Bilimsel Uygunsuzluk

Saptanabilir mi?

Prof. Dr. M. Oğuz Güç, MD PhD

Hacettepe Üniversitesi

Tıp Fakültesi

Farmakoloji Anabilim Dalı

oguc@hacettepe.edu.trHACETTEPE S

AGLIK B

ILIM

LERI E

NSTITUSU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

Evet..!

Michel Petrucciani

HACETTEPE SAGLI

K BIL

IMLE

RI ENSTIT

USU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

“de facto”

• Bilgisizlik

• Olanaksızlık

• Kaza

• ..

“de novo”

• Şarlatanlık

• Sahtekarlık

• Cinayet

• ..

Kabahat

affedil(eb)ilir

Suç

affedil(e)mez

Bilimsel Uygunsuzluk“Scientific Misconduct”

HACETTEPE SAGLI

K BIL

IMLE

RI ENSTIT

USU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

Bilimsel Uygunsuzluk Motivasyonları

Kariyer baskısı

“Yayınla ya da Yok Ol” (terfi, ödül, para, vb)

Bilimsel olmayan kamplarda barınmak

Siyasi, Dini, İdeolojik, Ütopik, vb

Doğruyu bildiğinden emin olma

“İyihuylu Ego Genişlemesi” (muhalefetsizlik)

“Beni yakala(ya)mazlar” sanrısı

Doğal belirsizliği algıla(ya)mamakHACETTEPE S

AGLIK B

ILIM

LERI E

NSTITUSU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

Yazı mı Tura mı?

200 kez

HACETTEPE SAGLI

K BIL

IMLE

RI ENSTIT

USU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

Em. Prof. Dr. Theodore P. Hill, Georgia Institute of Technology

HACETTEPE SAGLI

K BIL

IMLE

RI ENSTIT

USU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

7

6

7

10

Yazı mı Tura mı?

200 kez

HACETTEPE SAGLI

K BIL

IMLE

RI ENSTIT

USU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

HACETTEPE SAGLI

K BIL

IMLE

RI ENSTIT

USU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

Scientific Misconduct – Unintentional

Bilimsel Uygunsuzluk – İstemeden

• Kalifikasyon uygun değildir

• Bilimsellik “geleneği” yoktur

• Kaynaklar yetersizdir

• Uygun “süpervizyon” yoktur

• Sallapati (sloppy) araştırmaHACETTEPE SAGLI

K BIL

IMLE

RI ENSTIT

USU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

HACETTEPE SAGLI

K BIL

IMLE

RI ENSTIT

USU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

Scientific Misconduct – Intentional

Bilimsel Uygunsuzluk – Taammüden • İnsan/hayvan

suistimali

• Dikkate almama (ignorantism)

Kanunları

Literatürü

Temel kuralları

• Kopyacılık (plagerism)

• “Salamizasyon”

• İlavecilik (add-onization)

• Veriye işkence yapmak

(data torturing)

Oportunistik

Procrustean

Ayıklamacı (culling)

• Korsanlık (piracy)

• Sahtekarlık (fraud)

• Veri fabrikasyonuHACETTEPE S

AGLIK B

ILIM

LERI E

NSTITUSU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

Herhangi bir veri kümesinde

doğallıktan sapmanın tesbiti

Simon Newcomb (Astronom, 1881)

Logaritma CetvelleriHACETTEPE S

AGLIK B

ILIM

LERI E

NSTITUSU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

Benford’un

“İlk Basamaktaki Rakamlar”

Kanunu

Frank Benford (General Electric Company)

"The Law of Anomalous Numbers"

Proc. Amer. Phil. Soc. 78, 551-572, 1938HACETTEPE S

AGLIK B

ILIM

LERI E

NSTITUSU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

Benford’un

“İlk Basamaktaki Rakamlar”Kanunu

HACETTEPE SAGLI

K BIL

IMLE

RI ENSTIT

USU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

HACETTEPE SAGLI

K BIL

IMLE

RI ENSTIT

USU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

Fibonacci Serisi: 1 1 2 3 5 8 13 21..

HACETTEPE SAGLI

K BIL

IMLE

RI ENSTIT

USU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

Fibonacci Serisi: 1 1 2 3 5 8 13 21..

HACETTEPE SAGLI

K BIL

IMLE

RI ENSTIT

USU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

Fibonacci Serisi: 1 1 2 3 5 8 13 21..

HACETTEPE SAGLI

K BIL

IMLE

RI ENSTIT

USU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

Fibonacci Serisi: 1 1 2 3 5 8 13 21..

Altın Oran

1.6180339887..

HACETTEPE SAGLI

K BIL

IMLE

RI ENSTIT

USU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

Fibonacci Serisi: 1 1 2 3 5 8 13 21..

HACETTEPE SAGLI

K BIL

IMLE

RI ENSTIT

USU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

Theodore P. Hill, 1995

"Scale-invariant Distribution"

"Non-conformity check"

Benford'a uymuyorsa

şüphelidirHACETTEPE S

AGLIK B

ILIM

LERI E

NSTITUSU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

HACETTEPE SAGLI

K BIL

IMLE

RI ENSTIT

USU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

6

1

5

1

..

..

HACETTEPE SAGLI

K BIL

IMLE

RI ENSTIT

USU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

İstanbul Borsasında İşlem Gören 270 Şirketin

Toplam Haftalık İşlem Sayıları (1-5 Eylül 2003)

HACETTEPE SAGLI

K BIL

IMLE

RI ENSTIT

USU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

Referans İlaç Verileri

HACETTEPE SAGLI

K BIL

IMLE

RI ENSTIT

USU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

Referans

İlaç

Verileri

HACETTEPE SAGLI

K BIL

IMLE

RI ENSTIT

USU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

HACETTEPE SAGLI

K BIL

IMLE

RI ENSTIT

USU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

Simüle Tablo

HACETTEPE SAGLI

K BIL

IMLE

RI ENSTIT

USU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

Referans İlaç Verileri

vs

Simüle Tablo Verileri

HACETTEPE SAGLI

K BIL

IMLE

RI ENSTIT

USU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

68 28,3 28,3 28,3

41 17,1 17,1 45,4

29 12,1 12,1 57,5

22 9,2 9,2 66,7

15 6,3 6,3 72,9

15 6,3 6,3 79,2

14 5,8 5,8 85,0

26 10,8 10,8 95,8

10 4,2 4,2 100,0

240 100,0 100,0

240 100,0

1,00

2,00

3,00

4,00

5,00

6,00

7,00

8,00

9,00

Total

Valid

Total

Frequency Percent

Valid

Percent

Cumulative

Percent

VAR00001

Simüle

Tablo

Verileri

HACETTEPE SAGLI

K BIL

IMLE

RI ENSTIT

USU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

Simüle

Tablo

Verileri

HACETTEPE SAGLI

K BIL

IMLE

RI ENSTIT

USU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

So What ?

HACETTEPE SAGLI

K BIL

IMLE

RI ENSTIT

USU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

Bilimsel Uygunsuzluk ve Sonuçları

• İtibar kaybı

(kişisel, kurumsal, ulusal, vb)

• Zaman kaybı

• Kamu fonlarının israfı

• Yaşam kalitesine olumsuz etki

• Geleceğin ipotek altına alınması

• ..

“Whistleblower” (=ifşa eden)’ın akıbeti ?HACETTEPE S

AGLIK B

ILIM

LERI E

NSTITUSU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

Bilimde hata yapılabilir..

..yeter ki, çıkarımlar açıklıkla,

iyi niyetle ve eleştirel bakışla

elde edilmiş..

..ve araştırmacılar tüm

mesuliyeti yüklenmiş olsunlarHACETTEPE SAGLI

K BIL

IMLE

RI ENSTIT

USU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

Bilimsel Uygunsuzluk

Saptanabilir mi?başlığı altında az önce dinlediğiniz bu konuşmama ilişkin

hiçbir kişi, kurum ve kuruluşu ilgilendiren çıkarçatışmamın

bulunmadığını beyan ederim

Prof. Dr. M. Oğuz GÜÇFarmakoloji Anabilim Dalı

Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi

“Olası” Çıkarçatışması Beyanatı

HACETTEPE SAGLI

K BIL

IMLE

RI ENSTIT

USU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI

Bu konuşmanın organizasyonuna emeği geçenlere

nazik davetleri ve misafirperverlikleri için teşekkürlerimle..

HACETTEPE SAGLI

K BIL

IMLE

RI ENSTIT

USU

OGRENCI TEM

SILCIL

ER KONSEYI