Biodiversiteti – njohuri Biodiversiteti – njohuri baze per konceptin dhe baze per konceptin dhe

vlerat e tijvlerat e tij

Dr. Zamir DedejDr. Zamir DedejInstitute of Nature Conservation in

Albania

Tirana, 25 Maj 2010

Cfare Cfare perfaqesonperfaqeson biodiversitetibiodiversiteti

Tre elementet Tre elementet kryesore:kryesore:

1.Llojet ose speciet;

2.Ekosistemet e habitatet

3.Burimet gjenetike

Cfare eshte biodiversitetiCfare eshte biodiversiteti

• Koncepti i biodiversitetit eshte kompleks dhe ne shume raste per te jane dhene percaktime te ndryshme;

• Perkufizimi baze mbeshtetet mbi ate te konventes nderkombetare dhe ligjit tone:

““Biodiversitet (diversitet biologjik) ose larmi Biodiversitet (diversitet biologjik) ose larmi biologjike” është shumëllojshmëria e organizmave biologjike” është shumëllojshmëria e organizmave të gjallë të të gjitha llojeve, duke përfshirë, ndër të gjallë të të gjitha llojeve, duke përfshirë, ndër

të tjera, ekosistemet tokësore, detare dhe të tjera, ekosistemet tokësore, detare dhe ekosistemet e tjera ujore, si dhe komplekset ekosistemet e tjera ujore, si dhe komplekset

ekologjike, ku ato bëjnë pjesë. Ky term përfshin ekologjike, ku ato bëjnë pjesë. Ky term përfshin shumëllojshmërinë brenda dhe ndërmjet llojeve shumëllojshmërinë brenda dhe ndërmjet llojeve

dhe shumëllojshmërinë e ekosistemeve.dhe shumëllojshmërinë e ekosistemeve.

Konventa e Diversitetit Konventa e Diversitetit Biologjik (BiodiversBiologjik (Biodiversiitetit)tetit)

• E krijuar ne Qershor 1992 pas Samitit te Rios;

• Nje angazhim boteror;

• Shqiperia aderoi ne Janar te 1994 (me vendim te Presidentit te Republikes) dhe ka hartuar SPVB, tre raporte kombetare, etj;

Vendet anetareVendet anetare

193 vende pjesamarres ne te

Cfare perfaqeson Konventa Cfare perfaqeson Konventa e Biodiversitetit!e Biodiversitetit!

Instrumentin nderkombetar i vendeve te Instrumentin nderkombetar i vendeve te globit per te koordinuar veprimtarine per globit per te koordinuar veprimtarine per problemet qe lidhen me biodiversitetin. Tre problemet qe lidhen me biodiversitetin. Tre objektivat kryesore te saj jane:objektivat kryesore te saj jane:

Ruajtja e larmise biologjikeRuajtja e larmise biologjike,,Perdorimi i qendrueshem i komponenteve te Perdorimi i qendrueshem i komponenteve te

saj, dhesaj, dheNdarja e drejte dhe e barabarte e perfitimeve Ndarja e drejte dhe e barabarte e perfitimeve

qe vijne nga perdorimi i burimeve natyrore. qe vijne nga perdorimi i burimeve natyrore.

Si funksionon Si funksionon KonventaKonventa

• COPCOP,,

• SBSTTASBSTTA,,

• SekretariatiSekretariati,,

• Grupet e punes ad-Grupet e punes ad-hochoc,,

• Programet e punes Programet e punes tematike dhe ceshtjet tematike dhe ceshtjet e ndermjetme,e ndermjetme,

• Mekanizmi financiar,Mekanizmi financiar,

• Clearing House Clearing House Mechanism.Mechanism. www.cbd.int

Konventat nderkombetare ne Konventat nderkombetare ne fushen e mbrojtjes se natyres fushen e mbrojtjes se natyres

Konventa e Ndryshimeve KlimatikeKonventa e Ndryshimeve Klimatike,,

Konventa e RamsaritKonventa e Ramsarit,,

Konventa e BonitKonventa e Bonit,,

Konventa e BernesKonventa e Bernes,,

Konventa e Luftes Konventa e Luftes KKunder Shkretetirizimitunder Shkretetirizimit,,

CITESCITES,,

Etj.Etj.

Proçesi ne vendet e EuropesProçesi ne vendet e Europes

Komitetit per Aktivitetet ne fushen e Komitetit per Aktivitetet ne fushen e Diversitetit Biologjik dhe Pejsazhor Diversitetit Biologjik dhe Pejsazhor

(CO-DBP) te Keshillit te Europes(CO-DBP) te Keshillit te Europes

Keshilli i Strategjise Pan-Europiane te Keshilli i Strategjise Pan-Europiane te Diversitetit Biologjik e PejsazhorDiversitetit Biologjik e Pejsazhor

(PEBLDS)(PEBLDS)

Konventat Europiane (BernaKonventat Europiane (Berna, Firenze, Firenze))

Mbeshtetje me direktiva e projekteMbeshtetje me direktiva e projekte

Po Shqiperia ku eshte?Po Shqiperia ku eshte?

• Pozicioni gjeografik, relievi, veçorite klimatike, Pozicioni gjeografik, relievi, veçorite klimatike, si edhe faktoret te tjere natyrorsi edhe faktoret te tjere natyror ( (hidrik, hidrik, gjeologjik, etj);gjeologjik, etj);

• Flora dhe fauna Flora dhe fauna – Konsiderohen te pasurKonsiderohen te pasur per per siperfaqen e vendit, siperfaqen e vendit, – 3200 lloje bimesh te larta (qe perbejne 30% te 3200 lloje bimesh te larta (qe perbejne 30% te

flores Europiane) flores Europiane) – 756 lloje ruazoresh756 lloje ruazoresh

• NNderthurren habitate natyrore te ndryshme si derthurren habitate natyrore te ndryshme si detare, bregdetare, ligatinore e liqenore, detare, bregdetare, ligatinore e liqenore, deltike e lumore, kodrinoro-malore, nga deltike e lumore, kodrinoro-malore, nga ultesirat dhe kodrinat tipike Mesdhetare deri ultesirat dhe kodrinat tipike Mesdhetare deri tek ato subalpine e alpinetek ato subalpine e alpine

• Shqiperia ndan me fqinjet e saj tre liqene te Shqiperia ndan me fqinjet e saj tre liqene te

medhenj ate te Shkodres, Ohrit dhe Prespesmedhenj ate te Shkodres, Ohrit dhe Prespes..

NUMRI I DISA GRUPEVE NUMRI I DISA GRUPEVE SPECIESH NE SHQIPERISPECIESH NE SHQIPERI

FiereFiere 45 45LikeneLikene 400 400Bime te lartaBime te larta 3200 3200MolusqeMolusqe 520 520InsektInsekt 4000 4000Peshq detarPeshq detar 249 249PeshqPeshq,, ujra te embla ujra te embla 6464AmfibeAmfibe 1515ReptileReptile 3636ShpendShpend 323 323Gjitare Gjitare 7171Rreth 27 lloje bimesh dhe Rreth 27 lloje bimesh dhe

150 subspecie jane 150 subspecie jane endemikeendemike

Lilium carniolicum ssp. albanicum

EKOSISTEME E HABITATEEKOSISTEME E HABITATE

Vija bregdetare 429 km

Basene lumor 6 kryesorPyje 103.000 ha

(36%)Kullota 400.000 ha

(15%)Liqene 3 + 247Ligatinat 60.215 haLivadhe Posidonia 2.837 haPejasazhe te larmishem

Nr. total i zonave ligatinore sipas tipeve te tyre

Lloje te zonave ligatinore

 Nr i siteve

Sip. (ha) 

 % per territorin e

Laguna 9 25241 26

Estuar 4 8799 9

Gjire deti 1 1779 1,8

Keneta me uje te kripur 1 27 0,02

Keneta me uje te njelmte 2 856 0,9

Keneta me uje te embel 6 636 0,66

Lumenj 90 2713 2,8

Liqene 54 33565 34,67

Liqene me uje te njelmte 2 2417 2,5

Liqene akullnajore 96 241 0,25

Ligatina te mbuluara nga drure 1 484 0,5

Burime ujerash te embla 4 596 0,6

Subtotali – ligatina naturale 270 77354 79,9

Zona ligatinore jo naturale 514 19461 20,1

TOTALE 784 96816 100

Zonat e mbrojtura

• Rezervat Strikt Natyrore- 2Rezervat Strikt Natyrore- 2(4.800 ha)(4.800 ha)

• Parqet Kombetare - 14Parqet Kombetare - 14(176.684 ha)(176.684 ha)

• Parqet Natyrore - Parqet Natyrore - 2222(62.530 ha)(62.530 ha)

• Monumentet e Natures- 750Monumentet e Natures- 750(3,490 ha)(3,490 ha)Pejsazh i Mbrojtur- Pejsazh i Mbrojtur- 5 5(95.864 ha)(95.864 ha)

• Zonat e Mnxh. te Burimeve- Zonat e Mnxh. te Burimeve- 4 4(18.200 ha)(18.200 ha)

Totali eshte mbi 360.000 ha ose Totali eshte mbi 360.000 ha ose 12.58% e sip te vendit tone.12.58% e sip te vendit tone.

3 zona Ramsar te shpallura3 zona Ramsar te shpallura

ProblematikProblematikaa

Speciet eSpeciet e rrezikuararrezikuara – GjitaretGjitaret (21) 30% e totalit – (21) 30% e totalit –

drerin (i zhdukur), foka e drerin (i zhdukur), foka e Mesdheut, bualli, Mesdheut, bualli, rreqebulli, macja e eger, rreqebulli, macja e eger, etjetj

– Shpendet Shpendet (104) 32 % e (104) 32 % e totalit - pelikani kaçurrel, totalit - pelikani kaçurrel, shkabat, grupi shpendeve shkabat, grupi shpendeve grabitqare (shqiponjat), etjgrabitqare (shqiponjat), etj

– Amfibet Amfibet (4) 27 % e totalit - (4) 27 % e totalit - bretkosa e Epiritbretkosa e Epirit

– ReptiletReptilet (12) 33 % te totalit (12) 33 % te totalit – breshka e tokes (2 lloje), – breshka e tokes (2 lloje),

breshka e detit (dy lloje)breshka e detit (dy lloje)

ProblematikProblematikaaPyjetPyjet – Nga 1990 deri ne Nga 1990 deri ne

vitin 2000 jane vitin 2000 jane paksuar rreth 100 paksuar rreth 100 mije ha pyje mije ha pyje kryesisht ne 4 kryesisht ne 4 rrethe verilindore;rrethe verilindore;

– 550 mije ha toke 550 mije ha toke pyjore nen 30 % te pyjore nen 30 % te siperfaqes se siperfaqes se mbulimitmbulimit

– Shfrytezimi i lendes Shfrytezimi i lendes drusore per ngrohje drusore per ngrohje llogaritet deri ne 2-llogaritet deri ne 2-2,5 milion m2,5 milion m33

– Problemet Problemet kryesore: kryesore: prerjet e paligjshme prerjet e paligjshme dhe zjarretdhe zjarret

– GjuetiaGjuetia

ProblematikaProblematika Turizmi dhe natyraTurizmi dhe natyra– Zona bregdetareZona bregdetare– Sistemi i ligatinave Sistemi i ligatinave

bregdetarebregdetare– Ndertimet pa kriter Ndertimet pa kriter

per qellime turistikeper qellime turistike– Ujrat e zeza dhe Ujrat e zeza dhe

mbetjet urbanembetjet urbane– Levizja e popullsiseLevizja e popullsise– Interesi i komuniteti Interesi i komuniteti

dhe pushtetit dhe pushtetit vendorevendore

Cilat jane mekanizmat qe Cilat jane mekanizmat qe veprojne?veprojne?

1. Incentiva negative (gjobat)2. Sekuestrime Inspektoriatet Inspektoriatet

shteteroreshteterore3. Mbyllje aktiviteti

4. Ndjejkje penale Prokuroria ??? Prokuroria ???5. Denime me heqje lirie Gjykatat Gjykatat

?????? ??????

6. Ndergjegjesimi i publikut OJF OJF

C’duhet te bejme ne te ardhmen?C’duhet te bejme ne te ardhmen?

Forcimi i kapaciteteve menaxheriale te institucioneve

dhe inspektoriateve,

Zbatimi i ligjit,

Ngritja e Gjykatave qe trajtojne problemet e mjedisit,

Plotesimi i legjislacionit dhe perafrimi i tij me ate te BE-

se,

Ndergjegjesimi i publikut,

Vleresimi ekonomik i demtimit te biodiversitetit,

Hartimi dhe venia ne zbatim e modeleve pozitiv,

Etj.

Cfare do te presim te shohim?

• Rritje e mireqenies se popullates,Rritje e mireqenies se popullates,

• Asgje me teper se sa nje vend me Asgje me teper se sa nje vend me bukuri natyrore te egra (koncepti “back bukuri natyrore te egra (koncepti “back to the nature”)to the nature”)

• Nje shtet ligjor qe funksionon me te Nje shtet ligjor qe funksionon me te gjithe mekanizmat e tijgjithe mekanizmat e tij

• Ndjenje kenaqesie per vlerat e vendit Ndjenje kenaqesie per vlerat e vendit ku ne jetojme (ndergjegjesimi ku ne jetojme (ndergjegjesimi kombetar)kombetar)

• Nje trashigimi natyrore e kulturore per Nje trashigimi natyrore e kulturore per brezat qe do te vijnebrezat qe do te vijne

FALEMINDERITwww.inca-al.org