bir fazli asenkron motorlar

7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar

1/53

BR FAZLI ASENKRON MOTORLAR1


2/53

fazlmotorlarnbir fazlmotorlardan daha iyi almaperformans olmasna ramen, ou zaman fazl ebekebulunmayabilir. zellikle ehir merkezlerinde bir fazlebekenin olmas ve motor ihtiyalar iin kk glmotorlar bir fazl olarak yaplrlar. zellikle atlyelerde, iyerlerinde ve evlerde kullanlan tanabilir el tezgahlar, fan,sprge, mutfak aletleri gibi kk gl i makineleri iinihtiya duyulan gc genellikle; 0,181,5kW olan bir fazl

indksiyonmotorlarsalar.Bir fazlasenkron motorlar almaekillerinegredrt

eittir. Santrifj(Merkezka)AnahtarlASM

Kalk Kondansatrl (Kondansatr Yol Vermeli KondansatrStartl) ASM Srekli(Daimi) almaKondansatrlASM Kalk+ Sreklialma(ift)KondansatrlASM

Ayrcabir fazlglgekutuplu asenkron motorlar da vardr.

2


3/53

DaireTestere, Buzdolab Ekovatve Dalg Pompa

3


4/53

Bir FazlYardmcSarglAsenkron MotorlarnYapsBir fazlasenkron motorlar fazlasenkron motorlardan

ayran en nemli zellik kondansatr bulundurmas vemotorun kalknmas iin yardmc sargya ihtiya duymasdr.Bir fazlasenkron motorlar fazlasenkron motorlarda olduugibi sincap kafesli rotor ve statordan meydana gelmektedir.

Statorunda ana sarg ve ana sargnn yannda motorun yolalmasboyunca devrede kalpdevreden karlanyada srekli

devrede kalabilen yardmcsargbulunur.

4


5/53

5

Bir fazl ASM yaps


6/53

Stator

fazl asenkron motorun statoruna benzer ekildeince silisli salarn i yzeylerine presle oluklar appaketlenmesiyle meydana gelmitir. Stator oluklarna 90 faz

farkl olarak ana sarg ve yardmc sarglar yerletirilmitir.Ana sarg kaln telden fazla sarml olarak sarlr ve statoroluklarnn2/3nkaplar. Geriye kalan 1/3nde ince teldenaz sarmlolarak sarlmolan yardmcsargyerletirilmitir.

6

Bir fazl ASM statoru


7/53

7

Rotor

Bir fazl asenkron makinelerin rotoru genel olaraksincap kafesi biiminde ksa devre ubuklarndan oluur. Buubuklar genellikle alminyumdan yaplmtr. ubuk yerine

sargda kullanlabilir.Gvdeve kapaklar

Kk gl motorlarda gvde dz yzeyli, orta glmotorlarda ise; syhavaya aktarmak amacylagvdekntl

yzeyli olarak yaplr. Kapaklar gvdeye saplamalarla monteedilir. Kapaklardaki oyuklar rulmanlar araclylarotoru tanr.

Bir fazl ASM rotoru


8/53

8


9/53

Bir Fazl Yardmc Sargl Asenkron Motorlarnalmas

Yalnzana sargdanmeydana gelmiasenkron motorabir fazl gerilim uygulandnda ana sargda dner manyetikalan meydana gelmez. Ana sargbirbirine ters yndednenikimanyetik alan meydana getirir. Her alan birbirinin ztt yndemoment retir. Elde edilen toplam moment sfr olduundan

motor dndrme momenti retemez. Bu nedenle bir fazlasenkron motorlar yalnzana sargile kalknamazlar. Motorunkalknabilmesiiinmotora ilk hareketin verilmesi gerekir.

Yalnz ana sarg ile dner alan olumayacandan

dneralanoluturacakve ilk hareketin verilmesini salayacakolan yardmc sarg kullanlr. Sonu olarak ana ve yardmcsarg ile iki fazl bir sistem elde edilir. Bu durumda statordakiiki fazlsarglardnermanyetik alan meydana getirir. Oluanmanyetik alan rotor ksadevre ubuklarnkeserek rotorda birgerilim indkler.

9


10/53

10

ndklenen gerilimden dolay rotorda meydana gelenmanyetik alan ile stator manyetik alannnbirbiri ile etkileimiile rotor dnmeyebalar.

Bir fazl yardmc sarglasenkron motorlarn kalknmaannda elde edilecek moment deeri rotor kilitli (kalknmaannda) iken yardmcsarg ile ana sargdangeenakmavebu akmlar arasndaki a deerine baldr. Buna gre eldeedilecek moment deeri,

= . . olur.

M: Kilitli rotor momenti,

Ia: Rotor kilitli iken yardmcsargakmIm: Rotor kilitli iken ana sargakm: Ia (Yardmc sarg akm) ve Im (Ana sarg akm)arasndakifaz ask: Tasarmabalsabit bir katsay.


11/53

ekildegrldgibi, rotor oluklarna90faz farklolarakiki faz bobini yerletirdiimizde iki kutuplu iki fazl en basitsargelde edilmiolur.

Stator sarglarnaiki fazlalternatif akmuyguladmzda;ekil 3.1.a: I numaral bobinden akm gemektedir. II

numaral bobinden ise akmn deeri sfrdr. Statorda ynsadansola doruolan bir alan meydana gelir.

ekil 3.1.b: Her iki bobinden de pozitif ynde akmgemekte ve bu anda manyetik alan, bu akmlara uyarakekil.a'ya gresaadorukaymaktadr.

ekil 3.1.c: (90de) I. faz sfr, II. faz (+) maksimum

deerdedirve alan ynaadanyukardoruolur.ekil 3.1.d: (180de) II. faz sfr, I. faz (-) maksimumdeerdedirve alan ynsoldan saadoruolur.

ekil 3.1.e: (270de) I. faz sfr, II. faz (-) maksimumdeerdedirve alan ynyukardanaayadoruolur.

11


12/53

ki fazl alternatif akmn deiim erileri ve

iki fazl dner alan oluumu

12


13/53

13

Motorun kalknma annda yardmc sarg ana sargnnmanyetik alann destekleyecek yndedir. Fakat rotor devri,normal devrine yaklatkayardmcsargana sargzerindeters etki yapar. Motorun normal almasn engellemesinedeniyle yardmc sarg devreden karlr. Eer motordevrine ulat halde yardmc sarg devreden karlmazsaince kesitli yardmc sargdan fazla akm geeceindensarglarsnrve bir sresonra da yanar. Bu nedenle yardmc

sargnn motor anma devrinin %75-80ine ulat anmadevreden karlmaldr.

Yardmc sargy devreden karma yntemleriunlardr.

Merkez ka(santrifj)anahtarile devreden karma Yol verme pako alteriile devreden karma Manyetik rleile devreden karma Elektronik yol verme rlesiile devreden karma


14/53

Yardmc sargy merkezka anahtar ile devredenayrma

Motor kalknrken yardmc sargy devrede tutan,motor normal devrin %75 ine ulatndadevreden karanbiranahtardr. Merkezka kuvvet zelliinden yararlanlarakyaplmtr.

ki ksmdanmeydana gelen santrifj anahtarn duran

ksm kapak ierisine, hareketli ksm ise rotor miline monteedilir. Duran ksmda bulunan iki kontak, motor almazkenkapal durumdadr ve yardmc sargy devreye sokar. Motornormal devrinin %75 ine ulatnda ise hareketli ksm,

merkezka kuvvetin etkisi ile dar doru ekilerek kontakzerindekibasnckaldrr. Bu sradakontak alarakyardmcsarg devreden kar. Motor durduunda ise bir yay vastasile tekrar eski konumuna gelerek kontakapatr.

14


15/53

Merkezka (santrifj) anahtarn almas

15


16/53

Yardmc sargnn yol verme paket alteri iledevreden karlmas

Start konumunda bir fazl motorun ana ve yardmcsargs paralel balanr. Yardmc sarg devrede iken motoryol alr, elimizi mandaldan ektiimizde yardmc sargdevresindeki kontak alacandanyardmcsargdevre dkalr. Bu alter, kullanlrken dikkat edilecek husus, mandalevrilerekstart konumuna getirildiinde,el mandaldan hemen

ekilip alterin (1) konumuna gelmesi salanr. Paket alterile yol vermenin bazsakncalarunlardr:

Paket alter bulunan devrede enerji kesildiinde, devrekapal kalacandan enerji tekrar geldiinde alclar

kontrolszalr.Paket alterile birden fazla yerde kumanda yaplamaz,Paket alter devrelerine motor koruma rleleribalanamaz.Yardmc sargy devreden karma zaman kiinininisiyatifinde olduundanideal bir almagereklemez.

16


17/53

Yardmc sargnn manyetik rle ile devredenkarlmas

Kapal tip soutma cihazlarnda merkezka anahtarntamiri iinkompresrnalmasgerekir. Bu yerlerde yardmcsargnn devreden ayrlmas ilemi ekilde grld gibimanyetik rle ile yaplabilir. Manyetik rle motorun dndaolduuiinbozulduundadeitirilmesikolaydr.

Motor dururken manyetik rle kontaklar aktr. Yol

verme annda yalnz ana sarg devreye girdiinde motordnemezve fazla akmekmekzorunda kalr. Ana sargyaseribal olan rle bobininden geen bu akm rlenin hareketlikontam, yardmc sargnn bal olduu sabit kontakla

birletirin ve yardmc sarg devreye girer. Motor yolunualdktan sonra rle bobinin akm azalacandan, hareketlikontak sabit kontaklardan ayrlarakyardmcsargydevredenkarr. Bundan sonra motor yalnz ana sarg ile almasnadevam eder.

17


18/53

Manyetik rle ve motora balanmas 18


19/53

Yardmc sargnn elektronik yol verme rlesi iledevreden karlmas

Son yllarda termistrl ve elektronik yol verme rlesigelitirilmitir. Elektronik yol verme rlesinde motor anahtar

kapatlnca ana sarg ve daimi kondansatr ile seri balyardmc sarg beslenir. Ayn zamanda elektronik yol vermerlesi elektronik anahtar grevi yapan bir triya tetikleyerekkalkkondansatrndevreye girmesini salar. Bylecemotor

bykbir kalkmomenti ile yol almaya balar. Rle iindekibir kontrol devresi yardmcsarggerilimini srekliler. Motoranma hznn yaklak %80 ine ulanca, bu gerilim o kadarartar ki, triyakn ateleme darbelerini keser. Bylece kalkkondansatrdevreden karve motor daimi kondansatr ilealmasn srdrr. Elektronik rle, kalk devresini; motorkilitlenmesine, ar ve uzun kalklar ile ar yklemelerekarda korur.

19

Y d S l M t l itl i


20/53

20

YardmcSarglMotorlarneitleriBir fazl asenkron motor eitleri aadaki gibi sralanabilir.

Santrifj Anahtarl ASM Kalk Kondansatrl (Kondansatr Yol Vermeli) ASM

Srekli (Daimi) alma Kondansatrl ASM Kalk + Srekli alma (ift) KondansatrlASM

Srekli kondansatrl ve ift kondansatrl asenkronmotor klemens balantlar

Bir fazlgerilimin uygulandstator sarggiriularna(U

1-U

2) k ular (Z

1-Z

2) ve kondansatr balanacak olan

ular C ile ifade edilir. Cs kalk kondansatr, CD sreklikondansatrdr.


21/53

Santrifj(Merkezka)AnahtarlAsenkron Motor

Birbirine 90elektriki aile yerletirilmiiki farklstatorsargsndanoluanmotora yardmcsarglmotoradverilir.Motor devri senkron hzn % 7580ine ulatnda yardmcsarg devreden karlmaldr. Yol alma sresince her ikidevreye ve birbirine paralel olarak balanmlardr. Kalknmamomentinin yksek olmas iin moment ifadesine gre bykolmaldr. Bunun nedenle ana sargnndirencinin kk,endktansnnbykolmasiinkalnkesit oksipir, yardmcsargnn direncinin byk endktansnn kk olmas

amacyla ince kesit az sipirli olarak sarlr. Bu motorlarnkalknmaakmlartam ykakmnn67 katkadardr.

21


22/53

22

Santrifj (merkezka) anahtarl asenkron motor balantemas ve vektr diyagram

Bir fazl yardmc sargl asenkron motorlar ok skbalatma durma gerektirmeyen yol alma momenti dk

olan ykler iin uygundurlar. El aletleri, amar makinesi,brlr,kurutucu, aspiratrve pompa gibi bir okkullanmyerivardr.


23/53

Bir Fazl Yardmc Sargl Asenkron MotorHz Moment Karakteristii

23

Yardmcsarglasenkron motorda elde edilen momenttam yk momentinin %150si kadardr. Motor hz artarkenmomenti de artar. Maksimum moment deeri tam ykmomentinin %250sine kadar ulaabilmektedir. Yardmcsargnndevreden kmas ile devrede yalnzana sargkalr.Motor ana sargile almasnadevam eder.

K lk K d t l (K d t Y l V li)


24/53

Kalk Kondansatrl (Kondansatr Yol Vermeli)Motorlar

Bu tip motorlarda yardmc sargya seri olarakbalanm ve kalknma sresince yardmc sarg ile birliktedevrede kalan kondansatrmevcuttur. Motor yardmc sarglmotora benzemekle beraber daha yksek moment eldeedilebilmesi amacyla tasarlanmtr. Burada kullanlanelektrolitik kondansatr ile ana sarg ve yardmc sargdan

geenakmlararasndakiannbytlerekmomentin yksekolmas salanmtr. Bu durumda yardmc sargdan geenakm yardmc sarglmotora gre 2 kat daha az olmaktadr.Kalknmaakmda dktrve normal almaakmnn45kat kadardr. Yksek kalknma momenti ve dk yardmcsarg akmna sahip olan yol verme kondansatrl motorlarokskveya yklolarak balamagerektiren uygulamalar iinuygundurlar.

24

Bir fazl yardmc sargl motorun kondansatrl olandr


25/53

25

Bir fazl yardmc sargl motorun kondansatrl olandr.Yardmc sargya bir kondansatr seri olarak balanrsa,yardmc sargdan geen akm kondansatrn etkisi ilegerilimden ilerde olur.

Kalk (yol verme) kondansatrlasenkron motor balantemas ve vektr diyagram

K d t l li k t l h


26/53

Kondansatr yol vermeli asenkron motorlarn hzmoment karakteristiine baklrsa kalknma momentinyardmc sargl motora gre daha yksek olduugrlmektedir. Kondansatr yol vermeli motorlar yksek

kalknma moment gerektiren kompresrler, bykvantilatrler, pompalar ve yksek ataletli yklerde kullanlr.Kalknma sresince ana sarg yardmc sarg ile birliktemoment retir. Motor yeterli hza ulatktan sonra yardmc

sarg devreden karak sadece ana sargmoment retmeyedevam eder. Bu motorlarda dikkat edilmesi gereken en nemlidurum merkez kaanahtarnndevreyi zamanndaamasdr.Eer devre tam zamannda almazsa yardmc sargya seribalkondansatrzarar grebilir.

26


27/53

Yol Verme KondansatrlAsenkron Motor Hz MomentKarakteristii

27


28/53

Srekli(Daimi) almaKondansatrlMotorlarKondansatr yol vermeli motorlarn bir eidi olup

yardmcsargyaseri olarak balanmkondansatralma

sresinde devrede kalr ve bylece merkez ka anahtarnagerek kalmaz. Bu motorlar zelamaluygulamalarda yksekmoment gerektiren yerlerde kullanlr.

Bu motorlarda santrifj anahtar yoktur. lk kalknmamomenti biraz dk %50 - %100 tam yk momenti

civarndadr. Burada kullanlan kondansatr hem yol almamomentini biraz ykseltir hem de alma annda gkatsaysn 1'e yaklatrr. Daimi kondansatrl motor okdzgnve sessiz alr. Santrifjanahtarnolamamasndan

dolay daha az bakma ihtiya gsterir. Genellikle vantilatr,aspiratr,brlrlerde,daire testereler, polisaj makineleri, imbimemakineleri, pompa ve sessiz almann arzu edildiiyerlerde bu motorlar kullanlr. 28


29/53

29

Srekli (daimi) alma kondansatrlasenkron motorbalant emas

Bu tip motorlarn hz moment karakteristiklerinden


30/53

30

Bu tip motorlarn hz moment karakteristiklerindenkalknma momentlerinin ok dk olduu grlmektedir.nk kondansatr deeri en iyi alma deerine greseilmitir. Bu motorlarda kullanlan kondansatr kat

kondansatrdr. Yardmcsargdevamldevrede kaldndanana sargdan ince kesitli ve oksarmlolarak yaplr. Sreklikondansatrl motorlar sessiz almalarndan dolayhastanelerde, stdyolarda ve sessizliin nemli olduu

yerlerde kullanlrlar. Bu motorlarn en byk dezavantajdkkalknmamomentine sahip olmasdr.

Yol Verme KondansatrlAsenkron Motor

Hz Moment Karakteristii

Kalk+Srekli alma (ift) Kondansatrl


31/53

Kalk+Srekli alma (ift) KondansatrlMotorlar

iftkondansatrlmotorlar kondansatryol vermeli birfazl motorlarn baka bir eididir. Srekli kondansatrlmotorlarda bahsedilen dk kalknma momentininarttrlmas iin tasarlanmlardr. Bu tip motorlarda yardmcsargya seri bal ve deerleri birbirinden farkl kondansatrkullanlr. Kalknma annda her iki kondansatrde devrededir

ve bir tane bir sre sonra merkez kaanahtar ile devredenkarlr. Bu tip motorlarda en iyi kalknmave normal almaartlar gerekletirilebilir. Yol verme kondansatrlmotorlarda olduugibi yksekkalknmamomentine ve sreklikondansatrl motorlarda olduu gibi sessiz ve yksekmomentle alrlar. zellikle kompresr, hidrolik pompa vesantrifj pompalar gibi yksek kalk momentinin istendiiyerlerde kullanlrlar.

31


32/53

32

ift kondansatrlasenkron motor balant emas ve hz -moment karakteristii


33/53

33

Bir fazl ASMlerinkarlatrlmas


34/53

Bir Fazl Asenkron Motorlarda Devir YnnnDeitirilmesi

Bir fazl asenkron motorlar fazl asenkron motorlar

gibi her iki ynde de almaya elverilidirler. Bir fazlasenkron motorlarn devir ynn deitirmek iin ana veyayardmc sargdan herhangi birinin ular yer deitirilir. Busarglarn herhangi birinin ularnn deitirilmesi ile statoralanndnynters evrilir. Sonuolarak da motorun devirynde deitirilmiolur. Dikkat edilmesi gereken en nemlinokta merkez kaanahtar ile kontrol edilen yardmc sarglmotorlarda motorun alrken devir ynnndeitirilememesidir. nk motor yalnz ana sarg ile

almaktadr. Bu nedenle motor ilk nce durdurulmal yadamerkez kaanahtaryardmcsargydevreye sokana kadardevri drlmeli sonra sarglardan birinin ular yerdeitirilmelidir. 34

Srekli alma kondansatr bulunduran motorlarda


35/53

35

Srekli alma kondansatr bulunduran motorlardadurum biraz farkldr. Bu motorlarda ana sarg ile yardmcsargmotorun almasboyunca devrede olduundanmotoralrken sarglardan birinin ularnn yer deitirilmesi ile

motorun devir yndeiir.

Yardmc sargl asenkron motorlarn devir ynnndeitirilmesi

Aspiratr vantilatr kompresr kk amar


36/53

Aspiratr, vantilatr, kompresr, kk amarmakinesi gibi motorlar, daima bir yndednerler. Bu nedenlesarg ular stator iinde balanarak darya u kartlr.Ulardan ikisi ana sarg, dieri ise yardmc sarg ucudur vebu u santrifj anahtara balanr. Devir yn sk skdeitirilenmotorlarda ise klemens tablosunu drtukartlr.Devaml saa ve sola alan tezgahlarda, motorun devirynn deitirmek iin ekildeki gibi devir yn deitirme

alterikullanlr.

Devir yn deitirme alterinin kullanlmas

36

Srekli kondansatrl motorlarn devir ynn


37/53

37

Srekli kondansatrl motorlarn devir ynndeitirmekiinbalantekliaadakigibi yaplr.

Srekli kondansatrlasenkron motorlarda devir ynnndeitirilmesi

Y l Al


38/53

38

Motor TipiYardmc

Sarg

Yol Alma

(Kalk)

Momenti

alma ekliDevir Ynnn

Deitirilmesi

YardmcSargl

Devredenkar.

Dk yol almamomenti

Grltlalma

Motor enerjisi kesilerek

yardmc sarg devreyealndktan sonra ana sarg

ular yer deitirilir.

Kondansatr

Yol Vermeli

Devreden

kar

Yksek yol

alma momenti

Nominal

momenti dk,

grltlalma

Motor enerjisi kesilerek

yardmc sarg devreye

alndktan sonra ana sargular yer deitirilir.

Srekli

Kondansatrl

Devrede

kalr.

Dk yol alma

momenti

Nominal

momenti

yksek, sessiz

alma

Motor enerjisinin

kesilmesine gerek

duyulmadan ana sarg


ift

Kondansatrl

Devrede

kalr.

Yksek yol

alma momenti

Nominal

momenti

yksek, sessiz

alma

Motor enerjisinin

kesilmesine gerek

duyulmadan ana sarg


Bir fazl asenkron motorlarn genel karlatrlmas

Bir Fazl Motorlarda Devir Ayar


39/53

39

Bir FazlMotorlarda Devir Ayar fazl asenkron motorlarda olduu gibi yardmc

sarglmotorlarnda devir saylar,kutup saylarnave ebekefrekansnabaldr. Ayrcagerilimi deitirerekde devir ayar

yaplabilir. Ancak retilen moment gerilimin karesi ile orantlolduundan dk gerilimde elde edilen moment de dkolacaktr. Momentin dmesinde saknca olmayanuygulamalarda bu yntemkullanlabilir.

Kutup saysnndeitirilmesiki farkldevirde yardmcsarglmotor elde edebilmek

iinstatora iki ayrana sargve yardmcsargsarlr. Byleceiki deiikdevir elde edilir.

Frekans deitirici ile bir fazl motorun devir ayar


40/53

40

Frekans deitiriciile bir fazlmotorun devir ayarBir fazl motorlar 0-650Hz arasndaki frekanslarda

altrlarakgeniaralklbir devir ayarimkanvardr. Bir fazlmotorlar kk gl olarak yapldklarndan devir ayar

problemi fazl olan motorlara gre daha az ve frekansdeitiriciile bir fazlmotor devir ayarmasrafldr. Bu nedenlebir fazl motorlarda frekans deitirici ile devir ayarkullanlmamaktadr

Glge Kutuplu Asenkron Motorlar


41/53

41

GlgeKutuplu Asenkron MotorlarKk gl motorlarn en ucuzu olan glge kutuplu

motorlar bir fazl indksiyon motorlarnn bir tipidir. Temelolarak, yardmc sargnn her bir kutup bir blmn

evreleyenbir bakrhalkadan olutuukksincap kafesli birmotordur. Yardmc sarglar glge sarg olarak tanmlanr. Bubobindeki akmlardnermanyetik alansalayankutbun glgekutup ksmndaki manyetik aknn fazn geciktirir. Motorun

dn yn glge kutupsuz taraftan glge kutuplu tarafadorudur. Diertip bir fazlmotorlarnile karlatrldklarndadkbalangmomenti retirler.

Tek bir sargnn olmas, kondansatr yada yol almaanahtar iermemesi bu motorlar gvenilir ve ekonomik halegetirir. Dkyol alma momenti nedeniyle en okfanlarda vekolay yol alma gerektiren dier alanlarda kullanlrlar. Dahasfanlarda sklklaanahtarlama eleman(triyak) tabanldeikenhzkontrol aygtlarile kullanlrlar.


42/53

42


43/53

43

Glge kutuplu motor ve hz-moment grafii

Glge kutuplu motorlar, 30-60dB gibi okdkgrlt Dktitreim, okuzun kullanm(8,000 - 50,000 saat)

Dkhzl(yaklak2000 - 2800rpm) Dkg(yaklak6 - 100W) Sabit hzgibi zellikleriile indksiyonmotorlarnnbir

tipidir.


44/53

44


45/53

45

Glge kutuplu motor, bir asenkron motor olarak


46/53

46

g p ,snflandrlan elektrik motorudur. Asenkron motorlardaki gibistatorda oluan dner manyetik alan sayesinde momentretilen sincap kafese sahiptir. Ancak fazla beslenen

asenkron motorlarn aksine glge kutuplu motorlar bir fazlalternatif gerilimle alr.

Dnermanyetik alan meydana getirmek iin en az ikifazl gerilim gerektiinden ikinci bir ayrk faz retilmelidir.

Stator sarglar tarafndan retilen manyetik alan ince bakrmalzeme ksadevre halkalar (glgekutuplar) motorun dndorultusunda aprazlama yerletirilmi paralardan sarlmayrkkutup paralarile salanr.

Alternatif manyetik alan burada ksadevre halkalar faz


47/53

47

te at a yet a a bu ada sa de e a a a akaymasna neden olur ve bu yzden ana kutbun fazkaymasnamecbur eder. Dolaysylaretilendneralan rotorudndrmek iin yeterlidir ama kukusuz bu durum yke

baldr. Bu durum fazl asenkron motorlarnkinden dahadkyol verme (balang)momentine yol aar. Ksadevresarglarndakidirenkayplarnedeniyle ayrkkutuplu motoruniletme verimi fazl asenkron motor veya benzeri gteki

indksiyon motor ile karlatrldnda nemli lde dahadktr.Glge kutuplu motorlar fazl ve kondansatrl

motorlardan daha ucuzdur. nk sadece tek bir sargyasahiptir, pahal (byk olaslkla gvenilmeyen) kondansatryoktur, dolaysylasalamve uzun mrldrler.

Glge Kutuplu Asenkron Motorlarn alma


48/53

48

Glge Kutuplu Asenkron Motorlarn almaPrensibi

Kutup sarglarna bir fazl alternatif gerilimuygulandndabobinden geensinsoidalakmzamana gre

yn ve iddeti deien bir manyetik alan meydana getirir.Deiken alan iindeki bakr halkalar zerinde indksiyonprensibine gre gerilim indklenir. Bu gerilimin oluturduuksa devre akmlar kendisini oluturan manyetik alann

ynne ters ynde manyetik alan meydana getireceindenbakrhalkalarnbulunduuksmdaalan zayflamasmeydanagelir. Bu nedenle kutup sarglarnn meydana getirdiimanyetik alan bakr halkalarn olduu ksma doru kayar.Bylece glge kutuplu asenkron motorun rotoru glgekutupsuz taraftan glgekutuplu tarafa dorukayar.

Glge kutuplu asenkron motorlarn zelliklerini


49/53

49

g paadakigibi zetlenebilir.

Yaplarbasittir. Sessiz alrlar.

Maliyetleri ucuzdur. Aryklerdedururlar. Kalknmamomentleri dktr. Devir ynlerisabittir.

Verimleri dktr.

KullanmalanlarDkgrlt,dzgnhz,uzun srelialmaistenen

dkkalkmomentinin gerektiidavlumbaz, stcvantilatr,mikrodalga frn, kk fan, hava temizleyici, rutubetlendirici,konserve aaca, buzdolab, narenciye skaca, harmakinas, tbbi ekipman, nebulizatr (solsyonu ince spreyedntrme), pskrtc, kompresr, vs gibi kk g

uygulamalarndakullanlr.

YardmcSarglMotorlarnKullanma Alanlar


50/53

50

gYardmcsarglmotorlarnokgenibir kullanma alan

vardr. Bir fazl motorlar iinde en byk gl bu motorlaryaplrlar. En byk yardmc sargl motor 1,52HP

gcndedir. Yardmc sargl motor eitlerine gre kullanmalanlarunlardr.

Yardmc sargl motorlarn kullanm alanlar;aspiratrler, fleyici, bulak makinesi gibi dk veya orta

dereceli yol alma momenti gereken yerler.Yardmc sargl ve kak kondansatrl motorlarnkullanmalanlar; kompresr,pompa, vin,buzdolab,amarmakinesi gibi yol almaszor olan yerler.Yardmc sargl ve daimi kondansatrl motorlarn kullanm

alanlar; aspiratr,fleyici,pompa gibi az grltlyerler.Kalk ve daimi kondansatrl motorlarn kullanm

alanlar; kompresr,pompa, fleyicigibi az grltve yksekmoment gerekli yerler.

Normal Moment


51/53

51

Motor Tipi

Normal Moment

(%)Normal Yk (%)

G

(HP)

Maliyet

(%)Uygulama Yerleri

Yol Alma KopmaG

KatsaysVerim

YardmcSargl 100250 300 ekadar 5065 5565 1/201 100

Aspiratr, fleyici, bulak

makinesi gibi dkveya ortaderece yol alma momenti

gerektiren yerler

Kondansatr

Yol Vermeli

250

400

350 e

kadar5060 5565 1/81 125

Kompresr, pompa, vin,

buzdolab, amar makinesi

gibi yol almaszor olan yerler

Srekli

Kondansatrl

100

200

250 e

kadar7590 6070 1/81 140

Aspiratr,fleyici, pompa gibi

az grltlyerler.

ift

Kondansatrl

200

300

250 e

kadar7590 6070 1/81 180

Kompresr, pompa, fleyici

gibi az grltlve yksekyol

alma momenti gerektiren

yerler.

Glge kutuplu 4060 140 2540 25401/200

1/20 60

Aspiratr, sa kurutma

makinesi, oyuncaklar gibi

dk yol alma momenti

gerektiren yerler.

Deneysel alma 4


52/53

52

Deney Ad: Bir Fazl Asenkron Motorlarnaltrlmas

Motor 0,37kW Kondansatr Yol Vermeli ASM

Motor 1kW ift KondansatrlASM

Motor 0,12kW RedktrlKalk KondansatrlASM

KAYNAKLAR


53/53

53

SAKAN, A. Hamdi; Elektrik Makineleri III ALTUNSALI, Adem; ALACALI, Mahmut; Elektrik Makineleri II

OLAK, lhami; Asenkron Motorlar BAL, Gngr; zel Elektrik Motorlar OLAK, lhami; Senkron Motorlar CHAPMAN, Stephen J.; ElectrcMachinery Fundamentaly

4.Edition FITZGERALD, A. E.; KINGSLEY, Charles Jr.; UMANS,Stephen D.; Electric Machinery Sixth Edition

PAREKH, Rakesh; AC Induction Motor Fundamentals;Microchip Technology Inc., Microchip AN887

Three-phase Asynchronous Motors, Generalities and ABBproposals for the coordination of protective devices

www.wikipedia.org
http://www.wikipedia.org/http://www.wikipedia.org/

bir fazli asenkron motorlar

Documents