biosensor nay

Upload: tu20031990

Post on 16-Jul-2015

177 views

Category:

Documents


1 download

TRANSCRIPT

nh ngha S ra i v pht trin ca cm bin sinh hc Cu to chung ca cm bin sinh hc Phn loi tc nhn cn pht hin ng dng ca cm bin sinh hc

Lp Ha Du 2- k53

Xem th nh anh em

Theo IUPAC (International Union of Pure and Applied Chemistry) th: Cm bin sinh hc (biosensor) l mt thit b tch hp c kh nng cung cp thng tin phn tch nh lng hoc bn nh lng c trng, bao gm phn t nhn bit sinh hc (bioreceptor) kt hp trc tip vi mt phn t chuyn i Cm bin sinh hc l thit b s dng cc tc nhn sinh hc nh enzym, cc khng th, ... pht hin, o c hoc phn tch ho cht . Do vy cu to ca cm bin sinh hc bao gm 3 thnh phn c bn: thnh phn ho hc, thnh phn sinh hc v thnh phn vt l.

Gio s Leyland D.Clark c bit nh l ngi i tin phong trong lnh vc cm bin sinh hc. Nm 1956 ng cng b bi bo u tin v in cc oxy ho. Nhng nm tip theo ng tip tc thc hin rt nhiu th nghim nhm c gng m rng kh nng hot ng ca cm bin nh pht hin c thm nhiu tc nhn, nng cao chnh xc ca cm bin. Vo nm 1962, ti hi ngh New York Academy of Science, ng thuyt trnh mt bi v cm bin sinh hc: To make electrochemical sensors (pH, polarographic, potentiometric or conductometric) more intelligent by adding enzyme transducers as membrane enclosed sandwiches. ng a ra m hnh u tin v cm bin sinh hc.

Cm bin sinh hc theo m hnh ca D.Clark bao gm in cc oxy ha, trn c mng gi enzyme glucose (glucose oxidase). Khi mt glucose trong mi trng phn ng gim th mt cht oxi ha trn b mt in cc cng gim mt cch tng ng. Da trn s thay i , Clark pht hin ra s thay i ca nng glucose trong mi trng cn kim tra.

S ra i biosensorNhng nm tip theo, nhm ca Guilbault v Montalvo ln u tin cng b chi tit v ch to thnh cng cm bin sinh hc da trn in cc cha enzyme o in th, mt cm bin o nng ur da trn in cc c nh enzyme ur (urease) bng mng cht lng chn lc NH4+. Nm 1975 Lubber v Opitz m t mt cm bin si quang (fibre-optic sensor) gn cc cht ch th dng o nng CO2 v O2. Cng vo nm 1975, mt s vi khun cng c s dng nh nhng thnh phn sinh hc trn cc in cc vi sinh o nng cn. Nm 1975 cng ty Yellow Springs Instrument (Ohio) ln u tin bin tng ca Clark thnh hin thc thng qua vic thng mi ha cc cm bin sinh hc. Sn phm u tin l thit b phn tch glucose da trn hydrogen peroxide v cng l ct mc u tin nh du s xut hin ca cc cm bin sinh hc trong i sng.

Vo nm 1982, Shichiri v cc ng nghip bo co v m t v cm bin glucose in vivo, l loi cm bin dng kim u tin cho cc xt nghim di da. Cng vi s pht trin nhanh chng ca khoa hc v cng ngh, c bit l cc ngnh cng ngh vt liu nano v cng ngh thng tin, cm bin sinh hc cng t c nhng tin b vt bc, ha hn a ra nhng vi thit b nhm xc nh nhanh, chnh xc cc loi vi khun, virut gy bnh. Cc thit b ny cng c th d tm hay phn tch lng mu rt nh (c vi nM) vi tin cy cao. Hin nay,cc nh khoa hc ang pht trin mt cm bin sinh hc b xu c th pht hin cc protein ung th v cc siu vi trng tim n. Cm bin sinh hc ny c ch to bng cch dng k thut tng t con quay hi chuyn nh h thng nh v v cc ti kh. N s c ch to thnh mt thit b cm tay gip phn tch nhanh hn v d dng hn cc mu m. N c hy vng c th gip cc bc s chn on v kim sot cc dng ung th thng gp v a ra liu php iu tr thch hp nht.

Cu to chung ca mt cm bin sinh hc bao gm bn b phn chnh: u thu sinh hc: c tc dng bt cp v pht hin s c mt ca cc tc nhn sinh hc cn phn tch Tc nhn c nh: gip gn cc u thu ln trn in cc B phn chuyn i: tn hiu gip chuyn cc bin i sinh hc thnh cc tn hiu c th o c c B phn x l, c tn hiu ra: c tc dng chuyn thnh cc tn hiu in my tnh v cc thit b khc c th x l

u thu sinh hcC hai loi u thu sinh hc chnh l: Cc cm bin sinh hc s dng cc enzyme hoc khng th oligonucleotid.V d : cc cht c ngun gc sinh hc, c thit k thc hin mt chc nng c th trong c th sng. Do vy, chng c s dng pht hin mt cht c th. Ngoi ra cn c nhng u thu sinh hc c th c m t gi nh ngc vi u thu sinh hc t nhin, thng qua cc phng php in ho c th pht hin mt s cht.

u thu sinh hc (Biological Receptor): l nhng u thu phn ng trc tip

vi cc tc nhn cn pht hin v c ngun gc t cc thnh phn sinh hc. Da vo cc tc nhn sinh hc s dng ngi ta chia ra thnh mt s loi u thu nh sau: u thu lm t enzyme: u thu sinh hc lm t enzyme l dng u thu ph bin nht. l cc u thu lm t cc enzyme urease, glucose, ... u thu lm t cc khng th/khng nguyn: Cc u thu dng ny c c im l tnh chn lc rt cao ng thi cc lin kt c to thnh kh mnh. u thu lm t protein: Rt nhiu cm bin c u thu sinh hc lm t cc protein nh cm bin pht hin hocmn, xc nh cc cht kch thch thn kinh, ... Cc u thu ny c c im l c tnh chn lc rt cao. Tuy nhin, chng c nhc im l rt kh cch ly. u thu lm t cc axit nucleic: Cc axit nucleic nh ADN, ARN c th s dng lm u thu sinh hc. Cc cm bin c u thu dng ny thng c s dng pht hin t bin v cc sai lch trong cu trc di truyn. u thu kt hp: Vi cc u thu dng ny, ngi ta s dng ng thi hai hay nhiu cc phn t dng (enzyme, khng th, protein, ...) trn mt . Vic kt hp ny m rng kh nng lm vic ca cc cm bin sinh hc. Mt s cm bin dng ny l cm bin xc nh thuc n TNT, cm bin xc nh vi khun bnh than v cm bin th thai. u thu lm t t bo: Cc u thu sinh hc khng ch c lm t cc phn t, nguyn t m n cn c th c lm t cc t bo. Mt s t bo bin i gen ca vi khun c s dng lm u thu sinh hc. Khi c mt cc phn t cht c, cc t bo ny s pht sng, thng qua chng ta xc nh c s xut hin ca cc phn t cht c

Tc nhn c nh Cc tc nhn c nh l mt phn rt quan trng trong cm bin sinh hc. Cc tc nhn ny c nhim v gn kt cc u thu sinh hc ln trn . Ni mt cch khc y l b phn trung gian c tc dng lin kt cc thnh phn sinh hc (c ngun gc t c th sng) vi thnh phn v c. B phn chuyn i y l b phn quan trng trong cm bin sinh hc. C nhiu dng chuyn i nh chuyn i in ho, chuyn i quang, chuyn i nhit, chuyn i bng tinh th p in hoc chuyn i bng cc h vi c. Chuyn i in ho: bao gm chuyn i da trn in th (potentiometric), dng in (amperometric) v dn (conductometric). Chuyn i quang: l chuyn i hot ng da trn cc hiu ng nh: hp th nh sng nhn thy v tia UV; pht x hunh quang v ln quang; bio luminiscence; chemiluminiscence.. Chuyn i nhit: hot ng da trn hin tng thay i entanpi khi hnh thnh hoc ph v cc lin kt ha hc trong cc phn ng ca enzyme. B chuyn i ny c u im hot ng tt vi tt c cc phn ng. Tuy nhin, dng chuyn i ny c tnh chn lc thp. Chuyn i bng tinh th p in (piezoelectric):hot ng da trn nguyn l: tinh th s thay i tn s dao ng khi lc tc dng ln n thay i. Chuyn i dng ny c u im l nhy cao (c picogam), thi gian phn ng nhanh, kh nng c ng cao, c th s dng o c trong mi trng lng v kh. Chuyn i bng cc h vi c :nguyn l hot ng: chiu mt chm laser n b phn x trn b mt mt thanh dm rt mng, nh sng phn x c thu nhn bi photodetector. Thanh mng ny c ch to sao cho ch vi mt lc tc ng rt nh cng lm cho thanh b un cong i. Nh vy tn hiu phn x thu nhn c trn photodetector s b thay i so vi trng hp khng c lc tc dng ln thanh. Cn c vo s thay i tn hiu phn x ny, ngi ta c th xc nh c lc tc dng ln thanh

TC NHN CN PHT HIN C PHN LOI NH SAU:

Cc vi khun: cc vi khun thng c pht

hin bi cc cm bin sinh hc l vi khun Ecoli, vi khun Candida, vi khun bnh than Cc phn t nh: cc phn t nh m cm bin sinh hc c th pht hin c l CO, CO2, phn t gluco, phn t ru, ure, thuc tr su, amino axit, paracetamol, aspirin, penicilin, TNT, cc tc nhn thn kinh khc, Cc phn t sinh hc c kch thc ln: nhng phn t ny c th l cc phn t ADN, RNA, protein, enzyme, cc hocmon,

NG DNG CA CM BIN SINH HC

ng dng trong lnh vc y t v chm sc sc kho: y l lnh

vc c nhiu ci tin cng nh nhiu ng dng nht. Chng ta c th k ra rt nhiu loi cm bin nh cm bin o nng oxi, lng glucose trong mu, cm bin huyt p, Nhng cm bin gip ngi bnh c th thng xuyn theo di tnh hnh bnh tt ca mnh m khng nht thit phi n cc trung tm y t. Ngy nay, cc cm bin dng ny khng nhng tng tin cy, gim thi gian hi p m cn c ch to theo hng cng ngy cng nh gn, r v d s dng. ng dng trong cng ngh mi trng: l cc cm bin dng mi in t xc nh mt ho cht c hi no hoc xc nh nhim ca mi trng nh cm bin xc nh nng kh c (CO2, H2S), xc nh d lng thuc tr su, xc nh nng ca cc kim loi nng, ...

ng dng trong cc tng tc Ngi My: y cng l mt lnh vc

mi m c nhiu nghin cu, ng dng. C th k ra mt s cm bin dng ny nh cm bin nhn dng ting ni, hnh nh, nhn dng cc c trng sinh hc ca con ngi. y cng l lnh vc ha hn c nhiu nghin cu, ng dng mi. ng dng trong vic iu khin, qun l cc qu trnh trong cng ngh sinh hc: Ngy nay, khi cng ngh sinh hc pht trin, ng thi vi vic cc ch phm sinh hc c sn xut rng ri trn qui m cng nghip, cng nh tham gia ngy cng nhiu vo cc qu trnh sn xut khc th mt nhu cu tt yu ny sinh, l vic theo di, qun l, iu khin cc qu trnh sinh hc nh iu chnh lng glucose trong qu trnh nui vi khun..v.v.... Cc cm bin sinh hc t ra c nhiu u im so vi cc phng php truyn thng nh tnh chn lc cao, p ng nhanh, n gin v chnh xc.

Cm n s theo di ca cc bn ! Nhm trnh by : Ngc Thanh Tm Triu Yn Trinh Phan Th Hoi Nhn Phm Th Anh Hoi