bi̇r tip di̇si̇pli̇ni̇ olarak ai̇le heki̇mli̇ği̇

BİR TIP DİSİPLİNİ OLARAK BİR TIP DİSİPLİNİ OLARAK AİLE HEKİMLİĞİAİLE HEKİMLİĞİ

Prof. Dr. Hüsnü ÇağlarProf. Dr. Hüsnü ÇağlarDr. Hüsnü MiralDr. Hüsnü MiralDr. Salih SadıkDr. Salih SadıkDr. Koray D. SoysürenDr. Koray D. SoysürenDr. Abbas KöseDr. Abbas Köse

BİR TIP DİSİPLİNİ OLARAK AİLE BİR TIP DİSİPLİNİ OLARAK AİLE HEKİMLİĞİHEKİMLİĞİ

ANA BAŞLIKLARANA BAŞLIKLAR

1.1. Aile hekimliğinin tanımı ve ilkeleriAile hekimliğinin tanımı ve ilkeleri

2.2. Dünyada aile hekimliği tarihçesiDünyada aile hekimliği tarihçesi

3.3. Türkiye’de aile hekimliğinin tarihçesi ve Türkiye’de aile hekimliğinin tarihçesi ve gelişmesigelişmesi

4.4. Bazı ülke modellerinden örneklerBazı ülke modellerinden örnekler

AİLE HEKİMLİĞİNİN TANIMI VE AİLE HEKİMLİĞİNİN TANIMI VE İLKELERİİLKELERİ

Aile hekimi kimdir ?Aile hekimi kimdir ?

Aile hekimi; yaş, cins ve rahatsızlık Aile hekimi; yaş, cins ve rahatsızlık ayırımı yapmadan bireylere, ailelere ve bir ayırımı yapmadan bireylere, ailelere ve bir sağlık birimine bağlı nüfusa kişisel ve sağlık birimine bağlı nüfusa kişisel ve sürekli birinci basamak sağlık hizmeti sürekli birinci basamak sağlık hizmeti sunan tıp fakültesi mezunudur.sunan tıp fakültesi mezunudur.

(Leuwenhorst , 1974)(Leuwenhorst , 1974)

Dünya Aile Hekimleri Birliği (WONCA) Dünya Aile Hekimleri Birliği (WONCA) Tanımı (2002)Tanımı (2002)

Aile Hekimliği kendine özgü eğitim Aile Hekimliği kendine özgü eğitim içeriği, araştırması, kanıt temeli ve klinik içeriği, araştırması, kanıt temeli ve klinik uygulaması olan akademik ve bilimsel bir uygulaması olan akademik ve bilimsel bir disiplin ve birinci basamak yönelimli klinik disiplin ve birinci basamak yönelimli klinik bir uzmanlıktır.bir uzmanlıktır.

AİLE HEKİMLİĞİNİN TEMEL İLKELERİ :AİLE HEKİMLİĞİNİN TEMEL İLKELERİ :

1.1. Sağlık sistemi ile ilk tıbbi temas noktasını Sağlık sistemi ile ilk tıbbi temas noktasını oluşturur.oluşturur.

2.2. Kolay ulaşılabilirdir.Kolay ulaşılabilirdir.

3.3. Entegrasyon ve koordinasyon : Entegrasyon ve koordinasyon : Koruyucu Koruyucu

hekimlik ile tedavi edici hekimliği birleştirir.hekimlik ile tedavi edici hekimliği birleştirir. 1. ve 2. 1. ve 2. basamak sağlık hizmetlerinin entegrasyonunu sağlar.basamak sağlık hizmetlerinin entegrasyonunu sağlar.

4.4. Süreklilik : Süreklilik : Bireyi sadece hastalık döneminde değil Bireyi sadece hastalık döneminde değil tüm yaşamı boyunca izler.tüm yaşamı boyunca izler.

5.5. Bütüncüllük: Bütüncüllük: Bireyi fiziksel, psikolojik ve sosyal Bireyi fiziksel, psikolojik ve sosyal özellikleri ile bir bütün olarak değerlendirir.özellikleri ile bir bütün olarak değerlendirir.

6.6. Kişisellik :Kişisellik : Hastalık merkezli değil birey merkezlidir.Hastalık merkezli değil birey merkezlidir.


7.7. Aile ve toplumsal yönelimlilik : Aile ve toplumsal yönelimlilik : Sorunları Sorunları sadece bireysel değil aile ve toplumsal ilintileri sadece bireysel değil aile ve toplumsal ilintileri bağlamında da ele alır.bağlamında da ele alır.

8.8. Yakınlık ve Gizlilik : Yakınlık ve Gizlilik : Sorumluluğunu aldığı kişiler Sorumluluğunu aldığı kişiler ile arasında sürekli ve yakın bir ilişki vardır. Bu ilişkide ile arasında sürekli ve yakın bir ilişki vardır. Bu ilişkide kişisel bilgilerin gizliliği esastır.kişisel bilgilerin gizliliği esastır.

9.9. Savunuculuk : Savunuculuk : Sorumluluğunu aldığı kişilerin Sorumluluğunu aldığı kişilerin yanında ve onları bilgilendirici bir tutum içindedir.yanında ve onları bilgilendirici bir tutum içindedir.

10.10. Sağlık kaynaklarının etkili kullanımını Sağlık kaynaklarının etkili kullanımını sağlar.sağlar.


11.11. Özgün görüşme ve klinik karar verme Özgün görüşme ve klinik karar verme süreci vardır : süreci vardır : Etkili bir iletişimle ilişki kurar. Aynı Etkili bir iletişimle ilişki kurar. Aynı zamanda henüz ayrımlaşmamış rahatsızlıklarla da zamanda henüz ayrımlaşmamış rahatsızlıklarla da ilgilenir. Toplumda rahatsızlıkların prevelans ve ilgilenir. Toplumda rahatsızlıkların prevelans ve insidansının belirleyici olduğu özgün bir karar verme insidansının belirleyici olduğu özgün bir karar verme süreci vardır.süreci vardır.

12.12. Ekip hizmeti verme : Ekip hizmeti verme : Diğer disiplinlerle ve diğer Diğer disiplinlerle ve diğer sağlık personeli ile işbirliği içinde çalışır.sağlık personeli ile işbirliği içinde çalışır.

DÜNYADA AİLE HEKİMLİĞİNİN DÜNYADA AİLE HEKİMLİĞİNİN TARİHÇESİTARİHÇESİ

DÜNYADA AİLE HEKİMLİĞİNİN TARİHÇESİDÜNYADA AİLE HEKİMLİĞİNİN TARİHÇESİ

1923 : 1923 : Dünyada ilk kez Dr. Francis Peabody tarafından Dünyada ilk kez Dr. Francis Peabody tarafından insanı bir bütün olarak ele alacak bir uzmanlık dalının insanı bir bütün olarak ele alacak bir uzmanlık dalının gerekliliği savunularak Aile Hekimliğine olan gereksinim gerekliliği savunularak Aile Hekimliğine olan gereksinim gündeme getirildi. gündeme getirildi.

1952 : 1952 : İngiltere’de ‘’Royal College of General İngiltere’de ‘’Royal College of General Practitioners’’ (Aile hekimliği kraliyet koleji) kuruldu.Practitioners’’ (Aile hekimliği kraliyet koleji) kuruldu.

1966 : 1966 : Amerikan Tıp Birliği tarafından Millis raporu ve Amerikan Tıp Birliği tarafından Millis raporu ve Willard raporu yayınlanarak birincil bakım konusunda Willard raporu yayınlanarak birincil bakım konusunda çalışan yeni bir uzmanlık dalı olan Aile Hekimliği tanındı.çalışan yeni bir uzmanlık dalı olan Aile Hekimliği tanındı.

1969 : 1969 : American Board of Family Practise (Amerika Aile American Board of Family Practise (Amerika Aile Hekimleri Kurulu) kuruldu. Hekimleri Kurulu) kuruldu.


1974 : 1974 : Hollanda’da yapılan toplantıda Loewenhorst ve Hollanda’da yapılan toplantıda Loewenhorst ve grubu tarafından birinci basamak hekimliğinin diğer grubu tarafından birinci basamak hekimliğinin diğer uzmanlık dallarından farklı bir uzmanlık dalı olduğu uzmanlık dallarından farklı bir uzmanlık dalı olduğu vurgulanarak Aile Hekimliğinin tanımı yapıldı. vurgulanarak Aile Hekimliğinin tanımı yapıldı.

1978 : 1978 : Alma Ata konferansında ‘2000 yılında herkese Alma Ata konferansında ‘2000 yılında herkese sağlık’ başlığı altında hedefler ve stratejiler belirlendi. sağlık’ başlığı altında hedefler ve stratejiler belirlendi. Tüm dünyada birinci basamak sağlık hizmeti konusunda Tüm dünyada birinci basamak sağlık hizmeti konusunda çalışmalar başlatılmış oldu.çalışmalar başlatılmış oldu.

1986 : 1986 : Avrupa Konseyi,Avrupa Konseyi, Avrupa Topluluğu ülkelerinde Avrupa Topluluğu ülkelerinde görev yapacak aile hekimlerinin en az 2 yıl uzmanlık görev yapacak aile hekimlerinin en az 2 yıl uzmanlık eğitimi almış olması gerektiğini kararlaştırdı ve hedef eğitimi almış olması gerektiğini kararlaştırdı ve hedef tarih olarak 1 Ocak 1995 i belirledi. Daha sonra 2001 tarih olarak 1 Ocak 1995 i belirledi. Daha sonra 2001 yılındaki toplantıda bu süreyi 3 yıla çıkardı.yılındaki toplantıda bu süreyi 3 yıla çıkardı.


1994 : 1994 : Dünya sağlık örgütü (WHO) ve Dünya Aile Dünya sağlık örgütü (WHO) ve Dünya Aile Hekimleri Birliği (WONCA) tarafından Ontario’da yapılan Hekimleri Birliği (WONCA) tarafından Ontario’da yapılan konferansta Aile Hekimliğinin amaçları, görev tanımı, konferansta Aile Hekimliğinin amaçları, görev tanımı, işleyişi, kurumsallaşması ve aile hekimliği politikası gibi işleyişi, kurumsallaşması ve aile hekimliği politikası gibi konularda önemli kararlar alındı. Bu kararlar ve öneriler konularda önemli kararlar alındı. Bu kararlar ve öneriler Aile Hekimliği sisteminin tüm dünya ülkelerinde Aile Hekimliği sisteminin tüm dünya ülkelerinde yaygınlaşması ve gelişmesine önemli katkısı oldu. yaygınlaşması ve gelişmesine önemli katkısı oldu.

TÜRKİYE’DE AİLE HEKİMLİĞİNİN TÜRKİYE’DE AİLE HEKİMLİĞİNİN TARİHÇESİ VE GELİŞMESİTARİHÇESİ VE GELİŞMESİ


Ülkemizde Aile hekimliği kavramı ilk defa 1980’li yıllarda gündeme Ülkemizde Aile hekimliği kavramı ilk defa 1980’li yıllarda gündeme

gelmeye başlamıştır.gelmeye başlamıştır.

1983 : 1983 : Aile hekimliği ayrı bir uzmanlık dalı olarak "Tababet Aile hekimliği ayrı bir uzmanlık dalı olarak "Tababet Uzmanlık Tüzüğünde" yer aldı.Eğitim süresi pratisyenler Uzmanlık Tüzüğünde" yer aldı.Eğitim süresi pratisyenler için üç yıl, pediatri ve dahiliye uzmanları için bir yıl dört için üç yıl, pediatri ve dahiliye uzmanları için bir yıl dört ay olarak belirlendi.ay olarak belirlendi.

1984 :1984 : Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesinde ilk aile hekimliği Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesinde ilk aile hekimliği anabilim dalı kuruldu. anabilim dalı kuruldu.

1985 : 1985 : Aile hekimliği uzmanlık eğitimine Sağlık Bakanlığı Aile hekimliği uzmanlık eğitimine Sağlık Bakanlığı ve SSK' ya bağlı eğitim hastanelerinde başlandı. ve SSK' ya bağlı eğitim hastanelerinde başlandı.


1990 : 1990 : Türkiye Aile Hekimleri Uzmanlık Derneği (TAHUD) Türkiye Aile Hekimleri Uzmanlık Derneği (TAHUD)

Ankara'da kuruldu.Ankara'da kuruldu.

1992 : 1992 : Gülhane Askeri Tıp Akademisinde aile hekimliği Gülhane Askeri Tıp Akademisinde aile hekimliği anabilim dalı kuruldu. anabilim dalı kuruldu.

1993 :1993 : Yüksek Öğretim Kurumu 12547 sayılı kararı ile tıp Yüksek Öğretim Kurumu 12547 sayılı kararı ile tıp fakültelerinde aile hekimliği anabilim dallarının fakültelerinde aile hekimliği anabilim dallarının kurulmasını uygun buldu. kurulmasını uygun buldu.

1993 :1993 : Trakya Üniversitesi’nde Aile Hekimliği Anabilim Trakya Üniversitesi’nde Aile Hekimliği Anabilim Dalı kurularak üniversitelerde Aile Hekimliği asistan Dalı kurularak üniversitelerde Aile Hekimliği asistan eğitimi başlamış oldu.eğitimi başlamış oldu.


1993 : 1993 : İstanbul’da ilk ulusal Aile Hekimliği kongresi İstanbul’da ilk ulusal Aile Hekimliği kongresi düzenlendi.düzenlendi.

1994 : 1994 : Aile Hekimliği pilot uygulama merkezleri ilk olarak Aile Hekimliği pilot uygulama merkezleri ilk olarak Ankara’da ve daha sonra Bursa, Adana ve İzmir’de Ankara’da ve daha sonra Bursa, Adana ve İzmir’de

açıldı.açıldı.

1997 : 1997 : Türkiye Aile Hekimliği dergisi yayınlanmaya Türkiye Aile Hekimliği dergisi yayınlanmaya başladı.başladı.

2003 : 2003 : Türkiye Dünya Aile Hekimleri Birliği (WONCA)’ya Türkiye Dünya Aile Hekimleri Birliği (WONCA)’ya

tam üye oldu.tam üye oldu.


2005 : 2005 : Türkiye WONCA dünya konseyinde temsil edildi.Türkiye WONCA dünya konseyinde temsil edildi.

2008 : 2008 : Avrupa Aile Hekimleri kongresi Türkiyede yapıldı.Avrupa Aile Hekimleri kongresi Türkiyede yapıldı.

BAZI ÜLKE MODELLERİNDEN BAZI ÜLKE MODELLERİNDEN ÖRNEKLERÖRNEKLER

İNGİLTEREİNGİLTERE

Aile hekimliği uzmanlık eğitimi 1979 da zorunlu Aile hekimliği uzmanlık eğitimi 1979 da zorunlu hale gelmiştir. 1 yıl intörnlük döneminden sonra hale gelmiştir. 1 yıl intörnlük döneminden sonra 2 yıl hastanede 1 yıl ise sahada eğitici aile 2 yıl hastanede 1 yıl ise sahada eğitici aile hekiminin yanında çalışarak tamamlanmaktadır. hekiminin yanında çalışarak tamamlanmaktadır. Sınav zorunluluğu yoktur.Sınav zorunluluğu yoktur.

Acil durumlar dışında aile hekiminden sevk Acil durumlar dışında aile hekiminden sevk zorunludur.zorunludur.

Aile hekimine kayıtlı kişi sayısına ve koruyucu Aile hekimine kayıtlı kişi sayısına ve koruyucu hekimlik, ev ziyaretleri gibi hizmetler için hizmet hekimlik, ev ziyaretleri gibi hizmetler için hizmet başına ödeme yapılmaktadır. başına ödeme yapılmaktadır.

İNGİLTEREİNGİLTERE

Sağlık Giderlerinin çoğu vergilerle finanse Sağlık Giderlerinin çoğu vergilerle finanse edilmektedir.edilmektedir.

Hastanın hekim, hekimin de hasta seçme Hastanın hekim, hekimin de hasta seçme özgürlüğü vardır.özgürlüğü vardır.

34.000 civarındaki aile hekiminin çoğu 4-5 34.000 civarındaki aile hekiminin çoğu 4-5 hekimden oluşan grup muayenehanelerinde hekimden oluşan grup muayenehanelerinde hizmet verir.hizmet verir.

Bir aile hekimine düşen nüfus 3000 civarındadır. Bir aile hekimine düşen nüfus 3000 civarındadır.

ABDABD

Sağlık hizmetlerinin çoğu özel sektörün Sağlık hizmetlerinin çoğu özel sektörün elindedir.elindedir.

Toplumun % 14 ünün sağlık güvencesi yoktur. Toplumun % 14 ünün sağlık güvencesi yoktur. Birinci basamak sağlık hizmetlerinde görev Birinci basamak sağlık hizmetlerinde görev

yapan hekimler tüm hekimlerin % 40 ı dır. Bunlar yapan hekimler tüm hekimlerin % 40 ı dır. Bunlar arasında aile hekimleri de vardır.arasında aile hekimleri de vardır.

Aile hekimleri ya kendi muayenehanelerinde Aile hekimleri ya kendi muayenehanelerinde veya son yıllarda yaygınlaştığı üzere grup veya son yıllarda yaygınlaştığı üzere grup muayenehanelerinde hizmet verirler. muayenehanelerinde hizmet verirler.

ABDABD

Ödemeler kişi ve hizmet başına göre yapılır.Ödemeler kişi ve hizmet başına göre yapılır. Bir aile hekimine düşen nüfus 5000 kişi Bir aile hekimine düşen nüfus 5000 kişi

civarındadır.civarındadır. Aile hekimliği uzmanlığı ülkedeki ikinci büyük Aile hekimliği uzmanlığı ülkedeki ikinci büyük

uzmanlık dalıdır ve eğitimi üç yıldır. Amerikan uzmanlık dalıdır ve eğitimi üç yıldır. Amerikan aile hekimliği kurulu tarafından şekillendirilir ve aile hekimliği kurulu tarafından şekillendirilir ve denetlenir. Sınav zorunluluğu vardır.denetlenir. Sınav zorunluluğu vardır.

KANADAKANADA

Kanada'da ulusal sağlık sigortası tüm bireyleri Kanada'da ulusal sağlık sigortası tüm bireyleri kapsamaktadır. 65 yaş üstündekilerden ve kapsamaktadır. 65 yaş üstündekilerden ve maddi durumu iyi olmayanlardan sağlık sigorta maddi durumu iyi olmayanlardan sağlık sigorta primleri alınmaz. primleri alınmaz.

Birinci basamak sağlık hizmetleri aile hekimleri Birinci basamak sağlık hizmetleri aile hekimleri tarafından verilmektedir.Aile hekimleri büyük tarafından verilmektedir.Aile hekimleri büyük kentlerde muayenehanelerinde çalışırlar ve 2. kentlerde muayenehanelerinde çalışırlar ve 2. basamağa sevk ettikleri hastalarının tedavileri ile basamağa sevk ettikleri hastalarının tedavileri ile de bizzat ilgilenirler. Kırsal alanda ise sağlık de bizzat ilgilenirler. Kırsal alanda ise sağlık merkezlerinde ve küçük hastanelerde hizmet merkezlerinde ve küçük hastanelerde hizmet verirler. verirler.

KANADAKANADA

Aile hekimleri ülkedeki en büyük hekim grubudur Aile hekimleri ülkedeki en büyük hekim grubudur ve tüm hekimlerin yarısını oluştururlar. ve tüm hekimlerin yarısını oluştururlar.

Aile hekimliği uzmanlık eğitimi ise iki yıl olup, Aile hekimliği uzmanlık eğitimi ise iki yıl olup, isteyenler bu süreyi üç yıla çıkarabilirler isteyenler bu süreyi üç yıla çıkarabilirler

İhtisas sonrası sınav ve sürekli tıp eğitimi İhtisas sonrası sınav ve sürekli tıp eğitimi zorunludur.zorunludur.

ALMANYAALMANYA

‘‘Bismarck modeli’ sağlık sigortası sistemi Bismarck modeli’ sağlık sigortası sistemi uygulanmaktadır. Her meslek dalının sigortası uygulanmaktadır. Her meslek dalının sigortası ayrıdır. Ödemeler fonlar tarafından yapılır.ayrıdır. Ödemeler fonlar tarafından yapılır.

Sağlık sigortası nüfusun %90 ını kapsar. Özel ve Sağlık sigortası nüfusun %90 ını kapsar. Özel ve kamu sigortası dışında kalanlar sosyal yardım kamu sigortası dışında kalanlar sosyal yardım programından yararlanabilir.programından yararlanabilir.

Birinci basamak sağlık hizmetini Aile hekimleri Birinci basamak sağlık hizmetini Aile hekimleri ve diğer dal uzmanları unvanlarını ve diğer dal uzmanları unvanlarını kullanmaksızın verirler. kullanmaksızın verirler.

ALMANYAALMANYA

Aile hekimlerinin diğer dal uzmanlarına oranı Aile hekimlerinin diğer dal uzmanlarına oranı %45-50 dolayındadır. %45-50 dolayındadır.

Aile hekimliği uzmanlık eğitimi 4 yıldır.Aile hekimliği uzmanlık eğitimi 4 yıldır. Eğitim sonunda sınav vardır.Eğitim sonunda sınav vardır. Aile hekimlerine ödeme hizmet başına yapılmaktadır.Aile hekimlerine ödeme hizmet başına yapılmaktadır. Acil vakalara mesai saati dışında da bakmakla Acil vakalara mesai saati dışında da bakmakla

yükümlüdür. Aynı bölgedeki diğer aile hekimleri ile yükümlüdür. Aynı bölgedeki diğer aile hekimleri ile ortaklaşa yürütür.ortaklaşa yürütür.

KÜBAKÜBA

Tüm nüfus sağlık güvencesi kapsamındadır.Tüm nüfus sağlık güvencesi kapsamındadır. Tüm sağlık hizmetleri ücretsizdir.Tüm sağlık hizmetleri ücretsizdir. Ülkedeki 68.000 doktorun 32.000 i Aile hekimidir.Ülkedeki 68.000 doktorun 32.000 i Aile hekimidir. Aile hekimleri tüm nufusu kapsayacak şekilde Aile hekimleri tüm nufusu kapsayacak şekilde

dağıtılmıstır.dağıtılmıstır. Aile hekimleri hizmet ettiği bölgede yaşar ve Aile hekimleri hizmet ettiği bölgede yaşar ve

yaklaşık 800 kişiden sorumludur.yaklaşık 800 kişiden sorumludur. Aile hekimliği eğitimi 2 yıldır.Aile hekimliği eğitimi 2 yıldır. Diğer klinik uzmanlıkları için 2 yıl aile hekimliği Diğer klinik uzmanlıkları için 2 yıl aile hekimliği

eğitimi almış olma şartı aranır.eğitimi almış olma şartı aranır.

……TEŞEKKÜRLER…TEŞEKKÜRLER…

bi̇r tip di̇si̇pli̇ni̇ olarak ai̇le heki̇mli̇ği̇

Documents