Bir çocuk ölünceboğmacadan

ya da kızamıktangökte bulut olunca

yağmur olupdüşünce yere

can vermek içinçiçeklere

sorar vurur da camlaratakır takır

gerekeni yaptınız mı

yaptınız mı gerekeni

KIZAMIK ELİMİNASYON PROGRAMI

Dünyada Kızamık Sorunu

• Tahmini 30 milyon kızamık vakası

• 888,000 kızamığa bağlı önlenebilir ölüm (%2.96)

• <5 yaş tüm ölümlerin %7-10

• Tedavi ve aşı için yılda 1.1 milyar dolar

Dünyada aşı ile korunulabilir hastalıklara bağlı ölümlerin nedenleri, 1999

%0

Difteri%0

Hib%13

Hepatit B%30

Bogmaca%12

Tetanoz%14

Kızamık30%

Sarı humma1%

888,000ölüm

Kaynak: WHO/EIP

2000

2010

2010

Dünya Sağlık Örgütü Bölgelerine GöreKızamık Eliminasyonu Hedefleri

Ek Ulusal Kızamık Aşılama Kampanyaları ve Yüksek Riskli Bölgelerde Aşılama Kampanyaları 1994 - 2001

Ulusal kampanyaYüksek riskli bölgelerde

KIZAMIK ELİMİNASYONU STRATEJİLERİ

• Rutin aşılama çalışmaları

• Sürveyans sistemlerini güçlendirmek

• Bağışıklamada ikinci bir fırsat vermek– Rutin ikinci doz– Destek aşılama çalışmaları

• Catch-up• Follow-up• Mop-up aşılama çalışmaları

1. doz sonrası: %90 aşılama oranı x %80 aşı etkinliği = %72 bağışık

(Kohortun %28’i duyarlı)

2. doz sonrası: %28 duyarlı x %90 aşılama oranı x %95 aşı etkinliği = %24 bağışık

1. + 2. doz = 0.72 + 0.24 = 0.96 (%96 bağışıklık)

Toplumsal bağışıklık eşiği

Kızamık Aşısında 2. Fırsatın Önemi

Duyarlı Nüfusun Birikimi(500,000 doğum kohortu olan bir ülkede

9. ayda tek doz ve %90 aşı oranı)

0

200

400

600

800

1000

1200

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10Yıllar

Duyarlı nüfus (x1000)

KIZAMIK İLE İLGİLİ TERİMLER• “Catch-up” aşılama:

– Bir kez yapılır

– Ulusal düzeyde kızamığa duyarlı kohortlardaki tüm bireyler

– Amaç kızamık virüs geçişini durdurmak

• “Mop-up” aşılama: – “Catch-up” aşılamada <95% altında aşılama oranında kalmış

yerlerde kapı kapı dolaşarak catch-up kampanyasında aşılanmamış bireylerin aşılanması.

• “Follow-up”aşılama: – Catch-up sonrası doğan kohortlar içinde biriken duyarlı çocukları

bağışıklama amacıyla – Periodik olarak yapılır– Sıklığı birinci doz rutin aşı oranı ve duyarlı kitlenin birikme hızı ile

belirlenir

DSÖ, Avrupa Bölgesi,Kızamık Aşılama Oranları

(Son 5 yıl aşılama ortalaması)

>80 -90%

> 95%

90%-95%

<80 %

< 50%

DSÖ Avrupa Bölgesinde 5 yıllık ortalama kızamık insidansı,1998-2002

Eur map country level.shp0 - 11 - 1010 - 20>20

100 000’de

KIZAMIK ELİMİNASYONU PROGRAMI

Avrupa Bölgesi Stratejik Planı:Üyesi olduğumuz Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölgesi 2002-2010 yılları için hedefleri şunlardır:

• Yerli kızamık virüsü geçişini durdurmak

Temel stratejiler şunlardır:• Yüksek oranlarda rutin 2 doz kızamık aşısı uygulamak• Kızamığa duyarlı nüfuslara ikinci kızamık dozu fırsatını

vermek• Sürveyans sistemlerini güçlendirmek• Sağlık çalışanlarını ve halkı, kızamık bağışıklaması

hakkında bilgilendirmek

Kızamık Destek Aşılama Takvimi

2001 – Kırgızistan, Arnavutluk

2002 – Moldovya

2003 – 2004 Türkiye, Beyaz Rusya, Kosova, Kazakistan, İtalya(?)

Türkiye’de Kızamık Bağışıklama Programı

• Ülkemizde kızamık aşısı 1970’li yıllardan bu yana uygulanmakta

• 1987-1998 – 1 doz: 9. ayda

• 1998’den bu yana – 2 doz: 9. ay ve 1. sınıfta

Türkiye’de uygulanan aşı takvimiDoğumda 2.ayın

sonu3.ayınsonu

4.ayınsonu

9.ayınsonu

16-24ay

İlköğretim1.sınıf

İlköğretim8.sınıf

BCG I R

DBT I II III R

OPV I II III R R

Kızamık I R

Hepatit B I II III

Td

Bir yaşından küçük çocuklar arasında kızamık aşı oranları, Türkiye, 1985-2003

94

34

5059

67 6773 74 72 76

65

8576 77 80 81 84 82

75

0102030405060708090

100Aşı Oranı(%)

Ulusal aşı kampanyası <5 yaş

KIZAMIK AŞI ORANLARI 0 yaş grubu, 2001-2002

%Oran<50%50-79%80-89%

>90%

2001

2002

KIZAMIK AŞI ORANLARI 0 yaş grubu, 2003

% Oran<50%50-79%80-89%>90%

Türkiye %75

KIZAMIK AŞI ORANLARI 0 yaş grubu, 2004-İlk 6 ay

%50’den az50-7980-8990-100101 ve üzeri

KIZAMIK VAKA DURUMU

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

1927 1932 1937 1942 1947 1952 1957 1962 1967 1972 1977 1982 1987 1992 1997 2002

Vakalar

KIZAMIK VAKALARININ YILLARA GÖRE DAĞILIMI

TÜRKİYE, 1927 – 2003

KIZAMIK VAKA DURUMUKIZAMIK VAKALARININ YAŞ GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI

TÜRKİYE, 1989 – 2002

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

YUZDE

'25+

'15-24

'10-14

'5-9

'1-4

0

%0

%10

%20

%30

%40

%50

%60

%70

%80

%90

%100

0 1-4 5-9 10-14 15-24 25+

YAS GRUPLARI

ORAN (%)

Bilinmiyor

Aşı hikayesi

2 doz1 doz

Aşısız

Kızamık vakalarının yaş grupları ve aşıdurumlarına göre dağılımı -- TÜRKİYE, 2001

%0

%10

%20

%30

%40

%50

%60

%70

%80

%90

%100

0 1-4 5-9 10-14 15-19 20-29 30+

YAÞ GRUPLARI

ORAN (%)

Bilinmiyor

Aşı hikayesi

2 doz1 doz

Aşısız

Kızamık vakalarının yaş grupları ve aşıdurumlarına göre dağılımı -- TÜRKİYE, 2002

İllere göre kızamık insidansı—Türkiye, 1995-19981995 1996 1997

1998İnsidans(100.000’de)1-910-2425-4950 ve üzeri

İllere göre kızamık insidansı—Türkiye, 1999-2002

İnsidans(100.000’de)1-910-2425-4950 ve üzeri

Kızamığa Duyarlılık

• Son 15 yıldaki kızamık aşı oranı ortalaması % 70’dir.

• 15 yaş altı 20.000.000 çocuğumuzun %70’i olan 14.000.000’u aşılanmıştır.

• 9. ayda uygulanan kızamık aşısının etkinliği % 80-85’dir.

• 14.000.000 x % 80 = 11.200.000 çocuğumuz kızamığa karşı bağışıktır.

• 20.000.000 - 11.200.000 = 8.800.000 çocuğumuzun kızamık hastalığına karşı korunmadığı görülmektedir.

• Kızamık aşısı ile korunmayan hemen hemen tüm çocuklar kızamığa yakalanmakta ve bunların % 1-5’i ölmektedir.

Kızamıkta Ölüm

» Kızamık % 1-3

» 1 yaş altında % 15

» Malnutrisyonlu çocukta % 20

» Aynı evde birden fazla vaka % 20

» Uzamış ishal ile birlikte % 25 

Kızamık Hospitalizasyon Yükü

• %18 hospitalizasyon• Yılda 1200 - 5400 hospitalizasyon• Hospitalizasyon ortalama maliyeti (Kozan salgını)

• 324 milyon TL• Yıllık maliyet:

388.000.000.000 – 1.749.600.000.000.000 TL($ 274.593 – $ 1.238.216)

Özet

• Kızamık Türkiye’de endemik bir hastalıktır

• 2-3 yılda bir epidemilere yol açmaktadır

• Vakalar ileri yaşlarda da görülmektedir

• Vakaların %95’i 15 yaş altındadır

• Neden:– Uzun yıllar 9. ayda tek doz uygulama ve düşük

aşı oranları– 2. doz uygulamasının yeni olması

TÜRKİYE’DE KIZAMIK ELİMİNASYONUULUSAL FAALİYET PLANI 2002 - 2010

Amaç : Türkiye’de Kızamık hastalığını elimine etmek ve bu

düzeyi sürdürmek.

Hedefler :

2010 yılına kadar Türkiye’de yerli virüs geçişini

durdurmak.

Ülkemize kızamık importasyonu sonucu gelen virüslerin

yerleşmesini engellemek.

Kızamığa bağlı ölümleri engellemek.

Eliminasyon Programı Stratejileri

1. Bağışıklama• Rutin: Tüm S.O. bölgelerinde her iki dozda da >%95’e ulaşmak

• 2003 yılı sonbaharında ilk öğretim okullarında (1.-8.sınıf) tüm çocuklara kızamık aşısı yapmak (Okul Aşı Günleri – OAG )

• 2004 yılında okul çağı öncesi tüm çocuklara, ilkokul 1.sınıflara ve 7-14 yaş arası okula devam etmeyen çocuklara kızamık aşısı uygulamak (Kızamık Aşı Günleri – KAG )

• KAG sırasında tespit edilen 0-59 ay (5 yaş altı) eksik aşılı çocukların diğer rutin aşılarının tamamlanması (DBT, OPV, Hepatit-B, BCG)

• Sağlık ocağı düzeyinde aşılama oranı %95’e ulaşmamış yerlerde kapı kapı dolaşarak eksik aşılıları aşılamak (Mop-up)

• KAG sonrası kızamık bulaşma riskinin azalması ile ilk doz kızamık aşılama yaşını 12. aya çıkarmak

• KAG sonrası rutin aşılama oranlarını takip ederek kızamığa duyarlı bireylerin birikimini izlemek ve gerektiğinde salgın önleme amacıyla follow-up aşılama yapmak

• 2002 – 2009 yılları arasında tüm askere gelen erlere silme kızamık aşılaması yapmak

• Tüm aşılama çalışmalarını soğuk zincir bozulmadan ve güvenli koşullarda ( enjeksiyon güvenliği ) yapmak

• Aşı Sonrası İstenmeyen Etkiler İzleme Sistemini ( ASİE ) kurmak

2- Politik kararlılık:

• Kızamık Eylem Planı çerçevesinde en üst düzeyde politik kararlılık sağlamak

• Eylem planını tüm İl sağlık Müdürlüklerine tanıtarak karar birliği sağlamak

• Tüm sektörlerin desteğini alarak programı yürütmek• Akademik çevreler

• Klinisyenler

• Başta Milli Eğitim Bakanlığı ve Valilikler olmak üzere ilgili tüm bakanlıklar ve taşra kuruluşları

Stratejiler

3- Sürveyans:• KAG sonrası AFP sürveyansına entegre ederek haftalık aktif kızamık

sürveyansını oluşturmak• KAG sonrası kızamık insidansının azalması ile vaka bazında, laboratuar

destekli kızamık sürveyansına geçmek• Kızamık salgınlarını erken saptamak, incelemek, konfirme etmek ve elde

edilen veriyi kızamık salgınlarının kontrolü ve önlenmesi stratejilerini belirlemede kullanmak

• Rutin kızamık sürveyansında aylık bildirimlerdeki bilgilerin tam olmasını sağlamak ( Vaka sayısı, yaş ve aşı durumları )

• Hastane bazlı enfeksiyon hastalıkları sürveyansını iyileştirerek kızamık verilerine ulaşmak

• Kızamık vaka ve salgın konfirmasyonu için ülke içinde bir laboratuar ağı oluşturmak

• Karşılaşılabilecek aşı yan etkilerini takip etmek ve anında inceleme yapabilme mekanizmasını kurmak (ASİE)

Stratejiler

Stratejiler

4- Sosyal mobilizasyon:• Kızamık kontrol programını halka tanıtmak, gerekçelerini

anlatarak destek almak ve nereden hizmet alınacağını açıklamak

• Sağlık Bakanı’nın öncülüğünde Cumhurbaşkanı ve Başbakan’a faaliyet planını tanıtmak ve onların tam desteğini sağlamak.

• Eğitim ve Çalışma Bakanlıkları, Silahlı Kuvvetler, özel sektör, gönüllü kuruluşlar, Birleşmiş Milletler kuruluşları, diğer uluslararası kuruluşların desteğini almak, işbirliği yapmak

• Tıp akademik alanından kızamık eliminasyonu programını gerçekleştirebilmek için destek almak

• İl düzeyinde sosyal mobilizasyonu, vali başkanlığında sektörler arası işbirliği ile sağlamak

Catch-up kampanyası sonrası kızamığa duyarlı nüfusun bir yaş kohortuna eşit olması için geçen süre

KIZAMIK OKUL AŞI GÜNLERİ

• Pilot kampanya:

28 Nisan- 23 Mayıs 2003– 9 ay-14 yaş

– Bursa : hedef 519,000

– Gaziantep : hedef 430,000

Kızamık Okul Aşı Günleri İl Eğitimcileri Eğitimi, 10-15 Temmuz 2003 Ankara

8 Aralık 2003 Kızamık Okul Aşı Günleri Açılışı

İlköğretime devam eden toplam 9.887.497 çocuğumuzdan 9.569.920 çocuğumuz aşılanmış ve aşılama oranımız % 97 olarak gerçekleşmiştir.

% Oran90-94>95

Kızamık Okul Aşı Günleri