www.vestforsk.no

Bitcoin og kryptovaluta

- ny teknologisk revolusjon?

Svein Ølnes, Vestlandsforsking

Teknologirådet, 22. januar 2016

www.vestforsk.no

Forskingsinstitutt i Sogndal, stifta i 1985 (Stifting)

Forskingsområde:

Klima og miljø

Informasjons- teknologi

Reiseliv

Rundt 25 tilsette

Ein del av forskingsstrukturen i Norge

Vestlandsforsking

www.vestforsk.no

Forskar ved Vestlandsforsking sidan 1996

Forskingsområde: IKT i offentleg sektor

Interessert i Bitcoin sidan 2011

kjøpte mine første Bitcoin i 2011 (Mt. Gox!)

har følgt med på utviklinga sidan

interessert i skjeringspunktet teknologi og økonomi [samfunn]

Om meg sjølv

www.vestforsk.no

Tenk om du kan senda pengar til kven som

helst i verda..

like raskt og enkelt som e-post

www.vestforsk.no

Tenk om du kan betala 5 øre for noko på nettet..

www.vestforsk.no

Vitnemål, fødselsattest ++ på blokk-kjeda

www.vestforsk.no

Matrikkelen på blokk-kjeda

Foto: Friman - Eget verk, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=6031007

www.vestforsk.no

Domenenamn og passord på blokk-kjeda

«One password to rule them all»

Sikker web (HTTPS)

Domenenamn registrert direkte på blokk-kjeda

www.vestforsk.no

5 myter om Bitcoin

Kva er Bitcoin?

valuta

infrastruktur

Status for Bitcoin i 2016

Bruksområde, potensial og utfordringar

Innhald

www.vestforsk.no

Myte 1: Bitcoin er berre for kriminelle

www.vestforsk.no Foto: 401(K) (CC BY-SA 2.0)

www.vestforsk.no

Myte 2: Bitcoin er ikkje lovleg betalingsmiddel

Foto: 401(K) (CC BY-SA 2.0)

Myte 2: Bitcoin er ikkje lovleg betalingsmiddel

www.vestforsk.no

Myte 3: Bitcoin er eit pyramidespel

(Illustrasjon: marvelous_blue, CC-BY-NC 2.0)

www.vestforsk.no

Myte 4: Bitcoin er «monopol-pengar»

www.vestforsk.no

Myte 5: Bitcoin har vorte hacka

Foto: Scott Beale (CC BY-NC-ND 2.0)

www.vestforsk.no

5 myter om Bitcoin

Kva er Bitcoin?

valuta

infrastruktur

Status for Bitcoin i 2016

Bruksområde, potensial og utfordringar

Innhald

www.vestforsk.no

Kva er Bitcoin?

1. Valuta

Heildigitale kontantar («Internett-pengar»)

2. Infrastruktur

Blokk-kjeda som teknologi (Blockchain)

Open infrastruktur for innovasjon («permissionless»)

Bitcoin er bevis av eigarskap utan bruk av tredjepart

Presentert i «white paper» «Bitcoin – A Peer-to-Peer

Electronic Cash System» av Satoshi Nakamoto, 2008

Systemet sett i drift 3. januar 2009

www.vestforsk.no

Teknologisk gjennombrot

1. Sikre transaksjonar i eit distribuert miljø utan bruk av tiltrudd tredjepart

«Dei bysantinske generalanes problem»

Eit gjennombrot som knapt kan overvurderast!

2. Første fungerande system for mikrotransaksjonar

3. For første gang finst det ein open plattform for finansiell innovasjon

Det finst eit pengesystem der du ikkje er avhengig av ein bank eller finansiell institusjon for å eksperimentera

Du treng ikkje spørja nokon for å setja i gang med utvikling! (= vilkårslaus innovasjon/permissionless innovation)

www.vestforsk.no

Sentral, desentral og distribuert

Paul Baran: «On Distributed Communications Network»

[Baran fann opp «pakke-svitsjing», saman med/uavh. av Donald Davies, UK]

www.vestforsk.no

I dag

Deterministisk

maks. 21 mill. bitcoin

«Halveringstid» i tilførsel

25 nye bitcoin kvart 10. min.

www.vestforsk.no

Bitcoin kursutvikling 2012 - dd

www.vestforsk.no

Bitcoin må forståast i lys av finanskrisa

www.vestforsk.no

www.vestforsk.no

Retten til «sporfri ferdsel»

Jon Bing: Retten til

«sporfri ferdsel»

Bitcoin er pseudonymt,

ikkje anonymt

går ikkje direkte fram kven som er betalar og mottakar

Fysiske kontantar i ferd

med å forsvinna – er det så

nøye?

Digitale kontantar kan sikra personvernet i framtida

Dagens Næringsliv, 14.07.15

www.vestforsk.no

Kva er Bitcoin?

1. Valuta

Heildigitale kontantar

Ingen sentralbank

2. Infrastruktur

Blokk-kjeda som teknologi

Open infrastruktur for vilkårslaus innovasjon («permissionless»)

For første gang i historia ein open plattform for finansiell innovasjon

www.vestforsk.no

Blokk-kjeda er som sider i ei bok

(Ill: Antony Lewis – www.bitsonblocks.net)

Blokk-kjeda (Blockchain – Distributed Ledger)

Ei blokk er ei samling (bitcoin-)transaksjonar

Alle kan lesa

Det trengst store maskinressursar for å skriva/leggja til nye blokker

Ei ny blokk ca. kvart 10. min. (og 25 nye bitcoin i «belønning»)

Etter ca. 1 time er informasjonen på blokk-kjeda uforanderleg

NB! Bitcoin forlet aldri blokk-kjeda; dei er ingen annan stad (ikkje i bitcoin-lommeboka)

www.vestforsk.no

Kan me stola på Bitcoin?

Open programvare (open source)

Programkoden er publisert på GitHub

Finst mange kopiar med enkelte endringar (= altcoins)

Byggjer på opne standardar

Offentleg nøkkel-kryptografi (private og offentlege nøklar)

Velprøvde hash-funksjonar

www.vestforsk.no

Kven kontrollerer Bitcoin?

Alle som deltek i nettverket

Sentrale Bitcoin-utviklarar

Bitcoin-nodar (dei som har lasta ned full klien)

«Bitcoin-gravarane»

www.vestforsk.no

5 myter om Bitcoin

Kva er Bitcoin?

valuta

infrastruktur

Status for Bitcoin i 2016

Bruksområde, potensial og utfordringar

Innhald

www.vestforsk.no

Tre fasar i store innovasjonar

1. Latterleggjering

2. Motarbeiding

3. Teke for gitt

www.vestforsk.no

Bitcoins fasar

1. Latterleggjering

Bitcoin er ikkje pengar, det er eit pyramidespel

2. Motarbeiding

Bitcoin blir berre brukt av folk som har noko å skjula

Gryande interesse blant «seriøse» aktørar

Bitcoin er ein disruptiv teknologi, men det er blokk-kjeda som er interessant (vil ikkje ha noko med valutaen å gjera)

3. Både valutaen og systemet akseptert og teke i bruk (?)

www.vestforsk.no

Bitcoin er i ferd med å bli moden

www.vestforsk.no

Bitcoin er i ferd med å bli moden

www.vestforsk.no

www.vestforsk.no

www.vestforsk.no

Blokk-kjeda: Ja! Bitcoin: Nei!

Bankane er svært interesserte i blokk-kjedeteknologien, men

vil ikkje ta i Bitcoin

Kan du ha fordelane av blokk-kjeda utan Bitcoin?

«Eg har stor tru på intranettet, men ikkje på Internett»

Private blokk-kjeder er muleg, men kva er fordelen?

Blokk-kjeda er «treg» som database

Spreier tilliten på fleire i staden for ein

Enklare og raskare pengeoverføring mellom bankar (på same blokk-kjede!)

www.vestforsk.no

Blokk-kjeda: Ja! Bitcoin: Nei!

Bitcoin-ekspert Andreas Antonopolous om saka (10:00 – 12:17):

www.vestforsk.no

Suksess med utfordringar

Korleis skal Bitcoin veksa?

Talet på transaksjonar aukar – snart «ventetid»

Stor usemje om vegen vidare

Idealistar mot forretningsfolk

Stort behov for klarare styring (Governance)

www.vestforsk.no

5 myter om Bitcoin

Kva er Bitcoin?

valuta

infrastruktur

Status for Bitcoin i 2016

Bruksområde, potensial og utfordringar

Innhald

www.vestforsk.no

Kvifor bruka Bitcoin?

Kvar er det størst friksjon i dagens finanssystem?

pengeoverføringar mellom bankar innanlands (?)

pengeoverføringar mellom bankar i ulike land

alle dei som ikkje har bankkonto i verda («unbanked»)

kontantoverføringar mellom land (remittances)

netthandel (lågare gebyr)

venne-betalingar (billegare alternativ til Vipps, MobilePay, mCash ++)

bitcoin kan ikkje sensurerast (jf. betalingsstopp til WikiLeaks)

mikrotransaksjonar blir muleg

Utvikling av heilt nye tenester

smarte kontraktar

oppbevaring og verifisering av vitnemål, sertifikat o.l.

generelt: bruk av Bitcoin/blokk-kjeda til å bevisa eigarskap

www.vestforsk.no

Bitcoin er svaret – kva er spørsmålet?

Dagens overføringssystem har store utfordringar!

mellom bankar (i same land)

og ikkje minst mellom bankar på tvers av land

www.vestforsk.no

Alternativ bruk av Bitcoin: Debet-kort

Bitcoin debet-kort Vanleg kreditt-kort

Eingongs-kostnad 265,-* -

Årsgebyr - 645,-**

Varekjøp 1 % 1,75 %

Kontantuttak 1 % (min. $ 3,-) 4 % (min. NOK 40,-)

Reiseforsikring Ikkje alternativ NOK 78,- mnd.

* Med bitcoin-kurs US $375 pr. BTC

** For privat bruk, bedr.kort billegare

www.vestforsk.no

Bitcoin-utfordringar: Høna og egget

Høna og egget:

Lite utbreidd fordi bruksområdet er lite

Få som tek i mot Bitcoin som betaling fordi det er få som brukar valutaen

Vanskeleg å få tak i Bitcoin (likviditeten er dårleg)

Kursen svingar mykje (volatil)

Uklare retningslinjer for regulering

.. men: ei samanlikning med web-en er nyttig: Web-en anno

1996-1997 var ikkje veldig imponerande..

www.vestforsk.no

Bitcoin og miljøutfordringar

Bitcoin-gravinga krev mykje energi!

Usikkert omfang, men analysar tyder på > 1 GW

O’Dwyer & Malone (2014)

1 GW tilsvarer straumforbruket til 5-600 000 norske husstandar

CO2-utslepp?

Mesteparten av Bitcoin-gravinga skjer i Kina, med lite fornybar energi

www.vestforsk.no

Norsk regulering

Skatteetaten: Bitcoin er ikkje eit betalingsmiddel, men eit

«formuesobjekt» (2013)

omstetning av Bitcoin er ei teneste som er pålagt meirverdiavgift

Ein effektiv stoppar for norsk teknologiutvikling på Bitcoin

EU-domstolen nyleg: Bitcoin-trans. fritekne for mva.

Finansdep. har bedt Skattedirektoratet sjå på saka på nytt

www.vestforsk.no

Kva bør Norge gjera?

Ikkje gå i «Nokia-fella»

Verdas beste betalingssystem kan også bli eit hinder mot innovasjon

Viktig å setja seg inn i teknologien

Forsking og utvikling! Akademia må på bana

Stimulering til nyetableringar rundt teknologien

Regulering

Forsiktig med regulering, kan fort skada meir enn det hjelper (ref. Skatteetaten)

www.vestforsk.no

Aktuell litteratur

Nakamoto Satoshi: «Bitcoin - A Peer-to-Peer Electronic Cash

System» (bitcoin.org/en/bitcoin-paper)

Andreas Antonopolous: «Mastering Bitcoin»

Nathaniel Popper: «Digital Gold»

www.vestforsk.no

www.vestforsk.no

Takk for meg! E-post: sol@vestforsk.no

Denne presentasjonen:

http://www.slideshare.net/sveino/bitcoin-for-teknologiradet

Bitcoin-adressa mi (= ”kontonummer”):

1HpvvptgrYJh4xUHerm1ruZtvnyUnnnHkU