boardmaker 1.5 - 2.42 (baskı devre ve sema çizim yazılımı)

43
Baský devre ve þema çizim yazýlýmý (Boardmaker 1.5 - 2.42) A. Giriþ Boardmaker (BM), baský devre çizimi, elektrik ve elektronik devre þemasý hazýrlamada kullanýlan bir yazýlýmdýr. Elektronik devreler bread board (deney bordu), delikli pertinaks, bakýrlý plâket gibi araçlar üzerine kurulur. Uzun ömürlü ve düzgün çalýþma istenen yerlerde kullanýlan devreler bakýrlý plâket üzerine lehimlenerek üretilir. Bakýrlý plâket üzerine kurulacak devrenin baðlantý yollarý bakýrdandýr. Bir ya da iki yüzeyi ince bakýr ile kaplý plâket üzerine çizilen baský devre kuruduktan sonra plâket, eritici asit (1 ölçek perhidrol, üç ölçek tuz ruhu karýþýmý) içine atýlýr. Eritici özellikteki asit plâket üzerindeki boyasýz bölümlerde bulunan bakýrlarý eritir. Eritme iþleminden sonra baský devre hatlarýnýn üzerindeki boya mekanik toz deterjan, toprak ya da ince zýmpara ile silinir. Devre elemanlarýnýn montajý için gereken delikler 1-2 mm çaplý matkap ucuyla delindikten sonra lehimleme iþlemi yapýlarak devre üretilir. Plâket üzerine yapýlmak istenen baský devre elle çizilebileceði gibi baský devre þemasý çýkarma yazýlýmlarý da kullanýlabilir. Baský devre çýkarma yazýlýmlarýndan birisi de Boardmaker’dýr. Boardmaker yazýlýmý daha çok amatör çalýþmalar için yeterli olabilmektedir. Profesyonel (seri üretim) amaçlý çalýþmalarda genellikle Orcad, Protel, Quickroute, Multisim, Ultiboard vb. gibi yazýlýmlar kullanýlmaktadýr. Bilgisayarda Boardmaker yazýlýmýný çalýþtýrabilmek için en az 640 kB RAM bellekli bir bilgisayar gerekir. BM tek disketlik olduðu için en düþük özellikli (örneðin 80286 iþlemcili) bilgisayarda bile çalýþabilir. B. Yazýlýmýn özellikleri Tek disketlik bir yazýlým olan Boardmaker (BM) bilgisayarýn disket sürücüsüne (A ya da B) takýlýp direkt olarak çalýþtýrýlabilir. Yazýlýmýn biraz daha hýzlý çalýþmasý isteniyorsa sabit diskin (C ya da D) altýna BM adlý bir klâsör açýldýktan sonra disketin içeriði buraya kopyalanarak çalýþtýrýlabilir. Boardmaker’da baský devre þemasýnýn hazýrlandýðý PCB Editor (Printed Circuit Board Editor), baský devre bordu düzenleyici) elektrik ya da elektronik devre þemalarýnýn çizildiði Schematic Editor (þema düzenleyici), simge ve malzeme kýlýf þekillerinin üretildiði ve kullanýldýðý Library Editor (kütüphane, simge düzenleyici) bölümleri vardýr. C. BM yazýlýmýnýn çalýþtýrýlmasý 1. DOS altýnda A sürücüsünden çalýþtýrma Disket bilgisayarýn A sürücüsüne (floppy driver) takýlýr. A sürücüsü aktif hâle getirildikten sonra, A:\>BM komutu yazýlýp klâvyeden Enter’a basýlýr. 2. DOS altýnda C sürücüsünden çalýþtýrma Yazýlým önce C sürücüsü altýna açýlmýþ olan BM klâsörüne kopyalanýr. Kopyalama iþleminden sonra, C:\CD BM komutu yazýlýp klâvyeden Enter’a basýlýr. Bu iþlem yapýlýnca ekranda, C:\BM> satýrý görülür. C:\BM> komut satýrýna C:\BM>BM yazýldýktan sonra klâvyeden Enter’a basýlýrsa yazýlým çalýþýr. 3. Windows 95/98/ME/XP iþletim sistemi altýnda çalýþtýrma Windows Gezginine girilir. Fareyle A sürücüsüne týklanýr. Disketin içeriði kopyalanýr ve C sürücüsünün altýndaki BM klâsörüne yapýþtýrýlýr. Fareyle BM klâsörüne týklanýr. Windows Gezgininin sað sütununda görülen BM.exe adlý uygulama dosyasýna týklandýðýnda Boardmaker çalýþmaya baþlar. BÖLÜM 3 Dersin adý: Sýnýfý: Bölüm: Tarih: Konular: Yöntem ve teknikler: O Anlatým O Soru-cevap O Gözlem O Uygulama O Gezi O Ödev O Tekrar O Deney Süre: Amaçlar: Kaynak, araç- gereçler: Planýn iþleniþine iliþkin görüþler: O Konu öðrenildi O Süre yetti O Tekrar anlatýlacak Deðerlendirme: Ders öðretmeni Uygundur .../.../... Okul müdürü

Upload: goekhan-kaya

Post on 27-Oct-2015

67 views

Category:

Documents


5 download

TRANSCRIPT

Page 1: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

Baský devre ve þema çizim yazýlýmý (Boardmaker 1.5 - 2.42)

A. GiriþBoardmaker (BM), baský devre çizimi, elektrik ve elektronik devre þemasý hazýrlamada

kullanýlan bir yazýlýmdýr.Elektronik devreler bread board (deney bordu), delikli pertinaks, bakýrlý plâket gibi araçlar

üzerine kurulur. Uzun ömürlü ve düzgün çalýþma istenen yerlerde kullanýlan devreler bakýrlý plâketüzerine lehimlenerek üretilir.

Bakýrlý plâket üzerine kurulacak devrenin baðlantý yollarý bakýrdandýr. Bir ya da iki yüzeyiince bakýr ile kaplý plâket üzerine çizilen baský devre kuruduktan sonra plâket, eritici asit (1 ölçekperhidrol, üç ölçek tuz ruhu karýþýmý) içine atýlýr. Eritici özellikteki asit plâket üzerindeki boyasýzbölümlerde bulunan bakýrlarý eritir. Eritme iþleminden sonra baský devre hatlarýnýn üzerindekiboya mekanik toz deterjan, toprak ya da ince zýmpara ile silinir. Devre elemanlarýnýn montajý içingereken delikler 1-2 mm çaplý matkap ucuyla delindikten sonra lehimleme iþlemi yapýlarak devreüretilir.

Plâket üzerine yapýlmak istenen baský devre elle çizilebileceði gibi baský devre þemasý çýkarmayazýlýmlarý da kullanýlabilir.

Baský devre çýkarma yazýlýmlarýndan birisi de Boardmaker'dýr. Boardmaker yazýlýmý daha çokamatör çalýþmalar için yeterli olabilmektedir. Profesyonel (seri üretim) amaçlý çalýþmalardagenellikle Orcad, Protel, Quickroute, Multisim, Ultiboard vb. gibi yazýlýmlar kullanýlmaktadýr.

Bilgisayarda Boardmaker yazýlýmýný çalýþtýrabilmek için en az 640 kB RAM bellekli bir bilgisayargerekir. BM tek disketlik olduðu için en düþük özellikli (örneðin 80286 iþlemcili) bilgisayardabile çalýþabilir.

B. Yazýlýmýn özellikleriTek disketlik bir yazýlým olan Boardmaker (BM) bilgisayarýn disket sürücüsüne (A ya da B)

takýlýp direkt olarak çalýþtýrýlabilir. Yazýlýmýn biraz daha hýzlý çalýþmasý isteniyorsa sabit diskin (Cya da D) altýna BM adlý bir klâsör açýldýktan sonra disketin içeriði buraya kopyalanarakçalýþtýrýlabilir.

Boardmaker'da baský devre þemasýnýn hazýrlandýðý PCB Editor (Printed Circuit Board Editor),baský devre bordu düzenleyici) elektrik ya da elektronik devre þemalarýnýn çizildiði SchematicEditor (þema düzenleyici), simge ve malzeme kýlýf þekillerinin üretildiði ve kullanýldýðý LibraryEditor (kütüphane, simge düzenleyici) bölümleri vardýr.

C. BM yazýlýmýnýn çalýþtýrýlmasý1. DOS altýnda A sürücüsünden çalýþtýrmaDisket bilgisayarýn A sürücüsüne (floppy driver) takýlýr. A sürücüsü aktif hâle getirildikten

sonra, A:\>BM komutu yazýlýp klâvyeden Enter'a basýlýr.

2. DOS altýnda C sürücüsünden çalýþtýrmaYazýlým önce C sürücüsü altýna açýlmýþ olan BM klâsörüne kopyalanýr. Kopyalama iþleminden

sonra, C:\CD BM komutu yazýlýp klâvyeden Enter'a basýlýr. Bu iþlem yapýlýnca ekranda,C:\BM> satýrý görülür.C:\BM> komut satýrýna C:\BM>BM yazýldýktan sonra klâvyeden Enter'a basýlýrsa yazýlým

çalýþýr.

3. Windows 95/98/ME/XP iþletim sistemi altýnda çalýþtýrmaWindows Gezginine girilir. Fareyle A sürücüsüne týklanýr. Disketin içeriði kopyalanýr ve C

sürücüsünün altýndaki BM klâsörüne yapýþtýrýlýr.Fareyle BM klâsörüne týklanýr. Windows Gezgininin sað sütununda görülen BM.exe adlý

uygulama dosyasýna týklandýðýnda Boardmaker çalýþmaya baþlar.

BÖLÜM 3

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 2: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

Boardmaker ile yapýlan tüm baský devre ve þema çizimlerinin ayný alt klâsörde saklanmasýdoðru deðildir. Bu nedenle BM klâsörünün altýnda PCB, SCH ve LIB adlý klâsörler oluþturularakyapýlan çalýþma ilgili klâsörün içine kaydedilir.

Baský devreleri PCB klâsörüne, þema çalýþmalarýný SCH klâsörüne, simge dosyalarýný ise LIBklâsörüne kaydetmek gerekir.

Ç. BM yazýlýmýnýn ana menüsünün tanýtýlmasýYanda görüldüðü

gibi Boardmakeryazýlýmýnýn anamenüsünde PCBEditor, SchematicEditor, Library Editorve Exit to DOS olmaküzere dört seçenekvardýr.

Fare imleci (ýþýklýbant) hangi satýr üzerinegetirilirse o seçenekçalýþýr. Örneðin, imleçPCB Editor komutununüzerine getirildiktensonra farenin sol tuþunatýklanýr ya da klâvyedenEnter'a basýlýrsa baskýdevre þemasý hazýrlamaya yarayan uygulama çalýþýr.

1. PCB Editor (baský devre düzenleyici): PCB Editor, Boardmaker'ýn baský devre hazýrlamayayarayan bölümüdür. PCB (Printed Circuit Board, baský devre bordu) yazýlýmýyla iki taraflý vesekiz kata kadar baský devre tasarýmý yapýlabilir.

2. Schematic editor (þema düzenleyici): BM'nin Schematic Editor seçeneðine týklanýnca açýlanyazýlým kullanýlarak elektrik ve elektronikle ilgili devre þemalarý çizilebilir.

3. Library Editor (kütüphâne düzenleyici): BM'ninLibrary Editor seçeneðine girildiðinde simge ve kýlýfþekilleri üretilebilir ya da kütüphanede var olan simge ilekýlýflar deðiþtirilebilir.

Library Editor seçeneðine týklandýðýnda PCB Library veSchematic Library adlý iki alt menü açýlýr.

Baský devre çizimlerinde kullanýlmak üzere yeni birkýlýf þekli oluþturmak ya da var olan kýlýfý deðiþtirmek içinPCB Library seçeneðine girilir. Þemalarda kullanýlansimgeleri oluþturmak ya da var olan simgeyi deðiþtirmekiçin ise Schematic Library seçeneðine girilir.

4. Exit to DOS (DOS'a çýkýþ): Boardmaker'dan çýkýlmak isteniyorsa bu seçeneðe týklanýr.BM yazýlýmý DOS altýnda çalýþtýrýlýyorsa Exit to DOS seçeneðine týklanýnca ekranda C:\>

promp'tu görülür.

Þekil 1: Boardmaker yazýlýmýnýn ana menüsünün görünümü

Þekil 2: Library Editorseçeneðine týklandýðýndaaçýlan alt menüler

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 3: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

Eðer BM yazýlýmýnaWindows 95/98/ME/XPiþletim sistemlerindenbiri kullanýlarakgirilmiþse Exit to DOSseçeneðine týklandýðýndayeniden Windows iþletimsistemi çalýþmaya baþlar.

D. BM yazýlýmýnýntasarým ekranýBM'nin herhangi bir

bölümü (PCB Editor,Schematic Editor,Library Editor)çalýþtýrýldýðýnda ekrandaþekil 3'teki çalýþma alanýgörülür.

1. Mesaj satýrý: BMyazýlýmýnýn yaptýðýuyarýlarýn ve Ýngilizcehata mesajlarýnýngörüntülendiði yerdir.Mesaj satýrýnda çýkanaçýklamalar uzun süre kalmaz. (Config menüsünden ayarlanan süre kadar görünür.)

Örneðin bir çalýþmayý kaydetmeden yeni bir sayfa açýlmak istenildiðinde mesaj satýrýnda, mesajý belirir.

Çizim alanýný silmek mi istiyorsunuz? Y (Yes, evet) ya da N (No, hayýr) tuþuna basýnýz anlamýnagelen mesaja göre iþlem yapýlýr.

2. Satýr editörü: Ekranýn sol altýnda, mesaj satýrýnýn bulunduðu yerdedir. Kayýt edilecek dosya,simge isimleri gibi klâvyeden bilgi girileceði zaman kullanýlýr. Sol alt köþedeki bu yerde bazenmesaj görüntülenirken, bazen de satýr editörü olarak kullanýlýr.

3. Durum satýrý: Ekranýn sol alt köþesindeki bölge, mesaj satýrý ve satýr editörü olarakkullanýlýrken ayný zamanda durum satýrý olarak da kullanýlýr. Bu satýrda, normal çalýþma durumunda,imlecin o andaki koordinat ölçüleri, modu, yaklaþtýrma seviyesi (Zoom) görüntülenir.

4. Mod bilgi satýrý:Ekranýn sað alt köþesindebulunan satýrdýr. Herhangibir mod seçiliyken, çizgikalýnlýðý, seviye kodu gibibilgiler burada görülür.Herhangi bir mod seçilideðilse bu satýrda herhangi bir bilgi olmaz (þekil 5).

5. Çalýþma (tasarým) alaný: Ekranýn ortasýnda kesik çizgili kare þeklindeki bölge BMyazýlýmýnýn çalýþma alanýdýr.

Yazýlým çalýþtýrýldýðýnda ilk anda görülen çalýþma alaný çok küçüktür. Çalýþma yaparken bu

Þekil 3: BM yazýlýmýnýn tasarým (çalýþma)ekraný

Þekil 4: Mesaj satýrý, satýr editörü, durum satýrý

Þekil 5: Mod bilgi satýrýnda görülen bilgi örnekleri

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 4: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

alanýn büyütülmesi gerektiðinde, Zoom(yakýnlaþtýrma uzaklaþtýrma) ayarý yapýlýr.

Klâvyedeki 1 tuþuna basýldýðýnda çalýþma alanýen büyük, 7 tuþuna basýldýðýnda ise en küçükkonumu alýr.

BM yazýlýmýnýn çalýþma alaný 431,8x431,8 mmölçülerindedir.

Çalýþma alanýnýn baþlangýç noktasý sol altköþedir. Ýmleç sol alt köþeye götürüldüðünde mesajsatýrýnda Inch (inç) ya da mm cinsinden rakamlargörülür.

mm inçSol alt köþe ölçüsü 0.00, 0.00 0.0Sað alt köþe ölçüsü 431.80, 0.00 17.0Sol üst köþe ölçüsü 0.00, 431.80 0,17Sað üst köþe ölçüsü 431.80, 431,80 17,7

Ýnch (inç) Ýngiltere'de kullanýlan uzunluk birimidir. 1 inç 2,54 cm (25,4 mm) dir. Çalýþmaalanýnýn büyüklüðü sabittir. Çeþitli Zoom seviyeleri kullanýlarak ekrandaki görüntü büyütülüpküçültülebilir. Zoom ayarýnýbir cisme büyüteçle bakmayabenzetebiliriz.

BM'de Zoom ayarýklâvyedeki 1 ile 7 arasýndakituþlar kullanýlarak yapýlýr. 1tuþu görüntüyü en büyük, 7tuþu ise en küçük olarakgösterir. Çalýþma yapýlýrkençoðunlukla 3 ya da 4 numaralýtuþlara basýlarak elde edilengörüntü tercih edilir.

6. Alt menü satýrý: BM'dekiFile, Edit, Add, Tools, Options,Config ve Library komutlarýnamenü satýrý denir. Bu menülerinher biri alt komutlara sahiptir.

BM'deki komutlar fareyle açýlacaksa imleç menü üzerine götürülüp sol tuþa týklanýr.File menüsünü çalýþtýrmak ve komutlarýný görmek için Ctrl+F tuþlarýna da basýlabilir.Herhangi bir menü kapatýlacaðý zaman Esc tuþuna ya da farenin sað tuþuna basýlýr.

E. Tasarým ekraný menüleriBM yazýlýmýnda bulunan PCB, Schematic ve Library Editor seçeneklerinin menülerindeki

komutlar hemen hemen aynýdýr. Yalnýzca Options menüsünde farklýlýk vardýr.Tasarým ekranýnýn menülerinin özellikleri þunlardýr:1. File (dosya) menüsüKlâvyeden Ctrl+F tuþlarýna ya da farenin sol tuþuna týklanarak açýlan File menüsü dosyalarla

Þekil 7: Ýmlecin bulunduðu noktaya göremesaj satýrýnda görülen ölçüler

Þekil 6: Çalýþma (tasarým) alaný

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 5: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

ilgili temel iþlemlerin yapýlmasýnda kullanýlýr.

File menüsündeki komutlarýnýn özellikleri þunlardýr:a. Load (yükle): Önceden kaydedilmiþ bir dosyanýn

açýlmasýnda kullanýlan komuttur.Load komutu üç þekilde çalýþtýrýlabilir.I. Iþýklý bant (imleç) bu komut üzerindeyken Enter'a basýlýr.II. Ýmleç Load üzerine getirilip farenin sol tuþuna týklanýr.III. Klâvyeden Alt+L tuþlarýna basýlýr.

Load komutu çalýþtýrýldýðýnda mesaj satýrýnda Enter filename (dosya adýný giriniz) mesajý görülür.

Dosya adý biliniyorsa yazýlýr ve Enter tuþuna basýlýr. Eðer dosya adý bilinmiyorsa Enter filename mesajý görülünce klâvyeden Enter tuþuna basýlýr. Bu durumda ekranda yazýlýmdaki tümdosyalarý gösteren pencere açýlýr. Açýlan listeden istenilen dosya seçilerek Enter'a basýlýr.

Not: Load komutu Library Editor'de çalýþmaz. Yalnýzca PCB Editor ve Schematic Editor'degörev yapar.

b. Save (kaydet): Save komutu þema ya da baský devreninkaydedilmesini saðlar.

Save komutu çalýþtýrýldýðýnda mesaj satýrýnda, Enter filename NONAME.xxx þeklinde bir mesaj görülür. Yapýlançalýþmaya verilecek ad belirlendikten sonra önce klâvyedenBackspace tuþu kullanýlarak NONAME.xxx yazýsý silinir.Ardýndan dosyaya verilecek ad yazýlýr.

BM'de baský devreler kayýt edildiðinde dosya uzantýsý PCB,þemalar kaydedildiðinde ise dosya uzantýsý SCH olur.

c. Dir: File menüsünün komutu olan Dir çalýþtýrýldýðýndaBM'de kaydedilmiþ olan dosyalarý gösteren liste açýlýr.

ç. Restore Backup (önceki hâle getirip yedekleme):Yedekleme iþlemini yapan komuttur.

PCB Editor'de bir baský devre çizip bunu deneme.pcbolarak kaydedelim. Daha sonra bu baský devre üzerindedeðiþiklik yapýp yeniden Save (kaydet) komutuna basarsakdevre yeni þekliyle eskinin yerine geçer.

Restore Backup komutu çalýþtýrýldýðýnda ise üzerindedeðiþiklik yapýlan dosya asýl, ilk dosya ise yedek olarakkaydedilir. Yedek dosyalarý l, 2, 3... olarak numaralandýrýlýr, lnumaralý yedek en güncel olan son yedektir.

d. Symbol Library (simge kütüphanesi): Symbol Librarykomutu çalýþtýrýldýðýnda ekranda þekil 10'da verilen iletiþimkutusu açýlýr. Bu kutudaki komutlar kullanýlarak BMyazýlýmýnýn içinde bulanan kütüphanedeki simgeler üzerindeçalýþma yapýlabilir.

Þekil 10'da görülen Library penceresindeki komutlarýnanlamlarý þöyledir:

Þekil 8: File menü-sünün komutlarý

Þekil 9: BM yazýlýmýnýn PCBEditor'ünün File menüsününDir komutu çalýþtýrýldýðýndaekranda görülen PCB uzantýlýdosyalar listesi

Þekil 10: PCB Editor'ünün Filemenüsünün Symbol Librarykomutu çalýþtýrýldýðýndaekranda görülen iletiþim kutusu

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 6: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

I. View library: Kütüphaneyi göster.

II. Add to library: Kütüphaneye ekleme yap.

III. Erase symbol: Simge sil.

IV. Update symbol: Simge geliþtir.

V. Export symbol: Simgeyi gönder.

VI. Rename symbol: Simgeyi yeniden adlandýr.

e. New (yeni): Çizim alanýnda yeni bir sayfa açmak için kullanýlan komuttur.Bu komut çalýþtýrýldýðýnda mesaj satýrýnda, Clear drawing area? confirm (Y/N) (çizim alaný

siliniyor onaylýyor musunuz?) yazýsý görülür.Y tuþuna basýlýrsa, yeni bir çizim alaný (boþ sayfa)

oluþturulur. N tuþuna basýlýrsa eski çizim alaný ekranda kalýr.

f. Output (çýktý): Output komutuyla yapýlan çalýþmalarýn(þema, baský devre) hangi aygýtla basýlacaðý belirlenebilir.

BM'de hazýrlanan dosyalar yazýcý (printer), çizici (plotter),ya da sayýsal (nümerik) kontrollü matkap ile kâðýda vb.aktarýlabilir.

g. Exit Editor (editörden çýkýþ): Tasarým ekranýndan anamenüye dönmeyi saðlayan komuttur. Bu komut çalýþtýrýldýðýndamesaj satýrýnda Exit? Please confirm (Y/N) (lütfen, çýkmakistediðinizi evet (Y) ya da hayýr (N) tuþlarýna basarakonaylayýnýz) mesajý görülür.

Y tuþuna basýldýðýnda yapýlan çalýþmanýn kaydedilmediðinibelirten ve çýkmayý onaylayan, Artwork not saved! Abondon(Y/N) mesajý belirir. Bu mesajdan sonra Y tuþuna basýlýrsa anamenüye dönülür. N tuþuna basýlacak olursa ayný yerde kalýnýr.

2. Edit (düzenleme) menüsüEdit menüsü çizgi (track), lehimleme noktasý (pad), yazý

(text) ile simge (symbol) düzenleme ve deðiþtirmede kullanýlýr.

3. Add (ekleme) menüsüAdd menüsü çizgi (track), lehimleme noktasý (pad), yazý

(text) ile simge (symbol) eklemede kullanýlýr.

4. Tools (araçlar) menüsüBM ile çalýþýrken yazýlýmla ilgili komutlarý içeren menüdür

(þekil 14).Tools menüsünün komutlarýnýn özellikleri þunlardýr:

a. Hilight (ýþýklandýrma): Eleman baðlantýlarýnýn doðru yapýlýp yapýlmadýðýný kontrol etmedekullanýlan komuttur.

Hilight komutunu çalýþtýrmak için iki yöntem vardýr:I. Tools menüsünden Hilight komutuna týklandýktan sonra imleç kontrol edilecek hattýn (track)

üzerine getirilip klâvyeden Enter'a basýlýr.

Þekil 11: PCB editor'ünün filemenüsünün output alt komutuçalýþtýrýldýðý zaman ekrandagörülen pencere

Þekil 12: Edit menüsününkomutlarý

Þekil 13: Add menüsününkomutlarý

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 7: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

II. Ýmleç kontrol edilecek hattýn üzerine getirildikten sonra klâvyeden F9 tuþuna basýlýr.Þekil 15'teki þekilde baský devrenin bir hattýnýn ýþýklandýrýlmasý gösterilmiþtir.

b. Block: Birden çokelemaný grup içine almakiçin kullanýlan komuttur.

Block komutuçalýþtýrýldýðýnda imleçblok olarak tanýmlanacakbölgenin köþesinegötürülür. Farenin soltuþuna basýlý tutularaksürükleme iþlemi yapýldýðýnda ekranda þekil 16'da görüldüðü gibi bir dörtgen oluþur.

Ýstenen elemanlar bu dikdörtgen içinde kaldýktan sonra Enter tuþuna ya da farenin sol tuþunabasýlarak blok oluþturulur. Bu iþlemden sonra çalýþtýrýlacak tüm komutlar oluþturulan blok ileilgili olur.

c. Zoom (yakýnlaþtýrma): Çalýþma alanýnýn görüntüsünü büyütmek amacýyla kullanýlankomuttur.

Tools menüsünden Zoom komutuna her týklanýþta çalýþma alaný bir kat büyük görünür.Ekrandaki görüntüyü büyütmek için klâvyenin sol üst köþesinde bulunan 1 ile 7 arasýndaki

rakamlar da kullanýlabilir. En fazla büyütme 1 tuþuna basýlarak yapýlýr. Çalýþma alanýnýn en küçükgörünmesini saðlayan tuþ ise 7'dir.

ç. Unzoom (uzaklaþtýrma): Çalýþma alanýnýn görüntüsünü küçültmek amacýyla kullanýlankomuttur. Ýmleç Tools menüsünden Unzoom komutuna týklandýktan sonra çalýþma alanýna götürülüpfarenin sol tuþuna basýlacak olursa bu alan bir kat küçülür. Unzoom iþlemi klâvyeden 1 ile 7 arasýtuþlara basýlarak da gerçekleþtirilebilir.

Þekil 15: Hilight komutu çalýþtýrýlarak baskýdevrenin bir hattýnýn ýþýklandýrýlmasý

Þekil 14: Toolsmenüsününkomutlarý

Þekil 16: Block komutu çalýþtýrýlarak baskýdevrenin bir bölümünün bloklanmasý

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 8: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

d. Pan: Ýmlecin bulunduðu noktanýn ekranýn merkezine yerleþtirilmesini saðlayan komuttur.

Pan komutunun yaptýðý iþlem Zoom komutuyla da gerçekleþtirilebilir.

e. Set Origin: BM'de orijin noktasý ekranýn tam ortasýndaki kare biçimli alanýn sol alt köþesidir.Set Origin komutuyla tasarým alanýnýn herhangi bir noktasý orijin (baþlangýç) noktasý yapýlabilir.Herhangi bir noktayý baþlangýç noktasý olarak belirlemek için ilk önce bu komut çalýþtýrýlýr.

Daha sonra imleç istenilen noktaya götürülüp Enter'a basýlýr. Böyle kullanýcý tarafýndan yapýlanyeni baþlangýç noktasý Relative Origin'dir.

Mesaj satýrýnda A harfi varsa Absolute Origin (yazýlýmýn kendi baþlangýç noktasý olarak kabulettiði yer) R harfi varsa Relative Origin olduðu anlaþýlýr.

f. Go to Origin: Ýmlecin Set Origin komutuyla belirlenen baþlangýç noktasýna gitmesinisaðlamak için kullanýlýr.

g. Rubberband: Rubberband komutu çalýþtýrýldýðýnda On durumunda olan seçenek Off, Offdurumunda olan On durumuna geçer.

BM'de çizilen çizgilerin ekranda görülebilmesi için Rubberband komutunun On konumundaolmasý gerekir.

Çizilen çizgi, çizim sýrasýnda görülemiyorsa Rubberband Off konumundadýr.

ð. Quasi-track: Bu komut On durumundayken rehber görüntü çizgi normal kalýnlýðýndayken,Off konumunda rehber çizgi yine görüntülenir ancak görüntüsü çok incedir.

Çizginin normal kalýnlýða gelebilmesi için çizilen çizginin tamamlanmasý gerekir. Quasi-trackkomutu Rubberband komutuyla beraber çalýþýr. Rubberband On konumundayken bu komut aktif,Rubberband Off konumundayken ise Quasi-track komutunun herhangi bir etkisi yoktur.

h. Grid on/off: Çizim alanýnda küçük küçük noktalar oluþturmak için kullanýlan komuttur.Ekrandaki küçük noktalar elemanlarýn hizalanmasýna ve çizgilerin düzgün olarak çizilmesine

yardýmcý olur.Grid on/off komutu Off konumuna alýndýðýnda noktalar görülmez.

ý. Angle assist: Çizgi çizerken açýyý belirlemeye yarayankomuttur. Tools menüsünün komutu Angle assist'e týklandýðýndaekranda þekil 17'de verilen iletiþim kutusu görülür.

Þekil 17'deki iletiþim kutusunda Assist off seçeneðine týklanýrsaçizilen köþe açýsý serbest olarak çizilir. 45° 90° only seçeneðiseçilirse 45° ya da 90° lik dönüþler gerçekleþtirilir. 90° onlyseçeneði seçilirse yalnýzca 90° lik dönüþler gerçekleþtirilir.

i. Grid snap: Bu komutla imlecin ilerleme birimi deðiþtirilir.Grid snap komutu çalýþtýrýldýðýnda þekil 18'deki iletiþim kutusu görülür.

Þekil 18'de görülen iletiþim kutusundaki deðerler th (thou) cinsindendir. Th, inch'in % 1'i kadardýr.Iletiþim kutusundaki seçeneklerden hangisi seçilirse, imleç ok tuþlarýna her basýþta o kadar ilerler.

Ýmlecin daha hassas ilerlemesi için freehand seçeneði yeðlenmelidir.

Þekil 17: Toolsmenüsünün alt komutuolan Angle Assist'etýklandýðýnda ekrandagörülen iletiþim kutusu

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 9: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

j. Cursor mode (imleç modu): Ýmlecin Absolute (mutlak) ve Relative(göreceli) olmak üzere iki modunun olduðunu Set Origin komutundaaçýklamýþtýk.

Bu komut imleci bir moddan diðer bir moda geçirmek için kullanýlýr.

k. Cursor type (imleç tipi): Bu alt komutla imleç tipi deðiþtirilir.Cursor type komutu birinci kez çalýþtýrýldýðýnda imleç küçük (+),

ikinci kez çalýþtýrýldýðýnda büyük (+) þeklini alýr.

l. Units (birimler): Units komutu BM yazýlýmýnýn ölçü birimininmilimetre ya da inç olarak deðiþtirilmesini saðlar.

5. Config menüsüKullanýcýnýn BM'de bazý deðiþiklikleri yapmasýný saðlayan menüdür.Config menüsüne farenin sol tuþuyla týklandýðýnda ekranda þekil

19'daki iletiþim kutusu görülür.Iletiþim kutusunda Status (durum), Options (seçenekler), Usage

(kullaným) ve Last error message (son hata mesajý) olmak üzere dört adet pencere vardýr.Status (durum) penceresinde, File name (dosya adý), Library (kullanýlan kütüphane dosyasý),

Edit mode (edit modu) ve Edit option (edit seçeneði) görüntülenir.Options (seçenekler) penceresinde Track and pad sizes (çizgi ve pad boyutlarý), Layer selection

(kat seçimi), Layer/Via setup (kat ayarlarý), Block options (blok seçenekleri), Mouse settings (fareayarlarý), Printer settings (yazýcý ayarlarý), Backup settings (yedekleme ayarlarý), Message timer(mesaj süresi), Cursor settings (imleç ayarlarý), Directory setup (dizin ayarlarý), Design rules(dizayn kurallarý), Keyboard setup (klâvye ayarlarý), Back annotation (açýklama notlarý), Optionauto save (tercihleri otomatik olarak kaydetme), Save options (tercihleri kaydetme) komutlarývardýr.

Usage (kullaným) penceresinde ise, dosyanýn bellekte kapladýðý alanýn yüzde olarak deðeri veüzerinde çalýþýlan þemanýn toplam eleman sayýsý görüntülenir.

Þekil 19: Config menüsüne týklandýðýnda ekranda görüntülenen iletiþim kutusu

Þekil 18: Toolsmenüsündeki GridSnap komutunatýklandýðýndaekranda belireniletiþim kutusu

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 10: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

Config menüsünün Options seçeneðinde bulunan komutlarýn yaptýðý görevler þunlardýr:

a. Track and pad sizes: Pad, devre elemanlarýnýn Pin'lerinin (baðlantý uçlarýnýn) dýþýndakalan diðer baðlantý noktalarýnýn adýdýr. Track baðlantý yollarýdýr.

Track and pad sizes seçeneði kullanýlarak track ve pad'ler ölçülendirilebilir. Bu alt komutunçalýþtýrýlmasýyla ekranaþekil 20'de verilen iletiþimkutusu gelir.

Þekil 20'de pad'in dýþçapý Outside, iç çapý iseInside sütunundanayarlanabilir.

b. Layer selection: Baskýdevre editöründe (PCBEditor) çalýþýrken buseçeneðin adý Layer selectioniken þema editöründe(Schematic Editor) Schematiccolours olarak görülür.

Layer selectionseçeneðiyle, 8 katlý olaraktasarlanabilen baskýdevrenin her katýnýn rengibelirlenir, l .....8 olaraknumaralandýrýlan yerlerleelemanlarýn hangi kattaolduðu belirtilirken Silkscreen seçeneðiyle simgelerin rengi belirlenir.

(Okey, tamam) iþareti her bir kat için seçilen rengi gösterir. Renk deðiþtirirken katýn hizasýnagelinerek Enter tuþu ya da farenin sol tuþu kullanýlýr.

Schematic colours seçeneðinde track ve pad renklerinin seçimi yapýlýr.

c. Layer/Via setup: Çok katlý baský devre tasarýmlarýnda katlar arasýndaki geçiþ yerlerinekonulan pad'lerin otomatik ve isteðe baðlý pad'siz olarak yapýlmasýný belirlemek için kullanýlanseçenektir.

Layer/Via setup seçeneðine týklandýðýnda þekil 21'de verileniletiþim kutusu görüntülenir.

Þekil 21'deki iletiþim kutusunda Auto via (otomatik geçiþ) Onolarak seçilirse, layer (kat) deðiþtirirken mesaj satýrýnda bir uyarýalýnýr. Bu uyarý alýndýktan sonra kat geçiþlerinde geçiþ deliði (Viahole?) isteniyorsa Enter tuþuna basýlýr.

Geçiþ deliði istenmiyorsa Esc tuþuna basýlýr.Auto via seçeneði No confirm konumuna getirilirse, geçiþ deliði

otomatik olarak yazýlým tarafýndan verilir. Layer pair seçenekleriile katlar eþleþtirilir.

Örneðin, Layer pair l 3Layer pair 3 l

þeklinde uygulanýrsa birinci katta çizim iþlemi yapýlýrken Spacetuþunu kullanarak üçüncü kata geçilir ve çizime burada devamedilir. Tekrar Space tuþuna basýlarak birinci kata geçilir. Bu

Þekil 20: Config menüsündeki Options'ta yer alan Track and padsizes seçeneðine týklandýðýnda ekranda görülen iletiþim kutusu

Þekil 21: Layer/viaseçeneðine týklandýðýndaekranda görülen iletiþimkutusu

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 11: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

seçenekler çok katlý baský devre tasarýmlarýnda kullanýlýr.

ç. Block options: Fareyle Block options seçeneðinetýklandýðýnda þekil 22'de verilen iletiþim kutusu açýlýr.

Þekil 22'deki seçeneklerin karþýsýnda Pickup ve Leavetercihleri vardýr.

Bir bloktaki çizgi ve simgeleri býrakýp yazýlarýn silinmesiistenebilir. Hangi elemanlarýn bloklanacaðý bu komutlabelirlenir. Blok içinde tanýmlanmasý istenenler Pickup,tanýmlanmasý istenmeyenler ise Leave ile belirlenir. Ýmleç ileilgili seçeneðe gidilir ve Enter tuþuna basýlýrsa Pickup ya daLeave durumlarý tercih edilebilir.

d. Mouse settings (fare ayarlarý): Farenin hýzýný ve tipiniayarlamak için kullanýlan bir seçenektir.

Mouse settings iletiþim penceresinden Sensitivity'ye týklanýrsaimlecin hýzýnýn deðiþtirilebilmesini saðlayan bir iletiþim kutusuaçýlýr. Type alt komutu çalýþtýrýldýðýnda ise farenin iki ya da üçtuþlu olup olmadýðý belirtilebilir.

e. Printer settings (yazýcý ayarlarý): Yazýcý ayarlarý içinkullanýlan komuttur.

f. Backup settings (yedekleme ayarlarý): Çalýþýlan dosyanýndiskete kaydedilmesinde hatýrlatma uyarýsý için süre buseçenekle belirlenir. Bu seçenek off konumuna alýnýrsa yazýlýmýnhatýrlatma uyarýsý vermesi önlenir.

g. Message timer (mesaj zamaný): 0,5 saniye ile 3 saniyearasýnda durum satýrýnda görülen mesajýn bekleme süresibelirlenir.

ð. Cursor settings (imleç ayarlarý): Ýmlecin ekrandakibüyüklüðü ya da görüntüsü deðiþtirilir. Büyük (large), orta (medium) ve küçük (small)seçeneklerinden birisi tercih edilir.

h. Directory setup (dizin ayarlarý): Yazýlým ve kullanýcý dosyalarýnýn nerede bulunduðununtanýmlanmasýnda kullanýlan seçenektir.

ý. Desing rules (dizayn kurallarý): Track-track, track-pad ve pad-pad aralýklarýnýnayarlanmasýnda kullanýlan seçenektir.

i. Keyboard setup (klâvye ayarlarý): Klâvye tipi (XT, AT), Ýngilizce (UK), Almanca (Ger-many) ve Fransýzca (France) dillerini seçmeye yarayan seçenektir.

j. Option auto save (seçenekleri otomatik kaydetme): Bu seçeneðin On konumunaalýnmasýyla, yazýlýmdan çýkarken dosyanýn Config.bm dosyasýna kaydedilmesi saðlanýr.

k. Save options (seçenekleri kaydetme): Yukarýda açýklanan Option auto save seçeneði Offolarak tanýmlanmýþsa, Config menüsündeki deðiþikliklerin kalýcý olmasý yani Config.bm dosyasýnakaydedilmesi için tanýmlama iþlemleri bitip Config menüsünden çýkmadan önce Save optionsmenüsü çalýþtýrýlmalýdýr.

Þekil 22: Block optionsseçeneðine týklandýðýndaekranda görülen iletiþimkutusu

Þekil 23: Mouse settingsseçeneðine týklandýðýndaekranda görülen iletiþimkutusu

Þekil 24: Printer settingsseçeneðine týklandýðýndaekranda görülen iletiþimkutusu

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 12: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

6. Library menüsüBM'nin kütüphanesinden simge silinmesi, simgelerin

kütüphaneye eklenmesi, dosyalarýn ekranda görüntülenmesi,simgelerin kütüphaneden çizim alanýna yüklenmesi iþlemlerindekullanýlýr. Fareyle Library menüsüne týklandýðýnda þekil 25'teverilen komutlar görülür.

Library menüsünün komutlarýnýn özellikleri þunlardýr:a. View library (kütüphaneyi göster): Library dosyasýndaki

simge isimlerini görüntüleyen komuttur. Fareyle View librarykomutuna týklandýðýnda ekranda aþaðýda þekil 26 görünür.

b. Browse libraries (kütüphaneleri araþtýr): Simge isimleriniOption menüsünün altýndaki pencerede gösteren komuttur. FareyleBrowse libraries komutuna týklandýðýnda ekranda þekil 27'deverilen liste görünür.

c. Add to library (kütüphaneye ekle): Yeniden oluþturulan yada üzerinde deðiþiklik yapýlan simgeleri Library dosyasýna eklemekiçin kullanýlan komuttur.

ç. Erase symbol (simge silme): BM yazýlýmýnýn Library Editorseçeneðini iþlettiðimiz zaman simge silmek için kullanýlankomuttur.

d. Update symbol (simge yenileme): Bir simgenin deðiþiklikleryapýlarak yeniden kaydedilmesi için kullanýlan komuttur.

e. Export symbol (simge gönderme): Tasarým alanýnda bulunandevredeki bir simgeyi simge kütüphanesine eklemek için kullanýlankomuttur.

f. Rename symbol (sembölü yeniden adlandýrma): Simge kütüphanesindeki bir simgeninadýný deðiþtirmek için kullanýlan komuttur.

Þekil 25: Library menüsü

Þekil 26: View Library komutuna týklandýðýnda ekranda görülen sembol listesi

Þekil 27: BrowseLibraries komutunatýklandýðýnda ekrandagörülen sembol listesi

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 13: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

BM yazýlýmýnýn modlarý ve alýþtýrmalarBu bölümde BM yazýlýmýyla tasarým alanýna çizgi (track), baðlantý noktasý (pad), yazý (text)

simge (symbol) ekleme konularý açýklanacaktýr.

A. Track mode (çizgi modu)Track, devrede kullanýlan elemanlar arasýndaki baðlantýlarýn yapýlmasýný saðlar.

1. Track'lerin yapýsýBM'de track, baský devre ya da þemalarda

malzemeleri birbirine baðlamada kullanýlan çizgilereverilen addýr.

BM ile çizilen çizgiler, düz ya da açýlý olabilir.Çalýþma alanýna çizilen her bir çizgi parçasýna track seg-ment (çizgi parçasý) denir.

2. Track mode option menüsüÇizim alanýna bir track çizileceði zaman önce Add

menüsünden Track komutuna týklanýr. Bu iþlemyapýldýktan sonra farenin sol tuþuna basýlýrken imleçhareket ettirilirse çizim alanýnda track çizilmeyebaþlanýr.

Çizim alanýna çizilen bir track'in özelliklerinindeðiþtirilebilmesi için Edit menüsünden Track komutunatýklanýr.

Çalýþma alanýna çizilen bir track'in özellikleriniayarlamak için imleç Add/Track konumundaykenOptions menüsüne týklandýðýnda ekranda þekil29'dakiseçenekler görülür.

Track modunun Options menüsündeki komutlarýngörevleri þunlardýr:

I. Insert/move (araya girme/taþýma): Çizgilerdeki(track) baþlangýç, bitiþ, kýrýlma noktalarýna mode denir.

Bu komutun çalýþtýrýlmasýyla Insert ya da Movemodlarýndan birisi seçilmiþ olur.

Insert moduyla track iki çizgi arasýna eklenir. Movemoduyla aktif olan modun yeri deðiþtirilebilir.

II. Home node: Baþlangýç node'u anlamýna gelenkomuttur. Bu komut çalýþtýrýlýnca çizginin baþlangýçnoktasý (node) aktif olur. Yani imleç bu noktaya gider.

III. Back a node: Önceki node anlamýna gelenkomuttur. Bu komut çalýþtýrýlýnca imleç bulunduðunode'dan bir önceki node'a geri döner.

IV. Next node: Bir sonraki node anlamýna gelenkomuttur. Back a node komutunun aksine imleç bulunduðu node'dan, bir sonraki node'a gider.

V. End node: Son node anlamýna gelen komuttur. Bu komut çalýþtýrýlýnca imleç çizginin bitiþnoktasýna (end node) gider.

Þekil 28: Çalýþma alanýnaçizilmiþ Track örneði

Þekil 29: Add menüsünden Trackkomutuna týklanýp çizim alanýna birTrack çizildikten sonra Optionsmenüsüne týklandýðýnda ekrandaTrack ile ilgili seçenekler belirir.

Þekil 30: Track'in Home(baþlangýç) ve End (son) Node'u

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 14: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

VI. Arc/circle (kavis/daire): Düz bir çizgiyi (track), yay (arc) ve daire (circle) þekline getirmekiçin kullanýlan alt komuttur.

VII. Current node: Aktif node anlamýna gelen alt komuttur. Ýmlecin aktif node üzerindekonumlanmasýný saðlar.

VIII. Delete node (nod silme): Aktif olan node'u silmek için kullanýlýr.

IX. All layer (tüm katlar): Çok katlý baský devre tasarýmlarýnda bir çizginin yer aldýðý katýdeðiþtirmek için kullanýlýr.

X. Segment layer (çizgi katý): All layer seçeneðinden farklý olarak çizginin tümü deðil, seçilençizgi parçasýnýn (track segment) bulunduðu kat deðiþtirilir.

XI. All width (tüm geniþlik): Çizgi kalýnlýðýnýn deðiþtirilmesinde kullanýlan komuttur.

XII. Segment width (çizgi parçasýnýn geniþliði): Biz çizginin tümü deðil yalnýzca seçilençizgi parçasýnýn kalýnlýðýný deðiþtirmede kullanýlan komuttur.

XIII. Split (ayýrma): Bir çizgi parçasýný ikiye ayýrmaya yarayan komuttur. Split-track pleaseconfirm (Y/N)? mesajý görününce Y harfine basýlarak ayýrma iþlemi yapýlýr.

XIV. Repeat: Tekrar etme iþlemi yapan komuttur. Seçilen bir çizginin yeniden çizilmesindekullanýlýr.

.XV. Invert order: Normalde bu komut çalýþtýrýlmýyorken çizginin ilk noktasý Home node, son

noktasý End node olur. Bu komut node'larý ters çevirir. Yani Home node, End node olurken Endnode, Home node olur.

XVI. Shift track: Çizgi kaydýrma iþlemi yapan komuttur. Taþýma (move) iþlemi bu komutlagerçekleþtirilir.

XVII. Kill: Çizgi silme iþlemi yapan komuttur. Track seçildikten sonra bu komut çalýþtýrýlýrsamesaj satýrýnda Please confirm, Type (Y)es or(N)o mesajý görüntülenir. Silme iþlemini onaylamakiçin Y tuþuna basýlýr.

XVIII. Nearest pad: En yakýn pad'e baðlama anlamýndadýr. Bir çizgiyi en yakýn durumdakipad'e baðlamak için kullanýlan komuttur.

XIX. Layer pair: Çok katlý baský devre çizimlerinde kullanýlan komuttur. Kat eþleme iþleminiyapmaya yarar.

B. Track mode (çizgi modu) ile ilgili alýþtýrmalar

1. Track yerleþtirmeBM yazýlýmý çalýþtýrýlýp PCB Editor'e girilir. Ekranda kesik çizgili bir kare görülür.Çalýþma alanýnýn büyütülmesi isteniyorsa klâvyeden, Zoom iþlemi yapan l ile 7 arasýndaki

tuþlara basýlýr.Tasarým alanýna track (çizgi) yerleþtirmek için Add (ekle) menüsünün altýndaki Track komutu

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 15: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

çalýþtýrýlýr.Add/Track komutu çalýþtýrýlýnca mesaj satýrýnda

Position imleç and press [return] mesajý görüntülenir.Bu mesajla imleç çizim alanýnda istenilen yeregetirilir ve Enter tuþuna basýlmasýnýn gerektiðianlaþýlýr.

Ýmlecin konumlandýrýldýðý nokta çizilecek track'inbaþlangýç noktasý (home node) olur.

Fare hareket ettirildiðinde ya da klâvyeden sað-sol ve yukarý-aþaðý oklarýna basýldýðýnda çizgi çizimibaþlar.

Track istenilen uzunluða geldikten sonraklâvyeden Enter tuþuna ya da farenin sol tuþunabasýlarak track'in bitiþ noktasý olan End nodebelirlenir.

Track'in bitiþ noktasý belirlendikten sonra iþleminsonlandýrýlmasý gerekir. Çizginin devam etmemesi isteniyorsa Esc ya da farenin sað tuþuna basýlýr.

Tasarým alanýna bir kaç tane daha track eklemek için bir daha Add menüsünden Track komutunuçalýþtýrmaya gerek yoktur. Çünkü tasarým alanýnda track yerleþtirme iþlemi tamamlansa bile yazýlýmAdd/Track modunda çalýþmayý sürdürür. Baþka bir track çizme iþleminde imleç istenilen baþlangýçnoktasýna getirilir ve Enter tuþuna basýlarak çizim iþlemleri sürdürülür.

2. Track kalýnlýðýnýn ayarlanmasýÝmleç Config menüsüne getirildikten sonra Enter ya da farenin sol tuþuna týklanýr. Açýlan

User configuration adlý iletiþim penceresinden Options sütununda bulunan Track and pad sizesseçeneðine girilir.

Þekil 32'de görülen Trackand pad sizes adlý iletiþimkutusunda görülen Trackwidths ve Pad widths ölçülerimm cinsindendir. Bu birimithou'ya çevirmek vebüyüklüklerin bu þekildeekranda görülmesi içinklâvyeden U tuþuna basýlýr.

Track widths ölçülerinideðiþtirmek için imleç (ýþýklýbant) 1. 0.05 yazýsýnýnüzerindeyken (+) ya da (-)tuþlarýna basýlýr.

Config menüsünden çýkýp normal tasarým alanýna dönmek için ard arda Esc tuþuna iki kezbasýlýr.

Normal tasarým alanýna dönmek için Edit menüsünün altýndaki Track komutu çalýþtýrýlýr. Ýmleçdaha önceden tasarým alanýna çizilmiþ track'in üzerine getirilir. Üzerine getirilen track'i seçmekiçin Enter tuþuna basýlýr. Track seçildikten sonra Option menüsünden All width komutuna týklanýrya da imleç bu seçeneðin üzerindeyken Enter tuþuna basýlýnca, Enter width number for the wholetrack yazýsý mesaj satýrýnda görülür. Burada klâvyeden l tuþuna basarsak çizgi kalýnlýðý 0,05 mmolarak seçilmiþ olur. Çünkü daha önceden User configuration options penceresinde 1 numaralýtrack widths'de kalýnlýðý 0,05 mm olarak ayarlamýþtýk.

Þekil 32: Track and Pad Sizes adlý iletiþim kutusu

Þekil 31: Add menüsünden Trackkomutuna týklandýktan sonra çizilmiþTrack örnekleri

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 16: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

3. Track parçasýnýn kalýnlýðýnýn deðiþtirilmesiÇizim alanýna bir kaç parçalý bir track çizilir. Ýmleç kalýnlýðý

deðiþtirilecek track parçasýnýn üzerine getirilir. Kalýnlýðýdeðiþtirilecek track parçasý seçildikten sonra Option menüsünegirilir. Bu menünün komutlarýndan Segment width komutuseçilir. Mesaj satýrýnda görülen Please enter the width number(1-8) mesajý ile klâvyeden 1 ile 8 arasý kalýnlýk kodu girilir. Buyapýlýnca seçilen segment parçasýnýn deðiþtiði görülecektir.

4. Track katýnýn deðiþtirilmesiÇok katlý baský devre tasarýmlarýnda kullanýlýr.Track'ler deðiþik renklerde seçilerek tasarýmdaki karýþýklýk

önlenir. Track katýný deðiþtirmek için fareyle Config menüsünetýklanýr. Ekrana gelen User configuration options adlý pencereninOptions bölümünden Layer selectionkomutu çalýþtýrýlýr (þekil 34).

Layer selection komutunun iletiþimkutusunda istenilen düzenlemeleryapýlabilir. Renk seçimi yapýlýrkenimleç istenilen renge getirilir ve Entertuþuna basýlýr. Bu düzenlemeleryapýldýktan sonra Add/Trackkomutuyla tasarým alanýna track çizilir.Katý deðiþtirilecek çizginin üzerine faregetirilir ve Enter'a basýlarak seçilir.Seçme iþleminden sonra Optionmenüsünün altýndaki All layer komutuçalýþtýrýlýr. Mesaj satýrýnda görüntülenen mesajla çizginintamamýnýn hangi kata geçirilmek istendiði sorulmaktadýr.Klâvyeden istenen kat numarasý girildikten sonra Esc tuþunabasýlýr.

5. Track'i iki parçaya ayýrmaBir çizgiyi istenilen bir node'dan ikiye ayýrmak için Option

menüsündeki Split seçeneði kullanýlýr.Tasarým alanýna U þeklinde bir track çizelim. Bu U track'inin

sol köþesine imleci getirerek bu node'u aktif duruma getirelim.Daha sonra Option menüsünün altýndaki Split komutunuçalýþtýralým. Mesaj satýrýnda, Split track please confirm (Y/N)?mesajý görülür ve ayýrma iþleminin onayý evet ya da hayýr olarakistenir. Klâvyeden N tuþuna basýlýrsa iþlemden vazgeçilir. Ytuþuna basýlýrsa ayýrma iþlemi onaylanýr.

Yapýlan iþlemlerin sonucunda U þeklinin görünümündeherhangi bir deðiþiklik olmaz. Yalnýzca U þeklinin en altýndakidüz çizginin baþlangýç ve bitiþ node'larýnýn yeri deðiþir.

6. Node silmeNode (nod), herhangi bir çizginin kýrýlma noktasýdýr.Node silme iþlemi Option menüsündeki Delete node komutuyla yapýlýr. Bu iþlemin

gerçekleþtirilebilmesi için silinmesi istenen node'un seçilerek aktif hâle getirilmesi gerekir. Çizimalanýna U þeklinde bir track çizelim. Edit menüsünden Track seçeneðini çalýþtýralým. Ýmleci U

Þekil 33: Dört parçalý birTrack'in ikinci dilimininkalýnlýðýnýn deðiþtirilmesi

Þekil 34: Layer selection adlý iletiþim kutusu

Þekil 35: Track katýnýndeðiþtirilmesine iliþkin örnek

Þekil 36: U þeklindeçizilmiþ Track örneði

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 17: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

Þekil 37: Delete Nodekomutuyla U þeklindekiTrack'in L þeklinedönüþtürülmesi

þeklinin sað köþesine getirerek bu node'uaktif hâle getirelim. Ýlgili node'u silmek içinklâvyedeki D tuþuna basmak yeterlidir. Bunode'un silinmesiyle tasarým alanýndaki Utrack'inin görüntüsü L gibi olacaktýr (þekil37).

7. Track çizim açýsýnýn ayarlanmasýTrack çizim açýsýnýn ayarlanmasý Tools

menüsünün Angle assist adlý komutlaayarlanýr.

Ýmleç Tools menüsünün altýndaki Angleassist komutunun üzerine getirilip Entertuþuna basýldýðýnda ekranda yanda görüleniletiþim kutusu belirir (þekil 38).

Iletiþim kutusundan 45°, 90° onlykomutu seçilipp çizgi çizilirse çizilençizgilerin açýsý 45° ve 90° olur.

Iletiþim kutusundan Assist off komutuseçilip çizgi çizilirse çizilen çizgilerin açýsýserbest olur.

8. Çizilmiþ bir track'in tekrarlanmasýTrack tekrarlama iþlemi, Option menüsündeki Repeat komutunun çalýþtýrýlmasýyla yapýlabilir.

Bu iþlem Windows uygulamalarýndaki Copy (kopyalama) komutuna benzer.Track kopyalamak (tekrarlamak) için ilk önce tasarým alanýna bir track çizilir. Daha sonra bu

track seçilerek aktif hâle getirilir. Option menüsündeki Repeat çalýþtýrýlýr ve mesaj satýrýnda,Position cursor and press return mesajýyla imleç track'in kopyalanacaðý yere konumlandýrýlýpEnter tuþuna basýlýr ve imlecin konumlandýrýldýðý yerde ayný biçimli bir track'in oluþtuðu görülür.Bu iþlemi sonlandýrmak için de klâvyedeki Esc tuþuna basýlýr.

9. Bir track'in silinmesiTrack'in silinmesi için Option menüsündeki Kill komutu çalýþtýrýlýr. Bu iþlemin yapýlabilmesi

için tasarým alanýna bir çizgi çizilir. Edit menüsündeki Track komutuyla silinmesi istenen tracküzerine imleç getirilir ve Enter tuþuna basýlýr. Böylece, silinmesi istenen track seçilerek aktif hâlegetirilmiþ olur. Daha sonra Option menüsündeki Kill komutu çalýþtýrýlýr. Mesaj satýrýndaki, Pleaseconfirm. Type (Y)es or (N)o mesajý ile onay beklenmektedir. Klâvyedeki Y tuþuna basýlarak seçilentrack silinmiþ olur.

10. Bir track'in kaydýrýlmasýTrack kaydýrma iþlemi Option menüsünün Shift track adlý komutuyla yapýlýr.Önce Add/Track komutuyla bir track çizilir. Daha sonra Edit/Track ile track seçilir. Option

menüsünün Shift track adlý komutu çalýþtýrýlýr. Ýmleç track'in kaydýrýlmasý istenen yere götürülürve Enter tuþuna basýlýr. Track imlecin konumlandýrýldýðý yeni yere kaydýrýlmýþ olur.

Kaydýrýlan track hâlâ seçili durumdadýr. Bundan kurtulmak için klâvyeden Esc tuþuna basýlýr.

C. Dosya kaydetmeHazýrlanan dosyalarýn A sürücüsündeki diskete ya da C sürücüsündeki sabit diske

kaydedilebilmesi için File menüsünden Save'e týklanýr. Mesaj satýrýndaki Enter file namenoname.pcb mesajýyla üzerinde çalýþýlan dosyaya ait bir adýn verilmesi istenecektir. Dosya adýnýnverilebilmesi için noname.pcb yazýsýnýn silinmesi gerekir. Silme iþleminden sonra çizime ad

Þekil 38: Angle Assistkomutuna týklan-dýðýnda ekranda görü-len iletiþim kutusu

(a) (b)

Þekil 39: a) 45°, 90° only b) Assist off seçenekleritercih edilerek çizilmiþ Track örnekleri

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 18: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

(örneðin devre1.pcb) verilipEnter tuþuna basýlýr.

Dosyanýn Asürücüsündeki diskete yada C sürücüsündeki sabitdiske kaydedilebilmesi içinConfig menüsününDirectory setup komutuçalýþtýrýlarak ayarlanýr.Ýkinci satýrý A olarakdeðiþtirirsek üzerindeçalýþýlan dosya disketekaydedilecektir.

Ç. Pad mode(pad modu)1. Pad'lerin yapýsýPad devre elemanlarýnýn

baský devre plâketi üzerinelehimlenmesini saðlayanbaðlantý noktasýdýr.

Pad'in iç (inside) ve dýþ(outside) çapýný deðiþtirmekiçin, Config menüsününaltýndaki Track and pad sizeskomutu çalýþtýrýlýr.

Þekil 42'de verilen Userconfiguration options adlýiletiþim kutusundaki Padwidths kýsmýndan Inside (iççap) ve Outside (dýþ çap)deðerleri mm ya da thoölçü birimlerinden birineayarlanabilir.

2. Pad mode optionmenüsü

Pad mode optionmenüsünün ekrandagörülebilmesi için herhangi bir pad'in seçili olmasý gerekir.

Pad mode options menüsünün komutlarýnýn görevleri þunlardýr:

I. Anticlockwise (saat yönünün tersi dönüþ): Bu komutunçalýþtýrýlmasýyla seçilerek aktif hâle getirilen pad saat yönününtersine 90° döner. Daire þeklinde seçilen pad'lerde bu komutunçalýþtýrýlmasý etkisizdir.

II. Current: Edit/Pad komutu çalýþtýrýldýðýnda hangi pad'i seçiliduruma getirmek isteyip istediðimiz sorulur. Ýmleci, seçili hâlegetirmek istediðimiz pad'in üzerine götürüp Enter tuþuna basarsako pad seçili hâle gelir. Bir pad'i seçili hâle getirdikten sonra imleci

Þekil 40: PCB uzantýlý bir BM dosyasýnýn kaydedileceðisürücünün A (disket) olarak deðiþtirilmesi

Þekil 41: Pad (ped) örnekleri

Þekil 42: Pad'lerin iç ve dýþ çaplarýnýdeðiþtirmek için açýlan iletiþim kutusu

Þekil 43: Edit/Pad iþlemiyapýlýnca açýlan Pad modeoptions menüsününkomutlarý

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 19: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

baþka bir yere götürmüþsek Option menüsündeki Current komutunu çalýþtýrdýðýmýzda imlecintekrar seçili durumdaki pad'in üzerinde konumlandýðýný görürüz.

III. Delete: Bu komutla seçilen aktif pad silinir. Komut çalýþtýrýlýnca mesaj satýrýnda onayistenmez.

IV. Layer: Seçili pad'in bakýrlý yüzey katý deðiþtirilir. Layer komutu yalnýzca baský devretasarýmlarýnda çalýþýrken PCB Editor'de görülür.

Option menüsünün altýndaki Layer komutu çalýþtýrýldýðýnda mesaj satýrýnda, Please enter thelayer number mesajý alýnýr ve kullanýcýdan 1-8 arasý kat numarasýgirmesi istenir. Girilen sayý ile pad'in konumlandýrýlacaðý katbelirlenir.

V. Width: Bu komutla seçili durumdaki pad'in geniþliði vebüyüklüðü deðiþtirilir. Ýlk önce Config menüsündeki Track and padsizes komutu çalýþtýrýlýr. Ekrana gelen User configuration optionspenceresindeki l'den 16'ya kadar numaralandýrýlmýþ Pad widthsdeðerleri klâvyedeki (+) ve (-) tuþlarý kullanýlarak mm ya da thoucinsinden deðiþtirilir. Böylece pad'in iç çapý (inside) ve dýþ çapý (out-side) belirlenmiþ olur. Daha sonra Width komutu çalýþtýrýldýðýndamesaj satýrýndan alýnan, Please enter the width number (1-16) mesajýile kullanýcýdan 1-16 arasý sayý girmesi istenir.

VI. Shape: Bu komutla seçili durumdaki pad'in þekli (biçimi)deðiþtirilir. Shape komutunun çalýþtýrýlmasýyla ekranda 14 ayrý padþekli görülür. Ýmleç istenen pad'in üzerine getirilip Enter'a basýlýrsapad o biçimde olur.

VII. Repeat: Seçili durumdaki pad kopyalanýr. Önce kopyalanacakped (pad) Edit/Pad komutuyla seçilir. Mesaj satýrýndan, Position cursor and pres [return] mesajýalýndýktan sonra imleç tasarým alanýnda kopyalanacak yere konumlandýrýlýr ve Enter tuþuna basýlýr.Kopyalama iþlemi bittikten sonra mesaj satýrýnda, Copied item is now current item mesajý ilekopyalanan pad'in hâlâ seçili durumda olduðu belirtilir. Bu durumdan kurtulmak için Esc tuþunabasýlýr.

VIII. Mirror: Pad'in ters görüntüsü elde edilir.

IX. Nearest node: Pad'in en yakýn node'a konumlandýrýlmasý saðlanýr. En yakýn node'akonumlandýrýlacak pad seçilerek aktif hâle getirilir. Daha sonra Option menüsünden nearest nodekomutu çalýþtýrýlýr. Mesaj satýrýndan alýnan, Position the cursor, çizginin hangi node'unakonumlandýrýlmasý isteniyorsa o node'a yaklaþtýrýlýr ve Enter'a basýlýr. Henüz pad seçili durumdankurtulmamýþtýr. Klâvyeden Esc tuþuna basýlarak iþlem tamamlanýr.

X. Matrix: Matrix komutunun çalýþtýrýlmasýyla birden çok pad düzenli olarak yerleþtirilir.Elde edilecek pad matrix'in þekli kare ya da dikdörtgen olabilir. Bu iþlemin gerçekleþtirilmesi

için Add menüsünden Pad komutu çalýþtýrýlarak tasarým alanýna bir pad eklenir. Edit menüsündenpad komutuna týklanarak pad seçilip aktif hâle getirilir. Eðer tasarým alanýnda bir pad varsa padmatrix oluþturmak da mümkündür.

Option menüsünden matrix komutunun çalýþtýrýlmasýyla mesaj satýrýndan X ve Y deðerlerinegöre sayý girilmesi istenir. Bu sayýlar teker teker girilerek Enter tuþuna basýlýr ve pad matrixoluþturulur.

Þekil 44: BM yazýlýmýnýnPCB Editor'ündeki pad(ped) þekilleri

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 20: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

XI. Kill: Kill komutunun çalýþtýrýlmasýyla aktif olan pad silinebilir. Ýlk önce silinecek padseçilir. Kill komutunun çalýþtýrýlmasýyla mesaj satýrýnda, Please confirm. Type (Y)es or (N)o ilesilme iþlemi için kullanýcýdan onay istenir. Y tuþuna basýlarak silme iþlemi gerçekleþtirilir. Killiþlemi klâvyeden K tuþuna basýlarak da yapýlabilir.

D. Pad mode ile ilgili alýþtýrmalar

1. Pad yerleþtirmeBM'de PCB Editor çalýþtýrýlýr. Add menüsünden pad çalýþtýrýlýr. Çizim alanýnda pad'in yerleþeceði

yere imleç getirilir ve klâvyeden Enter tuþuna basýlýr. Bu yapýlýnca çizim alanýnda bir pad belirir.Oluþturulan pad'i seçili durumdan çýkarmak için klâvyeden Esc tuþuna basýlýr.

2. Pad þeklini deðiþtirmeTasarým alanýna yerleþtirilen pad'i aktif hâle getirilir. Daha sonra Option menüsünden Shape

komutu çalýþtýrýlýr. Bu komutun çalýþtýrýlmasýyla ekranda 14 deðiþik pad görünür. Ýmleç istenenpad üzerine getirilir ve klâvyeden Enter'a basýlýr.

3. Pad ölçüsünü deðiþtirmeAdd/Pad komutuyla tasarým alanýna bir pad eklenir. Daha sonra Config menüsünden Track

and pad sizes komutu çalýþtýrýlýr. Ekrana gelen, User configuration options [track and pad sizes]penceresinden mm cinsinden Pad widths seçeneði görülür. Outside (pad'in dýþ çapý) ve inside(pad'in iç çapý) deðerleri l'den 16'ya kadar numaralandýrýlmýþtýr. Pad ölçü deðerleri (+) ve (-)tuþlarýný kullanarak deðiþtirilebilir. Ekrandaki pencereden çýkmak için iki kez Esc tuþuna basýlýr.

Tasarým alanýnda konumlandýrýlmýþ seçili durumda bir pad varken Option menüsünden Widthkomutu çalýþtýrýlýrsa mesaj satýrýnda, Please enter width number (1-16) mesajý alýnýr. Klâvyekullanýlarak 1 ile 16 arasý bir sayý girilip Enter'a basýlýr.

4. Pad'lerin bakýrlý yüzey katýný deðiþtirmeTasarým alanýna bir kaç pad eklenir. Config menüsünden Layer selection komutu çalýþtýrýlýr.

Ýmleçle istenilen renk seçildikten sonra Enter'a basýlýr.Bir pad seçildikten sonra Option menüsünden Layer komutu seçilir. Mesaj satýrýndan, Please

enter the layer number mesajý alýnýr. Pad'in kat numarasý klâvye kullanýlarak girilir.

5. Pad matrix oluþturmaMatrix oluþturmak için önce bir adet baþlangýç pad'i oluþturulur. Baþlangýç pad'i referans alýnarak

Pad matrix iþlemi yapýlýr.Örnek olarak dikeyde 2, yatayda 2 ve aralarýnda 4 mm aralýk bulunan 4 pad'lik bir matrix

oluþturalým.Çizim alanýnda bir pad oluþturulur. Ardýndan Option menüsünden ma-

trix komutu çalýþtýrýlýr. Mesaj satýrýna sýrayla 4, 2, 4, 2 sayýlarý yazýlýr.Bu iþlemlerden sonra ekranda þekil 45'teki pad matrix görülür.

6. Pad'lerin ters yön görüntüsünün alýnmasýPad'lerin ters görüntüsünü oluþturmak için pad seçiliyken Option

menüsünden Mirror'a týklanýr.

E. Text mode (yazý modu)Baský devreye ya da þemaya yazý yazmak için kullanýlan moddur.

1. Text mode option menüsüTasarým alanýnda yazý yazmak için Add menüsünden Text komutu çalýþtýrýlýr.

Þekil 45: Dört pedliMatrix örneði

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 21: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

Þekil 46'da PCB Editor Text modunda çalýþýrken Option menüsününkomutlarý gösterilmiþtir.

Mesaj satýrýndan alýnan Position cursor and press [return] mesajýylaimleç tasarým alanýnda yazýnýn yazýlacaðý yere götürülür ve Enter'a basýlýr.Bu iþlemden sonra mesaj satýrýndan Editing text mesajý alýnýr ve tasarýmalanýnda olmasý istenen yazý bu kýsma yazýlýp Enter tuþuna basýlýr.

Text mode option menüsü tasarým alanýna yazýlan yazýda deðiþiklikyapmak için kullanýlýr.

Text mode option menüsünün komutlarýnýn özellikleri þunlardýr:

I. Current: Bu komuta týklanýnca imleç aktif durumdaki yazý üzerinegider.

II. Text content: Yazý içeriði anlamýna gelen bir komuttur. Yazýnýniçeriði deðiþtirileceði zaman kullanýlýr.

III. Increment: Bu komutla harf ya da rakam sýrasý bir artýrýlýr. Seçili (aktif) yazý bir rakam isebu komutun çalýþtýrýlmasýyla rakamýn deðeri bir artar. Eðer aktif (seçili) yazý bir harf ise harf birileri harf þeklinde deðiþir.

IV. Decrement: Increment komutunun ters iþlemini yapar. Rakam ya da harf sýrasýný bir azaltýr.

V. Layer: Bu komutla yazýnýn ait olduðu katýn yeri deðiþtirilir. Baský devre çizim yazýlýmýnda(PCB Editor) kullanýlan bir seçenektir.

VI. Size: Size komutuyla yazý boyutu belirlenir. Yazýlar için 8 farklý yükseklik tanýmlanmýþ vebu yükseklikler 1-8 rakamlarý arasýnda kodlanmýþtýr.

VII. Width: Bu komutla text (yazý) kalýnlýðý belirlenir. Kalýnlýðý deðiþtirilecek yazý seçilir veWidth komut çalýþtýrýlýr. Mesaj satýrýndan mesaj alýndýktan sonra girilen 1-4 sayýlarýyla seçilenyazýnýn kalýnlýðý belirlenir.

VIII. Anticlockwise: Seçilen yazý saat ibresi dönüþ yönünün tersine döndürülür. Bu komutunüst üste iki kez çalýþtýrýlmasý hâlinde seçilen yazý 180° döner

IX. Mirror: Seçilen yazýnýn ters yön görüntüsü elde edilir.

X. Repeat: Seçilen yazý tekrarlanabilir ya da kopyalama iþlemi yapýlabilir.

XI. Kill: Seçilen yazý silinir. Yazý silinmeden önce mesaj satýrýndan kullanýcý için onay istenir.

F. Text mode ile ilgili alýþtýrmalar

1. Tasarým alanýna yazý eklenmesiAdd menüsünden Text komutu seçilir. Mesaj satýrýndan Position cursor and press [return]

mesajý alýnýr. Bu mesaj alýndýktan sonra imleç tasarým alanýnda herhangi bir yere getirilir ve Enter'abasýlýr. Bu kez ekranýn sol alt köþesindeki satýr editöründe Editing text yazýsý görülür. Ýmlecinbeklediði yerden itibaren Türkçe karakterler (ç, ð, þ, ö, ü) kullanýlmadan yazý yazýlýr.

Örneðin Ali Ozdemir text'ini yazalým. Yazý klâvye kullanýlarak yazýldýktan sonra Enter'a ya dafarenin sol tuþuna basýlýr. Bu text'i tasarým alanýnda sabitlemek için klâvyeden Esc tuþuna ya dafarenin sað tuþuna basýlýr.

2. Yazý içeriðinin deðiþtirilmesiBu iþlem Option menüsünün altýndaki Text content komutuyla yapýlýr. Tasarým alanýna

yerleþtirilen yazýya ekleme yapmak, yazýlan kelimeden harf çýkarmak, yazýlan text'i deðiþtirmek

Þekil 46: TextMode Optionmenüsününkomutlarý

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 22: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

için bu komut kullanýlýr.Þekil 47'deki Ali Ozdemir text'ini deðiþtirip devre

1 yazalým. Bu iþlemi yapmak için Edit/Textkomutuyla Ali Ozdemir yazýsý seçilir. Daha sonraOption menüsünden Text content komutuna týklanýr.Sol alt köþede bulunan bir önceki yazý deðiþtirilerekdevre 1 yazýsý yazýlýp Enter'a basýlýr. Esc tuþunabasýlarak iþlem tamamlanýr.

3. Yazý yüksekliðinin deðiþtirilmesiYazý yüksekliði Option menüsündeki Size

komutuyla gerçekleþtirilebilir.Yazý yüksekliðini artýrmak için önce devre 1 text'i

Edit/Text komutuyla seçilir. Daha sonra Optionmenüsünden Size'a týklanýr. Ekranýn sol alt köþesindePlease enter text size number, (1-8) mesajý görünür.Klâvyeden 1 ile 8 arasý bir rakam girilir. Rakamgirildikten sonra klâvyeden Enter ardýndan Esctuþuna basýlýr.

4. Yazý kalýnlýðýnýn deðiþtirilmesiBu iþlemi yapabilmek için tasarým alanýna

yerleþtirilen yazý Edit/ Text komutuyla seçilerek aktifhâle getirilir. Text seçildikten sonra Optionmenüsünden Width komutu çalýþtýrýlýr. Ekranýn solalt köþesinde Please enter the width number (1-4)mesajý alýnýr. Bu mesaj alýndýktan sonra istenilen yazýkalýnlýðýnýn rakamý girilir. Örneðin 4 tuþuna basýlýrsaen kalýn yazý seçilmiþ olur. Text'i seçili durumdançýkarmak için Esc tuþuna basýlarak iþlem tamamlanýr.

5. Yazýnýn ters görüntüsünün elde edilmesiEdit/Text komutuyla tasarým alanýndaki yazý seçilerek aktif hâle getirilir. Daha sonra Option

menüsünden Mirror komutu çalýþtýrýlýr. Bu komutun çalýþtýrýlmasýyla seçilen text'in ters görüntüsüelde edilir. Esc tuþuna basýlarak iþlem tamamlanýr.

G. Symbol mode (simge modu)BM yazýlýmýnýn PCB Editor'ünde simge moduyla çizim alanýna çeþitli devre elemanlarýnýn

malzeme kýlýflarý eklenebilir. Schematic Editor'de ise elektronik malzeme simgeleri eklenebilir.

1. Symbol mode option menüsüPCB ve Schematic Editor 'de bu menünün

seçenekleri aynýdýr. Yalnýzca Library Editor'dekullanýþ yönünden biraz fark vardýr.

Symbol mode options menüsünün komutlarý(Current, Anticlockwise, Mirror, Repeat ve Kill) padve text modlarýnýn yaptýðý iþlemlerin aynýsýný yapar.

I. Symbol mode ile ilgili alýþtýrmalar1. Simge yerleþtirme

Add/symbol çalýþtýrýlýr. Mesaj satýrýndan alýnan, Position cursor and press [return] mesajýyla

Þekil 47: Tasarým alanýnaeklenmiþ Text (yazý) örneði

Þekil 48: Ali Ozdemir adlý Text'indevre 1 olarak deðiþtirilmesi

Þekil 49: Devre 1 adlý Text'inyüksekliðinin artýrýlmasý

Þekil 50: Devre 1 adlý Text'inkalýnlýðýnýn artýrýlmasý

Þekil 51: Devre 1 adlýtext'in ters çevrilmesi

Þekil 52: Symbol Mode Options menüsü

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 23: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

imleç tasarým alanýnda simgenin yerleþtirileceði yeregötürülüp Enter'a basýlýr. Bu iþlem yapýlýnca mesajsatýrýnda Symbol name yazýsý görülür. Eðer çaðýrýlansimgenin adý biliniyorsa bu ad klâvye kullanýlarakgirilir. Simgenin adý bilinmiyorsa simge adlarýnýngörüntülenmesi için Enter'a basýlýr. Ýstenilen simgeseçilir ve tasarým alanýna yerleþtirilir. Esc tuþunabasýlarak iþlem sonlandýrýlýr.

Þekil 53 ve 54'te PCB Editor ile Schematic Editorkullanýlarak çeþitli eleman kýlýf ve simgelerininçalýþma alanýndaki görünümleri verilmiþtir.

2. Simge renginin deðiþtirilmesi

PCB Editor'de tasarým alanýna yerleþtirilensimgenin rengini deðiþtirmek için Configmenüsünden Layer selection komutu çalýþtýrýlýr.Ekrana gelen pencerede Upper silk screenhizasýndaki Okey (tamam) iþareti sað sol oklarýylahareket ettirilir. Ýmleç istenilen rengin üzerinegetirilip Enter tuþuna basýldýktan sonra iki kez Esctuþuna basýlýr. Tasarým alanýndaki kýlýf renginindeðiþtiði görülür.

3. Bir simgenin ters çevrilmesi

Tasarým alanýndaki tersyüz edilecek simge Edit/Symbol komutuyla seçilerek aktif hâle getirilir. Op-tion menüsünden Mirror'a týklanýr. Esc tuþunabasýlarak iþlem tamamlanýr.

4. Bir simgeye deðer vermek

Add/Symbol komutu çalýþtýrýlarak çizim alanýnabir simge yerleþtirilir. Örneðin bir direnci þekil56'daki gibi çizim alanýna yerleþtirdiðimizivarsayalým. Dirence deðer vermek için Edit/Symbolkomutu çalýþtýrýlarak bu eleman seçili hâle getirilir.Daha sonra Option menüsünden Value komutuçalýþtýrýlýr (þekil 57).

Not: Value komutu BM'nin 2.0 ve üst sürümlerindevardýr.

Mesaj satýrýndaki Editing value mesajýyla dirençsimgesine bir deðer (22 k, 33 k gibi) verilir.

Sembole verilen deðer sembolün yanýndagörülmez. Ekranýn sað alt köþesindeki mode bilgisatýrýnda görülür (þekil 58).

Þekil 53: PCB Editor ile çizim alanýnayerleþtirilmiþ led, diyot ve hoparlör kýlýflarý

Þekil 54: Schematic Editor ile çizim alanýnayerleþtirilmiþ diyot ve transistör simgeleri

Þekil 55: Kýlýf rengini deðiþtirmede kullanýlanLayer selection adlý iletiþim kutusu

Þekil 56: Çizim alanýnayerleþtirilmiþ direnç simgesi

Þekil 57: Edit/Symbol komutuçalýþtýrýldýktan sonra Option menüsüaçýldýðýnda görülen komutlar

Þekil 58: Mode bilgi satýrýndagörülen direnç deðeri

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 24: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

5. Bir sembolü diðer bir sembol ile deðiþtirmek

Bu iþlemi yapabilmek için deðiþtirilecek simge Edit/Symbol komutuyla aktif hâle getirilir. Dahasonra Option menüsündeki Local update komutu çalýþtýrýlýr.

Not: Local update alt komutu BM'nin 2.0 ve üst sürümlerinde vardýr.

Mesaj satýrýndan Enter symbol name mesajý alýnýnca adý bilinen baþka bir simgenin adý yazýlýrve Enter tuþuna basýlýr.

Bu iþlem yapýldýktan sonra mode bilgi satýrýna bakýlacak olursa simge adýnýn haricinde diðerbilgilerin deðiþmediði görülür.

6. Designator ile ilgili iþlemlerDesignator komutu BM'nin 2.0 ve üst

sürümlerinin Option menüsünde bulunur. Çizimalanýndaki bir simge Edit/Symbol komutuyla aktifhâle getirildikten sonra Option menüsündenDesignator'a týklanýrsa þekil 59'da verilen iletiþimkutusu açýlýr.

Designator alt komutuyla üzerinde R1 yazandirenç simgesinin R2 olarak deðiþtirelim. Bu iþlemdesignator/text komutu çalýþtýrýlarak yapýlabilir.Önce içeriði deðiþtirilecek simge seçilerek aktif hâlegetirilir. Daha sonra Designator'daki Text contentkomutu çalýþtýrýlýr. Mesaj satýrýndan alýnan Editing designator:R1 ifadesi R2 olarak deðiþtirilir.Bu iþlemden sonra direncin üzerindeki R1 yazýsý R2 olarak deðiþir.

Designator komutunun seçeneklerinin görevleri þunlardýr:I. Position, eleman üzerine yazýlan ifadenin (örneðin R1) çizim alanýnda istenilen yere

konulmasýný saðlar.

II. Anticlockwise, eleman üzerine yazýlan ifadenin (örneðin R1) saat dönüþ yönünün tersi yönde90° dönmesini saðlar.

III. Hide/show, eleman üzerine yazýlanifadenin (örneðin R1) görünmesini ya dagörünmemesini ayarlar.

IV. Size, eleman üzerine yazýlan ifadenin(örneðin R1) yazý büyüklüðünü ayarlar.

V. Width, eleman üzerine yazýlan ifadenin(örneðin R1) yazý kalýnlýðýný ayarlar.

Ð. Block mode (block modu)Çizim alanýnda bulunan çalýþmanýn birden

çok elemanýnýn kopyalanmasý, kaydýrýlmasý,silinmesi, saða sola döndürülmesi, tersgörüntüsünün alýnmasý gibi iþlemleri yapankomuttur.

Bir çalýþmanýn belli bir bölümününbloklanmasý için önce Tools menüsündenBlock'a týklanýr. Ardýndan imleç ile devreninistenilen kýsmý dörtgen içine alýnýr (bloklanýr).Bloklama yapýldýktan sonra Enter'a basýlýr. Sonolarak Option menüsünden istenilene

Þekil 59: Designator komutunatýklandýðýnda açýlan iletiþimkutusundaki seçenekler

Þekil 60: Tools/Block'a týklandýktan sonra baskýdevredeki dirençlerin bloklanmasý ve bukonumdayken Option menüsünün komutlarýnýngörünümü

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 25: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

týklanarak bloklama ile amaçlanan iþlem gerçekleþtirilebilir.

1. Block mode option menüsüÞekil 61'de blok modunun Option menüsünde bulunan

komutlar görülmektedir. Þimdi bu komutlarýn iþlevleriniinceleyelim.

a. Block origin: Blok içinde origin (orijin, baþlangýç)noktasýnýn tanýmlanmasýnda kullanýlýr. Daha önceki Setorigin'den farký buradaki baþlangýç noktasý blok için geçerlidir.

b. Shift: Tasarým alanýndaki bir bloðun bir noktadan baþkabir noktaya kaydýrýlmasýnda kullanýlýr.

c. Repeat: Seçilen bloðun kopyalanmasýnda kullanýlýr.

ç. Clockwise: Bloðu saat ibresinin dönüþ yönünde 90° döndüren komuttur.

d. Anticlockwise: Clockwise komutunun tersine bloðu saat ibresinin dönüþ yönünün tersine90° döndürür.

e. Mirror: Tanýmlanan blok yatay doðrultuda ters çevrilir.

f. Print block: Tanýmlanan bloðun yazýcýdan alýnmasýný saðlar.

g. Penplot block: Tanýmlanan bloðun çizici (plotter) aracýlýðýyla kâðýda aktarýlmasýndakullanýlan komuttur.

ð. Kill: Seçilen bloðu siler.

h. Flood fill: Baský devre uygulamalarýnda þase alanýnýn geniþletilmesinde kullanýlýr. Baþkabir deyiþle bloðun bir bölgesinin bakýr hatlarla doldurulmasý iþleminde kullanýlýr.

H. Block mode ile ilgili alýþtýrmalar

1. Block oluþturmaya hazýrlýkBM'de PCB Editor'e girilir. Add menüsünden Symbol

komutu çalýþtýrýlýr. Tasarým alanýna DIP8 adlý yani 8 ayaklýbir entegre simgesi yerleþtirilir. Bu simge tasarým alanýnayerleþtirildikten sonra seçilir ve aynýsýndan Repeatkomutuyla kopyalanýr.

2 adet entegre tasarým alanýna yerleþtirildikten sonra Addmenüsünden Track komutu çalýþtýrýlýr ve iki entegrebirbirine baðlanýr (þekil 62).

Ýstenildiði takdirde iki entegre arasýndaki track'lerinrenkleri deðiþtirebilir. Böylece blok oluþturmak için gereklihazýrlýklar yapýlmýþ olur.

2. Block oluþturmaBloðu oluþturacaðýmýz devre þekil 62'de görülen devre

olsun. Blok oluþturmak için Tools menüsünden Blockkomutu çalýþtýrýlýr.

Mesaj satýrýndan alýnan Position cursor and press [return, enter] mesajý ile oluþturulacak bloðunsol üst köþesine imleç getirilip Enter tuþuna basýlýr. Ýmlecin getirildiði bu nokta oluþturulacakbloðun sol üst köþesi olacaktýr. Fare ya da klâvyedeki yön tuþlarý ile devredeki entegreler ve

Þekil 61: Block Mode Optionsmenüsünün komutlarý

Þekil 62: Ýki entegre kýlýfýnýnbirbirine baðlanmasý

Þekil 63: Ýki entegrekýlýfýnýn bloklanmasý

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 26: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

track'ler bloðun içinde kalacak þekilde dikdörtgen çizilir(þekil 63). Blok iþlemi tamamlanýnca Enter tuþuna ya dafarenin sol tuþuna basýlýr.

3. Bir bloðun kaydýrýlmasýÞekil63'teki bloklama iþlemini farenin sað tuþuna basarak

iptal edelim. Daha sonra yalnýzca ikinci entegreyi (IC2)bloklayalým.

Bloklama yapýldýktan sonra Option menüsünden Shiftkomutu çalýþtýrýlýr. Position cursor and press [return]mesajýyla imleç bloðun kaydýrýlacaðý yere getirilir ve Enter tuþuna basýlýr. Böylece blok tanýmlananyere kaydýrýlmýþ olur.

Bloðun tanýmlanacaðý yerde sabitlenmesi için Esc tuþuna basýlmasý gerekir.

4. Bir bloðu silmekBloklanan devreyi silmek için Option menüsünden Kill komutu seçilir. Ekranýn sol alt köþesinde,

Please confirm. Type (Y)es or (N)o mesajý görülür. Eðer Y tuþuna basýlýrsa blok içindeki tümelemanlar silinir.

5. Bir bloðun tekrarlanmasýSeçilen bloðun kopyalanmasý için Option menüsünden Repeat komutu çalýþtýrýlýr. Mesaj

satýrýnda Position cursor and press [return] yazýsý görülür. Bu yazý görülünce imleç, bloðunkopyalanacaðý yere getirilip Enter tuþuna basýlýr. Böylece blok tasarým alanýnda imlecin bulunduðuyerde kopyalanmýþ olur. Esc tuþuna basýlarak iþlem tamamlanýr.

6. Bir bloðun ters çevrilmesi (mirror)Blok içindeki elemanlarýn ters görüntüsünün elde edilmesi için

Option menüsünden Mirror'a týklanýr.Mesaj satýrýnda Position cursor and press [return] (imleci

konumlandýrýp Enter'a basýnýz) cümlesi görülür.Ýmleç çizim alanýnda istenilen yere götürülüp Enter'a basýlýrsa

blok ters çevrilmiþ olarak görünür (þekil 65).

7. Bir bloðun saða-sola döndürülmesi

Devre bloklandýktan sonra Option menüsünden clockwise yada anticlockwise çalýþtýrýlýr.

Clockwise komutu bloðu saat ibresinin dönüþ yönünde,anticlockwise komutu ise saat ibresi dönüþ yönünün tersi yönündedönüþ saðlar.

8. Bir bloðun doldurulmasý

PCB Editor'de gerçekleþtirilebilen bir iþlemdir. Bu iþlemlebaský devrede, devreyi etkileyebilecek parazit ve gürültüsinyallerinin etkilerini engellemek için ýzgara þeklinde kafes(ekran) oluþturulur. Bu iþlem devreyi istenmeyen dýþ etkilerdenkurur. Ekran (kafes) yüksek frekanslarda çalýþan devreler içinönem taþýr.

Bu uygulamada, kafes örgü baþka renkte seçilebilir. Option menüsünden Flood fill komutuçalýþtýrýlýr. Mesaj satýrýndan alýnan Position cursor and press [return] mesajý ile imleç çizim

Þekil 64: Bloklanan entegrekýlýfýnýn kaydýrýlmasý

Þekil 65: Bloklanan entegrekýlýfýnýn ters çevrilmesi

Þekil 66: Bloklanan entegrekýlýfýnýn doldurulmasý

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 27: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

alanýnda boþ bir yere konumlandýrýlýr ve Enter tuþuna basýlýr. Çizim alanýnda oluþan kafes ilebaský devre hatlarýnýn birbirine deðmediði görülecektir (þekil 66).

BM ile Elektronik devre þemasý çizimi

A. Uygulama lBM yazýlýmýyla elektronik ve

elektrikle ilgili devre þemasýçizebilmek için Schematic Editorseçeneðinin çalýþtýrýlmasý gerekir.Schematic Editor'de birçokelektronik devre elemanýnýnsimgeleri vardýr. Devre þemasýçizimine baþlamadan önce Configmenüsündeki Options penceresindenSchematic Colours seçeneðiçalýþtýrýlýr.

Þekil 67'de görüldüðü gibiþemalardaki unsurlarýn renklerikullanýcýnýn tercihlerine göreayarlanabilir.

Þimdi þekil 68'de görülen orta uçlu trafolu tam dalgadoðrultmaç devresini BM yazýlýmýnýn Schematic Editor bölümünükullanarak çizelim.

1. Çizim penceresinin ölçülendirilmesiÝlk önce tasarým alaný ya da çizim penceresini 100x50 mm

þeklinde ayarlayalým. Bu tasarým alanýný da track kullanarakhazýrlayalým (þekil 69).

2. Çizim penceresinin etiketlendirilmesiÇizim penceresine etiket koymak için add/

text komutu çalýþtýrýlýr. Ýmleç yazýnýnkonulacaðý yere götürülüp farenin sol tuþunatýklanýr. Ekranýn sol alt köþesine Tam dalgadogrultmac yazýsý yazýlýp klâvyeden Entertuþuna basýlýr (þekil 70).

Yazýnýn yeri tam olarak belirlendiktensonra yazýyý çizim penceresinde sabitlemekiçin Esc tuþuna basýlýr.

Çizim penceresine kullanýcý adýný yazmakiçin yeniden add/text komutu çalýþtýrýlýr.Ýmleç pencerenin sað alt köþesine götürülüpfarenin sol tuþuna týklanýr. Mesaj satýrýnaçizimi yapan kiþinin adý yazýlýr (þekil 71).

Þekil 67: Schematic Editor ile çizilecek þemalarýnhat, Pad, Text gibi unsurlarýnýn renklerinin Configmenüsünün Options penceresinin Schematic Colorsalt menüsüne girilerek ayarlanmasý

Þekil 68: Orta uçlu trafolutam dalga doðrultmaçdevresi

Þekil 69: Add/Track komutu çalýþtýrýlarak çizilmiþ100x50 mm ölçülerindeki çizim penceresi

Þekil 70: Add/Text komutu çalýþtýrýlarakçizim penceresinin etiketlendirilmesi

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 28: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

3. Elemanlarýn seçilip yerleþtirilmesiOrta uçlu trafolu tam dalga doðrultmaç

devresini çizebilmek için çizim penceresinetransformatör, diyot ve direnç simgelerininyerleþtirilmesi gerekir.

Add menüsünden Symbol komutuçalýþtýrýlarak transformer, diode, ve ressimgeleri çizim penceresine yerleþtirilir (þekil72).

4. Hatlarýn çizimi ve baðlantýnoktalarýnýn belirlenmesi

Simgeler çizim penceresineyerleþtirildikten sonra Add/Track komutuçalýþtýrýlýr. Çizgi kalýnlýðý Configmenüsüne girilerek ayarlandýktan sonrasimgeler çizgilerle birleþtirilir.

Add/Pad komutu çalýþtýrýlarak devredekigiriþ-çýkýþ ve baðlantý noktalarýna pad eklenir.

Add/Text komutu çalýþtýrýlarak devreninetiketleri yazýlýr.

Devre þemasý çizildikten sonra File/Savekomutu çalýþtýrýlýr. Enter file name mesajý iledevreye bir isim (tamdalga.sch) adý verilir(þekil 73).

5. Çalýþýlan bir dosyanýn yedeklenmesiYedekleme iþlemini yapabilmek için

çalýþýlan dosya (örneðin orta uçlu trafolu tamdalga doðrultmaç devresi) çizim alanýnagetirilir. Yedekleme (backup) düzenlemeleriiçin Config menüsünden Backup settings komutu çalýþtýrýlýr.

Backup settings komutu çalýþtýrýldýðýnda iki seçenekli bir iletiþimkutusu açýlýr.

Backup timer seçeneði off, 5, 10, 15, 20, 25 ve 30 minuteskomutlarýný içerir.

Backup timer 10 minutes olarak seçilirse, BM yazýlýmý yapýlanher deðiþiklikten 10 dakika sonra çalýþmanýn yedeðinin alýnýpalýnmayacaðým soracaktýr.

Backup copies seçeneði ise l'den 9'a kadar sayýlardan oluþur.Ýmleç bu seçenekteyken Enter'a her basýþta bu sayý bir basamakilerler.

Backup copies seçeneði 4 olarak seçilirse, tanýmlanan süredikkate alýnarak yedekleme adedinin 4 olduðu belirlenecektir.

Save new version? Please confirm (Y/N) sorusuna N olarak cevapverilirse yazýlým yedekleme yapmayacaktýr.

Þekil 73: Orta uçlu trafolu tam dalga doðrultmaçdevresinin Schematic Editor'de çizilmiþ þemasý

Þekil 71: Kullanýcý adýnýnçizim penceresine yazýlýþý

Þekil 72: Add/Symbol komutu çalýþtýrýlarakçizim penceresine Transformer (transformatör)diode (diyot), Res (resistance, direnç)yerleþtirme

Þekil 74: Backupsettings komutu

Þekil 75: Backup settingskomutunun alt seçenekleri

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 29: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

6. Yedeklenmiþ bir dosyanýn yeniden yüklenmesiYedeklenmiþ bir dosyanýn yeniden yüklenmesi File menüsünden

Restore backup komutuyla yapýlýr.Boardmaker yazýlýmýnda, daha önceden belirlenen süre ile çizim

penceresine çizilen elektronik devre þemasýný ilk aþamasýndan sonaþamasýna kadar adým adým yedekleme olanaðý vardýr.

File menüsünden restore backup çalýþtýrýldýðýnda listeden dosyaseçilir ve enter tuþuna basýlýr. Restore from which backup 123 ....?mesajý ile bir sayý seçilir. Ekrana gelen þekil daha önceden üzerindedeðiþiklik yapýlan þekil olacaktýr.

B. Uygulama 2Uygulama l'de yapýlan tüm iþlemleri þekil 78'de görülen emiteri

þase yükselteç devresi için yapýnýz.

BM ile baský devre þemasý çizimiA. Baský devre çiziminde dikkat edilecek hususlarBaský devre ile yapýlan devreler saðlam, düzenli ve sade olur.

Bu nedenle baský devre üzerine yapýlmýþcihazlarýn arýzalarýnýn bulunmasý da kolaydýr.

Baský devre çizerken dikkat edilecek hususlarþunlardýr:

I. Uygulamasý yapýlacak devredekielemanlarýn fiziksel boyutlarý birebiralýnmalýdýr. Bu yapýlmazsa tasarlanan baskýdevreye elemanlar sýðmaz.

II. Elemanlarýn karta baðlanmasýný saðlayan delikler tasarým anýnda belirtilmelidir.

III. Yüksek akým geçecek bakýr yollar daha kalýn çizilmelidir.

IV. Yüksek frekansta çalýþan alýcý verici devrelerinin tasarýmýnda baðlantý hatlarýnýn mümkünolduðu kadar kýsa olmasý saðlanmalýdýr. Yüksek frekansta çalýþan devrelerdeki uzun hatlar bobinetkisi gösterir ve devrenin hatalý çalýþmasýna yol açar.

V. Elemanlar baský devreye rastgele yerleþtirilmemelidir.

VI. Transistör, tristör gibi elemanlar dik, direnç, diyot gibi elemanlar yatýk olarak monteedilmelidir.

VII. Yüksek frekanslý devrelerde birden çok bobin varsa bunlar birbirine çok yakýn olarakmonte edilmemelidir.

IX. Yüksek güçlü transistör, regülatör entegresi, diyot gibi elemanlarýn soðutucularý da dikkatealýnmalýdýr.

B. Uygulama l

Orta uçlu trafolu tam dalga doðrultmaç devresinin baský devresinin çizilmesiBaský devre çizimine baþlarken PCB Editor seçeneði çalýþtýrýlýr.Config menüsünün Options bölümündeki Layer selection seçeneði çalýþtýrýlýr. Ekrana gelen

penceredeki renkler istenilen þekilde düzenlenir. Esc tuþu ile bu pencereden çýkýlýr.Confîg menüsünün Options penceresindeki Layer/Via setup seçeneði çalýþtýrýlýr.

Þekil 76: Backup timerseçeneðinin alt komutlarý

Þekil 77: Backup copiesseçeneðinde bulunan 1-9arasý rakamlar

Þekil 78: Emiteri þase yükselteç devresi

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 30: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

Þekil 80'de verilen iletiþim kutusunda görüldüðü gibi Layer/Via Setup seçenekleri ayarlanýr. Auto via (otomatik geçiþ) Onolarak seçilirse, layer (kat) deðiþtirirken mesaj satýrýnda bir uyarýalýnýr. Geçiþ deliði istenirse Enter, istenmiyorsa Esc tuþuna basýlýr.Birinci layer pair seçeneði l 8 yapýlarak, 1. kat 8. kat ileeþleþtirilir. Yani 1. katta çizim iþlemi yapýlýrken Space tuþukullanýlarak 8. kata geçilir ve çizime burada devam edilir. TekrarSpace tuþuna basýlarak 1. kata tekrar geçilir. Layer/Via setupseçenekleri bu þekilde seçildikten sonra Esc tuþuna basýlýr.

Config menüsünden Block options seçeneði çalýþtýrýlýr. Blockoptions seçeneðin çalýþtýrýlmasý ile ekrana gelen pencere þekil82'deki gibi düzenlenir.

Block optionspenceresindençýkabilmek için iki kezEsc tuþuna basýlýr.

Config menüsündenmessage timer seçeneði1,5 seconds olarakseçilir ve ESC tuþunabasýlýr (þekil 83).

Config menüsünden designrules seçeneði çalýþtýrýlýr. Designrules altýndaki DRC ignore layersseçenekleri þekil 84'teki gibidüzenlenir.

Yapýlan bu ayarlamalar baskýdevredeki elemanlarýn arasýndakiminimum (en az) yaklaþýmmesafesinin ayarlanmasýnda kullanýlýr.

Þekil 79: Layerselection seçeneði

Þekil 80: Layer selection seçeneðine týklandýðýndaaçýlan iletiþim kutusundan baský devre katlarýnýnrenklerinin ayarlanmasý

Þekil 81: Layer/Via setupseçeneðine týklandýðýndaaçýlan iletiþim kutusu

Þekil 82: Block optionsseçeneðinin komutlarýnýnayarlanmasý

Þekil 83: Message timer seçeneðininkomutlarýnýn ayarlanmasý

Þekil 84: Design rules seçeneðinin DRCIgnore Layers alt komutlarýnýn ayarlanmasý

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 31: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

BM yazýlýmýnýn durum satýrýndaR (relative mode) görebilmek içinTools menüsünden Cursor modekomutu çalýþtýrýlýr.

Tools menüsünden Unitskomutunun çalýþtýrýlmasýyla durumsatýrýndaki ölçülerin birimi mm(milimetre) olarak ayarlanýr.

Çizim penceresininölçülendirilmesi konusundaaçýklandýðý gibi tasarým alanýnýnboyutlarý 100x50 mm olacakþekilde düzenlenir.

Simge kütüphanesindentransformatör, diyot ve dirençelemanlarýnýn tasarým alanýnayüklenmesi için Add/Symbolkomutu çalýþtýrýlýr.

Orta uçlu trafolu tam dalgadoðrultmacýn baský devresi þekil85'te görüldüðü gibi çizilir.

Bu düzenleme henüz kâðýdaaktarýlmaya hazýr deðildir. Çerçevedahil þemanýn tümü bloklanýr. Op-tion/Mirror komutu çalýþtýrýlarakbaský devrenin ters görüntüsü eldeedilir.

Baský devre track'lerineHighlight fonksiyonununuygulanmasý

Baský devrenin track ve padbaðlantýlarýnýn tam olarak yapýlýpyapýlmadýðýný denetlemek içinTools menüsünden Hilight (ýþýklandýrma) komutu çalýþtýrýlýr. Bu komut çalýþtýrýldýktan sonra imleçbaðlantýnýn kontrol edileceði track üzerine götürülüp Enter tuþuna basýlýr. Bu iþlemle birliktetrack ile irtibatý olan tüm çizgiler ýþýklandýrýlýr.

Highlight alt komutuyla track ve elemanlarýn yeterli uzaklýkta olup olmadýðý da incelenebilir.Devredeki elemanlar arasýndaki mesafe iyi ise No violation found mesajý alýnýr.

C. Uygulama 2

1. Çift katlý baský devre çiziminde dikkat edilecek hususlar

I. Ýki yüzdeki geçiþler (via) karþý karþýya gelmemeli, herhangi bir yüzdeki eleman ayak baðlantýdeliðinin, diðer bir yüzdeki track üzerine gelmemesine dikkat edilmelidir.

II. Herhangi bir katta kullanýlacak track ve pad'ler ayný renkte olmalýdýr. Böylece track vepad'lerin ayný katta olduðu daha iyi anlaþýlýr.

III. Yazýcýdan çýktý alýnýrken katlar ayrý ayrý alýnmalýdýr.

IV. Config menüsündeki Layer/Via setup seçeneði düzenlenirken kullanýlacak layer numaralarý

a) Üst görünüm

b) Alt görünüm

Þekil 85: Orta uçlu trafolu tam dalga doðrultmacýnbaský devre þemasýnýn üst (düz) ve alt (ters) görünümü

Þekil 86: Orta uçlu trafolu tam dalga doðrultmaçdevresinin bir bölümünün ýþýklandýrýlmasý

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 32: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

birbirini 9 sayýsýna tamamlayacakbiçimde seçilmelidir. Örneðin l 8,2 7, 3 6 gibi.

Çift katlý baský devre çiziminebaþlamadan önce Config menüsündenTrack ve pad geniþlikleri düzenlenir.

Çift katlý baský devre hazýrlarken katrenkleri þekil 87'deki gibi ayarlanýr.

Layer via setup seçeneði þekil88'deki gibi düzenlenir.

Backup timer 20 minutes olarakseçilir (þekil 89).

Backup copies 5 olarak belirlenir(þekil 90).

Message timer seçeneði ise 2,5 secondsolarak seçilir (þekil 91).

Yukarýda açýklanan düzenlemeleryapýldýktan sonra çift katlý baský devretasarýmýna geçilir.

2. Katlar arasýna Via (geçiþpad'leri) konulmasý

16 ayaklý bir entegrenin l numaralýpin'iyle 8 numaralý pin pad'lerininbaðlanmasýnda kullanýlan çizginin ikiayrý kata çiziliþi üzerinde duralým.

Katlar arasýna Via'nýn otomatik yada kullanýcýnýn onayý ile konulmasýConfig menüsündeki Layer/Via setupseçeneði ile mümkündür.

Þekil 93'te görüldüðü gibi Auto via On konumundayken Via, kullanýcý onayýyla katlar arasýnayerleþtirilir.

Ýmleç Auto via seçeneðindeyken Enter tuþuna her basýþta konum deðiþir.

Auto via seçeneði Off konumundayken Via yerleþtirilemez.

Auto via seçeneði No confirm konumundayken kullanýcýya sorulmadan Via otomatik olarak

Þekil 87: Çift katlý baský devre hazýrlarken Configmenüsünden Layer selection alt komutunun ayarlanýþý

Þekil 89: Backup timer altkomutunun 20 minutesolarak ayarlanmasý

Þekil 88: Layer/Viasetup seçeneðininayarlanmasý

Þekil 91: Message timer altkomutunun 2,5 secondsolarak ayarlanmasý

Þekil 90: Backup copiesalt komutunun 5 olarakayarlanmasý

Þekil 92: 16 ayaklý entegre kýlýfý

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 33: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

yazýlým tarafýndan yerleþtirilir.

3. Katlarýn birbirinden ayrý görüntülenmesiBu uygulamayla çizilen iki katlý baský devrenin katlarý ayrý ayrý

görüntülenebilir. Görülmesi istenmeyen Layer rengi Off olarakseçilir ve o katýn rengi siyah yapýlýr.

Config menüsündeki Layer selection penceresi þekil 94'teki gibidüzenlenir.

Çizilen çift yüzlü baský devrenin malzeme yüzünü yani alt katýnýgörüntülemek için Layer selection seçeneði þekil 95'teki gibidüzenlenir.

Bu düzenlemelerden sonra katlarbirbirinden ayrý ayrý görüntülenebilir.

Library Editor vesimgelerle ilgili çalýþmalar

A. Schematic Library Editor'de bir simgenin Edit edilmesi

1. Uygulama l

Schematic Library Editor ilekütüphanede var olan bir simgeüzerinde deðiþiklik yapýlabilir ve yenibir simge oluþturulabilir.

Simge kütüphanesiyle ilgiliçalýþmalarý yapabilmek BM'ninLibrary Editor yazýlýmý çalýþtýrýlýr.

Library Editor, PCB Library veSchematic Library olmak üzere iki altseçenekten oluþur.

PCB Library 'de baský devreçizimlerinde kullanýlan simgeleroluþturulurken, Schematic Library'deise devre þemasý çizimlerindekullanýlan simgeler oluþturulur.

a. Sekonder sarýmý iki uçlu olantransformatörün orta uçlutransformatör hâline getirilmesi

I. Config menüsündeki Track andpad sizes seçeneði çalýþtýrýlarak trackve pad geniþlikleri þekil 97'deki gibiseçildikten sonra Esc tuþuyla bu

Þekil 93: Layer/Viaseçeneðinin ayarlanýþý

Þekil 94: Katlarýn birbirinden ayrý görüntülenmesiiçin Layer selection seçeneðinin ayarlanmasý

Þekil 95: Ýki katlý baský devrenin alt katýnýn görünmesiiçin Layer selection seçeneðinin ayarlanýþý

Þekil 96: Library Editor yazýlýmýnýn seçenekleri

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 34: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

pencereden çýkýlýr.

II. Options penceresindeki Schematiccolours seçeneði çalýþtýrýlarak þekil 98'degörülen ayarlamalar yapýlýr. Esc tuþunabasýlarak bu menüden çýkýlýr.

III. Tools menüsündeki Cursor modekomutu çalýþtýrýlarak Absolute modunageçilir. Bu moda geçilebilmesi için du-rum satýrýnda A harfinin görülmesisaðlanýr (þekil 99).

IV. Tools menüsünden Unitsçalýþtýrýlarak mm ölçü birimi seçilir (þekil100).

V. Config menüsüne girilerek Optionspenceresindeki Save options seçeneðiçalýþtýrýlýr (þekil 101).

VI. Zoom deðerini uygun bir durumagetirmek için klâvyeden l ya da 3'e basýlýr.

VII. Add menüsünden Track komutuçalýþtýrýlýr. Ýmleç sekonder sargýsýnýn tamortasýna getirilip Enter tuþuna basýlaraksekonder sargýsýna orta uç ilave edilir(þekil 102).

2. Edit yapýlmýþ bir simgeyiLibrary'e kaydetme

Üzerinde deðiþiklik yapýlan transformatör simgesini kütüphaneye (library) kaydederken busimgenin orijin noktasýný iyi belirlemek gerekir.

Ýmleç yeni transformatör simgesi üzerindeki track'in sol ucuna getirilerek Tools menüsündeki

Þekil 97: Track and Pad Sizes deðerlerinin ayarlanmasý

Þekil 98: Schematic colours deðerlerinin ayarlanmasý

Þekil 99: Yazýlýmýn modunun Absolute (A)olarak ayarlanmasý sonucu ekranýn sol altköþesinde A harfi görülür.

Þekil 100: BM yazýlýmýnýn biriminin mm olarak ayarlanýþý

Þekil 101: Config menüsünün Options pencere-sinden Save Options komutunun çalýþtýrýlmasý

Þekil 102: Trafonun sekondersarýmýnýn orta uçlu hâle getirilmesi

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 35: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

Set origin komutu çalýþtýrýlýr. Böylece simgenin ve tasarýmalanýnýn yeni orijin (baþlangýç) noktasý tespit edilmiþ olur.

Library menüsünden Add to library seçeneði çalýþtýrýlýr (þekil103). Mesaj satýrýndan alýnan Have you set the origin? (Y/N)mesajýyla yeni baþlangýç noktasý oluþturulup oluþturulmadýðýsorulmaktadýr. Y tuþuna basýlýrsa iþleme devam edilir, N tuþunabasýlýrsa yeni orijin (origin) noktasý oluþturmak üzere Edit'e geridönülür.

Y tuþuna basýldýktan sonra mesaj satýrýndan alýnan Enter symbol name mesajýyla simgeye isimverilmesi istenir. Satýr editöründe görüntülenen isim silinmeden Enter tuþuna basýlýrsa ayný isimlekaydedilir. Eðer isim deðiþtirilirse yeni ismiyle kaydedilir.

Simgeye yeni bir isim verildiðini varsayalým ve Enter tuþuna basalým. Bu kez mesaj satýrýndanalýnan enter Library file name mesajýylasimgenin kaydedileceði librarydosyasýnýn adý sorulur.

Eðer yeni bir library dosyasýaçýlmýþsa bu yazýlarak Enter tuþuna yada farenin sol tuþuna basýlýr.

Bu kez mesaj satýrýndan alýnan Create new library? (Y/N)mesajý ile yeni oluþturulan dosyanýn diskette olmadýðýný yeni birdosya oluþturulmak istenip istenilmediði onaylanýr. Eðer Y tuþunabasýlýrsa simge, oluþturulan dosyanýn altýna kaydedilir (þekil 105).

B. Schematic Editor'de simge oluþturmak

1. Uygulama 2BM'nin yazýlým kütüphanesinde olmayan SCR (tristör)

simgeini kütüphaneye ekleyelim.Ýlk önce Library Editor'den Schematic Library seçeneði

çalýþtýrýlýr.Tools menüsünden Angle assist'in Assist off seçeneði

benimsenir.Cursor (imleç) modu olarak da Relative modu tercih edilir.

Add menüsünden track komutu çalýþtýrýlýp imleç baþlangýçnoktasýna getirilerek Enter tuþuna basýlýr.

Ýstenilen ölçülerde track'ler çizerek tristör simgeyi oluþturur.Library menüsünden Add to library komutuyla simgeye SCR

adý verilerek Enter tuþuna basýlýr. Enter library name mesajý iledosya adý seçilerek yeni oluþturulan simge kaydedilmiþ olur.

2. Simge oluþturmada orijin (origin) noktasýnýn önemiÇizgilerin simge pin'leriyle ayný eksende olmasý ve simgelerin uygun eksenlerle uygun yerlere

yerleþtirilmesiyle düzenli bir devre þemasý ve baský devre çizilebilir.Orijin noktasý referans noktasýdýr. Eðer bir simge kaydýrýlacaksa orijin noktasý göz önüne alýnarak

kaydýrýlýr.

Þekil 103: Library menüsü

Þekil 104: Yeni oluþturulan sembole trafo2 adýnýn verilmesi

Þekil 105: Add/Symbolkomutu çalýþtýrýlýnca listedegörülen trafo2

Þekil 106: Yeni oluþturulantristör sembolü

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 36: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

C. PCB Library Editor'de bir simgenin edit edilmesi (düzenlenmesi)Schematic Library Editor'de yapýlan iþlemlerin aynýsý yapýlarak kütüphanede bulunan bir simge

yeniden düzenlenebilir.Edit iþlemi için Library Editor'den PCB Library seçeneði çalýþtýrýlýr. Simge üzerindeki pad'leri

deðiþtirmek istersek Edit/Pad komutu çalýþtýrýlýr. Deðiþtirilecek pad geniþlikleriyle istenilendeðerlerde ayarlama yapýlýp Esc tuþuna basýlýr. Deðiþtirilen simge ayný ya da farklý bir isimlekaydedilir.

Ç. PCB Library Editor ile bir simge oluþturmakÝstenen deðer ve ölçülere göre pad ve track'ler çizim alaný

içinde uygun bir yere yerleþtirilir.

BM'den çýktý almak

A. Yazýcý çýkýþýyla ilgili düzenlemeler ve seçeneklerBM yazýlýmýyla hazýrlanan bir devrenin tümü ya da bir kýsmý

yazýcýdan alýnabilir.Tasarýmý yapýlan devrenin tümünü yazýcýdan alabilmek için

File menüsünden Output komutuçalýþtýrýlýr.

Output komutu þekil 107'degörüldüðü gibi deðiþikseçeneklere sahiptir.

Þekil 107'deki iletiþimkutusundan Print all komutuçalýþtýrýldýðýnda ekrana Printeroutput options penceresi gelir(þekil 108). Print all seçeneðidosyanýn tümünün vurmalý (dotmatrix) ya da lâzer yazýcýdanalýnmasýný saðlar.

1. Yazýcý çýkýþ pencereleri ve seçenekleriPrinter output options iletiþim penceresindeki Options

seçenekleri þekil 108'de görüldüðü gibi yedi seçenektenoluþmuþtur. Yazýcýdan alýnacak çýktýlarla ilgili düzenlemelerOptions penceresinden yapýlýr.

a. Layers to print (katlarý yazdýrma): Bu seçenekleyazdýrýlacak katlarýn seçimi yapýlýr. Þekil 109'da görüldüðü gibiLayers to print seçeneðinin alt seçenekleri vardýr.

Upper silk screen ve Lower silk screen malzemelerinyerleþtirildiði yüzeyler, Copper layer l, 2, .... 7, 8 ise bakýr yollarýn çizildiði katlardýr.

Ekrana gelen bu pencereden yazdýrýlmak istenen katýn karþýsýnýn On konumuna alýnmasý gerekir.Kullanýlmayan layer'da kâðýda aktarýlarak bir devre tasarýmý yapýlmadýðýndan On ya da Off

konumu herhangi bir anlam taþýmaz.Tasarlanan baský devrede elemanlar baský devrenin bir yüzünde, bakýr yollar ise diðer yüzde

ise Upper silk screen Off, Copper layer l seçeneði ise On konumuna getirilir. Bu tercih sonucukýlýflar çýktýda görülmez.

Þekil 107: Output altkomutu çalýþtýrýldýðýndaOption menüsü altýndaaçýlan iletiþim kutusu

Þekil 109: Layers to Printkomutunun alt seçenekleri

Þekil 108: Print All alt komutuna týklandýðýndaekranda görülen iletiþim kutusu

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 37: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

b. Printersettings: Yazýcýile ilgili ayarlar buseçenekle yapýlýr(þekil 110).

Printer type iledot matrix(vurmalý) ya dalâzer yazýcý seçilir(þekil 111).

Printer widthseçeneðiylekullanýlan yazýcýgeniþliði 7 inch ile16 inch arasýndaayarlanabilir(þekil 112).

Printout scaleseçeneðiyleyazýcýdan alýnacakþemanýn büyütmeoraný (4:1, 2:1,1:1) belirlenir(þekil 113).

Print modeseçeneði Normalya da Boldseçeneklerindenbirisi tercih edilir(þekil 114).

Output toseçeneðiyleçizilen þema,LPT1 paralelporta, COM1 seriporta ya da Filedosyasýnagönderilir. Buradaseçenekleri(LPT1, COM1,File) deðiþtirmekiçin Enter tuþunabasýlýr (þekil 115).

Laser scaling ilelâzer yazýcýda X veY eksenlerine baðlýolmadanölçeklendirmeyapmakmümkündür (þekil116).

Þekil 111: Printer Typekomutunun seçenekleri

Þekil 113: Print out scalekomutunun alt seçenekleri

Þekil 112: Printer Widthkomutunun alt seçenekleri

Þekil 115: Output Mode komutununLPT1 olarak ayarlanmasý

Þekil 114: Printer modekomutunun alt seçenekleri

Þekil 116: Laser Scaling komutu çalýþtýrýldýðýndaLaser Scaling Factor adlý iletiþim kutusu açýlýr.

Þekil 110: Printer Settingskomutunun seçenekleri

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 38: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

c. Output mode: Output mode seçeneðiyle çýkýþ moduseçilir (þekil 117).

Bu komut çalýþtýrýldýðýnda Normal, Drilling template veSolder resist mask olmak üzere üç seçenek görülür.

Çýktý normal ya da aydýnger kâðýtta olacaksa Normalseçeneði tercih edilir.

Drilling template seçilirse yalnýzca þemadaki pad'lerkâðýda aktarýlýr.

Eðer Solder resist mask seçilirse pad'lerin içindekiboþluklar doldurularak baský yapýlýr.

ç. Resist clearance: Lehim yapýlacak alanlar bu seçeneklegüçlendirilir.

Bu seçenek þekil 118'de görüldüðü gibi deðiþik ölçülerdeseçilebilir.

d. Group layers: Kat gruplama iþlemini yapan komuttur(þekil 119).

Together ya da Separately olmak üzere iki türlütanýmlanabilir.

Together seçilirse birden çok katta bulunan çizgiler aynýkâðýda basýlýr.

Separately seçilirse her kattaki çizimler ayrý ayrý kâðýtlarabasýlýr.

e. Print style (yazma stili): Print style alt seçeneðiyleyazýcýnýn stili (türü) seçilebilir (þekil 120).

Print stili Normal ya da Inverted olmak üzere iki çeþitolabilir.

Print style seçeneði Normal olarak seçilirse zemin beyaz,track, pad, simge ve yazýlar siyah basýlýr.

Inverted seçilirse zemin siyah, track, pad, simge ve yazýlarbeyaz basýlýr.

f. Start printing: Bu seçenekle baský iþine baþlanýr. Baskýiþleminden vazgeçmek için Esc tuþuna basýlýr.

B. Yazýcýdan çýkýþ almayla ilgili uygulamalar

1. Bir bloðun yazýcýdan alýnmasýBM'de PCB Editor'e girilir. Çalýþma alanýnda istenilen

ölçülerde bir çizim penceresi çizilir. Çizilen pencere içinebirkaç simge yerleþtirilir. Bloðun yazýcýdan alýnabilmesi içinblok tanýmlamasý yapýlýr Daha sonra Block optionmenüsünden Print, File menüsünden Output komutunatýklanýr.

Þekil 117: Output modekomutu çalýþtýrýldýðýnda açýlaniletiþim kutusu

Þekil 118: Resist clearancekomutu çalýþtýrýldýðýnda açýlaniletiþim kutusu

Þekil 119: Group layers seçeneðininTogether olarak ayarlanýþý

Þekil 120: Print style seçeneðininNormal olarak ayarlanýþý

Þekil 121: File menüsününOutput komutu

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 39: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

Print all'dan layers to print seçeneði çalýþtýrýlýr. Buradaki tüm seçenekler On yapýlarak Esctuþuna ya da farenin sað tuþuna basýlýr (þekil 123).

Printer settings seçeneðinden uygun yazýcý tipi belirlenir (þekil 124). Dot matrix yazýcý için 9pin ya da 24 pin seçeneði, lâzer yazýcý için ise Laser seçeneði çalýþtýrýlýr.

Printer width penceresinden 10 inches seçeneði çalýþtýrýlýr (þekil 125).Printout scale seçeneðinden 1:1 büyütme oraný seçilir (þekil 126).Az mürekkep (toner) harcanmasý için için Print mode, Normal seçilir (þekil 127).

Output to seçeneðigenellikle paralel port içinLPT1 olarak seçilir (þekil128).

Output mode normalseçilir (þekil 129).

Þekil 123: Option menüsündenPrint all komutuna týklanýncaaçýlan iletiþim kutusundaki Layersto print seçeneðinin komutlarýnýntümünün On yapýlmasý

Þekil 124: Printer Settingsseçeneðinin komutlarý

Þekil 122: Output komutuçalýþtýrýldýðýnda Optionmenüsünün altýnda açýlaniletiþim kutusu

Þekil 125: Printer widthseçeneðinin komutlarý

Þekil 126: Printer outseçeneðinin komutlarý

Þekil 127: Printer modeseçeneðinin komutlarý

Þekil 128: Output to seçeneðininLPT1 olarak ayarlanmasý

Þekil 129: Output mode seçeneðininnormal olarak ayarlanmasý

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 40: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

Resist clearance seçeneði 8 tho clearence olarak seçilir ve Enter tuþuna basýlýr (þekil 130).Group layers

seçeneði Enter tuþukullanýlarakTogether olarakayarlanýr (þekil 131).

Print styleseçeneði Enter tuþukullanýlarakNormal konumagetirilir (þekil 132).

Start printingseçeneðine týklanarak baskýya baþlanýr (þekil133).

Yukarýda açýklanan iþlemlerden sonra yazdýrýlacak þema bloðu kâðýttan büyükse Blockselected exceeds paper width þeklinde bir hata mesajý alýnýr. Bunu önlemek amacýylayazdýrýlacak alaný azaltmak için bloklama yapýlýr.

C. Bir dosyanýn yazýcýdan alýnmasýBir bloðun yazýcýdan alýnmasý konusunda anlatýlanlar burada da geçerlidir.

Ç. Plotter (çizici) ile ilgili düzenlemeler ve seçeneklerFile menüsünün Output komutu çalýþtýrýldýðýnda açýlan iletiþim kutusundan Penplot seçeneði

aktif hâle getirilir.Penplot seçeneði çalýþtýrýlýnca Penplot processsor adlý bir iletiþim kutusu ekrana gelir. Pencere

Drawing details, Optios veCurrent plot setup olmak üzereüç ayrý seçenekten oluþur.

Not: Plotter (çizici) çok azkullanýlan bir çýktý aracýdýr.Günümüzde daha çokreklamcýlar tarafýndankullanýlmaktadýr.

Net mode ve otomatikbaský devre çizimi

A. Net modeNet mode, BM yazýlýmýnýn 2.0

Þekil 130: Resist clearence seçeneðinin8 thou olarak ayarlanmasý

Þekil 131: Group layers seçeneðininTogether olarak ayarlanmasý

Þekil 132: Print style seçeneðininnormal konuma getiriliþi

Þekil 133: Start printing seçeneði

Þekil 134: Sembollerin geçici olarak birbirinebaðlanmasýný saðlayan Net örnekleri

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 41: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

sürümünde bulunur. Bu mod kullanýlarak otomatik baský devreçizimi yapýlabilir.

1. Net ve yapýsýSimgeleri geçici olarak birbirine baðlayan doðrusal hatlara net

(að) denir.

2. Net mode options menüsüNet mode options menüsü Add/Net ya da Edit/Net komutlarý

çalýþtýrýldýðý zaman görülebilir.Þekil 135'te görülen Net mode options menüsünün

komutlarýnýn özellikleri þunlardýr:a. Current: Ýmleci son yerleþtirilen ya da Edit'i yapýlarak

seçilen Net'in üzerine konumlandýr.b. Delete: Net'in baþlangýç ya da bitiþ Node (nod)'u silinir.c. Home node: Ýmleci baþlangýç Node'unda konumlandýrýr.ç. Back a node: Bir önce çizilen Node'un bulunmasýný saðlar.d. Next node: Bir sonraki Node'un bulunmasýný saðlar.e. Kill: Tanýmlanan Net'i siler.f. Optimize: Çizilen Net ' lerin yazýlým tarafýndan

uygunlaþtýrýlmasýný saðlar.g. Desing rules: Tanýmlanan Desing rule deðerlerinin

deðiþtirilmesini saðlar.ð. Add to by name: Doðrudan tanýmlanan simge pin'ine yani

node'una baðlantý yapmayý saðlar.h. Nominal width: Uygun Net kalýnlýðýnýn seçilebilmesini

saðlar.ý. Minimum width: En az net kalýnlýðý seçilebilmesini saðlar.Via size ile katlar arasý geçiþ pad'leri ölçülendirilir.i. Net type: Net tipini belirler.

3. Net menüsüBM yazýlýmýnýn Net menüsünün (þekil 136) komutlarýnýn

özellikleri þöyledir:a. Import netlist ve export netlist: BM yazýlýmýyla diðer baský

devre hazýrlama yazýlýmlarý arasýnda Netlist alýþveriþi yapmakiçin kullanýlan komutlardýr.

b. Create netlist: Elde edilen Net'leri Boardrouter ile otomatik olarak çizdirmeden öncebaðlantýlar son kez gözden geçirilir.

c. Clear netlist: Tüm Net'lerin silinmesini saðlar.ç. Edit net: Tanýmlanan Net'i Edit edebilmeyi saðlar.d. Merge net: Tanýmlanan Net'i Edit etmeye yarar.e. Merge nets: Net'lerin birbirine baðlanmasýný saðlar.f. Show net ve hide net: Bu komutlarla Net'ler görüntülenir ya da gizlenir.g. Optimiz netlist: Net baðlantýlarýný uygunlaþtýrýr.ð. Next net ve back net net: Bu komutlarla önceki ya da sonraki Net'ler görüntülenir.h. Component renumber: Eleman numaralarýnýn yeniden atanmasýný saðlar.ý. Find component: Eleman bulmaya yarar.i. Full DRC: Bu komut ile tüm kontroller gerçekleþtirilir.

Þekil 135: Net Mode Optionsmenüsünün alt komutlarý

Þekil 136: Net menüsününkomutlarý

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 42: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

j. Boardrouter: Otomatikbaský devre çizim yazýlýmýnagirilmesini saðlar.

B. Net mode ileilgili alýþtýrmalar

1. Net komutuyla ilgilialýþtýrma

Boardmaker 2.0 yazýlýmýnagirilerek PCB Editorçalýþtýrýlýr. Çizim alanýnaköprü diyot, hoparlör, dirençgibi elemanlarýn simgeleri þekil 137'de görüldüðü gibi rastgele yerleþtirilir.

Add menüsünden Net komutu çalýþtýrýlýr. Köprü diyot, kondansatör, direnç gibi elemanlarbirbirine irtibatlandýrýlýr.

Mesaj satýrýndan kullanýlan Net'e isim verilmesi istenecektir. Yazýlým tarafýndan verilecek ismikabul edebileceðimiz gibi adý deðiþtirmemiz de mümkündür.

2. Option menüsü ile ilgili alýþtýrmaNet komutuyla ilgili alýþtýrma konusunda yapýldýðý gibi ilk olarak eleman simgeleri çizim alanýna

yerleþtirilir.Add menüsünden Net komutu çalýþtýrýlýr. Position cursor and press [return] mesajýyla Net

baðlantýlarý yapýlýr. Ýstenildiði takdirde yazýlým tarafýndan Net'lere verilen isimler deðiþtirilir.Ýsim deðiþtirme Option menüsünün Netname komutu kullanýlarak yapýlabilir.Add to by name komutuyla da eleman ismine göre Net baðlantýsý yapýlýr. Baðlanan Net

geçiþlerinde uygunluk bulunmasý için Optimize komutu çalýþtýrýlýr.

C. Otomatik çizim (boardrouter)Boardrouter, BM'nin 2.0 sürümünde bulunan otomatik baský devre çizimi yapmaya yarayan

bir yazýlýmdýr. Boardrouter'a File/Net/Boardrouter ya da Net/Boardrouter komutlarý çalýþtýrýlarakgirilebilir. Boardrouter'ý klâvyeden çalýþtýrabilmek için ise F10 tuþuna basýlýr. Boardrouter çalýþýncaekranda Autoroute tasarým ortamý belirir. Tasarým ortamýnda File, Route, Net, Layer ve Configmenüleri bulunur.

File menüsünde Save ve Exit olmak üzere iki alt komut vardýr. Save komutuyla otomatik olarakyapýlan baský devre PCB dosyasý olarak kaydedilir.

Exit komutuyla Autoroute ortamýndan PCB Editor ortamýna dönülür.Route menüsüyle Net'lerin track baðlantýsý otomatik olarak yapýlýr. Route menüsünün By net

ve Board olmak üzere iki komutu vardýr.Net menüsüyle iþleme alýnmasý ya da alýnmamasý istenen Net'ler tanýmlanýr. Alýnacak Net'in

baþýnda onay iþareti bulunur. Enter tuþuna basýlarak onay iþareti X olarak deðiþtirilirse ilgili Netiþleme alýnmaz.

Layer menüsüyle katlar yatay ya da dikey olarak düzenlenir. Autoroute iþleminin yapýlabilmesiiçin bir katýn yatay, diðer bir katýn dikey olarak seçilmesi gerekir. Kullanýlmayacak katlar Notused olarak tanýmlanmalýdýr.

Config menüsüyle gerekli düzenlemeler yapýlýr.Config menüsünün Cursor grid, Backup timer ve Extra via clearance olmak üzere üç komutu

vardýr.

Þekil 137: Add/Net komutu çalýþtýrýlarak çizilmiþ Net örnekleri

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü

Page 43: Boardmaker 1.5 - 2.42 (Baskı devre ve sema çizim yazılımı)

Þekil 138: Basit polarmalý emiteriþase yükselteç devresi

Þekil 139: 555 entegreli kare dalga üreteci devresi

Þekil 140: Komütatör anahtarlý lâmbatesisatýnýn açýk þemasý

Þekil 141: DC þönt (paralel) dinamodeney baðlantý þemasý

Þekil 142: Kontaktörlü otomatikkumanda devresi örneði

sigorta

anahtar

motordan

Uygulama 1Aþaðýda verilen basit polarmalý emiteri þase yükseltecin baský devresini Boardrouter kullanarak

elde ediniz.

Uygulama 2Yukarýda verilen 555 entegreli

kare dalga üretecinin baskýdevresini Boardrouter kullanarakelde ediniz.

Elektrik devreþemalarýnýn çizimiA. Örnek çizimlerBM yazýlýmýnýn Schematic

Editor'ü çalýþtýrýlarak elektrikleilgili þemalarýn çizimi yapýlabilir.

Eðer, Schematic Editor yazýlýmýnýn simge kütüphanesinde istenilen elektrik devre simgeleriyok ise önce Library Editor yazýlýmý çalýþtýrýlarak simgeler oluþturulur.

Þekil 140, 141 ve 142'de Schematic Editor yazýlýmý kullanýlarak çizilmiþ elektrik tesisatþemalarýna iliþkin örneklere yer verilmiþtir.

Dersin adý:

Sýnýfý:

Bölüm:

Tarih:

Konular:

Yöntem veteknikler:O AnlatýmO Soru-cevapO GözlemO UygulamaO GeziO ÖdevO TekrarO Deney

Süre:

Amaçlar:

Kaynak,araç-gereçler:

Planýniþleniþineiliþkin görüþler:O Konu öðrenildiO Süre yettiO Tekrar

anlatýlacak

Deðerlendirme:

Ders öðretmeni

Uygundur.../.../...

Okul müdürü