bitkiler asml
TRANSCRIPT
Yeryüzünde OluĢan Bitki
Formasyonları
Ağaç Formasyonu – YağıĢ, sıcaklık ve toprak Ģartlarının elveriĢli, yetiĢme devresinin uzun olduğu her yerde ağaç yetiĢir…
YağıĢ azlığı, Ģiddetli buharlaĢma ağaç yetiĢmesine engel olur…
Ormanların temel unsurudur…
BaĢlıca Orman Türleri***Ormanları hangi kriterlere göre sınıflandırabiliriz?
Kuru ormanlar
Nemli ormanlar
-YağıĢ ihtiyaçlarına göre
-Yaprak biçimine göre
-Ormancılık sistematiğine göre
Yayvan Yapraklılar
Ġğne Yapraklılar
Karma Ormanlar
Koru
Bozuk
BaltalıkBozuk
Koru Baltalık
Ekvatoral Yağmur Ormanları
Ekvatoral Yağmur Ormanları
Ekvatoral Yağmur Ormanları
Muson Ormanları
KıĢın yaprağını döken geniĢ yapraklı muson ormanlarının tipik ağacı teak
ağacıdır.
KarıĢık Ormanlar
KarıĢık Ormanlar
Tayga Vejetasyonu
Tayga Ormanları
Tayga Ormanları
Çalı Formasyonu
• Ormanların tahribi
sonucunda oluĢan kısa
boylu ağaççıkların
oluĢturduğu topluluktur.
Maki
Garig
Psödomaki
Maki
• Karakteristik özellikleri, kıĢın yapraklarını dökmemeleri ve yaz kuraklığına dayanıklı olmak için yaprak, gövde ve kök sistemlerinin su kaybını önleyecek yapıda olmalarıdır.
•Genelde Akdeniz ikliminin hakim olduğu
yerlerde ve orman tahribinin yoğun olduğu
sahalarda ince gövdeli, sert, bazen kenarları
dikensi, cilalı daimi yeĢil yapraklı
3-4 m. boyları olan, çalı görünüĢlü ya da
ağaççık Ģeklindeki bitki toplulukları maki
formasyonu olarak adlandırılır.
Maki
• yabani zeytin (deli, delice)
• harnup (keçi boynuzu),
• sandal,
• kocayemiĢ,
• pırnal meĢesi,
• defne,
• menengiç
• sakız ağacı
• ılgın
• funda
• mersin,
• sumak
• filarya,
• zakkum,
• laden,
• katırtırnağı
• ardıç
BaĢlıca Maki Türleri
Maki
Maki
Maki
Maki
Garig formasyonu, Akdeniz ikliminin hakim olduğu
alanlarda ancak toprak Ģartlarının daha elveriĢsiz
eğimlerin daha fazla ve yağıĢların daha az olduğu
kesimlerde ayrıca makilerin tahrip olduğu sahalarda
görülür..
Bunlar son derece kurakçıl bitki topluluklarıdır.
BaĢlıca türleri kermez meĢesi, akçakesme, kekik, adaçayı,
laden, katran ardıçı ve gevendir.
Garig
Garig
Garig
psodömaki (yalancı çalı)
• Ormanların tahrip edildiği
yerlerde oluĢan yalancı
çalı türleridir. KıĢın
yapraklarını dökerler.
• Kuzey Anadolu dağlarının
kuzeye bakan yamaçlarında
genel olarak 1000 m.
yükseltilere kadar çıkarlar.
defne, yabani fındık,
kestane,ıhlamur kocayemiĢ,
yabani çilek, ayı üzümü,
sandal, menengiç,
akçakesme karadeniz
bölgesindeki baĢlıca
psodömaki türleridir.
Menengiç
Erica_arborea
Laurus_nobilis
Ot Formasyonu• Ġklim,toprak ve yer
Ģekilleri gibi Ģartların ağaç yetiĢmesine olanak vermediği yerlerde, belirli zamanlarda yağan yağıĢa veya tamamı toprağın derinliklerine sızmayan suya bağlı olarak yetiĢen ot cinsinden bitkilerin oluĢturduğu topluluktur.
Savan
Step(Bozkır)
Çayır
Tundra
Savan
• Savanlar uzun süre
yeĢil kalan , gür ve
uzun boylu ot
topluluklarıdır. Savan
bitki örtüsü içinde yer
altı sularının yüzeye
çıktığı yerlerde ve
akarsu boylarında
ormanlar görülür.
Savan
Savan
Kurak mevsimin uzun sürdüğü tropikal
bölgelerde görülen, tek tük ağaçlar serpili
büyük çayırlardan oluĢan bitki topluluğu,
Güney Afrika'da ve Doğu Afrika'da baĢlıca
bitki topluluğu olan,
boyları yer yer iki metreyi bulabilen
köksaplı bitkilerden ve
buğdaygillerden oluĢur.
Savan
Step (Bozkır)• Ġlkbahar yağıĢlarıyla
yeĢeren, yaz
baĢlarında kuruyan
küçük boylu ot
topluluğudur.
• Bozkır bitki örtüsü
içinde geven , deve
dikeni, gelincik, çoban
yastığı gibi bitkiler yer
almaktadır.
Step (Bozkır)
YağıĢların daha az mevsimler arasındaki sıcaklık farklarının
daha fazla olduğu alanlar ot formasyonunun geliĢtiği
sahalardır.
Steplerin bir kısmı doğal olurken bir kısmı da ormanların
insanlar tarafından tahribi sonucu ortaya çıkmıĢtır.
Ġç Anadolunun orta bölümü (Konya ve Ereğli
havzaları, Tuz gölü çevreleri) asıl step sahasıdır.
Step formasyonunun geliĢme gösterdiği bu bölümde yağıĢlar
250 mm. altına düĢer.
Bu sahada görülen bitkiler kendilerini kurak Ģartlara son
derece adapte etmiĢler ve keçe gibi tüylü dikenli, az
yapraklıdırlar.
Step (Bozkır)
Antropojen Bozkır
Çayır•Çayırlar genellikle düz ve
taban suyu yüksek olan taban
arazilerde teĢekkül etmiĢlerdir.
Toprak uzun süre nemli
olduğundan bitki örtüleri sık ve
yüksek boyludur.
•Sık ve yüksek boylu olan bitki
örtüleri sıkı bir çim kapağı
meydana getirerek toprağı
sıkıca tutar.
•Aktif büyüme döneminde
yapraklar tüm yüzeyi kapatır.
•Biçilerek değerlendirilen bu
alanlardan elde edilen ot kıĢ
aylarında hayvanlara verilir.
Alpin Çayırlar
•Genellikle dağların yüksek kesimlerinde orman örtüsünün üst sınırından sonra ortaya çıkan ot örtüsüdür olarak bilinir.
•Ülkemizde Alpin çayırlar dağların 2100 m. den sonraki kesimlerde görülmeye baĢlar.
•Ġlkbahar ve yaz mevsimlerinde karların erimesi ile ortaya çıkan bu çayırlar rengarenk açan çiçekleri yanında yer yer de
1 m.'yi bulan uzun boyları ile dikkat çekerler.
Alpin Çayırlar
Tundra
• Yosun ,ot ve cılız
çalılıklardan
oluĢan bitki
örtüsüdür.
• Tundra, kutba en
yakın bitki
örtüsüdür
Tundra Yayılma Alanı
• Kuzey ülkelerinde rastlanan, yapısına likenlerin de katıldığı bodur ot toplulukları.
• Ilıman kuĢağın kuzeyinden kutuplara doğru yaklaĢıldıkça ormanların yerini, bodur çalılar ile karayosunları ve likenlerdenmeydana gelen tundralar alır.
• Tundralar yılın dörtte üçünden uzun bir süre karlarla örtülü kalır. Bunun için kutup bölgesi dıĢında yetiĢen bazı ağaçlara burada ancak bodur çalılar halinde rastlanır.
• Kutup söğüdü ve bodur huĢbunlara misal verilebilir.
•Hakim bitki topluluklarını karayosunları ve likenler (Ren geyiği likenleri vs.) meydana getirir.
Tundra
Tundra
Tundra
ĠKLĠM BĠTKĠ ĠLĠġKĠSĠ
Dünya üzerindeki iklim tiplerine bağlı olarak
bitki örtüsü ekvatordan kutuplara doğru
• GeniĢ yapraklı ormanlar
• Ġğne yapraklı ormanlar
• Savanlar
• Kaktüs
• Bozkır
• Maki
• Orman-çayır
• Tayga ormanları
• Tundra
Ģeklinde sıralanır.
• Her bitkinin kendine has bir iklim özelliği vardır. BaĢka bir ifadeyle benzer iklim Ģartlarında benzer bitki türleri görülür.(kutup iklimi hariç)
• Farklı bölgedeki iklimin benzerliği tabii bitki örtüsünün benzerliğini kanıtlar.
• Yer Ģekillerinin kısa mesafeler dahilinde değiĢmesi bitki örtülerinin de kısa mesafeler dahilinde değiĢmesini sağlar.
• Bitki örtüleri yeryüzüne dağılıĢlarında aralıksız kuĢaklar oluĢturmazlar.
• Enlem farkı arttıkça ve farklı enlemlerden oluĢtukça bitki örtüsüde çeĢitlenir.
• Bitki örtüsü iklimin bir nedeni değil iklimin bir sonucudur.
BĠTKĠ TÜRLERĠNĠN DAĞILIġINI
BELĠRLEYEN ETKENLER
Bitkilerin fotosentez yapabilmeleri için ıĢığa
güneĢ ıĢığına ihtiyacı vardır. Bu nedenle
güneĢlenme süresinin uzun olduğu alanlarda
bitkilerin daha kısa sürede olgunlaĢıp geliĢtiği
görülür.
Örneğin yaz aylarında aynı tür tarım ürünlerinin
50-60 enlemleri arasında ülkemizden daha kısa
zamanda olgunlaĢtıkları görülür.
IġIK
Rüzgarların bitkilerin fiziki özellikleri üzerinde
önemli bir etkisi olduğu gözlenir. Bunun yanında bitki
tohumlarının sürüklenerek farklı bölgelere
taĢınmasında ve bitkilere ait çiçek tozlarının birbiriyle
birleĢerek döllenmesinde de rüzgarlar önemli bir
etkiye sahiptir.
RÜZGAR
Her bitki türünün ideal
Ģartlarda geliĢebileceği
veya uyum
sağlayabileceği bir
sıcaklık ortamına ihtiyaç
vardır bunun dıĢına
çıkıldığında bitki türleri
değiĢerek yerini diğer
türlere bırakır buna
bitkilerin don olayına
dayanıklı olup olmamaları
da önemli etkidir.
SICAKLIK
Fıstık Çamı (Pinus pinea)
Bitkilerin dayanabileceği en yüksek
ve düĢük sıcaklık değeri
Doğal bitki örtüsünün
ekvator ile kutuplar
arasında geniĢ ve iğne
yapraklılar Ģeklinde
kuĢaklar oluĢturmaları
(enlemin sıcaklığa etkisi)
ve bir dağ yamacı
üzerinde aynı tür
basamaklar
oluĢturmaları
(yükseltinin sıcaklığa
etkisi) örnektir.
SICAKLIK
Yine belli bir yükseltiden (bitki örtüsü üst sınırı) ve
belli enlemlerde (enlem sınırı) sonra bütün bitkilerin
ortadan kalkması da sıcaklığın bitki örtüsünün
dağılıĢına etkisidir.
SICAKLIK
Bütün (yükselti) üst sınırlar sıcaklık, orman alt sınırları ise
yağıĢ tarafından belirlenir.
Ġç ve Doğu Anadolu bölgelerinde ormanların belli
bir yükseltiden sonra baĢlaması yükseltiye bağlı
olarak yağıĢın artmasından kaynaklanır.
Bitki türlerinin geniĢ yada iğne yapraklı (reçineli)
olmaları sıcaklık Ģartlarına bağlıdır. Ayrıca geniĢ
yapraklı bitkilerin suyun donduğu dönemlerde
(fizyolojik kuraklık) ve yağıĢların azaldığı kurak
dönemlerde yapraklarını dökmesi de yağıĢ kadar
sıcaklıkla da ilgilidir.
Dağların güneĢe bakan yamaçlarında bitkilerin
olgunlaĢma süreleri daha kısadır orman ve ağacın
yetiĢme sınırıda yükseltidir.(bakı)
Yeryüzünde bol sıcaklık ve nem Ģartlarının
görüldüğü ekvatoral bölgede en kısa sürede en gür
bitkiler yetiĢmektedir.
YAĞIġ
Bitkilerin hayatlarını sürdürebilmeleri su ihtiyaçlarını karĢılamalarıyla iliĢkilidir.
YağıĢın düzenli olduğu iklim kuĢaklarında (ekvatoral, ılıman okyanus, Karadeniz iklimi)
gür orman örtüsünün geliĢtiği gözlenir.
YAĞIġ
YağıĢların belli mevsimlerde toplandığı yılın bazı mevsimlerindeki kuraklığın belirgin olduğu iklim kuĢaklarında ise otsu bitkiler yada kurakçıl ağaçlar yaygınlaĢır.
YAĞIġ
YağıĢların tesadüfi olduğu veya yıllık yağıĢ toplamının 250mm nin altında indiği alanlarda(çöllerde) yüzey ya tamamen çıplak yada kuraklığa aĢırı derecede dayanıklı bitkiler kaktüs ve çalılıklarla kaplıdır.
Sıcaklığın bütün yıl 0 derecenin altında kaldığı ve
bitkilerin topraktan su alma miktarının olmadığı
yerlerde soğuk buz çölleri ise hiçbir bitki görülmez.
Kuraklığın belirgin olduğu yerlerde daha fazla su
kazanmak ve terlemeyi azaltmak için Ģu özellikleri
geliĢmiĢtir.
Bitkilerin kök sistemleri geliĢmiĢtir
Gövde bodur dallar kısadır
Yaprak yüzeyleri kadife gibi tüylerle kaplıdır
Yaprak zarları kalındır
Bitkinin gövde dal yada yaprakları dikenlidir.
Örneğin Akdeniz bölgesinde yetiĢen otsu bitkilerin
bir çoğunun yüzeyi kadife gibi tüylerle kaplıdır. Bu
durum bitkilerin bölge koĢullarına uyma çabasının bir
sonucudur.
Bitki Topluluklarının Coğrafi
DağılıĢı
Ekvatoral yağmur ormanları
• Amazon Havzası
• Senegal’den Gine körfezine kadar olan saha
• Kongo Havzası
• Güneydoğu Asya adaları
Muson Ormanları
• Güneydoğu ve Doğu
Asya’da Hindistan,
Japonya, Tayland,
Vietnam,Endonezya,
Doğu Çin, Kore,
• Avustralya’nın
kuzeybatısı,
• Filipinler,
• Güneydoğu Afrika
Bitki Topluluklarının Coğrafi DağılıĢı
Orta KuĢağın KarıĢık Ormanları
• Batı Rüzgarları
sebebiyle Ilıman
KuĢak karalarının
batısında görülür
(Batı ve K.Batı
Avrupa,
Amerika’nın batısı).
• Yurdumuzda ise
Karadeniz
kıyılarında görülür.
Bitki Topluluklarının Coğrafi
DağılıĢı
Tayga Ormanları
• Deniz etkisinden uzak kara içlerinde ve ılıman kuĢak karalarının doğu kıyılarında (soğuk su akıntısından dolayı) görülür.
• Orta ve doğu Avrupa, Asya’nın kuzeyi(Sibirya) Kanada ve ABD nin kuzeyinde görülür.
Bitki Topluluklarının Coğrafi
DağılıĢı
Maki
• Akdeniz’e kıyısı olan ülkeler
(Libya, Mısır ve Lübnan hariç. Buralarda görülmeme sebebi yer Ģekillerinin engebesiz olmasıdır.),
• Avustralya’nın güneybatısı,
• G. Afrika Cumhuriyetinde Kap bölgesi,
• ġili’nin orta kesimleri
• Kuzey Amerika’da Kaliforniya çevresinde görülür..
• En geniĢ anlamıyla 30-40 derece enlemleri arasında kıtaların özellikle batı kıyıları
Bitki Topluluklarının Coğrafi
DağılıĢı
Savan
• Güney ve Orta Afrika, Sudan,
• Güney Amerika‘da Brezilya’da
• Venezüella, Kolombiya, Peru ve Bolivya’da etkilidir.
• Ekvatoral iklim ile çöl iklimi arasında
(10-20° kuzey ve güney enlemleri arasında görülür)
Bitki Topluluklarının Coğrafi
DağılıĢı
Bozkır(Step)
• Sıcak ve ılıman kuĢak
kara içlerinde görülür.
• Yurdumuzda Ġç
Anadolu Bölgesinde
ve Ergene
Bölümünde görülen
karasal iklim buna
örnektir.
Bitki Topluluklarının Coğrafi
DağılıĢı
Çayır
• Batı Rüzgarları
sebebiyle Ilıman
KuĢak karalarının
batısında görülür
(Batı ve K.Batı
Avrupa, Amerika’nın
batısı).
• Alpin çayırlar dağların
yüksek kesimlerinde
görülür
Bitki Topluluklarının Coğrafi
DağılıĢı
Tundra
• Sibirya, Ġskandinavya Yarımadasının kuzeyinde,
• Kanada’nın kuzeyinde,
• Grönland adasının kıyı kesimleri.
• YaklaĢık olarak 70-80 enlemleri çevresinde görülür.
• Güney yarımküredeki etki alanı KYK dekine oranla çok azdır bunun nedeni GYK de okyanusların geniĢ alan kaplamasıdır.
Bitki Topluluklarının Coğrafi
DağılıĢı
Çöl Bitkileri
• Kuzey Afrika
• Arap yarımadası
• Avustralya’nın iç kesimleri.
• Arizona (A.B.D) çölleri,
• Kızılkum (Özbekistan),
• Karakum (Türkmenistan),
• Gobi (Moğolistan),
• Taklamakan (Çin) ,
Bitki Topluluklarının Coğrafi
DağılıĢı
• AĢağıdaki yağıĢ ve sıcaklık grafiklerini
inceleyerek hangi iklime ait olduğunu
bulunuz ve buralarda görülen doğal bitki
örtüsünü belirtiniz…
• Yazlar sıcak ve kurak kıĢlar ılık ve yağıĢlıdır
• Bitki örtüsü maki dediğimiz bodur bitki
topluluğudur
YağıĢ-Sıcaklık ile Doğal Bitki Örtüsü
Arasındaki ĠliĢki
• Her mevsimi sıcak, yazlar yağıĢlı kıĢlar kurak
• Bitki örtüsü uzun süre yeĢil kalan , gür ve uzun boylu ot topluluklarıdır
YağıĢ-Sıcaklık ile Doğal Bitki Örtüsü
Arasındaki ĠliĢki
• Yazlar kısa ve serin kıĢlar uzun ve soğuk geçer.
• Yıllık yağıĢ miktarı 200-250 mm civarında ve yağıĢlar genellikle kar Ģeklindedir.
• Bitki örtüsü yosun ,ot ve cılız çalılıklardan oluĢan Tundra bitki örtüsüdür
YağıĢ-Sıcaklık ile Doğal Bitki Örtüsü
Arasındaki ĠliĢki
• Her mevsimi sıcak ve bol yağıĢlıdır.
• Tabii bitki örtüsü tropikal gür ormanlardır(Yağmur ormanları) (Cengel)
YağıĢ-Sıcaklık ile Doğal Bitki Örtüsü
Arasındaki ĠliĢki
• Ormanların Ekvatordan kutuplara doğru farklı kuĢaklar oluĢturmasının nedenlerini açıklayınız.
Bir yamaçta yükseltiye göre bitki
kuĢakları
KALICI KAR
DAĞ ÇAYIRLARI
ĠĞNE YAPRAKLI
ORMANLAR
KARIġIK ORMANLAR
GENĠġ YAPRAKLI
ORMANLAR
Yükseltinin artmasıyla bitki örtüsü kuĢaklarında görülen değiĢikliğin nedenlerini
açıklayınız
Ġzlediğiniz için teĢekkür ederim…