Báo cáo Ban Thường vụ Tỉnh ủy

ĐỀ ÁN TÁI CƠ CẤU NGÀNH NÔNG NGHIỆP

TỈNH ĐỒNG THÁP ĐẾN 2020 VÀ TẦM NHÌN ĐẾN 2030

Viện Chính sách và Chiến lược

Phát triển Nông nghiệp Nông thônUBND tỉnh Đồng Tháp

TP. Cao Lãnh, ngày 13 tháng 2 năm 2014

Nội dung trình bày

• Phần I: Thực trạng phát triển KT-XH tỉnh Đồng Tháp

• Phần II: Mục tiêu, quan điểm tái cơ cấu ngành nông nghiệp

• Phần III: Định hướng tái cơ cấu ngành nông nghiệp

• Phần IV: Một số ví dụ tiêu biểu

• Phần V: Giải pháp thực hiện đề án tái cơ cấu ngành nông

nghiệp

THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ

HỘI TỈNH ĐỒNG THÁP

Duy trì tăng trưởng khá nhưng suy giảm từ 2009

c

đ ộ

tă n g

tr ư ở n g ( % )

Chuyển dịch rõ rệt, nhưng xuất phát điểm thấp nên còn thuần nông

Đồng Tháp: Khả năng rút LĐ ra khỏi NNNT yếu

Cơ cấu lao động Đồng Tháp Cơ cấu lao động An Giang

Cơ cấu lao động Kiên GiangCơ cấu lao động Cần Thơ

DN ít, tăng trưởng nhanh đến 2009,

nhưng gặp khó khăn trong thời gian gần đây

PCI cao nhưng khác biệt với các tỉnh giảm dần

Tăng trưởng NN không ổn định. Chuyển

đổi cơ cấu nông nghiệp chậm

Quy mô đất trung bình thấp

Doanh nghiệp chế biến lúa gạo, thủy sản phát triển, vẫn

chế biến thô

Ngành Đồng Tháp So với vùng ĐBSCL (%)

Lau bóng, xay xát gạo 148 38.4

Sản phẩm phụ từ lúa gạo (Dầu cám gạo) 1 16.7

Sản xuất thức ăn gia súc (Bột cá) 31 44.9

Chế biến thủy sản 20 11.4

Chế biến phụ phẩm cá (Chế biến mỡ cá) 3 11.5

Chế biến sản phẩm từ cá (Nước chấm) 1 1.1

Chế biến lương thực thực phẩm (SX sản

phẩm ăn liền)2 66.7

Chế biến hạt sen, củ ấu 2 33.3

Sản xuất rượu sen 1 14.3

Sản xuất đồ hộp 1 14.3

Chế biến rau quả 1 16.7

Sản xuất bánh kẹo, bánh phồng 4 21.1

Ngành khác 0.0

Tổng cộng 215 25.6

MỤC TIÊU, QUAN ĐIỂM TÁI CƠ CẤU NGÀNH

NÔNG NGHIỆP TỈNH ĐỒNG THÁP

Mục tiêu chung

• Nhằm nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững sản

xuất nông nghiệp

• Dựa trên:

– đổi mới tổ chức sản xuất;

– đẩy mạnh liên kết giữa sản xuất và thị trường,

– ứng dụng khoa học công nghệ;

– chuyên môn hóa và tạo việc làm ổn định cho nông dân,

– chuyển dịch lao động từ lĩnh vực nông nghiệp;

• Nâng cao thu nhập, đời sống của dân cư nông thôn;

• Bảo vệ môi trường sinh thái và xây dựng nông thôn mới.

MỤC TIÊU CỤ THỂ

Đến 2020 Đến 2030

Tăng trưởng GDP NN 4,5-5%/năm.

Chuyển dịch cơ cấu sang các

ngành hàng có lợi thế và thị trường

Tăng trưởng GDP NN 5%/năm

Tăng quy mô SX + cánh đồng liên

kết + hình thành vùng chuyên canh

+ cụm CN-DV hỗ trợ

PT đồng bộ vùng chuyên canh +

cụm CN-DV

Hình thành ND chuyên nghiệp +

chuyển dịch LĐ, tỷ lệ LĐ nông

nghiệp: 50%

Đột phá trong đầu tư tư nhân, giảm

tỷ lệ LĐ nông nghiệp xuống 25%

50% xã NTM, thu nhập tăng gấp 2,

giảm nghèo 2%/năm

Hoàn thành cơ bản NTM

Đẩy mạnh áp dụng KHCN + tiêu

chuẩn kỹ thuật, thị trường

BVMT, nông nghiệp xanh, sẵn sàng

ứng phó thiên tai, dịch bệnh, BĐKH

QUAN ĐIỂM• Lấy NN làm động lực phát triển KT-XH hiệu quả và vững bền. Lấy tái

cơ cấu NN làm trọng tâm tái cơ cấu KT chung của tỉnh.

• Phát huy cơ chế thị trường, dựa trên các ngành hàng có lợi thế, nâng

cao chất lượng, hiệu quả; đồng thời, đáp ứng các yêu cầu về XH-MT.

• Nhà nước làm tốt vai trò kiến tạo phát triển: tạo môi trường thuận lợi

cho các thành phần KT + phát huy tinh thần tự chủ, tự lực của dân cư

NT.

• Lấy khoa học công nghệ và đổi mới quan hệ SX làm động lực cho

tăng trưởng.

• Sản xuất NN hàng hóa quy mô lớn, tập trung, hiện đại, hướng về xuất

khẩu. Chuyển đổi LĐ ra khỏi NN qua các kênh thị trường chính thức,

đa dạng.

• Lấy liên kết sản xuất - tiêu thụ làm trung tâm quá trình tái cơ cấu NN;

• Tập trung phát triển kinh tế hợp tác và thu hút đầu tư vào NNNT làm

nhiệm vụ hàng đầu.

Tái cơ cấu ngành nông nghiệp

Chọn ngành lợi thế:

• Có điều kiện SX

• Có năng lực SX

• Có qui mô lớn

• Có ưu thế SX

• Có thị trường

XD chuỗi giá trị

• Tổ chức ngành hàng

• Cơ sở hạ tầng

• Dịch vụ

• Tiêu chuẩn kỹ thuật

• Hoạt động tăng giá trị

Tiếp cận thị trường:

• Vận chuyển, bảo quản

• Lưu thông, phân phối

• Quảng cáo, tiếp thị

• Thanh toán, dịch vụ

SX Bảo quản Chế biến Tiêu thụ

Đầu vào

• Chất

lượng

• Đúng

giá

• Sử

dụng

hợp lý

Sản xuất

• Quy

mô lớn

• Đúng

KT

• Cơ

giới

hóa

• Thủy

lợi

hiệu

quả

Sau thu

hoạch

• Sơ chế

tốt

• Kho

tàng tốt

• Đóng

gói,

vận

chuyển

tốt

Chế

biến

• Chế

biến

sâu

• Chế

biến

phụ

phẩm

Thương

mại

• Truy

xuất

nguồn

gốc

• Chất

lượng

• Vệ

sinh

• Tiếp

thị

PHÁT TRIỂN CHUỐI GIÁ TRỊ NÔNG NGHIỆP

Doanh nghiệp

HTX

Góp vốn, góp đất

Khuyến nông, tín dụng

ĐỔI MỚI QUẢN LÝ NGÀNH

Cộng đồng

Đối tác công - tư

SX-KD-DV

Quy

hoạch

Pháp

lý

Khuyến

nông

CSHT

chínhKiểm

dịch,

BVThông

tin thị

trường

Quản

lý

Nhà

nước

DV

Công

2/14/14 18

Hỗ trợ

DN

QL thị

trường

Đào

tạo

Môi

trường

Chính

sách

TÁI CƠ CẤU THỂ CHẾ NÔNG THÔN

Tăng quy

mô SX

Gia đình văn

minh

Phát triển DN

tư nhân

Chuyên môn

hóa ND

Chuyển đổi

việc làm

Đổi mới

đoàn thể

PT hiệp hội

ngành hàngPhát triển KT

hợp tác

PT cộng

đồng NT

Nghiên cứuNhà nước:

- Phối hợp với Viện/Trường

- Tập trung NC ứng dụng

Tư nhân:

- Tổ chức NC ứng dụng

- Tiếp nhận công nghệ

- NK công nghệ

Chuyển giaoNhà nước:

- Phối hợp với DN,

- Phối hợp với HTX

Tư nhân:

- Tổ chức KN

- Tổ chức dịch vụ

- Tổ chức đào tạo

ND

DN

Đào tạo

Thị trường

KHCN

ĐỔI MỚI KHOA HỌC CÔNG NGHỆ

TÁI CƠ CẤU ĐẦU TƯ

Tăng đầu tư

NN

Quản lý rủi

ro, phòng

chống dịch

bệnh

Chế biến và

bảo quản sau

thu hoạch

Phát triển

liên kết công

tư

Thu hút đầu

tư tư nhân

Ưu tiên

KHCN

Tái cơ cấu

đầu tưƯu tiên tiếp

thị

Tái cơ cấu

SX

THU HÚT ĐẦU TƯ TƯ NHÂN

Tạo điều kiện:

- Hành lang pháp lý

- Thủ tục

- Tiêu chuẩn

- Chính sách

- Tăng năng lực CB

- Marketing địa phương

Hỗ trợ:

- Vốn

- Tín dụng

- Mặt bằng

- CSHT

- Rút LĐ ra

khỏi NN

- Kỹ năng LĐ

- Dịch vụ

- KHCN

- Thông tin

- Bảo hiểm

Đối tác công tư:

- CSHT

- DV công

- Chuỗi giá trị

Tăng đầu tư

tư nhân

NÂNG CAO HIỆU QUẢ ĐẦU TƯ CÔNG

Tăng nguồn vốn:

- Huy động TƯ

- Huy động ODA

- Xúc tác cho ĐT

tư nhân

Ưu tiên đầu tư:

- Hạ tầng thủy

sản

- CN-DV đầu

vào NN

- Chế biến nông

sản

- Tiếp thị

thương mại

- KHCN

Nâng cao

hiệu quả

đầu tư công

Quản lý đầu tư:

- Tập trung, dứt điểm

- Liên kết vùng/ngành

- Phân cấp, phân

quyền cho DN, hiệp

hội ngành hàng

- Tăng cường tham

gia của cộng đồng

trong giám sát, đánh

giá

MỘT SỐ VÍ DỤ TIÊU BIỂU

NGÀNH HÀNG LÚA GẠO

Phân tích SWOT

Mạnh

- Điều kiện tự nhiên thuận lợi

- Hạ tầng thủy lợi phát triển

- Hiệu quả sử dụng vật tư cao

- Tỷ lệ cơ giới hóa cao.

- Năng lực sấy – xay xát gạo lớn

Yếu

- Hạ tầng giao thông, dịch vụ hậu cần yếu

- Hệ thống cung ứng giống yếu

- Đồng ruộng chưa bằng phẳng, tiêu hao

nước + vật tư cao

- Công nghệ xay xát lạc hậu

- Thất thoát sau thu hoạch cao

- BVTV yếu, thiếu chủ động trong dự báo,

phòng dịch, kiểm dịch

- Quy mô SX nhỏ làm giảm lợi thế

Cơ hôi

- Nhu cầu cao về gạo chất lượng cao, gạo

chế biến.

- Mở thị trường nhờ hội nhập

- Khả năng tăng quy mô, áp dụng công

nghệ và tăng hiệu quả SX

- Khả năng thu hút đầu tư DN và cải tiến

công nghệ sau thu hoạch

- Cơ chế mới cho phép đa dạng hóa,

chuyển đổi đất lúa không hiệu quả

Thách thưc

- Xuất hiện các đối thủ cạnh tranh giá rẻ

- Giá thấp thiếu động lực phát triển

- Thời tiết bất thường, suy giảm tài nguyên

Nguồn: USDA, 2013.

Thị trường XK: cạnh tranh khốc liệt và giảm

hợp đồng chính phủ

9 thị trường nhập khẩu gạo chính của thế giới

Loại gạo xuất khẩu năm 2012

Mục tiêu ngành lúa: XK CL quốc gia, quy mô lớn, luân canh, liên kết, hiệu

quả, chất lượng, giá trị gia tăng, bền vững

Nông dân

HTX

Doanh nghiệp

NC + PT thị

trường

Xúc tiến TM

Giao thông

CB tinh, sâu,

phụ phẩm

Chế biến, bảo

quản

Quy hoạch vùng

chuyên canh

Cơ giới hóa

DV đầu vào

Hạ tầng SX

KHCN

Tổ chức SX

-Vùng ngập nông:

+ Là vùng phục vụ chế biếnvà thị trường truyền thống:1 triệu tấn/năm; 70.000 ha.

+ Giống: chất lượng trungbình, cao sản, phục vụ chếbiến gạo đồ.

+ Đa canh lúa – màu; lúa –thủy sản

+ Thị trường mục tiêu:

• Gạo đồ: Châu Phi, Nam Á.

• Gạo chất lượng trung bình:Philippines, Indonesia,Malaysia.

+ Chế biến thức ăn chănnuôi (từ sản phẩm hoa màu+ lúa chất lượng TB)

- Vùng ngập sâu: :

+ Sẽ là vùng xuất khẩu

chiến lược 1,5 triệu

tấn/năm; 100.000 ha.

+ Giống:lúa thơm, lúa

cao sản chất lượng cao.

+ Luân canh lúa – cá

(tôm) mùa lũ

+ Thị trường mục tiêu:

• Gạo thơm và gạo trắng

chật lượng cao: ĐNA,

Trung Quốc, Hong

Kong, EU, Nam Phi,

Nigeria;

• Gạo đặc sản: Đông Á

và Trung Quốc.

+ PT chế biến phụ phẩm

và chế biến sâu

Khu chế biến

Cụm CN-DV

trung tâm chính

Khu chế biến

NGÀNH HÀNG CÁ TRA

Phân tích SWOT

Mạnh

- ĐK tự nhiên thuận lợi

- Diện tích nuôi lớn

- Số nhà máy chế biến và thức ăn

đủ nhu cầu.

- Trung tâm SX giống của ĐBSCL

Yếu

- Thiếu thông tin về cầu.

- Tiếp thị yếu

- Thiếu liên kết dọc - ngang

- Kiểm soát chất lượng kém

- Thiếu biện pháp kiểm soát ô

nhiêm

Cơ hôi

- Thi trương xuất khẩu đa dạng:

phi-lê tươi và chê biên

- Thi trương trong nươc tiêm

năng

- Đinh hương chê biên sâu, và

san phẩm phu

Thách thưc

- Cản trở của nhà nhập khẩu

- Cạnh tranh không lành mạnh

giưa các DN

- Ô nhiêm môi trường, thời tiết

thất thường

- Bệnh dịch gia tăng, chất lượng

con giống xuống cấp

- Giá thức ăn cao

Cung và xuất khâu cá tra chững lại, nhưng

còn tiềm năng tăng nếu thay đổi chất lượng

và tạo thương hiệu

Nguôn: FAOFishstat, 2013; và VASEP: XK 09-11 là số liệu XK Việt Nam

Thị phần XK cá tra cua Việt Nam (%)

Nguôn: VASEP, 2007-2013

Mục tiêu ngành cá tra: XK CL quốc gia, giảm giá thành, tăng liên kết chuỗi,

tăng chất lượng, tăng GTGT, bền vững

Trang trại

Doanh nghiệp

PT thị trường

Xúc tiến TM

CB tinh, sâu, phụ

phẩm

Thức ăn

QL chất lượng,

MT

Hạ tầng SX

Giống

Tổ chức ngành

hàng

Phân vùng sản xuất và cụm công nghiệp

- Vùng sản xuất cá

thịt chính:

+ Diện tích 1500 ha

(Thanh Bình 600 ha,

Châu Thành 550 ha,

Lấp Vò 200 ha và

huyện Cao Lãnh 250

ha).

+ Sản lượng dự kiến:

300.000 tấn/năm.

+ Sản xuất sản phẩm

chất lượng cao.

+ Thị trường mục

tiêu: EU và Mỹ.

+ Chế biên tinh và chế

biến sâu phụ phẩm.

Vùng sản xuất

chính

Vùng sản xuất

giống

Cụm công

nghiệp –

dịch vụ

-Vùng sản xuất

giống:

+ Diện tích: 100 ha trên

địa bàn huyện Hồng

Ngự, một phần ở huyện

Cao Lãnh và Châu

Thành

+ Sản lượng: khoảng 2

tỷ con giống.

-Vùng sản xuất cá

thịt phụ:

+ Nằm dải dác ở các

huyện Hồng Ngự, Tam

Nông, Lai Vung với

diện tích khoảng 1000

ha

TÁI CƠ CẤU LAO ĐỘNG TỈNH ĐỒNG THÁP

Mạnh

Tỷ lệ tăng dân số thấp, LĐ trẻ

Tỷ lệ học CĐ-ĐH cao so với các

tỉnh trong ĐBSCL

Vùng ngập dân cư ít, tạo điều kiện

tích tụ ruộng đất.

Yếu

Tỷ lệ lao động qua đào tạo nghề

thấp

Đất bình quân thấp

Khả năng tạo việc làm của CN-DV

yếu

Khả năng XKLĐ yếu

Cơ hôi

Tăng nhu cầu quốc tê vê lao đông

dich vu

Tăng nhu cầu vê LĐ dich vu tại các

thành phố lơn

Việc làm tiêm năng của các khu

CN phía Nam

TPP tạo ĐK phát triển dệt may, da

giày

Thách thưc

Suy thoái kinh tê giam việc làm

trong CN-XD.

Yêu cầu khắt khe vê lao đông xuất

khẩu.

Tái cơ cấu NN tăng tích tu đất và

tăng LĐ dôi dư

Phân tích SWOT

Việc làm

mới:

40.000/năm

Thất nghiệp:

20.000/năm

Di cư trong

nước: 5-

10.000/nă

m

- CN được

đào tạo

- Dịch vụ đô

thị

- Tổ chức

nghiệp

đoàn

XKLĐ:

1.000/năm

- Dịch vụ

- Tổ chức

nghiệp

đoàn

CN-DV trong

tỉnh:

30.000/năm

- CN thu hút

nhiều LĐ

- Chế biến NS

- DV hỗ trợ NN

- Du lịch

Nông nghiệp:

- Nông dân

chuyên

nghiệp

- Quy mô lớn

- HTX, hiệp hội

Rút LĐ nông

nghiệp:

10.000/năm

Lao động mới: 5.000/năm

Lao động dôi dư:

45.000/năm

GIẢI PHÁP THỰC HIỆN ĐỀ ÁN TÁI CƠ

CẤU NGÀNH NÔNG NGHIỆP

RỦI RO ĐỊNH HƯỚNG XỬ LÝ

Khách quan

• Giá đầu vào tăng cao trong khi giá

đầu ra bất ổn.

• Thiên tai, dich bệnh, nguồn nươc

giam, xâm nhập mặn

• Giao thông tiêp tuc tắc nghẽn, điện

khó khăn

• Cơ chê chung chậm thay đổi.

• Thiêu vốn để thực hiện tái cơ cấu

Chủ quan

• Cơ chê quan lý chậm thay đổi

(quyên làm chủ và đông lực)

• Thiêu nguồn nhân lực ca vê số

lượng và chất lượng

• Khó khăn trong tổ chưc lại SX-KD

• Phân tích thi trương, tổ chưc XTTM, tổ

chưc liên kêt chuỗi

• CSHT, chuẩn bi phương án phòng

chống, XD lực lượng

• Vận đông TƯ đầu tư; tận dung GT

đương thủy, tăng chê biên tại chỗ

• Xin thử nghiệm cơ chê chính sách

• Vận đông TƯ, tài trợ quốc tê, chính sách

đôt phá thu hút doanh nghiệp.

• Quyêt tâm chính tri để đổi mơi

• Thu hút trí thưc, cai cách hành chính

• Tuyên truyên, vận đông, xây dựng mô

hình mơi

Kiến nghị và đề xuất đối với TƯ và hỗ trợ quốc tế

Tái cơ cấu NN

Phân bổ lại

LĐNT

Trung ương

Xin thử nghiệm chính sách

• Đất đai: nâng hạn điền + hỗ trợ tín dụng cho

tích tụ + miên giảm phí chuyển nhượng

• Thu hút đầu tư tư nhân: Kinh phí triển khai

NĐ 210 + giảm thuế TNDN + hỗ trợ

ND/HTX theo tinh thần NĐ 210 + thí điểm

đối tác công - tư

• Đổi mới thể chế: Phân cấp chứng nhận

VietGAP + phân quyền dịch vụ công

Nhà tài trợ quốc tế

• Vốn vay ưu đãi và hỗ trợ KT:

• PT CSHT: thủy lợi, giao thông, kho,.

• Thể chế: HTX, liên kết chuỗi, hiệp hội

• KHCN: cơ giới hóa, san bằng đồng ruộng

• Chương trình thu hút FDI, đối tác công - tư

Giải pháp của tỉnh

Đất đai:

- QH vùng chuyên canh

- Đa dạng hóa SD đất lúa

- Đất công

Tái cơ cấu

NN

Phân bổ lại

LĐNT

Cải cách hành chính:

- Đổi mới QL nhà nước

- Quỹ cho DV công

- XD TT NN huyện

Phát triển nhân lực:

- Thu hút chuyên gia

- Đào tạo và thu hút trí thức

- Phối hợp Viện/trường

- Đào tạo, tập huấn

Thu hút đầu tư tư nhân:

- Thủ tục

- Đất

- Hạ tầng

- Tín dụng….

Cơ giới hóa:

- Tín dụng

- Hạ tầng

Phát triển KT Trang trại:

- Quỹ PT kinh tế trang trại

- Hỗ trợ nông dân giỏi

Phát triển KT hợp tác:

- Trụ sở và CSHT

- Quỹ bảo lãnh tín dụng

- Hỗ trợ tư vấn thành lập

- Hỗ trợ mở rộng lĩnh vực

Rút LĐ ra khỏi NN:

- Đào tạo nghề

- Thông tin thị trường

- Hỗ trợ việc làm

- XD nghiệp đoàn

- An sinh XH và DV

Đầu tư công:

- Hạ tầng giao thông

- Thủy lợi nội đồng

- Vận tải thủy

- Đối tác công – tư

HẠNG MỤC HIỆN TẠI TÁI CƠ CẤU

Mục tiêu

• Tăng trưởng

• Sản lượng

• Tiêu thụ

• Hiệu quả, thu nhập

• Chất lượng, cạnh tranh

• Thị trường ổn định

Kết cấu KT

• Mặt hàng có thể SX được,

có tập quán

• Trọng tâm là lúa gạo

• Mặt hàng có lợi thế

• Có thị trường

Nguồn lực

PT

• Huy động tài nguyên, vật tư

• Lao động giá rẻ

• Vốn nhà nước

• KHCN, đổi mới quản lý

• Tài nguyên con người

• Đầu tư của mọi thành phần

KT

• Văn hóa - du lịch

Thị trường

• Thị trường cấp thấp, giá rẻ

• Nhiều khâu trung gian,

• Các thị trường cấp cao, giá

cao

• Chuỗi liên kết, có thương

hiệu

Định hướng • SX manh mún, nhỏ lẻ • Vùng chuyên canh

So sánh sự khác biệt cua Đề án TCC

HẠNG MỤC HIỆN TẠI TÁI CƠ CẤU

Tổ chức sản xuất

– kinh doanh

• Nông dân nhỏ

• Thương lái

• DN phân tán, nhỏ lẻ

• Nông dân chuyên nghiệp, quy mô lớn

• HTX

• DN nối kết với ND theo chuỗi

• Hội đồng ngành hàng

Lao động

• LĐ NN là chính

• LĐ phi chính thức

• Áp dụng cơ giới hóa

• LĐ phi NN làm việc cho DN địa phương

• LĐ DV chính thức

Môi trường

• Khai thác tài nguyên

• Ô nhiễm

• BV tài nguyên

• MT trong sạch

• BV cảnh quan cho PT du lịch

• Phòng chống BĐKH

• Chủ động phòng chống thiên tai, dịch bệnh

• Cán bộ địa phương mỏng và

yếu

• Ban chỉ đạo của các chuyên gia. Thu hút trí thức

trong và ngoài tỉnh

So sánh sự khác biệt cua Đề án TCC

Chân thành cám ơn!