bilgisayarla derin temel planı Çizimleri
DESCRIPTION
Derin Temel çeşitlerini bilgisayarda ve Autocad programıyla çizilme bilgilerini içerir.TRANSCRIPT
-
T.C.
MLL ETM BAKANLII
NAAT TEKNOLOJS
BLGSAYARLA DERN TEMEL PLANI ZMLER
Ankara, 2014
-
i
Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir.
Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.
PARA LE SATILMAZ.
-
ii
AIKLAMALAR ................................................................................................................... iv GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET - 1 ................................................................................................... 3 1. DZ RADYE TEMELLER ................................................................................................. 3
1.1. Dz Radye Temel Tanm ve Elemanlar ...................................................................... 4 1.2. Dz Radye Temel Plan izimi .................................................................................... 5 1.3. Dz Radye Temel Kesit izimi .................................................................................. 13 1.4. Dz Radye Temel Donat Detay izimleri ................................................................ 17 1.5. Temel Plan Bilgileri Yazm ve Antet izimi ............................................................ 22 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 24 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 27
RENME FAALYET - 2 ................................................................................................. 28 2. ALTTAN KRL RADYE TEMELLER ........................................................................ 28
2.1. Alttan Kirili Radye Temel Tanm ve Elemanlar ..................................................... 28 2.2. Alttan Kirili Radye Temel Plan izimi .................................................................... 29 2.3. Alttan Kirili Radye Temel Kesit izimi .................................................................... 31 2.4. Alttan Kirili Radye Temel Donat Detay izimleri.................................................. 33 2.5. Temel Plan Bilgileri Yazm ve Antet izimi ............................................................ 34 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 35 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 38
RENME FAALYET - 3 ................................................................................................. 39 3. STTEN KRL RADYE TEMELLER ......................................................................... 39
3.1. stten Kirili Radye Temel Tanm ve Elemanlar ..................................................... 40 3.2. stten Kirili Radye Temel Plan izimi.................................................................... 40 3.3. stten Kirili Radye Temel Kesit izimi ................................................................... 43 3.4. stten Kirili Radye Temel Donat Detay izimleri ................................................. 44 3.5. Temel Plan Bilgileri Yazm ve Antet izimi ............................................................ 45 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 47 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 50
RENME FAALYET - 4 ................................................................................................. 51 4. MANTAR RADYE TEMELLER ...................................................................................... 51
4.1. Mantar Radye Temel Tanm ve Elemanlar ............................................................... 51 4.2. Mantar Radye Temel Plan izimi .............................................................................. 52 4.3. Mantar Radye Temel Kesit izimi ............................................................................. 54 4.4. Mantar Radye Temel Donat Detay izimleri ........................................................... 56 4.5. Temel Plan Bilgileri Yazm ve Antet izimi ............................................................ 56 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 58 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 61
RENME FAALYET - 5 ................................................................................................. 62 5. KAZIK TEMELLER .......................................................................................................... 62
5.1. Kazk Temel Tanm ve Elemanlar ............................................................................ 63 5.2. Kazk Temel Plan izimi ........................................................................................... 65 5.3. Kazk Temel Kesit izimi ........................................................................................... 67 5.4. Kazk Temel Donat Detay izimleri ........................................................................ 68
NDEKLER
-
iii
5.5. Temel Plan Bilgileri Yazm ve Antet izim .............................................................. 69 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 71 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 74
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 75 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 78 KAYNAKA ......................................................................................................................... 80
-
iv
AIKLAMALAR ALAN naat Teknolojisi
DAL/MESLEK Statik Yap Teknik Ressaml
MODLN ADI Bilgisayarla Derin Temel Plan izimleri
MODLN TANIMI
Bilgisayarla dz radye, alttan kirili radye, stten kirili radye, mantar radye, kazk temellere ait plan, kesit, detaylarn izimi ile ilgili bilgi ve becerilerin kazandrld bir renme materyalidir.
SRE 40/24
N KOUL
YETERLK Bilgisayarla derin temel planlar izmek
MODLN AMACI
Genel Ama Bu modlle gerekli ortam salandnda, bilgisayarla radye temel ve kazk temelleri ynetmelik ve standartlara uygun olarak izebileceksiniz. Amalar
1. Bilgisayarla dz radye temel, kesiti ve detaylarn izebileceksiniz.
2. Bilgisayarla alttan kirili radye temel plan, kesiti ve detaylarn izebileceksiniz.
3. Bilgisayarla stten kirili radye temel plan, kesiti ve detaylarn izebileceksiniz.
4. Bilgisayarla mantar radye temel plan, kesiti ve detaylarn izebileceksiniz.
5. Bilgisayarla kazk temel plan, kesiti ve detaylarn izebileceksiniz.
ETM RETM ORTAMLARI VE
DONANIMLARI
Ortam: Statik yap teknik ressaml atlyesi, CAD programlarn altrabilecek kapasitede donanm olan bilgisayar laboratuar, meslek ile ilgili uygun bro, iletmeler, bilgi teknolojileri ortam ve ktphane Donanm: CAD programlarn altrabilecek kapasitede bilgisayar donanm, statik proje ile ilgili paket programlar, programlarla ilgili kitaplar ve dokmanlar, projeksiyon cihaz ve donanm
LME VE DEERLENDRME
Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz. retmen, modl sonunda lme arac (oktan semeli test, doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.) kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek sizi deerlendirecektir.
AIKLAMALAR
-
v
-
1
GR Sevgili renci,
Temel sistemi tasarlanrken, temelin zeminle temas eden yzeyinin her noktasndaki oturmalarn eit (niform) olmas salanr. Zeminin tama gc dkse, yap ok katl ise veya zemin koullarndan dolay farkl oturmalar bekleniyorsa radye temel tercih edilir. Radye temellerin tercihinde saylan sebeplerin yan sra salam zeminin derinde bulunmas, yeralt suyunun varl ile yzey suyunun (akarsu, gl, deniz vb.) olmas durumlarnda kazk temel yapmna gidilir.
Bu modl bilgisayar destei ile standart ve ynetmeliklere uygun, teknik resim kurallar iinde derin temel plan izimi yapabilmeniz iin hazrlanmtr.
Bu modl baar ile tamamladnzda temellere ait yapm kurallar, projelendirme esaslar, bilgisayarla dz radye, alttan kirili radye, stten kirili radye, mantar radye ve kazk temellere ait plan, kesit ve donat detaylar izimi hakknda gereken teknik bilgileri kazanm olacaksnz. naat sektrndeki hzl ilerlemeye ayak uydurabilmek ve bu sektrde tutunabilmek rendiklerimizi iyi kullanabilmemize baldr.
GR
-
2
-
3
RENME FAALYET - 1
Bu faaliyetle uygun ortam ve donanmlar salandnda bilgisayarla dz radye temel plan, kesiti ve detaylarn izebileceksiniz.
Radye temelin ne olduunu aratrnz. evrenizdeki mhendislik brolarn ziyaret ederek dz radye temel izimlerini
inceleyiniz.
Ktphane kaynaklar ve internetten bulabileceiniz dz radye temel izimlerini inceleyiniz.
Dz radye temel plan, kesit ve donat detay izimlerinin nasl yapldn inceleyiniz.
evrenizdeki inaatlarda yaplan dz radye temelleri inceleyiniz. Aratrma, inceleme sonularnz snf ortamnda arkadalarnzla paylanz.
1. DZ RADYE TEMELLER
Temeller yapnn en alt katndaki kolon veya perdelerin ykn yer yzeyine (zemine) aktarrlar. Dier bir deyile, temeller yapnn ayaklardr.
Kolon veya perdeler zemine dorudan oturtulamaz. Betonarme kolonun dayanm zeminin dayanmna gre ok daha yksektir (100-200 kat). Kolon kesitleri kendi yklerini gvenle tayacak ekilde seilir ancak bu kesitler, dayanm ok kk olan zemine dorudan oturtulduklar takdirde zeminde zemin dayanmnn ok stnde olan gerilmeler oluur ve kolon zemine zmbalanarak saplanr. Zemindeki gerilmeyi drebilmek iin kolonlarn alt ucu ile zemin arasna kesit alan kolonun kesitinden ok daha byk olan betonarme elemanlar (temel) yaplr.
Kirili ve kirisiz tipte ina edilebilen radye temeller, genellikle yap arlnn byk ya da zeminin tama gcnn dk olduu durumlarda tercih edilir.
RENME FAALYET1
ARATIRMA
AMA
-
4
ekil 1.1: Dz radye temel
1.1. Dz Radye Temel Tanm ve Elemanlar
Radye-jeneral olarak da isimlendirilen bu temeller; dolgu zeminlerde, emniyet
gerilmesinin ok dk olduu ve temel zemininin fazlaca skabilme zellii gsterdii zeminlerde veya temel duvar ve kolonlarn birbirine ok yakn olmas durumlarnda uygulanr. Bu temel trnde bina, zemini tamamen rten ve tersine alan bir deme zerine oturtulur.
Tanm: Genellikle duvar veya kolonlar birbirine yakn ve ykleri de az ise sadece dz plaka halinde uygulanan temele dz radye temel ad verilir.
Elemanlar: Radye temel pla, kolon, betonarme perde, beton elii, grobeton ve blokaj olarak sralanabilir (izim 1.1).
Radye temel pla: Dz radye temelde tayc olan en nemli elemandr. Plak kalnl 30 cmden az olamaz. Plak st kotu doal zemin kotundan en az 60 cm aada olmal; bu mesafe, don etkisi olan yrelerde donma derinliinin altna kadar olmaldr.
Kolon: Yapdan gelen ykleri tayarak zerine oturduu temele nakleden ve dey olarak dzenlenen betonarme yap elemanlardr.
-
5
Betonarme perde: Uzun kenarnn kalnlna oran en az yedi olan dey tayc sistem elemanlarna perde denir. Perde kalnl, kat yksekliinin 1/15 inden ve 20 cmden az olmayacaktr.
Beton elii: Betonarmede elik ve beton, yap elemanlarnn maruz olduu yk birbirini tamamlayarak karlarlar. Beton elii, donat iindeki fonksiyonuna ve ekline gre eitli isimler alr. Maruz olduklar ykleri tayan esas elikler (dz veya pilye elikleri), donat iskeletini oluturmak iin kullanlan montaj elikleri, donaty birbirine balamak ve kesme kuvvetlerini almak amacyla kullanlan etriyeler beton ierisinde kullanlan balca elik eitleridir. Radye temellerde plak zerinde elikleri birbirine balamak zere etriye grevini yapan sehpa donatsdr.
Grobeton: Zemin yzeyini dzeltmek, temel pla iin taban oluturmak ve temel plan zeminden gelebilecek olumsuz etkilerden korumak iin 10 cm kalnlnda yaplan demirsiz betondur.
Blokaj: Zemin zerine grobeton dklmesi iin 15 cm kalnlnda denen talara blokaj ad verilir.
Zemin
Grobeton 10 cm.Blokaj 15 cm.
Zemin izgisi 25 cm betonarme duvar
Zemin kat dsemesi
Temel plagi
izim 1.1: Radye temel elemanlar
1.2. Dz Radye Temel Plan izimi
Program altrma
CAD program kurulmu olan bilgisayarlarmz atktan sonra program altrmak iin en ok kullanlan yol; Balat / Tm Programlar / Autodesk / AutoCAD 2012 eklinde sralanr(Resim 1.1).
Resim 1.1: Balat tm programlardan AutoCADin altrlmas
-
6
Program altrmak iin kullanlabilecek ikinci bir yol ise Balat / altr seilerek alan diyalog kutusuna programn ismini yazmaktr (Resim 1.2).
Resim 1.2: Balat altr seilerek AutoCADin altrlmas
Bilgisayarlarmza kurduumuz AutoCAD programn ska kullanacamz iin program kurulduktan sonra masastnde ksa yolu oluturulursa ksa yol zerine farenin sol tuu ile ift tklanarak program altrlabilir. Programn altrlmas iin masast ksa yol simgesinin kullanlmas zaman ve pratik oluu asndan tercih edilmektedir(Resim 1.3).
Resim 1.3: Masa st ksa yol ile AutoCADin altrlmas
izim snrlarn belirleme
AutoCAD programn altrdktan sonra izime balamadan nce yapacamz ilem izim snrlarn belirlemektir. izim snrlarn belirlerken izeceimiz temelin ait olduu binann eni, boyu, d llendirme ve aks izgileri dikkate alnmaldr. Dikkate aldmz bu bilgilerle izim snrlarn belirlerken limits komutu yazlarak enter tuuna basldnda kdn sol alt balang noktas 0,0 olarak kabul edilir. Kt boyutu yani izim snrlar x, y olarak girilir(Resim 1.4).
Resim 1.4: izim snrlarn (limits) ayarlama
-
7
x ve y deeri olarak girilen 4000, 2500 deerleri izim snrlarmz ya da kt boyutumuz olarak tespit edilmitir. Bu llerdeki bir izimin tamamn ekranda grebilmek iin zoom (z), enter ve all (a) enter yaplr. Bylece izim snrlarmz programda tanmlanm ve bizim tamamn grebileceimiz hle gelmi olur (Resim 1.5).
Resim 1.5: izim snrlarn (limits) aktifletirme (zoom (z), enter ve all (a) enter)
Katman ayarlar yapma
izim ortamnda bir nesneyi oluturan para veya elemanlarn gerek hayattaki grntlerinin ekranda gsterilmesi ve bu nesnelerin birbirlerinden ayrt edilebilmesi iin layer komutu kullanlr. Layer; nesnelere renk, izgi kalnl ve izgi tipi atamalarn gerekletirir. Kullanc, ayn paray izim sonuna kadar bir renk seerek izer ve daha sonra ekranda parann rengi, izgi tipi ve kalnlk grntsn kolayca deitirebilir.
AutoCADte katman oluturmak; ekranda izilen izgilerin hangi elemana ait olduunu, rengini, izgi tipini, alp-kapatlmasn, zlp-dondurulmasn, kilitlenmesini ve kilitlerinin kaldrlmas salanarak izimlerin ekranda gsterilmemesini veya grld hlde mdahale edilememesini salar. Ksacas ekrandaki izimlerin kontrol altnda bulundurulmasn salar.
Katman ayarlarn yapmak iin komut satrna layer yazlr ve enter tuuna baslr. Alan Layer Properties Manager diyalog penceresinde sa st kede bulunan New sekmesine baslarak elemana isim verilir. Her bir elemana farkl isim vererek katmanlar oluturulur. Elemanlarn isimleri verilerek oluturulan katmanlara color sekmesine tklayarak renk, Linetype sekmesine tklayarak izgi tipi ve Lineweight sekmesine tklayarak izgi kalnl atanr. rnein katman ismi aks, rengi krmz (red), izgi tipi kesik izgi-nokta (ISO dash dot); katman ismi donat, rengi beyaz (White), izgi tipi srekli (Continuous) gibi isimlendirilerek katmanlar oluturulur. Gerektiinde ise istenilen katman zerinde istenilen deiiklik yaplabilir (Resim 1.6).
Resim 1.6: Katman (Layer) ayarlar
-
8
izim esnasnda ska kullanacamz komutlar unlardr:
izim (Draw) komutlar (Resim 1.7).
Resim 1.7: izim (Draw) komutlar
Dzenleme (Modify) komutlar (Resim 1.8)
Resim 1.8: Dzenleme (Modify) komutlar
llendirme ayarlar yapma
llendirme ayarlar (dimension style) yaplrken ncelikle l izgisi, uzatma izgisi ve snrlama izgileri ayarlanr. Alan yeni l stili (new dimension style) diyalog kutusundan izgi ve snrlama (lines and arrows) ayarlar yaplr. Ardndan llendirme yazs (text) ayarlar yapldktan sonra temel l birimleri (primary units) ayarlar yaplr. Tm ayarlar yapldktan sonra (ok) tulanarak llendirme stili diyalog kutusuna geri dnlr. llendirme stilini aktifletirmek iin (set current) tuuna tklanarak ayarlama tamamlanm olur. Daha sonra kapat (close) tklanarak llendirme diyalog kutusu kapatlr ve llendirme iine geilir (Resim 1.9).
Resim 1.9: llendirme ayarlar
Yaz stili oluturma
Format sarkan mensnden text style komutu seilerek ya da komut satrna ksaca (st) yazarak yaz stili (text style) diyalog kutusuna ulalr. nce yeni (new) butonundan stil ismi
-
9
(style name) verilir ve yaz biimi (font name) seilir. Yaznn ekline ve yksekliine karar verdikten sonra (apply) diyalog kutusundan karak (close) yaz yazmaya balanr (Resim 1.10).
Resim 1.10: Yaz stili ayarlar
Bilgisayarla dz radye temel plan iziminde ilem sras:
Temel plan izilecek bilgisayar alr ve AutoCAD program altrlr. Zemin kat planndan alnan llere gre izim snrlar (limits) belirlenir. izimde kullanacamz katman (layer) ayarlar yaplr. Kat planndaki akslar ve kolonlar aynen izilir (izim 1.2).
A
B
C
1 2 43
A
B
C
D D
1 2 43
izim 1.2: Zemin kat planndaki akslar ve kolonlarn izilmesi
-
10
Belirlenen llerde temel alann btnyle kaplayacak ekilde temel pla izilir.
Yanlardan gelecek toprak basncna kar d kolonlar arasnda 25 cm geniliinde betonarme duvar izilir (izim 1.3).
1 2 3
A
B
C
4
A
B
C
D
1 2 3
D
4
izim 1.3: Temel pla ve betonarme duvarn izilmesi
Format dimension style tklanarak oluturulan llendirme ayarlar ile kotlu llendirme yaplr.
Cephe hareketleri, akslar ve toplam cephe lsn veren d llendirme yaplr (izim 1.4).
-
11
1 2 3
A
B
C
4
A
B
C
D
1 2 3
D
4
izim 1.4: D llendirmenin gsterilmesi
Hatch komutu kullanlarak uygun lekte uygun taramalar yaplr. Text style tklanarak oluturulan yaz stili ile malzeme almlar yazlr. izim ad ve lei yazlr. izim kontrol edilir (izim 1.5).
-
12
150
130
670
25 cm betonarme duvar
TEMEL PLANI lek:1/50
150
670
850
300
280
A
321
220
20
5
Temel plagKolon
280
B
B
C
230
-1.25-1.70
A
D
220
520
1
20
32
B
280
850
3003
00
550
280
4
A
20
20
230
B
C
A
4
D
20
20
20
izim 1.5: 1/50 lekli dz radye temel plan
-
13
1.3. Dz Radye Temel Kesit izimi
Bilgisayarla dz radye temel kesit iziminde ilem sras:
zerine kesitlerin izilecei temel plan ekrana getirilir. Kat planndan geirilen kesit izgileri, temel plannda ayn yerden geirilir.
Kesitler bak dorultusuna gre ayn plan zerine ve yanna izilir. Plandan uygun mesfede zemin izgisi izilir. Kesilen ve grnte kalan temel pla bak dorultusu ynnde tanr. Alt ve
st temel kotlarna gre temel pla oluturulur (izim 1.6).
300
300
850
300
850
A
B
B-B
Kesiti
C
25 cm betonarme duvar
280
550
280
TEMEL PLANI lek:1/50
150
670
321
220
20
5
Kolon Temel plag
B
280
4
A
20
20
230
-1.70
A
-1.25
230
B
C
A
D
150
520
670
A-A Kesiti
220
1
20
32
B
280
Temel plag
D
4
20
20
20
130
izim 1.6: Alt ve st temel kotlarna gre temel plann izilmesi
-
14
Su basman kotuna gre zemin kat demesi izilir. Kolonlar, temel pla stnden balayp, zemin kat demesinden 1-2 cm
devam ettirilerek kesilir (izim 1.7).
850
300
850
3003
00
25 cm betonarme duvar
550
280
280
280
B
670
21
A
20
Kolon
5 220
43
TEMEL PLANI lek:1/50
20
Temel plag
150
A
20
230
B
-1.70
B-B
Kesi
ti
A
C
-1.25
230
B
C
A
B
280
670
520
D
20
21
220
Zemin izgisi
A-A Kesiti
20
20
43
150
130
D
20
Zemin kat dsemesi
Temel plag
izim 1.7: Zemin kat demesi ve kolonlarn kesite izilmesi
-
15
Betonarme perde kesiti izilir. Temel pla alt ve st, zemin izgisi ve zemin kat demesini gsteren kotlu
llendirme yaplr (izim 1.8).
+ 0.00
- 0.85
- 1.25
- 1.65
20
230
20
TEMEL PLANI lek:1/50
280
850
300
850
300 3
00
25 cm betonarme duvar
550
280
220
670
1
A
20
5
432
Temel plag
280
Kolon
B
150 20
230
B
B-B
Kesi
ti
-1.70
A
C
-1.25
A
25 cm betonarme duvar
670
220
520
- 1.6
5
- 1.2
5
- 0.8
5
+ 0
.00
- 1.7
0
1
D
20
Zemin izgisi
A-A Kesiti
280
2
B
43
150
130
20
20
Zemin kat dsemesi
Temel plag
- 1.70
A
B
C
D
izim 1.8: Kotlu llendirmenin yaplmas
-
16
Hatch komutu kullanlarak gerekli lekte uygun taramalar yaplr. Text style tklanarak oluturulan yaz stili ile malzeme almlar yazlr. izim ad ve lei yazlr. izim kontrol edilir (izim 1.9).
300
300
850
300
850
670
150
TEMEL PLANI lek:1/50
25 cm betonarme duvar
280
20
A
321
2802205
Temel plagKolon
B
230
Zem
in
Gro
beto
n 1
0 c
m.
Blo
kaj 1
5 c
m.
B
B-B
Kesi
ti
C
-1.25-1.70
A
280
550
4
20
A
20
230
B
A
C
670
130
150
Zemin izgisi
20
+ 0
.00
- 0.8
5
- 1.2
5
- 1.6
5
D
- 1.7
0
A-A Kesiti
520
280
21
220
3
B
Zemin
Grobeton 10 cm.Blokaj 15 cm.
25 cm betonarme duvar
Zemin kat dsemesi
Temel plag
4
20
D
20
20
+ 0.00
- 1.70 - 1.65
- 1.25
- 0.85
izim 1.9: Plan zerinde kesitlerin tamamlanmas, izim ad ve leinin yazlmas
-
17
1.4. Dz Radye Temel Donat Detay izimleri
Radye temellerde 1/50 lekli izilmi plan zerinde donat gsterilir. Kullanlan elik donat hakknda daha geni bilgi vermek iin temel en ve boy kesiti 1/20 leinde izilerek donat gsterilir. Ayrca elikler kesit alt veya yanlarna tek tek izilip kvrlma yerleri ve lleri zerine yazlr.
Radye temellerde, esas eliklerin konduu yer demelerin tersinedir. Mesnet aralarnda ste, mesnetlerde alta konulur. elik boylar aynen demelerde olduu gibi hesaplanr. Gerekirse mesnet altlar apo -ilave- elikleri ile takviye edilir. Plaka esas elikleri, ksa dorultuda betonarme eleman yzeyine yakn konur.
Radye temel plaklarnda eliklerin birbirine balanmas amacyla kullanlan donat, sehpa donatsdr. 1-2 metre aralklarla konarak elikler birbirine balanr (izim 1.10).
Sehpa donats
14 L=150 cm.
30
3030
30
30
izim 1.10: Sehpa donats
Plan ve kesit izimini yukarda anlattmz radye temelde kullanlacak donat ap, says ve miktar hesapla tespit edilir. Statik hesap sonucu tespit edilen donatnn plan ve kesitteki durumu aadaki izimlerle gsterilmitir (izim 1.11).
-
18
414/15 L=150
13
14/1
2 L=600
13
14/1
2 L=540
44
14/1
2 L=900
44
14/1
2 L=840
550
280
850
850
280
TEMEL PLANI lek:1/50
150
670
2805 220
1 32
A
20
Alt ilave
Temel plagiKolon25 cm betonarme duvar
B
20
4
A
20
150
130
670
2516/12 L=570
300
4616/12 Alt Donati L=720
4616/12 st Donati L=660
-1.25
A
C
B
230
-1.70
Alt ilave414/15 L=150
2516/12 L=510
220
520Sehpa donatisi
30
30
30 30
30
14 L=150 cm.
1
D
20
32
B
280
3003
00
C
A
B
230
4
D
20
20
20
izim 1.11: Planda donatnn gsterilmesi
Radye temel pla zerine izilen donat ile temelin her iki ynnde izilen kesitler zerindeki donat ayn olmaldr. Kesitlerde gsterilen donatnn alm izilerek donatnn para ve tam boyu ile ap, aral zerine yazlr (izim 1.12).
-
19
44
14/1
2 L=900
44
14/1
2 L=840
414/15 L=150
13
14/1
2 L=600
13
14/1
2 L=540
840
14/1
2 L
=900
840
14/1
2 L
=840
14/1
2
280
550
280
850
850
30
TEMEL PLANI lek:1/50
670
1502205 280
1 32
Alt ilave
20
A
Temel plagi25 cm betonarme duvar
Kolon
B
20
4
20
A
30
14 L=150 cm.
Sehpa donatisi
B-B
Kesiti
16/1
2
30
40
660 16/12 L=660
130
150
670
2516/12 L=570
300
414/15 L=150
Alt ilave
4616/12 st Donati L=660
4616/12 Alt Donati L=720
-1.25-1.70
A
C
B
230
2516/12 L=510
660 16/12 L=720
520
220
30
1
20
D
32
B
280
300
300
A
C
B
230
30
4
20
D
20
20
25 cm betonarme duvar
30
3030
30
40
14/12 16/12
Temel plagi
A-A Kesiti
izim 1.12: Plan ve kesitte donatnn gsterilmesi
-
20
Bilgisayarla radye temel donat detay iziminde ilem sras:
Plandan yararlanlarak temel plann ve kolonlarn dey kesiti izilir. Yatay ve dey llendirme yaplr (izim 1.13).
200
280
40
2
40
40
1
180
220
20110 40
3 4
150
A-A Kesiti
Temel plagi
40
izim 1.13: Radye temel boy kesitinin izilmesi
Boyuna donat yerletirilir. Enine donat yerletirilir. Boyuna ve enine donatnn ap ve aral zerine yazlr (izim 1.14).
40 180
220
40
1
A-A Kesiti
200
280
16/12
Temel plagi
40
2
110 40 20
3 4
150
14/12
40
izim 1.14: Boyuna ve enine donatlarn kesitte gsterilmesi
Donat alm yaplr. Donatlarn ksmi ve toplam boylar zerine yazlr (izim 1.15).
-
21
660 16/12 L=660
660 16/12 L=72030 30
150
110
220
180
2
16/12
1
40
40
40
14/12
Temel plagi
A-A Kesiti
3
40
280
200
4
40 20
izim 1.15: Radye temel donat detay izimi
Radye temel plaklarn donat dzeninde iki dorultuda alan demelerdeki kurallara uyulur. Eer pilye kullanlacaksa mesnet aralarnda ste, mesnetlerde alta gelecek ekilde krlr. Pilye krmlar deme ve kirilerin aksinedir. Boylarnn hesap edilmesinde farkllk yoktur. 1/20 lekte izilen kesitte pilye ve dz demirler gsterilir. Ayn demirlere ait almlar hemen altna izilerek adedi ve boyu zerine yazlr (izim 1.16).
650
200
660 16/12 L=720
660 16/12 L=660
30
42
4242
110
55 110
80 16/12 L=359
30
1 2
4018040
40
16/12
30
35 16/12 L=320
30
Donati ailimlari
3535
4297
100 16/12 L=391
75110
20
20
43
4011040
Temel plagi
Temel Plak Kesiti
izim 1.16: 1/20 lekli donat detay ve almlar
-
22
1.5. Temel Plan Bilgileri Yazm ve Antet izimi
Teknik resimde grnlerle birlikte tamamlayc bilgilerin de bulunmas gerekir. Tamamlayc bilgiler, resimlerin incelenmesini kolaylatrmak iin antet denilen yaz alannda toplanr.
Antet, en az 170 mm uzunluunda ve 15 mm yksekliinde olan, dikdrtgen eklinde bir izelgedir. Resmi izen kii adn, soyadn, tarihi yazdktan sonra imzasn atmaldr. Resmin hangi lekle izildii, parann ad, resim numaras ve kurumun ad mutlaka belirtilmelidir. Resim izildikten sonra yetkili kii tarafndan kontrol edilmelidir. Kontrol eden kii adn, soyadn, tarihi yazp imzasn atmaldr.
Antet rnekleri (TSE)
yerleri iin (ekil 1.2):
ekil 1.2: yerleri iin izilmi antet rnei
Okullar iin (ekil 1.3):
ekil 1.3: Okullar iin izilmi antet rnei
Temel plan ve her iki ynde bak ynne uygun dorultuda izilen kesitlerin tamamlanmasndan sonra temel planna ait bilgiler izimin alt kesinde verilir.
Plann, kesitlerin ve donat detaylarnn evresine antet izilir. Mevcut izime, bu izimi yapan ve kontrol eden kiilere ait gerekli bilgilerin yazld antetin izilip eklenmesi ve izimin kontrol edilmesi ile izim tamamlanm olur (izim 1.17).
-
23
414/15 L=150
13
14/1
2 L=600
13
14/1
2 L=540
44
14/1
2 L=900
44
14/1
2 L=840
550
280
850
850
280
220
670
5
1
A
20
150280 20
2 43
25 cm betonarme duvar
Alt ilave
Temel plagiKolon
B
20
TEMEL PLANI lek:1/50
A
4616/12 Alt Donati L=720
4616/12 st Donati L=660
2516/12 L=570
2516/12 L=510
670
220
520
300
A
C
B
230
-1.70
Sehpa donatisi
30
3030 30
30
14 L=150 cm.
1
D
20
3003
00
Alt ilave414/15 L=150
-1.25
A
230
280
2
B
43
20
150
130
20
20
C
B
D
MALZEME
BETON : C20 (BS 20)
DONATI : ST 420 (B III)
DEPREM DEERLER Ao = 0,40 I = 1,0 YZS = Z4
Ta = 0,20 Tb = 0,90 R = 8,00
ZEMN EMNYET GERLMES = 1,2 kg/cm
izen lek Konu Okul
Snf No
Tarih
Kontrol ResimNo
izim 1.17: 1/50 lekli dz radye temel plan, bilgileri ve antet izimi
-
24
UYGULAMA FAALYET Aada aks, kolon ve lleri verilen yap iin;
Dz radye temel plan ve kesitini bilgisayarla iziniz. Dz radye temel donat detay ve almn bilgisayarla iziniz.
UYGULAMA FAALYET
-
25
Verilenler:
Radye temel plak kalnl 80 cm alnacaktr. Her iki ynde 16lk demir 15 cm arayla alt ve st olarak konulacaktr.
lem Basamaklar neriler
nlnz giyiniz. Program altrnz. izim snrlarn belirleyiniz. Katman ayarlarn yapnz. Akslar iziniz. Kolonlar iziniz. Dz radye temel plak ve plan donatlarn
iziniz. Planda enine ve boyuna temel kesit
yerlerini belirleyiniz.
Her iki ynde temel kesitlerini iziniz. Dz radye temel donat detaylarn
iziniz. llendirme ayarlarn yapnz. Gerekli llendirmeleri yapnz. Yaz stillerini oluturunuz. Temel plan ve kesit bilgilerini yaznz. Anteti hazrlaynz. izimi kontrol ediniz ve kaydediniz.
nlnz giyiniz. alma ortamnzn ie balamadan
nce temiz olmasna dikkat ediniz. Yapacanz izime uygun limits
ayarlarn yapnz. izim iin gerekli katmanlar layer
komutu ile oluturunuz. almanz sk sk kaydediniz. Zemin kat planndaki aks ve kolonlar
iziniz. Belirlenen llerde; temel alann
btnyle kaplayacak ekilde temel plan iziniz.
Temel plannda enine ve boyuna esas donaty iziniz.
Kat planndan geirilen kesit izgilerinin, temel plannda da ayn yerde olmasna dikkat ediniz.
Kesitleri bak dorultusuna uygun olarak ayn plan zerine iziniz.
Dz demirleri, sehpa donatsn ve kesite giren donatlar iziniz.
Donat almlarn yapnz. Donat ksmi ve toplam boylarn yazsnz. Dimension style ile llendirme stili ve
ayarlamalarn yapnz. D llendirmeyi yapnz. llendirmeyi yapnz. Kotlu llendirmeyi yapnz. Text style ile izimde kullanacanz yaz
stillerini oluturunuz. izim leini belirtiniz. Anteti iziniz. Antet bilgilerini doldurunuz. Biten izimi kontrol etmeli varsa yanllar
dzeltmeli ve eksikleri tamamlaynz. Yaptnz izimi retmeninizin
syleyecei bir klasre isim vererek kaydediniz.
alan program ve bilgisayarnz dzgn bir ekilde kapatnz.
-
26
KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet, kazanamadnz becerileri Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri Evet Hayr
1. nlnz giydiniz mi?
2. Bilgisayarnz altrdnz m?
3. CAD izim programn altrdnz m?
4. izim snrlarn belirlediniz mi?
5. Katman ayarlarn yaptnz m?
6. Akslar izdiniz mi?
7. Kolonlar izdiniz mi?
8. Dz radye temel plann izdiniz mi?
9. Dz radye temel plak ve plan donatlarn izdiniz mi?
10. Her iki ynde temel kesitlerini izdiniz mi?
11. Dz radye temel donat detaylarn izdiniz mi?
12. Gerekli llendirmeleri yaptnz m?
13. Temel plan ve kesit bilgilerini yazdnz m?
14. Anteti hazrladnz m?
15. izimi kaydettiniz mi?
16. Sreyi (5 ders saati) iyi kullandnz m?
DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.
-
27
LME VE DEERLENDRME Aadaki cmlelerin sonunda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen
bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.
1. ( ) Radye temellerde bina, zemini tamamen rten ve tersine alan bir deme zerine oturtulur
2. ( ) Sarkan men komutlar izim ekrannn st ksmnda bulunan komutlardr. 3. ( ) Yaptmz izimleri kaydetmek iin circle komutunu kullanrz. 4. ( ) Radye temellerde esas eliklerin konduu yer demelerin aynsdr. 5. ( ) elikler kesit alt veya yanlarna tek tek izilip kvrlma yerleri ve lleri zerine
yazlr.
Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz.
6. izim snrlarn belirlemek iin . komutu kullanlr. 7. Radye temellerde plak kalnl cm den az olamaz. 8. Radye temellerde plak zerinde elikleri birbirine balamak zere etriye grevini
yapan . donatsdr. 9. Hatch komutu ile uygun yerlere uygun lekte yaplr. 10. nesnelere renk, izgi genilii ve izgi tipi atamalarn gerekletirir.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
LME VE DEERLENDRME
-
28
RENME FAALYET - 2
Bu faaliyetle, uygun ortam ve donanmlar salandnda, bilgisayarla alttan kirili radye temel plan, kesiti ve detaylarn izebileceksiniz.
evrenizdeki mhendislik brolarn ziyaret ederek alttan kirili radye temel izimlerini inceleyiniz.
Ktphane kaynaklar ve internetten bulabileceiniz alttan kirili radye temel izimlerini inceleyiniz.
Alttan kirili radye temel plan, kesit ve donat detay izimlerinin nasl yapldn inceleyiniz.
evrenizdeki inaatlarda yaplan alttan kirili radye temelleri inceleyiniz. Aratrma, inceleme sonularnz snf ortamnda arkadalarnzla paylanz.
2. ALTTAN KRL RADYE TEMELLER
Bu tip temellerde, kolon ve perdeler radye plan zerine, radye plaksa kirilerin zerine oturtulur. Bu ilem temel plann zemin zerinde kaymamas iin tertip edilir.
2.1. Alttan Kirili Radye Temel Tanm ve Elemanlar
Tanm: Bodrum kat demesinin dz olmas ve temelin zemin zerinde kaymamas isteniyorsa radye temel plann altna kiriler tekil edilir. Bu tr temellere alttan kirili (ters kirili) temeller ad verilir. Sz konusu kiriler zellikle kil dolgulu kaygan zeminlerde yapnn yanal kaymalarn nlemede byk rol oynar.
Alttan kirili radye temellerde kiriler plaka altnda tertiplenir. Temel st kazs yapldktan sonra alt kirilerin tanzim edilecei yerlerde, kiriten 12-20 cm daha geni ve 10 cm daha derin olacak ekilde zemin kazlr. Taban ve yan yzeylerde 10 cm kalnlnda grobeton dklr.
Elemanlar: Radye temel pla, kiri, kolon, betonarme perde, beton elii, grobeton ve blokaj olarak sralanabilir (izim 2.1).
Alttan kirili radye temel elemanlar ile ilgili daha ayrntl bilgi iin renme faaliyeti 1.1e baknz.
RENME FAALYET2
ARATIRMA
AMA
-
29
25 cm betonarme duvar
Grobeton 10 cm.Blokaj 15 cm.Zemin
Temel kirisi
Zemin izgisi
Temel plagi
Zemin kat dsemesi
izim 2.1: Alttan kirili radye temel
2.2. Alttan Kirili Radye Temel Plan izimi
Program altrma, izim snrlar ve katman ayarlar
izim program masastnden ksa yol tuu ile ya da balat, tm programlardan programn seilmesi ile altrlr. izim sayfas aldktan sonra yaplacak izimin byklne gre izim snrlar limits komutu kullanlarak ayarlanr. izim yaparken kullanacamz katman ayarlar layer komutu ile yaplr. Layer komutunda alan diyalog kutusundaki new seenei kullanlarak yeni katmanlar oluturulur. Oluturulan katmanlara aks, kolon, temel, tarama, kiri, donat, llendirme, yaz vb. isimler verilir. Uygun renk ve izgi tipleri atandktan sonra ok tuuna basarak katman ayarlar tamamlanm olur.
llendirme ayarlar ve yaz stili oluturma
llendirme ayarlar iin format sarkan menden dimension style seilerek alan diyalog kutusunda ncelikle l izgisi, uzatma izgisi ve snrlama izgileri ayarlanr. Ayn sarkan menden text style seilerek yaz stili diyalog kutusuna ulalr. Stil ismi verildikten sonra yaznn biimi, ekli ve yksekliine karar verilerek ayarlar tamamlanm olur.
Bylece atmz AutoCAD programnda gereken ayarlar yaplm, temel plan, kesiti ve detaylarn izmeye hazr hale gelmi oluruz.
Bilgisayarla alttan kirili radye temel plan iziminde ilem sras:
Temel plan izilecek bilgisayar alr ve AutoCAD program altrlr.
Zemin kat planndan alnan llere gre izim snrlar (limits) belirlenir.
izimde kullanacamz katman (layer) ayarlar yaplr.
Zemin kat planndaki akslar ve kolonlar aynen izilir.
Belirlenen llerde; temel alann kaplayacak ekilde temel pla izilir.
Temel pla altnda kalan ve kaymay nlemek zere dzenlenmi kiriler kesik izgilerle izilir.
-
30
Yanlardan gelecek toprak basncna kar d kolonlar arasnda, 25 cm geniliinde betonarme duvar izilir.
Kotlu llendirme yaplr.
Cephe hareketleri, akslar ve toplam ly veren d llendirme yaplr.
Hatch komutu kullanlarak uygun lekte uygun taramalar yaplr.
Text style tklanarak oluturulan yaz stili ile malzeme almlar yazlr.
izim ad ve lei yazlr.
izim kontrol edilir (izim 2.2).
4321
850
3003
00
850
300
Kolon
280
670
280
A
5 220
20
C
B
A
230
550
280
TEMEL PLANI lek:1/50
Temel plagi25 cm betonarme duvar
150
B
20
A
20
A
Temel Kirisi 40/90
C
B
230
280
670
520
21
D
-1.25
220
-2.20
20
43
B150
130
20
20
D
20
izim 2.2: 1/50 lekli alttan kirili radye temel plan
-
31
2.3. Alttan Kirili Radye Temel Kesit izimi
Bilgisayarla alttan kirili radye temel kesit iziminde ilem sras:
zerine kesitlerin izilecei temel plan ekrana getirilir. Kat planndan geirilen kesit izgileri, temel plannda ayn yerden geirilir.
Kesitler bak dorultusuna gre ayn plan zerine ve yanna izilir. Plandan uygun mesafede zemin izgisi izilir. Kesilen ve grnte kalan temel pla bak dorultusu ynnde tanr. Alt ve
st temel kotlarna gre temel pla oluturulur. Temel altnda kesilen kiriler oluturulan plan altna tanr. Kiriler ykseklik
ve genilik llerine uygun olarak izilir. Su basman kotuna gre zemin kat demesi izilir. Kolonlar, temel pla stnden balayp zemin kat demesinden 1-2 cm devam
ettirilerek kesilir.
Betonarme duvar kesiti izilir. Temel pla alt ve st, zemin izgisi ve zemin kat demesini gsteren kotlu
llendirme yaplr. Hatch komutu kullanlarak uygun lekte uygun taramalar yaplr. Text style tklanarak oluturulan yaz stili ile malzeme almlar yazlr. izim ad ve lei yazlr. izim kontrol edilir (izim 2.3).
-
32
3 421
B-B
Kesi
ti
850
300
850
3003
00
Temel Kirisi 40/90
670
280
280
Blo
kaj 15 c
m.
Gro
beto
n 1
0 c
m.
20
A
Zem
in
Kolon
B
5 220
230
C
B
A
550
280
20
TEMEL PLANI lek:1/50
25 cm betonarme duvarTemel plagi
150 20
A
230
A
C
B
Zemin kat dsemesi
Temel plagi
A-A Kesiti
670
280
520
21
20
- 2.1
5-
2.2
0
- 1.6
5
- 1.2
5
D
+ 0
.00
- 0.8
5
B
-2.20 -1.25
220
Zemin izgisi
Temel kirisi
ZeminBlokaj 15 cm.Grobeton 10 cm.
25 cm betonarme duvar
3 4
20
150
130
20
20
D
- 2.15
+ 0.00
- 0.85
- 1.25
- 1.65
- 2.20
izim 2.3: Plan zerinde kesitlerin tamamlanmas, izim ad ve leinin yazlmas
-
33
2.4. Alttan Kirili Radye Temel Donat Detay izimleri
Alttan kirili radye temellerde gerektiinde izole edildikten sonra betonarme kiri donatm yerletirilir. Alttan kirili radye temellerde plak donatsnn kiri boyuna donatsnn altnda kalmas gerektii unutulmamaldr (izim 2.4).
apo (hesapla)
konstrktif
ters kiri boyuna donats
ters kiri
etriye
plak donats
izim 2.4: Alttan kirili radyenin plak kiri birleiminde donatnn yerletirilmesi
Bilgisayarla alttan kirili radye temel donat detay iziminde ilem sras:
Plandan yararlanlarak temel plann ve kolonlarn dey kesiti izilir. Kirilerin lsne uygun dey kesitleri izilir. Yatay ve dey llendirme yaplr. Plak ve kiri boyuna donats yerletirilir. Plak ve kiri enine donats yerletirilir. Boyuna ve enine donatnn ap ve aral zerine yazlr. Donat alm yaplr. Donatlarn ksmi ve toplam boylar zerine yazlr(izim 2.5).
200
650
660 16/12 L=660
660 16/12 L=72030
40
50
40 180 40
16/12
Temel kirisi
A-A Kesiti
30
414
8/20
20
20
40 110 40
314
14/12
Temel plagi
izim 2.5: 1/20 lekli donat detay ve almlar
-
34
2.5. Temel Plan Bilgileri Yazm ve Antet izimi
Temel plan ve her iki bak ynne uygun dorultuda izilen kesitlerin tamamlanmasndan sonra temel planna ait bilgiler izimin alt kesinde verilir.
Plann, kesitlerin ve donat detaylarnn evresine antet izilir. Mevcut izime, bu izimi yapan kiiye ve kontrol eden kiiye ait gerekli bilgilerin yazld antetin izilmesi, doldurulmas ve izimin kontrol edilmesi ile izim tamamlanm olur (izim 2.6).
21 3 4
300
850
3003
00
44
14/1
2
L=9
00
44
14/1
2
L=8
40
850
Temel Kirisi 40/90
4616/12 Alt Donati L=720
4616/12 st Donati L=660
25 cm betonarme duvarTemel plagi
280
670
280
20
A
Kolon
B
5 220
230
A
B
C414/15 L=150
Alt ilave
414/15 L=150
Alt ilave
550
280
13
14/1
2
L=54
0
13
14/1
2
L=60
0
20
20
TEMEL PLANI lek:1/50
150
A
230
A
B
C
280
520
2516/12 L=510
2516/12 L=570
670
21
20
-2.20
D B
-1.25
220
43
30
Sehpa donatisi
14 L=150 cm.
20
20
20
150
130
30
30
30
30
D
MALZEME
BETON : C20 (BS 20)
DONATI : ST 420 (B III)
DEPREM DEERLER Ao = 0,40 I = 1,0 YZS = Z4
Ta = 0,20 Tb = 0,90 R =
8,00
ZEMN EMNYET GERLMES = 1,2
kg/cm
izen lek Konu Okul
Snf No
Tarih
Kontro Resim
No
izim 2.6: 1/50 lekli alttan kirili radye temel plan, bilgileri ve antet izimi
-
35
UYGULAMA FAALYET Aada aks, kolon ve lleri verilen yap iin;
Alttan kirili radye temel plan ve kesitini bilgisayarla iziniz. Alttan kirili radye temel donat detay ve almn bilgisayarla iziniz.
Verilenler:
Radye temel plak kalnl 60 cm alnacaktr.
Her iki ynde 16lk demir 20 cm arayla alt ve st olarak konulacaktr.
Radye plak altndaki kiriler 40/60 cm olacaktr.
Alt kiriler iine gerekli donat konulacaktr.
UYGULAMA FAALYET
-
36
lem Basamaklar neriler
nlnz giyiniz. Program altrnz. izim snrlarn belirleyiniz. Katman ayarlarn yapnz. Akslar iziniz. Kolonlar iziniz. Alttan kirili radye temel plann ve
donatlarn iziniz. Planda enine ve boyuna temel kesit
yerlerini belirleyiniz.
Her iki ynde temel kesitlerini iziniz. Alttan kirili radye temel donat
detaylarn iziniz. llendirme ayarlarn yapnz. Gerekli llendirmeleri yapnz. Yaz stillerini oluturunuz. Temel plan ve kesit bilgilerini yaznz. izimi kontrol ediniz ve kaydediniz.
nlnz giyiniz. alma ortamnzn ie balamadan
nce temiz olmasna dikkat ediniz. Yapacanz izime uygun limits
ayarlarn yapnz. izim iin gerekli katmanlar layer
komutu ile oluturunuz. almanz sk sk kaydediniz. Kat planndaki akslar iziniz. Kat planndaki kolonlar iziniz. Belirlenen llerde; temel alann
btnyle kaplayacak ekilde temel plan iziniz.
Temel pla altnda dzenlenecek kirileri kesik izgilerle iziniz.
Temel plannda enine ve boyuna esas donaty iziniz.
Kesitleri bak dorultusuna uygun olarak ayn plan zerine iziniz.
Dz demirleri, sehpa donatsn ve kesite giren donatlar iziniz.
Plak donatsnn kiri boyuna donatsnn altnda kalmas gerektiini unutmaynz.
Donat almlarn yapnz. Donat ksmi ve toplam boylarn
yaznz. Dimension style ile llendirme stili ve
ayarlamalarn yapnz. llendirmeyi yapnz. Text style ile izimde kullanacanz
yaz stillerini oluturunuz. Plan ve kesitlere isim veriniz izim leini belirtiniz. Biten izimi kontrol etmeli varsa
yanllar dzeltmeli ve eksikleri tamamlaynz.
Yaptnz izimi retmeninizin syleyecei bir klasre isim vererek kaydediniz.
alan program ve bilgisayarnz dzgn bir ekilde kapatnz.
-
37
KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet, kazanamadnz becerileri Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri Evet Hayr
1. nlnz giydiniz mi?
2. CAD izim programn altrdnz m?
3. izim snrlarn belirlediniz mi?
4. Katman ayarlarn yaptnz m?
5. Akslar izdiniz mi?
6. Kolonlar izdiniz mi?
7. Alttan kirili radye temel plann izdiniz mi?
8. Alt kirileri plan zerine ilediniz mi?
9. Alttan kirili radye temel plak ve plan donatlarn izdiniz mi?
10. Alt kiri donatlarn izdiniz mi?
11. Her iki ynde temel kesitlerini izdiniz mi?
12. Alttan kirili radye temel donat detaylarn izdiniz mi?
13. Alt kiri donat detaylarn izdiniz mi?
14. Kiri ve plak donatlarnn almn izdiniz mi?
15. Gerekli llendirmeleri yaptnz m?
16. Temel plan ve kesit bilgilerini yazdnz m?
17. Anteti hazrladnz m?
18. izimi kaydettiniz mi?
19. Sreyi (5 ders saati) iyi kullandnz m?
DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.
-
38
LME VE DEERLENDRME Aadaki cmlelerin sonunda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen
bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.
1. ( )Bodrum kat demesinin dz olmas ve temelin zemin zerinde kaymamas isteniyorsa radye temel plann altnda kiriler tekil edilir. Bu tr temellere alttan kirili (ters kirili) temeller ad verilir.
2. ( )Kiriler zellikle kil dolgulu kaygan zeminlerde yapnn yanal kaymalarn nlemede byk rol oynar.
3. ( )Lineweight sekmesine tklayarak izgi kalnlklar grnr hale getirilir. 4. ( )Kiriler temel plann ve dolaysyla yapnn kaymasn engellemek amacyla
dzenlenmez. 5. ( )Betonarmede elik ile beton, yap elemanlarnn maruz olduu yk birbirini
tamamlayarak karlar.
Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz.
6. Alttan kirili radye temellerde kiriler ..altnda tertiplenir. 7. Sarkan menden . seilerek yaz stili diyalog kutusuna ulalr. 8. izim yaparken kullanacamz .. ayarlar layer komutu ile yaplr. 9. izimi kaydetmek iin .. komutu kullanlr. 10. Taban ve yan yzeylerde . cm kalnlnda grobeton dklr.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
LME VE DEERLENDRME
-
39
RENME FAALYET - 3
Bu faaliyetle, uygun ortam ve donanmlar salandnda, bilgisayarla stten kirili radye temel plan, kesiti ve detaylarn izebileceksiniz.
evrenizdeki mhendislik brolarn ziyaret ederek stten kirili radye temel izimlerini inceleyiniz.
Ktphane kaynaklar ve internetten bulabileceiniz stten kirili radye temel izimlerini inceleyiniz.
stten kirili radye temel plan, kesit ve donat detay izimlerinin nasl yapldn inceleyiniz.
evrenizdeki inaatlarda yaplan stten kirili radye temelleri inceleyiniz. Aratrma, inceleme sonularnz snf ortamnda arkadalarnzla paylanz.
3. STTEN KRL RADYE TEMELLER
Bu tip temellerde, kolon ve perdeler kirilerin zerine oturtulur ve kiriler arasnda tekil edilen deme elemanlarla birbirine balanr.
ekil 3.1: stten kirili radye temel
RENME FAALYET3
ARATIRMA
AMA
-
40
3.1. stten Kirili Radye Temel Tanm ve Elemanlar
Tanm: Alttan kirili radye temellerin aksine, kiriler radye temelin zerine oturtulur. stten kirili radye temel ok uygulanan bir sistemdir. Bu tr temellerde iilik alttan kirili radye temellere nazaran daha kolay olur; ancak plaka zerine gelen bodrum kat demesinde kiriler, ste doru knt tekil eder. Dzgn bir bodrum deme taban elde edilmek istenirse kiriin alt yzeyine kadar hafif dolgu malzemeleri (cruf, perlit vb) ile doldurulur veya temel stndeki kiri yksekliinin 70 cmden fazla olmas durumunda kiri st yzeyi seviyesinde betonarme deme yaplr.
Elemanlar: Radye temel pla, kiri, kolon, betonarme perde, beton elii, grobeton ve blokaj olarak sralanabilir (izim 3.1).
stten kirili radye temel elemanlar ile ilgili daha ayrntl bilgi iin renme faaliyeti 1.1e baknz.
Temel kirisi Temel plagi
25 cm betonarme duvar
Blokaj 15 cm.Grobeton 10 cm.
Zemin
Zemin izgisi
Zemin kat dsemesi
izim 3.1: stten kirili radye temel
3.2. stten Kirili Radye Temel Plan izimi
Program altrma, izim snrlar ve katman ayarlar
izim program masastnden ksa yol tuu ile ya da balat, tm programlardan programn seilmesi ile altrlr. izim sayfas aldktan sonra yaplacak izimin byklne gre izim snrlar limits komutu kullanlarak ayarlanr. izim yaparken kullanacamz katman ayarlar layer komutu ile yaplr. Layer komutunda alan diyalog kutusundaki new seenei kullanlarak yeni katmanlar oluturulur. Oluturulan katmanlara aks, kolon, temel, tarama, kiri, donat, llendirme, yaz vb. isimler verilir.Uygun renk ve izgi tipleri atandktan sonra ok tuuna baslarak katman ayarlar tamamlanm olur.
-
41
llendirme ayarlar ve yaz stili oluturma
llendirme ayarlar iin format sarkan menden dimension style seilerek alan diyalog kutusunda ncelikle l izgisi, uzatma izgisi ve snrlama izgileri ayarlanr. Ayn sarkan menden text style seilerek yaz stili diyalog kutusuna ulalr. Stil ismi verildikten sonra yaznn biimi, ekli ve yksekliine karar verilerek ayarlar tamamlanm olur.
Bylece atmz AutoCAD programnda gereken ayarlar yapm; temel plan, kesiti ve detaylarn izmeye hazr hale gelmi oluruz.
Bilgisayarla stten kirili radye temel plan iziminde ilem sras:
Temel plan izilecek bilgisayar alr ve AutoCAD program altrlr.
Zemin kat planndan alnan llere gre izim snrlar (limits) belirlenir.
izimde kullanacamz katman (layer) ayarlar yaplr.
Zemin kat planndaki akslar ve kolonlar aynen izilir.
Belirlenen llerde, temel alann btnyle kaplayacak ekilde temel pla izilir.
Temel pla zerinde zmbalama etkisini karlamak amacyla dzenlenmi olan kiriler llerine uygun olarak izilir.
Yanlardan gelecek toprak basncna kar d kolonlar arasnda, 25 cm geniliinde betonarme duvar izilir.
Kotlu llendirme yaplr.
Cephe hareketlerini, akslar ve toplam cephe lsn veren d llendirme yaplr.
Hatch komutu kullanlarak uygun lekte uygun taramalar yaplr.
Text style tklanarak oluturulan yaz stili ile malzeme almlar yazlr.
izim ad ve lei yazlr.
izim kontrol edilir (izim 3.2).
-
42
20280 1505
670
220
21 43
300
850
300
300
850
-1.25
Kolon
230
B
280
A
20
C
-2.20 -1.75
A
230
280
550
B
TEMEL PLANI lek:1/50
Temel plagi25 cm betonarme duvar
B
20
A
A
Temel kirisi 40/90
C
280
520
670
D
2120
220
43
20
20
130
150
B
20
D
izim 3.2: 1/50 lekli stten kirili radye temel plan
-
43
3.3. stten Kirili Radye Temel Kesit izimi
Bilgisayarla stten kirili radye temel kesit iziminde ilem sras:
zerine kesitlerin izilecei temel plan ekrana getirilir. Kat planndan geirilen kesit izgileri, temel plannda ayn yerden geirilir.
Kesitler bak dorultusuna gre ayn plan zerine ve yanna izilir. Plandan uygun mesafede zemin izgisi izilir. Kesilen ve grnte kalan temel pla bak dorultusu ynnde tanr. Alt ve
st temel kotlarna gre temel pla oluturulur. Temel stnde dzenlenen ve kesilen kiriler oluturulan plan zerine tanr.
Kiriler ykseklik ve genilik llerine uygun olarak izilir. Su basman kotuna gre zemin kat demesi izilir. Kolonlar, temel pla stnden balayp, zemin kat demesinden 1-2 cm
devam ettirilerek kesilir.
Betonarme duvar kesiti izilir. Temel pla alt ve stn, zemin izgisini ve zemin kat demesini gsteren
kotlu llendirme yaplr. Hatch komutu kullanlarak uygun lekte uygun taramalar yaplr. Text style tklanarak oluturulan yaz stili ile malzeme almlar yazlr. izim ad ve lei yazlr. izim kontrol edilir (izim 3.3).
-
44
202205 280
670
150
21 43
300
300
850
300
850
230
B
280
20
A
Zem
in
Gro
beto
n 1
0 c
m.
Blo
kaj 15 c
m.
Kolon
B
B-B
Kesi
ti
C
-1.25-2.20 -1.75
A
230
B
280
550
20
TEMEL PLANI lek:1/50
Temel plagi25 cm betonarme duvar
A
Temel kirisi 40/90
A
C
Zemin kat dsemesi
A-A Kesiti
Temel plagi
280
520
670
20
D
- 0.8
5
+ 0
.00
- 1.2
5
- 1.7
5
- 2.1
5-
2.2
0
21
Temel kirisi
220
B
Zemin izgisi
Zemin
Grobeton 10 cm.Blokaj 15 cm.
25 cm betonarme duvar
- 1.75
- 2.15
20
4
- 2.20
20
20
130
3
150
D
+ 0.00
- 1.25
- 0.85
izim 3.3: Plan zerinde kesitlerin tamamlanmas, izim ad ve leinin yazlmas
3.4. stten Kirili Radye Temel Donat Detay izimleri
stten kirili radye temellerde plaka zerinde tertiplenen kiriin altna konulan esas elikler, plakaya konulan esas eliklerin stne oturtulur.
Bilgisayarla stten kirili radye temel donat detay iziminde ilem sras:
-
45
Plandan yararlanlarak temel plann ve kolonlarn dey kesiti izilir. Kirilerin lsne uygun dey kesitleri izilir. Yatay ve dey llendirme yaplr. Plak ve kiri boyuna donats yerletirilir. Plak ve kiri enine donats yerletirilir. Boyuna ve enine donatnn ap ve aral zerine yazlr. Donat alm yaplr. Donatlarn ksmi ve toplam boylar zerine yazlr (izim 3.4).
650
200
660 16/12 L=720
660 16/12 L=660
16/12
50
40
30
Temel kirisi
4018040
14/12
8/20
314
Temel plagi
30
A-A Kesiti
414
204011040
izim 3.4: 1/20 lekli donat detay ve almlar
3.5. Temel Plan Bilgileri Yazm ve Antet izimi
Temel plannn ve her iki bak ynne uygun dorultuda izilen kesitlerin tamamlanmasndan sonra temel planna ait bilgiler izimin alt kesinde verilir.
Plann, kesitlerin ve donat detaylarnn evresine antet izilir. Mevcut izime, bu izimi yapan ve kontrol eden kiilere ait gerekli bilgilerin yazld antetin izilip eklenmesi ve izimin kontrol edilmesi ile izim tamamlanm olur (izim 3.5).
-
46
280
670
2205 20150
21 43
300
300
850
300
850
Temel kirisi 40/90
2516/12 L=570
4616/12 st Donati L=660
4616/12 Alt Donati L=720
Temel plagi25 cm betonarme duvar
230
280
44
14/1
2 L=900
44
14/1
2 L=840
B
20
A
B
Kolon
414/15 L=150
Alt ilave
A
-2.20
C
-1.25-1.75
414/15 L=150
Alt ilave
550
230
B
280
13
14/1
2 L=540
13
14/1
2 L=600
20
TEMEL PLANI lek:1/50
A
A
C
280
520
2516/12 L=510
670
20
D
2
B
1
220
30
Sehpa donatisi
14 L=150 cm.
30
30
30
304
20
20
20
3
130
150
D
MALZEME
BETON : C20 (BS 20)
DONATI : ST 420 (B III)
DEPREM DEERLER Ao = 0,40 I = 1,0 YZS = Z4
Ta = 0,20 Tb = 0,90 R = 8,00
ZEMN EMNYET GERLMES = 1,2 kg/cm
izen lek Konu Okul
Snf No
Tarih
Kontrol Resim No
izim 3.5: 1/50 lekli stten kirili radye temel plan, bilgileri ve antet izimi
-
47
UYGULAMA FAALYET Aada aks, kolon ve lleri verilen yap iin;
stten kirili radye temel plan ve kesitini bilgisayarla iziniz. stten kirili radye temel donat detay ve almn bilgisayarla iziniz.
Verilenler:
Radye temel plak kalnl 50 cm alnacaktr. Her iki ynde 14lk demir 20 cm arayla alt ve st olarak konulacaktr. Radye plak stndeki kiriler 40/60 cm olacaktr. st kiriler iine gerekli donat konulacaktr.
UYGULAMA FAALYET
-
48
lem Basamaklar neriler
Program altrnz. izim snrlarn belirleyiniz. Katman ayarlarn yapnz. Akslar iziniz. Kolonlar iziniz. stten kirili radye temel plann ve
donatlarn iziniz. Planda enine ve boyuna temel kesit
yerlerini belirleyiniz.
Her iki ynde temel kesitlerini iziniz. stten kirili radye temel donat
detaylarn iziniz. llendirme ayarlarn yapnz. Gerekli llendirmeleri yapnz. Yaz stillerini oluturunuz. Temel plan ve kesit bilgilerini yaznz. izimi kontrol ediniz ve kaydediniz.
nlnz giyiniz. alma ortamnzn ie balamadan
nce temiz olmasna dikkat ediniz. AutoCAD programn altrnz. Yapacanz izime uygun limits
ayarlarn yapnz. izim iin gerekli katmanlar layer
komutu ile oluturunuz. almanz sk sk kaydediniz. Kat planndaki akslar iziniz. Kat planndaki kolonlar iziniz. Belirlenen llerde; temel alann
btnyle kaplayacak ekilde temel plan iziniz.
Temel pla zerinde dzenlenecek kirileri iziniz.
Temel plannda enine ve boyuna esas donaty iziniz.
Kesitleri bak dorultusuna uygun olarak ayn plan zerine iziniz. Dz demirleri, sehpa donatsn ve kesite giren donatlar iziniz.
Plak donatsnn kiri boyuna donatsnn altnda kalmas gerektiini unutmaynz.
Donat almlarn yapnz. Donat ksmi ve toplam boylarn
yaznz. Dimension style ile llendirme stili ve
ayarlamalarn yapnz. llendirmeyi yapnz. Text style ile izimde kullanacanz
yaz stillerini oluturunuz. Plan ve kesitlere isim veriniz izim leini belirtiniz. Biten izimi kontrol etmeli varsa
yanllar dzeltmeli ve eksikleri tamamlaynz.
Yaptnz izimi retmeninizin syleyecei bir klasre isim vererek kaydediniz.
alan program ve bilgisayarnz dzgn bir ekilde kapatnz.
-
49
KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet, kazanamadnz becerileri Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri Evet Hayr
1. nlnz giydiniz mi?
2. CAD izim programn altrdnz m?
3. izim snrlarn belirlediniz mi?
4. Katman ayarlarn yaptnz m?
5. Akslar izdiniz mi?
6. Kolonlar izdiniz mi?
7. stten kirili radye temel plann izdiniz mi?
8. st kirileri plan zerine ilediniz mi?
9. stten kirili radye temel plak ve plan donatlarn izdiniz mi?
10. st kiri donatlarn izdiniz mi?
11. Her iki ynde temel kesitlerini izdiniz mi?
12. stten kirili radye temel donat detaylarn izdiniz mi?
13. st kiri donat detaylarn izdiniz mi?
14. Kiri ve plak donatlarnn almn izdiniz mi?
15. Gerekli llendirmeleri yaptnz m?
16. Temel plan ve kesit bilgilerini yazdnz m?
17. Anteti hazrladnz m?
18. izimi kaydettiniz mi?
19. Sreyi (5 ders saati) iyi kullandnz m?
DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.
-
50
LME VE DEERLENDRME Aadaki cmlelerin sonunda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen
bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.
1. ( )Bu temel trnde kiriler radye temel plann altna oturtulur. 2. ( )Bu temellerde iilik alttan kirili radye temellere nazaran daha kolay olur. 3. ( )AutoCAD programn altrdktan sonra izime balamadan nce yapacamz
ilem, izim snrlarn belirlemektir. 4. ( )Temel stndeki kiri yksekliinin 70 cmden fazla olmas durumunda kiri st
yzeyi seviyesinde betonarme deme yaplr. 5. ( )llendirme stilini aktifletirmek iin (set current) tuuna tklanarak ayarlama
tamamlanm olur.
Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz.
6. Kiriler temel planda ..etkisini karlamak amacyla yaplr. 7. Katman aryalarn yapmak iin komut satrna . yazlr ve .. tuuna baslr. 8. Layer komutunda alan diyalog kutusundaki .. seenei kullanlarak yeni
katmanlar oluturulur. 9. Renk ayarlamalarn yapmak iin .. seenei kullanlr. 10. Boyuna ve enine donatnn .ve ..zerine yazlr.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
LME VE DEERLENDRME
-
51
RENME FAALYET - 4
Bu faaliyetle, uygun ortam ve donanmlar salandnda, bilgisayarla mantar radye temel plan, kesiti ve detaylarn izebileceksiniz.
evrenizdeki mhendislik brolarn ziyaret ederek mantar radye temel izimlerini inceleyiniz.
Ktphane kaynaklar ve internetten bulabileceiniz mantar radye temel izimlerini inceleyiniz.
Mantar radye temel plan, kesit ve donat detay izimlerinin nasl yapldn inceleyiniz.
evrenizdeki inaatlarda yaplan mantar radye temelleri inceleyiniz. Aratrma, inceleme sonularnz snf ortamnda arkadalarnzla paylanz.
4. MANTAR RADYE TEMELLER
Radye temel pla zerine oturan kolonlarn temele oturduu ksmlarn geniletilmesi sonucu ismini alan temeldir. Ykn temele aktarlmas daha geni bir alana yaylarak kesme gerilmelerinin karlanmas salanr.
4.1. Mantar Radye Temel Tanm ve Elemanlar
Tanm: Kolon yklerini daha geni bir alana yayarak radye temele aktarmak iin kolon altlar, gusseli kirilerin tersi bir yapda geniletilerek yaplr.
Elemanlar: Radye temel pla, kolon, betonarme perde, beton elii, grobeton ve blokaj olarak sralanabilir (izim 4.1).
Mantar radye temel elemanlar ile ilgili daha ayrntl bilgi iin renme faaliyeti 1.1e baknz.
radye plak
kolon (grn)
kolon(kolonun alt taraf mantar
eklinde geniletilmitir)
izim 4.1: Mantar radye temel
RENME FAALYET4
ARATIRMA
AMA
-
52
4.2. Mantar Radye Temel Plan izimi
Program altrma, izim snrlar ve katman ayarlar
izim program masastnden ksa yol tuu ile ya da balat, tm programlardan programn seilmesi ile altrlr. izim sayfas aldktan sonra yaplacak izimin byklne gre izim snrlar limits komutu kullanlarak ayarlanr. izim yaparken kullanacamz katman ayarlar layer komutu ile yaplr. Layer komutunda alan diyalog kutusundaki new seenei kullanlarak yeni katmanlar oluturulur. Oluturulan katmanlara aks, kolon, temel, tarama, kiri, donat, llendirme, yaz vb. isimler verilir, uygun renk ve izgi tipleri atandktan sonra ok tuuna baslarak katman ayarlar tamamlanm olur.
llendirme ayarlar ve yaz stili oluturma
llendirme ayarlar iin format sarkan menden dimension style seilerek alan diyalog kutusunda ncelikle l izgisi, uzatma izgisi ve snrlama izgileri ayarlanr. Ayn sarkan menden text style seilerek yaz stili diyalog kutusuna ulalr. Stil ismi verildikten sonra yaznn biimi, ekli ve yksekliine karar verilerek ayarlar tamamlanm olur.
Bylece atmz AutoCAD programnda gereken ayarlar yapm; temel plan, kesiti ve detaylarn izmeye hazr hale gelmi oluruz.
Bilgisayarla mantar radye temel plan iziminde ilem sras:
Temel plan izilecek bilgisayar alr ve AutoCAD program altrlr.
Zemin kat planndan alnan llere gre izim snrlar (limits) belirlenir.
izimde kullanacamz katman (layer) ayarlar yaplr.
Zemin kat planndaki akslar ve kolonlar aynen izilir.
Belirlenen llerde, temel alann btnyle kaplayacak ekilde temel pla izilir.
Temel pla zerinde kolonun yklerini daha geni bir alana yaymas iin dzenlenmi mantar ekline benzeyen genileme alanlar izilir.
Yanlardan gelecek toprak basncna kar d kolonlar arasnda 25 cm geniliinde betonarme duvar izilir.
Kotlu llendirme yaplr.
Cephe hareketlerini, akslar ve toplam cephe lsn veren d llendirme yaplr.
Hatch komutu kullanlarak uygun lekte uygun taramalar yaplr.
Text style tklanarak oluturulan yaz stili ile malzeme almlar yazlr.
izim ad ve lei yazlr.
izim kontrol edilir (izim 4.2).
-
53
230
550
850
230850
Kolon 40/40
690
280
Kolon
20 220
1 2
B
A
20
280
TEMEL PLANI lek:1/50
20
4
B
3
150
Temel plagi25 cm betonarme duvar
B
20
A
280
Kolon genisleme alan 80/80
690
280
520
300
C
A
-1.70 -1.25
D
20
20
2
20
1
220
300
300
A
C
20
20
4
B
3
130
150
20
D
izim 4.2: 1/50 lekli mantar radye temel plan
-
54
4.3. Mantar Radye Temel Kesit izimi
Bilgisayarla mantar radye temel kesit iziminde ilem sras:
zerine kesitlerin izilecei temel plan ekrana getirilir. Kat planndan geirilen kesit izgileri, temel plannda ayn yerden geirilir. Kesitler bak dorultusuna gre ayn plan zerine ve yanna izilir. Plandan uygun mesafede zemin izgisi izilir. Kesilen ve grnte kalan temel pla, bak dorultusu ynnde tanr. Alt ve
st temel kotlarna gre temel pla oluturulur. Temel stnde dzenlenen kolon genilemeleri plandan tanr ve ykseklik
lsne uygun olarak izilir. Su basman kotuna gre zemin kat demesi izilir. Kolonlar, temel pla stnden balayp zemin kat demesinden 1-2 cm devam
ettirilerek kesilir.
Betonarme duvar kesiti izilir. Temel pla alt ve stn, zemin izgisini ve zemin kat demesini gsteren
kotlu llendirme yaplr. Hatch komutu kullanlarak uygun lekte uygun taramalar yaplr. Text style tklanarak oluturulan yaz stili ile malzeme almlar yazlr. izim ad ve lei yazlr. izim kontrol edilir (izim 4.3).
-
55
25 cm betonarme duvar
Kolon genisleme alan 80/80
850
550
230850
230
280
690
B
20 220
21
20
280
B
A
Blo
kaj 1
5 c
m.
Gro
beto
n 1
0 c
m.
Zem
in
Kolon 40/40
TEMEL PLANI lek:1/50
20
43
150
20
280
Temel plagi25 cm betonarme duvar
B
A
280
520
690
Temel plagi
A-A Kesiti300
C
B-B
Kesiti
-1.25-1.70
A
20
Zemin izgisi
D
- 1.7
0-
1.6
5
- 1.2
5
- 0.8
5
+ 0
.00
2
B
1
20
20
220
3003
00
A
C
20
- 0.85
- 1.25
- 1.65
4
20
20
3
150
130
- 1.70
D
Zemin kat dsemesiBlokaj 15 cm.Grobeton 10 cm.
Zemin + 0.00
izim 4.3: Plan zerinde kesitlerin tamamlanmas, izim ad ve leinin yazlmas
-
56
4.4. Mantar Radye Temel Donat Detay izimleri
Temelin elik donatm dz radye temel plakasna benzer. Kolonlarn altlarnda elik aplar artrlr veya aralklar azaltlr.
Bilgisayarla mantar radye temel donat detay iziminde ilem sras:
Plandan yararlanlarak temel plann ve kolonlarn dey kesiti izilir. Kolonlarn genileme yapan ksmlar plandan tanan izgiler yardmyla
izilir. Yatay ve dey llendirme yaplr. Plak boyuna donats yerletirilir. Plak enine donats yerletirilir. Boyuna ve enine donatnn ap ve aral zerine yazlr. Donat alm yaplr. Donatlarn ksmi ve toplam boylar zerine yazlr (izim 4.4).
690
40
680 16/12 L=740
680 16/12 L=680
8020
180
4020
20 40
40
30
20040
14/12 16/12
Temel plagi
A-A Kesiti
40110 20
30
izim 4.4: 1/20 lekli donat detay ve almlar
4.5. Temel Plan Bilgileri Yazm ve Antet izimi
Temel plan ve her iki bak ynne uygun dorultuda izilen kesitlerin tamamlanmasndan sonra temel planna ait bilgiler, izimin alt kesinde verilir.
Plann, kesitlerin ve donat detaylarnn evresine antet izilir. Mevcut izime, bu izimi yapan ve kontrol eden kiilere ait gerekli bilgilerin yazld antetin izilip eklenmesi ve izimin kontrol edilmesi ile izim tamamlanm olur (izim 4.5).
-
57
850
550
230850
230
44
14/1
2 L=840
44
14/1
2 L=900
4616/12 Alt Donati L=740
13
14/1
2 L=600
13
14/1
2 L=540
Temel plagi
280
25 cm betonarme duvar
690
Kolon genisleme alan 80/80
20
B
21
220
280
B
20
A
Kolon 40/40
414/15 L=150
Alt ilave
20
43
TEMEL PLANI lek:1/50
150
280
20
B
A
2516/12 L=530
2516/12 L=590
280
520
690
4616/12 st Donati L=680
300
-1.70
A
C
-1.25
414/15 L=150
Alt ilave
20
20
20
D
B
21
220
3003
00
A
C
14 L=150 cm.
Sehpa donatisi
30
30
30
30
30
20150
20
20130
43
D
MALZEME
BETON : C20 (BS 20)
DONATI : ST 420 (B III)
DEPREM DEERLER Ao = 0,40 I = 1,0 YZS = Z4
Ta = 0,20 Tb = 0,90 R = 8,00
ZEMN EMNYET GERLMES = 1,2 kg/cm
izen lek Konu Okul
Snf No
Tarih
Kontrol Resim No
izim 4.5: 1/50 lekli mantar radye temel plan, bilgileri ve antet izimi
-
58
UYGULAMA FAALYET Aada aks, kolon ve lleri verilen yap iin;
Mantar radye temel plan ve kesitini bilgisayarla iziniz. Mantar radye temel donat detay ve almn bilgisayarla iziniz.
Verilenler:
Radye temel plak kalnl 70 cm alnacaktr. Her iki ynde 16lk demir 16 cm arayla alt ve st olarak konulacaktr. Kolon evresinde uygun geniletme retmeninizin verecei lde yaplacak
ve gerekli donat konulacaktr.
UYGULAMA FAALYET
-
59
lem Basamaklar neriler
Program altrnz. izim snrlarn belirleyiniz. Katman ayarlarn yapnz. Akslar iziniz. Kolonlar iziniz. Mantar radye temel plann ve donatlarn
iziniz. Planda enine ve boyuna temel kesit
yerlerini belirleyiniz.
Her iki ynde temel kesitlerini iziniz. Mantar radye temel donat detaylarn
iziniz. llendirme ayarlarn yapnz. Gerekli llendirmeleri yapnz. Yaz stillerini oluturunuz. Temel plan ve kesit bilgilerini yaznz. izimi kontrol ediniz ve kaydediniz.
nlnz giyiniz. alma ortamnzn ie balamadan
nce temiz olmasna dikkat ediniz. AutoCAD programn altrnz. Yapacanz izime uygun limits
ayarlarn yapnz. izim iin gerekli katmanlar layer
komutu ile oluturunuz. Kat planndaki akslar iziniz. Kat planndaki kolonlar iziniz. Belirlenen llerde, temel alann
btnyle kaplayacak ekilde temel plan iziniz.
Temel pla zerinde dzenlenecek kolon genileme alanlarn llerine uygun olarak iziniz.
Temel plannda enine ve boyuna esas donaty iziniz.
Kesitleri bak dorultusuna uygun olarak ayn plan zerine iziniz.
Dz demirleri, sehpa donatsn ve kesite giren donatlar iziniz.
Kolonlarn altlarnda elik aplarnn artrlmasnn veya aralklarnn azaltlmasnn gerektiini unutmaynz..
Donat almlarn yapnz. Donat ksmi ve toplam boylarn
yaznz. Dimension style ile llendirme stili ve
ayarlamalarn yapnz. llendirmeyi yapnz. Text style ile izimde kullanacanz
yaz stillerini oluturunuz. Plana ve kesitlere isim vermelisiniz izim leini belirtiniz. Biten izimi kontrol etmeli varsa
yanllar dzeltmeli ve eksikleri tamamlaynz.
Yaptnz izimi retmeninizin syleyecei bir klasre isim vererek kaydediniz.
alan program ve bilgisayarnz dzgn bir ekilde kapatnz.
-
60
KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet, kazanamadnz becerileri Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri Evet Hayr
1. nlnz giydiniz mi?
2. CAD izim programn altrdnz m?
3. izim snrlarn belirlediniz mi?
4. Katman ayarlarn yaptnz m?
5. Akslar izdiniz mi?
6. Kolonlar izdiniz mi?
7. Mantar radye temel plann izdiniz mi?
8. Mantar eklideki geni kolon altlarn plan zerine ilediniz mi?
9. Mantar radye temel plak ve plan donatlarn izdiniz mi?
10. Kolon temel balant donatlarn izdiniz mi?
11. Her iki ynde temel kesitlerini izdiniz mi?
12. Mantar radye temel donat detaylarn izdiniz mi?
13. Kolon donat detaylarn izdiniz mi?
14. Kolon ve plak donatlarnn almn izdiniz mi?
15. Gerekli llendirmeleri yaptnz m?
16. Temel plan ve kesit bilgilerini yazdnz m?
17. Anteti hazrladnz m?
18. izimi kaydettiniz mi?
19. Sreyi (5 ders saati) iyi kullandnz m?
DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.
-
61
LME VE DEERLENDRME Aadaki cmlelerin sonunda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen
bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.
1. ( )Mantar radye temelde kolon yklerini daha geni bir alana yayarak radye temele aktarmak iin kolon altlar, gusseli kirilerin tersi bir yapda geniletilerek yaplr.
2. ( )llendirme ayarlar (dimension style) yaplrken ncelikle l izgisi, uzatma izgisi ve snrlama izgileri ayarlanr.
3. ( )Bu temellerde kolonlar temel plakasna birletikleri yerde genileyerek ykn daha geni bir alana yayar.
4. ( )Zemin zerine grobeton dklmesi iin 45 cm kalnlnda denen talara blokaj ad verilir.
5. ( )Plak kalnl 120 cmden az olamaz.
Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz.
6. Kat planndaki .ve kolonlar aynen izilir. 7. Temel pla zerinde kolonun yklerini daha geni bir alana yaymas iin dzenlenmi
..ekline benzeyen genileme alanlar izilir. 8. Yanlardan gelecek toprak basncna kar d kolonlar arasnda 25 cm geniliinde
duvar izilir. 9. .. komutu ile kopyalama ilemi yaplr. 10. Sarkan men komutlar izim ekrannn .. ksmnda bulunan komutlardr.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
LME VE DEERLENDRME
-
62
RENME FAALYET - 5
Bu faaliyetle, uygun ortam ve donanmlar salandnda, bilgisayarla kazk temel plan, kesiti ve detaylarn izebileceksiniz.
evrenizdeki mhendislik brolarn ziyaret ederek kazk temel izimlerini inceleyiniz.
Ktphane kaynaklar ve internetten bulabileceiniz kazk temel izimlerini inceleyiniz.
Kazk temel plan, kesiti ve donat detay izimlerinin nasl yapldn inceleyiniz.
evrenizdeki inaatlarda yaplan kazk temelleri inceleyiniz. Aratrma, inceleme sonularnz snf ortamnda arkadalarnzla paylanz.
5. KAZIK TEMELLER
Salam zemine ulap yap yklerinin oraya aktarlmasn salayan betonarme kazklarla dzenlenen derin temellerdir (ekil 5.1).
ekil 5.1: Kazk temel
RENME FAALYET5
ARATIRMA
AMA
-
63
5.1. Kazk Temel Tanm ve Elemanlar
Tanm: Yap yknn yan yana ve belli aralklarla dzenlenmi kazklar vastasyla derinlerdeki salam zemine aktarlmasn salayan temel trne kazk temel denir.
Yapdan gelen ykler kazk ularyla ya da kazk ularnn yan yzeylerinin srtnmesinden yararlanlarak zemine aktarlr. Kazklar hazr olup aklabilecei gibi yerinde dkme olarak da uygulanabilir. Yerinde dkme kazklarla 12 metre derinlikte bulunan salam zeminleri kullanmak mmkn olmaktadr. Zemine belli aralklarla dzenlenen bu kazklar birbirine st ksmlarna atlan ba kirileri ve zgaralarla balanr; zerine radye veya mtemadi temel dzenlenerek birlikte almas salanr (izim 5.1).
Betonarme Kazk Boyuna Kesit
Betonarme Kazk Enine Kesit
50
sik
last
irm
a
8/20 Fret
816 Boyuna donati
Betonarme Kazk Enine Kesit
Betonarme Kazk Boyuna Kesit
10
50
blg
esi
Betonarme Kazk Enine Kesit
50
Betonarme Kazk Boyuna Kesit
816 Boyuna donati
sik
last
irm
a
donati filizi
10
20
cm
. F
RE
T
10
20
cm
. F
RE
T
blg
esi
6-1
2 m
etr
e
fret ara
ligi 2
0 c
m.
donati filizi
blg
esi
sik
last
irm
afr
et ara
ligi 2
0 c
m.
6-1
2 m
etr
e
donati filizi
6-1
2 m
etr
e
izim 5.1: Daire kesitli yerinde dkme kazk boyuna ve enine kesiti
Elemanlar: Kazklar, radye temel pla, kiri, kolon, betonarme perde, beton elii, grobeton, blokaj, ba kirileri ve zgaralar olarak sralanabilir.
Kazklar: Betonarme kazklar yapllarna gre hazr ve yerinde dkme olmak zere iki ksma ayrlr. Hazr veya akma kazklar atlyelerde dkldkten alt hafta sonra yerine gtrlerek aklr. Bu kazklar kare, dikdrtgen veya daire kesitli ve ular sivri olarak yaplr. Yerinde dkme kazklar, zemin eitli ekillerde delindikten sonra elik donatm yerine yerletirilip beton dklerek yaplr. Fore kazklar ad verilen yerinde dkme kazklar daire kesitli olur.
Ba kirileri: Kazklarn birbirine balanmasn ve birlikte almasn salamak amacyla 30x30 cm veya 30x50 cm kesitinde betonarmeden yaplan elemanlardr.
-
64
Izgaralar: Binann kazk temellerin zerine oturtulabilmesi iin zgaralar yaplr. Bu zgaralarn grevlerini yle sralayabiliriz: o Yap ykn, kazklara eit olarak datmak o Kazklarn birbirinden ayr ve yanlara olabilecek hareketlerini
nlemek o Kazklarn zemine oturmasn niform(eit yayl) hale getirmek
Su seviyesi yksekse zgaralarn yaplabilmesi iin ya su seviyesi drlr ya da zgara evresi palplanlarla tahkim edilerek iyi bir alma ortam hazrlanr. Izgara yerine kazklarn zerine plak eklinde radye temel de dzenlenebilir (izim 5.2).
150
75
230
215
230
230
280
280
360
300
350
250
(a) (b)
(c) (d)
(e) (f)
zgarakazk
ller cm'dir.
izim 5.2: Kazk zgaralarnn dzenleni ekilleri
-
65
5.2. Kazk Temel Plan izimi
Program altrma, izim snrlar ve katman ayarlar
izim program masastnden ksa yol tuu ile ya da balat, tm programlardan programn seilmesi ile altrlr. izim sayfas aldktan sonra yaplacak izimin byklne gre izim snrlar limits komutu kullanlarak ayarlanr. izim yaparken kullanacamz katman ayarlar layer komutu ile yaplr. Layer komutunda alan diyalog kutusundaki new seenei kullanlarak yeni katmanlar oluturulur. Oluturulan katmanlara aks, kolon, temel, tarama, kiri, donat, llendirme, yaz vb. isimler verilir. Uygun renk ve izgi tipleri atandktan sonra ok tuuna baslarak katman ayarlar tamamlanm olur.
llendirme ayarlar ve yaz stili oluturma
llendirme ayarlar iin format sarkan menden dimension style seilerek alan diyalog kutusunda ncelikle l izgisi, uzatma izgisi ve snrlama izgileri ayarlanr. Ayn sarkan menden text style seilerek yaz stili diyalog kutusuna ulalr. Stil ismi verildikten sonra yaznn biimi, ekli ve yksekliine karar verilerek ayarlar tamamlanm olur.
Bylece atmz AutoCAD programnda gereken ayarlar yapm; temel plan, kesiti ve detaylarn izmeye hazr hale gelmi oluruz.
Bilgisayarla kazk temel plan iziminde ilem sras:
Temel plan izilecek bilgisayar alr ve AutoCAD program altrlr.
Zemin kat