Bizans, sülaleler halinde yönetilmiştir.Bizans, sülaleler halinde yönetilmiştir.

İmparatorluk babadan oğula geçmiştir.İmparatorluk babadan oğula geçmiştir.

İmparator;başkomutan, başyargıç ve yasa koyucudur. İmparator;başkomutan, başyargıç ve yasa koyucudur.

Bizans, Ortodoks mezhebini benimsemiş ve Hristiyanlar'ınBizans, Ortodoks mezhebini benimsemiş ve Hristiyanlar'ın

koruyuculuğunu üstlenmiştir.koruyuculuğunu üstlenmiştir.

Bizans'ın kültürü Hellenizm kültürünü örnek almıştır.BizansBizans'ın kültürü Hellenizm kültürünü örnek almıştır.Bizans

döneminde İstanbul önemli bir kültür ve sanat merkezi döneminde İstanbul önemli bir kültür ve sanat merkezi halinehaline

gelmiştir.Bizanslılardan günümüze kalan eserler şunlardır:gelmiştir.Bizanslılardan günümüze kalan eserler şunlardır:

İstanbul'da; Ayasofya Kilisesi, Aya İrini Kilisesi, Hora Kilise İstanbul'da; Ayasofya Kilisesi, Aya İrini Kilisesi, Hora Kilise (Kariye(Kariye

Camii), Sergîos ve Baküs Kiliseleri, Binbirdirek veYere batanCamii), Sergîos ve Baküs Kiliseleri, Binbirdirek veYere batan

Sarnıçları,Fethiye'de; Fethiye Camii, Efeste; Sain SohnSarnıçları,Fethiye'de; Fethiye Camii, Efeste; Sain Sohn

Bazilikası,Güneydoğu Anadolu'da; Alahan Manastırı.Bazilikası,Güneydoğu Anadolu'da; Alahan Manastırı.

(1995 - ÖSS)(1995 - ÖSS)Bizans'ta sanatçılar dinin ve imparatorluğun Bizans'ta sanatçılar dinin ve imparatorluğun

emrinde çalışmışlardır.emrinde çalışmışlardır. Buna göre Bizans'ta sanatçıların Buna göre Bizans'ta sanatçıların

aşağıdakilerin hangisi bakımından aşağıdakilerin hangisi bakımından engellendiği savunulabilir?engellendiği savunulabilir?

A) Anadolu topraklarında var olmuş çeşitli A) Anadolu topraklarında var olmuş çeşitli uygarlıklardan yararlanmalarıuygarlıklardan yararlanmaları

B) Siyasi otoriteyi artırmada yardımcı olmalarıB) Siyasi otoriteyi artırmada yardımcı olmalarıC) Süslemeye dayalı eserler yapmalarıC) Süslemeye dayalı eserler yapmalarıD) Yönetimden maddi destek almalarıD) Yönetimden maddi destek almalarıE) isleyecekleri konuları özgürce seçmeleriE) isleyecekleri konuları özgürce seçmeleri

A) TÜRKLERİN TARİH SAHNESİNE A) TÜRKLERİN TARİH SAHNESİNE ÇIKIŞIÇIKIŞI

1)1) Türk Adının AnlamıTürk Adının Anlamı"Türk" kelimesi ilk kez M.Ö.V.yüzyılda Bizans kaynaklarında kullanılmıştır."Türk" kelimesi ilk kez M.Ö.V.yüzyılda Bizans kaynaklarında kullanılmıştır.Türk kelimesinin anlamı; güçlü, kudretli, olgun,türeyen, çoğalan anlamlarına gelir.Türk kelimesinin anlamı; güçlü, kudretli, olgun,türeyen, çoğalan anlamlarına gelir.Türk kelimesini devlet adı olarak ilk kez Göktürk Devleti kullanmıştır.Türk kelimesini devlet adı olarak ilk kez Göktürk Devleti kullanmıştır.

2)Türkler'in Anayurdu2)Türkler'in AnayurduTürklerin ilk anayurdu Orta Asya'dır.Türklerin ilk anayurdu Orta Asya'dır.Orta AsyaOrta Asya;;

DoğudaDoğuda ;Kingan Dağları, ;Kingan Dağları,BatıdaBatıda ;Hazar Denizi, Altay Dağları ve Baykal Gölü, ;Hazar Denizi, Altay Dağları ve Baykal Gölü,GüneydeGüneyde ; Hindukuş ve Karanlık Dağlararasındaki ; Hindukuş ve Karanlık Dağlararasındaki

bölgedir.bölgedir.Türkler madeni diğer medeniyetlerden önce işlemişlerdir.Türkler madeni diğer medeniyetlerden önce işlemişlerdir.Türkler tekerleği icat etmiş, araba kullanmışlardır.Türkler tekerleği icat etmiş, araba kullanmışlardır.Türkler, hayvanları evcilleştirmişlerdir.Türkler, hayvanları evcilleştirmişlerdir.Türkler Orta Asya'dan M.Ö.II.binde göç etmeyeTürkler Orta Asya'dan M.Ö.II.binde göç etmeye

başlamıştır.başlamıştır.

3)Göçlerin Nedenleri:3)Göçlerin Nedenleri:1.1. İklim şartları ve kuraklık, açlık,İklim şartları ve kuraklık, açlık,2.2. Üretimin azalması, nüfus artışı ve açlık,Üretimin azalması, nüfus artışı ve açlık,3.3. Otlakların azalması,Otlakların azalması,4.4. Salgın hayvan hastalıkları,Salgın hayvan hastalıkları,5.5. Boylar arası mücadeleler,Boylar arası mücadeleler,6.6. Çin baskısı.Çin baskısı.

4)Göçlerin Sonuçları4)Göçlerin Sonuçları1-Maden işlemeciliği göç edilen yerlere yayılmıştır.1-Maden işlemeciliği göç edilen yerlere yayılmıştır.2-Göç yapılan yerlerde taş devrini yaşayan toplumlar,2-Göç yapılan yerlerde taş devrini yaşayan toplumlar,Türkler'den hayvan evcilleştirmeyi,toprağı ekip-biçmeyiTürkler'den hayvan evcilleştirmeyi,toprağı ekip-biçmeyiöğrenmişlerdir.öğrenmişlerdir.3-Orta Asya kültür ve medeniyeti dünyanın değişik 3-Orta Asya kültür ve medeniyeti dünyanın değişik

yerlerine yayılmıştır.yerlerine yayılmıştır.4-Orta Asya'da kalan boylar Hun Devleti‘ni 4-Orta Asya'da kalan boylar Hun Devleti‘ni

kurmuştur.kurmuştur.

4)Göç Yönleri4)Göç Yönleri1.1. Kuzeye Gidenler; Sibirya'ya Kuzeye Gidenler; Sibirya'ya

2.2. Doğuya Gidenler; Çin ve Uzakdoğu ülkelerine Doğuya Gidenler; Çin ve Uzakdoğu ülkelerine

3.3. Güneye Gidenler; Hindistan, Afganistan ve Güneye Gidenler; Hindistan, Afganistan ve Çin'e Çin'e

4.4. Batıya Gidenler; İki yol izlememişlerdir. Batıya Gidenler; İki yol izlememişlerdir.

Bir kısmı Hazar Denizinin kuzeyinden Karadeniz'inBir kısmı Hazar Denizinin kuzeyinden Karadeniz'in

kuzeyine ve Avrupa'ya.Diğer kısmı ise Hazar kuzeyine ve Avrupa'ya.Diğer kısmı ise Hazar DenizininDenizinin

güneyinden İran, Irak, Suriye, Mısır ve Anadolu'ya güneyinden İran, Irak, Suriye, Mısır ve Anadolu'ya göçgöç

etmişlerdir. etmişlerdir.

İskitler (Sakalar)İskitler (Sakalar)--Tarihte önemli rol oynayan ilk Türk topluluğu Sakalardır. Tarihte önemli rol oynayan ilk Türk topluluğu Sakalardır. -Sakalar önceden Hazar Denizi ile Tanrı Dağları arasındaki -Sakalar önceden Hazar Denizi ile Tanrı Dağları arasındaki

geniş topraklarda yaşıyorlardı. M.Ö. 7. yy de Ural geniş topraklarda yaşıyorlardı. M.Ö. 7. yy de Ural Dağları’nı aşarak Tuna Nehri’ne kadar uzanan bölgeleri Dağları’nı aşarak Tuna Nehri’ne kadar uzanan bölgeleri de ele geçirdiler. Daha sonra Kafkas sınırlarını aşıp de ele geçirdiler. Daha sonra Kafkas sınırlarını aşıp Hindistan sınırlarına kadar bütün İran’ı istila ettiler. Hindistan sınırlarına kadar bütün İran’ı istila ettiler. Böylece Tuna’dan Orta Asya içlerine kadar uzanan Böylece Tuna’dan Orta Asya içlerine kadar uzanan büyük bir devlet kurdular.büyük bir devlet kurdular.

-Bunların Türkçe adı Saka olup Yunanlılar İskitler adını -Bunların Türkçe adı Saka olup Yunanlılar İskitler adını vermişlerdir. vermişlerdir.

-Devletin yönetici zümresinde bir çok İran boyu da -Devletin yönetici zümresinde bir çok İran boyu da olduğundan devlet büyük bir boylar federasyonu olduğundan devlet büyük bir boylar federasyonu görünümdeydi. görünümdeydi.

-Sakalar M.Ö. 2. yy sonlarına doğru zayıflayarak Hunlar’ın -Sakalar M.Ö. 2. yy sonlarına doğru zayıflayarak Hunlar’ın ve diğer toplulukların arasına karıştılar. Bunların çok az ve diğer toplulukların arasına karıştılar. Bunların çok az bir kısmı Yakut Türkleri olarak günümüze kadar bir kısmı Yakut Türkleri olarak günümüze kadar kalmıştır. Bunlar Moğol istilasında Yakutistana kadar kalmıştır. Bunlar Moğol istilasında Yakutistana kadar göç etmişlerdir.göç etmişlerdir.

I-ASYA HUN DEVLETİ (BÜYÜK HUN I-ASYA HUN DEVLETİ (BÜYÜK HUN DEVLETİ) DEVLETİ)

(MÖ. 220-M.S.216)(MÖ. 220-M.S.216) Tarihte bilinen ilk Türk devleti Büyük Hun Devleti'dir.Tarihte bilinen ilk Türk devleti Büyük Hun Devleti'dir.Hun Devleti'nin ne zaman kurulduğu kesin belli değildir.Hun Devleti'nin ne zaman kurulduğu kesin belli değildir.Hunlar'la ilgili İlk belge M.Ö.31S yılına aittir. Bu belge Hunlar İle ÇinlilerHunlar'la ilgili İlk belge M.Ö.31S yılına aittir. Bu belge Hunlar İle Çinlilerarasında yapılan bir antlaşmadır.arasında yapılan bir antlaşmadır.NOTNOT:Hunlar'ın bilinen ilk hükümdarı Teoman'dır(Tuman) :Hunlar'ın bilinen ilk hükümdarı Teoman'dır(Tuman) (M.Ö.220-M.Ö.209).(M.Ö.220-M.Ö.209).Çinliler Hun akınlarından korunmak için Çin Seddi'ni inşaa Çinliler Hun akınlarından korunmak için Çin Seddi'ni inşaa

etmişlerdir.M.Ö.214).etmişlerdir.M.Ö.214).Teoman, Tunguz ve Yüeçilerle savaşmış ve oğlu Mete'yi (Motun)Yüeçiler'e Teoman, Tunguz ve Yüeçilerle savaşmış ve oğlu Mete'yi (Motun)Yüeçiler'e

rehin vermiştir.rehin vermiştir.

Mete babası Teomanı öldürmüş yerine kendi geçmiştir (M.Ö.209-M.Ö.174).Mete babası Teomanı öldürmüş yerine kendi geçmiştir (M.Ö.209-M.Ö.174).Mete; Tunguzlar, Yüecîler'in,Çinlileri ve Vasunları mağlup etmiştir. Savaş Mete; Tunguzlar, Yüecîler'in,Çinlileri ve Vasunları mağlup etmiştir. Savaş

sonunda Hunlar ilesonunda Hunlar ileÇinliler arasında bir antlaşma yapılmıştır (M.Ö.200). Çinliler arasında bir antlaşma yapılmıştır (M.Ö.200). Bu antlaşmaya göre:Bu antlaşmaya göre:-İpek Yolu kontrol altına alınmış-İpek Yolu kontrol altına alınmış-Çin vergiye bağlanmıştır -Çin vergiye bağlanmıştır NOT: Tarihte ilk defa bütün Türkleri tek bayrak altında toplayan Türk NOT: Tarihte ilk defa bütün Türkleri tek bayrak altında toplayan Türk

Devleti Asya Hun devletidir.Devleti Asya Hun devletidir.

(1994 - ÖSS)(1994 - ÖSS)Genel olarak Türklerde sanat Uygurlara kadar taşınabilir Genel olarak Türklerde sanat Uygurlara kadar taşınabilir

malzemeden deri, ahşap, metal ve taş işçiliğine malzemeden deri, ahşap, metal ve taş işçiliğine dayalıdır. Uygurlarda ise sanat manastır, saray yapımı dayalıdır. Uygurlarda ise sanat manastır, saray yapımı ve bunların iç donanımı biçiminde gelişme göstermiştir.ve bunların iç donanımı biçiminde gelişme göstermiştir.

Türklerde sanatta görülen bu gelişme, Türklerde sanatta görülen bu gelişme, aşağıdakilerden hangisinin bir"'göstergesidir? aşağıdakilerden hangisinin bir"'göstergesidir?

A) Göçebe hayattan yerleşik hayata geçildiğininA) Göçebe hayattan yerleşik hayata geçildiğininB) Ülkenin sınırlarının genişlediğinin B) Ülkenin sınırlarının genişlediğinin C) Komşu devletlerle ilişkilerin zayıfladığının C) Komşu devletlerle ilişkilerin zayıfladığının D) Ticaret anlayışının değiştiğininD) Ticaret anlayışının değiştiğininE) Ülkenin istilalardan korunduğununE) Ülkenin istilalardan korunduğunun

Hun Devleti'nin en parlak dönemi mete zamanı olmuştur. Devlet en Hun Devleti'nin en parlak dönemi mete zamanı olmuştur. Devlet en geniş sınırlarına ulaşmıştır.geniş sınırlarına ulaşmıştır.

Dünyada orduda onluk sistemi ilk kez Dünyada orduda onluk sistemi ilk kez uygulayan Mete Han olmuştur.uygulayan Mete Han olmuştur.

Mete'nin ölümünden sonra Çin'in kışkırtıcı politakalanMete'nin ölümünden sonra Çin'in kışkırtıcı politakalansonucu Hun Devleti zayıflamış ve İpekYolu Çin'in elinesonucu Hun Devleti zayıflamış ve İpekYolu Çin'in elinegeçmiştir.geçmiştir.Hun hükümdarı Hun hükümdarı Ho-Hanyeh Ho-Hanyeh Çin'in himayesine girmiştir.Çin'in himayesine girmiştir.Ho-Hanyeh'in kardeşi Ho-Hanyeh'in kardeşi Çi-Çi Çi-Çi Çin egemenliğini kabul etmemiş,Çin egemenliğini kabul etmemiş,bunun sonucunda Hun Devleti; Doğu ve Batı Hunları diyebunun sonucunda Hun Devleti; Doğu ve Batı Hunları diyeikiye ayrılmış (M.Ö.58).ikiye ayrılmış (M.Ö.58).

Batı Hunları:Batı Hunları: Çinliler tarafından yıkılmıştır (M.Ö.36).Çinliler tarafından yıkılmıştır (M.Ö.36).

Doğu HunlarıDoğu Hunları:: zamanla zayıflamış; Kuzey ve Güney Hunları zamanla zayıflamış; Kuzey ve Güney Hunları diye ikiye ayrılmıştır (M.S.48).diye ikiye ayrılmıştır (M.S.48).

Kuzey Hunları:Kuzey Hunları: Sien-Piler'in saldırıları ile zayıflamış, Çin Sien-Piler'in saldırıları ile zayıflamış, Çin saldırılarısaldırıları

ile yıkılmış(M.S.150) ve batıya göç etmişlerdir. Kuzey Hunlarıile yıkılmış(M.S.150) ve batıya göç etmişlerdir. Kuzey HunlarıKavimler Göçü'ne Kavimler Göçü'ne neden olmuşlardır (M.S.375).neden olmuşlardır (M.S.375).

Güney HunlarıGüney Hunları da yine Çinliler tarafından yıkılmıştır da yine Çinliler tarafından yıkılmıştır (M.S.216).(M.S.216).

TÜRKLERDE VERASET SİSTEMİ TÜRKLERDE VERASET SİSTEMİ NASILDI?NASILDI?

Türklerde devlet hükümdar ailesinin ortak malı sayılırdı. Türklerde devlet hükümdar ailesinin ortak malı sayılırdı. Ve ülke hükümdarın sağlığında oğulları arasında Ve ülke hükümdarın sağlığında oğulları arasında paylaştırılırdı. Her prensin(TEKİN) hükümdar olma hakkı paylaştırılırdı. Her prensin(TEKİN) hükümdar olma hakkı vardı. vardı. NOT: Bu anlayış Türk devletlerinde sık sık taht kavgalarının NOT: Bu anlayış Türk devletlerinde sık sık taht kavgalarının

çıkmasına ve Türk devletlerinin parçalanmasına sebep olmuştur.çıkmasına ve Türk devletlerinin parçalanmasına sebep olmuştur.

TÜRKLERE KARŞI ÇİN SİYASETİ(POLİTİKASI) NASILDI?

Çin bozkır göçebe hayatı yaşayan ve savaşçılıkları gelişmiş olan Türk Ordusu karşısında çaresiz kalıyordu. Hatta Türk Akınlarını durdurmak için ÇİN SEDDİ'ni yaptırmıştı. Buna rağmen Türkleri durduramamıştı. Bu durum karşısında çaresiz kalan Çin şu siyaseti takip etti:

1- Çin prenslerini Hun Hakanlarıyla evlendirerek, prensesin yanında Hun sarayına çok sayıda hizmetkar gönderdiler. Bu hizmetkarlar casusluk faaliyetinde bulunarak,Türkler hakkında bilgi topladılar.

2- Türk Beylerine hediyeler göndererek, onları kendilerine bağlamaya ve ekonomik olarak Çin'e bağımlı yaşamaya alıştırdılar.

3- Hediyeleri ve ekonomik yardımları birden keserek, 3- Hediyeleri ve ekonomik yardımları birden keserek, Türkleri itaat altına almaya çalıştılar.Türkleri itaat altına almaya çalıştılar.

4- Türk Beylerini birbirlerine karşı kışkırtarak, Türk 4- Türk Beylerini birbirlerine karşı kışkırtarak, Türk devletinin parçalanmasını sağladılar.devletinin parçalanmasını sağladılar.

ÖRNEK: ÖRNEK: Bu konuda en iyi örneklerden biri, Asya Hun Devleti'nin Batı ve Doğu Hun Devleti diye Bu konuda en iyi örneklerden biri, Asya Hun Devleti'nin Batı ve Doğu Hun Devleti diye ikiye ayrılması olayıdır. Bu dönemde Hun Devletinin başına geçen HUANYEH, Çin'in ikiye ayrılması olayıdır. Bu dönemde Hun Devletinin başına geçen HUANYEH, Çin'in ekonomik yardımları kesmesi üzerine, kurultayı toplayarak, Çin'e bağlanmayı teklif etti. ekonomik yardımları kesmesi üzerine, kurultayı toplayarak, Çin'e bağlanmayı teklif etti. Ancak kardeşi ÇİÇİ "Bağımsızlığımız herşeyden önce gelir." diyerek, Huanyeh'e karşı Ancak kardeşi ÇİÇİ "Bağımsızlığımız herşeyden önce gelir." diyerek, Huanyeh'e karşı çıktı. Böylece Hunlar ikiye ayrıldı. Çin ile birleşen Huanyeh, kardeşi Batı Hun Hakanı Çiçi çıktı. Böylece Hunlar ikiye ayrıldı. Çin ile birleşen Huanyeh, kardeşi Batı Hun Hakanı Çiçi üzerine giderek, Batı Hun Devletini ortadan kaldırdı. Batı Hun Halkı Aral gölü çevresine üzerine giderek, Batı Hun Devletini ortadan kaldırdı. Batı Hun Halkı Aral gölü çevresine göç etmek zorunda kaldı.göç etmek zorunda kaldı.

KAVİMLER GÖÇÜNÜN SONUÇLARI1)Roma İmparatorluğu; Doğu ve Batı Roma İmparatorluğu olmak üzere

ikiye ayrıldı.(395). Batı Roma İmparatorluğu 476 yılında bu Germen kavimleri tarafından yıkıldı.

2)Avrupa'nın ETNİK yapısı değişti. (Germen kavimlerinin Avrupa'daki yerli kavimlerle karışması sonucu yeni milletler ortaya çıktı.)

3) Türkler Avrupa'da BATI HUN DEVLETİ'ni(AVRUPA HUN) kurdular.

4)İngiltere, Fransa gibi Avrupa devletlerinin temeli atıldı.

5) Avrupa'da FEODALİTE (DEREBEYLİK) rejimi ortaya çıktı.

6) İlk çağ kapandı, Ortaçağ başladı.

AVRUPA HUN DEVLETİAVRUPA HUN DEVLETİKavimler göçünü başlatan Batı Hunları tarafından Kavimler göçünü başlatan Batı Hunları tarafından

kurulmuştur. İlk hükümdarları BALAMİR, en önemli kurulmuştur. İlk hükümdarları BALAMİR, en önemli hükümdarları ATTİLA'dır. hükümdarları ATTİLA'dır.

NOT:NOT: Anadolu'ya ilk Türk akınları Avrupa Hunları tarafından Anadolu'ya ilk Türk akınları Avrupa Hunları tarafından yapılmıştır.yapılmıştır.

ULDIZ'IN ROMA SİYASETİULDIZ'IN ROMA SİYASETİ

Balamirden sonra Batı Hunlarının başına geçen Uldız, Roma Balamirden sonra Batı Hunlarının başına geçen Uldız, Roma İmparatorluğuna karşı akılcı bir siyaset izlemiştir. Hunların İmparatorluğuna karşı akılcı bir siyaset izlemiştir. Hunların düşmanları Germen Kavimleri ile savaştığından, Batı Roma düşmanları Germen Kavimleri ile savaştığından, Batı Roma İmparatorluğu ile iyi geçinmiş, Doğu Roma'yı(Bizans) ise baskı İmparatorluğu ile iyi geçinmiş, Doğu Roma'yı(Bizans) ise baskı altına almaya çalışmıştıraltına almaya çalışmıştır

ATİLLA DÖNEM

Attila başlangıçta ULDIZ'ın siyasetini takip etmiş ve Bizans'ı baskı altına almak üzere Balkan seferleri düzenlemiştir. Bizans'ı MARGUS ve ANATOLYUS antlaşmaları ile ağır ve vergilere bağlamıştır. Bizans'ı dize getiren Atilla daha sonra Batı Roma üzerine yönelmiştir.

ATTİLLA'NIN BATI ROMA SEFERLERİ: 1)- Galya Seferi: Batı Roma Ordusuyla KATALON savaşını yaptı. Kesin

sonuç alınamadı.(451)

2)- İtalya Seferi: Bir yıl sonra 452'de Attila ikinci sefere çıktı. Bu defa Roma ordusu Attila'nın karşısına çıkmaya cesaret edemedi. Romalılar Papayı Attila'ya elçi olarak gönderdiler. Papayla görüşen Attila Roma'ya girmekten vazgeçerek geri döndü. Attila'nın ölümünden sonra Avrupa Hun Devleti eski gücünü koruyamayarak dağıldı.