อตรดตถ

และสามจงหวดชายแดนภาคใต โดยนำปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปนฐานคดในการจดการ

ศกษาเพอชมชน เพอทจะแกปญหาวกฤตประเทศไทยถงในระดบชมชน และทกระดบ


บทนำ

ดวยสภาพทเปนจรงของสงคมไทยในยคปจจบน คงเปนเรองยากทจะปฏเสธไดวา

สงคมไทยกำลงตกอยทามกลางวงลอมของปญหาวกฤตอยางรอบดาน โดยปญหาวกฤตทเกด

ขนถอเปนเรองยากและมความซบซอนจนมอาจแกปญหาทเกดขนไดดวยระยะเวลาอนสน

หรอภายในระยะเวลาเพยง ๓ หรอ ๕ ป อกทงการแกปญหาทยากและซบซอนเกยวของกบระบบ

และโครงสรางของสงคมไทย และเชอมโยงกบโครงสรางของระบบโลก จงยากทจะปฏเสธไดวา

หากจะแกปญหาใหหลดพน หนทางททกคนปรารถนา หรอหนทางการแกปญหาอยางสนต กม

อาจเกดขนไดโดยงาย เนองเพราะโลกนสงคมนตกอยภายใตการครอบงำของระบบทปกปองคมครอง

ของผไดเปรยบ ทสงผลตอการสรางความเหลอมลำระหวางประเทศมหาอำนาจ (ทไมใชคำวา

ประเทศทพฒนาแลว เพราะเปนนยามไมสะทอนภาพการพฒนาเชงสมพทธ เปนนยามเฉพาะดาน

ไมครอบคลมทงบรบท) กบประเทศทถกเอารดเอาเปรยบ ระหวางกลมคนจำนวนนอยในสงคมไทย

กบคนสวนใหญของประเทศ จงเปนเรองยากของของประเทศมหาอำนาจทกระหายในอำนาจ

ความมงคงอยางไมมขอบเขตจำกด และเปนเรองยากของคนกลมนอยของสงคมไทยทคมอำนาจ

ทางการเมอง เศรษฐกจ การทหาร ทรพยากร วฒนธรรม และการศกษาของประเทศ จะยอม

เสยสละลดละดวยกระบวนการทางธรรมะ เนองเพราะกระบวนการทางธรรม หรอกองทพธรรม

สวนหนงกถกทำลายไปดวยระบบทนนยมโลกาภวตน สวนหนงกเขาแสวงประโยชนรวมโดยอาศย

ศาสตรแหงการครอบงำไลลา ศาสนกชนสวนหนงทรไมเทาทนจนตดกบดกดวยการยอมตนเปน

เครองมอ ในขณะท สวนทเปนกระบวนการขบเคลอนธรรมะ ทพกใจแกนแกนของศาสนาทก

ศาสนา กลบกลายเปนเพยงกระแสรองของสงคม

สภาพเชนนจงสงผลทำใหนกวเคราะหจำนวนหนงมองเหนวา การแกปญหาวกฤตทเปน

ปญหาเชงระบบและเปนปญหาเชงโครงสรางทซบซอนบนวถแหงสนต ไมนาจะเกดขนในสงคม

ไทยไดโดยงาย

อยางไรกตาม ทามกลางความคดดงกลาว คนอกกลมหนงกยงมความเชอ มความหวง

และมความศรทธาตอการแกปญหาวกฤตดวยวถแหงสนต โดยผเขยนเปนผหนงทเชอมนวา มนษย

สามารถสรางกระบวนการขบเคลอนดวยวถทางเชนนได ไดทงโดยการคด ไดทงโดยการปฏบต

ไดทงการสรางเครอขายขยายผล และโดยการขบเคลอนเชงสงคมแบบเชอมโยง


บทเรยนแหงการพฒนา

แมผคนจำนวนหนงทเชอมนในวถทางแหงสนต (สนตทงความคดและการกระทำ

สนตทงวธการและจดหมาย) กมความจำเปนทจะตองรบรขอมลบางประการ วาดวยเรองของ

การพฒนาทเบยดเบยนและทำลายเฉพาะบางประเดนเปนตวอยาง อยางนอยกในหวงเวลา ๕ ทศวรรษ

ทผานมา เชนในเรองของทรพยากรธรรมชาต

โดยหากขอมลทเปนผลจากแผนพฒนาเศรษฐกจแหงชาตฉบบแรกทประเทศใชในป ๒๕๐๔

ภายใตวล “นำไหล ไฟสวาง ทางด มงานทำ” ซงผลของแผนการพฒนา ในป ๒๕๐๔-๒๕๑๙

ภายใตแผนการพฒนาฯ ๓ ฉบบ เราพฒนาโดยทำลายทรพยากรธรรมชาตปาไมปละประมาณ ๓

ลานไร หวงระยะเวลาการพฒนา ๓ ฉบบ ประเทศไทยสญเสยทรพยากรปาไมมากถง ๔๗ ลานไร

และการสญเสยทรพยากรปาไมกยงขยายพนทไปทกภมภาคของประเทศ ไมเวนแมในพนทมรดก

โลกจนกระทงถงปจจบน ซงการพฒนาแบบทำลายทรพยากรธรรมชาตมไดมเฉพาะปาไม (ทสงผล

กระทบอยางรนแรงในเรองวกฤตภยแลง วกฤตโลกรอน ฯลฯ) เทานน ทรพยากรธรรมชาตอนๆ

กถกทำลายพรอมกนไปอยางเปนลกโซ จนสงผลกระทบตอชวตความเปนอย ภยพบตและสขภาวะ

ของผคนทนบวนจะยงรนแรง

ทงน สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศ (TDRI) ไดเคยประเมนความเสยหายของธรรมชาต

สงแวดลอมเฉพาะดานทเปนมลคา ตงแตชวงป ๒๕๔๒-๒๕๔๖ มมลคาทนาสนใจดงน

ความเสยหายจากการทำลายปาไม มมลคาสงทสดคอ ๘,๐๘๓ ลานบาทตอป

รองลงมาคอความเสยหายตอดนและการใชทดน ๗,๔๗๗ ลานบาทตอป

ตามดวยความเสยหายทมตอทรพยากรนำ ๖,๔๓๓ ลานบาทตอป

ความเสยหายอนเนองมาจากมลพษทางอากาศ ๕,๘๖๖ ลานบาทตอป

และความเสยหายจากขยะคดเปนมลคา ๔,๗๙๗ ลานบาทตอป

นนเปนการประเมนความเสยหายเชงมลคาในชวงเวลาหนง ทถาหากนำมาประเมนความ

เสยหายทรวดเรวและมพลวตสงในปลาสด กไมทราบวา การพฒนาทเบยดเบยนและทำลาย

จะมมลคาสงเพยงใด


อยางไรกตาม หากพจารณาการพฒนาทเบยดเบยนและสรางความเหลอมลำให

เกดขนในสงคมไทยในดานการเปนเจาของทรพยสนของประเทศจากสำนกงานสถตแหงชาตในป

๒๕๔๙ พบวา ทรพยสนทงประเทศรอยละ ๖๙ อยในความครอบครองของครวเรอนทรวยทสด

ซงมเพยงรอยละ ๒๐ ของประชากร

ขณะทอกรอยละ ๒๐ ของประชากรทยากจนระดบรากหญา มทรพยสนรวมกนเพยง

รอยละ ๑ ของทรพยสนทงประเทศ หรอตางกน ๖๙ เทา

ส วนเร องของเง นออมธนาคารท เป นข อม ลจากธนาคารแห งประเทศไทย

ชวงเดอนมถนายน ๒๕๕๒ บญชเงนฝากตงแต ๑๐ ลานบาทขนไป ทงหมดมประมาณ ๗๐,๐๐๐

บญช คดเปนรอยละ ๐.๑ ของจำนวนบญชเงนฝากทงประเทศ

โดยถาหากคนกลมนมบญชเงนฝากคนละ ๒ บญช กประมาณการไดวา เงนฝากมากกวา

๒ ใน ๕ ของจำนวน ๓ ลานลานบาท ตกอยในมอของคน ๓๕,๐๐๐ คน หรอรอยละ ๐.๐๖

ของประชากรทงประเทศ

ทกลาวมาถอเปนขอมลตวอยางของการพฒนาทเบยดเบยนตนเอง ชมชน สงคม

ธรรมชาต และสรางความเหลอมลำใหเกดขนในสงคม จนนำไปสวกฤตการเมองทรายแรงครง

แลวครงเลา และทสำคญ จากการตดกบดกการพฒนาของระบบทนนยมโลก ไดสงผลทำให

ประเทศไทยประสบกบวกฤตปญหาเศรษฐกจในป ๒๕๔๐ ตลอดจนการไดรบผลกระทบจากวกฤต

ซบไพรมทสหรฐอเมรกาในเวลาตอมา

เหลานจงนำมาซงคำถามหลายๆคำถาม โดยคำถามหลายๆคำถามทมตอระบบการ

ศกษากคอ

มหาวทยาลยทงหลายผลตบณฑตทกองคความรไปสสงคมไปทำงานในทกภาคสวน

ของสงคม ทงภาคราชการ ทงภาคธรกจ ไปเปนผนำระดบกระทรวงทบวงกรม ไปเปนนกการ

เมองทงระดบชาต และระดบทองถน แลวผลของการพฒนาทเกดขน มหาวทยาลยและการศกษา

ทงในระบบและนอกระบบมสวนทจะตองรบผดชอบการพฒนาทเบยดเบยนและการพฒนาทสราง

ความเหลอมลำนหรอไม....


มหาวทยาลยมครอาจารยทจบการศกษาระดบปรญญาโทและปรญญาเอกทงในประเทศ

และตางประเทศเปนจำนวนมาก มตำแหนงวชาการระดบผชวยศาสตราจารย รองศาสตราจารย

และศาสตราจารยไมนอย แตเหตไฉน การพฒนาคน การเรยนการสอน การผลตผลงานการวจย

จงไมสามารถเทาทน ไมมภมตานทานการพฒนาทสรางปญหา จนสงคมประเทศชาตเกดวกฤต

อยางทวดาน

หรอเปนเพราะ ความรทมอยในมหาวทยาลยเปนชดความรทมปญหาอยในตวของมนเอง...

อกทงถาหากมหาวทยาลยสามารถวพากษชดความรทมอยไดอยางกระจางชดมองเหน

เสนทางของการจดการศกษาทไปสนองโครงสรางการพฒนาระบบทนนยม โลกาภวตน และเรมมอง

เหนทางออกใหมทเปน”ปญญา”เหนอ”ความร” ทเปน”วชชา”เหนอ”วชา” แตกตดขดดวยโลกกระแส

หลก จดอนดบมหาวทยาลยบนมาตรฐานทการศกษาไทยจำเปนตองเดนตาม

เชนนแลวสงคมไทยและการศกษาไทยจะหาทางออกเพอแกปญหาวกฤต แกปญหาการ

พฒนาทเบยดเบยนและทำลาย แกปญหาความเหลอมลำไดอยางไร...

มหาวทยาลยไทยกบการจดอนดบโลก ทามกลางปญหาวกฤตทกลาวมา และทามกลางความเปนไปของการจดการศกษาตามแบบ

โลกกระแสหลก กมคำถามสำคญเกดขนนนกคอ มหาวทยาลยไทยควรใหความสำคญระหวางการจด

ลำดบมหาวทยาลยโลก (World University Rankings) หรอใหความสำคญตอการพฒนาประเทศ

สความยงยน และหรอจะจดการทง ๒ ดาน ใหดำรงอยแบบคขนาน กอประโยชนทง ๒ ดาน

เปนเรองทสามารถเกดขนเปนจรงไดหรอไม

แนนอนหากมหาวทยาลยไทยมงหนาสการจดอนดบมหาวทยาลยโลก กจำตองศกษาวเคราะห

เกณฑทจะวด ตองศกษากลวธการเพอกระบวนการจดอนดบ รวมทงตองมทนหรองบประมาณสนบสนน

นนกหมายความวา มหาวทยาลยไทยจะตองมหนวยศกษาองคกรทจดอนดบมหาวทยาลย

ไมวาจะเปนนตยสาร Newsweek ไมวา Times Higher Education หรอ Top Universities Guide

และหรอ Shanghai Jiao Tong University ฯลฯ

จะตองศกษาเกณฑการใหคะแนนของแตละสำนกใหทะลปรโปรง อนหมายรวมถง จะตองรวา


มบรษทธรกจอะไร ทเปนทปรกษาของสำนกจดอนดบนน ๆ และเปนผดำเนนการในการจดเกบขอมล

สการจดอนดบ เชน จะตองรวา บรษททปรกษาของ The Times Higher Education คอบรษท QS

(Quacquarelli Symonds) ซงมบทบาทในการกำหนดจดหมายของการสงแบบสอบถาม แนนอนหาก

QS ไมรจกหรอไมมฐานขอมลทงนกวชาการ และสถาบนการศกษามหาวทยาลยไทย หรอไมทำให QS

มขอมลอนเกดจากสาเหตใดกตามท กยากทมหาวทยาลยไทยแหงนนหรอนกวชาการสถาบนการศกษา

แหงนนจะไดรบการคดเลอกและเสนอชอมหาวทยาลยทมชอเสยง

ซงกระบวนการดงกลาวมความจำเปนตองใชเงนหรอตองลงทน รวมทงตองยอมรบความซบซอน

ในเรองของการจดอนดบ ผลของการจดอนดบทสงผลตอรายไดของสถาบนการศกษาทตดอนดบตน ๆ

ในฐานะทการศกษาถกกำหนดใหเปนธรกจบรการชนดหนง ทนำรายไดจากประเทศทถกเรยกวา

ประเทศกำลงพฒนา หรอดอยพฒนาสประเทศของตน

ทสำคญทควรบนทกไวกคอ สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา หรอ สกอ. ยอมรบ

และเหนดวยกบกระบวนการน ซงกระบวนการคดเชนน ไดสงผลตอการทมงบประมาณจำนวนมหาศาล

เพอสรางโอกาสใหมหาวทยาลยไทยของรฐ ๙ แหงจาก ๗๖ แหง ตดอนดบมหาวทยาลยโลก

คำถามตอมากคอ หากมหาวทยาลยไทยตดอนดบโลกภายใตเกณฑทสงคมไทยมไดเปนผ

กำหนดแลว มหาวทยาลยไทยเหลานน จะชวยแกปญหาวกฤต จะชวยแกปญหาการพฒนาทเบยดเบยน

จะชวยแกปญหาความเหลอมลำและการขาดโอกาสเขาถงการศกษาดงทกลาวมาตงแตตนไดหรอไม

แตถาหากคำตอบไมเกยวกบคำถามทตง ในทสดมหาวทยาลยไทยอก ๖๐ กวาแหง ก

จำตองตะเกยกตะกายเพอใหไดงบประมาณและเพอเปาหมายของการจดอนดบเปนตวตง ไมใชเพอให

การศกษาหรอใหมหาวทยาลยเปนความหวงของสงคมไทย ซงหากเปนความหวงไมได หรอขจดความ

เหลอมลำไมได กเปนเรองยากทจะใหชมชนหรอคนสวนใหญทถกเกบภาษทงโดยทางตรงและทางออม

มองมหาวทยาลยเปนใครอนไปพนได

อยางไรกตาม ในอกมมหนงหากมหาวทยาลยไทยมองเหนวา การแขงขนเพอการจดอนดบ

เปนเรองทหลกเลยงไมไดในยคการคาเสร แตกยงเหนความสำคญทจะดำเนนการแบบคขนาน ดวยการ

ขบเคลอนบทบาทของมหาวทยาลยกบชมชนพรอมกนไป หรอผลกดนสนบสนนใหมหาวทยาลยมบท

บาทอยางชดเจนในการแกปญหาความเหลอมลำ วกฤตชมชนธรรมชาตและสงแวดลอม ซงในทสดแลว

กระบวนการสรางความเขมแขงดงกลาว กยากทจะหลกเลยงกบการทจะตองไปเผชญหนากบระบบท

เบยดเบยนและทำลายนนได


การศกษาทางเลอก มหาวทยาลยเพอชมชน อนทจรง แนวคดการจดการศกษาทางเลอกไดมการกอตวตงแตยคแสวงหา กอนเหตการณ

๑๔ ตลาคม ๒๕๑๖ โดยแมระยะเรมแรกมไดใชคำวาการศกษาทางเลอก แตนยยะของการแสดงออก

ถอเปนการปฏเสธแนวคดในการจดการศกษาในระดบปรชญา ซงนำไปสการปฏรปการศกษาอยางตอ

เนอง แตการปฏรปการศกษากไมบรรลจดหมายดวยหลายเหตปจจย โดยเฉพาะปจจยความผนแปรทาง

การเมองภายในประเทศทเชอมโยงกบการเมองระหวางประเทศในยคสงครามลทธอดมการณ และสบตอ

มายงสงครามแยงชงผลประโยชนทางธรกจทขยายเตบใหญเปนธรกจขามชาตของระบบทนนยมโลก

ซงพฒนาการดงกลาว ไดสงผลทำใหเกดกระแสการปฏเสธการจดการศกษาในแบบการ

จดการศกษากระแสหลก อนนำไปสการขบเคลอนการศกษาทางเลอก (Alternative Education)

อยางเปนขบวนการ ซงการศกษาทางเลอกทเกดขนในสงคมไทยไดอาศยแนวคดทงจากโลกตะวนตก

และจากโลกตะวนออก ทงน จากเอกสารรายงานการวจยเรอง “การศกษาทางเลอกในนานาประเทศ”

ซงรบผดชอบโครงการโดย นางรชน ธงไชย ไดสรปกรอบความคดทมตอการศกษาทางเลอกไว ๒

ดานหลก

ดานปรมาณ ถอวา การจดการศกษาทางเลอกเปนการจดการศกษาตามทศนะของกลมทม

ความเหนแตกตางจากการศกษากระแสหลก คณสมบตของกลมไมมการระบใหจำเพาะเจาะจงลงไป

และมการพฒนาเปลยนแปลงอยตลอดเวลา แตมลกษณะเปนสวนนอยของระบบ และไมจำกดวาม

ปรชญาการศกษาใด

ในดานคณภาพ การศกษาทางเลอกมองคประกอบทสำคญ คอ

๑. มความเปนอสระ

๒. มลกษณะเปนนวตกรรม

๓. เตมเตมสงทขาดไปของระบบ

๔. เปนองครวม

๕. มลกษณะทแตกตางหลากหลาย

๖. มความเปนพหนยม

การขบเคลอนดงกลาวทำใหเกดโรงเรยนทางเลอกกระจายตวไปตามภมภาคของประเทศไทย


เปนจำนวนไมนอย ทงน รายงานการวจยของ สชาดา จกรพสทธ และคณะ ทเสนอรายงานการ

วจยเรอง “การศกษาทางเลอก : ฐานขอมลและการวเคราะห” ไดแบงการศกษาทางเลอกไวเปน ๗

ฐานการเรยนร โดยสรป คอ

๑. การจดการศกษาทางเลอกทจดโดยครอบครว หรอ Home School

๒. การจดการศกษาทางเลอกทองกบระบบรฐ

๓. การจดการศกษาทางเลอกสายครภมปญญา

๔. การจดการศกษาทางเลอกสายศาสนา และวถปฏบตธรรม

๕. การจดการศกษาทางเลอกทเปนสถาบนนอกระบบรฐ

๖. การจดการศกษาทางเลอกของกลมการเรยนรผานกจกรรม

๗. การศกษาทางเลอกผานสอการเรยนรและแหลงการเรยนร

อยางไรกตามในขณะทการขบเคลอนการศกษาทางเลอกทมนยยะปฏเสธระบบคด

ของการศกษากระแสหลก กไดสงผลกระทบตอแนวคดการจดการศกษาระดบอดมศกษา

ไดสงผลกระทบตอมหาวทยาลยของไทย ไดสงผลกระทบตอการจดการศกษาภายใตกลไกของ

ระบบโลก ซงในทสดแลวกหลกเลยงไมไดทจะถกตงคำถามวา เพราะเหตใดจงไมสามารถสราง

มหาวทยาลยทางเลอกใหเกดขนในสงคมไทย หรออยางนอยกมแนวคดในการจดการศกษา

ทางเลอก ทไดรบการสงเสรมสนบสนนในระดบยทธศาสตรการบรหารมหาวทยาลย ทแฝง

อยในระบบมหาวทยาลยของรฐ

คำตอบหนงในหลายๆคำตอบคอ มหาวทยาลยไทยถกกระทำ (และเลอกทจะถกกระทำ)

ใหมทศทางการพฒนาไปในเสนทางของการศกษากระแสหลก เสนทางของการไตเตาแขงขน

เสนทางไปสความเปนสากล จนอาจกลาวไดวา มหาวทยาลยสวนใหญตางตงเปาหมายไปสความ

เปนเลศทางวชาการและความเปนสากล ทามกลางวกฤตของการพฒนาประเทศ ทเบยดเบยน

ทำลายทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม ทำลายชวต ชมชน สงคม จนนำไปสวกฤตของประเทศ

ทนบวนจะยงรนแรง และยงไมเหนทางออก

หรอ ในความเชอของมหาวทยาลยไทยขณะน มความเชอมนวา มหาวทยาลยสามารถ

หาทางออกใหกบประเทศได กโดยการนำมหาวทยาลยสความเปนสากล การนำมหาวทยาลย

ไปสการจดอนดบโลกทดขน กจะสงผลทำใหประเทศชาตผานพนปญหาวกฤตได


แตไมวามหาวทยาลยไทยจะมความเชออยางไร กเปนทชดเจนวา มมหาวทยาลย

บางแหงทกำลงปฏบตการอยางคขนาน ดวยการจดการมหาวทยาลยแบบทวลกษณ หรอ

๑ มหาวทยาลย ๒ ฐานคด ดวยการจดการใหเกดเอกภาพในสองสงทแตกตาง ทงการขบ

เคลอนสเสนทางการศกษากระแสหลก และทงการขบเคลอนสการเปนหวขบวนรถจกรสชมชน

ดวยยทธศาสตร ๑ จงหวด ๑ มหาวทยาลย สสมมาชพ

มหาวทยาลยกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

ทามกลางการขบเคลอนแบบคขนาน หากกลาวเฉพาะดานการจดการศกษาเพอชมชน

มการศกษาทศทางของการจดการศกษาเพอชมชน วาควรจะตงอยบนฐานคดหรอปรชญาอะไร

ปรชญาหนง หรอฐานคดเพอการจดการศกษาหนงในหลายๆฐานคด คอ การใหคณคาและความ

สำคญของปรชญาเศรษฐกจพอเพยง (Sufficiency Economy) วาเปนปรชญาทนำไปสการแก

ปญหาวกฤตของประเทศในระยะยาว ซงปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ไมเพยงแตจะไดรบความ

สนใจในขนของการนำไปสการปฏบตภายในสงคมไทยเทานน ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงกยงไดรบ

ความสนใจ มการศกษาในระดบนานาชาตอกดวย โดยหนงสอ “เศรษฐกจพอเพยงในทศนะโลก

(Sufficiency Economy in Global View)” โดยสถาบนไทยพฒน และ สถาบนการจดการ

เพอชนบทและสงคม มลนธบรณะชนบทแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ ภายใตการสนบสนน

ของสำนกงานสนบสนนการวจย (สกว.) ไดรวบรวมประมวลความคดจากผทรงคณวฒจำนวน

๑๓ คน ประกอบดวย

๑. ศ.ดร.วลฟกง ซคส ผเชยวชาญประจำวพเพลทอล เพอสภาวะอากาศ สงแวดลอม

และพลงงาน ประเทศเยอรมน

๒. ศ.ดร. ฟรานซ ธโอ กอตวอลล ผอำนวยการมลนธชไวเฟรท เพอการพฒนาการ

เกษตรกรรมทเปนมตรกบสงแวดลอม ประเทศเยอรมน

๓. ศ.ดร. อมาตยา เซน ศาสตราจารยชาวอนเดย ผไดรบรางวลโนเบลสาขาเศรษฐศาสตร

พ.ศ. ๒๕๔๑

๔. ศ.ปเตอร บทรอยด ผอำนวยการศนยเพอการตงถนฐานมนษยแหงมหาวทยาลย

บรตชโคลมเบย ประเทศแคนาดา


๕. ฯพณฯ จกม ทนเลย นายกรฐมนตรแหงประเทศภฏาน

๖. ศ.ดร.ปเตอร วอรร ศาสตราจารยเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยแหงชาตออสเตรเลย

๗. ดร.ทารก บานร ผอำนวยการหลกสตรความยงยนแหงอนาคต สถาบนสงแวดลอม

สตอกโฮม ประเทศสวเดน

๘. ดร.ดอร คนเลย นกเศรษฐศาสตรชาวภฏาน ประจำองคการอาหารและเกษตรกร

แหงสหประชาชาต

๙. ศ.ปเตอร คลกน อาจารยดานเศรษฐศาสตรเกษตรและวทยาการผบรโภค

มหาวทยาลยลาวาล ประเทศแคนาดา

๑๐. ศ.ดร.วมาลา วระรควาน ผอำนวยการสถาบนอมตแหงพฤตกรรมสขภาพ

และศาสตรทเกยวของ ประเทศอนเดย

๑๑. ดร.ฟาสตโน คอรโดโซ ผอำนวยการศนยวจยแหงชาต มหาวทยาลยแหงชาต

ตมอร-เลสเต (ตมอรตะวนออก)

๑๒. อาจารยโยฮนเนส อสโบโก อาจารยประจำมหาวทยาลยแหงชาต ตมอร-เลสเต

(ตมอรตะวนออก)

๑๓. เฟอรนนโด ไคลแมน หวหนาสำนกงานเลขาธการเศรษฐกจสมานฉนทแหงชาต

กระทรวงแรงงานและการจดหางาน ประเทศบราซล

โดยผทรงคณวฒแตละทานไดแสดงทศนะตอปรชญาเศรษฐกจพอเพยงวา เศรษฐกจ

พอเพยงไมเปนเพยงทางออกของวกฤตประเทศไทยเทานน แตเปนทางออกของวกฤตโลกดวย

เชน ศ.ดร.วลฟกง ซคส ใหความเหนวา เศรษฐกจพอเพยงเปนอกทางเลอกหนงสำหรบทก

ประเทศในเวลาน

ในขณะท ศ.ดร. อมาตยา เซน นกเศรษฐศาสตรรางวลโนเบลกลาววา “ความพอเพยง

ไมไดหมายถง ไมตองการอะไรอกแลว แตตองมพอทจะอยได พอทจะมชวตทด”

สวน ฯพณฯ จกม ทนเลย มทศนะทวา “ประเทศไทยสามารถสรางโลกใบใหมจาก

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง”


หรอ ศ.ดร.ปเตอร วอรร มมมมองวา “เศรษฐศาสตรสเขยว เศรษฐกจพอเพยง

สองแนวคด ยดหลกไมเบยดเบยนโลก”

ทยกตวอยาง ถอเปนทศนะตวอยางจากผทรงคณวฒนอกประเทศทมตอเศรษฐกจ

พอเพยง ในขณะทผคนในสงคมไทยจำนวนไมนอย มกจะยอมรบปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

กตอเมอคนตางชาตใหการยอมรบเสยกอน จงจะยอมรบตาม ทงๆทปรชญาดงกลาวถอกำเนด

ในประเทศไทยโดย พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช

จนปจจบน ความพยายามของมหาวทยาลยทจะดำเนนนโยบายแบบ “ทวลกษณ”

กไดเกดขนเปนจรงแลว ทมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ดวยการขบเคลอนโพธวชชาลยวฒนานคร

มศว สระแกว โพธวชชาลยแมสอด มศว ตาก โพธวชชาลย มศว สตล ซงเปนพนทภมรฐศาสตร

ตดกบราชอาณาจกรกมพชา สหภาพเมยนมาร และประเทศมาเลเซยตามลำดบ โดยอยในชวง

ขยายผลไปจงหวดนาน-อตรดตถ ตดกบประเทศลาว ซงโพธวชชาลยทกแหง ตงอยบนพนฐาน

ของปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

สรป

สงคมไทยในปจจบน กำลงเผชญหนากบปญหาวกฤตรอบดาน เปนวกฤตทรนแรงทจารก

อยในประวตศาสตรของประเทศไทย เปนวกฤตของความแตกแยก ความโกรธเกลยดเคยดแคน

ถงขนประหตประหารแบบไทยฆาไทยได โดยหากยงไมสามารถแกปญหาวกฤตดงกลาว เหตการณ

ไทยฆาไทยกจะขยายผลตอไป

ซงถาการจดอนดบมหาวทยาลยไทย ดขน สงขน ตดอนดบมากขน สามารถชวยแก

ปญหาวกฤตของประเทศไทย กควรขบเคลอนตอไป แตหากวกฤตของประเทศพฒนาตอไป

กลายเปนรฐทลมเหลว อนดบมหาวทยาลยในเวทการศกษาโลกกเปนเกยรตยศทไรความหมาย

เอกสารอางอง

สชาดา จกรพสทธ และคณะ. (๒๕๔๖). การศกษาทางเลอก : ฐานขอมลและการวเคราะห.

http://www.trf.or.th/research/abstract.asp?PROJECTID=RDG4540007

สถาบนไทยพฒน. เศรษฐกจพอเพยงในทศนะโลก.

http://sufficiencyeconomy.blogspot.com/2009/10/blog-post_26.html


University and Alternative Education�

Amnard Yensabye

Abstract

Thesocio-economiccrisisprevailingnowinThailandiscomplexand

serious.Itisrelatedtotheeconomicsystemandstructureofthecountryand

thatoftheworld.Responsibleforthecrisisaretheleadersineveryeconomic

andsocial sectorof thecountry.Theywereeducatedandtrained inThai

universities.ItisthusfairtosaythatThaiuniversityeducationmaybepartly

responsible for the country’s crisis that prevails under the management of such

leaders. The development of tertiary education of Thailand is confined by its

need to meet “world standards” and to achieve some good “world university

ranking”, both standards and criteria of which Thailand played no part in

defining according to the country’s priorities and needs. Thus, Thai university

education could not break out of this confinement to help produce manpower

neededtotakethecountryoutofitspresentcrisis.

Inresistingthetrendofdevelopmentofthemainstreameducation,

alternative education grows out of this need to break out of this confinement.

The alternative education addressed in this paper has six main elements:

freedom, innovation, fulfilment, holism, diversity, and pluralism. Knowledge and

technologybaseforthealternativeeducationisdrawnfromandfoundedon

thatdrawnfromsevenmainsources:traditionalknowledgeandpracticesin

the family and state systems, formal; academic studies in standard teaching

andlearningsystem,religiousteachings,informallearningandteachingsystem,

various informationmedia and other sources. Some of the Thai universities

have already implemented alternative education, a dual education system

that incorporates standard teaching and learning and alternative teaching

and learning using the strategy of “One University, One Province” to train and

producelearnerscapableofestablishingrightlivelihoodwhentheygraduate.

� English translation of the original article in Thai, “มหาวทยาลยกบการศกษา

ทางเลอก”.


The dual education system, founded on the Philosophy of Sufficiency

Economy,isputtopracticeattheCollegeofBodhiVijjalayainSrinakharinwirot

University(SWU).Foritsmultifacetedteachingandlearning,theCollegeofBodhi

Vijjalaya has campuses in SWU of Srakaew Province and SWU of Tak Province.

Both these provinces are border provinces. The College will be expanded

to other border provinces, including Nan, Uttradit, and three other border

provinces in the south of Thailand. Guided by the Philosophy of Sufficiency

Economy,theCollegeprovidespracticaleducationaimedatdevelopingthe

local communities. It is through developing the local grassroot communities

that the root of the country’s crisis is tackled most effectively. This is one way

SrinakharinwirotUniversityrespondsinformulatinganddeliveringeducationthat

helpsthecountryresolveitscrisis,fromthebottomup.

Introduction

It is undeniable that the actual socioeconomic crisis in Thailand is

so complex and serious that it could not be solved within a short period

of time. The socioeconomic structure and system of Thailand is closely linked

with that of the world outside. Everyone hopes to resolve the crisis peacefully.

However it is not easy because the world is dominated and manipulated by

exploiters who protect their own interests and maintain the divide between the

powerful or majority and the exploited or minority groups of countries. Powerful

countries continue to submit to their craving for unlimited wealth. Globalisation

and capitalism help them further this interest in endless exploitation worldwide.

Similarly the dominant groups in the Thai society find it difficult too to sacrifice

any part of their control over politics, economics, military power, and other

resources to the minority groups in the Thai society. Some join the exploiters’

groups when they find they are not able to resist them. Some analysts consider

peaceful or Dharmic way of resolving such conflicts not tenable. However, some

people are confident and hopeful that this crisis can be resolved peacefully.

I count myself one among these who trust that human beings could reason

and act together as one in creating and driving a social process that leads

to the resolution of the crisis in a peaceful way.


Lessons of ‘Development’ or ‘Modernisation’ Ventures To resolve the crisis in a peaceful, methodical and systematic

manner, some understanding of the lessons learned from the ‘development or

modernisation’ ventures of the past five decades is necessary, particularly the

disastrous effect of unregulated exploitation of natural.

Since the launching of the 1st National Economic Development Plan in

B.E. 2504 until the third National Economic and Social Development Plan that

ended in B.E. 2519, development or modernisation driven under the campaign

of “Water Runs (water supply infrastructure); Bright light (electrification); Smooth

Path (good road networks); Good Job (salaried employment)”, had brought

about substantial destruction of the country’s natural resources. Forty-seven million

rai (1 rai = 0.4 acre) of the forest land were deforested and this deforestation

has gone on and extended into reserves including the world heritage areas.

The massive deforestation brought on a long chain of disastrous consequences

such as ecological instability, loss of other natural resources (biodiversity; etc)

that are dependent on the forests, recurrent droughts, and global warming

and other climate changes. These adversely affect the livelihood and quality

of life of the people. The problem grows more serious with each passing day

to develop into a major national crisis as we see today.

According to Thailand Development Research Institute (TDRI), losses in

monetary term from various forms of environmental destruction were estimated

between B.E 2542-2546 as follows:

Deforestation: 8,083 million Baht per year

Destruction on soil and land: 7,477 million Baht per year,

Water resource: 6,433 million Baht per year,

Air pollution: 5,866 million Baht per year, and

Solid environmental wastes and garbage: 5,497 million Baht per year.

The above are only estimated losses in a specific period of time.

Imagine what the cumulative losses up to the present time would be and

how harmful and costly is this user-unfriendly type of ‘development and

exploitation’!


There is unfair exploitation and discrimination in socio-economic

development in the country that contributes to the worsening crisis we see

today. According to the Office of National Statistic of B.E. 2549, 69% of total

property in the country were owned by the wealthiest 20% of total population;

and 20% of grassroots population were poor and owned only 1% of the total

property. There is a staggering difference of 69 times between the haves and

have-nots. According to the Bank of Thailand, as of June B.E. 2552, there

were 70,000 saving accounts with more than 10 million Baht in each account,

and this formed 0.1% of total number of savings account in the country.

Total savings were three billion Baht (= 3 U.S. trillions). If each person owns

two saving accounts, then 35,000 persons or 0.06% of the population hold

more than 1.2 billion Baht. This disparity and inequitable distribution of wealth

contributes to political instability and occurrence of one crisis after another.

Trapped in the capitalistic type of development, Thailand finds itself vulnerable

and severely affected in the economic crisis in B.E. 2540 and the impact of

the Subprime crisis of U.S.A.

This leads to some re-examination of the current situation and the

many questions of our education system as discussed below.

All universities have produced graduates equipped with the necessary

basic knowledge to work in various sectors of the country, public and private.

Many of them have become national and local leaders and politicians, and

some are heading various ministries and government departments. Therefore,

this leads to the question whether our universities that have produced such

leaders could be held responsible for the unjustly exploitative and discriminatory

development that contributes to the disparity and inequitable distribution of

wealth in the country and the crisis we are in today.

In the university, there are many well-trained and learned academicians,

professors, assistant professors, and lecturers of various other rankings who

have graduated with Masters or Doctorates in various fields and disciplines in

various universities, local and abroad. Yet, our teaching and learning, and our

research and various other forms of academic development do not seem to


be adequate to help in overcoming or resisting the problems of unjust and

exploitative type of the country’s socioeconomic development that leads to

our present crisis.

Or is the ‘KNOWLEDGE’ imparted by the university the problem?

Universities criticize the shortcomings of imparting mere ‘KNOWLEDGE’

and are trying hard to develop ‘WISDOM’. But there are constraints such as

the competitive exercise on ‘University Ranking’.

How could Thai education be developed and transmitted in such

a way as to correct the course of development from one that is socially

destructive to one that is not, to one that narrows the gaps between the

haves and have-nots, and thus to lead a way out of the present crisis the

country is in?

Thai Universities and World University Rankings Should Thai universities focus on striving for a place in ‘WORLD

UNIVERSITY RANKINGS’? Or should they put more effort in working on ‘SUSTAINABLE

DEVELOPMENT’? Should universities adopt a dual or parallel management system

that places equal importance on both achieving a place in ‘World University

Ranking’ and contributing to sustainable development?

If our universities aim to achieve a place in the World University

Ranking, the universities would need to allocate budget and time for setting

up a unit to do research and analyse the process of rankings, and to involve

all to meet the criteria set for the rankings. Universities may need to engage

the services of consulting firms to help in competing for a place in the World

University Ranking.

All of these processes and works need a substantial budget. Top

positions in the rankings help in attracting more students to the universities and

bring in more earnings to the universities. The Commission on Higher Education

encourages and financially supports nine of the country’s seventy-six universities


in their efforts to gain a place in the World University Ranking. The remaining

sixty-seven universities are left on their own to find the necessary budget and

resources in their attempts to compete for a place in the World University

Ranking.

If Thai universities focus only in gaining a place in World University

Ranking, a ranking that is not based on or related to the country’s needs

and values, and not be as concerned with developing education to serve

the needs of the country, particularly in contributing to resolving the country’s

crises, then Thai universities will grow more alienated from Thai society. The

next question that follows is how competent are these top-ranked universities

in helping to solve the country’s problems and crisis that include inequality in

access to good education?

Universities now are in the service business. Competition in rankings

cannot be avoided in the present ‘FREE TRADE ERA’. Universities thus have

to be equally concerned with gaining a place in the rankings and imparting

education that contributes to resolving the country’s problems and crises. Can

the dual or parallel management system be implemented to achieve both

ends, that of a place in world ranking and at the same time serving the

needs of the country?

An Alternative Education for Communities The concept of alternative education in Thailand started developing in

the 1960s to counter the trend of mainstream development and education. This

concept evolved both in the East and West. Rachnee Thongchai summarised

two aspects of alternative education in her research ‘Alternative Education in

Various Countries’ – quantitative and qualitative.

The quantitative aspect refers to a minority group of people in the

education system that has sound ideas of what alternative education is.

Qualitative aspect of alternate education refers to the key characteristics of

alternative education: liberal, innovative, fulfilling, holist, diversity and pluralistic.


The alternative education movement has created some schools in many parts of Thailand. Suchada Chakpisuth, in her research on “Alternative Education”, reported various forms of alternative education and alternative sources of knowledge to be tapped into for teaching and learning in alternative education:

1. Home schooling. 2. Public schools. 3. Local expertise. 4. Religious spiritual practice centres 5. Various institutions or organisations of particular disciplines or professions. 6. Clubs or associations or groups engaged in specific activities of public interests and service. 7. Alternative education through multimedia comma learning media and use of information technology.

Pushing forth alternative education may imply resisting the trend of main stream education. The concept and practice of alternative education impacts on the idea of higher education and the management of university education, and also affects how these universities appear and relate to other tertiary institutions in the rest of the world. However alternative and main stream education may not necessarily be mutually exclusive. Universities may incorporate alternative education in their education system and structure and management.

Some universities may choose to be internationally competitive, striving for academic excellence without addressing the issues of socio-economic developmental crisis in the country (depleting natural resources, degradation of the environment, life, community and society). Some universities may believe that if their upgrade to ‘international’ level and gaining a place in world ranking would help the country emerge from its crisis.

Whatever Thai universities believe in, it is evident that there are some

universities now are introducing and practicing dual or parallel management

system whereby main stream education and alternative education are integrated

and run concurrently to be internationally competitive and yet able to address


local issues and develop local community and the country in a more holistic

way. One strategy of this dual or parallel management system is the “One

University One Province” strategy. This strategy is formulated for developing

higher education to meet international standards and at the same time to

address local needs in contributing to the country in establishing generations

competent to establish right livelihood.

Dual Management System of the University and the Philosophy of Sufficiency Economy

Alternative education, as an integral part of the dual education

management of the university, has the important task of imparting education

and contributing to the growth and development of local communities. In this

regard, how should the education management be guided by or based on?

What should be the guiding philosophy?

The importance of the Philosophy of Sufficiency Economy and its

practice in solving the crisis of the country in the long run has long been

recognised in Thai society and it is now gaining international attention. In the

book, “Global View on Sufficiency Economy”, published by Thaipat Institution in

collaboration with the Rural and Social Management Institute with support from

Thailand Research Fund (TRF), opinions from 13 scholars of world renown were

recorded. They were:

1. Prof. Dr. Wolfgang Sachs, Specialist at the Wuppertal Institute for Climate, Environment and Energy, Germany.

2. Prof. Dr. Franz-Theo Gottwald, President of the Schweisfurth Foundation and also Honorary Professor in Ecological Ethics at Humboldt University, Berlin.

3. Prof. Dr. Amartya Sen, Indian economist and a winner of the Nobel Memorial Prize in Economics in 1998.

4. Prof. Peter Boothroyd, Professor Emeritus, Centre for Human Settlements, University of British Columbia (UBC), Canada.

5. H.E. Jigme Y. Thinley, Prime Minister of Bhutan. 6. Prof. Dr. Peter George Warr, John Crawford Professor of Agricultural


Economics and founding Director of the Poverty Research Centre at the

Australian National University.

7. Dr. Tariq Banuri, Director of Future Study Program, Stockholm

Environmental Institute.

8. Dr. Dorjee Kinley, Bhutanese Economist at Food and Agriculture Organisation (FAO).

9. Prof. Peter H. Calkins, Lecturer of Agricultural Economic and

Consumer Technology, Laval University, Canada.

10. Prof. Dr. Vimala Veeraraghavan, Professor of psychology and Director General of Amity Institute of the Behavioural and Ally Science University of

Atapradesh, India.

11. Dr. Faustino Cardoso Gomes, Director of National Research Centre, the National University of Timor-Leste, East Timor.

12. Mr. Yohanes Usboko, Lecturer at the National University of Timor-Leste, East Timor.

13. Fernando Kleiman, Head of Cabinet, National Secretariat for the Solidarity Economy, Brazil.

These scholars expressed the opinion that ‘Sufficiency Economy’ is the

solution to not only to the crisis in Thailand but also applicable to resolving

that of the world. Prof. Dr. Wolfgang Sachs suggested that Sufficiency Economy

is one of the options for every country to take nowadays.

Prof. Dr. Amartya Sen explained that “Sufficiency does not mean no more requirement, but it must be sufficient for living and having a better

life.”

H.E. Jigme Y. Thinley stated his opinion that “Thailand could build a new world from the Philosophy of Sufficiency Economy.”

Prof. Dr. Peter Worr pointed out that “Both the Green Economy and Sufficiency Economy ideas are based on no exploitation of the earth.”

Foreign scholars affirmed the value and importance of the Philosophy


of Sufficiency Economy and this has helped convince more Thais to accept

the philosophy, a philosophy initiated in Thailand by His Majesty the King

Bhumiphol Adulyadej. Srinakharinwirot University has started implementing the

dual or parallel education management system with the establishment of Bodhi

Vijjalaya at Watthana Nakorn, SWU Srakaew Province and Bodhi Vijjalaya at

Mae Sod, SWU Tak Province, where their geopolitical locations are adjacent to

the Kingdom of Cambodia and the Union of Myanmar respectively. The project

is in progress and will be expanded to Nan and Uttradit Province bordering

the Lao People’s Democratic Republic and the three other border provinces in

the southern part of Thailand. Bodhi Vijjalaya, the main campus and its branch

campuses are established and run based on the philosophy of Sufficiency

Economy.

Conclusion

At present, Thailand is in the middle of politico-socio-economic crisis. It

is a crisis that will be recorded in the history of Thailand as one of disharmony,

hatred, and vengeance, and one that is so severe that people of all sides

kill one another. If we could not solve this crisis, the “Thai killing Thai” tragedy

will spread more extensively.

If gaining top international rankings is a means to helping the country

solve its crisis, the all universities should strive ahead to attain those high

rankings. However, if the crisis of the country eventually cripples the country

and makes it a failure state, then those high international rankings would be

a meaningless honour.

References in Thai Language

Suchada Chakpisuth and team. (2003). Alternative Education: Data Base and Analysis.

http://www.trf.or.th/research/abstract.asp?PROJECTID=RDG4540007

Thaipat Institution. Global View on Sufficiency Economy.

http://sufficiencyeconomy.blogspot.com/2009/10/blog-post_26.html


ฐานคดเพอการพฒนาภมธรรมทโพธวชชาลยConcept of Dhamma Realm Development at Bodhi Vijjalaya

กว วรกวนKawee Worakawin

บทคดยอ

หลกคดการไปตงวทยาลยโพธวชชาลยในพนทชนบททหางไกลของมหาวทยาลย

ศรนครนทรวโรฒ เปนการสรางดลยภาพทางการศกษาระหวางเมองกบชนบท เปนปฏบตการ

สรางภมธรรมในสงคม ทเปนรปธรรมและเปนจรง หลกสตรการจดการภมสงคม ถกนำ

เสนอเปนหลกวชชาบนพนฐานปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เพอมงมนทำใหเกดภมธรรมในสงคม

และ ภมธรรมในตวคน หรอตวเยาวชนทเขามาศกษา ดวยหลกคดสำคญ คอ “เกดดวยธรรม

อยดวยธรรม ตายดวยธรรม” หรอ “เรมตนการศกษาดวยธรรมชาต พฒนาดวยมนษยธรรม

และยงยนดวยวฒนธรรม” นนกคอดลยภาพของกาย ใจ และจต ทตองสมบรณและสมดลยทตว

บคคล กอนจะไปสรางดลยภาพกบสรรพสงทเปนสงแวดลอมรอบตว หลงจากนน ดลยภาพระหวาง

มนษยกบธรรมชาต มนษยกบวฒนธรรม และระหวางมนษยกบธรรมชาตและวฒนธรรม จงจะ

พฒนาตามมาหรอพฒนาไปพรอมๆกน

Abstract

TheconceptofestablishingtheCollegeofBodhiVijjalayaofSrina-

kharinwirotUniversityintheruralinteriorarosefromtheneedtobringabouta

balanceineducationalopportunityandaccessintheurbanandruralareas.

TheeducationprogramoftheCollegeoffersapracticetodevelopDhamma

realm in society. The curriculum of undergraduate programme on ‘Socio-geo-

graphy Management’ is designed and focused on the development of ‘Vijja’

(right knowledge and morality), the foundation value of the Philosophy of Suf-

ficiency Economy. The objective of this programme is to help students develop

andexperienceDhamma realmpersonallyandextend that realm into the


society when they enter society. The primary guiding principle is, ‘born with

Dhamma, live with Dhamma, and die with Dhamma’. One begins with studying

andunderstandingnature,thendevelops,sustainsandadvancesthevaluesof

humanity and one’s culture. The purpose of this education and development

is to impart the ‘vijja’ for achieving and maintaining a state of equilibrium in

body, mind and spirit. Everyone should be able to achieve such personal equi-

libriumwithinbeforebeingabletoachieveharmonywiththeexternalworld.

A state of equilibrium between human and nature, and human and culture

willeventuallybringaboutharmonyamonghuman,cultureandnature.

บทนำ

วทยาลยโพธวชชาลย เปดแนวรกการพฒนาเยาวชนไทยแนวใหมโดยวางแนวในทศทาง

ทวนกระแสกบการเรยนการสอนในระบบมหาวทยาลยทผานมา และเปนการดำเนนการตาม

แนวยทธศาสตรของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒทจบประเดนวกฤตชาตทเกดการแตกแยกทางสงคม

อยางรนแรงเพมขนในระยะหลายปทผานมา หลกสตร “การจดการภมสงคม” ถกนำเสนอ

เปนหลกวชชาบนพนฐานแนวคดเศรษฐกจพอเพยง ตามแนวพระราชดำรของ พระบาทสมเดจ

พระเจาอยหว

หลกคดของโพธวชชาลย

หลกคดสำคญในการเปดหลกสตร มงพฒนาคนเปนสำคญ โดยเฉพาะมงพฒนา

เยาวชนลกคนยากคนจนคนดอยโอกาสทมความตงใจจะไปเปนพลเมองหรอเปนชาวบานอยใน

ชมชนในทองถนหรอในจงหวดของตวเอง ทงนเปนการเปลยนทศทางใหกลบกนกบการเรยน

การสอนในอดต ททกคนมงเขาสเมองเขาสกรงเทพฯ จนทำใหเกดปญหาตางๆมากมายใน

ชมชนเมองของประเทศตงแตอดตจนถงปจจบน การทมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒเหนวา

เมอสอนเดกในเมองไดกนาจะสอนเดกในชนบทได เมอสอนลกคนรวยไดกนาจะสอนลกคนจนได

เมอสอนคนทมโอกาสไดกนาจะสอนคนทดอยโอกาสได หลกคดการไปตงวทยาลยโพธวชชาลยใน


พนทชนบททหางไกลเชนท อำเภอวฒนานคร จงหวดสระแกว หรอทอำเภอแมสอด จงหวดตาก

จงเปนการสรางดลยภาพทางการศกษาระหวางเมองกบชนบท ระหวางคนรวยกบคนจนระหวาง

คนมากโอกาสกบคนดอยโอกาส ถอวาเปนปฏบตการ สรางภมธรรมในสงคมทเปนรปธรรมและ

เปนจรง

หลกคดเรอง ภมธรรม ในหลกสตรสาขา “การจดการภมสงคม” ของวทยาลยโพธวชชาลย

นอกจากมงมนทำใหเกดภมธรรมในสงคมแลวยงมงมนใหเกดภมธรรมในตวคนหรอตวเยาวชนท

เขามาศกษาดวย เพราะถอวาสงคมจะเปนธรรมไดตวคนจะตองเปนธรรมกอน หลกคดในการ

สรางภมธรรมในตวคนจงเปนหลกคดสำคญของวทยาลยโพธวชชาลย หลกการคดดงกลาวได

ถกออกแบบเปนรายวชาเรยนตางๆทเปนบรณาการอยในหลกสตรการจดการภมสงคม

หลกคดสำคญเกยวกบภมธรรมทโพธวชชาลย คอ “เกดดวยธรรม อยดวยธรรม

ตายดวยธรรม” หรอ “เรมตนดวยธรรม พฒนาดวยธรรม สนสดดวยธรรม” หลกคดดงกลาว

มพนฐานการคดมาจากความเปนจรงทเปนสากลโลก เปนสจธรรมทเปนจรงของโลก มอยจรง

ในทกระวางทและทกระวางเวลาของโลก

เรมตนดวยธรรม หมายถง เรมตนดวย ธรรมชาต หมายความวา ธรรมชาต

นนเกดมากอน มมากอนสรรพสงใดๆ ทงสน มมากอนมนษยมมากอนอารยธรรมใดๆ

ท ปรากฏบนโลกใบน ดงน นใครจะเขาใจภมธรรมตองเร มตนดวยการเขาใจธรรมชาต

กอนสงอนใดทงสน นสตของโพธวชชาลยจงมวชาเรยนเกยวกบธรรมชาตเปนพนฐานเบองตนกอน

พฒนาดวยธรรม หมายถง พฒนาดวย มนษยธรรม หมายความวามนษยธรรม

ทมอยในตวคน จะเปนตวกลไกสำคญททำใหสรรพสงนนอยไดทงสงทมชวตและไมมชวต

ในทางกลบกน การอยไมไดของสรรพสงกอยทมนษยธรรมของคนเชนเดยวกน ในฐานะทคนเปน

ตวทำลายลางทสำคญทสด นสตโพธวชชาลยจำเปนตองเรยนหลกมนษยธรรมทแทรกอยในราย

วชาตางๆ อยางบรณาการเปนพนฐานในอนดบตอมา

สนสดดวยธรรม หมายถง ยงยนดวย วฒนธรรม หมายความวา วฒนธรรม

ทมอยในธรรมชาตและมนษยชาต จะตองถกพฒนาใหเจรญงอกงามภายใตเงอนไขของเวลาท

ยงยนนาน ตงแตอดตถงปจจบนและตอไปในอนาคต การงอกอยทธรรมชาต การงามอยทคน

การยงยนอยทเวลา นสตโพธวชชาลยทกคนจำเปนตองเรยนร มตของเวลา เปนสญฐานสำคญ


ในอนดบสดทาย

ฐานคดเรองภมธรรมทเปนพนฐานการคดใหกบนสตของวทยาลยโพธวชชาลยเปน

ลกษณะของไตรมต โดยมตของธรรมชาตเปนตวกำเนด มตของมนษยธรรมเปนตวเปลยนแปลง

และมตของวฒนธรรมเปนตวยงยน หลกไตรมตดงกลาวเปนภมมตพนฐานสำคญทคนโพธวชชาลย

ตอง รบร เรยนร และระลกร

ผงแสดงภมมต ทเปนภมธรรม พนฐานของสรรพสง

ฐานคดไตรมตดงกลาวเปน สจธรรม ทมอยจรงในโลกใบน การเรยนรภมธรรม

ของคนโพธวชชาลยจะเรมตนจากการเรยนรธรรมชาตกอน เพราะวา

ธรรม หมายถง สมดล

ชาต หมายถง เกด

ธรรมชาต จงหมายถง การเกดสมดล

ธรรมชาตอยไดดวยหลกสมดลตลอดระยะเวลาทผานมา ดงนนใครเขาใจธรรมชาต

จะเขาใจสมดล ใครเหนธรรมชาตกเหนสมดล ธรรมชาตจะแสดงดลยภาพใหเราเหนตลอดเวลา

ใครเหนธรรมชาตกจะเหนธรรม ใครรธรรมชาตกจะรธรรม ทใดมธรรมชาตทนนกมธรรม ธรรมชาตคอ

ครสอนธรรมทยงใหญของโลก หลกการคดและการสอนภมธรรมใหกบคนโพธวชชาลย จงตอง

เรมตนทธรรมชาตกอนสงอนใด

ธรรมชาต มนษยธรรม วฒนธรรม

เรมตนทธรรม พฒนาดวยธรรม สนสดทธรรม

เกดกบธรรม อยกบธรรม ตายกบธรรม


หลกภมธรรมในธรรมชาต

หลกเบองตนทเปนพนฐานการสรางดลยภาพระหวางสรรพสงโดยภาพรวมอยท แผนดน

ผนนำ และทองฟา

ไตรมตทเปนพนฐานสรางภมธรรมในธรรมชาต

แผนดน ผนนำ ทองฟา

ของแขง ของเหลว แกส

ปรากฏการณทางธรรมชาตทงมวล จะอยทดลยภาพระหวางแผนดน ผนนำ และทองฟา ซงเปน

มวลรวมของธรรมชาตทเปนวทยาศาสตร คนทเขาใจสมดลระหวาง แผนดน ผนนำ และทองฟา

หรอระหวาง ดน นำ อากาศ จะเขาใจปรากฏการณตางๆ ทเกดขนในทางธรรมชาต และจะ

สามารถปรบตวใหมวถชวตใหสอดคลองกบธรรมชาตไดอยางมความสข คนโพธวชชาลยตอง

เรยนร หลกแผนดน ผนนำ และทองฟา เปนพนฐานขนตำ

หลกภมธรรมในมนษยชาต

หลกเบองตนทเปนพนฐานการสรางดลยภาพในตวมนษยในการพฒนาเปนคนลกษณะ

ตางๆ อยท หลกกาย หลกใจ และหลกจต

ไตรมตทเปนพนฐานสรางภมธรรมในตวมนษย

กาย ใจ จต

รบร เรยนร ระลกร

รจก รสก รสำนก

ปรากฏการณทเปนองครวมในตวมนษยอยทปฏสมพนธระหวางกาย ใจ และจต เปนสำคญ

ดลยภาพทสมพนธกนระหวาง กาย ใจ และจต ของคนแตละคนจะสรางความเปนคน

ผลรวมทออกมาในรปของ อาการกาย อารมณใจ และอาคมจต จะเปนบคลกลกษณะของแตละคน


คนทมภมธรรมดจะเปนคนทมจตและกายตรงกน โดยมใจเปนตวกลางในการรกษาสมดล คนโพธวชชาลย

จำเปนตองรจกตวเอง และบคคลอนใหครบสมบรณทง กาย ใจ และจต มตสมพนธของกาย

ใจ และจต ทงภายในตวเองและระหวางบคคลจะเปนฐานกอกำเนดภมธรรม ใหกบสงคม

หลกภมธรรมในวฒนชาต

หลกคดเรองวฒนธรรม ทสำคญ คอการยงคงอยอยางยงยนและยาวนานของสงด

งามทผคนสรางสรรค สบทอดและถายโยงกนมา หวใจสำคญคอ เรองเวลา การเกดอยาง

ยาวนานเปนเรองของวฒนชาต การเจรญงอกงามและอยอยางยงยนเปนเรองของวฒนธรรม

ถอเปนดลยภาพทยาวนาน คนทอดตกบปจจบนยงมสมมาคารวะอยางสมำเสมอเหมอนเดม

เปนคนมวฒนธรรม

ไตรมตในเรองเวลา ในการพฒนาอยางมวฒนธรรม

อดต ปจจบน อนาคต

ชาตทแลว ชาตน ชาตหนา

เมอวานน วนน พรงน

ภพทแลว ภพน ภพหนา

หลกคดเรองเวลา เปนสงสำคญยงทคนโพธวชชาลยตองเรยนรการสรางระวางทและระวางเวลา

ใหกบตวเอง และบคคลอน เปนการพฒนาและวฒนาทสำคญของคนและสงคม การเปดระวาง

เวลากเทากบเปนการเปดโอกาสใหกบตวเอง การเรมตนกเทากบการเรมมโอกาส ดลยภาพระหวาง

อดต ปจจบน และอนาคต เปนภมธรรมทเปนวฒนธรรม

หลกภมธรรมในชนชน

โครงสรางพนฐานทประกอบดวย ธรรมชาต มนษย และวฒนธรรมในหมบานเปน

สงจำเปนทใชเปนหลกพนฐานในการพจารณาและคดเกยวกบชมชน ซงหนไมพนหลกพนฐาน

๓ ประการดงกลาวขางตน วามสวนสมพนธกนไมมอะไรแบงแยกไดโดยเดดขาด ดลยภาพระหวาง

๓ ปจจยหลกดงกลาวจะสรางภมธรรมใหเกดขนในชมชน


ผงไตรมต แสดงใหเหนปจจยทจะทำใหเกดภมธรรมในชมชน

ธรรมชาต มนษย วฒนธรรม

สงแวดลอม ประชาชน ความร ความด

พนท ชาวบาน วถชวต

บาน วด โรงเรยน

คนโพธวชชาลยจำเปนตองเขาใจและเรยนรภมธรรมในชมชน เพอจะไดมหลกการทมองเหน

อนจะนำไปสการมหลกคดทจะนำตวเองเขาไปอยในชมชนไดอยางถกวธและมความสข

หลกภมธรรมในสงคม

ในสงคมทกระดบ ไมวาจะเปนทองถ น ตำบล อำเภอ จงหวด ภมภาค

และประเทศชาต ปจจยหลก ๓ ประการทเปนองคประกอบสำคญ คอ สงแวดลอมทางธรรมชาต

ประชาชนหรอพลเมอง และหลกฐานทางวฒนธรรมตางๆ

ผงไตรมต แสดงปจจยทจะทำไหเกดภมธรรมในสงคม

Land People Culture

ธรรมชาต ประชาชน วฒนธรรม

สงแวดลอม ผคน วถชวต

เมอง ชาวเมอง คาขาย

ชนบท ชาวบาน ทำนา ทำไร ทำสวน

ทะเล ชาวทะเล ทำประมง

คนโพธวชชาลยจำเปนตองเขาใจและเรยนร ปจจยทง ๓ ประการ ซงเปนตวสรางดลยภาพใน

สงคม การเกดดลยภาพในสงคมเปนการสรางภมธรรมในสงคม การเกดภมธรรมในสงคมตางๆ

จะทำใหเกดภมธรรมในประเทศชาต


หลกภมธรรมในโพธวชชาลย

ดงกลาวแลวแตตน วาสรรพสงท งหลายทแสดงและปรากฏอยในโลกใบนไมม

อะไรอย โดดเด ยว ลวนมสรรพส งเปนธรรมชาต ความหลากหลายสายพนธ ในมนษย

และความมากมายในวฒนธรรม ทง ๓ ปจจยหลกตางสมพนธกน โดยมมนษยเปนตวกลาง

ทง ๓ ปจจยตางกมระบบภมธรรมภายในตวเองดงกลาวแลว ปฏภมระหวาง ภมธรรมชาต

ภมมนษย และภมวฒนธรรม จงเปนระบบทซบซอนยงกวา และเปนระบบซบซอนทแทจรงของโลก

คนโพธวชชาลยจำเปนตองเรยนรและเขาใจระบบภมธรรมดงกลาว ดงนนภมธรรมทโพธวชชาลย

จงไมใชขอธรรมะททกคนเขาใจกน ภมธรรมของโพธวชชาลย เปนการเรยนรระบบภมธรรม

ของโลกทเปนจรงบนพนฐานของดลยภาพ ระหวางแผนดน ปวงประชา และความดงามทยงยน

ในแตละพนทบนโลก

แตถงอยางไรกตาม ปจจยทสรางภมธรรมพนฐาน คอหลกไตรมต ทมมนษย

เปนตวกลางสำคญ ดงนนโพธวชชาลยจงจำเปนตองสรางระบบภมธรรมใหเกดขนภายในตวบคคล

กอน นนกคอดลยภาพของกาย ใจ และจต ทตองสมบรณและสมดลทตวบคคลกอนจะไปสราง

ดลยภาพกบสรรพสงทเปนสงแวดลอมรอบตว หลงจากนน ดลยภาพระหวาง มนษยกบธรรมชาต

มนษยกบวฒนธรรม และระหวางมนษยกบธรรมชาตและวฒนธรรม จงจะพฒนาตามมาหรอ

พฒนาไปพรอมๆกน

ฐานการเรยนรและพฒนาภมธรรม เปนฐานการเรยนรฐานหนงทโพธวชชาลยจะสราง

และพฒนาขน โดยหวงเปนองครวมวาจะพฒนาคนโพธวชชาลยใหรเหน ตวตน ทงของตนเอง

ผอน และสงคม และหวงจะใหคนโพธวชชาลย รเหน เขาใจ ความหมาย รสกและสำนกใน

คณคาของคำวา ภมธรรม ซงเปนภมหนง ทจะทำใหคนโพธวชชาลย ทรงภม ได


เศรษฐกจพอเพยงในทศนะโลก

Sufficiency Economy in Global View

พพฒน ยอดพฤตการPipat Yodprudtikan

บทคดยอ

บทความฉบบนเปนการสรปสาระสำคญของผลการวจยในโครงการจดทำแผนทเดนทาง

(Road Map) และการสรางเครอขายเศรษฐกจพอเพยงระหวางประเทศ ซงไดสมภาษณนกวชาการ

ทเกยวของกบเศรษฐกจทางเลอกในประเทศตางๆ จำนวน ๑๓ ทาน ซงพบวาเศรษฐศาสตร

ทางเลอกในหลายสำนกกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง มจดรวมทปรากฏใหเหนในหลกการ

และแนวปฏบต

Abstract

This article is an excerpt extracted from ‘Sufficiency Economy Roadmap

and the International Sufficiency Economy Networking Project’. It includes the

interviewswiththirteenacademicsknownfortheirworksinalternativeecono-

mics in various countries. The findings from these interviews indicate that many

schools of alternative economics are similar to the Philosophy of Sufficiency

Economyinconceptandpractice.


ในสภาวการณการพฒนาของโลกทดำเนนตามเศรษฐศาสตรกระแสหลก โดยเฉพาะวถ

ทนนยมทกอใหเกดลทธบรโภคนยมตามมานน ดจะเขาใกลถงทางตนเขามาทกขณะ เมอถงเวลานน

ประเทศตาง ๆ ในโลก จำเปนตองหาทางออกดวยวธการทแตกตางจากเสนทางหลกเดม

เศรษฐกจพอเพยงเปนหนงในทางเลอกสำหรบประเทศตาง ๆ ไมเฉพาะประเทศไทย

การศกษาเพอสรางเครอขายความเขาใจและความรวมมอเศรษฐกจพอเพยงระหวางประเทศ ไดเผย

ใหเหนความสอดคลองตองกนระหวางเศรษฐศาสตรทางเลอกในหลายสำนกกบปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยง จดรวมทปรากฏใหเหนในหลกการและแนวปฏบตผานทางบทสมภาษณของนกวชาการ

ทง ๑๓ ทาน เปนเครองยนยนถงความเปนสากล (universality) และเปนหลกการปฏบตทใหผล

(practicability) และแสดงใหเหนถงความสอดคลองระหวางแนวคดเศรษฐกจพอเพยงกบเศรษฐกจ

ทางเลอกตาง ๆ ทไดปรากฏอยในหลายทวปทวโลก ทงเรองของแนวทางการพฒนาอยางยงยน

เศรษฐกจสมานฉนท เศรษฐกจทวาดวยความสข เศรษฐศาสตรสเขยว เศรษฐศาสตรมนษยนยม

หรอเศรษฐกจแบบคานธ

ผ เช ยวชาญประจำสถาบนวพเพลทอลเพ อสภาวะ

อากาศสงแวดลอมและพลงงานประเทศเยอรมน

นกวจยและนกเขยนเรองเกยวกบนโยบายสงแวดลอม

และนโยบายการพฒนา สะทอนใหเหนถงแนวทางการพฒนา

อยางยงยน (Sustainable Development) ทมงเนนการใช

ทรพยากรใหนอยลง การใชสอยสงตาง ๆ อยางคมคา การลดการพงพาและการใชเทคโนโลย

ท เหมาะสม ซงมความสอดคลองกบแนวคดเศรษฐกจพอเพยง อยางไรกด กรงเทพฯ

ในสายตาของซาคส ไดปรากฏพฤตกรรมทไมเหมาะกบเศรษฐกจพอเพยงในหลายเร อง

โดยเฉพาะตามยานสรรพสนคา เชน ศนยการคาสยาม ทคนหนมสาวสวนใหญไปจบจาย

บรโภคเปนงานอดเรก สวนใหญเปนสนคานำเขา ไมไดมาจากสงของหรอความสามารถของ

ศ.ดร.วฟกง ซาคส (Prof.Dr.Wolfgang Sachs)

คนไทย ซาคสจงสรปวา รานคาทสยามนนถอเปนเครองมอแหงการพงพาโดยแท


ผอำนวยการมลนธชไวเฟรท เพอการพฒนาเกษตร-

กรรมทเปนมตรกบสงแวดลอม ประเทศเยอรมน

ใหทศนะวา แนวเศรษฐศาสตรทางเลอก

สำหรบผคนตางถนตางวฒนธรรม ตองมรปแบบและ

กรรมวธทแตกตางกน เชน เศรษฐกจสมานฉนท (solidarity economy) เปนสงทเหมาะกบ

อเมรกาใต ขณะทการพดถงประสทธภาพของวงจรธรรมชาตและเรองสงแวดลอมอาจเปน

เรองทสามารถเรมตนไดทประเทศจน หรอการกลาวถงเรองการเมองแบบ Green Politics จะ

เปนทชนชอบของประเทศยโรป สวนประเทศไทยเองกมจดยนของตน หมายความวาแนวทาง

เศรษฐกจพอเพยงดเหมอนจะเหมาะทสดและเขากนไดดกบพนธภาพของความเปนเมองพทธ

และการพฒนาทมคณภาพ

ศ.ดร.ฟรานซ-ธโอ กอตวาลล (Prof.Dr.Franz-Theo Gottwald)

ศ.ดร.อมาตยา เซน (Prof.Dr.Amartya Sen)

ศาสตราจารยชาวอนเดย ผไดรบรางวลโนเบล

สาขาเศรษฐศาสตร ค.ศ. ๑๙๙๘

ได ให ม มมองว าสาเหต ท ม การพ ฒนา

ทางเลอก แสดงใหเห นถงความไมพอใจในการ

พฒนากระแสหลก จงมการหาทางเลอกซงกไมได

หมายความวาจะนำเราสความพอเพยงเทานน แตอาจนำเราไปสทศทางอนๆไดดวยและตาม

ททราบกนในเรองของความพอเพยง คอการทเรามสงตางๆทจำเปนตอการดำรงชพและ

มโอกาสทจะมชวตทด ซงเปนสวนหนงในเรองแนวการพฒนาโดยใหความสำคญกบสมรรถภาพ

ของมนษย (Capability Approach) ทเกยวของกบประเดนขดความสามารถพนฐานทจำเปน

ความพอเพยงไมไดหมายถงไมตองการอกแลว แตตองมพอเพยงทจะอยได ทจะมชวตทดพอ

อยาไดใหความสำคญในเรองใหญ ๆ อยางมวลรวมประชาชาต หรอเรองของรายไดหรอความ

มงคงมากนก ตองมองชวตมนษยแลวพจารณาวา “อะไรคอความพอเพยงสำหรบชวตมนษย”

หรอถามวา “อะไรเปนสงจำเปนทจะทำใหมนษยเปนมนษย”


นายกรฐมนตรแหงประเทศภฏาน

กลาวถงเศรษฐกจทวาดวยความสข (Economic of Happi-

ness) ตามแนวคดความสขมวลรวมประชาชาต (GNH) ของภฏาน

และปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง วาสามารถนำมาเปรยบเทยบได

แนวคดของกษตรยจากทงสองประเทศมความคลายคลงกน มทมาจากความหวงใย และความตองการ

ทจะสนบสนนใหเกดความยงยน อนเปนแนวทางยงยนของชวต ในเรองของ GNH นนเกยวของ

กบการเขาถงและการนำไปสสมดลระหวางวตถและเรองจตวญญาณ การดำเนนเรองดงกลาว

ไมไดหมายความวา เรากำลงถอยหลง แตแสดงใหเหนถงความเตบโตทางเศรษฐกจทเปนไปได

มการพฒนาดานเทคโนโลย มการยอมรบโลกาภวตนทเราเปนสวนหนง แตยงเสรมความ

เปนอยทดขนดวยวถทมสตในความสมานฉนท การไดเขาถงและการพฒนาสตปญญา สำหรบ

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงนน เปนสงจำเปนทจะตองดำเนนตาม เพอใหสงคมนน ๆ

สามารถดำรงอยไดและมความมนคงในระยะยาว หากคนไทยดำเนนตามแนวทางดงกลาวอยาง

จรงจงและวางใหเปนนโยบายระดบชาต ประเทศไทยจะสามารถสรางใหเกดโลกใหมทางเศรษฐกจ

และทางสงคม รวมทงการมชวตทยงยนมากขน ไมเพยงเฉพาะสำหรบคนไทย แตสำหรบโลก

ถอเปนเรองทจะตองทำ และไทยสามารถเปนผนำในเรองนได

ฯพณฯ จกม วาย ทนล (Jigme Y. Thinley)


ศาสตราจารยเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยแหงชาตออสเตรเลย

ไดใหขอมลวา ในประเทศออสเตรเลยไดมการพดคยเรองแนว

คดการพฒนาทยงยน ซงสวนใหญเปนเรองของเศรษฐศาสตรสเขยว

(Green Economics) ทมงความสนใจในเรองของการเปลยนแปลง

สภาวะภมอากาศของโลก การหมดไปของทรพยากร สวนในประเทศไทย

ไดมการพดคยเรองเศรษฐกจพอเพยง ซงทงสองเรองเปนเรองทแตกตางกน เพราะเรองการเตบโต

แบบสเขยวนนเกยวของกบขดความสามารถของโลกในการรองรบการเตบโตทางเศรษฐกจใน

ระยะยาวอยางยงยน ขณะทเรองเศรษฐกจพอเพยงนนเปนผลพวงมาจากปรชญาเชงพทธ ซงไม

เกยวของกบเรองขดความสามารถของโลก แตเปนเรองของสภาพแหงจตใจ แตทงสองกไมใชเรอง

ขดความสามารถของมนษยในการทจะมความสขจากรายไดทเตบโต เพราะแมรายไดจะเพมขน

จนเกนพอทจะสนองความจำเปนขนพนฐาน กไมไดทำใหเรามความสขมากขนกวาเดมเทาไร

ดงนนจงไมตองใสความพยายามเพมเตมในการไดมาซงสงของเหลาน แตเมอเรารำรวยขน เรา

สามารถทจะนำเรยวแรงและพลงงานไปในการพฒนาสมอง โดยเฉพาะการพฒนาการรบรและ

ความเขาใจในสงตางๆ โดยการพฒนาสมองนนจะเรมขนจรงๆ กตอเมอเราเลกยดตดกบ

เศรษฐศาสตร เปนเรองทนอกเหนอจากเศรษฐศาสตรในแบบทเปนอย ในฐานะนกเศรษฐศาสตร

เราไมทราบเรองดงกลาวมากนก เรารเกยวกบเรองวตถ แตนกเศรษฐศาสตรกไมไดกลาววาการม

วตถนนเปนเรองเดยวในชวต พวกเราตางพดวาอยางนอยกตองมปจจยพนฐานทควรไดรบการ

สนอง การมสงของเพมเตมนนไมไดทำใหมความสขเพมขน แตกลบจะลดลง ดงนนถา

เราใสใจกบสงดงกลาว (วตถ) สงทตามมาไมไดทำใหเกดความสขทแทจรง

ศ.ดร.ปเตอร วอร (Prof.Dr.Peter George Warr)


นกเศรษฐศาสตรชาวภฏาน ประจำองคการอาหาร

และเกษตรแหงสหประชาชาต

ไดใหมมมองตอแนวคดความสขมวลรวมประชาชาต (GNH)

และเศรษฐกจพอเพยงวามความคลายคลงกนในจดทเนนเรองการใหความเคารพตอธรรมชาตและ

ระบบนเวศ และไมไปไกลเกนกวาขดความสามารถของทรพยากรทม ในขณะทรปแบบของ

“ธรกจตามปกต” จะทำเพยงเพอใหไดตามทตลาดตองการ หากพลาดพลง กหวงวาจะมเทคโนโลย

มาชวยหรอมอะไรมาเยยวยา ซงเปนการมองเชงบวกเกนจนขาดความระมดระวงและรบผดชอบ

ในภฏานไดใหความสำคญกบการอนรกษธรรมชาตและระบบนเวศ ชาวนาชาวไรคอบคคลทตอง

เสยสละประโยชนสวนตน ตองสละพชผลใหกบหมปาและเหลาสตวปาหายากอยางมากมาย เรา

ควรทจะตองจายคาตอบแทนใหกบเขาเหลาน แทนทเราจะนำเขาแนวคดทเรยกวา “ภาษสเขยว”

ซงคดวาสงนเปนอะไรทมากกวาความเปนภาษสเขยว หากประเทศทกำลงพฒนาสามารถจะให

เงนคาตอบแทนแกชาวนาทชวยกนรกษาสงแวดลอม ทพวกเขาตางชวยเหลอทงในระดบประเทศ

และในระดบโลก เรากจะยกระดบขนสบรรทดฐานทสงขนอกครง ขณะทไทยและภฏานเองกมธรรมะ

เดยวกน เวลาทเราพดถงความเปนพทธ พวกทไมใชพทธนนจะเงยบกรบ กเพยงเพราะพวกเขาไม

ตองการรบรและบอกวานนไมใชพระเจาของเขา แตเขาไมรวาเราไมไดพดถงพระเจา และเหนวา

เราควรจะมคำอธบายกลาง ๆ ทดกวาเนอหาธรรมะของพระพทธเจาในสวนน เพราะในทสดก

คงหนไมพนเรองของเศรษฐธรรมหรอเศรษฐศาสตรมนษยนยม (Humanistic Economics) ตามท

อ.เอฟ.ชมาเกอร ไดอธบายไวนนเอง

ดร.คนเลย ดอจ (Dr.Kinley Dorjee)


ผอำนวยการหลกสตรความยงยนแหงอนาคต

สถาบนสงแวดลอมสตอคโฮลม ประเทศสวเดน

ไดเลาใหฟงวา เมอครงทมาพำนกในเมองไทย และไดยนปรชญา

ของเศรษฐกจพอเพยงเปนครงแรก กประหลาดใจวาทำไมจงไมได

ยนเรองนมากอน ทงทมความเกยวโยงกบหลายสงในระดบมโนทศน ไดมความพยายามใน

การเชอมโยงความหลากหลายของมตปญหาและสงคมเขาไวดวยกน การกลาวอางถงการ

พฒนาอยางยงยนและการดำรงชพอยางยงยนตามธรรมเนยมดงเดม กคอการนำพาผคนทม

ความแตกตางทางความคด หากแตไมเผชญหนา ใหมาอยรวมกน การพฒนาหรอการเตบ

โตอยางยงยนไมพงทจะทำใหสงคมถกทำลาย ซงทำใหนำไปสการคำนงถงเรองสตปญญา

ความรอบคอบระมดระวง ความยตธรรม และบทบาทของการมสวนรวม แนวคดในลกษณะ

ดงกลาวน ทานเชอวาปรากฏอยในเศรษฐกจพอเพยงเชนกน ความเหนในเรองโลกาภวตนนน ทาน

มองวาเปนเรองการเปดกวางของอำนาจ อำนาจทางการตลาด อำนาจของทนนยมในระดบโลก

สงทเราเคยดำเนนไปเพอเจตนารมณแหง ความยตธรรมในระดบชาต บดน เรากำลงดำเนนอยใน

ระดบโลก ซงจะตองมแนวทางใหมภายใตโลกาภวตน ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปนเครอง

ยำเตอนมใหละเลยหลกการทกลาวมาขางตน ขณะทเราคดวาโลกาภวตนไดสรางโอกาสมากมาย

เรากไมควรลมทจะรบผดชอบตอคนรนตอไปดวย

ดร.ทารค บานร (Dr. Tariq Banuri)


หวหนาสำนกงานเลขาธการเศรษฐกจสมานฉนทแหงชาต

ประเทศบราซล

อยากเหนการแปลเนอหาของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปน

ภาษาโปรตเกส เพอทจะไดอภปรายกนอยางกวางขวาง โดยเฉพาะอยางยงหากมชาวไทยท

ทำงานดานเศรษฐกจพอเพยงไปยงประเทศบราซลเพอการแลกเปลยนเรยนรรวมกน เพราะ

การขบเคลอนของทง ๒ แนวทางนตางกมเอกลกษณบางอยางทเปนไปเพอการสรางโลกใหม

ทานเหนวาหลกการบรโภคอยางพอประมาณในเศรษฐกจพอเพยงเชอมโยงกบแนวทางของ

เศรษฐกจสมานฉนทอย ๒ ประการคอ เรองการจดสรรผลผลตอยางเปนธรรม ทบคคลหนง ๆ

สามารถจะเขาถงปจจยพนฐานเพอการบรโภคใชสอย ไมเนนเรองการบรโภคของหรหราฟมเฟอย

ซงจดวาเปนวฒนธรรมของการบรโภคในแบบยงยนทมความสอดคลองกบเศรษฐกจสมานฉนท

ในอกประการหนงคอ ขบวนการเคลอนไหวในเรองการคาทเปนธรรมในเวทนานาชาต ไดมถอย

แถลงในทำนองเดยวกนวา “ทานไมจำเปนตองมเกนกวาทจำเปน และทานไมจำเปนตองใหมาก

กวาทม”ฉะนน สงทพงทำในเวลาน คอ นำเอาทก ๆ แนวการรเรมดงกลาว มาวางรวมไวตรงหนา

แลวพจารณาวาจะสามารถผนกความเขมแขงของทางเลอกทแทจรงตอพฒนาการของระบบทนท

กำลงสรางปญหาในประเทศบราซล เพราะวาระบบดงกลาวนไมไดชวยแกไขปญหาของประเทศ

แตกลบทำใหปญหาหยงรากลกมากขน

คณเฟอรนานโด ไคลแมน (Fernando Kleiman)


ผอำนวยการศนยเพอการตงถนฐานมนษย มหาวทยาลยบรตช

โคลมเบย ประเทศแคนาดา

ชใหเหนวาเศรษฐกจพอเพยงในประเทศไทย กำลงเปนตวอยาง

นำรองของทางเลอก สำหรบการพฒนาในทวปอเมรกาใต มผสนใจ

แนวความคดนมาก เนองจากไปสอดคลองกบแนวคดของเศรษฐกจสมานฉนท นกวชาการใน

ยโรปและอเมรกาเหนอตางกเหนวาเศรษฐกจพอเพยงมสถานะทเกยวพนและพฒนาถดมาจาก

พทธเศรษฐศาสตรท อ.เอฟ.ชมาเกอร กลาวถงเมอ ๓๐ ปทแลว ผซงไดรบแรงบนดาลใจไมทางใด

กทางหนงจากมหาตมะคานธ ทปลดแอกประเทศอนเดยจากการเปนอาณานคมขององกฤษ และ

ความคดสวนหนงของเขากไดกลายมาเปนตนแบบของระบบเศรษฐกจแบบคานธ (Gandhian

Economics) ในเวลาตอมา

ศ.ปเตอร บธรอยด (Prof.Peter Boothroyd)

ดร.เฟาสตโน คารดอโซ โกเมซ (Dr.Faustino Cardoso Gomes) ผอำนวยการศนยวจยแหงชาต มหาวทยาลยแหงชาตตมอรตะวนออก

คณโยฮนเนส อสโบโก (Yohanes Usboko)

อาจารยประจำมหาวทยาลยแหงชาตตมอรตะวนออก

กลาววา ชาวไทยและชาวตมอรตะวนออก มอะไรหลายอยางท คลายคลงกน

ในเรองทางวชาการไดมการแลกเปลยนประสบการณกบไทย โดยเฉพาะการนำเอาแนวคด

เศรษฐกจพอเพยงมาใชในตมอรตะวนออกนน ถอไดวาประสบความสำเรจในระดบหนง

เนองจากชาวตมอรตะวนออกสวนใหญไดดำเนนชวตตามแนวเศรษฐกจพอเพยงอยแลวและไทย

กไดใหการสนบสนนแกตมอรตะวนออกผานทางโครงการชวยเหลอหลายโครงการ มการแลก

เปลยนประสบการณและการถายทอดความรของเกษตรกรจากประเทศไทยในเรองการทอผา

การทำนำตาลจากตนมะพราว การทำผลตภณฑจากใบตองใหแกชาวตมอรตะวนออก นอกจากน


ผอำนวยการหลกสตรนานาชาต คณะเศรษฐศาสตร

มหาวทยาลยเชยงใหม

ชใหเหนวาการทจะนำแนวคดเศรษฐกจพอเพยงมาปรบ

ศ.ดร.ปเตอร คอกนส (Prof.Peter H.Calkins)

ยงมการรวมกลมเพอทำกจกรรมรวมกน เชน กลมออมทรพย กลมอาชพ กลมสหกรณ โดยม

หลกการทคลายคลงกบเศรษฐกจพอเพยงในประเทศไทย มการเกบออมเงนจากสมาชกในกลม

ตลอดจนการเปดรานคาชมชนเปนตลาดรองรบผลตภณฑของกลมอาชพตางๆ เปนตน

เปนแนวทางในการปฏบตไมวาจะอยในภาคสวนใดกตาม ตองสรางการมสวนรวมเพอใหเกดผล

ประโยชนรวมกน ไมใชแตเฉพาะกลมใดกลมหนงเทานน การรวมมอกนจะตองกอใหเกดสงทเออ

ประโยชนระหวางตนเองและสวนรวม ซงเราจะเหนไดในหมบานและชมชนขนาดเลก เชนเดยวกบ

องคกรทบรหารโดยแรงงาน หลกการใหญขององคกรลกษณะนมใชการทำกำไรสงสดแกนายทน

แตเปาหมายคอ การเพมรายไดใหแกแรงงาน โดยทกลมคนงานจะเปนผบรหารองคกรอยางม

ความรบผดชอบตอสงคม

หากจะกลาวถงเศรษฐกจพอเพยงในขนกาวหนาทสามารถเชอมโยงกบระบบทนนยม

ดวยนน กจการตองดำเนนไปอยางมคณธรรม มการเปดกวางทางความคดเพอรบสงใหมๆ

เอาใจใสและคำนงถงคนรอบขางมากขน เรยกวาเปนเศรษฐศาสตรคณธรรม ทอยบนเงอนไข

ของคณธรรมในปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงนนเอง

ผอำนวยการสถาบนอมตแหงพฤตกรรมสขภาพและศาสตร

ทเกยวของ ประเทศอนเดย

ไดใหมมมองอยางนาสนใจวา อนทจรงแลว แนวคด

ศ.ดร.วมาลา วระรกษวรรณ (Prof.Dr.Vimala Veeraraghavan)

เศรษฐกจพอเพยงไมไดเปนสงใหมสำหรบทาน เพราะเมอครงทยงเปนเดก ในครอบครวของทาน


ไดมคำสอนวา จงพงพอใจในสงทมอย การมสงทมากกวาความจำเปนนน จะทำใหเราอยากไดไม

สนสด ทานคดวาเศรษฐกจพอเพยง บอกวา จงพอใจในสงทม อยาตองการอะไรทมากเกนตว

ทำอะไรใหพอเหมาะพอประมาณ และเปนหนงในวธสรางกำแพงกนผลกระทบในแงลบของ

โลกาภวตน ทานไมไดบอกวาโลกาภวตนหรอเทคโนโลยนนไมด แตอะไรทมากเกนไปมกจะสง

ผลในแงลบเสมอ ทานรสกวาเศรษฐกจพอเพยงนนจะนำเราไปสความพอด จะเปนจดเรมตนให

เราเรมคดจะทำอะไรใหแกสงคมและผอน โดยไมเกบสะสมทกอยางเขาตวเองคนเดยว แนวคด

เรองระบบนายทนนนไมไดสงผลเฉพาะแตในเมองไทยเทานน ในอนเดยกกำลงประสบกบผล

กระทบจากระบบนเชนกน การเตบโตดานวตถทเจรญขนอยางรวดเรว ไดทาทายใหคนเกดความ

อยากมอยากไดไมมทสนสด ในปจจบนชมชนและหมบานในอนเดย ไดเปลยนไปจากเดมมาก

ครวเรอนมสงอำนวยความสะดวกเพมขน และหลายครวเรอนกพยายามผลกดนตวเองใหเขา

ไปอยกบระบบนน โดยลมนกถงผลกระทบทจะเกดขน ทานไดเสนอทางออกไววา เราควรพยายาม

ปลกฝงใหเขาภมใจในสงทม ชวยใหเขาคดวาถามเทานจะจดการมนอยางไร ซงการปลกฝง

เหลานตองใชการศกษาเขามาชวยสรางใหเกดความเขาใจอยางคอยเปนคอยไป พรอมฝกใหคดเปน

แมวาสงนจะไมสามารถทำใหสำเรจไดในชวขามคน แตเปนการเรยนรทจะทำใหอยไดดวยตนเอง

และเมอพงพาตนเองไดแลว เขาเหลานนกจะสามารถเผยแพรความรใหแกคนอน ๆ ไดอก

เปนแนวทางปฏบตทเขาถงตามหลกเศรษฐกจพอเพยงทตองมาจากขางใน การสรางเครอขายเศรษฐกจ

พอเพยงระหวางประเทศ ควรเรมตนในหมประเทศหรอในพนททมการพฒนาดวยเศรษฐศาสตร

ทางเลอก ซงมความคลายคลงกบเศรษฐกจพอเพยง มการรวมพลงกนในรปกลมชาตสมาชก

เพอรวมกนดำเนนงานในดานตาง ๆ จากนนจงคอยขยายไปยงประเทศอน ๆ ทใหความสนใจ

หรอตองการเขารวมในเครอขายตามลำดบ เปนการดำเนนงานทถอเปนเศรษฐกจพอเพยงแบบ

กาวหนาในระดบประชาคมโลก

หมายเหต ผลงานชนน เปนงานทรวมกนจดทำระหวางสถาบนไทยพฒน และ สถาบนการ

จดการเพอชนบทและสงคม มลนธบรณะชนบทแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ ในโครงการ

จดทำแผนทเดนทาง (Road Map) และการสรางเครอขายเศรษฐกจพอเพยงระหวางประเทศ

ภายใตการสนบสนนของสำนกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.)


การศกษาเพอความเปนมนษยEducation for Humanity

ดษฎ สตลวรางคDusadee Sitalavarang

บทคดยอ

สตวเรยนรไดแตการศกษาเปนเรองของมนษย ความเปนมนษยกคอความเปนอสระ

พนจากความทกขดวยปญญา ดงนน บคคลเมอเกดมาแลวพงตงเปาหมายในการบรรลประโยชน

สขตามกำลงสตปญญา และเพมพนกำลงสตปญญาใหยงๆ ขนไป กจกรรมการศกษามลกษณะเปน

การอบรมกลอมเกลาทดำเนนไปอยางครบถวนและตอเนอง ทามกลางปจจยเกอหนนใหผศกษา

ไดฝกฝน ขดเกลาจตวญญาณของตนใหงามผอง พงตนเองในการแกปมแหงความทกขกาย

ทกขใจ แลวใหความชวยเหลอผอนมความสขและหรอพนจากความทกขเชนเดยวกบตน เปน

การทำสงทชำระใจใหสะอาด ทำใหตนเองเปนสข ผอนเปนสข ธรรมชาตสงแวดลอมเปนสข

สงคมเปนสข และนกคอ การศกษาเพอความเปนมนษย นนเอง

Abstract

Birthasahumanbeingisoptimalcomparedtootherbirthssuchas

animalsbecauseonlyhumanbeingsareendowedwiththecompetenceand

optimalconditions for the training toattainenlightenmentor freedom from

sufferings.Thereforehumanbeingsshouldaimtocultivatevirtueandwisdom

towardsattainingenlightenment.Aproperandgoodeducationshouldprovide

theopportunityandconditionsforcontinuallearningandtrainingindeveloping

virtueandincreasingwisdom.Atrainedandcultivatedpersonisdisciplinedin

conduct, upright and happy through purification of the mind, secure and free

fromunsatisfactorinessorsufferings.Throughapuremind,thepersonachieves

happinessforoneself,makesothershappyandthusabletohelpcreatea

warmandfriendlyenvironmentandaharmonioussociety.Thisshouldbethe

objectiveofeducationforhumanity.


สตว เรยนรได แตการศกษา๑เปนเรองของมนษย ดงนนการศกษาคงจะเปนไป

เพอการอนไมไดนอกจากเพอความเปนมนษย ความเปนมนษย กคอ ความเปนอสระ

พนจากความทกขดวยปญญา คนเราเกดมาเพอเขาถงความสขอนประณต โดยทสตวไมมโอกาส

เขาถงไดเลย ความสขของมนษยมไดเกดขนลอยๆ แตมสาเหตมาจากการเขาถงความจรงแท

แมกจกรรมในการเขาถงความจรงแทกเปนทมาของความสขดวยเชนกน

พทธศาสนามหลกการปฏบตเกยวกบเรองความสขมากมาย จำแนกไดดงน

๑) สามสสข หมายถงความสขทองอาศยสงภายนอก เชน ความสขทเกดจากการมทรพย -

จายทรพย - การไมมหนสน - การประพฤตสจรต ความสขจำพวกนเปนความสขทแปรเปลยน

เปนความทกขไดเสมอ เนองจากสงภายนอกเหลานนเปนมายาไมจรงแทยอมตงอยไมไดนาน ดง

ปรากฏวาทรพยนนสญสนไดดวยโจร ดวยนำพดไป ดวยไฟไหม ดวยบตรหลานผลาญเสย เปนตน

เมอความทกขความสขของคนเราแปรผนตามมายาสงภายนอกทยดไว คนเรากแสวงหาไมรจกพอ

นำไปสการเบยดเบยนและแยงชงฉอฉล สภาพการแสวงหาความสขทองอามสเชนน ปรากฏ

ในสงคมไทยปจจบนเปนอนมากจนนาเปนหวง แมในการศกษากมเปาหมายคลาดเคลอนจากท

ควรมง “การจดการความตองการ” มาเปนมง “การแสวงหาและสนองความตองการอยางไมม

ทสนสด”

๒) นรามสสข หมายถง ความสขทไมองอาศยสงภายนอก มตงแตขนตำไปจนถง

สงสด นรามสสขขนตำ เชน ความสขจากการไมมศตร ความสขจากการมผใหความรกใคร

สรรเสรญ ความสขจากการไมคดรายตอใคร ความสขจากการไมมความวตกกงวล ไมคดฟงซาน

นรามสสขขนกลาง เชน ความอมใจทไดเสยสละ การมจตใจทสงบ และนรามสสขขนสง ไดแก

ภาวะนพพานซงเปนภาวะพนทกขสนเชง ความสขกลมนไดจากการเฝาสงเกต และศกษา

ปรากฏการณความจรงทตนเกยวของยดไว เชน ความจรงในกายของตน ในความรสกของตน

ในความคดของตน ในความตองการของตน จนสามารถจดการตนเองไดในทกมต เรยกอก

อยางหนงวาสามารถพงตนเองไดในทกมตของความเปนมนษย เชน ในขณะทคด พด ทำ

กเฝาสงเกตอาการของจตวากำลงตรกนกคดผกตดอยกบเรองใด อาการตรกนนๆ เปนเรองดให

ความสขสงบ หรอใหความกลมกงวล แลวเลยละทงการผกตดกบเรองไมดนนเสย หรอทำใหการ

ตรกนกคดในเรองทดงามเจรญขนภายในจต การคดด นำไปสการพดด ทำด ผเขาถงนรามสสข


จะมปกตเปนผเผอแผไปยงผอน เรมจากแผเมตตา ใหสงของ ใหโอกาส ใหอภย เปนตน โดยสรป

ใครกตามทสามารถจดการกบความตองการของตนเอง กจะไดรบผลอนทำใหผนนเปนอสระจาก

การบบคนของความตองการนนเอง ทงนความสามารถในการจดการความตองการของแตละ

คนยอมสมพนธกบความรเกยวกบความจรงทคนนนเขาถง สำหรบคนทเชอในสงทเปนมายา

กจะมความสขทเปนมายาไมเทยงแท เขาอาจมความสขกจรงแตอกหนาหนงคอความทกขทกลบ

ถมทบทวและยาวนาน

การศ กษาท ม ค ณค า ก ค อการปฏ บ ต ในการเข าถ งความจร งแท น นเอง

ความจรงทวาสรรพสง (รวมทงตวตนของตวผร น นดวย) ลวนแตมลกษณะสามญทวไป

อยสามประการ (ไตรลกษณ) ไดแก ความไมเท ยง ความททนอยในสภาพเดมไดยาก

และความไมใชตวตนอนใครจะไปบงคบควบคมและยดไวใหเปนไปตามความตองการได

พระพทธองคไดทรงวางแนวทางในการเขาถงความจรงแกชาวบานกาลามในเกสปตตนคม

มใจความวา “เมอใดทานทงหลายพงรดวยตนเองวา ธรรม (ความจรง) เหลานเปนกศล

และธรรมเหลานไมมโทษ ธรรมเหลานทานผรสรรเสรญ ธรรมเหลานใครรบไวหรอกระทำ

(สมาทาน) ใหบรบรณแลว เปนไปเพอประโยชนเกอกล เพอความสข เมอนน ทานทงหลายควร

เขาถงธรรมเหลานนอย” ตามแนวทางน บคคลเมอเกดมาแลวพงตงเปาหมายในการบรรลประโยชน

สขตามกำลงสตปญญา โดยเปาหมายดงกลาวเปนไปในทางทเพมพนกำลงสตปญญาใหยงๆ

ขนไป แลวใชหลกกาลามสตรขางตนในการตรวจสอบกอนปฏบตวา กจกรรมทปฏบตนเปนสงท

ดนำความสขความเจรญมาให ไมมโทษ ทานผรสรรเสรญ ผปฏบตครบถวนแลวจะเปนไป

เพอประโยชนเกอกล เพอความสข เมอตรวจสอบดแลวจงปฏบตกจกรรมทงทางกาย วาจา

สงคม และทางจต แลวแตกรณ มทงการปฏบตบางกจกรรมโดดๆ และการปฏบตเปนชดของ

กจกรรม แลวแตผลทวางไว จากนนกศกษาวาไดผลจรงหรอไม ผลดงกลาวนรบรไดดวยกาย

รบรไดดวยความคด รบรไดดวยความรสก คนเราทกคนจงตองวางเปาหมายกอนจงเขาส

การศกษาเฉพาะเปาหมายนน

แมปจจบนการจดการศกษาจะเนนเรองของการทำมาหากน มงสนใจประโยชนทเหน

เฉพาะหนา เชน อยากไดทรพยมากกวาผอน อยากไดการยกยองยอมรบจากผอน กลาวโดย

รวมกคออยากไดความสขจากการเสพเสวยสงภายนอก (สามสสข) แตกไมควรวางเปาหมาย

เพยงเทาน ควรทำความเขาใจความรสกทไดจากการเสพเสวยสามสสขนนๆ พรอมๆ กนไป


และควรจดโอกาสใหผศกษาไดสมผสประโยชนสขทประณตขนไป เชน ความสขจากความสบายใจ

อนใจในคณงามความดของตน กจกรรมอบรมกลอมเกลาเพอใหไดรบประโยชนสขทประณตยงขน

ไปดงกลาวแลวน ทำไดหลายแนวทางภายใตหลกการวา ใหไดสมผสความทกขยากของผอนแลว

มความสะเทอนใจ จนบงเกดความเมตตากรณา แลวแสดงความประสงค (ดำรชอบ) ทจะชวย

เหลอบรรเทาความทกขยากนน เชน ตงสจจะสะสมทรพยเพอผยากไร แลวนำทรพยนนไปสงเคราะห

ผยากไรตามทตงใจไวแตแรกแลวนน ในระหวางททำแตละกจกรรม กศกษาความเปลยนแปลง

ทเกดแกตนเองดานตางๆ เชน ความรสกทด ความคดทด แรงบนดาลใจในการทำความด

จะเหนวากจกรรมการศกษาแนวนมลกษณะเปนการอบรมกลอมเกลาจงควรดำเนนไป

อยางครบถวนและตอเนอง ไมใชทำครงเดยว ถอวารแลวเปนอนจบกน สำนกเรยนทงหลายจง

ไมควรเปนเพยงสถานทชบตวใหผเรยนมความสามารถในการแสวงหาสงภายนอก (เชน เงนเดอน)

มากขนตามความยาวนานของเวลาเรยนเทานน เพราะความรเชนนมใชผลของการศกษา แตเปน

สนคาทมราคาเปนไปตามกลไกตลาด ราคาของสนคานนจะลดลงเมอสนคามมากกวาความตอง

การของผซอ ดงไดปรากฏแลววาเงนเดอนผจบบณฑตศกษาเมอปพทธศกราช ๒๕๑๒ มมลคา

เทากบราคาทองคำหนกสามบาทเศษ ราคาเปรยบเทยบนลดลงตามลำดบ จนปพทธศกราช

๒๕๕๒ เงนเดอนผจบการศกษาระดบเดยวกนซอทองคำไดนอยกวานำหนกหนงบาทเสยอก โดย

ทคาลงทนเลาเรยนผกผนไปในทางกลบกน นอกจากนยงมบณฑตตกงานอกเปนจำนวนมาก

แตสำนกเรยนทงหลายควรทำหนาทฝกฝน ขดเกลาจตวญญาณของคนใหงามผอง

พงตนเองไดทงทางโลกและทางธรรม จดใหมปจจยสนบสนนการทำกจกรรมทางการศกษา ใหผศกษา

สามารถทำกจกรรมการศกษาไดอยางไมมอปสรรค บรรลผลการศกษาโดยงาย ประกอบดวย

ปจจยภายนอก ไดแก ครและบคลากรเปนผมศลมสตยมความเปนกลยาณมตร อาคารสถานรมรน

สะอาดปลอดภยจากสงรบกวนการเรยนร มบรรยากาศใหฝกใฝในการศกษา เชน ดนตรสมาธ

และปจจยภายใน ไดแก การเพมพนศกยภาพของผศกษาเองในอนทจะสามารถคดตรองแกโจทย

อยางสมควรแกกรณ ศกยภาพเหลานลวนเปนผลของการศกษาทผานมาและถอวาเปนความพรอมใน

การศกษาขนสงตอไปนนเอง ความพรอมดงกลาวน ประกอบดวย ศรทธา ความพากเพยร สต

สมาธ และปญญา ปจจยภายนอกและปจจยภายในนเสรมกนและกนอยในการกระทำทกกจกรรม

และทกวชา ในการกระทำทงในและนอกสำนกเรยน เรมตงแตการทผศกษาไดอยใกลคนดทเปน

กลยาณมตร (คร) ตงใจฟงความจรง (สทธรรม) จากกลยาณมตร แลวกเกดศรทธา สามารถ


คดอานไดตรงกบโจทยปญหา (โยนโสมนสการ) การตงโจทยปญหาถกตองยอมแกทกขของตนได

ทกระดบตามภมปญญาทศกษาไดตามลำดบ เขาสภาวะมสตสมปชญญะทสมบรณขนตามลำดบ

จากวงจรแหงการเรยนร เกดและเพมพนความสามารถทจะเลอกเกยวของหรอไมเกยวของกบสง

ทสรางความทกข (สำรวมอนทรย) มการกระทำทถกตองทางกาย ทางวาจา และทางใจ (สจรต ๓)

มคณภาพการศกษาในระดบการปฏบตรตวทวพรอม การศกษานทำใหไดรบผลเปนความสงบเยน

จากความทกขทงโดยสภาพความรสกและโดยสภาพการเขาถงความจรงแทนนเอง กระบวนการ

เปลยนแปลงภายในของผศกษาทเกดขนนสะทอนออกมาเปนพฤตกรรมใหผอนสงเกตไดดวย

ตามกรอบความคดดงแผนภาพท ๑

ตวอยางทดของกจกรรมตางๆ ภายในสำนกเรยนมอยในพระพทธศาสนา กลาวคอ

มการจดระเบยบสงคมและความเปนสมาชกโดยอาศยวนยเปนหลก วนยในพระพทธศาสนา

นนเปนทงขอศกษาเฉพาะตวของผศกษาแตละคน และเปนขอกำหนดในการปรบพฤตกรรมของ

สมาชกของสำนกเรยนนนใหเอ อตอการศกษาของตนเองและมวลสมาชกไปพรอมกน เชน

มวนยวาภกษผบวชใหมจะตองมพระอปชฌายเปนผอบรมกลอมเกลาใกลชดและ/หรอมอาจารย

ฝกหดความประพฤตและใหความร พรอมทงจดสภาพการใหภกษปวารณาแกกนใหตกเตอน

กนได หากไดกระทำการใดๆ ทเปนปฏปกษตอการศกษาของตนและผอน ตวผศกษาทกคน

กระบวน การศกษา

ปรากฎสสภาพแวดลอม

ปรากฎทางกาย/วาจา

ปรากฎภายในใจ

สภาพแวดลอมทเหมาะสม กลยาณมตร

การสรางความรละชว ทำด

ตงมนประกอบกจกรรม

กตกาขอกำหนด

เพอบรรลผล

แผนภาพท ๑ กรอบความคดการจดการศกษาเพอความเปนมนษย


กจะไดศกษาเรยนรเฉพาะตว ไดรบผลเปนความรความจำเปนความเขาใจความคดทดและ

ทไมด เปนความเขาใจความรสกทกขและความรสกพนทกข จนสามารถจดการกบความร

ความคด ความรสกของตนได บรรลถงความสามารถในการแกปมแหงความทกขกายทกขใจ

ความพรพไรรำพนได ซงกคอ การมความสขอสระจากความทกขนนเอง

มหลายสำนกเรยนในปจจบนทไดดำเนนการทำนองเดยวกน ดงเชน โรงเรยนกงไกรลาศ

วทยาซงตงอยทามกลางสงคมเกษตรกรรมทกำลงเผชญกบความเปลยนแปลงตามกระแสบรโภค

นยม เกอบรอยละรอยของนกเรยนกวา ๑,๓๐๐ คน มาจากครอบครวชาวนา เมอปการศกษา

๒๕๔๖ และกอนหนานน มกรณนกเรยนทะเลาะววาทประมาณ ๑๕๐ รายตอป หลายกรณ

เจาหนาทตำรวจเปนผนำสงคนโรงเรยน จากการประชมปฏบตการหลายครงในปการศกษา

๒๕๔๗ ไดมผลกทางความคดเกดขน ไดแก กระจายอำนาจดวยการจดครรบผดชอบนกเรยนเปน

กลมเลกลง เรยกวา “โรงเรยนเลกในโรงเรยนใหญ” ภายในโรงเรยนเลกมอบหมายใหครหนงคน

เรยกวา “ครประจำชน” รบผดชอบนกเรยนกลมเลกลงอก (๒๐-๓๐ คน) เปนรปแบบการจด

ความสมพนธตามแบบอปชฌายอาจารย ผลปรากฏวา กรณววาทลดลงเหลอประมาณ

พงตนเองทางกาย พงตนเองทางใจ กวาดขยะภายนอก กวาดขยะภายใน

สจจะออมทรพยชวยเหลอผยากไร ฝƒกสตในทาเดน เพมสตทกเวลา


๒ รายตอป ในปนน และปตอๆมาไดพฒนาวนยนกเรยน (กฎ กตกา มารยาท) เพมเตม

และใชวนยดงกลาวเปนบทเรยนดวย เชน ในปหนงโรงเรยนไดพรอมใจกนกำหนดบทเรยน

วา “สะอาดภายนอก-สะอาดภายใน” เรมดวยการทครและนกเรยน (แตละกลม) รวมกนทำ

ความเขาใจโทษของความหมกหมมไมสะอาด ประโยชนสขจากความสะอาด โปรงเบาสบาย

(ปญญา) เมอเขาใจตรงกนดแลวกรวมกนวางแนวทางวาจะทำใหสงแวดลอมสะอาดในลกษณะใด

จากนนกกำหนดกจกรรม (วนย) ทจะทำใหไดสงแวดลอมตามแนวทางทวางไว วาใครตองทำ

(กจกรรม) อะไร ทไหน เมอไร ดวยวธการใด (วธการทำความสะอาดในชวโมงการงานและอาชพ)

ชวยกนจดระบบใหไดปฏบตการจดการสงแวดลอมตามแนวทางทวางไวทกวน โดยถอวาปฏบต

การจดการสงแวดลอมนนเปนการทดลองของแตละคน ทดลองดวาเปนจรงตามทกำหนดไว

หรอไม ขณะปฏบตใหสงเกตความรสกนกคดไปดวย วาสะอาดจรงดวยวธทกำหนดไวหรอไม

ไดรบประโยชนสขจรงหรอไม อยางไร ตอจากนนมการจดเวทแลกเปลยนประสบการณความรสก

นก คด เปนวงจรเชนนตลอดไป

อกวงจรการเรยนรหนงทตามมา กคอการปลกผกสวนครวเพอปรบภมทศนบรเวณโรงเรยน

โดยจดอยในสาระทองถนในหลกสตรสถานศกษา นกเรยนทนเรยนแมลง (วทยาศาสตร ศลปะ)

ในแปลงผกและแปลงนา ยามเชา-เทยง-เยน นกเรยนจะไดยนดนตรเสรมสรางสมาธและเพลง

เสรมสรางคณธรรม ผลปรากฏวา มความเปลยนแปลงเกดขน นกเรยนเรมรบประทานอาหาร

แลวไมเหลอท ง แตถงจะเหลอบางนกเรยนกนำไปทำป ย เศษไมใบหญาท ไดจากการ

ตดแตงตนไมในโรงเรยนเรากใชทำปยหญาหมกและเผาถานไดนำสมควนไม (สวนทเปน

ทฤษฎจะเรยนในชวโมงเรยน ๘ กลมสาระ) โรงเรยนไมไดซอนำยาลางหองนำมา ๒ ปแลว

ซอแตวสดอปกรณ นกเรยนไดฝกทำนำยาเอนกประสงคเพอใชทำความสะอาดภายในโรงเรยน

ถงตอนนกเกดวงจรการศกษาเรองบญชครวเรอนขนอก ทงน ทกเรองเรมตนทครและนกเรยน

(แตละกลมยอย) จะทำความเขาใจคณ-โทษ-ประโยชนสขกอน กำหนดกจกรรมทเปนคณนำมา

ซงประโยชนสข กำหนดวาใครตองทำอะไร ทไหน เมอไร ดวยวธการใด แลวตางคนตาง

ทดลองดวาเปนจรงตามทกำหนดไวหรอไม มการศกษาสภาพภายในตนไปพรอมกน ปดทาย

วงจรดวยการจดเวทแลกเปลยนประสบการณ

การศกษาแนวนไมเกดขนในกจกรรมทแยกเปนสวนเสยวรายวชา หากแตเชอมโยง

ไปกบทกมตของชวตและจตวญญาณ เปนการพฒนาไปพรอมกนทงภายนอกและภายใน


ดงตวอยางขางตน ซงเรมตนดวยการจดการความสะอาดทมการจดการความตองการของตนเองไป

พรอมกน ตามมาดวยการศกษาเรองตางๆ เปนลำดบ ทกคนในโรงเรยนทำเชนนตามกำลงปญญา

(สมมาทฏฐ) ของตน กระทำในทกมตของชวตและจตวญญาณ ทงภายในตนและภายนอกตน

(สงแวดลอม) กาวผานอปสรรคสำคญคอตวตนของตนเอง เมอกาวผานตนเอง (คนเดม) ไดแลว

ยอมไมมอปสรรคใดๆ ทขวางกนได สำรวจตนเองแลวรตววาเปนตวตนคนใหมทำสงทสรางทกข

โทษแกตนนอยลง เปนตวตนคนใหมทเหนการศกษาเปนการทดลองของชวต ลดละเลกผลต

สนคาทราคาตกลงทกวน กำลงนอยกทำเฉพาะตว คนทำกอนกคอผนำและไดรบประโยชนสข

กอน แมผอำนวยการโรงเรยนเปนผบรหารโดยตำแหนง แตดวยวงจรแหงการศกษาดงกลาวก

ไดบงเกดผนำทางการศกษาหลายคนแลวในโรงเรยนน อกทงบงเกดนกเรยนทเปนผนำนกเรยน

ผนำเดกและเยาวชนทงภายในและภายนอกโรงเรยนจำนวนมาก นอกจากนไดมนกแปลกๆ

เพมในบรเวณโรงเรยนมากขนทงจำนวนและชนด สรางความเพลดเพลนแกผพบเหนเปนอยางยง

ประสบการณของโรงเรยนกงไกรลาศวทยาชใหเราเหนวา การศกษาเชนนตองดำเนนการทงองคกร

โดยทกคน ทกเวลา

ผทเขาถงความจรงและประโยชนสขตามลำดบดงกลาวขางตน ยอมมองเหนวาตนเอง

มความสข แลวกอยากใหผอนมความสขดวย (แลวลงมอชวยเหลอ) เมอมองเหนวาตนเองพน

จากความทกขแลวกอยากใหผอนพนจากความทกขดวย (แลวลงมอชวยเหลอ) แมตนเองยงไมม

ความสขเทาผอน กยงยนดกบผอนทมความสขมากกวา (แลวลงมอชวยเหลอ) และแมชวยเหลอแลว

แตยงไมเปนผล กสามารถวางใจมใหมความทกข (เสยเอง) ได กจกรรมทชวยใหผอนมความสข

พนจากความทกขดงกลาวขางตนทำไดโดยการให (ทานวตถสงของ ทานความร อภยทาน)

การพดจาใหทเลาจากความทกข/ใหมความสข (ปยวาจา) การชวยเหลอดวยกำลงกายเพอใหทเลา

จากความทกข/ใหมความสข (อตถจรยา) และใหไมตรจต/ความปลอดภย (สมานตตา) เชน เมอ

พบคนปวยทำความสะอาดบานไมได กมจตกรณาแลวชวยทำความสะอาดบานเพอใหคนปวยนน

พนจากทอยอนไมสะอาด ขณะทำความสะอาดภายนอก กทำความสะอาดภายในจตของตนเองไป

ดวย เมอทำความสะอาดแลว มองเหนความสขของผปวยทพนจากความทกข ตนเองกรสกชนใจ

ภมใจ กใหศกษาความรสกของตนอนเปนผลของการกระทำนน เหลานเรยกรวมๆ วาทำกศล

คอทำสงทชำระใจใหสะอาด ทำใหตนเองเปนสข ผอนเปนสข ธรรมชาตสงแวดลอมเปนสข

สงคมเปนสข ในขณะเดยวกนกเปนการศกษาทลกซง รไดดวยใจเฉพาะตน ใชตนเองเปนตวทดลอง


ความดและมความสขจากการทำความด เปนนกรบผทงศาสตรา เปนการเขาถงกศลธรรม

อนลกซงดวยความกลาหาญ และนกคอ การศกษาเพอความเปนมนษย นนเอง

เชงอรรถ ๑การศกษา คอ “สกขา” เรมตนดวยการมสมมาทฏฐ ตามมาดวยการปฏบตชอบ

(สมมากมมนตะ) และมการทบทวนผลทไดจากการปฏบตนนๆ ซงตางกบคำวา “การศกษา”

ทมาจากคำวา “education” ทเปนเรองของการแสวงหาความร

เอกสารอางอง

ญาณสงวร, สมเดจพระ. (๒๕๕๒). หายใจเปนสข. กรงเทพฯ: ธรรมสภา.

ดษฎ สตลวรางค. (๒๕๕๐). ปฏบตการพทธปรชญาในสำนกเรยน : กรณกงไกรลาศวทยา.

เอกสารประกอบคำบรรยายในวนสถาปนาภาควชาปรชญา คณะมนษยศาสตร

มหาวทยาลยเชยงใหม.

________ (๒๕๕๐). ปวงคณธรรมคอความร : ประสบการณการจดการศกษาตามแนวพทธ.

สโขทย: โรงพมพพงษไทย.

________ (๒๕๕๒). การศกษาสภาพและความคดเหนในการจดการศกษาตามแนวพทธ

กรณเฉพาะ โรงเรยนกงไกรลาศวทยา. บทความวจยนำเสนอในการประชมวชาการ

“เปดขอบฟาคณธรรมจรยธรรม” วนท ๒๘-๒๙ สงหาคม ๒๕๕๒.

ธรรมปฎก, พระ. (๒๕๓๙). ตามพระใหมไปเรยนธรรม, CD วดญาณเวศกวน ตอนท ๖๐.

พทธมณฑล. นครปฐม.

ราชวรมน, พระ. (๒๕๒๐). พจนานกรมพทธศาสตร. กรงเทพฯ: โรงพมพการศาสนา.


การศกษาทางเลอก : การศกษา “บญนยม” ของชาวอโศกAlternative Education : “Bun-Niyom” (Meritism) Education of Asoke Community

กนกศกด แกวเทพKanoksak Kaewthep

บทคดยอ

บทความนมจดประสงคในการวเคราะหกระบวนการจดการการศกษาทางเลอกท

เรยกวา “การศกษาแบบบญนยม” ของชมชนชาวอโศก จากประสบการณของชมชนศรษะอโศก

จงหวดศรสะเกษ ซงเปนสวนหนงของปฏบตการทางอดมการณของชาวอโศกทมรากฐานอยบน

มโนทศนเรอง “บญนยม” เหนไดจากการออกแบบหลกสตรการเรยนการสอนทสอดคลองกบวถ

ชวตของชมชน ขณะท “การศกษาแบบบญนยม” ผลตนกเรยนใหเปนกำลงสำคญในวถการผลต

ทางเศรษฐกจเพอการพงตนเอง ในอกดานหนง “การศกษาแบบบญนยม” กเปนสวนหนงใน

กระบวนการสรางสรรค “ปญญาชนของชมชน” (Organic Intellectual) สำหรบชมชนชาวอโศก

เพอการสบทอดอดมการณของชาวอโศกสบตอไปในอนาคต

Abstract

Thisarticleexaminestheprovisionofnon-formaleducationbasedon

the Asoke’s ideology of “Bun-Niyom” (Meritism). This perspective helps to con-

ceptualizethedesignofanalternativecurriculumtosuittheAsokecommunity.

Accordingly,anexperiencefromSisaAsokecommunity,Srisaketprovince,has

a great deal to do with a specific kind of alternative education. In final, the

author argues that it is the Asoke’s ideological practice at work in conditioning

itscommunitydevelopmentandreproducingitsorganicintellectualstosustain

theAsokecommunitiesinthefuture.


ในสงคมไทย การศกษาทางเลอก หรอ ทางเลอกการศกษา๑ ดจะเปนประเดนทมการถกเถยง

วพากษวจารณกนมานานพอสมควรนบไดเกอบสทศวรรษ โดยเฉพาะอยางยง การปฏรปการ

ศกษาขนานใหญของประเทศภายหลงเหตการณทางการเมองเดอนตลาคม ๒๕๑๖

อยางไรกตาม ความพยายามในทางปฏบตเพอใหเกดตวอยางจรงของการศกษาทางเลอก

ดจะมไมมากนก เชน โรงเรยนหมบานเดก จงหวดกาญจนบร บกเบกโดย พภพ-รชน ธงไชย

ทไดรบอทธพลทางความคดจากโรงเรยนซมเมอรฮลล ประเทศองกฤษ

และในปจจบน โรงเรยนทางเลอกท ไดร บการกลาวขวญมากพอสมควรกคอ

โรงเรยนสตยาไส จงหวดลพบร กอตงโดย ดร. อาจอง ชมสาย ณ อยธยา อดตนกวทยาศาสตร

ชนนำของประเทศ ทมงหวงตองการสราง “คนด” มากกวา “คนเกง” ดงทศนะของทานท

สะทอนถงเรองนเอาไวอยางนาสนใจวา

“ระบบการศกษาทมงเนนสราง “คนเกง” ปอนเขาส “โลกทนนยม” สมรภมรบ

ขนาดใหญทผคนตองแขงขนกนเพอความอยรอด และความกาวหนาเหนอคนอน

จนทำให “คณธรรม ความดงาม” คอยๆถกลบเลอนไปจากหวใจ... และเกดเปน

วงจรชวตอนเลวราย แบบไมรจบ…

การปฏรปการศกษาททำกนมา ๑๐ กวาปนน ทกคนยอมรบวาลมเหลวเพราะไมสามารถ

สรางคนดขนมาได แตกลบเนนไปทการสรางคนเกง ซงคนเกงจะพยายามเอาชนะ

คนอนตลอดเวลา คดถงตวเองกอน และไมยอมใคร ซงปญหาในสงคมทเกดขน

กลวนแตเกดเพราะคนเกงทงสน แตสำหรบคนด คนดจะไมคดถงตวเอง จะคดถง

สวนรวม สงคม ประเทศชาต และคดถงโลก...

เพราะฉะนน การศกษา เราตองเนนสรางคนดกอน คณธรรมถงตองนำความรกอน…

คนดจะคดอยเสมอวา ความรทเขาไดจะเอาไปชวยผอนไดอยางไร คนดมจตอาสา

มจตสาธารณะ เพราะฉะนนเราตองเนนแตคนด...”๒

บทความนมจดประสงคในการนำเสนอเรองราวและกระบวนการในการจดการของ

การศกษา “บญนยม” ของชาวอโศก ในฐานะของการศกษาทางเลอก โดยอาศยขอมลจาก

การศกษาคนควาวจยจาก ชมชนศรษะอโศก จงหวดศรสะเกษ ในชวง พ.ศ. ๒๕๔๓ ทงนจะ

มเนอหาทงหมด ๔ สวนดวยกน ดงรายละเอยดตอไปน


๑. ชาวอโศก และชมชนชาวอโศก : ภาพรวม๓

“ความสำคญสงสดของขบวนการสนตอโศกมไดอยทการกนมงสวรต แตอยท

การสรางชมชนทมศลธรรมเปนระบบชวต ใหมความสมพนธกบธรรมชาตไมกดข

ขดรดไมทำโดยหวงกำไร แตแบงปนชวยเหลอกนเปนบญนยมทำใหชมชนสงบเยน”

(ประเวศ วะส ๒๕๓๘) ๔

มโนทศน “ชมชนทจนตนาการตวเอง” ของชาวอโศก ดงกลาวมาขางตนน

จะเหนไดอยางชดเจนจากมตทางเลอกการพฒนาเพอการพงตนเอง ดงทสวดา แสงสหนาท

กลาวเอาไวโดยสรปวา

“ชมชนชาวอโศกมไดเรมจากโลกทศนทวา จะผลตอะไร แลวจะขายไดราคาดหรอ

หวงแตผลตอบแทน แตชมชนอโศกเรมจากการเปลยนโลกทศนไปส วฒนธรรมกลม

คานยมแหงการให การทำงานอยางขยนขนแขง การทำประโยชนใหแกสวนรวม

อยางเตมท...และทสำคญทสดคอการลด ละ เลก กเลส สวนตน การเปลยนโลกทศน

ดงกลาวมผลใหปญญาและจตใจปราศจากความมวหมองดวย โลภ โกรธ หลง

เปนการยกระดบภมธรรมทงสวนตนและสงคมโดยรวม ประเดนนเปนกญแจสำคญท

จะไขประตสสงคมโลกตรปญญา” ๕

ในอดตทผานมา ผคนในสงคมไทยมกรจกหรอคนเคยกบเรองราวของ “ชาวอโศก”

จาก สมณะโพธรกษ และ “สนตอโศก” ทเปนศนยกลาง(ทางปญญา)ของชาวอโศกซงตงอย

ทกรงเทพฯ ในฐานะของฐานกำลงทางการเมองทสำคญของพรรคพลงธรรม ทมพลตรจำลอง

ศรเมอง เปนผนำ แตภายหลงวกฤตเศรษฐกจครงใหญของประเทศในป ๒๕๔๐ ชมชนตางๆ

ของชาวอโศกซงไมคอยไดรบผลกระทบจากวกฤตดงกลาวไดกลายมาเปนแหลงเรยนรสำหรบ

สงคมในดานเศรษฐกจพงตนเอง ซงอาจถอไดวาเปนตวอยางหนงของทางเลอกการพฒนาทได

รบการกลาวถงมากทสด

อยางไรกตาม ปจจบนมเครอขายชมชนชาวอโศกกระจายอยตามภมภาคตางๆ

ทวประเทศถง ๒๑ แหงดวยกน อนไดแก ชมชนสนตอโศก (กรงเทพฯ, ๒๕๑๙) ชมชนปฐมอโศก

(นครปฐม, ๒๕๒๓) ชมชนศรษะอโศก (ศรสะเกษ, ๒๕๑๙) ชมชนศาลอโศก (นครสวรรค,

๒๕๑๙) ชมชนสมาอโศก (นครราชสมา, ๒๕๓๓) ชมชนราชธานอโศก (อบลราชธาน, ๒๕๓๗)


ชมชนทกษณอโศก (ตรง, ๒๕๔๐) ชมชนดนหนองแดนเหนอ (อดรธาน) ชมชนเมฆาอโศก (บรรมย)

ชมชนศรโคตรบรณอโศก (นครพนม) ชมชนสวนสางฝน (อำนาจเจรญ) ชมชนหนผาฟานำ

(ชยภม, ๒๕๔๐) ชมชนเลไลยอโศก (เลย) ชมชนแกนอโศก (ขอนแกน) ชมชนรอยเอดอโศก

(รอยเอด) ชมชนศรบรพาอโศก (ปราจนบร) ชมชนเชยงรายอโศก (เชยงราย) ชมชนวงสวนฟา

(สระแกว) ชมชนฮอมบญ (แพร) ชมชนธรรมชาตอโศก (ชมพร) และ ชมชนภผาฟานำ (เชยงใหม,

๒๕๓๘ ใชเปนทฝกอบรมธรรมอยางเขมขนสำหรบฝกนกบวชใหมทกรป) โดยมชมชนทมทงบาน

วด และโรงเรยนอยในบรเวณเดยวกน ๙ แหง ซงมสถานะเปรยบเปนศนยกลางของชาวอโศก

ศนยกลางของชมชนชาวอโศกเหลานมลกษณะสำคญรวมกนประการหนงคอ เปนชมชน

ทเรมตนจากการมพทธสถานหรอสงฆสถานหรอสถานปฏบตธรรมรปแบบอนมากอน โดยทดน

เปนของกลมรวบรวมปจจยซอถวาย หรอญาตธรรมบางคนถวายใหเพอเปนสถานปฏบตธรรม

จงคอยๆเกดการศกษาแบบสมมาสกขาขน ตอมาเมอมกลมญาตธรรมของชาวอโศกรวมกลม

กนอยางเขมแขงจดตงขนเปนหมบาน จงเกดเปนชมชนตามมาในภายหลง ทงนยกเวนชมชน

ราชธานอโศก ชมชนทกษณอโศก และชมชนภผาฟานำ ซงเกดจากการมกลมญาตธรรม

รวมตวกนทำกจกรรมไดอยางเขมแขงจนสามารถตงหมบานขนมาไดกอนแลว ตอจากนน จงตง

สงฆสถานขนมาควบคกนไป และในทสดไดยกระดบขนเปนพทธสถาน

โดยทวไป ชมชนชาวอโศกในจงหวดตางๆ นน (ยกเวนชมชนภผาฟานำ) นอกจาก

จะมพทธสถานหรอสงฆสถานตงอยแลว ยงมพนทสำหรบการทำกสกรรมเพอการพงตนเองดวย

ไมวาจะเปนการทำนา การปลกพชผก การทำสวนผลไม ฯลฯ นอกจากนยงมการตงโรงเรยน

เพอฝกอบรมลกหลานของบรรดาญาตธรรม

อดมการณของชมชนคอ “เปนหมบานของผปฏบตธรรม” ประกอบดวย บาน–

วด–โรงเรยน มสมณะโพธรกษ และ สมณะ (นกบวชชาย) สกขมาต (นกบวชหญง)

เปนผนำทางจตวญญาณ อบรมสงสอนตามแนวทางพทธศาสนา มอดมการณรวมกนทจะสรางชมชน

บญนยม โดยถอศล ๕ และศล ๘ ตามพทธประเพณเปนหลกในการดำเนนชวตอยางเครงครด

รบประทานอาหารมงสวรตวนละ ๑-๒ มอ ไมมอบายมข สงเสพตด แมแตการสบบหรกไมม

แตงกายเรยบงาย ไมสวมรองเทา เสยสละ ลดละความเหนแกตว มความเอออาทรกนดวย

ความเคารพในศล มศาสนาพทธเปนแกนหลกในการดำเนนชวตตามหลกสมมาอรยมรรคองค ๘


ชาวอโศกเรยกขานชมชนของตนวาเปน “ชมชนทวนกระแส” อนหมายถง การตอตาน

ลทธบรโภคนยม และไดสรางคำขวญของตวเองขนมาคอ “ลดละ ขยน กลาจน ทนเสยดส

หนสะสม นยมสรางสรร สวรรคนพพาน” ซงแสดงถงจดยนทมเปาหมายเพอการบรรลเปน

“อรยะบคคล” เปนสำคญ

๒. วถชวตของ “ชมชนทวนกระแส”: กรณของชมชนศรษะอโศก จงหวดศรสะเกษ๖

ในชวงเวลาทสงคมไทยกำลงอยทามกลางปญหารอบดาน ทงปญหาเศรษฐกจและ

สงคม อนเปนผลสบเนองมาจากวกฤตการพฒนาทผานมาของไทยเอง มนกคดและปญญาชน

จำนวนไมนอยไดเสนอมมมองตอปญหาและทางออกทหลากหลาย หนงในนนกยงมแนวทางอก

แนวทางหนงทนำเสนอโดยสมณะโพธรกษและชาวอโศก โดยเปนแนวทางทพยายามประสาน

แนวคดและกจกรรมทางศาสนาเขากบกจกรรมทางสงคมเศรษฐกจในชวตประจำวนของคนทวไป

พรอมกนนชาวอโศกกพยายามแสดงใหเหนวาสงนสามารถเกดขนได อกทงสามารถปฏบตไดผล

จรงตามแนวทางดงกลาว ดงทเหนเปนตวอยางคอ ชมชนชาวอโศกในทตางๆทวประเทศ ซง

ชมชนสำคญชมชนหนงทเปนแมแบบหรอตวอยางในการเรยนรใหกบชาวอโศกอนๆแหงหนงกคอ

ชมชนศรษะอโศก ซงตงอยทอำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ

๒.๑ ลกษณะทวไปทางกายภาพของชมชน

ลกษณะทางกายภาพของชมชนศรษะอโศก หรอบานศรษะอโศก ตงอยหมท ๑๕

ตำบลกระแซง อำเภอกนทรลกษณ จงหวดศรสะเกษ มพนทมากกวา ๑๐๐ ไร ทงนประกอบดวย

พนทหลกๆ ๒ สวน คอ หนง สวนทเปนพทธสถาน (แตเดมเปนทปาชา) มเนอทประมาณ

๔๖ ไร ใชเปนทปฏบตธรรมของสมณะและคนวดชาวอโศก และสวนทเปนหมบานศรษะอโศก

ซงเปนพนทสำหรบปลกสรางบานใหกบฆราวาสทไมใชคนวดไดพกอาศยและทำงาน (หมายถง

กจกรรมการผลตตางๆ) ควบคไปกบการปฏบตธรรม มเนอทประมาณ ๗๗ ไร นอกจากน

ชมชนศรษะอโศกยงมทดนทอยนอกเขตหมท ๑๕ อกหลายแปลง มทงทตงอยในพนทใกลเคยง

กบชมชนและไกลออกไป รวมแลวชมชนมพนททงหมด ๕๗๓ ไร (ไมรวมพนทพทธสถานเพราะ

ถอเปนพนทสาธารณะ) นอกจากน ชมชนยงมทนาและไรซงญาตธรรมอนญาตใหชมชนเขาไป

ทำประโยชนไดอกจำนวน ๙๓ ไร ดงนน เมอรวมกบพนททกรรมสทธเปนของชมชนจรงๆแลว

ชมชนจะมพนททสามารถเขาทำประโยชนไดมากถง ๖๖๖ ไร


๒.๒ วถชวตของชมชน

วถชวตประจำวนโดยทวไปของสมาชกในชมชนศรษะอโศกจะเปนชวตทคอนขางมแบบแผน

กำหนดไววา ในแตละชวงเวลาในรอบหนงวนหรอหนงสปดาหควรใชสำหรบการทำภารกจใด

แตตารางเวลาเหลานกสามารถยดหยนเปลยนแปลงไดเสมอเมอมความจำเปน อยางไรกตาม

วถชวตในชมชนศรษะอโศกในแตละวนสามารถสรปไดดงน

๐๓.๓๐ น. สมณะ ผใหญ และนกเรยนผใหญ (อดรศกษา) ตนนอน รวมทำวตรเชาท

ศาลาปลกเสก (เวนจนทร พธ ศกร)

๐๔.๐๐ น. เดกนกเรยนระดบมธยม ต นนอน อานหนงสอ ทำการบาน หรอเรยน

พเศษชดเชย

๐๕.๐๐ น. เดกนกเรยนระดบประถม ตนนอน ทำกจกรรมภาคเชา เชน ออกกำลงกาย

๐๖.๐๐ น. ทำวตรเชาเสรจ สมณะออกบณฑบาต ชาวชมชน คนวด อดรศกษา เดกนกเรยน

แยกยายทำงานตามฐานงานทรบผดชอบ

๐๗.๓๐ น. เดกนกเรยนเสรจจากฐานงาน ไปรบประทานอาหารเชาทโรงครว

๐๙.๓๐ น. เดกนกเรยนมธยมเขาแถวเคารพธงชาตบนศาลาปลกเสก เรมรบประทานอาหาร

๑๐.๐๐ น. เดกนกเรยนมธยมเขาหองเรยน

๑๑.๓๐ น. เดกนกเรยนประถมรบประทานอาหารกลางวน

๑๒.๐๐ น. ผใหญแยกยายกนทำงานตามฐานตางๆ

๑๔.๐๐ น. เดกนกเรยนทกชนเลกเรยน กลบทพกทำความสะอาด

๑๕.๐๐ น. เดกนกเรยนเขาฐานงานภาคบาย

๑๗.๐๐ น. เดกนกเรยนเลกฐานงาน ไปรบประทานอาหารเยนทโรงครว

๑๘.๐๐ น. ทำวตรเยน นงเจโตสมถะ

๑๙.๐๐ น. ดวดทศน

๒๑.๐๐ น. เขานอน

ทงนระหวางเวลา ๐๓.๓๐-๐๖.๐๐ น. และ ๑๘.๐๐-๑๙.๓๐ ของทกวน ยกเวนวนจนทร

วนพธ และวนศกร ชาวชมชนตองลงศาลาทำวตรเชาและเยน


ในแตละวนวถชวตจะดำเนนไปเชนน โดยมวนพธและพฤหสบดเปนวนหยด แตกตอง

ทำงานในหนาทของตนตามปกต สวนในชวงบายของวนพฤหสบดจะมความพเศษทจะเปนชวงท

หยดพกผอนจรงๆ สำหรบในรอบหนงสปดาห

ในรอบเดอนกจะมกจกรรมอกหลายอยางทจะตองทำดวย ไดแก ในชวงคำของทกวน

อาทตยจะมกจกรรมการเชคศลของชาวชมชน ซงจะมอยหลายรปแบบ เชน การแยกเชคระหวาง

ผใหญและเดก การแยกเชคตามเพศ การแยกเชคตามฐานงาน เปนตน หรอในวนพธสดทาย

ของเดอนกจะมกจกรรมชขมทรพย (การชขอบกพรองดวยจตบรสทธ) ของนกเรยน

๒.๓ แบบวถการผลต การแบงปน และการบรโภค

แมวา ลกษณะสำคญของชาวอโศกจะเนนท “ศล” เปนจดเรมตนของการบำเพญเพยร

เพอบรรลถง การเปน “อรยะบคคล” ในทายทสดนน แตวาไปแลว เปาหมายของการประพฤต

ปฏบตทม ศล เปนแบบวถการกำกบ (mode of regulation) นน ดจะมเปาหมายเบองตน

อยทสมาชกชมชนในฐานะของปจเจกมากกวา ฉะนน เมอผปฏบตศลมาอยรวมกนเปนชมชน

จงจำเปนอยเองทจกตองมการจดระเบยบสงคมนเสยใหม ดงนน เชนเดยวกนกบชมชนอโศก

ในทอนๆ ชมชนศรษะอโศกกเปนชมชนทอยรวมกนดวยการใชหลกการแนวคดสาธารณโภค

ดวยการรเรมและประยกตใชโดยสมณะโพธรกษ

แนวคดสาธารณโภคนเปนหลกธรรมขอหนงในสาราณยธรรม ๖ ซงเปนคำสอนของ

พระพทธเจาทวาดวย การอยรวมกนของคนในสงคมอดมคตของพทธศาสนา การดำเนนชวต

ภายใตแนวคดสาธารณโภคน สนบสนนใหสมาชกสมครใจเขามาทำงานรวมกนเปนกลมเปนชมชน

โดยทกรรมสทธในปจจยการผลตเปนของชมชน (collective or communitarian ownership)

ขณะทผลผลตหามาไดมากนอยเทาไหรกนำมารวมกนไวเปนของสวนกลาง โดยทสมาชกมากน

ใชรวมกนเทาทจำเปน นอกจากน ยงมความพยายามจดสรร แบงปน ดแลสวสดการกนเอง

เปรยบเหมอนครอบครวใหญครอบครวหนง อกทงยงสงเสรมใหสมาชกครอบครองสงของสวนตว

ใหนอย โดยใหเสยสละทรพยสนสวนตวเขาสวนกลาง แตชมชนกยนยอมทจะใหสมาชกมกรรมสทธ

สงของตางๆเปนสวนตวได

คำอธบายทสมบรณโดยสมณะโพธรกษเองในเรองนกคอ


“ระบบสาธารณโภค มอสระ ไมมเงนของตนเองสกบาท มสมรรถนะและความขยน

ชวยกนหาแตเปนของสวนกลาง ไมถงกบไมมสวนตว แตกมบาง มอยางรตว…เจบปวยสวนกลางก

รกษาดแล แมแตขาว นำ คอ กนใชอยสวนกลางหมด ในระบบของสงคมน จะมรายไดเขามาสวน

กลางหมด บางคนกไมไหว ไมมสวนตวเลยไมได เอากมบาง มสวนไดของตวเองบาง แตกรดวา

ถาเราเอามาน เราเปนคนไมด ถาเราเอานอย ด เอานอยไดเทาไรยงด ไมเอาเลยนนแหละดกวา

เขาจะเขาใจทศทางนอยางชดเจน เพราะเราเตมใจจะจน เรารวาความจนนเปนเศรษฐศาสตร

อยางยง เปนเศรษฐศาสตรชนสง คนมาจนน เปนผชวยสงคมชวยโลก คณมารวยตงใจจะ

พยายามทจะทำใหตนเองรวยน คอคนผลาญโลก คอคนกำลงทำใหสงคมโลกเดอดรอนอยตลอด

เวลา เพราะทกคนกจะตองกอบโกย ทกคนกจะตองหาทางเอาเปรยบ ระบบทนนยมจงเปนระบบ

ทเลวรายทสด ระบบ”บญนยม”ทอาตมาเรยกน เปนระบบทจะตองสละออก สละจรงๆ ไมใช

เลศเลหอยางทนนยม ทแหม ทำเปนลดราคา แลวตลบหลงคณหมด นสละใหจรงๆ โดยเหนวา

การใหคนอนนคอ คณคาของเรา การเอาของคนอนมาใหแกตวเองนคอความเลวของเรา” ๗

ในประเดนน หลกการระบบ “บญนยม” ขางตนน อาจถอไดวา “บญ” ในความหมาย

ของชาวอโศกนนเปนตวเชอมระหวางปจเจกกบสงคมเขาดวยกน โดยการขยายการตความเรอง บญ

จากความหมายเดมใหครอบคลมกจกรรมธรรมดาในชวตประจำวนททำเพอสวนรวม ซงมนย

ของการเสยสละและการใหแกสงคมสวนรวมอยดวย (โดยเฉพาะอยางยง การทำกสกรรม

ซงเปนงานหนกและตองใชคนจำนวนมากถอวาเปนบญทสำคญอยางหนง เพราะกอประโยชนให

แกนกบวชและชมชน) นนกหมายความวา การทำงานถอเปนสวนหนงของการปฏบตธรรมดวย

ดงนนการตความวธการทำบญของชาวอโศกจงไปไกลกวาการทำบญของชาวพทธกระแสหลกท

เนนการสงสมบญสวนตวโดยการทำบญตกบาตรหรอการบรจาคเงน ๘

ควรกลาวดวยเชนกนวา ระบบสาธารณโภคน นอกจากทำใหสมาชกในชมชน

ไม ต องเครยดกบเร องการสะสมทรพยสมบต ส วนตวสำหรบในเร องการหาอย หากน

ตามหลกการถอสนโดษ หรอ มกนอย แลว ยงทำใหสามารถประหยดเวลาในการจดเตรยม

เชน อาหาร ไดอยางมากในแตละวน สงผลใหอทศตวเองสำหรบสงคมไดมากขน อยางนอยเมอ

เทยบกบคนโดยทวไป ๙

อาจถอไดวา หลกการนเปนสวนหนงทสำคญของกระบวนการขดเกลากเลสของสมาชก


ชมชนใหนอยลง โดยม “ศล” เปนแบบวถกำกบทเขมขนอกตอหนง ทงน ชมชนสวนกลางพยายาม

จะจดหาบรการสวสดการใหครอบคลมสงทจำเปนตอการดำรงชวตซงอยางนอยทสดกคอ ปจจย ๔

อนประกอบดวย อาหาร เครองนงหม ทอยอาศย และยารกษาโรค ใหกบสมาชกทกคน

การอยรวมกนเชนนกเปรยบเหมอนครอบครวขนาดใหญทรวมเอาครอบครวขนาดเลกไวดวยกน

และทสำคญกคอ ในชมชนชาวอโศกจะไมมการใชเงน

อาจกลาวโดยสรปไดวา กจกรรมการงานตางๆมากมายทครอบคลมกจกรรมเกอบ

จะทงหมดของชวตในชมชน รวมทงงานดานการเรยนการสอนนนรวมศนยอยท “ฐานงาน”

(จะกลาวถงตอไปขางหนา)

๓. การศกษา “บญนยม” ของชาวอโศก: จากประสบการณของชมชนศรษะอโศก

จงหวดศรสะเกษ

การศกษา “บญนยม” ถอไดวาเปนแกนหลกทสำคญอยางหนงของชาวอโศก

โดยการประยกตหลกคด “บญนยม” มาใชในดานการศกษา๑๐ ทประสานการพฒนาชมชนดวย

หลกคด ๓ ประสานทเรยกโดยยอวา บวร โดยท

บ หมายถง บาน (มบานของชมชน)

ว หมายถง วด (มวดเปนแกนพลงศรทธาของทกสวน)

ร หมายถง โรงเรยน (มโรงเรยนทสอดคลองกบชมชน)

๓.๑ ความเปนมาของโรงเรยนแบบ “บญนยม” ๑๑

แมวา ชมชนศรษะอโศกจะกอตงมาตงแตป ๒๕๑๙ แตการจดการศกษาของชมชนนน

เพงจะมาเรมตนในป ๒๕๒๕ เนองจากในชมชนมเยาวชนทตดตามผปกครองมาปฏบตศลเพม

จำนวนมากขน ทงนในตอนแรกไดมการจดตง “กลมแซงแซวนอยเรยนธรรม” ขนมา เพอให

เยาวชนในชมชนไดมโอกาสเรยนรและฝกฝนธรรมสำหรบนำไปใชเปนแนวทางในการดำรงชวตตอ

ไปในอนาคต อยางไรกตาม ในเวลาตอมาชาวชมชนไดคนพบวา ระบบการศกษาทมอยในสงคม

ไทยนนไมสามารถพฒนาจตวญญาณทางพทธศาสนาของเดกนกเรยนได และทสำคญกวานนกคอ

เปนการศกษาทไมสอดคลองกบความตองการของชมชน ดงนนจงจำเปนทชมชนจะตองจดการ

ศกษาใหกบเยาวชนโดยชมชนเอง


ทงนชมชนไดดำเนนการจดตงกลมศกษานอกโรงเรยนในชอ “กลมพทธธรรมแซงแซว”

และตอมาไดขนทะเบยนกบกระทรวงศกษาธการเปนโรงเรยนสมมาสกขา โดยรบเงนอดหนนเปน

โรงเรยนศกษาสงเคราะหตามมาตรา ๑๕(๓)

๓.๒ หลกสตรในการเรยนการสอนของโรงเรยนแบบ “บญนยม”

หลกสตรในการเรยนการสอนนนเปนการผสมผสานเขาดวยกนสองสวนคอ ระหวาง

เนอหาหลกสตรทชมชนคดขนมาเองรอยละ ๘๐ และเปนหลกสตรของกระทรวงศกษาธการ

รอยละ ๒๐ ทงนเนองจากวายงตองมการสอบวดผลการศกษา

หลกสตรการเรยนการสอนสำหรบใหการศกษาแกเยาวชนของชมชนศรษะอโศกนน

เปนหลกสตรทเกดจาการรวมกนคดรวมกนทำระหวางนกเรยนและสมาชกผใหญของชมชน

โดยเฉพาะอยางยง ผนำหรอผใหญบานของชมชนในชวง พ.ศ. ๒๕๔๓ คอ ขวญดน สงหคำ

(หรออาเปมของชาวอโศก) นนเคยเปนครสอนหนงสอทโรงเรยนในเมองมากอน ดวยเหตนเอง

จงเปนหลกสตรทสอดคลองกบความตองการตงแตแรกเรมของชมชนคอ

ประการแรก เนนการอบรมบมเพาะและขดเกลานกเรยนทางดานศลธรรม ทงน

การพฒนาคนในทางพทธศาสนา(ซงคลายกนกบหลกการของทกศาสนา)นนหมายถง การ

สรางคนใหมศลธรรมหรอเปนคนดของสงคมนนเอง๑๒ ทสำคญกคอ ชาวอโศกมความเชอวา

การศกษาจะลมเหลว หากวาคนมการศกษาสงแตไรศลธรรม (เนนโดยผเขยนบทความ) ดงนน

นกเรยน นกศกษา คร และสมาชกในชมชนจงตองม ศล ๕ เปนอยางนอย

ประการทสอง เนองจากกจกรรมหลกและถอไดวาเปนหวใจทสำคญสำหรบการอยรอด

ของสมาชกทงหลายในชมชนคอ การทำกสกรรมไรสารพษ ดงนน วธการเรยนการสอนจงเนน

การปฏบตมากกวาการเรยนการสอนในเชงทฤษฎ และตองสามารถนำไปใชไดจรงในชวตประจำวน

ทงน งานทตองทำเปนอนดบแรกกคอ การทำนา นอกจากน การทำกจกรรมตางๆในชมชนจะ

ดำเนนไปอยางสอดคลองกบกระบวนการกลมดวย เพอใหเกดความอบอน ความสามคค รกใคร

ปรองดองกน เหมอนอยรวมกนเปนครอบครวเดยวกน

ประการทสาม วสยทศนในระยะยาวของชาวอโศกคอ การเสยสละชวยเหลอสงคม

ดงนน นกเรยนจะตองรวาเปาหมายในการเรยนคออะไร นนคอ การนำความรไปใชในทางสรางสรรค

มากกวาใชการเรยนเปนชองทางในการเอารดเอาเปรยบผอนในสงคม

ดวยเหตผลดงทไดกลาวมาขางตนน ชมชนจงไดกำหนดปรชญาการศกษาของโรงเรยน

วารสารโพธวจยBodhi Research Journal 1�1

และสดสวนของเนอหาในการเรยน เอาไววา ๑๓

ศลเดน คอ กจวตรของชมชน (สดสวนรอยละ ๔๐)

เปนงาน คอ กจกรรมของชมชน (สดสวนรอยละ ๓๕)

ชาญวชา คอ กจการของชมชน องคความร เทคโนโลย (สดสวนรอยละ ๒๕)

สบเนองจากเหตผลในประการทสองขางตน ลกษณะการเรยนการสอนของโรงเรยน

จะไมมอาคารเรยนเหมอนกบโรงเรยนโดยทวไป แตจะใชทกจดของชมชนทเปนฐานงาน และ

การรวมทำกจกรรมตางๆของชมชน ดงนนจงมบรรยากาศของการเรยนการสอนทหลากหลาย

ทงการเรยนในทงนา การเรยนในโรงส การเรยนใตถนบาน ฯลฯ อาจกลาวโดยรวมไดวา ชมชน

ศรษะอโศกมฐานงานรวมกนทงสนถง ๕๙ ฐาน ดงรายละเอยดขางลางน ๑๔

ประเภท ฐานงาน ลกษณะกจกรรม

๑. การผลต- มรายได

- ไมมรายได

๑. ปายาง๒. เรอนเพาะชำ .

๓. สวนสมนไพร ..........

๔. เขยเชอ๕. เปดดอก๖. สวนสรางดน ...........

๗. ไรซำตาโตง๘. ไรซำเบง๙. ไร ๓๙ ............๑๐. จลนทรย๑๑. กสกรรม๑๒. สวนรวมบญ๑๓. พลงชวต๑๔. ผลตกอนเชอ๑๕. เพาะเหดฟาง๑๗. คนตเหลก

ปาสมนไพรททนแลงเพาะชำกลาไมไวปลกเอง และเพาะชำกลวยไมขายอทยานการศกษาสมนไพรกวา ๔ ไร เปนพนธไมหายากผลตกอนเชอเหดเปดดอกเหดแหลงผลตพชพนธธญญาหารไมจำกด เนนผกอายสนแหลงปลกผลไมนานาชนดของชมชนแหลงผลตขาวของชมชนแหลงผลตพชผกผลไมและสมนไพรผลตนำสกดชวภาพทำนา ทำไร ทำสวนปลกผกสมนไพรใชภายในชมชนเพาะถวงอกใชภายในชมชนตอเชอเหดเพาะเหดฟางสำหรบการบรโภคในชมชนผลตมด ขวาน เสยม เคยว

วารสารโพธวจย1�� Bodhi Research Journal


๒. การแปรรป

- มรายได

…………

- ไมมรายได

๑. บานยาด

๒. โรงสโฮมบญ . ..........

๓. แปรรป ๑

๔. แปรรป ๒

๕. แปรรป ๓

๖. แปรรป ๔

๗. แปรรป ๕

๘. โรงหบออย

ผลตยาสมนไพรตางๆ

สขาวกลองในชมชน รบซอจากภายนอก

โดยเฉพาะสมาชก

ขาวเกรยบสมนไพร

ซอว เตาเจยว กะป ปลาราเจ

แปรรปถวเหลอง และกากเตาห

วนนำมะพราว

โจกขาวกลอง อาหารเสรมตางๆ

ผลตนำตาลออยและนำออยไวใชในชมชน

๓. การบรการ

- มรายได ๑. โรงจกร ………….

๒. ปมนำมนนอมพระ ... ..

๓. ปยสะอาด

๔. บานขยะ

๕. โรงก

๖. จกสาน

๗. รานนำใจ

๘. รานไรสารพษ

๙. บานแชมพ

ตดเยบ ซอมแซมเสอผาคนในชมชน

และเยบเพอขาย

ขายนำมนราคาถกใหคนภายนอก

และบรการคนในชมชนฟร

ผลตปยหมก ปยชวภาพใชในชมชน

บรหารจดการขยะในชมชน

ทอผา ทอเสอ ใชในชมชนและขาย

ทำเครองจกสานตางๆ

ใชในชมชนและขาย

เปนรานคาในชมชนและมสนคาภายนอกท

ไมฟมเฟอย

รานจำหนายสนคาชมชน

ผลตแชมพ ครมนวด นำยาลางจาน

สบเหลว นำยาขดหองนำ

วารสารโพธวจยBodhi Research Journal 1��


- ไมมรายได ๑๐. เกบผก/ผลผลต .........

๑๑. ยอมดาย๑๒. พรรคเพอฟาดน๑๓. โรงครว๑๔. โรงเตาห

๑๕. อาหารเสรม.. ............

๑๖. โรงฟน๑๗. พลงงานเชอเพลง๑๘. วศวกรรม๑๙. ชางศลป๒๐. ชางไม๒๑. ชาง (กล, ไฟฟา)๒๒. หองเครองมอ๒๓. ศาลากลางสวน๒๔. ชางตดผมชาย, สตร๒๕. บรรจภณฑ๒๖. บานเวยกหลวง๒๗. กองบญปจจยส๒๘. บำรงบวร๒๙. ศาลาบรรพชน ..........

...๓๐. หองสมด

๓๑. วทยาลยเพอชวต .......

๓๒. อโรคยาศาลา๓๓. บานยานยนต๓๔. ประชาสมพนธ๓๕. การเงน การบญช

เกบผลผลตตางๆ ใหโรงครวเพอใช ในชมชนและขายยอมดายจากสธรรมชาตดแลเรองการจดอบรมตางๆผลตอาหารมงสวรตเลยงคนในชมชนแปรรปถวเหลองเปนนำเตาห นำนมถวเหลองดแลเรองอาหารเสรม เชน ซปขาวโพด ซปงา ขาวยาค ใหชมชนจดหาและผาฟนเตรยมถานใหพอเพยงกบการใชในชมชนงานกอสรางตางๆในชมชนงานศลปะตางๆ เชน ภาพเขยนทำงานไมทกชนดดแลซอมแซมเครองยนตและไฟฟาดแลรกษาเครองมอ บรการยม-คนดแลความสะอาดเรยบรอยศาลาทกสวนตดผมชายและสตรในชมชน บรรจผลตภณฑตางๆลงหบหองานดานเอกสารตางๆ ตดตอกบภายนอกบรการปจจยส แกสมาชกในชมชนทกคนซอมบำรง บาน วด โรงเรยนดแลรกษาพธกรรม วหารพระธาต และศนยวฒนธรรมบญนยมดแลหองสมด บรการยมหนงสอ เทปธรรมะวจย คนควา ทดลอง ตรวจสอบ ผลผลตของชมชนดแลรกษาพยาบาลในชมชนบรการจดบรหารรถยนต และดแลรถยนตตอนรบ แนะนำแขกผมาเยยมชมดแลรกษาเงน และจดทำบญชรบจาย


นอกจากการเรยนตามฐานงานตางๆในชมชนแลว นกเรยนยงตองเรยนดานวชาอน

ตามทหลกสตรกำหนดไวอกดวยคอ ภาษาไทย ภาษาองกฤษ คณตศาสตร วทยาศาสตร และ

สงคมศาสตร

สำหรบตารางเวลาของเดกนกเรยนของชมชนศรษะอโศก ซงเปนตวอยางสำหรบโรงเรยน

สมมาสกขาของชมชนชาวอโศกแหงอนๆนน มดงน ๑๕

๐๔.๐๐-๐๕.๐๐ น. เดกนกเรยนระดบมธยม ตนนอน

อานหนงสอ ทำการบาน หรอเรยนพเศษชดเชย

๐๕.๐๐-๐๖.๐๐ น. เดกนกเรยนระดบมธยม ทำงานในโรงเหด

เดกนกเรยนระดบประถม ตนนอน

๐๖.๐๐-๐๗.๓๐ น. เดกนกเรยน แยกยายทำงานตามฐานงานทแตละคนเลอก (ม ๕๙ ฐานงาน)

๐๗.๓๐-๐๘.๓๐ น. อาหารเชา

๐๗.๓๐-๐๙.๐๐ น. วาง

๐๙.๐๐-๐๙.๓๐ น. ฟงธรรมในวด

๐๙.๓๐-๑๐.๐๐ น. เคารพธงชาต

๑๐.๐๐-๑๔.๐๐ น. เขาชนเรยน

๑๔.๐๐-๑๔.๓๐ น. วาง

๑๔.๓๐-๑๕.๐๐ น. กจกรรมแนะแนว (home room)

๑๕.๐๐-๑๖.๓๐ น. ทำงาน

๑๖.๓๐-๑๘.๐๐ น. อาหารเยน

๑๘.๐๐-๑๙.๐๐ น. วาง

๑๙.๐๐-๒๑.๐๐ น. ชมวดทศน

๒๑.๐๐ น. เงยบ

ทงนนกเรยนจะเรยนหนงสออาทตยละหาวนคอ วนศกร-วนองคาร นอกจากนวนหยด

ประจำสปดาหอาจมกจกรรมพเศษอนๆเชน การออกคาย เปนตน ๑๖

อนง นอกจากการเรยนการสอนดงทกลาวมาขางตนแลว ในชมชนจะมกระบวนการขดเกลา

นกเรยนและสมาชกในสงคมผานการเชคศลและการชขมทรพย โดยท การเชคศลหมายถง


การตรวจสอบวา ภายในหนงสปดาหทผานมา เราทำสงไมดทละเมดไปจากศล ๕ หรอศลท

ละเอยดกวานนบางหรอไม เชน ฆาสตวเลกๆ อยางมด หรอยง โดยไมไดตงใจ พดจาสอเสยด

เพอเจอ แอบหลบในตอนกลางวน เปนตน การเชคศลอาศยความซอสตยตอตนเองเปนสำคญ

เมอรตวและยอมรบวาตนผดพลาดไปแลวกตองแกไขและพฒนาใหดขนไปกวาเดม ขณะทการชขมทรพย

หมายถง การยอมใหผอนชขอบกพรองของตนเองไดอยางเตมท โดยไมมขอแกตวใดๆทงสน

ผถกชขมทรพยจะตองพนมมอรบฟงขอบกพรองของตนอยางนอบนอม เมอผอนวจารณเสรจสน

กตองกลาวสาธและขอบคณเขา๑๗ ทงนและทงนน เดกนกเรยนจะตองปฏบตตามกฎระเบยบ

ของชมชนอยางเครงครด โดยเฉพาะอยางยง การถอศล ๕ รวมถงการรบประทานอาหารมงสวรต

การเดนเทาเปลา การสวมใสเสอผาทเรยบงายสนำเงน ฯลฯ ๑๘

๔. การศกษาทางเลอกในชมชนทางเลอก

๔.๑ การศกษา “บญนยม” และ ระบบสาธารณโภค

เนองจากวา ชมชนชาวอโศกจดใหมการศกษาสำหรบเดกนกเรยนตามความตองการ

ของชมชนเอง อกทง นกเรยนในชมชนเกอบทงหมดเปนลกหลานของสมาชกในชมชนเอง รวม

ถงสมาชกของเครอขายชาวอโศกและญาตธรรม ดงนน นกเรยนทกคนทไดผานการทดสอบ

การใชชวตรวมกนในชมชนและเขาคายฝกอบรม (คายยวพทธกสกรรม) และไดรบการคดเลอก

ใหเขาเรยนในชมชนศรษะอโศก (และชมชนอนๆของชาวอโศก) จงไมตองเสยคาใชจายอะไร

(โปรดดประกาศรบสมครนกเรยน ในภาคผนวก ก. และ ข. ประกอบดวย) ทงนเนองจากชมชน

ชาวอโศกนำเอาหลกการสาธารณโภคมาใชในการใชชวตรวมกน ซงรวมถงดานการศกษาดวย

ในสวนนสมณะโพธรกษไดใหอรรถาธบายถงความสมพนธระหวางระบบสาธารณโภค

ของชาวอโศกกบการศกษา “บญนยม” เอาไวอยางชดแจง ซงถอเปน “ปรชญาการศกษาของ

ชาวอโศก” ไดเปนอยางด ดงน

“สงคมลมเหลว เพราะการศกษาในกลอง

ถาเผอมาปฏบตธรรมแลว จตอำมหต จตพยาบาท จตโกรธ มนกนอยลงมน

กไมมความรนแรง มนกมแตจตเมตตา จตเกอกล จตเออเฟอ ลกคนนนกเหมอนลกเรา

หลานคนนกเหมอนหลานเรา แลวเดกกจะอยทน การศกษาบญนยมเดกไมไดอยในกรอบ

เอาเขากลอง หองเรยน เดยวนสงคมทนนยมโลกยนนตงแตอนบาลยนปรญญาเอก ถกจบเขากลอง


นงเรยนอยแตในหองเรยน เปนกลอง ตนเชาไปสงลกไปโรงเรยน เขากลอง เยนรบกลบมา

ทำการบานหรอยงลก? ทำแลว นอน! เชาไปสงเขากลอง ลกขาดจากความสมพนธ

ในครอบครว ขาดจากมนษยสมพนธในสงคมทตวเองอย ขาดการรความเปนอยจรงของสงคม

รอบบานรอบเมองของตนแทๆ ยงสงลกไปอยเมองนอกเลยตงแตเดก ลกไมรจกพอแม

รโดยจดหมายโดยโทรศพท ไมรจกครอบครว ไมรจกสงคมทตวเองเปนอย แตเขาถอวานคอการ

ศกษาของโลก เปนความเจรญรงเรอง และคนทจบจากเมองนอกชนดนแหละ ทเปนผบรหาร

บานเมองมามากมาย ประเทศไทยทกวนนจงเปนแบบน แมแตชดนงหมประจำชาตไทยของ

คนไทยในสงคมระดบสงไมมใหเหนแลว ไมตองไปพดถงการกนอย บานเรอน คานยม พฤตกรรม

วฒนธรรมหรออะไรมากไปกวานเลย เหนไหมวา ไทยเสอมสญไปไดอยางไร ?!!

อาตมาจะพดถงการศกษาใหฟงนดหนง การศกษาแบบทกวนนน มนเปนการศกษา

ทตดคนออกไปจากสงคมตงแตครอบครวจนกระทงสงคมทตวเองอย ยงไปนยมตางประเทศ

กสงไปเรยนตงแตเดกเลย เสรจแลวจบดอกเตอรมาตงราคาดอกเตอรไวแลววานคอผมความรท

จะมาบรหารประเทศ ความจรงไมมความรสจจะแหงวถชวตของคนไทย จบรฐศาสตรมากตาม

จบเศรษฐศาสตรมากตาม ไมไดมความรของสงคม ไมไดมความรวาภมศาสตร สงคมศาสตร

ชวตไทย วญญาณไทยทเปนอยของชาต ยงไง กไมรลกแท ไปเอากฎเอาหลกของวฒนธรรม

ตางชาต สงคมอยางตางชาตเขามา และคนเหลานแหละทมโอกาสไดบรหารประเทศ และบรหาร

ประเทศสบตอกนมาจนกระทงถงทกวนน นคอการศกษาทคนไทยไดจากผเอามาใสใหคนไทย

กเปนเชนน

แตกอนนการศกษาของไทยนน การศกษาอยทวด อยทศาสนา อยทธรรมะเปนหลก

แตเดยวนดงออกไปหมดแลว ไปเปนการศกษาแบบโลกตะวนตก ปดความสมพนธจรงทเปน

ชวตของไทย ของสงคมจรงของตน ไมไดอยในสงคมจรงของตวเอง อยในกลองหองสเหลยม

แลวกครอบงำทางความคดความร ตามความรของผทรของตะวนตก ของคนของสงคมทตางภม

ชวตกบของไทย เรยนแบบตะวนตกหมด ทงวธการคอ อยในกลองเปนหลก มตารางเวลาเรยนกน

เรยนๆๆๆ ความรมากๆลน แตความเปนสงคมและวญญาณไทยหายไป

แตถามาเรยนในชมชน กไมจำเปนตองมตารางเวลา (timetable) วาชวโมงนจะ

ตองเรยนวชาน ชวโมงนนตองเรยนวชานน อยางนไมตอง เอาตามสะดวก เพราะฉะนนการ


ศกษาทนเปนการศกษาบญนยม นกเรยนทนไมตองอยแตในหองเรยน ไมถกจบยดเขากลอง

ทไหนเปนหองเรยนกได ศาลานวาง มาเรยนทน บานโนนวางเรยนทโนน ใตรมไมวาง เรยนใตรมไม

ลานตรงนนวางเรยนทลาน โดยเฉพาะฐานงานหนวยงานตางๆ ทมในชมชนหมบานจรง เปน

แหลงเรยนหมดและเปนแหลงเรยนอยางสำคญกวาในหองเรยนดวย เวลาทมอบรมกมาชวยกน

อบรม นกเรยนกมาชวย นกเรยนไมไดแตกแยกจากสงคมชมชน ไมไดแตกแยกจากครอบครว

รครอบครวของตวเอง เพราะครอบครวกมาอยกบหมอยกบสงคม พอแมพนองลกหลาน

ชาวบานมตรสหายอยกนอยางสอดประสาน เปนการเรยนทสมพนธกบสงคมปกตชวตแทจรง

อยอยางปฏสมพนธกนทงหมด โดยเฉพาะมทงสมณะทงศาสนาอยรวมกน มศลมธรรม เดก

ตงแตแรกเกดไปจนแก รเหนเปนชวตสมบรณ

เพราะฉะน นจะซบทราบร ก นหมดวาอะไรเปนอะไร เดกคนน นถนดอนน น

เดกคนน ถนดอนน อย ในหม บานของเรา อย ในสงคมของเรามนมอะไรบาง ออ...

เดกคนนนสนใจอนน เรากรกปลอยใหทำถาเขาสมเหมาะสมควรอยในวยทำได วยนยงทำไมได

เอาไวกอน ศกษางาน ศกษาความสมพนธ ศกษาวถการดำเนนชวต การศกษาพวกนกไมได

แยกแตกออกจากครอบครวออกจากสงคม ไมไดแตกออกจากความเปนจรงของมนษยชาต

จบแลวกไมหนจากตรงน จบแลวกรจกสงคมของตนจรง จบแลวกสบทอดความเปนมนษย

สงคมนไปอยางไมผดเพยนพกล ไมแปรเปลยนไมแปรปรวน ไมเอาอะไรเขามาเปนเชอโรค

เขามาเปนพษเปนภยมากมาย ทกอยางกถกตองลงตว แตกไมไดหมายความวา เราไมรบรผอน

ไมรบความรอน ไมเอาอยางอนเลย เราร เราเลอกสรร เราสรางสรร สรางสรรไมมคอการนต

ไมใชเอาแตสรางสรรคตะพดตะพอง สรางสรรคทมคอการนต “สรรค” ทมคอการนต แปลวา

“สราง” ซงก “สราง” ซำกบคำแรก แตคำวา “สรร” ไมมคอการนต แปลวา เลอก คด เฟน

สรางสรรจง “สราง” อยางเลอกสรร “เลอกสราง” ไมใช “สราง” อยาง “สรางๆ” ไปตะพด

ไมเลอก

อาตมาภาคภมใจมากเลยในธรรมะของพระพทธเจา ทถงขนสาธารณโภค นยงมา

ถงยคนสมยน ยงเปนการพสจนยนยนสงคมมนษยชาต อยางสงาผาเผยมากเลย เพราะวา...

มนยงทำใหเกดการเปรยบเทยบ เกดการเหนคเคยงกนชดวา สงคมโลกยกบสงคมโลกตระ สงคม

ทนนยมกบสงคมบญนยม มนเปรยบเทยบกน มนสามารถทจะนำมาอธบาย มาแสดงใหรเหน

บทบาทวถชวต การดำเนนชวตการเปนอย การนำพาชวตใหดำเนนไปแตละวนแตละเดอนแตละป

วารสารโพธวจย1�8 Bodhi Research Journal

หรอยงรวมเปนหมกลม เปนคณะเปนสงคมกลมกนแลว แลวมวถการดำเนนชวตตามแบบสาธารณโภค

หรอแบบโลกตระนแหละ มนยงเหนชดเจนถงความสงบสข นอกจากสงบสขแลวยงมความ

อดมสมบรณดวย คำวา อดมสมบรณคำนนน เราจะอยกนแบบ “พงตนเองได”จรงๆอยาง

พอเพยงในสงคมตน และสามารถทจะมเหลอแจกจายเจอจานเกอกลคนอนๆ สงคมอนเขาได

นคอ ความหมายของคำวาอดมสมบรณ โดยไมจำเปนทจะตองสะสมหอบหวงกอบโกยไวเปน

ของตนมากมายเลย เพราะเรามนใจในการ “สะพด” และ “สรางสรร” ขยนเพยรตามสมรรถนะ

แหงความเปนคนของเราทกคน จงไมมวนหมด ไมมวนขาดแคลน ทรพยมนคอคณสมบตอย

ในตวคน มนคอสมรรถนะกบความขยนของคน ททำทกวน ขยนทกวน เปนทรพยทยงใช

ยงงอกยงมาก ไมมหมด ใครแยงทรพยอนนของใครไปกไมได เราทำทกวน กเปนทรพยทกวน

แตเรากนนอยใชนอย จงมสวนเหลอจนเจอสงคม จงอดมสมบรณ แมแตละคนจะ “จน” ไม

สะสมวตถทรพยไวเปนของตนแบบชาวโลกยทนนยม แตเราสรางทกวนทำงานทกวน ทกคนตาง

กสรางตางทำงาน แตไมหอบไปเปนของตน สวนเกนสวนเหลอมนกมารวมกน ของสวนกลาง

จงมมากพอกนพอใชอยเสมอ เพราะเรากนใชเปนสวนรวมรวมกนอยางไมแยงชง ไมหวงแหน

ไมตางกแบงสวน เอาไปเปนของตนๆ ทกคนสรางแลวสะพดทนท ไมยดเปนของตวของตน” ๑๙

อนง นกเรยนทเขามาศกษาในโรงเรยนสมมาสกขาของชมชน เมอศกษาจบหลกสตรแลว

ยงมความประสงคทจะเปนสมาชกของชมชนและตองการศกษาตอในระดบอดมศกษาในสถาบน

การศกษาของรฐกสามารถทำได (รวมทงกรณทตองการทำงานในชมชนและเรยนหนงสอไปดวย

ในเวลาเดยวกน) ทงนชมชนจะรบผดชอบคาใชจายตางๆใหทงหมด โดยมเงอนไขวาจะตอง

กลบไปทำงานทชมชนเมอศกษาเลาเรยนจบแลว ๒๐

๔.๒ เดกนกเรยนและคร ในโรงเรยนสมมาสกขา ชมชนศรษะอโศก ๒๑

จำนวนเดกนกเรยนในชมชนศรษะอโศกในชวงป ๒๕๔๓ นนมทงสนประมาณ ๒๐๐ คน

ทงในระดบประถมศกษา และระดบมธยมศกษา ทงนจะเปนเดกทมาจากทกภมภาคของประเทศ

และภมหลงของครอบครวทหลากหลายแตกตางกน กลาวคอ

จากการสำรวจภาคสนามของกตตกร สนทรารกษ ในเดอนกรกฎาคม ๒๕๔๓

นน ปรากฏวา ในชมชนศรษะอโศกมจำนวนนกเรยนเปนประชากรสวนขางมากของชมชน

กลาวคอ มนกเรยนทงในระดบประถมศกษาและระดบมธยมศกษารวมกนทงสน ๒๑๐ คน


หรอคดเปนประมาณรอยละ ๖๕ ของประชากรทงหมดในชมชน ทงนนกเรยนระดบมธยม

ศกษาซงเปนกำลงแรงงานทสำคญในการทำงานตามฐานงานตางๆของชมชนนนมมากถง ๑๖๐

คนหรอคดเปนรอยละ ๔๙ ของประชากรทงหมดทเดยว

สำหรบภมหลงของผปกครอง(บดา/มารดา)ของนกเรยนชนมธยมศกษาทตอบแบบ

สอบถามจำนวน ๑๓๕ รายจากทงหมด ๑๖๐ ราย (หรอคดเปนประมาณรอยละ ๘๕) ปรากฏวา

มสดสวนดงนคอ

ชาวนา/เกษตรกร จำนวน ๘๕ ราย (รอยละ ๖๓)

รบราชการ จำนวน ๑๙ ราย (รอยละ ๑๔)

คาขาย จำนวน ๑๕ ราย (รอยละ ๑๑)

รบจางและลกจางเอกชน จำนวน ๑๓ ราย (รอยละ ๑๐)

อาชพอนๆ จำนวน ๓ ราย (รอยละ ๒)

สวนภมลำเนาเดมของนกเรยนระดบมธยมศกษาจำนวน ๑๓๕ คนนน ปรากฏดงน

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จำนวน ๘๒ คน (รอยละ ๖๑)

ภาคเหนอ จำนวน ๓๕ คน (รอยละ ๒๖)

กรงเทพฯและปรมณฑล จำนวน ๑๑ คน (รอยละ ๘)

ภาคกลาง จำนวน ๒ คน (รอยละ ๑.๕)

ไมระบภมลำเนาเดม จำนวน ๕ คน (รอยละ ๓.๕)

สำหรบครผสอนในโรงเรยนสมมาสกขา จะม ๓ ลกษณะคอ (โปรดดประกาศรบสมคร

ครในภาคผนวก ค. ประกอบดวย)

๑. ครประจำชน เปนครทจะดแลเดกนกเรยนอยางใกลชด ทงในเรองศลธรรมและการ

ใชชวตประจำวน ตลอดจนคอยดแลเปนทปรกษาใหแกเดกนกเรยน

๒. ครประจำวชาการ จะเปนครทเนนการสอนดานวชาการทสำคญไดแก ภาษาไทย

ภาษาองกฤษ คณตศาสตร วทยาศาสตร และสงคมศาสตร โดยสามารถนำความรดานวชาการ

เหลานมาปรบใชกบชมชน และควบคไปกบคณธรรม

๓. ครประจำฐานงาน เปนสมาชกในชมชนศรษะอโศก โดยจะเปนใครกไดในชมชนท


มความรความสามารถความถนด ทสอดคลองกบลกษณะของกจกรรมตางๆในชมชนของแตละ

ฐานงาน ซงการสอนจะเนนทเดกนกเรยนรจกใชชวตและภมปญญาทองถนเพอความเปนอนหนง

อนเดยวกนกบธรรมชาต และใหสามารถเลยงดตวเองไดในอนาคต ๒๒

จากการวจยภาคสนามทชมชนศรษะอโศกในชวงป ๒๕๔๓ Juliana Essen (ค.ศ.๒๐๐๕)

ระบจำนวนผททำงานใหกบชมชนศรษะอโศกในขณะนนวา มจำนวนทงสน ๓๗ คน เปนชาย

๑๓ คน และหญง ๒๔ คน บคคลเหลานทำหนาทหลากหลายแตกตางกนไปตามความถนด เชน

บรหารจดการดแลชมชน ดแลรานคาชมชน การเพาะปลก การทำอาหาร และการแปรรปผลผลต

ฯลฯ อาจถอไดวาคนเหลาน ซงมสถานะเปนทง สมณะ คนวด และชาวชมชน (รวมนกศกษาผใหญ

หรออดรศกษาดวย) ตางกทำหนาทเปน “คร” ของโรงเรยนสมมาสกขาแหงน

อนง ในปเดยวกนน จากการสำรวจของกตตกร สนทรานรกษ (๒๕๔๓) พบวา

ในชมชนศรษะอโศกนนมสมาชกผใหญซงมสถานะเปนทง สมณะ คนวด และชาวชมชน

(รวมนกศกษาผใหญ หรออดรศกษาดวย) จำนวนรวมทงสน ๑๐๘ คน (ชาย ๔๗ คน และหญง

๖๑ คน) ฉะนน “คร” ของโรงเรยนสมมาสกขาแหงนจำนวน ๓๗ คน จงคดเปนสดสวนรอยละ

๓๔ ของประชากรผใหญในชมชน

ดงนน “คร” จำนวน ๓๗ คนขางตนนนบวาไมมาก เพราะนอกจากใหความรดาน

วชาการและปฏบตการ ตลอดจนการอบรมดานศลธรรมและความประพฤตตางๆแกนกเรยน

จำนวนกวา ๒๐๐ คนแลว ยงตองมหนาทความรบผดชอบและภารกจอนๆ ในชมชนอกดวย

และทสำคญครทกคนสอนโดยไมมคาตอบแทน

เนอหาในสวนตอไปนจะเปนการกลาวถงภมหลงดานตางๆของครจำนวน ๓๗ คน

(จากการสำรวจบนทกภาคสนามของ Juliana Essen (๒๐๐๕))

๑) ภมหลงดานการศกษา “คร” จำนวน ๓๗ คนขางตน มภมหลงดานการศกษา

ดงน

ปรญญาตรและสงกวา จำนวน ๑๖ คน (รอยละ ๔๓)

มธยมศกษา จำนวน ๗ คน (รอยละ ๑๙)

ประถมศกษา จำนวน ๑๓ คน (รอยละ ๓๕)

ไมไดเรยนหนงสอ จำนวน ๑ คน (รอยละ ๓)


๒) ภมหลงดานอาชพการงานของ “คร” จำนวน ๓๗ คนขางตนมดงน

คร/อาจารย จำนวน ๗ คน (รอยละ ๑๙)

ชาวนา/เกษตรกร จำนวน ๗ คน (รอยละ ๑๙)

พอคา/แมคา จำนวน ๕ คน (รอยละ ๑๓.๕)

นกเรยน/นกศกษา จำนวน ๘ คน (รอยละ ๒๑.๕)

ประกอบอาชพอนๆ จำนวน ๙ คน (รอยละ ๒๔)

ไมไดประกอบอาชพ จำนวน ๑ คน (รอยละ ๓)

๓) ภมลำเนาเดมของ “คร” จำนวน ๓๗ คน มดงน

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จำนวน ๒๗ คน (รอยละ ๗๓)

(ทงน ม “คร”ทมภมลำเนาเดมอยทจงหวดศรสะเกษมากถง ๑๕ คน)

กรงเทพฯและปรมณฑล จำนวน ๔ คน (รอยละ ๑๑)

ภาคกลาง จำนวน ๓ คน (รอยละ ๘ )

ภาคเหนอ/ภาคตะวนออก/ และภาคใต ภาคละ ๑ คน รวม ๓ คน

(คดเปนรอยละ ๘)

ขอสงเกตประการหนงในหวขอนกคอ ภมหลงของสถานะทางดานอาชพ และภม

ลำเนาเดมระหวางของคร กบ นกเรยน ในโรงเรยนสมมาสกขาของชมชนศรษะอโศกดจะไม

คอยแตกตางกนมาก หรออาจกลาวอกอยางหนงไดวา ทงสองกลมมสถานภาพทางเศรษฐกจ

สงคมและวฒนธรรมทใกลเคยงกนคอ เปนชนชนกลางระดบลางของสงคมไทย และมภมลำเนา

อยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

๔.๓ “กลมทางประวตศาสตร” (Historical Bloc) และ การผลตและการหลอหลอม

ปญญาชนของชมชนชาวอโศก (Formation of The Asoke’s Organic Intellectuals)

จากการศกษาวจยลาสดเกยวกบชมชนชาวอโศกของ อภญญา เฟองฟสกล ในป ๒๕๕๓

ไดระบเรองหนงทสำคญมากเกยวกบการศกษา “บญนยม”วา ในปจจบน ชมชนชาวอโศกไดขยาย

กจกรรมทางดานการศกษาออกไปอยางมาก มจำนวนนกเรยนในโรงเรยนสมมาสกขาจำนวนทงสน

ถง ๙ แหง ประมาณ ๕๐๐ คนทวประเทศ ๒๓ (โปรดดประกาศรบสมครนกเรยนในภาคผนวก

ก. ประกอบดวย)


ในดานหนง การหลอหลอมตวเองเขาดวยกนของบรรดาสมาชกของชมชนทมภมหลงท

แตกตางกนคอนขางมากทงทางดานการศกษาและอาชพ ดงจะเหนไดจาก “คร” จำนวน ๓๗ คน

ทมชวตอยภายใตบรบทของชมชนชาวศรษะอโศกและสมาชกชมชนคนอนๆทไดรวมกนกอสราง

ชมชนแบบใหมทถกจดสราง (constructed) มาตงแตตนดวยนำมอของตวเองนน จนสามารถสราง

“อตลกษณ” ของตวเอง (self identity) ของกลมชาวอโศก ตลอดจนการผลตซำเชงอดมการณ

ในชวตประจำวน (ideological reproduction in everyday life) ผานความสมพนธทางสงคม

ระหวางชาวอโศกกบชาวบานทตดตอสอสารสมพนธกนทงทางเศรษฐกจและศาสนา อาจตความ

กลมชาวอโศกไดวาเปน “กลมทางประวตศาสตร” (Historical Bloc) ในทศนะของ Antonio

Gramsci (ค.ศ.๑๘๙๑-๑๙๓๗) นกปรชญามารกซสตชาวอตาเลยนคนสำคญของครสตศตวรรษท

๒๐ ๒๔

ในอกดานหนง กอาจกลาวในทน ไดเชนกนวา การจดการศกษา “บญนยม”

ของชมชนชาวศรษะอโศกนน (รวมถงชมชนชาวอโศกในทอนๆ) ถอไดวาเปนกระบวนการของการ

ผลตและการหลอหลอมปญญาชนของชมชนชาวอโศกเอง (The Asoke’s Organic Intellectual)

เพอทำการสบทอดอดมการณ “บญนยม” ของชมชนชาวอโศกชมชนทวนกระแสทไดผานการ

ตอสเพอการดำรงอยในสงคมไทยมาตงแตทศวรรษ ๒๕๑๐ เปนตนมา และตอไปในอนาคต

ทงนและทงนน การศกษา “บญนยม” ของชมชนชาวศรษะอโศก ทกลาวมาทงหมดน

เปนนวตกรรมทางเลอกการศกษาแบบหนง และมผลสบเนองอยางสำคญตอชมชนชาวอโศกเอง

เพราะสามารถใชเปนดชนชวดถงการผลตซำบคลากรทจะเขามาแบกรบการสบทอดอดมการณตอ

จากกลมสมาชกชมชนรนปจจบน โดยเฉพาะอยางยงบรรดา “คร” ทงหลาย เราอาจเรยกขาน

สมาชกรนใหมของชมชนชาวอโศกเหลานวาเปน “ปญญาชนของชมชน” ในทศนะของ Antonio-

Gramsci ๒๕


เชงอรรถและอางอง

๑. การศกษาทางเลอก หรอ ทางเลอกการศกษา ในทนใชในความหมายทกวาง กลาวคอ หมายถง

การศกษาแบบอนๆทไมไดเปนการศกษากระแสหลกดงทมอยในสงคมไทยในปจจบนน

๒. จดประกายวรรณกรรม “ดร. อาจอง ชมสาย ณ อยธยา กบ คมอสรางเดกใหเปนคนดส

สงคมไทย” กรงเทพธรกจ วนอาทตยท ๒ พฤษภาคม ๒๕๕๓ หนา ๑๐

๓. เน อหาในสวนน อ างจาก กนกศกด แกวเทพ. (๒๕๕๒). “ชมชนแหงการให :

กรณศกษาชมชนชาวอโศก” ใน มรรควธเศรษฐศาสตรการเมอง(๓) : เศรษฐศาสตรแหงการให.

ศนยศกษาเศรษฐศาสตรการเมอง, จฬาลงกรณมหาวทยาลย. หนา ๔๔-๔๕.

๔. ประเวศ วะส (๒๕๓๘), อางใน สวดา แสงสหนาท. (๒๕๔๗) “การพฒนาทางเลอกในประเทศไทย

: กรณศกษาชมชนพทธชาวอโศก” หนา ๔ http://www.google.com/search?q=cahe:

gllYi98LBewJ:www.ipem.net/documents/thai-select.pdf... (วนท ๑๗/๒/๒๕๔๙)

๕. สวดา เพงอาง, หนา ๑๕

๖. เนอหาในสวนนอางจาก กนกศกด แกวเทพ, อางแลว, หนา ๔๖-๔๘ และหนา ๗๐-๗๑

สวนเนอหาตอนใดทตองการเนนเปนการเฉพาะกจะใสเชงอรรถกำกบเอาไว

๗. สมณะโพธรกษ, สมภาษณ อางใน อรศร งามวทยาพงศ. (๒๕๔๖). “กระบวนทศนและ

การจดการความยากจนในชนบทของรฐในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ฉบบท ๑-๘ : พ.ศ. ๒๕๐๔-๒๕๔๔”. วทยานพนธสงคมสงเคราะหศาสตรดษฎบณฑต

(การบรหารสงคม), มหาวทยาลยธรรมศาสตร. หนา ๒๗๒-๒๗๓.

๘. ขตตยา ขตยวรา. (๒๕๔๗). “การกอรปทางอตตลกษณของขบวนการเคล อนไหว

ทางศาสนา : กรณศกษา ชมชนสนตอโศก”. วทยานพนธปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการพฒนาสงคม, มหาวทยาลยเชยงใหม. หนา ๘๓. และดเพมเตม ใน Suwida

Sanegsehanat. (2004). “Buddhist Economics and The Asoke Buddhist Com

munity”, The Chulalongkorn Journal of Buddhist Studies, vol.3, no.2, pp.278-279.

๙. ดประเดนนเพมเตมใน Juliana Essen. (2005). “Right Development”: The Santi Asoke

Buddhist Reform Movement of Thailand. Lanham: Lexington Books, p. 46.


๑๐. การศกษา “บญนยม” เปนสวนหนงของ ระบบ “บญนยม” อนเปนชดคำสอนทสำคญมาก

ทคดคนขนมาโดยสมณะโพธรกษ จากการประยกตหลกคำสอนเรองสมมาอรยมรรคองค ๘

ซงเปนแนวทางในการปฏบตธรรมเพอการพนทกขและการเปนอสระ โดยมงเนนใหคนมความ

เสยสละ ทงน สมณะโพธรกษนำเอาระบบ “บญนยม” มากำหนดแนวทางการปฏบตและ

การสรางชมชนของชาวอโศกในดานตางๆ อนไดแก ศาสนาบญนยม เศรษฐศาสตรบญนยม

ธรกจบญนยม อาชพบญนยม สงคมบญนยม การศกษาบญนยม วฒนธรรมบญนยม

การสอสารบญนยม และการเมองบญนยม โปรดดรายละเอยดในเรองเหลานเพมเตมไดใน

รตนา โตสกล และคณะ. (๒๕๔๘) “ชมชนศรษะอโศก” ใน เดนทละกาว กนขาวทละคำ

: ภมปญญาในการจดการความรของชมชน. สำนกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.).

หนา ๑๘๐-๑๘๘.

๑๑. ดรายละเอยดเพมเตมใน รตนา โตสกล และคณะ, เพงอาง, หนา ๑๗๗-๑๘๐

๑๒. Juliana Essen, op.cit., p. 45 สำหรบขอความทเนนเปนการเนนโดยผเขยน และ

โปรดเปรยบเทยบขอความตอนนกบทศนะของ ดร. อาจอง ชมสาย ณ อยธยา ในเรองน

ตอนตนของบทความนดวย

๑๓. รตนา โตสกล และคณะ, อางแลว, หนา ๑๘๗ และ Juliana Essen, op.cit., pp. 64-68.

๑๔. รตนา โตสกล และคณะ, อางแลว, หนา ๑๗๒-๑๗๔

๑๕. Marja-Leena Heikkila-Horn. (1998). Buddhism with Open Eyes: Belief and Practice

of Santi Asoke. Bangkok: Fah Apai Publishing. pp.56-58. ทงนผเขยนไดแกไข

จำนวนฐานงานใหทนสมยขนจากเดม ๒๑ ฐาน เปน ๕๙ ฐาน

๑๖. Juliana Essen, op.cit., pp.62,68.

๑๗. อจฉรย ทองคำเจรญ. (๒๕๔๒). “รปแบบการทำกสกรรมธรรมชาตเพอการพงตนเองของ

กลมสนตอโศก : กรณศกษาชมชนศรษะอโศก อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ”.

วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต (เกษตรศาสตร) สาขาวชาสงเสรมการเกษตร,

มหาวทยาลยเชยงใหม. หนา ๔๐ และ Juliana Essen, op.cit., p.45.


๑๘. รตนา โตสกล และคณะ, อางแลว, หนา ๑๗๘

๑๙. สมณะโพธรกษ. (๒๕๔๐). สาธารณโภค เศรษฐกจชนดใหม กรงเทพฯ : สำนกพมพกลนแกน

หนา ๑๔๗-๑๔๙.

๒๐. รตนา โตสกล และคณะ, อางแลว, หนา ๑๗๙-๑๘๐

๒๑. ขอมลและตวเลขในสวนของเดกนกเรยนน ผเขยนอางจากผลการศกษาทยอดเยยมของ

กตตกร สนทรานรกษ. (๒๕๔๓). “การพฒนาชมชนพงตนเอง: กรณศกษาชมชนศรษะอโศก”.

วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาเศรษฐศาสตร, จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

หนา ๑๐๘ และหนา ๑๑๑. สวนขอมลและตวเลขทเกยวกบคร อางจาก Juliana Essen, op.cit.,

Appendix A (Table 1 and 2)

๒๒. รตนา โตสกล และคณะ, อางแลว, หนา ๑๗๘-๑๗๙

๒๓. Apinya Fuengfusakul. (2010). ”Santi Asoke : the Buddhist Outcast Movement

in Thailand”, a paper presented at the International Conference : Communi-

ties of Becoming in Southeast Asia, Faculty of Social Sciences, Chiang Mai

University, Thailand, March 5-6, 2010, p.8.

๒๔. ในทศนะของ Antonio Gramsci (ค.ศ.๑๘๙๑-๑๙๓๗) นกปรชญามารกซสตชาวอตาเลยน

คนสำคญของครสตศตวรรษท ๒๐ นน เขาตองการทจะกาวขามขอจำกดการใชเกณฑทาง

เศรษฐกจเรองชนชน (class) ของมารกซสตแบบดงเดม ซงนอกจากจะมลกษณะเปน

นามธรรมและงายเกนไปแลว ยงไมคอยสอดคลองกบเงอนไขสภาพความเปนจรงของสงคม

อกดวย โดย Gramsci เสนอใหทำการวเคราะหชวงเวลาทางประวตศาสตร (conjuncture

analysis) วา ในแตละชวงเวลานนมความขดแยงระหวางกลมตางๆในสงคมแบบใดบาง

และกลมแตละกลมทางเศรษฐกจม “การรวมตวเฉพาะกจ” ระหวางกนอยางไรในบรบททาง

ประวตศาสตร และ Gramsci เรยกรปแบบทเกดขนนวา “กลมทางประวตศาสตร”


(Historical Bloc) ดรายละเอยดจาก กาญจนา แกวเทพ และ สมสข หนวมาน.

(๒๕๕๑). “ทฤษฎมารกซตมแนวมนษยนยม : อนโตนโย กรมช” ใน สายธารแหงนกคด

เศรษฐศาสตรการเมองกบสอสารศกษา. กรงเทพฯ : สำนกพมพภาพพมพ. หนา ๑๘๔-๑๘๙.

๒๕.มโนทศนเรอง “ปญญาชนของชมชน” (Organic Intellectual) ของ Antonio Gramsci

นน เขาคดคนขนมาเพอจำแนกแยกแยะสถานภาพของปญญาชนในขบวนการเคลอนไหว

ทางการเมองใหชดเจนขน เพราะแตเดมนน ปญญาชนแบบดงเดม (Traditional Intellectual)

ซงหมายถงกลมนกคดผผลตและเผยแพรอดมการณหลกของสงคม จะเปนนกคดแทๆ

ทไมเขาไปเกยวพนโดยตรงกบชนชนหรอผลประโยชนทางการเมอง และในเวลาตอมา

มปญญาชนแบบกาวหนา (Progressive Intellectual) เกดขนในการนำเสนอแนวคดใหมๆ

ทลำหนาไปกวาอดมการณทมอยในสงคมขณะนน แตกมลกษณะหลากหลายกระจดกระจาย

ขนอยกบลกษณะพเศษเฉพาะบคคล ขณะท “ปญญาชนของชนชน” หรอ “ปญญาชนของชมชน”

(Organic Intellectual) นนจะเปนกลมนกคดทมแนวคด/ผลประโยชนผกตดโดยตรงกบ

กลมคนกลมหนงหรอชนชนหนงในสงคม ดงนน การกระทำหรอความคดของคนกลมน

จงมผลประโยชนทางชนชนหรอของกลมตดอยดวยเสมอ ดรายละเอยดเพมเตมจาก

กาญจนา แกวเทพ และ สมสข หนวมาน, (๒๕๕๑), เพงอาง, หนา ๑๘-๑๙๒.


ภาคผนวก กรบสมครนกเรยนเขาเรยนตอ ม.๑

üโรงเรยนสมมาสกขาปฐมอโศกเปดรบสมครนกเรยนเขาเรยน ม.๑ ในวนท ๑๓ เมษายน ๒๕๕๓ เวลา ๐๗.๐๐ น. ถงเวลา ๑๖.๐๐ น.

üโรงเรยนจะสมภาษณนกเรยนพรอมกบผปกครองนกเรยนในวนท ๑๓ เมษายน ๒๕๕๓

üเอกสารในการรบสมครมดงน ๑. ใบแสดงผลการเรยน (ปพ.๑)

๒. สำเนาทะเบยนบานของนกเรยนและพอแม

๓. รปถายขนาด ๒ นว ๓ รป

üหลงจากการสมครจะมขนตอนตางๆดงน ๑. สอบสมภาษณ

๒. สอบขอเขยน ๓ วชา ภาษาไทย คณตศาสตร ภาษาองกฤษ

๓. เขาคายดตวคายท ๑ ในวนท ๑๔ ถง ๑๘ เมษายน ๒๕๕๓

๔. เขาคายท ๒ วนท ๒๐ - ๒๕ เมษายน ๒๕๕๓

üประกาศผลสอบ ๓ ครง ครงท ๑ วนท ๑๔ เมษายน ๒๕๕๓

ครงท ๒ วนท ๑๙ เมษายน ๒๕๕๓

ครงท ๓ วนท ๒๖ เมษายน ๒๕๕๓

ทงนเพอใหนกเรยนไดปรบตวกบวถชวตของชมชนปฐมอโศก เมอนกเรยนสอบไดแลว

ผปกครองนกเรยนตองเสยสละเวลามาเขาคายผปกครอง ในวนท ๔-๕ พฤษภาคม ๒๕๕๓

เดมทเดยวโรงเรยนรบนกเรยนเฉพาะลกหลานของผปฏบตธรรม ตอมาเมอองคประกอบของชมชน

และทางโรงเรยนมความพรอม จงเปดรบสมครบคคลทวไป จงเปนขาวทนายนดของครทกทาน

หากทานมลกศษยทมความประพฤตดแตขาดแคลนทนทรพยในการเรยน สามารถชวยเหลอ

แนะนำนกเรยนใหเขาเรยนตอท โรงเรยนสมมาสกขาปฐมอโศกไดฟร โดยทผปกครองไมตอง

หาเงนมาเปนคาใชจายตางๆแมแตบาทเดยว เพราะโรงเรยนไดรบการสนบสนนจากชมชนทกเรอง

ครบทงปจจยส ในการดำเนนชวตคะ


ผปกครองนกเรยนทตองการใหลกมความเขมแขง อดทน พงตนเองได เราขอแนะนำ

โรงเรยนสมมาสกขาทกแหงคะ ขณะนมอย ๙ แหงดงน

๑ สมมาสกขาสนตอโศก กรงเทพฯ

๒ สมมาสกขาปฐมอโศก จ.นครปฐม

๓ สมมาสกขาราชธานอโศก จ.อบลราชธาน

๔ สมมาสกขาศรษะอโศก จ.ศรสะเกษ

๕ สมมาสกขาสมาอโศก จ.นครราชสมา

๖ สมมาสกขาศาลอโศก จ.นครสวรรค

๗ สมมาสกขาหนผาฟานำ จ.ชยภม

๘ สมมาสกขาภผาฟานำ จ.เชยงใหม

๙ สมมาสกขาดนหนองแดนเหนอ จ.เลย

โดย สายนำทหวงด

http://www.oknation.net/blog/print.php?id=573124


ภาคผนวก ขความคด ความฝน ความจรง

โรงเรยนในอดมการณอยางนไมคดวาจะไดพบ ไมคดวาจะไดเหน ไมนาเชอจรงๆ เปนไปไดอยางไร

ครดแลนกเรยนเกอบตลอด ๒๔ ชวโมงยกเวนเวลานอน

โรงเรยนรบนกเรยนกนนอนเปนนกเรยนประจำไปไหนไปดวยกน ทไหนมนกเรยน ทนนมคร

นกเรยนทกคนตองมศล ครตองมศล เราอยกนอยางมความสขเพราะทกคนมศล

ไมมเรองราวทะเลาะเบาะแวงถงขนตองลงมอชกตอยตบตกน

สงคมทเราอยเปนสงคมทอยอยางพอเพยงตามรอยในหลวง

เรมดวยการสมครเขาเรยนนกเรยนในชน ม.๑ ไมวานกเรยนจะจบการศกษามาจากชนใดกตามตอง

มาเรยน ม.๑ ใหม จงจะไดเขาคายเพอเรยนรวถชวตของนกปฏบตธรรมนอย ไดใชชวตพงตนเอง

หงขาวเอง ซกผาเอง ทำอาหารรบประทานเองและทำเผอแผแกผอน มรนพคอยดแลรนนอง

เพอใหนกเรยนทสมครเขาเรยนใหมไดเขาใจคำวา ศลเดน เปนงาน ชาญวชา ไดหดใชชวต

กบธรรมชาต

ในขณะทเรยนนกเรยนจะไดศกษาตามฐานงานตางๆทมในชมชนปฐมอโศกดงนเชน

๑.งานผลตสมนไพร ๒.งานผลตอาหารมงสวรต

๓.งานผลตเตาห เตาเจยว ซอว กะปเจ

๔.งานผลตอาหารแปรรปจากเหดและถวชนดตางๆ

๕.การผลตแชมพ ๖.การผลตเหดชนดตางๆ

๗.การผลตสอมลตมเดย ๘.การผลตปยชวภาพ

๙.การดแลผปวยและผสงอาย ๑๐.การทำกสกรรมไรสารพษ

๑๑.การทำนา ๑๒.การจดการขยะเพอสงแวดลอม

๑๓.การขาย ๑๔.งานชางไฟฟา ประปา ชมชน

นกเรยนทจบการศกษาสามารถไปประกอบอาชพได หาเงนสงตนเองเพอการเรยนตอได


http://www.oknation.net/blog/print.php?id=573249


ภาคผนวก คอดมการณโรงเรยนสมมาสกขาปฐมอโศก

โรงเรยนเปนสถานทผลตทรพยากรบคคลทมคณภาพ

โรงเรยนจงเปนสถานททสำคญในการสรางชาต

โรงเรยนเปนบานหลงท ๒ ของนกเรยน

ครเปรยบเสมอนพอแมทตองดแลลก

ครเปนแมแบบแกนกเรยน

ครเปนผเสยสละเพอความเจรญกาวหนาของนกเรยน

ครสอนวชาการและสอนการใชชวตตามหลกปรชญาศลเดน เปนงาน ชาญวชา

โรงเรยนสมมาสกขาปฐมอโศกตระหนกในเรองความสำคญของครเปนอยางดจงคดเลอก

ครทจะเขามาสอนในโรงเรยนดงตอไปน

๑. เปนผถอศล ๕ ละอบายมข

๒. เปนผทมจตวญญาณคร

๓. เปนตวอยางทดแกนกเรยน

๔. มประสบการณในเรองทสอนทงทฤษฎและภาคปฏบต

นกเรยนของโรงเรยนสมมาสกขาปฐมอโศกเปนนกเรยนประจำ มกฎระเบยบทแตกตาง

จากโรงเรยนทวไปคอ

๑. ถอศลหา ละอบายมข

๒. รบประทานอาหารมงสวรต

๓. ตรวจศลทกวน เขยนบนทกอยางนอยสปดาหละ ๑ ครง

๔. ตนนอน ๔.๓๐ น. เขานอนไมเกน ๒๑.๐๐ น.

๕. ตองเขาประชม เขาเรยนตามตารางของโรงเรยนไดครบ

๖. การออกนอกสถานทตองไดรบอนญาตจากครผดแลกอน

๗. ไมมของมคาเกนสถานภาพของนกเรยนในระบบการศกษาบญนยม


ทตงของโรงเรยนสมมาสกขาปฐมอโศก

๖๖/๖๕ หมท ๕ ตำบลพระประโทน อำเภอเมอง จงหวดนครปฐม

โทรศพท ๐๓๔ ๒๕๘๔๗๐-๑ ตอ ๑๓๓ หรอ ๐๘๕ ๑๙๑๖๙๔๘

อเมล [email protected], [email protected], [email protected]


http://www.oknation.net/blog/ssp/2010/03/20/entry-3


วถวฒนาความเปนมนษย ในระบบการศกษาของมลนธพทธฉอจ ไตหวนCultivating Humanity in Educational Institutions – The Tzu Chi Approach

สวดา แสงสหนาทSuwida Sangsehanat

บทคดยอ

บทความฉบบนสรปจากการวจยซงไดรบทนสนบสนนจากศนยสงเสรมและพฒนาพลง

แผนดนเชงคณธรรม (ศนยคณธรรม) มวตถประสงคเพอศกษารปแบบการจดการศกษาเพอ

พฒนาความเปนมนษยในสถานศกษา ทดำเนนการโดยมลนธพทธฉอจ ไตหวน

สถานศกษาของมลนธพทธฉอจม ๔ แหง จดการศกษาในระดบประถม มธยม

อาชวศกษา และอดมศกษา ใชหลกสตรของกระทรวงศกษาธการ แตเสรมวชาจรยศลปศกษาเพอ

สอนคณธรรมผานการชงนำชา จดดอกไม และเขยนพกนจน โดยมปจจยความสำเรจทสำคญ

คอ การคดสรรและพฒนา “คร” ๑๓ ประเภทใหเปน “ตวอยางการทำความด”

แวดลอมนกเรยนตลอดเวลา เพอใหไปสเปาหมายสงสดคอ ชำระจตใจ สงคมรมเยน

และไรภยพบต ดงนน นกเรยนทกคนทจบหลกสตรตองม คณธรรม ความด ความรก

ความสามคค โดยเมลดพนธทบมเพาะไวในจตใจเดก คอ ปรชญาฉอจ ๒ ชด ไดแก

“พรหมวหาร ๔ : เมตตา กรณา ปตยนด การใหโดยไมเหนแกตว” และ “รพอ รคณ

ยกยอง รก” ดวยการปลกฝง ๖ ขนตอน คอ “เขาใจ คด (วปสสนา) แสดงออก (ปญญา)

สมผส (กระตนจตเมตตา) ทำทนท (กรณา) ทำอกไมหวงผลตอบแทน (มทตาอเบกขา)”

บทความไดแสดงถงกระบวนการปลกฝงความรกและการใหของสถานศกษาฉอจ ตลอดจน

ขอเสนอแนะกรอบโครงสรางหลกสตรการศกษาวถพทธและวธการพฒนาครในสงคมไทย

Abstract

ThispaperisbasedonaresearchprojectIconductedwithagrant

fromtheMoralCentre,agovernmentinstitutioninThailand.Themainobjective

wastostudyanalternativeteachingsystem,notedforitshumanisticvalue,in

schoolsanduniversityoperatedbyTzuChiFoundationinTaiwan.Thereare


four levels of educational institutions operated by Tzu Chi: primary school,

secondaryschool,technologyorvocationalinstituteanduniversity.

The vision and ultimate aim of Tzu Chi Foundation’s educational institutions

is to develop “pure mind, peaceful society and non-suffering”. The mission of

TzuChieducationinstitutesistoproducestudentshighlytrainedandcultivated

inmoralitywithvirtuousconductandalovingandharmoniousnature.Seeds

of morality are planted and nurtured in the students’ mind through two sets

of Buddhist teachings introduced and rigorously taught in Tzu Chi’s education

institutes. The first set is the teaching on Brahmavihara (sublime states) and

generosity: metta (goodwill or loving-kindness), karuna (compassion), mudita

(sympathetic or appreciative joy for other’s success), and unconditional generosity

(givewithoutexpectinganythinginreturn).Thesecondsetofteachingemphasizes

contentmentwithwhatonehas(asenseofenough),gratitude,andappreciative

praise of others’ good deeds, love and goodwill. Six main processes are involved

in delivering their moral teachings: understanding, analyzing, performing, ‘touching’

themind,anddelightingindoinggooddeedsrepeatedlyandhabitually,without

expectinganythinginreturn.

Whileall TzuChi institutesadoptanduse thegeneralor standard

secularcurriculaoftheMinistryofEducation,theyaddanextracourse,the

subject on “Cultivating Humanity”. This subject integrates the teachings on

morality,artsandcultures,anddeliveredthroughsuchteachingsonthearts

and skills (mental focus or concentration) of tea ceremony, flower arrangement,

andcalligraphy.Themostimportantfactorthatcontributestothesuccessof

the teachings on morality is the quality and competence of the teachers. Based

on the analyses of the data collected, we find thirteen types of teachers who

would make “good models” for the students. This paper presents Tzu Chi’s

successinitscultivationofhumanityineducationalinstitutions,particularlythe


cultivation of unconditional love and generosity, and the de-emphasis on

competition(afeatureofmainstreameducation).Includedinthispaperare

somesuggestionsforchangesoradditionsinthecoursestructuresandcontents

ofThaieducationsystem,andprogramsfordevelopingtheskillsofteachersin

teachingandpromotingthecultivationanddevelopmentofhumanityamong

studentsinThaischools.

บทนำ

ปจจบน โลกกำลงหมนควางทามกลางกระแสทนนยม ซงมเปาหมายกระตนความ

ตองการบรโภคอยางไมรจบ จนกลายเปนลทธบรโภคนยม เปนเหตใหเกดการตกตวงทรพยากร

ธรรมชาตจนสภาวะโลกขาดความสมดล และบอนทำลายวถวฒนธรรม การกนอยอยางพอเพยง

ทบรรพบรษเคยดำเนนชวตเปนแบบอยางใหเสอมลงอยางรวดเรวนำไปสความเสอมถอยดาน

ศลธรรมจรยธรรม การศกษาเปนปจจยสำคญปจจยหนงทจะพฒนาเยาวชนรนใหมใหมภมคม

กนกระแสบรโภคนยม โครงการ “โรงเรยนวถพทธ” จงเกดขนในระบบการศกษาไทย นบแต

พ.ศ. ๒๕๔๕ เพอนำหลกคำสอนในพทธศาสนาบรณาการเขากบการอบรมสงสอนเยาวชน

แตกลบประสบความสำเรจไมมากนก

การวจยครงน จงมวตถประสงคเพอศกษารปแบบการจดการศกษาแนวทางเลอก

ในระบบการศกษาของมลนธพทธฉอจ ทเนนการปลกฝงความรกและการให มากกวาการ

แขงขนแกงแยง ซงประสบความสำเรจอยางยงในประเทศไตหวน ใหเปนขอเสนอแนะกรอบ

โครงสรางหลกสตรการศกษาวถพทธและวธการพฒนาครในสงคมไทยตอไป โดยคณะวจยทำ

การศกษาในระหวางเดอนพฤศจกายน ๒๕๔๙ ถงพฤษภาคม ๒๕๕๐ และใชวธการวจยเชง

คณภาพโดยการสมภาษณเชงลก ผบรหาร ครอาจารย ผปกครอง อาสาสมคร และนกเรยน

ทงในระดบประถม มธยม อาชวศกษา และอดมศกษา ทประเทศไตหวน โดยไดรบทนสนบ

สนนจากศนยสงเสรมและพฒนาพลงแผนดนเชงคณธรรม (ศนยคณธรรม)๑


รจกมลนธพทธฉอจ มลนธพทธฉอจ (The Buddhist Compassion Relief Tzu Chi Foundation)

เปนองคกรชาวพทธมหายาน กอตงในไตหวนเมอ พ.ศ. ๒๕๐๙ ทเมอง “ฮวาเหลยน” (Hualien)

อนหางไกลความเจร ญทางตะวนออกของเกาะ โดยภกษณธรรมาจารยเจ งเหย ยน

(Venerable Dharma Cheng Yen) ในภาษาจนกลางตวอกษร “ฉอ จ” หมายถง

“เมตตากรณา และ สงเคราะหบรรเทาทกข” ตามลำดบ ซงเปนทศทางและเปาหมายหลก

ของมลนธแหงน จากจดเรมตนดวยกลมแมบานเพยง ๓๐ คน ปจจบน ฉอจมสมาชก

บรจาคเงนเกอบ ๑๐ ลานคนจาก ๔๐ กวาประเทศทวโลก ซงมาจากหลากหลายอาชพไดแก

นกวชาการ นกธรกจ แพทย พยาบาล คร วศวกร ตลอดจนชาวบานธรรมดา มโรงพยาบาล

ชาวพทธฉอจทเนนการเคารพตอทกชวต ๖ แหง มสถาบนการศกษาตงแตอนบาลจนถงมหา-

วทยาลยทเนนความรกและการใหตอสงคม นอกจากน “The Still Thoughts I” หนงในงาน

เขยนของธรรมาจารยเจงเหยยน ตดอนดบหนงสอขายดในไตหวนหลายเดอน และเปนหนงสอ

ทครประถมและมธยมหลายพนคนใชสอนจรยธรรมใหแกเดกนกเรยน๒

มลนธพทธฉอจ กอตงขนดวยหลกการ “ชวยคนจน สอนคนม” เพราะผยากไรขาด

วตถปจจยในการครองชพ สวนผมงมขาดอาหารทางใจ แตปจจบนไดปรบเปน “สอนคนรวย

ชวยคนจน” เพราะพบวาปญหาหลกในสงคมปจจบนมสาเหตมาจากคนรวย ดงนนจงตองสอน

คนรวยกอน ควบคไปกบการชวยคนจน ฉอจดำเนนภารกจแปดประการขององคกรไปพรอมๆ

กน เรยกไดวา “เดนเพยงกาวเดยวเกดเปนรอยเทาทงแปด” ดงน

๑) ภารกจการกศล ใหการดแลผยากไรในระยะยาว ใหการชวยเหลอฉกเฉนและออก

เยยมเยยนผยากไรถงบาน

๒) ภารกจการรกษาพยาบาล มโรงพยาบาล ฟรคลนก เครอขายทางการแพทยและ

กลมอาสาสมครทางการแพทย ทไปตรวจเยยมผคนทอยหางไกลจากโรงพยาบาล

๓) ภารกจดานการศกษา สรางมหาวทยาลยฉอจทมทงดานการแพทยและสงคม-

ศาสตร วทยาลยเทคโนโลย ตลอดจนโรงเรยนมธยม โรงเรยนประถม-อนบาล ทเนนความรก

และเคารพตอชวต


๔) ภารกจดานมนษยธรรม-จรยศลป ผลตสอดานตางๆเผยแพรภารกจและหลก

คำสอนของฉอจ เปนสอกลางระหวางสมาชกทวโลก ปจจบนฉอจมสถานโทรทศนตาอาย (Da-

Ai TV) ซงแปลเปนภาษาไทยวาสถานโทรทศนรกยงใหญ ทผลตรายการสงเสรมคณภาพชวตตลอด

๒๔ ชวโมง มเวบไซต รายการวทย และสอสงพมพตางๆ

๕) ภารกจการบรรเทาทกขระหวางประเทศ ใหความชวยเหลอเรงดวนแกผประสบภย

ธรรมชาต (ขยายมาจากภารกจการกศล) ในทกประเทศ

๖) ภารกจดานการบรจาคไขกระดก ศนยขอมลไขกระดกฉอจใหญเปนอนดบสามของ

โลกรองจากอเมรกาและยโรป และใหญทสดในเอเชย (ขยายมาจากภารกจการรกษาพยาบาล)

๗) ภารกจอนรกษสงแวดลอม เพอกระตนจตสำนกของผคนในสงคมทนนยม ใหยด

อายสงของใหนานทสดหรอจนหมดอาย การเปลยนขยะ (วสดรไซเคล) ใหเปนทอง และการเลอก

ใชวสดผลตภณฑทไมเปนอนตรายตอสงแวดลอม (ขยายมาจากภารกจดานการศกษา)

๘) ภารกจดานอาสาสมครชมชน กระจายศนยกลางการปฏบตภารกจเปนศนยยอย

ตามความพรอมของชมชน เพอใหสมาชกฉอจดแลผประสบทกขในเขตของตน ทำใหมความเขาใจ

ปญหาและสถานการณของชมชนไดด อกทงยงเปนการกระตนใหเกดความใกลชดของผคนใน

ชมชนดวย (ขยายมาจากภารกจดานมนษยธรรม)

วตถประสงคการจดการศกษาของมลนธพทธฉอจ

ครหยาง (Yang Yueh Feng) อดตผรวมบกเบกกอตงและอดตครใหญโรงเรยน

ประถมฉอจ ผ ใหสมภาษณคนแรกแกคณะวจย ตอนรบพวกเราดวยใบหนาท ย มแยม

ความสภาพออนโยนของทาน ทำใหคณะวจยอบอนเปนกนเอง ทานเชอเชญใหเราจบชารอน

และเร มอธบายกระบวนการศกษาวาจะทำใหสำเรจไดน น ตองเร มจากเดกช นเลกกอน

โดยมวตถประสงคของการศกษาทงในระดบบคคล และระดบสงคม กลาวคอ ชำระจตใจ

สงคมรมเยน และไรภยพบต

ปจจบนสถานศกษาของฉอจม ๔ แหงโดยมปรชญาเดยวกน คอ เดกทจบออกไปตองม

พรหมวหาร ๔ โดยมยทธศาสตรในแตละระดบดงน


ระดบชนประถม : มงเนนใหเดกเกดจตสำนกวาการบรการผอนเปนสงนาภาคภมใจ

ระดบชนมธยม : นกเรยนจะตองรจกทศทางชวตของตนเอง

ระดบมหาวทยาลย : นกศกษาจะตองเตบโตเปนผใหญทมความรบผดชอบตอสงคม

และเพอนมนษย

[การศกษาของฉอจเปนการเรยนการสอนเพอดำเนนชวต มหาวทยาลยทวไปเนนเรองเศรษฐกจ

แตฉอจเนนเรองการดำเนนชวต การเนนดานเศรษฐกจจะทำใหการพฒนาทางดานจตใจยอหยอน

เกดปญหา คนมความสามารถมากขน แตคณธรรมลดลง คณคาและประเพณดงเดมของชาวจน

ของความเปนมนษยหายไป ฉอจจงยอนมาเสรมดานน แมในมหาวทยาลยอนจะมการเรยน

Liberal Arts ศลปะการดนตรเหมอนกน แตกไมพอทจะพฒนาเดก เปนแตเพยงการเรยนร

อยางหนงเทานน ไมเขาถงธรรมชาตความเปนมนษยจรงๆ ทานธรรมาจารยนำความรนมา

จากพทธศาสนาและสอนใหปฏบตจรง จงสามารถนำไปสการตระหนกรได

Su-Jen Hung, Chief Secretary, Tzu Chi Buddhist University

สมภาษณ ๑๕ ธนวาคม ๒๕๔๙ เวลา ๑๐.๐๐ น.

หลกสตรการศกษา

หลกสตรการศกษาของฉอจดำเนนตามการศกษาภาคบงคบของไตหวน โดยมความ

พเศษอยทการเพมวชาจรยศลปศกษาในวถชวต ทกระดบชนการศกษา และมเปาหมายหลกให

เดกไดเรยนรและฝกปฏบตจรง ๓ ประการ คอ

๑. การศกษาเพอชวต

๒. การศกษาเพอรบญคณ

๓. วชาการทวไป

กระบวนการปลกจตสำนกคณธรรมของฉอจ

หากถามถงความสำเรจในกระบวนการศกษาของฉอจวาเกดขนไดอยางไรนน คำตอบ

ทคณะวจยไดรบเปนเสยงเดยวกนคอ ภารกจทงแปดประการของมลนธพทธฉอจตลอดระยะ ๔๐

ป หลอหลอมใหเกดวฒนธรรมฉอจทวาเมอไดพบไดเหนไดสมผสกบผทกขยาก ทำใหเกดจตสงสาร

จตแหงความเมตตาอยากชวยเหลอ หรอทนายแพทยอำพล๓ เรยกวา “จตใหญ” ซงมใชเพยง


การใหวตถ แตรวมถงการกลอมเกลาจตใจของผ ให ดวยการใหความรกและความร

หลอหลอมใหชาวฉอจเกด “จตอเบกขา ทหมายถง การใหอยางไมเหนแกตว ไมมขดจำกด

ไมยดตด หรอหวงผลตอบแทนใดๆ” อนเปนพนฐานสำคญตอรปแบบความสำเรจ ในภารกจ

“การศกษา” ซงพลกกลบโดยสนเชงจากการศกษาเพอการคาในสงคมทนนยม

การศกษาของฉอจคอการบมเพาะธรรมชาตแหงความดงามในจตใจมนษยใหงอกงาม

เบกบาน การศกษานนจงมไดจำกดเขตเพยงเดกและสถานศกษาของฉอจเทานน แตแผกระจาย

ครอบคลมไปยงผปกครอง บาน สงคม และโรงเรยนอนๆทวไตหวน กลายเปนสภาพแวดลอม

ทหอหมเดกนกเรยนใหเดนสทศทางทตงเปาหมายไว คอ “คณธรรมนำความร” ไดอยางสำเรจ

พระไพศาล วสาโล๔ ไดสรปคณธรรมอนเปนหวใจของฉอจดงกลาวเปรยบเทยบกบพรหมวหาร

๔ ในสงคมไทยไวดงน

ตารางท ๑ เปรยบเทยบการใหความหมายพรหมวหาร ๔ ของฉอจกบเถรวาทแบบไทย

พรหมวหาร ๔ ฉอจ เถรวาทแบบไทย

เมตตา ความรกโดยไมแบงแยก ความปรารถนาใหเขาไดรบความสข

กรณา การลงมอชวยใหผอนพนทกข ความปรารถนาใหเขาพนทกข

มทตาความสขทเกดจากการชวยใหผ

อนเปนสขความยนดเมอเขาไดดหรอมความสข

อเบกขา การใหโดยไมหวงผลตอบแทน การวางเฉยเมอทำดอยางถงทสดแลว

การใหความหมายเชนนมผลใหชาวฉอจเนนความรกโดยไมคำนงวาจะเปนใครกตาม

และ “ให” โดยไมหวงประโยชนสวนตว

หลกคด: นกเรยนไมใชลกคา แตเปนเมลดพนธแหงความรก

สถานศกษาทกแหงของฉอจกอตงขน โดยมหลกคดตามแนวพทธศาสนาทวา “มนษย

ทกคนมธรรมชาตแหงความดแฝงอย เพยงแตสงแวดลอมไดบดบงความดในตวมนษย จนกระทง


ธรรมชาตแหงความดนนไมอาจเตบโต” ธรรมาจารยเจงเหยยนจงกอตงสถานศกษาฉอจขนดวย

ความหวงวา “ฉอจจะสอนและกลอมเกลานกเรยนใหเปนวญญชนทบรสทธ ไมเลงเหนผล

ประโยชนโดยดานเดยว รจกกฎระเบยบและจรยธรรม ไมถกกลนโดยกระแสสงคมทมวหมอง”

ดงดอกบวทโผลพนโคลนตมอยางสงางามซงเปนสญลกษณของมลนธพทธฉอจ

ทง “เดกเลกและเดกโตลวนมจตใจอนเปรยบเสมอนแปลงนา” เมลดพนธทฉอจ

บมเพาะในนาใจของเดก มใชการมงหวงแตจะเปนทหนง มใชการแกงแยงกอบโกย และมใช

การมองแตประโยชนตนเปนทตง ซงเปนปรชญาในระบบการศกษาสวนใหญในปจจบนทสรางให

เดกคดแตจะรำรวยเทานน สำหรบฉอจแลว เมลดพนธทบมเพาะในจตใจเดก คอ คณธรรม

ความด ความรก ความเปนหมกลม ดวยปรชญาฉอจ ๒ ชด คอ “เมตตา กรณา ปตยนด

การใหโดยไมเหนแกตว” และ “รพอ รคณ ยกยอง รก” ดวยหลกคดวาเดกทกคนคอเมลดพนธ

แหงความรก ทสามารถเผยแพรไปสครอบครวและสงคม เปนพลงใหมทจะสรางสงคมดงามใน

อนาคต ดงปณธานของชาวฉอจทวา “การศกษาของเดก เปนการลงทน ๑๐๐ ป”

มลนธฉอจยดมนใน “ความรกทยงใหญของแม” สถานศกษาฉอจจงใหความสำคญ

แกเดกแตละคน มไดมองรวมๆวาเปนเพยงเดกนกเรยน แตมองวาเดกแตละคนมความพเศษ

เฉพาะตว ดงนน สถานศกษาจงตองใหความดแลเอาใจใสเดกแตละคนเหมอนเปนกรณพเศษ

ตดตามดแลทกดานเหมอนแมทหวงลกแตละคน ไมวาลกจะนง ยน กน นอน เลน คด

แมจะเฝาดดวยความรก และคดอยางรอบดานเพอสรางเสรมและสนบสนนใหลกไดรบแตสงดๆ

ใหไดรบในจดทยงขาด และใหมพฒนาการทกดาน ดงหลกคดทวา “ความรกคอทกสง - Love

is omni present” การดแลเอาใจใสดวยความรก อกดานหนงกคอการอบรมบมสอน ใหเดก

แตละคนเดนไปในแนวทางแหง ความจรง ความด ความงาม

สถานศกษาฉอจมทศทางในการอบรมนกเรยนทชดเจน คอ คณธรรมนำความร และม

ระเบยบกฎเกณฑอกมากมายเพอฝกหดใหเดกมบคลกภาพ มารยาท และวนย โดยไมหวนไหว

ไปตามความตองการของตลาด สถานศกษาฉอจมไดมองวานกเรยนหรอผปกครองคอลกคาท

จะตองเอาใจ หรอจะตองเปลยนกฎเกณฑเพยงเพอดงลกคา หรอเพมสวนแบงตลาด กลบม

หลกคดวานกเรยนและผปกครองจะตองสำนกคณตอสถานศกษาและครอาจารยทเสยสละความ

สขสบายสวนตนอยางมาก มาอทศชวตอบรมบมสอนเดกใหเปนความหวงของพอแมและสงคม


กระบวนการสอนวาทธรรม-ค ณธรรมให เข าถ งจ ตใจของเด ก“การสอนโดยใชรปภาพ คำ เรองราว หรออะไรกแลวแต ททำใหคนเกดจตสำนก

ลวนแตเรยกไดวา เปนการสอนวาทธรรมทงสน” กระบวนการศกษาของฉอจ ไมวาจะเปนการ

สอนวชาการ หรอคณธรรม สอนเดกเลก เดกโต แมกระทงคร มกระบวนการปลกฝงคณธรรม

เหมอนกน โดยตองมขนตอนอยางนอย ๖ ขน ดงภาพท ๑

ภาพท ๑ กระบวนการสอนวาทธรรม ๖ ขน

- เขาใจ อธบายใหเขาใจคณธรรม วาทำแลวจะเกดผลดผลเสยอยางไร โดยใชรปแบบ

เลานทาน หรอสอวดทศนทนาสนใจ เหมาะสมกบวยของผฟง

- คดวเคราะหเปรยบเทยบ เปดโอกาสใหผฟงคดเปรยบเทยบกบตนเองในสถานการณตางๆ

- แสดงออก มพนทใหผฟงแสดงออกจนตนาการของตน ในรปของภาพวาด เรยงความ

ละคร เปนตน เปรยบด งการเพาะเมลดพนธ แหงความดในจตใจของผ ฟ ง

- สมผส (การปฏบตจรง) ดวยหลกคดทวาทกคนมจตแหงพทธะอยแลว จงตองนำพา

ผฟงไดไปสมผสกบ “ความจรง” คอผประสบทกข เชน โรงพยาบาล สถานเลยงเดก

กำพรา เดกพการ สถานสงเคราะหคนชรา เพอกระตนใหเกดจตสงสาร เมตตา

หรอทำกจกรรม หรอการบานใหไดสมผสดวยตนเอง

- ทำทนท กระตนใหผ ฟงลงมอกระทำ “ความด” ชวยเหลอผประสบทกขเหลานน

ทงดวยวตถและจตใจ เปรยบดงการงอกของเมลดพนธแหงความด


- สนบสนนและทำซำ มพนทใหแลกเปลยนประสบการณคณธรรมของแตละคนเพอให

เกด “ความงาม” ในจตใจทงตอตนเองและผอน ตลอดจนการสนบสนนใหทำกจกรรม

ซำเปนประจำ เพอบมเพาะความดงามนนใหเตบโตแขงแรง

พฒนาการของเดก

ขณะท ระบบการศกษาทวไปในปจจบนลดทอนเปาหมายการศกษาเหลอเพยงความ

เปนเลศทางวชาการ สถานศกษาฉอจมเปาหมายการศกษาอนยงใหญ คอ“ภารกจฝกอบรมมนษย”

ดวยการศกษาหลายดาน เมอจำแนกแยกยอยลงไปในการศกษาแตละประเภทแลว คณะวจย

พบวาการศกษาของฉอจมจดประสงคเพอพฒนาการของเดก ๔ ดาน กลาวคอ

๑. พฒนาการดานจตใจ - ปจเจก - นามธรรม ฉอจสนบสนนใหเยาวชนมความคด

สรางสรรคในเชงคณธรรม ดวยกจกรรมหลากหลาย เชน การแสดงละครคณธรรม การประกวด

รองเพลงฉอจระหวางสถานศกษาฉอจในภาคการศกษาทหนง การประกวดภาษามอประกอบ

เพลงระหวางสถานศกษาฉอจในภาคการศกษาทสอง การเขยนบทความประกวด การเขยน

ภาพประกอบนทาน รวมทง ศลปะการจดดอกไม ศลปะการชงชา และศลปะการเขยนพกนจน

ซงเปดโอกาสใหเดกมความคดสรางสรรคและกลาแสดงออก โดยใชสงทไดรบการอบรมบมเพาะ

มาทงหมดเปนฐานในการคด และกรอบของความคดสรางสรรค

๒. พฒนาการดานสมองและรางกาย - ปจเจก - รปธรรม โดยใชครอาจารยท

เชยวชาญในสาขาวชาตางๆ ดวยการฝกปฏบตจรง และมการสนบสนนดานอปกรณเทคโนโลย

ททนสมย

๓. พฒนาการดานวฒนธรรม - สวนรวม - นามธรรม สถานศกษาฉอจใหความ

สำคญกบการอยรวมเปนหมคณะ การออนนอมถอมตน การรคณผอน การยกยองผอน การให

ความรกผอน การอาสาทำงานโดยไมหวงผลตอบแทน ยกตวอยางเชน ใหเดกทำกจกรรมกลม

แลวใหคนใดคนหนงขนมาขอบคณเพอนวาแตละคนทำอะไรบาง เปนการฝกหดใหเดกรสำนก

ในบญคณและยกยองคนอน อกทง ฝกหดใหเดกแสดงความรคณและยกยอง มใชเกบไวในใจ

เพยงคนเดยว การฝกหดดงกลาวเปนการกระตนทกฝาย ผขนมากลาวขอบคณกถกกลอมเกลา

ใหออนนอม และผไดรบคำขอบคณกเกดปต เมอทกคนมความรสกดในการทำกจกรรมกลม

ครงตอไปยอมรวมมอกนอยางดยงขน การฝกหดใหเดกเรยนรการปฏบตตอผอนเปนการฝกหด

ใหเดกกลาทจะกระทำความดดวยจตใจออนนอม ทำลายกำแพงแหงความเขนอายหรอความ


เยอหยง เมอเดกไดเรยนรทจะปรนนบตผอนแลว กไดรบการกระตนใหสำนกถงบญคณพอแม

และปรนนบตพอแมดวยการทำด บบนวด เสรฟนำ พดจาไพเราะ ดแลเอาใจใส และให

ความรกพอแมทนท เดกฉอจไดรบการฝกหดดานความประพฤต บคลกภาพ การแตงกาย

กรยาทาทางทกอรยาบถ เชน กน ยน เดน นง นอน พด จบสงของ ซงถอวาเปนบรรทดฐาน

ทรบรกนในแตละสงคม เพอใหเดกเตบโตขนเปนผมความสงางาม มบคลกภาพทด และม

รสนยมทเรยบงาย

การหลอหลอมดานวฒนธรรม ไมเพยงแตกบมนษยดวยกนเทานน แตยงรวมไปถงธรรม-

ชาตแวดลอมดวย เดกฉอจจงไดรบการอบรมใหเคารพสตว ตนไม ธรรมชาตสงแวดลอม และ

สงของตางๆดวย เพราะธรรมชาตแวดลอมทกชนดลวนมความสำคญตอตวเรา พอแมเรา

และทกชวต สถานศกษาฉอจฝกหดใหนกเรยนและพอแมแยกขยะ และเกบกวาดขยะตาม

ทองถนน เพอเรยนรปญหาในสงคม และตระหนกวาตนเองกเปนสวนหนงของปญหา เดกได

รบการอบรมใหแกไขทตนเหตแหงปญหา คอ ลดขยะ โดยเฉพาะขยะทไมสามารถนำกลบมา

ใชใหม เดกตองรจกใชสงของอยางคมคา ใชนำและไฟฟาอยางประหยด ไมใชตะเกยบถวยชาม

ชอนแบบครงเดยวทง ทำของเลนหรอการดสวยงามจากวสดเหลอใช และเกบแยกขยะวสดท

รไซเคลทำความสะอาดแลวนำมาบรจาคทมลนธฉอจ เปนตน สงเหลานกคอวฒนธรรมของ

มนษยทเดกจำเปนตองฝกหด และม “ตนแบบ” ทดใหเดกไดเรยนร อนจะมผลใหการอยรวม

หมกลมเปนไปดวยด สงคมจะดำเนนไปอยางมสนตสข

๔. พฒนาการดานกฎระเบยบในสงคม - สวนรวม - รปธรรม คอ กฎหมาย

ขอบงคบ ทกำหนดไวเปนรปธรรม บงคบใชกบทกคน พฒนาการของเดกฉอจดานกฎระเบยบ

ในสงคมนน ใกลชดมากกบพฒนาการดานวฒนธรรม เมอเดกมพฒนาการดานวฒนธรรม

ระดบหนงแลว กฎระเบยบทมากมายยบยอยในสถานศกษาฉอจจงไมเปนการบงคบอกตอไป

เพราะกลายเปนสงทควรกระทำ และอยในอปนสยของเดกแลว ชาวฉอจมคำสอนทวา “ตอน

แรกตองบงคบใหทำบอยๆ เมอทำบอยๆกเกดความเคยชน เมอเคยชนแลวทำนานๆกจะกลาย

เปนอปนสย” หากเปรยบเทยบกบการถอศลของชาวพทธแลว กไมแตกตางกนนกในระยะแรก

อาจจะตองฝนทน แตเมอกระทำไดแลว ศลหรอกฎขอบงคบกกลายเปนปกตวสย


คร ๑๓ มต : ตวอยางทดมคายงกวาคำสอน

ครทด คอ ผทใหทงชวต และปฏบตตนเปนแบบอยางดวยบรสทธใจ

“คร” หมายถงใครบาง โดยปกตในโรงเรยนทวไป มกหมายถงครประจำชน และ

ครประจำวชา ผรบภาระหนกในการอบรมบมสอนนกเรยน และพบวาการอบรมนนจำกดอย

เพยงความรทางวชาการ นอยนกทจะรวมถงการอบรมบมสอนคณธรรม มารยาท และวนยตอ

ตนเองและผอน ผปกครองกมอบภาระทงหมดใหคร จงดเหมอนวาครจะเปนชองทางเดยวทจะ

อบรมสงสอนเดกทามกลาง “กระแส” และ “ขอมล” ขาวสารยคโลกาภวตน

ความสำเรจในกระบวนการศกษาของฉอจอยทการสรางเกราะคมกนเดกทไมมชองโหว

รรว เพราะวาเดกทกคนจะมครอยรอบกาย เปนเกราะคมกนทแนนหนาเปรยบดงวา กลบดอกบว

หลายช นหอห มเมลดดอกบวออนในฝกบวฉนใด “คร” กเปนเกราะค มกนเดกอยาง

แนนหนาฉนนน “คร” ในกระบวนการศกษาของฉอจ มไดมเพยงหนงหรอสองคน แตม

เปนสบเปนรอยคน และมไดจำกดอยเพยงในโรงเรยนเทานน แตหมายรวมถงทบานและ

ผคนในสงคมดวย อกทงยงใชสงแวดลอมทางกายภาพและธรรมชาตเปนครดวย ครมใชทำ

หนาทเพยงสอนดวยวาจาเทานน แตความเอาใจใสและพฤตกรรมของคร ลวนเปนสอการสอน

เปนแบบอยางทมคากวาคำสอนลานคำทเดยว ครคนแรกทเปนตนแบบของชาวฉอจ กคอ

ธรรมาจารยเจงเหยยน

ครคนทหนง ธรรมาจารยเจงเหยยน

ทกครงและทกคนทคณะวจยไดสมภาษณ จะกลาวถงธรรมาจารยเจงเหยยน วาเปน

“ตนแบบ” ทพวกเขาปฏบตตาม ทานธรรมาจารยเปนตนแบบดานใดบาง

๑. จตโพธสตว หรอจตทยงใหญ ธรรมาจารยเจงเหยยนเปน “ตนแบบ” แหงจตใหญ

ในการชวยเหลอเพอนมนษยใหพนทกข ทานมองผทกขยากดวย “จตของแม” ทมองลกดวย

สายตาแหงรกและหวงใย คนหาวาลกมทกขอนใด และจะทำอยางไรลกรกจงจะเตบโตอยาง

เข มแข ง ดงน น การช วยเหล อจ งไร ขอบเขตและทำโดยไม หว งผลตอบแทนใดๆ

สถานศกษาทกแหงของฉอจ ธรรมาจารยเจงเหยยนจะเปนผตรวจสอบดแลทกดาน

แมในรายละเอยด เชน วสดกอสราง ทานเปนผคดสรรหนทนำมากอเสาและกำแพง ใหม

ขนาดกอนเลกๆ และกลมมน หากเดกวงมาชนแลวจะไดไมบาดเจบ โครงสรางเสาเขมกตอง

ตานทานพายไตฝนและแผนดนไหวไดถง ๙ รกเตอร (ขนาดเดยวกบภยสนาม พ.ศ. ๒๕๔๗)


เพอเปนทหลบภยของชาวบานไดอยางปลอดภย โตะเกาอในหองเรยนและหองสมดไดรบการ

ออกแบบเปนพเศษเพอเหมาะสมกบขนาดตวของเดก มประโยชนใชสอยเตมท และฝกหด

มารยาทใหเดกไดดวย โตะนกเรยนมลนชก ตะขอเกยว และชนวางของใตเกาอ สวนเกาอก

เปนไมซหางๆเพอระบายความรอน และมนำหนก เดกจะตองใชสองมอยกมใชลากซงจะทำ

เสยงดงรบกวนคนอน สงเหลานเปนรายละเอยดซงอาจดเหมอนยบยอยจนเกนไป แตนนคอ

ความรกความเอาใจใสของแมทมตอลกรก ดงนน จงไมมสงใดทเลกเกนไปหรอไมสำคญ

๒. วรยะ ตวอยางสำคญทชาวฉอจมกจะกลาวถงคอเรองการสรางโรงพยาบาลทเปน

ของชาวไตหวนทกคน ธรรมาจารยเจงเหยยนมงมนสรางโรงพยาบาลเพอชวยเหลอคนยากไร

แมเมอ ๔๐ ปกอน ทานจะเปนเพยงภกษณเลกๆทมผตดตามไมมากนก ไมมทงชอเสยงและ

เงนทอง และยงไมเหนหนทางทจะเปนไปได ชวงเวลานนใครๆกทดทานทาน เพราะการสราง

โรงพยาบาลตองใชเงนทนจำนวนมหาศาล แตทานมวรยะมงมนทจะชวยเหลอบรรเทาทกขให

แกผยากไร จงเรยกรองใหชาวไตหวนรวมบรจาคเงน แมมชาวญปนจะบรจาคถง ๒๐๐ ลาน

เหรยญสหรฐ ทานกปฏเสธ เพอมใหโรงพยาบาลตกเปนกรรมสทธของผหนงผใด จนกระทงใน

ทสดสามารถสรางโรงพยาบาลไดสำเรจในเมองชนบท คอ ฮวาเหลยน ซงเปนพนทหางไกล

ความเจรญ และมชาวเขายากจนอาศยอยจำนวนมาก วรยะของทานมไดหยดอยเพยงแคนน ใน

พ.ศ. ๒๕๕๐ ทานไดเปดโรงพยาบาลแหงทหก ซงจะครอบคลมทวเกาะไตหวน ธรรมาจารย

เจงเหยยนจงเปน “ตนแบบ” ของความมวรยะในการชวยเหลอบรรเทาทกขใหแกผอน โดยไม

คำนงถงความยากลำบาก

๓. วนย ธรรมาจารยเจงเหยยนเปนผถอวนยภกษณสงฆอยางเครงครด ทงวนยสวนตน

และตอผอน ตวอยางเชน การไมเบยดเบยนสรรพสตว ธรรมาจารยเจงเหยยนเหนวาในยคกฎ

อยการศกของไตหวนททานเรมบวชเปนภกษณนน ชาวบานสวนใหญยากจนขนแคน ทานจง

ตงปณธานทจะไมเบยดเบยนชาวบานเหลานน และเครงครดในสวนตนวา “วนใดไมทำงาน

วนนนจะไมกน” ทานปฏบตตามปณธานนนมาจวบจนปจจบน จงเปนแบบอยางใหชาวฉอจ

ยดมนในวนยตอตนเอง คอ การพงตนเอง และวนยตอผอน คอ ไมเบยดเบยนผอน ซงหมาย

รวมถงความเคารพผอน ความสภาพตอผอน นำมาสระเบยบกฎเกณฑทจะตองสวมเครองแบบ

เพอความเทาเทยมกน ความมระเบยบเรยบรอยของหมกลม ธรรมาจารยเจงเหยยนเปนแบบ

อยางของทกอรยาบท เชน เดนเบาๆ พดเบาๆ ดวยวาจาออนโยน ใบหนาและสายตาม

รอยยมและความรก ทากน-ดม-นงทสวยงาม การเปดประต การจดวางสงของ การแตงกาย

เรยบงายดวยเครองแบบทกลดกระดมทกเมดเพอความสภาพเรยบรอย เปนตน ซงสงเหลานฉอจ


ถอวา “เปนทมาแหงเหตผล” อนเปนสาเหตสำคญของสนตสขในสงคม

๔. ความหวง ธรรมาจารยเจงเหยยนมความหวงอนยงใหญ คอ สงคมสขาวด

ในโลกใบน ซงมลกษณะ “ทกคนมจตใจบรสทธ สงคมรมเยน และไรภยพบต” ความหวงน

ดหางไกลนก แตทานไมยอทอ กลบมงมนและเผยแพรใหเปนความหวงในหวใจของชาวฉอจ

ทกคน ทานเชอมนในธรรมชาตแหงความดของมนษย อนนำมาสปรชญาของฉอจทวา “ไมมใคร

ทฉนไมรก ไมมใครทฉนไมอภย และไมมใครทฉนไมเชอใจ” เมอธรรมชาตแหงความดเตบโตงอก

งามไดแลว สงคมรมเยนและโลกทไรภยพบตยอมไมไกลเกนเออม มนษยจงเปนความหวงอน

ยงใหญ และชาวฉอจกกำลงเรงบมเพาะกลอมเกลามนษยทงในรปของการชวยเหลอบรรเทาทกข

และในกระบวนการศกษาของฉอจ ดงนน นกเรยนทกคนจงเปนความหวงอนยงใหญของ

ธรรมาจารยเจงเหยยน แมจะเปนการลงทนถง ๑๐๐ ปกตาม

ครคนทสอง ผบรหารสถานศกษา

ผบรหารระดบสงในสถานศกษาฉอจแตละแหง มไดเหนหางกบนกเรยนนกศกษา

แมตนเองจะไมไดสอน และไมมหนาทตดตามดแล คณะวจยพบวา ผทอยในตำแหนงผบรหาร

จะตองหากจกรรมรวมทำกบนกเรยนนกศกษาอยเสมอ เชน เลขานการใหญแหงมหาวทยาลย

ฉอจจดกจกรรมพานกศกษากลมหนงออกไปกวาดถนนนอกมหาวทยาลย หวหนาภาควชาจรยศลป

ศกษาของมหาวทยาลยนดนกศกษากลมยอยกนขาวกลางวนและเยนเปนประจำ หวหนาภาควชา

จรยศลปศกษาของวทยาลยเทคโนโลยฉอจสงเสยงเชยรนกศกษาของตนในการประกวดรองเพลง

ฉอจ และในการแขงขนประกวดรองเพลงครงนคณบดหลายฝายมารวมใหกำลงใจดวย ครใหญ

โรงเรยนประถมยนรอรบเดกทกเชาเพอดวาเดกเปนอยางไรในเชาวนน อดตครใหญทจำชอ

นกเรยนไดถง ๓๐๐ คนรวมไปถงพอแมและสถานภาพทางครอบครวของเดกแตละคน

ตวอยางขางตนแสดงใหเหนวาผบรหารจะทำกจกรรมกบนกเรยนนกศกษากลมยอย

เปนประจำ เพอสรางความสนทสนม บคลกของผบรหารทเรยบงาย สภาพ นบเปนการสอน

ดวยการเปนตวอยางทด ผบรหารเปน “คร” ใหบคลากรทกคนในสถานศกษาเหนถงความสำคญ

ของการสรางความสมพนธอนใกลชดกบนกเรยน และพฤตกรรมของครทสมบรณแบบ นอกจากน

ผบรหารยงเปน “คร” ใหนกเรยนเหนวาตนมคนเอาใจใส และตนกควรจะเอาใจใสผอนดวยโดย

ไมแบงชนชนสถานะ


ครคนทสาม ครประจำชน

ครประจำชนใกลชดเดกดงพอแมคนทสอง ครประจำชนหรออาจารยทปรกษาเปน

“ตนแบบ” ทเดกเหนเปนบคคลแรกและเหนตลอดเวลาขณะอยในสถานศกษา ครจะเรยนรจาก

นกเรยนแตละคนวาควรใชเทคนควธอบรมสงสอนอยางไร นกเรยนกเรยนรทงจากการสอนดวย

วาจาและจากพฤตกรรมของครนนเอง การศกษาคอการใหอยางไมมขดจำกด และไมเหนแกตว

ครไมเพยงแตจะตองทมเทเวลาสวนใหญใหนกเรยนพอไปสเปาหมายของการอบรมคอใหเดก

“รพอ รคณ ยกยอง รก” เทานน ครยงตองประชมเพอคนคดวธแกปญหาใหนกเรยนดวย และ

พฒนาเทคนควธในการอบรมบมสอนใหทนตอสถานการณปจจบน แมในวนหยดครกยงตองนำ

นกเรยนไปทำกจกรรมสาธารณกจเพอเปนตวอยางทด ขณะเดยวกนกจะไดสอนคณธรรมใหเดก

เพอสราง “โพธสตวนอย” วนหยดปดเทอมตองเตรยมการสอนและออกเยยมเยยนบานของ

นกเรยนทกคน “ดเหมอนครจะไมมเวลาเปนสวนตวเลย ทกเวลานาทเพอนกเรยนตวนอยทงสน

ทำไมครของสถานศกษาฉอจจงทำได” คณะวจยวเคราะหไดวากเพราะครทกคนม “จตของแม”

นนเอง เมอเปรยบเทยบกบแมทดแลลกนอย แมกไมเคยมเวลาวาง หรอมเวลาสวนตวเลย

ลกตนแมกตองตน ลกหลบแมกตองรบทำอยางอนใหเสรจเรยบรอย ครกเปนเชนดงแมทเตรยม

ทกอยางใหพรอมเพอศษยนอย ดวยความหวงวาศษยรกทกคนจะเตบโตขนเปนคนดของพอแม

ของคร ของสงคม รวมกนสรางสงคมสขาวดท “จตบรสทธ สงคมรมเยน ไรภยพบต”

ครคนทส ครวชาจรยศลปศกษา

ครวชาจรยศลปศกษาเปนครทพบนกเรยนเพยงสปดาหละ ๒ คาบ แตเปนบคคลหลกท

จะตองใหการศกษาเพอชวตและคณธรรมแกนกเรยน ชวโมงเรยนดงกลาวจะนาเบอทนท หาก

ครไมมเทคนคการสอนทนาสนใจ สถานศกษาฉอจจงใชศลปะการจดดอกไม ศลปะการชงชา

และศลปะการเขยนพกนจน มาเปนสอในการสอนจรยธรรมคณธรรม ครผสอนตองมความเชยว-

ชาญในศลปะดงกลาว และรวธบรณาการเขากบการปฏบต อกทงยงสามารถอธบายคณประโยชน

ในชวตประจำวนทงตอรางกายและจตใจ เพอใหนกเรยนเกดความสนใจ เพราะเปนสงใกลตว

นอกจากนยงตองมความสามารถในการเปรยบเทยบเชอมโยงเขาสคณธรรมทกดานของชวต เชน

ความกตญญรคณ การคำนงถงผยากไรในมมอนๆของโลก การประหยดนำและพลงงาน


การรกษาสงแวดลอม คณประโยชนของการมระเบยบวนย กรยามารยาททงดงาม เปนตน นอก

จากครจะตองเปนผสอนทเกงแลว บคลกภาพของครกเปน “แบบอยาง” ทดแกนกเรยน คณะ

วจยพบวาครวชาจรยศลปศกษาทงหญงและชาย ตางเปนผมกรยานมนวล ออนหวาน ออนนอม

ขณะเดยวกนกมความสงา สภาพ เรยบรอย

ครคนทหา ครฝายปกครอง

ครฝายปกครองเปนผดแลพฤตกรรมของเดกทกคน โดยเฉพาะระดบมธยมและอดม-

ศกษา เนองดวยนกเรยนสวนใหญอยหอพกของสถานศกษาฉอจ ครฝายนดแลเดกใหรจกกฎ

ระเบยบวนย และการอยรวมกนในสงคม เปนครทใหรางวลและลงโทษ จงเปนผทธรรมาจารย

เจงเหยยนใหความสำคญเปนพเศษไมยงหยอนไปกวาครประจำชนและครจรยศลป บคลกของ

ครฝายปกครองทคณะวจยไดสมภาษณทงในมหาวทยาลยซงเปนครชาย และโรงเรยนมธยมซง

เปนครหญง พบวา เปนผทกระฉบกระเฉง จตใจเปดกวาง รบฟงความคดเหนของผอน

ขณะเดยวกน กเปนคนตรง กลาชถกชผด ดวยหลกคดทวา “ถาเดกผด ครตองบอกและแนะนำ

เพอใหเดกรวาอะไรผดอะไรถก ซงจะเปนเกราะคมกนเดกตอไปในอนาคต” นอกจากน

ครฝายปกครองยงตองเปนผมจตวทยาสง มเทคนคในการจะคนหาผกระทำผด และมเทคนคท

จะโนมนาวใหผกระทำผดยอมรบผดดวยความเตมใจ ดวยหลกคดทวา“เมอใดทเดกยอมรบผด

การศกษาทแทจรงไดเรมขนแลว” และจะตองมเทคนคโนมนำใหเดกกระทำความดยงขน ดวย

รางวลของกลมหรอของหอง มใชเพอการแขงขนเอาชนะในเชงปจเจก แตเปนการสรางสามคค

ของกลมดวย ครฝายปกครองยงตองเปนบคคลหลกทจะรเรมกจกรรมสำหรบหมกลมเพอสราง

เสรมคณธรรมใหเดกทกคนอกดวย

ครคนทหก ครวชาอนๆ

ครผสอนวชาการอนๆ เปนบคคลหลกทสรางความเปนเลศทางวชาการ อยางไรกด

สถานศกษาฉอจไดกำหนดใหครประจำชน ครจรยศลปศกษา และครฝายปกครองสอนวชาการ

คนละ ๑ วชา ดงนน วชาการตางๆยอมถกสอดแทรกวาทธรรมผานครทไดรบการอบรมมา

แลวเหลาน ความสมพนธของนกเรยนและครจงสอดประสานกน มไดมเพยงเสนใดเสนหนง


เทานน แตเชอมโยงกนลอมรอบตวนกเรยนอยางแนบเนยน ดงนน ในระบบการศกษาตาม

หลกสตรกระทรวงศกษาธการของสถานศกษาฉอจจงมการสอนคณธรรมวาทธรรมสอดแทรกไป

ในทกวชา นบเปนการศกษาแบบบรณาการทสมบรณยง

อยางไรกด ไดมการวจยพบวา แมในโรงเรยนทไมมสภาพแวดลอมของฉอจเลย ถาคร

มความตงใจจรงทจะสอนวชาการสอดแทรกคณธรรมกสามารถทำได โดยนำเทคนควธการ

ของฉอจไปใช เพราะสมาคมครฉอจมหลกสตรอบรมการสอนสอดแทรกวาทธรรม และจดทำ

คมอการสอนสำหรบคร ซงเปนเทคนควธจากประสบการณจรงในการสอนเดกของคร ๓๐,๐๐๐

คน แมผลทไดในการสอนนกเรยนอาจไมสมบรณดงทเกดขนในสถานศกษาฉอจ เพราะไมม

สภาพแวดลอมททกคนทกฝายรวมมอกน แตวาครเพยงคนเดยวสอนหนงวชาเปนเวลา ๑ ป

กมผลใหนกเรยนมความกระตอรอรนและความตงใจคอนขางมากทจะรวมกจกรรมการสอน

มความเคารพตอคน สตว สงแวดลอม สงของ และเรองราวตางๆมากขน มจตสำนกใน

บญคณเพมขน และความสมพนธของครกบนกเรยนกดขนดวย ดงนนแมจะเปนครวชาอะไร

กตาม หรอถาเปนครประจำชนกยงด ถาเรมสอนวาทธรรมแลว ยอมมผลตอนกเรยน ขอสำคญ

ทสดคอครจะตองมความตงใจจรง มความรก ความอดทน เปนตวอยางทดและปฏบตไดจรง

ตามทสอน

ครคนทเจด พอแม

พอแมมโอกาสรบรแนวทางการสอนของสถานศกษาฉอจ ดวยเทคนควธหลากหลาย

ไดแก การอบรมปฐมนเทศ ครไปเยยมเยยนทบานทกเทอม ครโทรศพทพดคยกบพอแมเพอ

คนหาวธแกปญหาพฤตกรรมของเดก สมดสอใยรกทพอแมตองเขยนพฤตกรรมของลกทกวน

การชกชวนใหพอแมทำกจกรรมสาธารณกจรวมกบครและเดก หรอกจกรรมรวมกบโรงเรยนใน

งานพธตางๆ เชน วนไหวคร พอแมและเดกจะมารวมทำพานดอกไมหรอรอยพวงมาลยท

โรงเรยน เพอใหลกใชไหวคร เปนตน การบานทพอแมตองชวยเหลอลก เชน การปลกตนไม

ในชวงปดเทอม และใหเดกสงเกตความเปลยนแปลงของตนไมทกวนตงแตเพาะเมลด จดบนทก

และทำรายงาน ซงเดกเลกยอมตองใหพอแมชวยชแนะ จงเปนการดงพอแมใหใกลชดลกมากขน

การไปทศนศกษาทงพอแมและนกเรยน โดยพอแมจะตองทำรายงานสงทไดเรยนรดวย และลก

จะเปนผกระตนเตอนใหพอแมเขยนรายงานเพราะตนเองอยากไดคะแนน เปนตน ดวยหลกคด

วาการศกษาทบานเปนสวนสำคญในการอบรมเดก ขณะเดยวกน เดกกเปนเมลดพนธแหง


ความดงาม พรอมนำคำสอนและวาทธรรมทไดรบจากโรงเรยนไปบอกตอทบาน พอแมมก

จะคลอยตามลก และปรบเปลยนพฤตกรรมทบานใหสอดคลองไปในแนวทางเดยวกบทโรงเรยน

พอแมจงกลายเปน “คร” อกคนทเปนเกราะคมกนอนสำคญยงของเดก

ครคนทแปด อาสาสมครผปกครอง

ความสำเรจในการดงพอแมใหมสวนรวมในการศกษาของเดกในรป “อาสาสมคร

ผปกครอง” ซงโรงเรยนประถมและมธยมฉอจเชญชวนใหพอแมเขามาเปนอาสาสมครผปกครอง

เพอใหความอบอนและดแลลกรกอยางใกลชด การดแลลกนนมใชลกของตนเพยงคนเดยว แต

เปนการดแลเดกทกคนดงลกตวเอง โรงเรยนเรมดวยเชญชวนใหอาสาสมครผปกครองเขามา

ชวยทำความสะอาด เนองดวยโรงเรยนไมจางพนกงานทำความสะอาด เดกและครจะชวย

กนเอง ดงนน ถาพอแมเขามาชวย กเหมอนแบงเบาภาระของลกๆนนเอง เชญชวนใหพอแม

ชวยดแลเดกเลกระหวางรอผปกครองมารบตอนเลกเรยน เชญชวนใหพอแมเขามาเปนผชวย

ดแลนกเรยนใหทวถงในชวโมงการฝมอหรอการทำอาหารรวมกบครประจำวชา เชญชวนให

พอแมเปนผดแลเดกนกเรยนในการไปทำกจกรรมนอกสถานท

เมอทำกจกรรมรวมกนมากขนเรอยๆ จนกระทง อาสาสมครผปกครองรวมตวกนได

กสนบสนนใหจดตงเปนคณะผปกครอง เพอบรหารจดการกนเอง ใหมอาสาสมครผปกครองมา

ประจำทโรงเรยนทกวน ใหคดกนเองวาควรจะทำอะไรเพอแสดงถงความรกความเอาใจใสตอ

เดกๆ ดงแมทคอยดวาลกยงขาดอะไร กจะเขาไปเสรมในจดนนทนท โรงเรยนไดจดพนทหอง

นำชาใหแกอาสาสมครผปกครองบรหารจดการ หองนำชาเปนเหมอนหองนงเลนในบาน ทเดก

จะวงเขาออกไดอยางสบายใจ เพอเขามาดมนำ กนขนม พดคยกบอาสาสมครผปกครองดง

พอแมของตนเอง ครและผมาเยอนกจะใชหองนำชาในการพดคยอยางไมเปนทางการ แทนท

จะใชหองประชมของโรงเรยน

คณประโยชนในการสนบสนนใหมอาสาสมครผปกครองคออะไร การใหความอบอน

แกเดกเปนคณประโยชนประการทหนง แตการทพอแมไดเขามาใกลชดกบโรงเรยนและคร พอแม

ยอมไดเรยนรแนวทางการสอนของโรงเรยน มความสมพนธใกลชดกบคร ซงพอแมยอมซมซบ

หลกคดของฉอจ และปรบเปลยนตวเอง อาสาสมครผปกครองจงกลายเปน “ตนแบบ” หรอ

“คร” อกคนหนงของนกเรยน เดกไดเหนความเสยสละทงแรงกาย แรงใจ และทนทรพยของ

พอแมกยอมซมซบเขาไปในจตใจ ขณะเดยวกน ครกอบรมใหเดกรคณพอแมดวย จงกลายเปน


วงจรแหงการศกษา ททกคนอยในกระบวนการเรยนร และสงเสรมกนไปสแนวทางแหงความรก

และความดงาม

ครคนทเกา พอแมอปถมภ

พอแมอปถมภ คออาสาสมครในระดบกรรมการฉอจทไดรบการคดเลอกจากกลม

และผานการพจารณาคณสมบตโดยละเอยดจากธรรมาจารยเจงเหยยน เพอเปนผใหความรก

ความเอาใจใสแกนกเรยนนกศกษาในสถานศกษาฉอจ พอแมอปถมภไมเพยงแตมาเยยมเยยน

เดกเดอนละครง เอาขนมมาใหกน ไปกนขาวกลางวน หรอไปเทยวเพอผกสมพนธกนเทานน

แตพอแมอปถมภยงมหนาทหลกในการสอดแทรกคณธรรมแหงการดำรงชวตใหเดกดวย

โดยเฉพาะในระดบอดมศกษาซงเดกเรยกรองอสระเสรมาก สถานศกษาไมสามารถ

กำหนดใหนกศกษาเรยนวาทธรรมทกวน หรอไปบำเพญสาธารณกจทกสปดาห พอแมอปถมภ

จงมบทบาทสำคญในการอบรม และเปน “ตนแบบ” ดานจรยธรรม ระดบอดมศกษาจงจำเปน

ตองมพอแมอปถมภมากกวาเดกเลก นกศกษาบางรายมพอแมอปถมภเกอบ ๑๐ คน ไดแก

พอแมอปถมภดแลนกศกษาเฉพาะวชาชพ เชน นกศกษาแพทย พอแมอปถมภดแลนกศกษา

ตางชาต พอแมอปถมภดแลอาสาสมครเยาวชน พอแมอปถมภในการทำกจกรรมตางๆ เปนตน

การแวดลอมไปดวยพอแมอปถมภ เกอบจะตลอดเวลานบแตเชาถงกอนนอน คำพด

การกระทำ และความเอาใจใส ยอมมอทธพลตอเดกบางไมมากกนอย ผลจงปรากฏแลววา

นกเรยนนกศกษาฉอจมความรบผดชอบตอตนเอง เอาใจใสในการศกษา มความประพฤตด

อยในกฎระเบยบของหมกลม และทำงานใหสวนรวมดวยความเตมใจ ซงไมเพยงแตมผลดตอ

ตวเดกเอง แตมผลดตอสถานศกษาดวย เพราะปญหาในดานการบรหารจดการลดลงมาก เวลา

คาใชจาย และความปวดหวของครอาจารยผ บรหารในการแกปญหาจงนอยลงไปดวย

ครคนทสบ กรรมการฉอจ แมนทาน แมตาอาย

ในกระบวนการศกษาของฉอจ เดกๆถกแวดลอมไปดวยบคลากรทไดรบมอบหมาย

หนาทเฉพาะในการเอาใจใสเดกแตละคนแตละกลม เชน ครประจำชน และพอแมอปถมภ

ดงทกลาวแลว ไมเพยงเทานน เดกๆ ยงถกแวดลอมดวยกรรมการฉอจอกมากมาย ซงกระจาย

อยทวไปในสงคมไตหวน เชน ในโรงเรยนอนทไมใชสถานศกษาฉอจกมแมนทาน (Pan Mama)


ไปเลานทานสอดแทรกคณธรรมใหเดกฟงทกสปดาห ในมลนธพทธฉอจสาขาตางๆทวไตหวนม

การจดหลกสตรอบรมเดกทกวนอาทตย เดกทกคนสามารถมาสมครเรยนได โดยมแมตาอาย

(Da Ai Mama) เปนผดแล หรอเมอนกเรยนนกศกษาฉอจไปทำกจกรรมนอกสถานท เหลา

กรรมการฉอจกจะยกพลไปคอยตอนรบ อำนวยความสะดวก ใหกำลงใจ และดแลเอาใจใส

ทำใหเดกรบรโดยธรรมชาตวา การใหความรกดแลเอาใจใสผอ น การมาเปนอาสาสมคร

ความเปนระเบยบของหมคณะ ลวนเปนเรองธรรมดาสามญททกคนสมควรกระทำ

ครคนทสบเอด สงคม คนปวย คนพการ ผสงอาย ผยากไร

กจกรรมสาธารณกจ เปนสอการสอนสำคญททำใหเดกมความกระตอรอรนทจะเรยน

รวาทธรรมคณธรรม กรยามารยาท ความเปนระเบยบ และอนๆ เปนสอทครทกคนใชผกสมพนธ

กบเดก แตเหนอไปกวานนคอ ฉอจไดดงเอาสงคมมาเปน “คร” ดวยอกแรงหนง ไมวาจะ

เปนคนปวย คนพการ ผสงอาย หรอผยากไร ลวนเปน “คร” แกเดกๆ ยกตวอยางเชน เมอ

นกเรยนฉอจไปเยยมเดกปวยทโรงพยาบาลจะเกดจตเมตตาสงสาร นอกจากจะไดรบการกระตน

ใหเขาไปชวยเหลอดแล เชน เชดตว พดคยใหกำลงใจ ปอนขาว หรอออมเงนวนละบาทเพอ

ชวยเหลอเดกยากจนคนนนแลว ยงไดรบการกระตนใหนกเปรยบเทยบกบตวเอง ซงแขงแรง

มอาหารการกนอยางด เดกจะเกดความรสกกตญญตอพอแมทไดเลยงดตนมาอยางด ดงนน

“คร” ในทนจงไมใชครทนำพาไปทำกจกรรม แตเปน “เดกคนทปวย” นนเอง การเยยมบาน

พกคนชราทกเดอน เดกไดเรยนรทจะเสรฟนำ พดคย และบบนวดผสงอาย เขาใจถงความรสก

ของผสงอายทไมมลกคอยดแล หดเอาใจใสปรนนบตผสงอายตามททานบอก เรยนรการประพฤต

ตนและการแสดงออกในทสาธารณะตอบคคลมากมายทไมเคยรจกกนมากอน สงตางๆเหลาน

ไมสามารถสอนไดในหองเรยน แมครประจำชนจะพรำบอกอยางไร พอแมจะพรำสอนซำแลว

ซำอก กไมเหมอนไดมาประสบเหตการณจรง และลงมอปฏบตดวยตนเอง เดกจะเขาใจอยางถองแท

และคดเปรยบเทยบกบตนเอง ดวยเหตน “คนปวย ผสงอาย คนพการ ผยากไร และสงคม”

กคอ “คร” นนเอง


ครคนทสบสอง สงแวดลอมพดได

ดงทกลาวแลววากระบวนการศกษาของฉอจหยบเอาทกสงทกอยางรอบตวเดกมาเปน

“คร” ไมเพยงแตคนเทานน แมตวอาคารกยงมชอทสอนใจสอดคลองกบปรชญาของฉอจ รป

ทรงหนาจวหรอรปแบบภายในทรงกลมและเหลยมกเปนคตธรรม โตะเกาอออกแบบพเศษมลนชก

หหว ตะแกรง เพอสอนใหนกเรยนรจกการใชประโยชนอยางเตมท ขณะเดยวกน ขนาด รปแบบ

สสรรทสภาพกสอนนกเรยนไดดวย ลกษณะทางกายภาพแมดภายนอกจะเปนเพยงตกแขงๆ

แตเมอเขาใจรายละเอยดตางๆแลว กลบเปยมลนไปดวยความรกความเอาใจใสและความประณต

กลายเปน “สงแวดลอมพดได” และสอนนกเรยนอยตลอดเวลา นอกจากน นกเรยนยงไดรบ

การอบรมวามนษยตองไมรบกวนธรรมชาต ซงเปนเจาของสถานท มนษยเปนเพยงผมาเยอน ดงนน

การสรางตกอาคารตางๆจะรบกวนธรรมชาตนอยทสด ไดแก ไมมการขดหรอถมทดนเพอปรบ

ภมทศน ตกอาคารจะวางอยบนทดนสงตำตามธรรมชาตเดม และใชเทคนคเชงวศวกรรมปรบ

แตงโครงสรางอาคารแทน การไมรบกวนธรรมชาตเชนนมผลใหระบบนเวศนไมเปลยนแปลง

มากนก ซงปรากฏผลเดนชดทโรงเรยนฉอจ อำเภอฝาง จงหวดเชยงใหม วาไมมยงรบกวน

และนำไมทวม แมจะมนำปาไหลหลากหรอนำทวมทตวอำเภอฝางกตาม และระบบนเวศนทม

อยนนกเปน “คร” ใหนกเรยนเขาใจความสมพนธของสงมชวตตางๆ ตลอดจนการเปลยนแปลง

ของชวตทเกดขนตลอดเวลา ธรรมชาตแวดลอมเหลานเองทสอนใหเดกมจนตนาการสรางสรรค

และมความคดในเชงบวก

ครคนทสบสาม สอ

นทาน หนงสอ วดทศน ตาอายทว มลนธฉอจไดคดสรรเรองทเกดขนจรงในมมตางๆ

ของโลก ซงสามารถเปน “คร” ได ทงเรองทมความสข การทำความด อปสรรคในการ

ดำเนนชวต ความยากจนขนแคนในอาฟรกา การขาดแคลนนำในบางพนทของประเทศจน

สถานศกษาฉอจไดใช “สอ” เหลานเปนอปกรณการสอน แตขณะเดยวกน “สอ” กเปน “ตนแบบ”

หรอ “คร” อยในตว และมอทธพลสงตอเดกและสงคม อาจกลาวไดวาสามารถกำหนดทศทาง

การดำเนนชวตของผชมไดทเดยว เดกไดเรยนรถงบคลกภาพของตวละครแตละตว การตดสนใจใน

เหตการณตางๆ และผลของการกระทำ ซงเดกจะจดจำและนำมาเปรยบเทยบกบชวตตนเอง

หรอนำไปใชในชวตจรง


เทคนคการศกษาของฉอจ ๒ ประการ

๑. นกเรยนอยในสภาพแวดลอมทมอาสาสมครฉอจทำความดตลอดเวลา จงเปนการเหนตวอยางทด

และสามารถปฏบตไดจรง

๒. นกศกษา ไดสมผสแตะตองพดคยกบผ ประสบทกข จงทำใหเกดความประทบใจ

“การหลอหลอมจะตองทำทกวน ซมลกเขาไปจนถงหวใจ” การศกษาของฉอจเปนการศกษา

บรณาการ มใชการไปนงเรยนวชาการอยางเดยว แตตองไดสมผสความยากจนความทกขจรง

จงทำใหนกศกษามแรงกระตนทจะแกปญหาใหแกสงคมตอไป การศกษาจะเรมตนจากเหนทกข

กอน แลวมาถงการชวยเหลอสงเคราะห หวใจของฉอจคอการไดทำภารกจทง ๘ อยาง การศกษา

จะเกดขนจรงกตอเมอไดไปสมผสความทกขของมนษยดวยตนเอง

เราหามภยพบตไมได แตเราชวยเหลอได นจงเปนทมาของหนวยแพทย หนวยจดหาอาหาร

ขอเงนบรจาค สรางบานใหผประสบภย เพอปลกความรกและความกรณาลงในใจของทกคน

การจดดอกไม การชงชา การเขยนพกนจน มหลกการเดยวกน คอ ใจคณตองสวยกอน

ทกอยางจงออกมาสวย

สญลกษณฉอจ คอ ดอกบวพนตม เหมอนฉอจทสะอาดเหนอโลกสมยใหมทสกปรก ตาอายทว

มแตรายการทวด ๆ ของฉอจ เหมอนดอกบวทขนมาเหนอตม เรอสำเภา คอเรอธรรมะ

พาขามฝงจากโลกยะ ไปโลกตระ

อเทยนฝ, กรรมการฉอจผดแลคณะวจย

สมภาษณ ๑๑ ธนวาคม ๒๕๔๙ เวลา ๙.๓๐ น.


บทสรปและขอเสนอแนะ

การทำวจยรปแบบความสำเรจในกระบวนการจดการศกษาของสถานศกษาฉอจ

คณะวจยพบวาสถานศกษามบทบาทตอการพฒนาคณธรรมของเดกทงกาย จตสำนก และจต

วญญาณ โดยนกเรยนมความกระตอรอรนและมความรบผดชอบตอตวเอง เชน การตน การกน

การนอน มความตงใจทจะรวมกจกรรมของโรงเรยน มความเคารพตอคน สตว สงของ

สงแวดลอม และเรองราวตางๆ มจตใจสำนกในบญคณมากขน ความสมพนธของครและ

นกเรยน ความสมพนธระหวางนกเรยนกบนกเรยนดขน เนองจากนกเรยนเขาใจคำสอนทเปน

นามธรรมอนไดแก ความรก การใหอภย ความสำนกในบญคณไดชดเจนขน ในบทสรป

และขอเสนอแนะน คณะวจยจะสรปรปแบบกระบวนการศกษาและกระบวนการพฒนาครของ

ฉอจในเชงปฏบตจรงมใชเชงทฤษฎ เพอเปนขอเสนอแนะสำหรบกรอบโครงสรางหลกสตรใน

ระบบการศกษาไทย และการพฒนาครของไทย

แนวทางการจดการศกษาทประสบความสำเรจในการปลกฝงคณธรรม

และขอเสนอแนะตอกรอบโครงสรางหลกสตรในระบบการศกษาไทย

๑. เปาหมายการศกษาเดนชด คอ หลกไตรสกขา และพรหมวหาร ๔ โดยมศล

ผานการกน การนอน และระเบยบวนยในการใชชวตประจำวน มสมาธและปญญาผานการ

ไตรตรองคณธรรมจากงานศลปะและธรรมชาต มพรหมวหาร ๔ ผานการสมผสกบความจรง

ในสงคม และการใหบรการตอสงคม

๒. หลกสตรการศกษา ใชหลกสตรของกระทรวงศกษาธการ แตเพมวชาจรยศลป

ศกษา การสอนวาทธรรม และกจกรรมหลากหลายทสงเสรมพฒนาการดานจตใจ

๓. การสอนวาทธรรมอยางมเทคนค-กระตนจตสำนกคณธรรม โดยการสอนวาท-

ธรรมประจำสปดาห ดวยนทานหรอเรองราวทเกยวของ ตามดวยการปลกฝง ๖ ขนตอน คอ

เขาใจ คด (วปสสนา) แสดงออก (ปญญา) สมผส (กระตนจตเมตตา) ทำทนท (กรณา) ทำอก

ไมหวงผลตอบแทน (มทตาอเบกขา) เพอกระตนใหนกเรยนจนตนาการ คด วเคราะหดวยตนเอง

ซงดงดดความสนใจของนกเรยน มากกวาจะใหนกเรยนสวดมนตแบบนกแกวนกขนทอง หรอนง

สมาธโดยไมเคยไดคดไตรตรองและปฏบตจรง


๔. วชาจรยศลปศกษา ๒ คาบตอสปดาห เปนการอบรมคณธรรม ความประพฤต

มารยาท วนย และความรใหแกนกเรยน ผานศลปะและวฒนธรรมดงเดม เชน การชงชา

การจดดอกไม การเขยนพกนจน มารยาท และวฒนธรรมฉอจ โดยหมนเวยนเรยนศลปะดาน

ละ ๘ สปดาห วชานเปนหวใจของการศกษาบรณาการความรกบคณธรรมในกระบวนการ

ศกษาของฉอจ ซงระบบการศกษาไทยสามารถนำมาประยกตใชไดกวางขวางมาก เพราะไทย

มวฒนธรรมดงเดม เชน ศลปะการปนตกตาชาววง ศลปะการประดษฐขนมและอาหารไทย

ศลปะการรอยมาลย ศลปะอนทรงคณคาหตถกรรมงานฝมอตางๆ เปนตน เดกจะไดเรยนร

ประวตศาสตรของศลปะแตละแขนงควบคไปกบประวตศาสตรไทย ไดฝกหดทกษะการใชมอ

การมสมาธ ศลปะการตกแตงและจดใหสวยงาม มารยาทในการกนและดม มารยาทในการเสรฟ

และทสำคญทสดคอ “ฝกคำนงถงจตใจผรบ”

๕. วชาการทกดาน ครจะสอดแทรกวาทธรรม และการเชอมโยงสจรยธรรมในชวต

ประจำวน เพอใหนกเรยนคดเปรยบเทยบและบรณาการความรกบชวตจรง

๖. สอการสอนคณธรรม มใชเพยงตวหนงสอบนกระดาน และคำพดทลอยไปกบ

สายลมของครเทานน แตนกเรยนจะไดฝกหดคดและปฏบตจรง ดวยเทคนควธทหลากหลาย

เชน การทดลองใหเหนจรง-การบนทก-การเขยนรายงาน-การรายงานหนาชน-การยกยองและ

ขอบคณเพอนแตละคนในกลม การเขยนบทความ การเลานทาน การวาดรป การแสดงละคร

ประดษฐอปกรณในการแสดงดวยวสดเหลอใช เพอการสงเสรม “รพอ รคณ ยกยอง รก” ซงเดก

จะไดทงความสนกสนานและพฒนาการดานคณธรรม

๗. กระตนจตอาสา ดวยการเปนอาสาสมครในโรงเรยน สถานศกษาฉอจสนบสนน

ใหนกเรยนเปนอาสาสมครในรปแบบของชมรมนกเรยน ซงแตละชมรมจะทำกจกรรมบำเพญ

ประโยชนทแตกตางกน เชน อาสาสมครหองสมด อาสาสมครแยกวสดรไซเคล อาสาสมคร

ดแลความสะอาดภายในโรงเรยน อาสาสมครหองพยาบาล อาสาสมครหองนำชา อาสาสมคร

ซอมแซมอปกรณ เปนตน นกเรยนจงเลอกทำกจกรรมไดตามความชอบและความถนดของตน

โดยนกเรยนทมาสมครจะตองผานการคดเลอกฝกงาน ๒ สปดาห เนองดวยหลกคดทวา

อาสาสมครบำเพญสาธารณกจนน จะตองเปนตวอยางทด ซงมผลทางจตวทยาใหนกเรยน

อยากเปนอาสาสมคร ขณะเดยวกนอาสาสมครกตองประพฤตด ขยนทำการงานอยางตอเนองดวย


๘. การบำเพญสาธารณกจนอกโรงเรยน สถานศกษาฉอจจะนำพาเดกและผปกครอง

ไปบำเพญสาธารณกจทกสปดาห เชน ในโรงพยาบาลฉอจ สมณารามจงซอ บานพกคนชรา

ทณฑสถาน สถานแยกเกบวสดเหลอใชของมลนธฉอจ หรอพาไปกวาดถนน เปนตน การนำ

พาเดกไปบำเพญสาธารณประโยชนเปนหวใจสำคญในกระบวนการศกษาฉอจ เพอฝกหดใหเดก

เขาใจชวต มจตใจออนนอม มเมตตา ใหไดปฏบตจรงแสดงความรกความเอาใจใสตอผคน

และการฝกหดกรยามารยาท

๙. การประเมนผลการศกษา สถานศกษาฉอจมคะแนนความประพฤตใหนกเรยน

ทกคน ประเมนผานสมดสอใยรก ซงใชเปนสอเชอมโยงระหวางเดก-คร-พอแมรวมกนตดตาม

พฒนาการของเดก นอกจากน ในวชาจรยศลปศกษา เดกจะตองไปบำเพญสาธารณประโยชน

อยางนอย ๑๐ ชวโมง และจดใหมรางวลในกจกรรมตางๆ ทกระตนใหนกเรยนมพฒนาการ

ดานคณธรรม มการใหรางวลการทำความดประจำสปดาห และตดตามผลอยางจรงจง มการ

ยกยองผกระทำดหนาเสาธง ยกยองผกระทำดในหองเรยน ตดบอรดยกยองผทำด เปนตน

แนวทางการพฒนา “คร” ใหมจตใหญดง “พอแม”

กระบวนการพฒนา “คร” ทง ๑๓ คณะ ไดแก ธรรมาจารยเจงเหยยน ผบรหาร

สถานศกษา ครประจำชน ครวชาจรยศลปศกษา ครฝายกจกรรม ครวชาอนๆ พอแม

อาสาสมครผปกครอง พอแมอปถมภ กรรมการฉอจ สงคม สงแวดลอม และสอ เปนสงสำคญ

ยงในความสำเรจดานการศกษาของฉอจ ซงมกระบวนการดงน

๑. การคดเลอกคร ทมความรกยงใหญในหวใจ มจตใจออนโยน มประสบการณ

ในการดแลเอาใจใสเดก พรอมทมเทแรงกาย แรงใจ และเวลาใหแกเดกอยางเตมท คำถาม

สมภาษณครนน นอกจากทดสอบดานวชาการแลว ยงตองทดสอบประสบการณในการจดการ

ปญหาตางๆของเดกดวย วาเปนไปในเชงกระตนและใหกำลงใจ ซงสอดคลองกบปรชญาของ

ฉอจหรอเปนไปในเชงลงโทษใชอำนาจซงจะสกดกนพฒนาการดานจตใจของเดก

๒. การอบรมใหครเขาถงจตวญญาณคณธรรมอยางแทจรง โดยการอบรมขนตนเปน

เวลาอยางนอย ๓ เดอน ครจะไดรบการอบรมวฒนธรรมฉอจ การสอนสอดแทรกวาทธรรม

การสอนจรยศลปศกษา มารยาทและบคลกทด การเปนอาสาสมครบำเพญสาธารณกจ โดย

การอบรมนน ครฝกหดจะเขาไปเรยนรวมกบเดกๆในชนเรยนเพอศกษาเทคนคการสอนของคร


ประจำชน ขนตอมากจะเปนผชวยครในชนเรยน นอกจากน จะเชญกรรมการฉอจทมประสบการณ

ดานการสอน และบคคลมชอเสยงดานการศกษาสอดแทรกวาทธรรม มาบรรยายเทคนควธใน

การสอนหรอจดการปญหาตางๆเกยวกบเดกนกเรยน

๓. คายอบรมกอนเปดเรยนทกภาคการศกษา เปนเวลา ๔-๕ วนทโรงเรยน ซงจะ

เชญกรรมการฉอจทมประสบการณดานการสอน บคคลมชอเสยงดานการศกษาสอดแทรกวาท-

ธรรม สมาชกในสมาคมครฉอจ หรอบคคลทมประสบการณในการบำเพญสาธารณกจทนาสนใจ

มาเลาประสบการณใหครฟง รวมทงการสรางความสมพนธทดระหวางคร แลกเปลยนความคด

เหนในการสอนวาทธรรมและทำกจกรรมตางๆ

๔. การประชมครเปนประจำ เพอทบทวนการสอน ปญหาทเกดขน และวางแผน

การสอนตอไป ทำใหการสอนสอดคลองไปในทศทางเดยวกน แกปญหาความขดแยงทอาจเกด

ขน แลกเปลยนประสบการณในการแกปญหานกเรยน หรอเชญบคคลทนาสนใจมาบรรยายให

ฟง เชญผเขยนตำราเรยนทใชอยมาพดคยแลกเปลยนความคดเหนและปญหาทเกดขนในการ

สอนจรง เชน การประชมครในสาขาวชาเดยวกนทกสปดาห การประชมครตางวชาแตชนเดยว

กนทกสองสปดาห การประชมใหญทกเดอน เปนตน

๕. อานหนงสอวาทธรรม ครจะไดรบมอบหมายใหอานหนงสอวาทธรรมบางบทเพอ

นำมาแลกเปลยนความคดเหนในกลม หรอทประชม การไดอานและคดเปนประจำ นำไปสการ

ปลกฝงคณธรรมในจตใจของคร และการคดเทคนคใหมๆในการสอน

๖. กระตนจตอาสา ครจะตองบำเพญสาธารณกจพรอมนกเรยนและผปกครองทก

สปดาห นอกจากครจะเปนตวอยางท ด แกนกเรยน ดงคำกลาวท ว า “ตวอยางท ด

มคายงกวาคำสอน” แลว การทครไดสมผสผยากไรหรอมทกขจรงๆ จะกระตนจตเมตตาสงสาร

ทำใหครออนโยนขน แลวความรกทยงใหญจะเกดในจตใจของคร นอกจากน การบำเพญสาธารณกจ

ยงเปนประสบการณจรงทครสามารถนำมาใชเปนเรองราวในการสอนคณธรรมวาทธรรมได ซง

เดกจะสนใจมากกวาเรองของคนอนทไมรจกกน

๗. การอบรมดานวชาการตางๆ ตามสมควร เชน การใชคอมพวเตอร

๘. การสนบสนนจากฝายบรหาร ไดแก การประเมนคณภาพครทไมมงเนนเพยง

วชาการดานเดยว การสนบสนนอปกรณการสอนทเหมาะสม การสนบสนนการจดกจกรรมตางๆ

แกนกเรยนเพอเสรมสรางคณธรรม เงนเดอนและสวสดการครทมากพอสมควรคร จะไดไมตอง

ไปสอนพเศษหรอทำอาชพเสรม


การจดสภาพแวดลอมของโรงเรยน

ก. ดานกายภาพ ลกษณะทางกายภาพทปรากฏตอสายตานกเรยนลวนเปน “คร”

เชนกน โตะเกาอทมประโยชนการใชงานสงสด อาคารและสถานททกแหงมชอเปนคตธรรม

สถาปตยกรรมภายในบงชปรชญาฉอจ ความใกลชดธรรมชาต เปนตน ลกษณะทางกายภาพเหลาน

ครผสอนสามารถหยบมาเปนสอในการสอนคณธรรม พฤตกรรม กรยามารยาท สอดแทรกไป

กบวชาการทครกำลงสอนอยไดทงสน สภาพแวดลอมเหลานจงกลายเปน “คร” ทสอนนกเรยน

ทกครงทนกเรยนเอยชอ หรอใชบรการในสถานทนนๆ

ข. ดานกจกรรมพนฐานของชวต การกน เลน นง นอน เดน กเปนชวโมงฝกหด

มารยาท ความมนำใจ การประมาณตน และการฝกทกษะในการทำงาน “คร” จะดแลอยางใกลชด

ใหคำแนะนำดวยความรกและหวงใย สวนการทำกจกรรมตางๆ เชน แสดงละคร รองเพลง

พอแมไมจำเปนตองเสยเงนเพอซอเครองแตงกายใหลกๆทกป เพราะเดกทกคนจะตองสวมเครอง

แบบนกเรยน และใชวสดเหลอใชในการประดษฐอปกรณ-ตกแตงเวท การละเลนตางๆของเดก

จะสอไปในเชงคณธรรมทงสน เชน การทำความด การชวยเหลอคนอน การกตญญ การเกบขยะ

เปนตน จะไมมการสอไปในเชงลามกอนาจารหรอความรนแรงโดยเดดขาด

ค. ดานการเรยนการสอน โรงเรยนจะสนบสนนดานอปกรณและสอการสอนท

เหมาะสม โดยเฉพาะหนงสอวาทธรรม สมดสอใยรก กระดาษเครองเขยนเทาทจำเปนในการ

ทำสอการสอน พนทสำหรบผกระทำความด ไดแก บอรดเพอตดประกาศวาทธรรม ทไดรบการ

คดเลอกประจำสปดาห และผทกระทำความดประจำสปดาห ตลอดจนเหตการณบำเพญ

สาธารณกจประจำสปดาห พนทเพอใหนกเรยนไดแสดงความสามารถและความคดสรางสรรค

ในเชงคณธรรมตางๆ

ง. บรรยากาศและปฏสมพนธ สถานศกษาฉอจจดสภาพโรงเรยนใหมบรรยากาศ

ของความเปนพอแมลก กลาวอกนยหน งคอ นำสถาบนครอบครวมาไวในโรงเร ยน

ปฏสมพนธระหวางคร-นกเรยน-ผปกครอง ทอบอนใกลชดดงครอบครวเดยวกน ดวยการสนบ

สนนใหมอาสาสมครผปกครองในโรงเรยน มพนทและกจกรรมสำหรบผปกครอง มกจกรรมท

ทำรวมกนระหวางคร-นกเรยน-ผปกครอง ตลอดจน การสรางปฏสมพนธระหวางนกเรยนและ

โรงเรยน ไดแก ใหนกเรยนประกวดชอตกอาคารและสถานทตางๆในโรงเรยน ภาพเขยนของ

นกเรยนทไดรบการคดเลอกนำมาใสกรอบอยางดตกแตงประดบภายในโรงเรยน ดอกไมทจดรวม


กนโดยนกเรยนจากชนเรยนจรยศลป การจดดอกไมนำมาประดบในโรงเรยน เปนตน สงเหลา

นมผลใหนกเรยนมความรสกเปนเจาของ ใกลชดผกพนกบโรงเรยนมากขน

กระบวนการปลกฝงคณธรรมดงกลาวขางตน มงเนนการให “รกทยงใหญ” แกนกเรยน

และใชเทคนคการสอนวาทธรรมและจรยศลปศกษาใหเดกฝก “ไตรสกขา” ทงศล-วนย สมาธ-

จตสงบงดงาม และปญญา-คดดคดเปน ภายใตสภาพแวดลอมทง ๕ ดานทเหมาะสม และการ

ดแลเอาใจใสอยางรอบดานของคร ๑๓ มต ซงบมเพาะจตโพธสตวของนกเรยนดวย “พรหมวหาร

๔” อยางมปฏสมพนธทงนกเรยน คร ผปกครอง และสงคม สรปไดดงภาพท ๒

ภาพท ๒ กระบวนการจดการศกษาของมลนธพทธฉอจวด

สอ


เชงอรรถและอางอง ๑บทความฉบบน ผเขยนสรปจากรายงานการวจย โดย เดมแท ชาวหนฟา, รศม

กฤษณมษ, สวดา แสงสหนาท. (๒๕๕๐). การศกษาแนวทางการปลกจตสำนกคณธรรมผาน

ระบบการ ศกษา: กรณศกษามลนธพทธฉอจ ไตหวน. กรงเทพฯ: ศนยคณธรรม.

๒Yao, Yushuang. (2001) “The Development and Appeal of the Tzu

Chi Movement in Taiwan.” Doctoral Dissertation, University of London, p.1.

๓อำพล จนดาวฒนะ. (๒๕๕๙). จตอาสา : พลงสรางโลก. กรงเทพฯ: ศนยสงเสรม

และพฒนาพลงแผนดนเชงคณธรรม (ศนยคณธรรม) สำนกงานบรหารและพฒนาองคความร

(องคการมหาชน). น. ๓๒.

๔พระไพศาล วสาโล. (๒๕๕๐). “ศาสตรและศลปแหงการจดการความด:

ศกษากรณมลนธฉอจ” บทความฉบบราง จากการเยยมดงานมลนธฉอจ ระหวางวนท ๓๐

พฤษภาคม - ๒ มถนายน ๒๕๕๐.


เกยวกบผเขยนAuthor’s Profile

ประเวศ วะส, ศาสตราจารย ดร. นายแพทยราษฎรอาวโส แหงประเทศไทยhttp://www.prawase.com

Praves Vasee, Ph.d., Professor, M.D.The Senior People of Thailandhttp://www.prawase.com

วรณ ตงเจรญ, ศาสตราจารย ดร.อธการบด มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ๑๑๔ สขมวท ๒๓ (ประสานมตร) กรงเทพฯ ๑๐๑๑๐

Wiroon Tungcharoen, Ph.d., ProfessorRectorSrinakharinwirot University, 114 Sukhumvit 23 (Prasanmitra), Bangkok 10110, Thailand

อำนาจ เยนสบาย, รองศาสตราจารยรองอธการบด ฝายเครอขายการเรยนร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ๑๑๔ สขมวท ๒๓ (ประสานมตร) กรงเทพฯ ๑๐๑๑๐

Amnard Yensabye, Associate Professor

Vice RectorSrinakharinwirot University, 114 Sukhumvit 23 (Prasanmitra), Bangkok 10110, Thailand

กว วรกวน, ผชวยศาสตราจารยคณบดวทยาลยโพธวชชาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ๑๑๔ สขมวท ๒๓ (ประสานมตร) กรงเทพฯ ๑๐๑๑๐

Kawee Worakawin, Assistant ProfessorDean, College of Bodhi Vijjalaya, Srinakharinwirot University, 114 Sukhumvit 23 (Prasanmitra), Bangkok 10110, Thailand

พพฒน ยอดพฤตการ, ดร.ผอำนวยการ สถาบนไทยพฒน www.thaipat.org Email: [email protected]

Pipat Yodprudtikan, Ph.D.

Director, Thaipat Institutewww.thaipat.org Email: [email protected]

ดษฎ สตลวรางค, ดร.ผอำนวยการโรงเรยนกงไกรลาศวทยา จงหวดสโขทยE-mail: [email protected]

Dusadee Sitalavarang, Ph.D.Director, Kongkrailas Vidhaya School, Sukothai Province, ThailandE-mail: [email protected]


กนกศกด แกวเทพ, รองศาสตราจารย ดร.คณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ถนนพญาไท, กรงเทพฯ ๑๐๓๓๐E-mail: [email protected]

Kanoksak Kaewthep, Ph.D., Associate

ProfessorFaculty of Economics, Chulalongkorn University, Phayathai Road, Bangkok 10330, Thailand E-mail: [email protected]

สวดา แสงสหนาท, ดร.วทยาลยโพธวชชาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ๑๑๔ สขมวท ๒๓ (ประสานมตร) กรงเทพฯ ๑๐๑๑๐E-mail: [email protected]

Suwida Sangsehanat, Ph.D.College of Bodhi Vijjalaya, Srinakharinwirot University, 114 Sukhumvit 23 (Prasanmitra), Bangkok 10110, ThailandE-mail: [email protected]


Annual Subscription Form

Bodhi Research Journal:A Journal on Holistic

Sustainable Development

Bodhi Research Journal is supported by Srinakharinwirot University. Subscribers in Thailand may return the completed subscription form to:

College of Bodhi Vijjalaya, Srinakharinwirot University,114 Sukhumvit 23 (Soi Prasanmitra), Bangkok 10110, Thailand

For subscribers outside Thailand, please send this completed form to the editor at email address: [email protected], [email protected]. We will contact you via email.

/ I would like to subscribe to Bodhi Research Journal

- (Name and Surname): …………………………………………………………… (Title) : …………………………………………………………………………

: ………………………………………………………………………… (Mailing Address) ………………………………………………………………………….

(State/Province) : ………………………………………………………………………….. (Post/Zip Code) : ……………………………………………………………………

(Country) : ………………………………………………………………………… (Tel) : …………………………………………………………………………

(Fax) : ………………………………………………………………………… E-mail : …………………………………………………………………………

(Signature)................................................................ (Date) .........................................................................

เน องดวยวารสารโพธวจยไดรบทนสนบสนนการพมพจากมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ งบประมาณป ๒๕๕๓ ทานทสนใจสมครเปนสมาชกวารสารโพธวจยฉบบหนา สามารถชวย สนบสนนการจดสงได เพยงจดสงแสตมป ๑๕ บาท สำหรบการจดสงไปยงทอยของทาน มาพรอมกบใบสมครฉบบนทกรอกรายละเอยดสมบรณแลว และสงมายงบรรณาธการวารสารโพธวจย วทยาลยโพธวชชาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ๑๑๔ ซอยประสานมตร ถนนสขมวท กรงเทพฯ ๑๐๑๑๐

Bodhi Research Journal is supported by Srinakharinwirot University. Subscribers in Thailand may return the completed subscription form to: College of Bodhi Vijjalaya, Srinakharinwirot University, 114 Sukhumvit 23 (Soi Prasanmitra), Bangkok 10110, ThailandFor subscribers outside Thailand, please send this completed form to the edi-tor at email address: [email protected], [email protected]. We will contact

you via email.

ขาพเจาขอสมครเปนสมาชกวารสารโพธวจย / I would like to subscribe to Bodhi Research Journal ชอ-นามสกล (Name and Surname): ……………………………………………………………ตำแหนง (Title) : ………………………………………………………………………ทอยทตองการใหจดสง : ……………………………………………………………………… (Mailing Address) …………………………………..........……………………………………….จงหวด (State/Province) : ………………………………………………………………………รหสไปรษณย (Post/Zip Code) : …………………………………………………………………ประเทศ (Country) : …………………………………............………………………………………โทรศพท (Tel) : ………………………………………………………………………

โทรสาร (Fax) : ………………………………………………………………………

E-mail : ………………………………………………………………………

ลงชอ (Signature)..................................................................

วนท (Date) .........................................................................


ขอมลขาวสารสำหรบผทจะสงผลงานมาตพมพ คำแนะนำสำหรบการเสนอบทความเพอตพมพในวารสารโพธวจย

๑. เปนบทความทางวชาการหรอบทความวจย ในศาสตรทกสาขา ทไมเคยตพมพทใด

มากอน เพอรวมกนขบเคลอนการพฒนาทางเลอกอยางยงยนในทกระดบ โดยม

เปาหมายสรางความเขมแขงและพงตนเองของชมชนและสงคมบนฐานความรและคณธรรม

๒. เปนภาษาไทย หรอ ภาษาองกฤษ

๓. ระบชอบทความ ชอ - นามสกลจรง (ทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ) ตำแหนงทาง

วชาการ สถานททำงานของผเขยนบทความ ทอย เบอรโทรศพท และ E-mail

๔. บทความตองมบทคดยอทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ มความยาวไมเกนหนงหนา

กระดาษ A4 โดยระบชอบทความ ชอ - นามสกลผเขยน คำสำคญเนอความ

๕. หากเปนงานแปลหรอเรยบเรยงจากภาษาตางประเทศ ตองมหลกฐานการอนญาตให

ตพมพเปนลายลกษณอกษรจากเจาของลขสทธ

๖. สงตนฉบบบทความมความยาวไมเกน ๒๐ หนากระดาษ A4 หรอ ๕,๐๐๐ ตวอกษร

จำนวน ๑ ชด พรอมทงสง File ขอมล.doc ทาง E-mail ไปยง [email protected],

[email protected] ขอความในบทความพมพดวยโปรแกรม Microsoft Word

ใชขนาดตวอกษร ๑๖ รปแบบตวอกษร Cordia New

๗. ยนดรบบทความตลอดเวลา แตวารสารโพธวจยพมพเผยแพรปละฉบบในเดอนกนยายน

จงแนะนำใหสงตนฉบบกอนกำหนดพมพเผยแพรทตองการอยางนอย ๖ เดอน

๘. เกณฑการพจารณา มดงน

๘.๑ กองบรรณาธการจะพจารณาเบองตน

๘.๒ ผทรงคณวฒ (ผประเมนบทความ) จำนวน ๓ ทาน เปนผพจารณาเนอหาสาระ

ตรวจสอบความถกตอง และคณภาพทางวชาการ

๙. กองบรรณาธการจะไมคนตนฉบบและแผนบนทกขอมลใหกบเจาของบทความ

๑๐.ลขสทธบทความเปนของผเขยนและสงวนลขสทธตามกฎหมาย การตพมพซำตอง

ไดรบอนญาตจากผเขยนเปนลายลกษณอกษร ในกรณทมแหลงใหทน จะตองมการ

อนญาตใหสงบทความเปนลายลกษณอกษรจากแหลงใหทน

๑๑.การอางองเอกสาร ใชการอางองแบบนามป และการเขยนบรรณานกรมตามแบบของ

APA (American Psychological Association) ดงตวอยาง

เนอง นลรตน, ม.ล. (๒๕๓๙). ชวตในวง ๑. กรงเทพฯ: ศรสารา.

Tichner, Fred J. (1981). Apprenticship and Employee Training. In The

New Encyclopedia.


Instruction to Authors Instructions for Preparation and Submission of Manuscripts

1. We welcome original articles in every field of discipline. The article should be related to sustainable development and empowerment of communities, especially through promoting community autonomy and self-reliance.

2. The article may be written in Thai or English.3. Details of contributors required:

Names of author(s) (in Thai and Roman alphabets for Thai contributors): Given name followed by last name;Academic title if any: Name(s) of affiliated institution(s):Corresponding address:Telephone/fax contacts:Email address:

4. Abstract should be in Thai and English (for Thai contributions), not more than 300 words.

5. Contributions which are Thai translations of foreign articles may be considered if proof of permission from the copyright owners is furnished together with the submission.

6. Manuscripts should preferably be submitted in both hard copy and digital form. Hard copy should be typed double-space on one side of a standard 8.5 by 11 inch (A4) size paper. Digital form may be submitted through E-mail attachments to [email protected], suwida.ss@ gmail.com . Maximum length is 5,000 words including tables, figures and references. 7. Contributions may be submitted throughout the year. However, Bodhi

Research Journal will publish once a year in September.8. The submitted articles will be assessed for relevance to the theme of the

issue by the Editorial Board. Papers will be sent for peer reviews by three peers with expertise in the area concerned. Reviewers’ comments on provisionally accepted papers will be sent back to the authors for consideration and necessary adjustment or revision.

9. Hard copy submitted will not be returned to the authors.10. Contributors are responsible for obtaining and furnishing the necessary

permission from copyright owners where applicable.11. Format of in-text citations and references: Use APA (American Psychological

Association) system.

bodhi research journal srinakharinwirot

Documents