bİlİmsel paradİgmalarda duygusal zeka

SUNUM AKIŞI

Çalışmanın Amacı Bilimsel Düşünceye Giden Yol İlk Bilimsel Devrim: Newtongil Paradigma İkinci Bilimsel Devrim: Kuantum Paradigması Paradigmalarda Duygusal Zeka Kuantum Ağ Etkileşimi İçin Model Arayışları Sonuç

2YERKÖY REHBERLİK VE ARAŞTIRMA

MERKEZİ

Rasyonalizmden pozitivizme uzanan eksene bağlı olarak şekillenen Mekanik Paradigma duygusal zekayı tümüyle araştırma programının dışına itmiştir.

Buna karşılık, görünür doğa yerine, görünmez doğa ve evrenin araştırılmasına yönelen Kuantum Paradigması, duygusal zekayı, araştırma programı ve sürecinin asli parçası olarak görmektedir.

Bu iki yaklaşım ve araştırma süreçlerinin açıklanması ve karşılaştırmalı analizi bu tebliğin konusunu oluşturmaktadır .

3YERKÖY REHBERLİK VE ARAŞTIRMA

MERKEZİ

Mitolojik düşünceden, akla dayalı düşünceye (Logosa) geçiş, net ifadesini Eski Ege uygarlığını yaratan düşünürlerde kendini buldu.

Doğanın karşıdan gözlenerek algılanması ve ona hakim olmak için aklın pratik kullanımı pratik teknolojileri yarattı.

Eski Asya ve Çin kültüründe doğanın karşıdan değil, içerden, onun bir parçası olarak algılanışını ortaya koyan bir düşünce gelişti. Hint kültüründe, insanın iç dünyası ve ruh dünyasına yönelik bir yolculuk öne çıktı.

Akla dayalı düşüncenin, dolayısı ile “düşünen” insanın öne çıkmasına rağmen henüz doğaya egemen olmakta yetersiz kalan insan, bu yetersizliğini Logos’tan Teos’a geçerek açıklamak istedi.

Tarihsel süreç içinde Eski Ege, Yunan ve Roma kültürlerin yeniden canlanmasıyla Rönesans dönemi başlar.

Hümanizma; Rönesans dünya görüşünün dışa vurumuydu. Bu süreç içinde doğanın ve yaşamın işleyişini açıklayan

düşünceler ortaya çıktı. Bunlar içinde doğanın işleyiş ve akışını açıklamaya yönelik olarak Newton Yasaları, ilk büyük bilimsel devrim ve sıçrama olarak gerçekleşti. 4

YERKÖY REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

5

T. Kuhn’un deyimiyle ilk bilimsel devrim ve paradigmal T. Kuhn’un deyimiyle ilk bilimsel devrim ve paradigmal sıçrama Newton yasalarıyla gerçekleştirildi. Newton sıçrama Newton yasalarıyla gerçekleştirildi. Newton yasaları doğanın mekanik işleyişini açıklayan doğa yasaları doğanın mekanik işleyişini açıklayan doğa kanunları olarak mekanik bilimin doğmasını sağladı. kanunları olarak mekanik bilimin doğmasını sağladı. Bu Bu gelişme ile uygarlık tarihi içinde, pratik düşünceden gelişme ile uygarlık tarihi içinde, pratik düşünceden bilimsel düşünceye bir sıçrama yaşanmış oldu.bilimsel düşünceye bir sıçrama yaşanmış oldu.

Deneylerle test edilen bu bilginin, doğaya egemen olmak Deneylerle test edilen bu bilginin, doğaya egemen olmak için belli yöntem ve araçlar şeklinde kullanımı ise yeni için belli yöntem ve araçlar şeklinde kullanımı ise yeni teknolojileri doğurdu. Böylece teknolojileri doğurdu. Böylece teknoloji, uygulamalı doğa teknoloji, uygulamalı doğa bilimlerinin ürünü oldu.bilimlerinin ürünü oldu.

Doğa bilimlerindeki gelişme, sosyal bilimlerin doğmasında Doğa bilimlerindeki gelişme, sosyal bilimlerin doğmasında etkili oldu.etkili oldu.

Sosyolojinin kurucusu olan O. Comte, toplumu konu alan bu Sosyolojinin kurucusu olan O. Comte, toplumu konu alan bu bilim dalına “sosyal fizik” adını veriyordu. Toplumu bilim dalına “sosyal fizik” adını veriyordu. Toplumu incelerken Newton Fiziğini model almıştı. Aydınlanma incelerken Newton Fiziğini model almıştı. Aydınlanma düşüncesi ile yeniçağ bilimlerindeki gelişmeler ve Comte’cu düşüncesi ile yeniçağ bilimlerindeki gelişmeler ve Comte’cu fizik merkezli yaklaşımlar fizik merkezli yaklaşımlar pozitivizmi pozitivizmi doğurdu.doğurdu.

Kısacası, Bu yaklaşımda doğanın işleyişinin fizik-doğa Kısacası, Bu yaklaşımda doğanın işleyişinin fizik-doğa yasaları olarak keşfedilebileceği ve pozitif doğa olaylarının yasaları olarak keşfedilebileceği ve pozitif doğa olaylarının mekanik yasalara göre işlediği temel görüşü vardır.mekanik yasalara göre işlediği temel görüşü vardır.

İLK BİLİMSEL DEVRİM: İLK BİLİMSEL DEVRİM: NEWTONGİL PARADİGMANEWTONGİL PARADİGMA


6

Newtongil ParadigmaNewtongil Paradigma, ilk bilimsel devrim olan mekanik , ilk bilimsel devrim olan mekanik düşünceye dayalı olarak, doğa ve yaşama yönelik düşünceye dayalı olarak, doğa ve yaşama yönelik teknolojik müdahalelerle, teknolojik müdahalelerle, sanayi uygarlığı ve sanayi sanayi uygarlığı ve sanayi toplumunutoplumunu yapılandırıp şekillendirdi. yapılandırıp şekillendirdi.

Oysa, Oysa, Kuantum DevrimiKuantum Devrimi, bilime yeni bir anlayış, yeni , bilime yeni bir anlayış, yeni bir bakış açısı getirerek doğa ve evrenin algılayış, analiz bir bakış açısı getirerek doğa ve evrenin algılayış, analiz ve araştırma yöntemlerinin değişmesine neden oldu. Bu ve araştırma yöntemlerinin değişmesine neden oldu. Bu gelişme , hem doğa bilimlerinin , hem de sosyal gelişme , hem doğa bilimlerinin , hem de sosyal bilimlerin araştırma yöntemlerinin değişmesine yol açtı. bilimlerin araştırma yöntemlerinin değişmesine yol açtı.

Einstein`ın İzafiyet TeorisiEinstein`ın İzafiyet Teorisi ile başlayıp; parçacık ile başlayıp; parçacık fiziğindeki gelişmeler, yeni paradigmanın gelişmesine yol fiziğindeki gelişmeler, yeni paradigmanın gelişmesine yol açarak açarak KUANTUM DÜŞÜNCESİNİKUANTUM DÜŞÜNCESİNİ yarattı. yarattı.

Fizik, mekanik ve elektronik başta olmak üzere bütün Fizik, mekanik ve elektronik başta olmak üzere bütün bilim dalları, yeni araştırma yöntem ve modellerine bilim dalları, yeni araştırma yöntem ve modellerine yöneldi. Mikro elektronikte yaşanan sıçrama, yeni ürün ve yöneldi. Mikro elektronikte yaşanan sıçrama, yeni ürün ve teknolojiler yarattı; teknolojiler yarattı; Bu durum eski bilim anlayışı olan Bu durum eski bilim anlayışı olan mekanik düşüncenin ve mekanik bilimin sonunu mekanik düşüncenin ve mekanik bilimin sonunu getirirken, yeni bilim, teknoloji ve araştırma yöntemlerini getirirken, yeni bilim, teknoloji ve araştırma yöntemlerini devreye soktu.devreye soktu.

İKİNCİ BİLİMSEL DEVRİM: İKİNCİ BİLİMSEL DEVRİM: KUANTUM PARADİGMASIKUANTUM PARADİGMASI


7

Kuantum paradigmasında çok sayıdaki karmaşık Kuantum paradigmasında çok sayıdaki karmaşık

ilişkilerin, karşılıklı interaktif etkileşimi bir bütün ilişkilerin, karşılıklı interaktif etkileşimi bir bütün

olarak ele alındı.olarak ele alındı. Mekanik paradigmada, doğa ve toplumun işleyiş modeli Mekanik paradigmada, doğa ve toplumun işleyiş modeli

“makine” imajıyla evrenin rasyonel işlediği varsayımı “makine” imajıyla evrenin rasyonel işlediği varsayımı

geçerliydi.geçerliydi. Evren bütününün, kesin, değişmez, mekanik, Evren bütününün, kesin, değişmez, mekanik,

determinist etkileşim gösterdiği kabullenilmişti.determinist etkileşim gösterdiği kabullenilmişti. Oysa ki, kuantum paradigması, evren anlayışına farklı Oysa ki, kuantum paradigması, evren anlayışına farklı

bir yaklaşım getirdi. bir yaklaşım getirdi. Kuantum dünya görüşüKuantum dünya görüşü, , mekanik mekanik

paradigmanınparadigmanın getirdiği belirlilik ve mutlaklık ilkesi getirdiği belirlilik ve mutlaklık ilkesi

yerine belirsizliği ve olasılığı; tek yönlü ve mutlak yerine belirsizliği ve olasılığı; tek yönlü ve mutlak

nedensellik yerine, interaktif etkileşimden oluşan nedensellik yerine, interaktif etkileşimden oluşan

sistem bütününü ve objektif tek gerçeklik yerine, sistem bütününü ve objektif tek gerçeklik yerine,

etkileşim sisteminin oluşturduğu ağda yapılanmayı etkileşim sisteminin oluşturduğu ağda yapılanmayı

ikame etti.ikame etti. KUANTUM PARADİGMASINDA;KUANTUM PARADİGMASINDA;

Her şeyin her şeyi etkilediği Her şeyin her şeyi etkilediği (kelebek etkisi),(kelebek etkisi), Karşılıklı bağlantı ve ilişkilerin sistem içinde Karşılıklı bağlantı ve ilişkilerin sistem içinde

şekillendiği,şekillendiği, Sonuçların olasılıklar içinde gerçekleştiği,Sonuçların olasılıklar içinde gerçekleştiği,

bir işleyiş ortaya kondu.bir işleyiş ortaya kondu.


8

Mekanik paradigmadaMekanik paradigmada ortaya konan bilimsel yasalar, ortaya konan bilimsel yasalar, bir veya birden çok genel hipotez ile bunların bir veya birden çok genel hipotez ile bunların uygulanabilirlik koşullarını içeren bir açıklayanlar seti uygulanabilirlik koşullarını içeren bir açıklayanlar seti ile açıklanan yani sonuç arasında kurulmuş tümden ile açıklanan yani sonuç arasında kurulmuş tümden gelimci mantık ilişkilerine dayanır.gelimci mantık ilişkilerine dayanır.

Bu yaklaşımda Bu yaklaşımda bilim insanının duygu, bilim insanının duygu, heyecan,sezgi ,motivasyon gibi tüm insani özellikleri, heyecan,sezgi ,motivasyon gibi tüm insani özellikleri, bilimsel açıklamanın , herkese açık olan nesnel bilimsel açıklamanın , herkese açık olan nesnel alanında değil, bilim insanının öznel alanında yer alır.alanında değil, bilim insanının öznel alanında yer alır.

Kuantum paradigmasında ise durum tam tersinedir.Kuantum paradigmasında ise durum tam tersinedir. Burada olmuş bir olayın tekli neden sonuç ilişkisi Burada olmuş bir olayın tekli neden sonuç ilişkisi yerine; henüz olmamış ve olmasını istediğimiz veya yerine; henüz olmamış ve olmasını istediğimiz veya bilmediğimiz ve görmediğimiz karmaşık ilişki ağı bilmediğimiz ve görmediğimiz karmaşık ilişki ağı içinde nelerin olabileceği , bir zaman süreci içinde içinde nelerin olabileceği , bir zaman süreci içinde araştırılmaktadır. Üstelik bu süreç, dinamik ve araştırılmaktadır. Üstelik bu süreç, dinamik ve değişken. değişken.

Kuantum paradigmasında bilim insanı kendini tam da Kuantum paradigmasında bilim insanı kendini tam da bu akıp giden dinamik ağ etkileşiminin içinde bu akıp giden dinamik ağ etkileşiminin içinde bulmaktadır.bulmaktadır.

İlişki ağı içindeki etkileşimin keşfi için araştırmacını en İlişki ağı içindeki etkileşimin keşfi için araştırmacını en büyük yardımcısı, bilim insanının bu konudaki, büyük yardımcısı, bilim insanının bu konudaki, sezgileri, tutkuları, heyecanı ve motivasyonudur.sezgileri, tutkuları, heyecanı ve motivasyonudur.


9YERKÖY REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

10

Kuantum paradigmasıKuantum paradigması ile yaşanan ile yaşanan bu sıçrama hem bilimi, hem de bu sıçrama hem bilimi, hem de insanlığı ve uygarlığı yeni bir insanlığı ve uygarlığı yeni bir spektruma ve yeni bir toplum spektruma ve yeni bir toplum yapısına yönlendirdi.yapısına yönlendirdi.

Yeni yaklaşımda akıl, mantık, sezgi Yeni yaklaşımda akıl, mantık, sezgi ve ve duygusal zekamızınduygusal zekamızın da kullanımı da kullanımı ile beynin birikim ve ile beynin birikim ve odaklanmasının yarattığı, yeni fikir odaklanmasının yarattığı, yeni fikir ve hayallerin önemi devreye girdi. ve hayallerin önemi devreye girdi. Olanı değil, olmayanı araştırmak ve Olanı değil, olmayanı araştırmak ve yeniliği yakalamak önem kazandı.yeniliği yakalamak önem kazandı.

Araştırmacı, mekanik düşüncedeki Araştırmacı, mekanik düşüncedeki gibi araştırılanın dışında değil; gibi araştırılanın dışında değil; sosyal bilimlerdeki gibi sosyal bilimlerdeki gibi araştırılanın bir parçası olarak öne araştırılanın bir parçası olarak öne çıktı.çıktı.


11

Ağ etkileşim sistemleriAğ etkileşim sistemleri farklı düzeylerde birbiri farklı düzeylerde birbiri ile bağlantılı (connectionist) modeller olarak ile bağlantılı (connectionist) modeller olarak kurgulanmaktadır.kurgulanmaktadır.

Ağ etkileşim modellerinde iki model türü birbiri Ağ etkileşim modellerinde iki model türü birbiri ile yanaşmaktadır.ile yanaşmaktadır.

Bunlardan birincisiBunlardan birincisi , bilgisayar sistemini model , bilgisayar sistemini model alan yaklaşımlardır (alan yaklaşımlardır (computational modellingcomputational modelling). ). Bu yaklaşımda bağlantılı – bütünleşik ağ Bu yaklaşımda bağlantılı – bütünleşik ağ etkileşim modeli; içerdiği birbiri ile bağlantılı etkileşim modeli; içerdiği birbiri ile bağlantılı süreçlerin oluşturduğu bir ağ modelidir. Daha süreçlerin oluşturduğu bir ağ modelidir. Daha çok sembolik mantığa dayalı şematik amaçlı çok sembolik mantığa dayalı şematik amaçlı olarak yapılandırılmış modellerdir. Bu olarak yapılandırılmış modellerdir. Bu modeller,modeller,

Zaman içinde birbiriyle bağlantılı unsurlarZaman içinde birbiriyle bağlantılı unsurlar Birbirine benzer unsurlar veya Birbirine benzer unsurlar veya Birbiriyle zıtlık (karşıtlık) içindeki unsurların Birbiriyle zıtlık (karşıtlık) içindeki unsurların

bağlantılandırıldığı modellerdir.bağlantılandırıldığı modellerdir.


12

Ağ etkileşim modellerininAğ etkileşim modellerinin giderek daha çok giderek daha çok ön plana çıkan bir türü, beynin çalışması ön plana çıkan bir türü, beynin çalışması esasına dayalı esasına dayalı Sinir Ağları Modelidir.Sinir Ağları Modelidir. Bu tür Bu tür ağ-sistem (connectionst network veya neural ağ-sistem (connectionst network veya neural network) modellerinde öğrenme özel network) modellerinde öğrenme özel sonuçlar doğurmaktadır. Zihinin yaratıcı sonuçlar doğurmaktadır. Zihinin yaratıcı işlevi sistem dinamikleri için belirleyici işlevi sistem dinamikleri için belirleyici olmaktadır.olmaktadır.

Sinir ağları modeli, beynin çeşitlenmiş paralel süreçler içermesi nedeniyle, bilgisayar modellerine göre üstünlüğü söz konusudur. Ayrıca burada öğrenme becerisi de devreye girmektedir.

Beynin işleyişini esas alan ağ-sistem modelleri; ekonomik alanda da yeni sentezler yaratmaktadır (Nöroekonomi bilimi-neuroeconomics). Nöroloji bilimleri ve ekonomi ile psikoloji sentezine yönelen bir yaklaşımdır.


13

Nöro ekonominin bulguları; duyguların, ekonomik karara ve tercihlerde oldukça etkili olduğu sonucuna ulaşmaktadır.

Nöro ekonomi, ekonomi biliminin belli alanında yeni bir açılım getirmekle, interdisipliner bir araştırma alanının doğmasına katkı yapmıştır. Ancak yeni gelişmelerin asıl katkısı, geleneksel ekonomi biliminin kendi kendini hapsettiği kapalı mekanik modellerden, beynin çalışmasını esas alan ağ etkileşim modellerinin ekonomik alana taşınmasıyla elde edilecektir. Böylece mekanik fiziğin daha da daraltılmış bir taklit modeli olan ve pratik değeri olmayan denge modelleri yerine, dinamik çoklu etkileşime dayalı zaman ve mekan boyutu olan modellere fırsat yaratmasıdır.


14

Mekanik düşüncenin kuantum düşüncesiyle aşılarakMekanik düşüncenin kuantum düşüncesiyle aşılarak, , yeni, bir sıçrama ile ikinci bilimsel paradigmal yeni, bir sıçrama ile ikinci bilimsel paradigmal değişim yeni yaklaşımların doğmasına yol açmıştır. değişim yeni yaklaşımların doğmasına yol açmıştır.

Yeni bilimde ağ etkileşim sistemi yeni analiz aracı Yeni bilimde ağ etkileşim sistemi yeni analiz aracı olarak şekillenmiştir.olarak şekillenmiştir. Ağ etkileşim şeması , görünmez Ağ etkileşim şeması , görünmez doğanın karmaşık yapısını çoklu etkileşim bütününü doğanın karmaşık yapısını çoklu etkileşim bütününü sezgisel zeka ile açıklamaya çalışmaktadır.sezgisel zeka ile açıklamaya çalışmaktadır.

Yeni yaklaşımda insan unsuru ve araştırmacı; Yeni yaklaşımda insan unsuru ve araştırmacı; araştırılan konunun dışında değil, içinde ve onun bir araştırılan konunun dışında değil, içinde ve onun bir parçası olarak, süreç içinde öğrenip motive olarak yer parçası olarak, süreç içinde öğrenip motive olarak yer almaktadır.almaktadır.

Farklılaşmış etki oluşumu, sosyal bilimlerde stratejik Farklılaşmış etki oluşumu, sosyal bilimlerde stratejik planlamayı kaçınılmaz kılmaktadır.planlamayı kaçınılmaz kılmaktadır. Geleceğe yönelik Geleceğe yönelik projeler, stratejik planlar şeklinde uygulamaya projeler, stratejik planlar şeklinde uygulamaya konulmaktadır. Sürece katılanların işbirliği, ortak konulmaktadır. Sürece katılanların işbirliği, ortak değer ve kültürleri ile öğrenme becerilerini ve değer ve kültürleri ile öğrenme becerilerini ve hatalardan öğrenme sürekli yenilenen dinamik sistem hatalardan öğrenme sürekli yenilenen dinamik sistem içinde, içinde, sürecin belirlenmiş vizyon veya hedefler sürecin belirlenmiş vizyon veya hedefler doğrultusunda, bütüncül yönlendirilmesi doğrultusunda, bütüncül yönlendirilmesi sağlanmaktadır.sağlanmaktadır.

SONUÇSONUÇ


YERKÖY REHBERLİK VE ARAŞTIRMA

MERKEZİ SUNDU….

http://yerkoyram.meb.k12.tr/

bİlİmsel paradİgmalarda duygusal zeka

Documents