bilişsel engeller ve psikolojik yaklaşım

46
PSİKOLOJİK YAKLAŞIM PSİKOLOJİK YAKLAŞIM DOĞRU OLANI SEÇME SÜRECİNDE BİLİŞSEL ENGELLER BİLİŞSEL AHLAKİ GELİŞİM DÜZEYİ KONTROL MERKEZİ EGO GÜCÜ

Upload: lasercontrolok1

Post on 16-Apr-2017

479 views

Category:

Health & Medicine


1 download

TRANSCRIPT

Page 1: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

PSİKOLOJİK YAKLAŞIMPSİKOLOJİK YAKLAŞIM

DOĞRU OLANI SEÇME SÜRECİNDE BİLİŞSEL ENGELLER

BİLİŞSEL AHLAKİ GELİŞİM DÜZEYİ

KONTROL MERKEZİ

EGO GÜCÜ

Page 2: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

DOĞRU OLANI SEÇME SÜRECİNDE DOĞRU OLANI SEÇME SÜRECİNDE BİLİŞSEL ENGELLERBİLİŞSEL ENGELLER

Daha önce sekiz adımdan oluşan etiksel karar verme Daha önce sekiz adımdan oluşan etiksel karar verme süreci açıklanmaya çalışıldı.süreci açıklanmaya çalışıldı.

Ancak bu süreç psikolojik açıdan ele alındığında bazı Ancak bu süreç psikolojik açıdan ele alındığında bazı bilişsel engeller ile karşılaşıldığı ortaya çıkmaktadır.bilişsel engeller ile karşılaşıldığı ortaya çıkmaktadır.

Etiksel akıl yürütme sürecinin birinci aşamasının bilgi Etiksel akıl yürütme sürecinin birinci aşamasının bilgi toplamak, konu hakkında gerçekleri öğrenmek olduğu toplamak, konu hakkında gerçekleri öğrenmek olduğu açıklanmıştı. açıklanmıştı.

Ancak bunu yapmakta insanların önyargılı olduğunu Ancak bunu yapmakta insanların önyargılı olduğunu unutmamak gerekir. unutmamak gerekir.

Page 3: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

DOĞRU OLANI SEÇME SÜRECİNDE DOĞRU OLANI SEÇME SÜRECİNDE BİLİŞSEL ENGELLERBİLİŞSEL ENGELLER

Araştırmalar; insanların yanlış şeylere baktıklarını ya da Araştırmalar; insanların yanlış şeylere baktıklarını ya da araştırmayı hemen kestiklerini göstermektedir. araştırmayı hemen kestiklerini göstermektedir.

Bunun nedeni ise insanların ihtiyaç duydukları bilgilere Bunun nedeni ise insanların ihtiyaç duydukları bilgilere zaten sahip olduklarını düşünmeleridir. zaten sahip olduklarını düşünmeleridir.

Bildiklerinizden fazla emin olmak, araştırma yapmanızı Bildiklerinizden fazla emin olmak, araştırma yapmanızı ve bilgilerinizi geliştirmenizi engelleyebilir. ve bilgilerinizi geliştirmenizi engelleyebilir.

Page 4: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

DOĞRU OLANI SEÇME SÜRECİNDE DOĞRU OLANI SEÇME SÜRECİNDE BİLİŞSEL ENGELLERBİLİŞSEL ENGELLER

ONAYLAMA TUZAĞIONAYLAMA TUZAĞI İYİMSERLİK VE KONTROL YANILGISIİYİMSERLİK VE KONTROL YANILGISI ÜSTÜNLÜK YANILGISIÜSTÜNLÜK YANILGISI SEZGİSEL YETERSİZLİKSEZGİSEL YETERSİZLİK

Page 5: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

ONAYLAMA TUZAĞIONAYLAMA TUZAĞI

Bilişsel engellerden biri onaylama tuzağı (confirmation Bilişsel engellerden biri onaylama tuzağı (confirmation trap)'dır. trap)'dır.

İnsanlar inanmak istedikleri şeye inanırlar. İnsanlar inanmak istedikleri şeye inanırlar. Bu da hangi bilgilerin toplanacağı ve bilgilerin nerede Bu da hangi bilgilerin toplanacağı ve bilgilerin nerede

bulunacağı konusundaki seçimi etkiler. bulunacağı konusundaki seçimi etkiler. Hepimizde tercih ettiğimiz yanıtı ya da seçeneği Hepimizde tercih ettiğimiz yanıtı ya da seçeneği

onaylayan bilgiyi aramak gibi bir eğilim vardır. onaylayan bilgiyi aramak gibi bir eğilim vardır. Yanlış olduğumuzu ispat edecek kanıtları araştırmaktan Yanlış olduğumuzu ispat edecek kanıtları araştırmaktan

kaçınırız.kaçınırız.

Page 6: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

ONAYLAMA TUZAĞIONAYLAMA TUZAĞI

Karşılıklı iletişim (intercommunication) ile farklı görüş sahipleri, farklı Karşılıklı iletişim (intercommunication) ile farklı görüş sahipleri, farklı kesimlerin temsilcileri, farklı disiplinlerden uzmanlar bilgi alışverişi kesimlerin temsilcileri, farklı disiplinlerden uzmanlar bilgi alışverişi yapmalıdır. yapmalıdır.

Herkes bir de öbürlerinin açısından bakmalıdır. Herkes bir de öbürlerinin açısından bakmalıdır.

Karşılıklı iletişim, sorun çözmekte ve çözümler üretmekte son Karşılıklı iletişim, sorun çözmekte ve çözümler üretmekte son derece gerekli ve başarılı bir yaklaşımdır. derece gerekli ve başarılı bir yaklaşımdır.

Çıkar çelişkilerinin karar alma süreçlerine etkisini önlemek sağlıklı Çıkar çelişkilerinin karar alma süreçlerine etkisini önlemek sağlıklı kararlar alınmasını sağlayabilir. kararlar alınmasını sağlayabilir.

Bir de önemle not edilmesi gereken, bilimde eşit oy hakkının yani Bir de önemle not edilmesi gereken, bilimde eşit oy hakkının yani demokrasinin geçerli olamayacağıdır. demokrasinin geçerli olamayacağıdır.

Page 7: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

İYİMSERLİK VE KONTROL YANILGISIİYİMSERLİK VE KONTROL YANILGISI

Daha önce sonuçsalcı teorileri açıkladık ve kararınızın Daha önce sonuçsalcı teorileri açıkladık ve kararınızın bütün potansiyel sonuçlarını etkilenen kesimler bütün potansiyel sonuçlarını etkilenen kesimler açısından düşünmenizi tavsiye ettik. açısından düşünmenizi tavsiye ettik.

Bu tavsiyenin tartışılacak bir yönü var mı? Bu tavsiyenin tartışılacak bir yönü var mı? Ancak psikologlar insanların sonuçlar hakkında nasıl Ancak psikologlar insanların sonuçlar hakkında nasıl

düşündüklerine dair bir çok sorun bulmuşlardır. düşündüklerine dair bir çok sorun bulmuşlardır. İnsanlar kararlarını basitleştirmek ve daha kolay İnsanlar kararlarını basitleştirmek ve daha kolay

yönetilebilir hale getirmek için sonuçların sayısını yönetilebilir hale getirmek için sonuçların sayısını azaltmaktadırlar. azaltmaktadırlar.

Page 8: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

İYİMSERLİK VE KONTROL YANILGISIİYİMSERLİK VE KONTROL YANILGISI

KKarardan etkilenen geniş bir kitle ile olayı tartışmak arardan etkilenen geniş bir kitle ile olayı tartışmak faydalı olacaktır. faydalı olacaktır.

Hangi sonuçların onlar için önemli olduğunu ve Hangi sonuçların onlar için önemli olduğunu ve gerekçelerini sormalı ve kararlarınıza bu sonuçları da gerekçelerini sormalı ve kararlarınıza bu sonuçları da dahil etmelisiniz.dahil etmelisiniz.

Sonuçlar hakkında düşünme yollarından biri de risk Sonuçlar hakkında düşünme yollarından biri de risk hakkında karar vermektirhakkında karar vermektir..

İyimserlik yanılgısı ( illusion of optimism) yüzünden İyimserlik yanılgısı ( illusion of optimism) yüzünden insanlar riskleri hafife almaktadırlar. insanlar riskleri hafife almaktadırlar.

İnsanlar gelecekteki iyi olayları abartmakta ve kötü İnsanlar gelecekteki iyi olayları abartmakta ve kötü olanları hafife almaktadırlar. olanları hafife almaktadırlar.

Page 9: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

İYİMSERLİK VE KONTROL YANILGISIİYİMSERLİK VE KONTROL YANILGISI

Ayrıca insanlar genellikle kendilerinin diğerlerine oranla daha az risk Ayrıca insanlar genellikle kendilerinin diğerlerine oranla daha az risk altında olduklarına inanırlar:altında olduklarına inanırlar:

"Bana bir şey olmaz". "Bana bir şey olmaz".

Bu inanç kontrol yanılgısı (illusion of control) ile desteklenmektedir.Bu inanç kontrol yanılgısı (illusion of control) ile desteklenmektedir.

Olan şeylerin gerçekten kontrolümüzde olduğuna inanırız. Olan şeylerin gerçekten kontrolümüzde olduğuna inanırız.

Olayları kontrol edebileceğimize inandığımızda kötü şeylerin Olayları kontrol edebileceğimize inandığımızda kötü şeylerin olasılığının azlığına da inanmış oluruz. olasılığının azlığına da inanmış oluruz.

Page 10: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

İYİMSERLİK VE KONTROL YANILGISIİYİMSERLİK VE KONTROL YANILGISI

Bu kontrol yanılgısı ise karar verme sürecinde sonuçları Bu kontrol yanılgısı ise karar verme sürecinde sonuçları değerlendirmek açısından riskleri analiz etmemizi engeller. değerlendirmek açısından riskleri analiz etmemizi engeller.

RRisklere dikkat etsek bile, hala onlar hakkında rasyonel bir şekilde isklere dikkat etsek bile, hala onlar hakkında rasyonel bir şekilde düşünmekte zorlanırız. düşünmekte zorlanırız.

Daha önce bahsettiğimiz gibi tercihimizi onaylayacak bilgiler ararız. Daha önce bahsettiğimiz gibi tercihimizi onaylayacak bilgiler ararız.

Bir diğer konu ise kararlar bağımsız seçenekler değildir ve belkide Bir diğer konu ise kararlar bağımsız seçenekler değildir ve belkide büyük bir projenin parçalarıdır. Bu da sonuçları değerlendirmemizi büyük bir projenin parçalarıdır. Bu da sonuçları değerlendirmemizi etkiler. etkiler.

Page 11: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

İYİMSERLİK VE KONTROL YANILGISIİYİMSERLİK VE KONTROL YANILGISI

Mükemmel bir rasyonel karar verici daha önce harcanan Mükemmel bir rasyonel karar verici daha önce harcanan para ve zamanı batık maliyet olarak değerlendirecektir. para ve zamanı batık maliyet olarak değerlendirecektir.

Onlar tekrar elde edilemez ve bu konuda ne Onlar tekrar elde edilemez ve bu konuda ne yapılabileceğini düşünmeye bile gerek yoktur. yapılabileceğini düşünmeye bile gerek yoktur.

Sadece gelecekteki faydalar ve maliyetler dikkate Sadece gelecekteki faydalar ve maliyetler dikkate alınmalıdır. alınmalıdır.

Fakat bu güçtür. Fakat bu güçtür.

Page 12: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

İYİMSERLİK VE KONTROL YANILGISIİYİMSERLİK VE KONTROL YANILGISI

Toplumumuzdaki ve örgütümüzdeki normlar uğraşmayı, Toplumumuzdaki ve örgütümüzdeki normlar uğraşmayı, inadı ve bir olaya bağlılığı destekler. inadı ve bir olaya bağlılığı destekler.

Orijinal kararımızı haklı çıkarmaya çalışırız.Orijinal kararımızı haklı çıkarmaya çalışırız.

Zararın neresinden dönülürse kardır.Zararın neresinden dönülürse kardır.

Bu engellerden kurtulmanın yolları ise bu projede kendi Bu engellerden kurtulmanın yolları ise bu projede kendi yatırımınız yokmuş gibi tekrar düşünmek ve başkalarının yatırımınız yokmuş gibi tekrar düşünmek ve başkalarının görüşünü almaktır. görüşünü almaktır.

Page 13: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

ÜSTÜNLÜK YANILGISIÜSTÜNLÜK YANILGISI

Karakterinizi dikkate almayı ve böyle bir şeyi yapmak için nasıl bir Karakterinizi dikkate almayı ve böyle bir şeyi yapmak için nasıl bir insan olmalı diye kendi kendinize sormanızı tavsiye ettik. insan olmalı diye kendi kendinize sormanızı tavsiye ettik.

Fakat burada da bilişsel önyargılar bulunmaktadır. Fakat burada da bilişsel önyargılar bulunmaktadır.

Şayet kendiniz hakkındaki düşünceleriniz gerçekler ile değil de daha Şayet kendiniz hakkındaki düşünceleriniz gerçekler ile değil de daha çok bir yanılgı tarafından kontrol ediliyorsa kendi karakteriniz çok bir yanılgı tarafından kontrol ediliyorsa kendi karakteriniz hakkında nasıl doğru karar vereceksiniz? hakkında nasıl doğru karar vereceksiniz?

Buradaki temel düşünce insanların kendileri hakkında olumlu Buradaki temel düşünce insanların kendileri hakkında olumlu düşünmeyi tercih ettikleridir. düşünmeyi tercih ettikleridir.

İçi boş bir üstünlük yanılgısı. İnsanlar tercih ettikleri olumlu imajı İçi boş bir üstünlük yanılgısı. İnsanlar tercih ettikleri olumlu imajı korumak için bilinçsiz olarak bilgileri çarpıtırlar. korumak için bilinçsiz olarak bilgileri çarpıtırlar.

Page 14: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

ÜSTÜNLÜK YANILGISIÜSTÜNLÜK YANILGISI

İnsanlar üstünlük yanılgısına (illusion of superiority) sahiptirler.İnsanlar üstünlük yanılgısına (illusion of superiority) sahiptirler.

İnsanlar kendilerinin diğer insanlardan daha ahlaki, adil, dürüst İnsanlar kendilerinin diğer insanlardan daha ahlaki, adil, dürüst olduklarını düşünürler. olduklarını düşünürler.

Birinin kalkıp akranlarından daha ahlaklı olduğunu, daha dürüst Birinin kalkıp akranlarından daha ahlaklı olduğunu, daha dürüst olduğunu iddia etmesi açık bir yanılgıdır. olduğunu iddia etmesi açık bir yanılgıdır.

Bu konuda, yani bu sorunu aşma konusunda, kendinize karşı dürüst Bu konuda, yani bu sorunu aşma konusunda, kendinize karşı dürüst olmaya çalışmaktan başka yapacak bir şey yok.olmaya çalışmaktan başka yapacak bir şey yok.

Page 15: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

SEZGİSEL YETERSİZLİKSEZGİSEL YETERSİZLİK

Sezgilerinizi dinlemeniz size tavsiye edildi. Sezgilerinizi dinlemeniz size tavsiye edildi. Ancak bilişsel kısıtlar ve önyargılı düşünme nedeni ile Ancak bilişsel kısıtlar ve önyargılı düşünme nedeni ile

sezgilerinizin size söyledikleri yanlış olabilir. sezgilerinizin size söyledikleri yanlış olabilir. Etiksel bir ikilemle yüzleştiğinizde, ilk aşamada, Etiksel bir ikilemle yüzleştiğinizde, ilk aşamada,

sezgileriniz birşeyin yanlış olduğu konusunda sizi sezgileriniz birşeyin yanlış olduğu konusunda sizi uyarması açısından kullanışlıdır. uyarması açısından kullanışlıdır.

Fakat birkez karar verildikten sonra, verilen bilgiler ile Fakat birkez karar verildikten sonra, verilen bilgiler ile sezgilerinizi tartmalısınız . sezgilerinizi tartmalısınız .

O zaman daha iyi kararlar verebilirsiniz.O zaman daha iyi kararlar verebilirsiniz.

Page 16: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

Sosyal psikologlar, insanların dünyayı Sosyal psikologlar, insanların dünyayı nasıl bizler ve onlar diye ikiye böldükleri nasıl bizler ve onlar diye ikiye böldükleri (ayrımcılığın nasıl işlediği) konusunda da (ayrımcılığın nasıl işlediği) konusunda da yeni bilgilere sahipler.yeni bilgilere sahipler.

İnsanların, kendilerinin diğerlerinden farklı İnsanların, kendilerinin diğerlerinden farklı olduğunu düşünmelerinin boyutları ve olduğunu düşünmelerinin boyutları ve insanların diğerlerini suçlama işine niçin insanların diğerlerini suçlama işine niçin girdiklerini açıklamaya yardım eden yeni girdiklerini açıklamaya yardım eden yeni bilgiler var.bilgiler var.

Page 17: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

Yöneticilerin karar verirken yoğunlaştıkları Yöneticilerin karar verirken yoğunlaştıkları üç tip teori;üç tip teori;

1.1. Dünya hakkındaki teorilerDünya hakkındaki teoriler2.2. Diğer insanlar hakkındaki teorilerDiğer insanlar hakkındaki teoriler3.3. Bizler hakkındaki teorilerBizler hakkındaki teoriler

Page 18: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

Dünya hakkındaki teoriler şunlara atıfta Dünya hakkındaki teoriler şunlara atıfta bulunur:bulunur: Dünyanın nasıl işlediği konusunda sahip Dünyanın nasıl işlediği konusunda sahip

olunan inançlar.olunan inançlar. Yaşanılan ağın doğasıYaşanılan ağın doğası Kararların dünyayı etkileme yollarıKararların dünyayı etkileme yolları

Dünya hakkındaki teorilerin önemli boyutları Dünya hakkındaki teorilerin önemli boyutları dünyanın yapısını oluşturan olasılıklar dünyanın yapısını oluşturan olasılıklar (veya belirlenimcilik) hakkındaki inançları (veya belirlenimcilik) hakkındaki inançları ve nedensellik algılamalarını da kapsar.ve nedensellik algılamalarını da kapsar.

Page 19: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

Başka insanlar hakkındaki teoriler “biz” Başka insanlar hakkındaki teoriler “biz” “onlardan” nasıl farklıyız konusunda “onlardan” nasıl farklıyız konusunda örgütlenmiş inançlardır.örgütlenmiş inançlardır.

Onlar, belki rakipler, işçiler, düzenleyiciler, Onlar, belki rakipler, işçiler, düzenleyiciler, yabancılar ve her kimse “biz” bugün ya da yabancılar ve her kimse “biz” bugün ya da yarın “onlar” olabilir. yarın “onlar” olabilir.

Diğerleri hakkındaki inançlar, yargıları Diğerleri hakkındaki inançlar, yargıları oluşturma yollarını ve diğer insanlar oluşturma yollarını ve diğer insanlar hakkındaki kararları etkiler ve bu etkiler hakkındaki kararları etkiler ve bu etkiler sıklıkla bilinçsizcedir. sıklıkla bilinçsizcedir.

Page 20: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

Doğru olarak bilinir ki herkes biriciktir.Doğru olarak bilinir ki herkes biriciktir. Ancak, bireyin kendisi hakkındaki teorileri, bireyi Ancak, bireyin kendisi hakkındaki teorileri, bireyi

kendisi hakkında gerçek olmayan inançlara kendisi hakkında gerçek olmayan inançlara yönelterek, risklere açık olduğunu görmesini yönelterek, risklere açık olduğunu görmesini etkiler.etkiler.

Başarı (ya da başarısızlık) için kendisine uygun Başarı (ya da başarısızlık) için kendisine uygun bir kredi açmayabilir veya dünya teorisinin çok bir kredi açmayabilir veya dünya teorisinin çok doğru olduğu konusunda kendisini çok güvenli doğru olduğu konusunda kendisini çok güvenli hissedebilirr.hissedebilirr.

Yetenek dağılımı konusunda kendisini herkesten Yetenek dağılımı konusunda kendisini herkesten %10 daha üstün görmesinde ise hayal kırıklığı %10 daha üstün görmesinde ise hayal kırıklığı yaşama konusunda bir potansiyeli var demektir.yaşama konusunda bir potansiyeli var demektir.

Page 21: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

PSİKOLOJİK YAKLAŞIMPSİKOLOJİK YAKLAŞIM

BİLİŞSEL AHLAKİ GELİŞİM DÜZEYİBİLİŞSEL AHLAKİ GELİŞİM DÜZEYİ

Page 22: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

BİLİŞSEL ETİKSEL GELİŞİM DÜZEYİBİLİŞSEL ETİKSEL GELİŞİM DÜZEYİPRECONVENTİOANALPRECONVENTİOANAL

DÜZEY BİRDÜZEY BİR Büyük boyutta kişisel Büyük boyutta kişisel

çıkarlar tarafından çıkarlar tarafından etkilenir.etkilenir.

Farklı davranışlardan Farklı davranışlardan kaynaklanan ödül ve kaynaklanan ödül ve ceza olarak ceza olarak tanımlanan şahsi tanımlanan şahsi çıkarlara göre karar çıkarlara göre karar verilir.verilir.

AŞAMAAŞAMA1. Fiziksel cezalardan 1. Fiziksel cezalardan

kaçınmak için kaçınmak için kurallara bağlılık.kurallara bağlılık.

2. Çıkarlarına uyduğu 2. Çıkarlarına uyduğu zaman kuralları zaman kuralları izlemek.izlemek.

Page 23: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

BİLİŞSEL ETİKSEL GELİŞİM DÜZEYİBİLİŞSEL ETİKSEL GELİŞİM DÜZEYİCONVENTİONALCONVENTİONAL

DÜZEY İKİDÜZEY İKİ Diğerlerinin Diğerlerinin

beklentileri beklentileri tarafından etkilenir. tarafından etkilenir.

Yasalara bağlılık, Yasalara bağlılık, önemli kişilerin önemli kişilerin beklentilerine uyum beklentilerine uyum ve genel beklenti ve genel beklenti duygularını kapsarduygularını kapsar..

AŞAMAAŞAMA3.Size yakın insanların 3.Size yakın insanların

beklentilerine beklentilerine uygun yaşamakuygun yaşamak

4.Görüşbirliğinde 4.Görüşbirliğinde olunan olunan yükümlülükleri yükümlülükleri yerine getirmekyerine getirmek ve ve böylece böylece geleneksel geleneksel düzeni muhafaza düzeni muhafaza etmeketmek

Page 24: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

BİLİŞSEL ETİKSEL GELİŞİM DÜZEYİBİLİŞSEL ETİKSEL GELİŞİM DÜZEYİPOSTCONVENTIONALPOSTCONVENTIONAL

DÜZEY ÜÇDÜZEY ÜÇ Neyin doğru Neyin doğru

olduğuna dair olduğuna dair kişisel etik kişisel etik ilkelerden etkilenir.ilkelerden etkilenir.

Bunlar toplumun Bunlar toplumun kuralları ve kuralları ve yasalarına uygun yasalarına uygun olabilir ya da olabilir ya da olmayabilir.olmayabilir.

AŞAMAAŞAMA5.Diğerlerinin haklarına 5.Diğerlerinin haklarına

değer vermekdeğer vermek. . ÇÇoğunluğun oğunluğun düşüncelerini dikkate düşüncelerini dikkate almaksızın tanıdık almaksızın tanıdık olmayan değerler ve olmayan değerler ve haklara önem vermek.haklara önem vermek.

6. Yasaları ihlal etse bile 6. Yasaları ihlal etse bile kendi seçtiği etiksel kendi seçtiği etiksel ilkeleri izlemek.ilkeleri izlemek.

Page 25: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

Yöneticilerin veya personelin hangi Yöneticilerin veya personelin hangi ahlaki gelişim düzeyinde olduğu ahlaki gelişim düzeyinde olduğu yönetsel kararları etkileyecektir. yönetsel kararları etkileyecektir.

Insanların etiksel gelişim düzeylerine Insanların etiksel gelişim düzeylerine göre tedbirler düşünmek faydalı olabilir. göre tedbirler düşünmek faydalı olabilir.

Etiksel gelişim aşaması dış güçlerden Etiksel gelişim aşaması dış güçlerden bağımsızlığın ölçüsü olduğuna ve bağımsızlığın ölçüsü olduğuna ve gelişim düzeyi yükseldikçe bağımsızlık gelişim düzeyi yükseldikçe bağımsızlık arttığına göre, daha alt düzeyde arttığına göre, daha alt düzeyde olanların gereksinim duyduğu kurallar olanların gereksinim duyduğu kurallar konulabilir.konulabilir.

Page 26: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

PSİKOLOJİK YAKLAŞIMPSİKOLOJİK YAKLAŞIM

KONTROL MERKEZİKONTROL MERKEZİ

Page 27: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

KONTROL MERKEZİKONTROL MERKEZİ

KKontrol merkezi ontrol merkezi (Locus of control)(Locus of control), , bir teoridir.bir teoridir.

Page 28: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

KONTROL MERKEZİKONTROL MERKEZİ

BBir bireyin kendisinin ir bireyin kendisinin ““hayathayatıı üzerinde ne kadar kontrolü olduğuüzerinde ne kadar kontrolü olduğu” ” konusundaki konusundaki algıalgısısılamasılamasını ölçer.nı ölçer.

Page 29: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

KONTROL MERKEZİKONTROL MERKEZİ

Kontrol merkeziKontrol merkezi,, etiksel davranışı etiksel davranışı etkileyenetkileyen, , bireysel bireysel bir bir özelliktir. özelliktir.

Page 30: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

KONTROL MERKEZİKONTROL MERKEZİ

Yüksek içsel Yüksek Dışsal

Page 31: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

KONTROL MERKEZİKONTROL MERKEZİ

Yüksek içsel kontrol merkezine Yüksek içsel kontrol merkezine sahip bir bireysahip bir birey,, çıktıların öncelikle çıktıların öncelikle kendi çabalarının bir sonucu kendi çabalarının bir sonucu olduğuna inanır. olduğuna inanır.

Page 32: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

KONTROL MERKEZİKONTROL MERKEZİ

Yüksek dYüksek dışsal kontrol merkezine ışsal kontrol merkezine sahip bir bireysahip bir birey, , hayatın kader, hayatın kader, şans ve diğer güçlü şeyler şans ve diğer güçlü şeyler tarafından belirlendiğine inanır. tarafından belirlendiğine inanır.

Page 33: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

Etiksel açıdan, Etiksel açıdan,

dışsallar davranışlarının sonuçları için dışsallar davranışlarının sonuçları için kişisel sorumluluk almak kişisel sorumluluk almak istemeyeceklerdir istemeyeceklerdir

ve ve

dışsal güçlere dayanacaklardır. dışsal güçlere dayanacaklardır.

Page 34: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

İİçsel olanlarçsel olanlar, , davranışlarının sonuçlarında davranışlarının sonuçlarında kişisel sorumluluğu kabul edecek ve kişisel sorumluluğu kabul edecek ve davranışlarına rehberlik edecek davranışlarına rehberlik edecek ((doğru veya doğru veya yanlışyanlış)) içsel standartlara dayanacaklardır. içsel standartlara dayanacaklardır.

Page 35: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

Içsel kontrol merkezine sahip Içsel kontrol merkezine sahip yöneticilerin dışsal olanlara göre yöneticilerin dışsal olanlara göre etiksel yargı ve ahlaki davranış etiksel yargı ve ahlaki davranış arasındaki tutarlılıklarınınarasındaki tutarlılıklarının daha fazla daha fazla olacağı söylenebilir.olacağı söylenebilir.

Page 36: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

PSİKOLOJİK YAKLAŞIMPSİKOLOJİK YAKLAŞIM

EGO GÜCÜEGO GÜCÜ

Page 37: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

EGO GÜCÜEGO GÜCÜ

Ego gücü, bir kişinin kanaatlarının Ego gücü, bir kişinin kanaatlarının gücünün ölçümüdür. gücünün ölçümüdür.

Page 38: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

EGO GÜCÜEGO GÜCÜ

Ego gücünde yüksek puan alan insanEgo gücünde yüksek puan alan insan,, ego ego gücü düşük olan insangücü düşük olan insana a göre göre itici güçlere itici güçlere

dahadaha fazla fazla tepki göstertepki gösteririr ve kendi kanaatl ve kendi kanaatlerinierini izleizler. r.

Page 39: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

Bunun anlamıBunun anlamı;; ego gücü yüksek olanların doğru ego gücü yüksek olanların doğru

olduklarına inandıklarını yapma olduklarına inandıklarını yapma eğilimlerinin fazla olacağıdır. eğilimlerinin fazla olacağıdır.

Page 40: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

Ego gücü yüksek olan yöneticilerin ego Ego gücü yüksek olan yöneticilerin ego gücü düşük olan yöneticilergücü düşük olan yöneticilere göree göre ahlaki ahlaki yargılar ve ahlaki eylemler arasında yargılar ve ahlaki eylemler arasında daha fazla tutarlılık gösterecekleri daha fazla tutarlılık gösterecekleri beklebeklenebilir. nebilir.

Page 41: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım
Page 42: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

A role defines the capacity in which the manager is acting and the behavior suitable to it.

Each role signals different bundles of concerns, values, and standards of behavior; each is marked by a mix of ethical claims, or duties.

Some duties are responsibilities,meaning self-imposed, voluntary, and informal;

others are obligations: formal, externally imposed, and legally or otherwise sanctioned.

The fact that both types of claims confront managers invokes the distinction between legality and ethicality.

Page 43: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım

Responsibilities tend to be broad, even diffuse;

obligations, if only for enforcement purposes, tend to be narrow and clearly defined.

Page 44: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım
Page 45: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım
Page 46: Bilişsel Engeller ve Psikolojik Yaklaşım