bilgisayarla derin temel planı Çizimleri

86
T.C. MĠLLÎ EĞĠTĠM BAKANLIĞI ĠNġAAT TEKNOLOJĠSĠ BĠLGĠSAYARLA DERĠN TEMEL PLANI ÇĠZĠMLERĠ Ankara, 2014

Upload: bambam132

Post on 12-Sep-2015

330 views

Category:

Documents


2 download

DESCRIPTION

Derin Temel çeşitlerini bilgisayarda ve Autocad programıyla çizilme bilgilerini içerir.

TRANSCRIPT

  • T.C.

    MLL ETM BAKANLII

    NAAT TEKNOLOJS

    BLGSAYARLA DERN TEMEL PLANI ZMLER

    Ankara, 2014

  • i

    Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir.

    Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.

    PARA LE SATILMAZ.

  • ii

    AIKLAMALAR ................................................................................................................... iv GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET - 1 ................................................................................................... 3 1. DZ RADYE TEMELLER ................................................................................................. 3

    1.1. Dz Radye Temel Tanm ve Elemanlar ...................................................................... 4 1.2. Dz Radye Temel Plan izimi .................................................................................... 5 1.3. Dz Radye Temel Kesit izimi .................................................................................. 13 1.4. Dz Radye Temel Donat Detay izimleri ................................................................ 17 1.5. Temel Plan Bilgileri Yazm ve Antet izimi ............................................................ 22 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 24 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 27

    RENME FAALYET - 2 ................................................................................................. 28 2. ALTTAN KRL RADYE TEMELLER ........................................................................ 28

    2.1. Alttan Kirili Radye Temel Tanm ve Elemanlar ..................................................... 28 2.2. Alttan Kirili Radye Temel Plan izimi .................................................................... 29 2.3. Alttan Kirili Radye Temel Kesit izimi .................................................................... 31 2.4. Alttan Kirili Radye Temel Donat Detay izimleri.................................................. 33 2.5. Temel Plan Bilgileri Yazm ve Antet izimi ............................................................ 34 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 35 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 38

    RENME FAALYET - 3 ................................................................................................. 39 3. STTEN KRL RADYE TEMELLER ......................................................................... 39

    3.1. stten Kirili Radye Temel Tanm ve Elemanlar ..................................................... 40 3.2. stten Kirili Radye Temel Plan izimi.................................................................... 40 3.3. stten Kirili Radye Temel Kesit izimi ................................................................... 43 3.4. stten Kirili Radye Temel Donat Detay izimleri ................................................. 44 3.5. Temel Plan Bilgileri Yazm ve Antet izimi ............................................................ 45 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 47 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 50

    RENME FAALYET - 4 ................................................................................................. 51 4. MANTAR RADYE TEMELLER ...................................................................................... 51

    4.1. Mantar Radye Temel Tanm ve Elemanlar ............................................................... 51 4.2. Mantar Radye Temel Plan izimi .............................................................................. 52 4.3. Mantar Radye Temel Kesit izimi ............................................................................. 54 4.4. Mantar Radye Temel Donat Detay izimleri ........................................................... 56 4.5. Temel Plan Bilgileri Yazm ve Antet izimi ............................................................ 56 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 58 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 61

    RENME FAALYET - 5 ................................................................................................. 62 5. KAZIK TEMELLER .......................................................................................................... 62

    5.1. Kazk Temel Tanm ve Elemanlar ............................................................................ 63 5.2. Kazk Temel Plan izimi ........................................................................................... 65 5.3. Kazk Temel Kesit izimi ........................................................................................... 67 5.4. Kazk Temel Donat Detay izimleri ........................................................................ 68

    NDEKLER

  • iii

    5.5. Temel Plan Bilgileri Yazm ve Antet izim .............................................................. 69 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 71 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 74

    MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 75 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 78 KAYNAKA ......................................................................................................................... 80

  • iv

    AIKLAMALAR ALAN naat Teknolojisi

    DAL/MESLEK Statik Yap Teknik Ressaml

    MODLN ADI Bilgisayarla Derin Temel Plan izimleri

    MODLN TANIMI

    Bilgisayarla dz radye, alttan kirili radye, stten kirili radye, mantar radye, kazk temellere ait plan, kesit, detaylarn izimi ile ilgili bilgi ve becerilerin kazandrld bir renme materyalidir.

    SRE 40/24

    N KOUL

    YETERLK Bilgisayarla derin temel planlar izmek

    MODLN AMACI

    Genel Ama Bu modlle gerekli ortam salandnda, bilgisayarla radye temel ve kazk temelleri ynetmelik ve standartlara uygun olarak izebileceksiniz. Amalar

    1. Bilgisayarla dz radye temel, kesiti ve detaylarn izebileceksiniz.

    2. Bilgisayarla alttan kirili radye temel plan, kesiti ve detaylarn izebileceksiniz.

    3. Bilgisayarla stten kirili radye temel plan, kesiti ve detaylarn izebileceksiniz.

    4. Bilgisayarla mantar radye temel plan, kesiti ve detaylarn izebileceksiniz.

    5. Bilgisayarla kazk temel plan, kesiti ve detaylarn izebileceksiniz.

    ETM RETM ORTAMLARI VE

    DONANIMLARI

    Ortam: Statik yap teknik ressaml atlyesi, CAD programlarn altrabilecek kapasitede donanm olan bilgisayar laboratuar, meslek ile ilgili uygun bro, iletmeler, bilgi teknolojileri ortam ve ktphane Donanm: CAD programlarn altrabilecek kapasitede bilgisayar donanm, statik proje ile ilgili paket programlar, programlarla ilgili kitaplar ve dokmanlar, projeksiyon cihaz ve donanm

    LME VE DEERLENDRME

    Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz. retmen, modl sonunda lme arac (oktan semeli test, doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.) kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek sizi deerlendirecektir.

    AIKLAMALAR

  • v

  • 1

    GR Sevgili renci,

    Temel sistemi tasarlanrken, temelin zeminle temas eden yzeyinin her noktasndaki oturmalarn eit (niform) olmas salanr. Zeminin tama gc dkse, yap ok katl ise veya zemin koullarndan dolay farkl oturmalar bekleniyorsa radye temel tercih edilir. Radye temellerin tercihinde saylan sebeplerin yan sra salam zeminin derinde bulunmas, yeralt suyunun varl ile yzey suyunun (akarsu, gl, deniz vb.) olmas durumlarnda kazk temel yapmna gidilir.

    Bu modl bilgisayar destei ile standart ve ynetmeliklere uygun, teknik resim kurallar iinde derin temel plan izimi yapabilmeniz iin hazrlanmtr.

    Bu modl baar ile tamamladnzda temellere ait yapm kurallar, projelendirme esaslar, bilgisayarla dz radye, alttan kirili radye, stten kirili radye, mantar radye ve kazk temellere ait plan, kesit ve donat detaylar izimi hakknda gereken teknik bilgileri kazanm olacaksnz. naat sektrndeki hzl ilerlemeye ayak uydurabilmek ve bu sektrde tutunabilmek rendiklerimizi iyi kullanabilmemize baldr.

    GR

  • 2

  • 3

    RENME FAALYET - 1

    Bu faaliyetle uygun ortam ve donanmlar salandnda bilgisayarla dz radye temel plan, kesiti ve detaylarn izebileceksiniz.

    Radye temelin ne olduunu aratrnz. evrenizdeki mhendislik brolarn ziyaret ederek dz radye temel izimlerini

    inceleyiniz.

    Ktphane kaynaklar ve internetten bulabileceiniz dz radye temel izimlerini inceleyiniz.

    Dz radye temel plan, kesit ve donat detay izimlerinin nasl yapldn inceleyiniz.

    evrenizdeki inaatlarda yaplan dz radye temelleri inceleyiniz. Aratrma, inceleme sonularnz snf ortamnda arkadalarnzla paylanz.

    1. DZ RADYE TEMELLER

    Temeller yapnn en alt katndaki kolon veya perdelerin ykn yer yzeyine (zemine) aktarrlar. Dier bir deyile, temeller yapnn ayaklardr.

    Kolon veya perdeler zemine dorudan oturtulamaz. Betonarme kolonun dayanm zeminin dayanmna gre ok daha yksektir (100-200 kat). Kolon kesitleri kendi yklerini gvenle tayacak ekilde seilir ancak bu kesitler, dayanm ok kk olan zemine dorudan oturtulduklar takdirde zeminde zemin dayanmnn ok stnde olan gerilmeler oluur ve kolon zemine zmbalanarak saplanr. Zemindeki gerilmeyi drebilmek iin kolonlarn alt ucu ile zemin arasna kesit alan kolonun kesitinden ok daha byk olan betonarme elemanlar (temel) yaplr.

    Kirili ve kirisiz tipte ina edilebilen radye temeller, genellikle yap arlnn byk ya da zeminin tama gcnn dk olduu durumlarda tercih edilir.

    RENME FAALYET1

    ARATIRMA

    AMA

  • 4

    ekil 1.1: Dz radye temel

    1.1. Dz Radye Temel Tanm ve Elemanlar

    Radye-jeneral olarak da isimlendirilen bu temeller; dolgu zeminlerde, emniyet

    gerilmesinin ok dk olduu ve temel zemininin fazlaca skabilme zellii gsterdii zeminlerde veya temel duvar ve kolonlarn birbirine ok yakn olmas durumlarnda uygulanr. Bu temel trnde bina, zemini tamamen rten ve tersine alan bir deme zerine oturtulur.

    Tanm: Genellikle duvar veya kolonlar birbirine yakn ve ykleri de az ise sadece dz plaka halinde uygulanan temele dz radye temel ad verilir.

    Elemanlar: Radye temel pla, kolon, betonarme perde, beton elii, grobeton ve blokaj olarak sralanabilir (izim 1.1).

    Radye temel pla: Dz radye temelde tayc olan en nemli elemandr. Plak kalnl 30 cmden az olamaz. Plak st kotu doal zemin kotundan en az 60 cm aada olmal; bu mesafe, don etkisi olan yrelerde donma derinliinin altna kadar olmaldr.

    Kolon: Yapdan gelen ykleri tayarak zerine oturduu temele nakleden ve dey olarak dzenlenen betonarme yap elemanlardr.

  • 5

    Betonarme perde: Uzun kenarnn kalnlna oran en az yedi olan dey tayc sistem elemanlarna perde denir. Perde kalnl, kat yksekliinin 1/15 inden ve 20 cmden az olmayacaktr.

    Beton elii: Betonarmede elik ve beton, yap elemanlarnn maruz olduu yk birbirini tamamlayarak karlarlar. Beton elii, donat iindeki fonksiyonuna ve ekline gre eitli isimler alr. Maruz olduklar ykleri tayan esas elikler (dz veya pilye elikleri), donat iskeletini oluturmak iin kullanlan montaj elikleri, donaty birbirine balamak ve kesme kuvvetlerini almak amacyla kullanlan etriyeler beton ierisinde kullanlan balca elik eitleridir. Radye temellerde plak zerinde elikleri birbirine balamak zere etriye grevini yapan sehpa donatsdr.

    Grobeton: Zemin yzeyini dzeltmek, temel pla iin taban oluturmak ve temel plan zeminden gelebilecek olumsuz etkilerden korumak iin 10 cm kalnlnda yaplan demirsiz betondur.

    Blokaj: Zemin zerine grobeton dklmesi iin 15 cm kalnlnda denen talara blokaj ad verilir.

    Zemin

    Grobeton 10 cm.Blokaj 15 cm.

    Zemin izgisi 25 cm betonarme duvar

    Zemin kat dsemesi

    Temel plagi

    izim 1.1: Radye temel elemanlar

    1.2. Dz Radye Temel Plan izimi

    Program altrma

    CAD program kurulmu olan bilgisayarlarmz atktan sonra program altrmak iin en ok kullanlan yol; Balat / Tm Programlar / Autodesk / AutoCAD 2012 eklinde sralanr(Resim 1.1).

    Resim 1.1: Balat tm programlardan AutoCADin altrlmas

  • 6

    Program altrmak iin kullanlabilecek ikinci bir yol ise Balat / altr seilerek alan diyalog kutusuna programn ismini yazmaktr (Resim 1.2).

    Resim 1.2: Balat altr seilerek AutoCADin altrlmas

    Bilgisayarlarmza kurduumuz AutoCAD programn ska kullanacamz iin program kurulduktan sonra masastnde ksa yolu oluturulursa ksa yol zerine farenin sol tuu ile ift tklanarak program altrlabilir. Programn altrlmas iin masast ksa yol simgesinin kullanlmas zaman ve pratik oluu asndan tercih edilmektedir(Resim 1.3).

    Resim 1.3: Masa st ksa yol ile AutoCADin altrlmas

    izim snrlarn belirleme

    AutoCAD programn altrdktan sonra izime balamadan nce yapacamz ilem izim snrlarn belirlemektir. izim snrlarn belirlerken izeceimiz temelin ait olduu binann eni, boyu, d llendirme ve aks izgileri dikkate alnmaldr. Dikkate aldmz bu bilgilerle izim snrlarn belirlerken limits komutu yazlarak enter tuuna basldnda kdn sol alt balang noktas 0,0 olarak kabul edilir. Kt boyutu yani izim snrlar x, y olarak girilir(Resim 1.4).

    Resim 1.4: izim snrlarn (limits) ayarlama

  • 7

    x ve y deeri olarak girilen 4000, 2500 deerleri izim snrlarmz ya da kt boyutumuz olarak tespit edilmitir. Bu llerdeki bir izimin tamamn ekranda grebilmek iin zoom (z), enter ve all (a) enter yaplr. Bylece izim snrlarmz programda tanmlanm ve bizim tamamn grebileceimiz hle gelmi olur (Resim 1.5).

    Resim 1.5: izim snrlarn (limits) aktifletirme (zoom (z), enter ve all (a) enter)

    Katman ayarlar yapma

    izim ortamnda bir nesneyi oluturan para veya elemanlarn gerek hayattaki grntlerinin ekranda gsterilmesi ve bu nesnelerin birbirlerinden ayrt edilebilmesi iin layer komutu kullanlr. Layer; nesnelere renk, izgi kalnl ve izgi tipi atamalarn gerekletirir. Kullanc, ayn paray izim sonuna kadar bir renk seerek izer ve daha sonra ekranda parann rengi, izgi tipi ve kalnlk grntsn kolayca deitirebilir.

    AutoCADte katman oluturmak; ekranda izilen izgilerin hangi elemana ait olduunu, rengini, izgi tipini, alp-kapatlmasn, zlp-dondurulmasn, kilitlenmesini ve kilitlerinin kaldrlmas salanarak izimlerin ekranda gsterilmemesini veya grld hlde mdahale edilememesini salar. Ksacas ekrandaki izimlerin kontrol altnda bulundurulmasn salar.

    Katman ayarlarn yapmak iin komut satrna layer yazlr ve enter tuuna baslr. Alan Layer Properties Manager diyalog penceresinde sa st kede bulunan New sekmesine baslarak elemana isim verilir. Her bir elemana farkl isim vererek katmanlar oluturulur. Elemanlarn isimleri verilerek oluturulan katmanlara color sekmesine tklayarak renk, Linetype sekmesine tklayarak izgi tipi ve Lineweight sekmesine tklayarak izgi kalnl atanr. rnein katman ismi aks, rengi krmz (red), izgi tipi kesik izgi-nokta (ISO dash dot); katman ismi donat, rengi beyaz (White), izgi tipi srekli (Continuous) gibi isimlendirilerek katmanlar oluturulur. Gerektiinde ise istenilen katman zerinde istenilen deiiklik yaplabilir (Resim 1.6).

    Resim 1.6: Katman (Layer) ayarlar

  • 8

    izim esnasnda ska kullanacamz komutlar unlardr:

    izim (Draw) komutlar (Resim 1.7).

    Resim 1.7: izim (Draw) komutlar

    Dzenleme (Modify) komutlar (Resim 1.8)

    Resim 1.8: Dzenleme (Modify) komutlar

    llendirme ayarlar yapma

    llendirme ayarlar (dimension style) yaplrken ncelikle l izgisi, uzatma izgisi ve snrlama izgileri ayarlanr. Alan yeni l stili (new dimension style) diyalog kutusundan izgi ve snrlama (lines and arrows) ayarlar yaplr. Ardndan llendirme yazs (text) ayarlar yapldktan sonra temel l birimleri (primary units) ayarlar yaplr. Tm ayarlar yapldktan sonra (ok) tulanarak llendirme stili diyalog kutusuna geri dnlr. llendirme stilini aktifletirmek iin (set current) tuuna tklanarak ayarlama tamamlanm olur. Daha sonra kapat (close) tklanarak llendirme diyalog kutusu kapatlr ve llendirme iine geilir (Resim 1.9).

    Resim 1.9: llendirme ayarlar

    Yaz stili oluturma

    Format sarkan mensnden text style komutu seilerek ya da komut satrna ksaca (st) yazarak yaz stili (text style) diyalog kutusuna ulalr. nce yeni (new) butonundan stil ismi

  • 9

    (style name) verilir ve yaz biimi (font name) seilir. Yaznn ekline ve yksekliine karar verdikten sonra (apply) diyalog kutusundan karak (close) yaz yazmaya balanr (Resim 1.10).

    Resim 1.10: Yaz stili ayarlar

    Bilgisayarla dz radye temel plan iziminde ilem sras:

    Temel plan izilecek bilgisayar alr ve AutoCAD program altrlr. Zemin kat planndan alnan llere gre izim snrlar (limits) belirlenir. izimde kullanacamz katman (layer) ayarlar yaplr. Kat planndaki akslar ve kolonlar aynen izilir (izim 1.2).

    A

    B

    C

    1 2 43

    A

    B

    C

    D D

    1 2 43

    izim 1.2: Zemin kat planndaki akslar ve kolonlarn izilmesi

  • 10

    Belirlenen llerde temel alann btnyle kaplayacak ekilde temel pla izilir.

    Yanlardan gelecek toprak basncna kar d kolonlar arasnda 25 cm geniliinde betonarme duvar izilir (izim 1.3).

    1 2 3

    A

    B

    C

    4

    A

    B

    C

    D

    1 2 3

    D

    4

    izim 1.3: Temel pla ve betonarme duvarn izilmesi

    Format dimension style tklanarak oluturulan llendirme ayarlar ile kotlu llendirme yaplr.

    Cephe hareketleri, akslar ve toplam cephe lsn veren d llendirme yaplr (izim 1.4).

  • 11

    1 2 3

    A

    B

    C

    4

    A

    B

    C

    D

    1 2 3

    D

    4

    izim 1.4: D llendirmenin gsterilmesi

    Hatch komutu kullanlarak uygun lekte uygun taramalar yaplr. Text style tklanarak oluturulan yaz stili ile malzeme almlar yazlr. izim ad ve lei yazlr. izim kontrol edilir (izim 1.5).

  • 12

    150

    130

    670

    25 cm betonarme duvar

    TEMEL PLANI lek:1/50

    150

    670

    850

    300

    280

    A

    321

    220

    20

    5

    Temel plagKolon

    280

    B

    B

    C

    230

    -1.25-1.70

    A

    D

    220

    520

    1

    20

    32

    B

    280

    850

    3003

    00

    550

    280

    4

    A

    20

    20

    230

    B

    C

    A

    4

    D

    20

    20

    20

    izim 1.5: 1/50 lekli dz radye temel plan

  • 13

    1.3. Dz Radye Temel Kesit izimi

    Bilgisayarla dz radye temel kesit iziminde ilem sras:

    zerine kesitlerin izilecei temel plan ekrana getirilir. Kat planndan geirilen kesit izgileri, temel plannda ayn yerden geirilir.

    Kesitler bak dorultusuna gre ayn plan zerine ve yanna izilir. Plandan uygun mesfede zemin izgisi izilir. Kesilen ve grnte kalan temel pla bak dorultusu ynnde tanr. Alt ve

    st temel kotlarna gre temel pla oluturulur (izim 1.6).

    300

    300

    850

    300

    850

    A

    B

    B-B

    Kesiti

    C

    25 cm betonarme duvar

    280

    550

    280

    TEMEL PLANI lek:1/50

    150

    670

    321

    220

    20

    5

    Kolon Temel plag

    B

    280

    4

    A

    20

    20

    230

    -1.70

    A

    -1.25

    230

    B

    C

    A

    D

    150

    520

    670

    A-A Kesiti

    220

    1

    20

    32

    B

    280

    Temel plag

    D

    4

    20

    20

    20

    130

    izim 1.6: Alt ve st temel kotlarna gre temel plann izilmesi

  • 14

    Su basman kotuna gre zemin kat demesi izilir. Kolonlar, temel pla stnden balayp, zemin kat demesinden 1-2 cm

    devam ettirilerek kesilir (izim 1.7).

    850

    300

    850

    3003

    00

    25 cm betonarme duvar

    550

    280

    280

    280

    B

    670

    21

    A

    20

    Kolon

    5 220

    43

    TEMEL PLANI lek:1/50

    20

    Temel plag

    150

    A

    20

    230

    B

    -1.70

    B-B

    Kesi

    ti

    A

    C

    -1.25

    230

    B

    C

    A

    B

    280

    670

    520

    D

    20

    21

    220

    Zemin izgisi

    A-A Kesiti

    20

    20

    43

    150

    130

    D

    20

    Zemin kat dsemesi

    Temel plag

    izim 1.7: Zemin kat demesi ve kolonlarn kesite izilmesi

  • 15

    Betonarme perde kesiti izilir. Temel pla alt ve st, zemin izgisi ve zemin kat demesini gsteren kotlu

    llendirme yaplr (izim 1.8).

    + 0.00

    - 0.85

    - 1.25

    - 1.65

    20

    230

    20

    TEMEL PLANI lek:1/50

    280

    850

    300

    850

    300 3

    00

    25 cm betonarme duvar

    550

    280

    220

    670

    1

    A

    20

    5

    432

    Temel plag

    280

    Kolon

    B

    150 20

    230

    B

    B-B

    Kesi

    ti

    -1.70

    A

    C

    -1.25

    A

    25 cm betonarme duvar

    670

    220

    520

    - 1.6

    5

    - 1.2

    5

    - 0.8

    5

    + 0

    .00

    - 1.7

    0

    1

    D

    20

    Zemin izgisi

    A-A Kesiti

    280

    2

    B

    43

    150

    130

    20

    20

    Zemin kat dsemesi

    Temel plag

    - 1.70

    A

    B

    C

    D

    izim 1.8: Kotlu llendirmenin yaplmas

  • 16

    Hatch komutu kullanlarak gerekli lekte uygun taramalar yaplr. Text style tklanarak oluturulan yaz stili ile malzeme almlar yazlr. izim ad ve lei yazlr. izim kontrol edilir (izim 1.9).

    300

    300

    850

    300

    850

    670

    150

    TEMEL PLANI lek:1/50

    25 cm betonarme duvar

    280

    20

    A

    321

    2802205

    Temel plagKolon

    B

    230

    Zem

    in

    Gro

    beto

    n 1

    0 c

    m.

    Blo

    kaj 1

    5 c

    m.

    B

    B-B

    Kesi

    ti

    C

    -1.25-1.70

    A

    280

    550

    4

    20

    A

    20

    230

    B

    A

    C

    670

    130

    150

    Zemin izgisi

    20

    + 0

    .00

    - 0.8

    5

    - 1.2

    5

    - 1.6

    5

    D

    - 1.7

    0

    A-A Kesiti

    520

    280

    21

    220

    3

    B

    Zemin

    Grobeton 10 cm.Blokaj 15 cm.

    25 cm betonarme duvar

    Zemin kat dsemesi

    Temel plag

    4

    20

    D

    20

    20

    + 0.00

    - 1.70 - 1.65

    - 1.25

    - 0.85

    izim 1.9: Plan zerinde kesitlerin tamamlanmas, izim ad ve leinin yazlmas

  • 17

    1.4. Dz Radye Temel Donat Detay izimleri

    Radye temellerde 1/50 lekli izilmi plan zerinde donat gsterilir. Kullanlan elik donat hakknda daha geni bilgi vermek iin temel en ve boy kesiti 1/20 leinde izilerek donat gsterilir. Ayrca elikler kesit alt veya yanlarna tek tek izilip kvrlma yerleri ve lleri zerine yazlr.

    Radye temellerde, esas eliklerin konduu yer demelerin tersinedir. Mesnet aralarnda ste, mesnetlerde alta konulur. elik boylar aynen demelerde olduu gibi hesaplanr. Gerekirse mesnet altlar apo -ilave- elikleri ile takviye edilir. Plaka esas elikleri, ksa dorultuda betonarme eleman yzeyine yakn konur.

    Radye temel plaklarnda eliklerin birbirine balanmas amacyla kullanlan donat, sehpa donatsdr. 1-2 metre aralklarla konarak elikler birbirine balanr (izim 1.10).

    Sehpa donats

    14 L=150 cm.

    30

    3030

    30

    30

    izim 1.10: Sehpa donats

    Plan ve kesit izimini yukarda anlattmz radye temelde kullanlacak donat ap, says ve miktar hesapla tespit edilir. Statik hesap sonucu tespit edilen donatnn plan ve kesitteki durumu aadaki izimlerle gsterilmitir (izim 1.11).

  • 18

    414/15 L=150

    13

    14/1

    2 L=600

    13

    14/1

    2 L=540

    44

    14/1

    2 L=900

    44

    14/1

    2 L=840

    550

    280

    850

    850

    280

    TEMEL PLANI lek:1/50

    150

    670

    2805 220

    1 32

    A

    20

    Alt ilave

    Temel plagiKolon25 cm betonarme duvar

    B

    20

    4

    A

    20

    150

    130

    670

    2516/12 L=570

    300

    4616/12 Alt Donati L=720

    4616/12 st Donati L=660

    -1.25

    A

    C

    B

    230

    -1.70

    Alt ilave414/15 L=150

    2516/12 L=510

    220

    520Sehpa donatisi

    30

    30

    30 30

    30

    14 L=150 cm.

    1

    D

    20

    32

    B

    280

    3003

    00

    C

    A

    B

    230

    4

    D

    20

    20

    20

    izim 1.11: Planda donatnn gsterilmesi

    Radye temel pla zerine izilen donat ile temelin her iki ynnde izilen kesitler zerindeki donat ayn olmaldr. Kesitlerde gsterilen donatnn alm izilerek donatnn para ve tam boyu ile ap, aral zerine yazlr (izim 1.12).

  • 19

    44

    14/1

    2 L=900

    44

    14/1

    2 L=840

    414/15 L=150

    13

    14/1

    2 L=600

    13

    14/1

    2 L=540

    840

    14/1

    2 L

    =900

    840

    14/1

    2 L

    =840

    14/1

    2

    280

    550

    280

    850

    850

    30

    TEMEL PLANI lek:1/50

    670

    1502205 280

    1 32

    Alt ilave

    20

    A

    Temel plagi25 cm betonarme duvar

    Kolon

    B

    20

    4

    20

    A

    30

    14 L=150 cm.

    Sehpa donatisi

    B-B

    Kesiti

    16/1

    2

    30

    40

    660 16/12 L=660

    130

    150

    670

    2516/12 L=570

    300

    414/15 L=150

    Alt ilave

    4616/12 st Donati L=660

    4616/12 Alt Donati L=720

    -1.25-1.70

    A

    C

    B

    230

    2516/12 L=510

    660 16/12 L=720

    520

    220

    30

    1

    20

    D

    32

    B

    280

    300

    300

    A

    C

    B

    230

    30

    4

    20

    D

    20

    20

    25 cm betonarme duvar

    30

    3030

    30

    40

    14/12 16/12

    Temel plagi

    A-A Kesiti

    izim 1.12: Plan ve kesitte donatnn gsterilmesi

  • 20

    Bilgisayarla radye temel donat detay iziminde ilem sras:

    Plandan yararlanlarak temel plann ve kolonlarn dey kesiti izilir. Yatay ve dey llendirme yaplr (izim 1.13).

    200

    280

    40

    2

    40

    40

    1

    180

    220

    20110 40

    3 4

    150

    A-A Kesiti

    Temel plagi

    40

    izim 1.13: Radye temel boy kesitinin izilmesi

    Boyuna donat yerletirilir. Enine donat yerletirilir. Boyuna ve enine donatnn ap ve aral zerine yazlr (izim 1.14).

    40 180

    220

    40

    1

    A-A Kesiti

    200

    280

    16/12

    Temel plagi

    40

    2

    110 40 20

    3 4

    150

    14/12

    40

    izim 1.14: Boyuna ve enine donatlarn kesitte gsterilmesi

    Donat alm yaplr. Donatlarn ksmi ve toplam boylar zerine yazlr (izim 1.15).

  • 21

    660 16/12 L=660

    660 16/12 L=72030 30

    150

    110

    220

    180

    2

    16/12

    1

    40

    40

    40

    14/12

    Temel plagi

    A-A Kesiti

    3

    40

    280

    200

    4

    40 20

    izim 1.15: Radye temel donat detay izimi

    Radye temel plaklarn donat dzeninde iki dorultuda alan demelerdeki kurallara uyulur. Eer pilye kullanlacaksa mesnet aralarnda ste, mesnetlerde alta gelecek ekilde krlr. Pilye krmlar deme ve kirilerin aksinedir. Boylarnn hesap edilmesinde farkllk yoktur. 1/20 lekte izilen kesitte pilye ve dz demirler gsterilir. Ayn demirlere ait almlar hemen altna izilerek adedi ve boyu zerine yazlr (izim 1.16).

    650

    200

    660 16/12 L=720

    660 16/12 L=660

    30

    42

    4242

    110

    55 110

    80 16/12 L=359

    30

    1 2

    4018040

    40

    16/12

    30

    35 16/12 L=320

    30

    Donati ailimlari

    3535

    4297

    100 16/12 L=391

    75110

    20

    20

    43

    4011040

    Temel plagi

    Temel Plak Kesiti

    izim 1.16: 1/20 lekli donat detay ve almlar

  • 22

    1.5. Temel Plan Bilgileri Yazm ve Antet izimi

    Teknik resimde grnlerle birlikte tamamlayc bilgilerin de bulunmas gerekir. Tamamlayc bilgiler, resimlerin incelenmesini kolaylatrmak iin antet denilen yaz alannda toplanr.

    Antet, en az 170 mm uzunluunda ve 15 mm yksekliinde olan, dikdrtgen eklinde bir izelgedir. Resmi izen kii adn, soyadn, tarihi yazdktan sonra imzasn atmaldr. Resmin hangi lekle izildii, parann ad, resim numaras ve kurumun ad mutlaka belirtilmelidir. Resim izildikten sonra yetkili kii tarafndan kontrol edilmelidir. Kontrol eden kii adn, soyadn, tarihi yazp imzasn atmaldr.

    Antet rnekleri (TSE)

    yerleri iin (ekil 1.2):

    ekil 1.2: yerleri iin izilmi antet rnei

    Okullar iin (ekil 1.3):

    ekil 1.3: Okullar iin izilmi antet rnei

    Temel plan ve her iki ynde bak ynne uygun dorultuda izilen kesitlerin tamamlanmasndan sonra temel planna ait bilgiler izimin alt kesinde verilir.

    Plann, kesitlerin ve donat detaylarnn evresine antet izilir. Mevcut izime, bu izimi yapan ve kontrol eden kiilere ait gerekli bilgilerin yazld antetin izilip eklenmesi ve izimin kontrol edilmesi ile izim tamamlanm olur (izim 1.17).

  • 23

    414/15 L=150

    13

    14/1

    2 L=600

    13

    14/1

    2 L=540

    44

    14/1

    2 L=900

    44

    14/1

    2 L=840

    550

    280

    850

    850

    280

    220

    670

    5

    1

    A

    20

    150280 20

    2 43

    25 cm betonarme duvar

    Alt ilave

    Temel plagiKolon

    B

    20

    TEMEL PLANI lek:1/50

    A

    4616/12 Alt Donati L=720

    4616/12 st Donati L=660

    2516/12 L=570

    2516/12 L=510

    670

    220

    520

    300

    A

    C

    B

    230

    -1.70

    Sehpa donatisi

    30

    3030 30

    30

    14 L=150 cm.

    1

    D

    20

    3003

    00

    Alt ilave414/15 L=150

    -1.25

    A

    230

    280

    2

    B

    43

    20

    150

    130

    20

    20

    C

    B

    D

    MALZEME

    BETON : C20 (BS 20)

    DONATI : ST 420 (B III)

    DEPREM DEERLER Ao = 0,40 I = 1,0 YZS = Z4

    Ta = 0,20 Tb = 0,90 R = 8,00

    ZEMN EMNYET GERLMES = 1,2 kg/cm

    izen lek Konu Okul

    Snf No

    Tarih

    Kontrol ResimNo

    izim 1.17: 1/50 lekli dz radye temel plan, bilgileri ve antet izimi

  • 24

    UYGULAMA FAALYET Aada aks, kolon ve lleri verilen yap iin;

    Dz radye temel plan ve kesitini bilgisayarla iziniz. Dz radye temel donat detay ve almn bilgisayarla iziniz.

    UYGULAMA FAALYET

  • 25

    Verilenler:

    Radye temel plak kalnl 80 cm alnacaktr. Her iki ynde 16lk demir 15 cm arayla alt ve st olarak konulacaktr.

    lem Basamaklar neriler

    nlnz giyiniz. Program altrnz. izim snrlarn belirleyiniz. Katman ayarlarn yapnz. Akslar iziniz. Kolonlar iziniz. Dz radye temel plak ve plan donatlarn

    iziniz. Planda enine ve boyuna temel kesit

    yerlerini belirleyiniz.

    Her iki ynde temel kesitlerini iziniz. Dz radye temel donat detaylarn

    iziniz. llendirme ayarlarn yapnz. Gerekli llendirmeleri yapnz. Yaz stillerini oluturunuz. Temel plan ve kesit bilgilerini yaznz. Anteti hazrlaynz. izimi kontrol ediniz ve kaydediniz.

    nlnz giyiniz. alma ortamnzn ie balamadan

    nce temiz olmasna dikkat ediniz. Yapacanz izime uygun limits

    ayarlarn yapnz. izim iin gerekli katmanlar layer

    komutu ile oluturunuz. almanz sk sk kaydediniz. Zemin kat planndaki aks ve kolonlar

    iziniz. Belirlenen llerde; temel alann

    btnyle kaplayacak ekilde temel plan iziniz.

    Temel plannda enine ve boyuna esas donaty iziniz.

    Kat planndan geirilen kesit izgilerinin, temel plannda da ayn yerde olmasna dikkat ediniz.

    Kesitleri bak dorultusuna uygun olarak ayn plan zerine iziniz.

    Dz demirleri, sehpa donatsn ve kesite giren donatlar iziniz.

    Donat almlarn yapnz. Donat ksmi ve toplam boylarn yazsnz. Dimension style ile llendirme stili ve

    ayarlamalarn yapnz. D llendirmeyi yapnz. llendirmeyi yapnz. Kotlu llendirmeyi yapnz. Text style ile izimde kullanacanz yaz

    stillerini oluturunuz. izim leini belirtiniz. Anteti iziniz. Antet bilgilerini doldurunuz. Biten izimi kontrol etmeli varsa yanllar

    dzeltmeli ve eksikleri tamamlaynz. Yaptnz izimi retmeninizin

    syleyecei bir klasre isim vererek kaydediniz.

    alan program ve bilgisayarnz dzgn bir ekilde kapatnz.

  • 26

    KONTROL LSTES

    Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet, kazanamadnz becerileri Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz.

    Deerlendirme ltleri Evet Hayr

    1. nlnz giydiniz mi?

    2. Bilgisayarnz altrdnz m?

    3. CAD izim programn altrdnz m?

    4. izim snrlarn belirlediniz mi?

    5. Katman ayarlarn yaptnz m?

    6. Akslar izdiniz mi?

    7. Kolonlar izdiniz mi?

    8. Dz radye temel plann izdiniz mi?

    9. Dz radye temel plak ve plan donatlarn izdiniz mi?

    10. Her iki ynde temel kesitlerini izdiniz mi?

    11. Dz radye temel donat detaylarn izdiniz mi?

    12. Gerekli llendirmeleri yaptnz m?

    13. Temel plan ve kesit bilgilerini yazdnz m?

    14. Anteti hazrladnz m?

    15. izimi kaydettiniz mi?

    16. Sreyi (5 ders saati) iyi kullandnz m?

    DEERLENDRME

    Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

  • 27

    LME VE DEERLENDRME Aadaki cmlelerin sonunda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen

    bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.

    1. ( ) Radye temellerde bina, zemini tamamen rten ve tersine alan bir deme zerine oturtulur

    2. ( ) Sarkan men komutlar izim ekrannn st ksmnda bulunan komutlardr. 3. ( ) Yaptmz izimleri kaydetmek iin circle komutunu kullanrz. 4. ( ) Radye temellerde esas eliklerin konduu yer demelerin aynsdr. 5. ( ) elikler kesit alt veya yanlarna tek tek izilip kvrlma yerleri ve lleri zerine

    yazlr.

    Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz.

    6. izim snrlarn belirlemek iin . komutu kullanlr. 7. Radye temellerde plak kalnl cm den az olamaz. 8. Radye temellerde plak zerinde elikleri birbirine balamak zere etriye grevini

    yapan . donatsdr. 9. Hatch komutu ile uygun yerlere uygun lekte yaplr. 10. nesnelere renk, izgi genilii ve izgi tipi atamalarn gerekletirir.

    DEERLENDRME

    Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

    LME VE DEERLENDRME

  • 28

    RENME FAALYET - 2

    Bu faaliyetle, uygun ortam ve donanmlar salandnda, bilgisayarla alttan kirili radye temel plan, kesiti ve detaylarn izebileceksiniz.

    evrenizdeki mhendislik brolarn ziyaret ederek alttan kirili radye temel izimlerini inceleyiniz.

    Ktphane kaynaklar ve internetten bulabileceiniz alttan kirili radye temel izimlerini inceleyiniz.

    Alttan kirili radye temel plan, kesit ve donat detay izimlerinin nasl yapldn inceleyiniz.

    evrenizdeki inaatlarda yaplan alttan kirili radye temelleri inceleyiniz. Aratrma, inceleme sonularnz snf ortamnda arkadalarnzla paylanz.

    2. ALTTAN KRL RADYE TEMELLER

    Bu tip temellerde, kolon ve perdeler radye plan zerine, radye plaksa kirilerin zerine oturtulur. Bu ilem temel plann zemin zerinde kaymamas iin tertip edilir.

    2.1. Alttan Kirili Radye Temel Tanm ve Elemanlar

    Tanm: Bodrum kat demesinin dz olmas ve temelin zemin zerinde kaymamas isteniyorsa radye temel plann altna kiriler tekil edilir. Bu tr temellere alttan kirili (ters kirili) temeller ad verilir. Sz konusu kiriler zellikle kil dolgulu kaygan zeminlerde yapnn yanal kaymalarn nlemede byk rol oynar.

    Alttan kirili radye temellerde kiriler plaka altnda tertiplenir. Temel st kazs yapldktan sonra alt kirilerin tanzim edilecei yerlerde, kiriten 12-20 cm daha geni ve 10 cm daha derin olacak ekilde zemin kazlr. Taban ve yan yzeylerde 10 cm kalnlnda grobeton dklr.

    Elemanlar: Radye temel pla, kiri, kolon, betonarme perde, beton elii, grobeton ve blokaj olarak sralanabilir (izim 2.1).

    Alttan kirili radye temel elemanlar ile ilgili daha ayrntl bilgi iin renme faaliyeti 1.1e baknz.

    RENME FAALYET2

    ARATIRMA

    AMA

  • 29

    25 cm betonarme duvar

    Grobeton 10 cm.Blokaj 15 cm.Zemin

    Temel kirisi

    Zemin izgisi

    Temel plagi

    Zemin kat dsemesi

    izim 2.1: Alttan kirili radye temel

    2.2. Alttan Kirili Radye Temel Plan izimi

    Program altrma, izim snrlar ve katman ayarlar

    izim program masastnden ksa yol tuu ile ya da balat, tm programlardan programn seilmesi ile altrlr. izim sayfas aldktan sonra yaplacak izimin byklne gre izim snrlar limits komutu kullanlarak ayarlanr. izim yaparken kullanacamz katman ayarlar layer komutu ile yaplr. Layer komutunda alan diyalog kutusundaki new seenei kullanlarak yeni katmanlar oluturulur. Oluturulan katmanlara aks, kolon, temel, tarama, kiri, donat, llendirme, yaz vb. isimler verilir. Uygun renk ve izgi tipleri atandktan sonra ok tuuna basarak katman ayarlar tamamlanm olur.

    llendirme ayarlar ve yaz stili oluturma

    llendirme ayarlar iin format sarkan menden dimension style seilerek alan diyalog kutusunda ncelikle l izgisi, uzatma izgisi ve snrlama izgileri ayarlanr. Ayn sarkan menden text style seilerek yaz stili diyalog kutusuna ulalr. Stil ismi verildikten sonra yaznn biimi, ekli ve yksekliine karar verilerek ayarlar tamamlanm olur.

    Bylece atmz AutoCAD programnda gereken ayarlar yaplm, temel plan, kesiti ve detaylarn izmeye hazr hale gelmi oluruz.

    Bilgisayarla alttan kirili radye temel plan iziminde ilem sras:

    Temel plan izilecek bilgisayar alr ve AutoCAD program altrlr.

    Zemin kat planndan alnan llere gre izim snrlar (limits) belirlenir.

    izimde kullanacamz katman (layer) ayarlar yaplr.

    Zemin kat planndaki akslar ve kolonlar aynen izilir.

    Belirlenen llerde; temel alann kaplayacak ekilde temel pla izilir.

    Temel pla altnda kalan ve kaymay nlemek zere dzenlenmi kiriler kesik izgilerle izilir.

  • 30

    Yanlardan gelecek toprak basncna kar d kolonlar arasnda, 25 cm geniliinde betonarme duvar izilir.

    Kotlu llendirme yaplr.

    Cephe hareketleri, akslar ve toplam ly veren d llendirme yaplr.

    Hatch komutu kullanlarak uygun lekte uygun taramalar yaplr.

    Text style tklanarak oluturulan yaz stili ile malzeme almlar yazlr.

    izim ad ve lei yazlr.

    izim kontrol edilir (izim 2.2).

    4321

    850

    3003

    00

    850

    300

    Kolon

    280

    670

    280

    A

    5 220

    20

    C

    B

    A

    230

    550

    280

    TEMEL PLANI lek:1/50

    Temel plagi25 cm betonarme duvar

    150

    B

    20

    A

    20

    A

    Temel Kirisi 40/90

    C

    B

    230

    280

    670

    520

    21

    D

    -1.25

    220

    -2.20

    20

    43

    B150

    130

    20

    20

    D

    20

    izim 2.2: 1/50 lekli alttan kirili radye temel plan

  • 31

    2.3. Alttan Kirili Radye Temel Kesit izimi

    Bilgisayarla alttan kirili radye temel kesit iziminde ilem sras:

    zerine kesitlerin izilecei temel plan ekrana getirilir. Kat planndan geirilen kesit izgileri, temel plannda ayn yerden geirilir.

    Kesitler bak dorultusuna gre ayn plan zerine ve yanna izilir. Plandan uygun mesafede zemin izgisi izilir. Kesilen ve grnte kalan temel pla bak dorultusu ynnde tanr. Alt ve

    st temel kotlarna gre temel pla oluturulur. Temel altnda kesilen kiriler oluturulan plan altna tanr. Kiriler ykseklik

    ve genilik llerine uygun olarak izilir. Su basman kotuna gre zemin kat demesi izilir. Kolonlar, temel pla stnden balayp zemin kat demesinden 1-2 cm devam

    ettirilerek kesilir.

    Betonarme duvar kesiti izilir. Temel pla alt ve st, zemin izgisi ve zemin kat demesini gsteren kotlu

    llendirme yaplr. Hatch komutu kullanlarak uygun lekte uygun taramalar yaplr. Text style tklanarak oluturulan yaz stili ile malzeme almlar yazlr. izim ad ve lei yazlr. izim kontrol edilir (izim 2.3).

  • 32

    3 421

    B-B

    Kesi

    ti

    850

    300

    850

    3003

    00

    Temel Kirisi 40/90

    670

    280

    280

    Blo

    kaj 15 c

    m.

    Gro

    beto

    n 1

    0 c

    m.

    20

    A

    Zem

    in

    Kolon

    B

    5 220

    230

    C

    B

    A

    550

    280

    20

    TEMEL PLANI lek:1/50

    25 cm betonarme duvarTemel plagi

    150 20

    A

    230

    A

    C

    B

    Zemin kat dsemesi

    Temel plagi

    A-A Kesiti

    670

    280

    520

    21

    20

    - 2.1

    5-

    2.2

    0

    - 1.6

    5

    - 1.2

    5

    D

    + 0

    .00

    - 0.8

    5

    B

    -2.20 -1.25

    220

    Zemin izgisi

    Temel kirisi

    ZeminBlokaj 15 cm.Grobeton 10 cm.

    25 cm betonarme duvar

    3 4

    20

    150

    130

    20

    20

    D

    - 2.15

    + 0.00

    - 0.85

    - 1.25

    - 1.65

    - 2.20

    izim 2.3: Plan zerinde kesitlerin tamamlanmas, izim ad ve leinin yazlmas

  • 33

    2.4. Alttan Kirili Radye Temel Donat Detay izimleri

    Alttan kirili radye temellerde gerektiinde izole edildikten sonra betonarme kiri donatm yerletirilir. Alttan kirili radye temellerde plak donatsnn kiri boyuna donatsnn altnda kalmas gerektii unutulmamaldr (izim 2.4).

    apo (hesapla)

    konstrktif

    ters kiri boyuna donats

    ters kiri

    etriye

    plak donats

    izim 2.4: Alttan kirili radyenin plak kiri birleiminde donatnn yerletirilmesi

    Bilgisayarla alttan kirili radye temel donat detay iziminde ilem sras:

    Plandan yararlanlarak temel plann ve kolonlarn dey kesiti izilir. Kirilerin lsne uygun dey kesitleri izilir. Yatay ve dey llendirme yaplr. Plak ve kiri boyuna donats yerletirilir. Plak ve kiri enine donats yerletirilir. Boyuna ve enine donatnn ap ve aral zerine yazlr. Donat alm yaplr. Donatlarn ksmi ve toplam boylar zerine yazlr(izim 2.5).

    200

    650

    660 16/12 L=660

    660 16/12 L=72030

    40

    50

    40 180 40

    16/12

    Temel kirisi

    A-A Kesiti

    30

    414

    8/20

    20

    20

    40 110 40

    314

    14/12

    Temel plagi

    izim 2.5: 1/20 lekli donat detay ve almlar

  • 34

    2.5. Temel Plan Bilgileri Yazm ve Antet izimi

    Temel plan ve her iki bak ynne uygun dorultuda izilen kesitlerin tamamlanmasndan sonra temel planna ait bilgiler izimin alt kesinde verilir.

    Plann, kesitlerin ve donat detaylarnn evresine antet izilir. Mevcut izime, bu izimi yapan kiiye ve kontrol eden kiiye ait gerekli bilgilerin yazld antetin izilmesi, doldurulmas ve izimin kontrol edilmesi ile izim tamamlanm olur (izim 2.6).

    21 3 4

    300

    850

    3003

    00

    44

    14/1

    2

    L=9

    00

    44

    14/1

    2

    L=8

    40

    850

    Temel Kirisi 40/90

    4616/12 Alt Donati L=720

    4616/12 st Donati L=660

    25 cm betonarme duvarTemel plagi

    280

    670

    280

    20

    A

    Kolon

    B

    5 220

    230

    A

    B

    C414/15 L=150

    Alt ilave

    414/15 L=150

    Alt ilave

    550

    280

    13

    14/1

    2

    L=54

    0

    13

    14/1

    2

    L=60

    0

    20

    20

    TEMEL PLANI lek:1/50

    150

    A

    230

    A

    B

    C

    280

    520

    2516/12 L=510

    2516/12 L=570

    670

    21

    20

    -2.20

    D B

    -1.25

    220

    43

    30

    Sehpa donatisi

    14 L=150 cm.

    20

    20

    20

    150

    130

    30

    30

    30

    30

    D

    MALZEME

    BETON : C20 (BS 20)

    DONATI : ST 420 (B III)

    DEPREM DEERLER Ao = 0,40 I = 1,0 YZS = Z4

    Ta = 0,20 Tb = 0,90 R =

    8,00

    ZEMN EMNYET GERLMES = 1,2

    kg/cm

    izen lek Konu Okul

    Snf No

    Tarih

    Kontro Resim

    No

    izim 2.6: 1/50 lekli alttan kirili radye temel plan, bilgileri ve antet izimi

  • 35

    UYGULAMA FAALYET Aada aks, kolon ve lleri verilen yap iin;

    Alttan kirili radye temel plan ve kesitini bilgisayarla iziniz. Alttan kirili radye temel donat detay ve almn bilgisayarla iziniz.

    Verilenler:

    Radye temel plak kalnl 60 cm alnacaktr.

    Her iki ynde 16lk demir 20 cm arayla alt ve st olarak konulacaktr.

    Radye plak altndaki kiriler 40/60 cm olacaktr.

    Alt kiriler iine gerekli donat konulacaktr.

    UYGULAMA FAALYET

  • 36

    lem Basamaklar neriler

    nlnz giyiniz. Program altrnz. izim snrlarn belirleyiniz. Katman ayarlarn yapnz. Akslar iziniz. Kolonlar iziniz. Alttan kirili radye temel plann ve

    donatlarn iziniz. Planda enine ve boyuna temel kesit

    yerlerini belirleyiniz.

    Her iki ynde temel kesitlerini iziniz. Alttan kirili radye temel donat

    detaylarn iziniz. llendirme ayarlarn yapnz. Gerekli llendirmeleri yapnz. Yaz stillerini oluturunuz. Temel plan ve kesit bilgilerini yaznz. izimi kontrol ediniz ve kaydediniz.

    nlnz giyiniz. alma ortamnzn ie balamadan

    nce temiz olmasna dikkat ediniz. Yapacanz izime uygun limits

    ayarlarn yapnz. izim iin gerekli katmanlar layer

    komutu ile oluturunuz. almanz sk sk kaydediniz. Kat planndaki akslar iziniz. Kat planndaki kolonlar iziniz. Belirlenen llerde; temel alann

    btnyle kaplayacak ekilde temel plan iziniz.

    Temel pla altnda dzenlenecek kirileri kesik izgilerle iziniz.

    Temel plannda enine ve boyuna esas donaty iziniz.

    Kesitleri bak dorultusuna uygun olarak ayn plan zerine iziniz.

    Dz demirleri, sehpa donatsn ve kesite giren donatlar iziniz.

    Plak donatsnn kiri boyuna donatsnn altnda kalmas gerektiini unutmaynz.

    Donat almlarn yapnz. Donat ksmi ve toplam boylarn

    yaznz. Dimension style ile llendirme stili ve

    ayarlamalarn yapnz. llendirmeyi yapnz. Text style ile izimde kullanacanz

    yaz stillerini oluturunuz. Plan ve kesitlere isim veriniz izim leini belirtiniz. Biten izimi kontrol etmeli varsa

    yanllar dzeltmeli ve eksikleri tamamlaynz.

    Yaptnz izimi retmeninizin syleyecei bir klasre isim vererek kaydediniz.

    alan program ve bilgisayarnz dzgn bir ekilde kapatnz.

  • 37

    KONTROL LSTES

    Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet, kazanamadnz becerileri Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz.

    Deerlendirme ltleri Evet Hayr

    1. nlnz giydiniz mi?

    2. CAD izim programn altrdnz m?

    3. izim snrlarn belirlediniz mi?

    4. Katman ayarlarn yaptnz m?

    5. Akslar izdiniz mi?

    6. Kolonlar izdiniz mi?

    7. Alttan kirili radye temel plann izdiniz mi?

    8. Alt kirileri plan zerine ilediniz mi?

    9. Alttan kirili radye temel plak ve plan donatlarn izdiniz mi?

    10. Alt kiri donatlarn izdiniz mi?

    11. Her iki ynde temel kesitlerini izdiniz mi?

    12. Alttan kirili radye temel donat detaylarn izdiniz mi?

    13. Alt kiri donat detaylarn izdiniz mi?

    14. Kiri ve plak donatlarnn almn izdiniz mi?

    15. Gerekli llendirmeleri yaptnz m?

    16. Temel plan ve kesit bilgilerini yazdnz m?

    17. Anteti hazrladnz m?

    18. izimi kaydettiniz mi?

    19. Sreyi (5 ders saati) iyi kullandnz m?

    DEERLENDRME

    Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

  • 38

    LME VE DEERLENDRME Aadaki cmlelerin sonunda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen

    bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.

    1. ( )Bodrum kat demesinin dz olmas ve temelin zemin zerinde kaymamas isteniyorsa radye temel plann altnda kiriler tekil edilir. Bu tr temellere alttan kirili (ters kirili) temeller ad verilir.

    2. ( )Kiriler zellikle kil dolgulu kaygan zeminlerde yapnn yanal kaymalarn nlemede byk rol oynar.

    3. ( )Lineweight sekmesine tklayarak izgi kalnlklar grnr hale getirilir. 4. ( )Kiriler temel plann ve dolaysyla yapnn kaymasn engellemek amacyla

    dzenlenmez. 5. ( )Betonarmede elik ile beton, yap elemanlarnn maruz olduu yk birbirini

    tamamlayarak karlar.

    Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz.

    6. Alttan kirili radye temellerde kiriler ..altnda tertiplenir. 7. Sarkan menden . seilerek yaz stili diyalog kutusuna ulalr. 8. izim yaparken kullanacamz .. ayarlar layer komutu ile yaplr. 9. izimi kaydetmek iin .. komutu kullanlr. 10. Taban ve yan yzeylerde . cm kalnlnda grobeton dklr.

    DEERLENDRME

    Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

    LME VE DEERLENDRME

  • 39

    RENME FAALYET - 3

    Bu faaliyetle, uygun ortam ve donanmlar salandnda, bilgisayarla stten kirili radye temel plan, kesiti ve detaylarn izebileceksiniz.

    evrenizdeki mhendislik brolarn ziyaret ederek stten kirili radye temel izimlerini inceleyiniz.

    Ktphane kaynaklar ve internetten bulabileceiniz stten kirili radye temel izimlerini inceleyiniz.

    stten kirili radye temel plan, kesit ve donat detay izimlerinin nasl yapldn inceleyiniz.

    evrenizdeki inaatlarda yaplan stten kirili radye temelleri inceleyiniz. Aratrma, inceleme sonularnz snf ortamnda arkadalarnzla paylanz.

    3. STTEN KRL RADYE TEMELLER

    Bu tip temellerde, kolon ve perdeler kirilerin zerine oturtulur ve kiriler arasnda tekil edilen deme elemanlarla birbirine balanr.

    ekil 3.1: stten kirili radye temel

    RENME FAALYET3

    ARATIRMA

    AMA

  • 40

    3.1. stten Kirili Radye Temel Tanm ve Elemanlar

    Tanm: Alttan kirili radye temellerin aksine, kiriler radye temelin zerine oturtulur. stten kirili radye temel ok uygulanan bir sistemdir. Bu tr temellerde iilik alttan kirili radye temellere nazaran daha kolay olur; ancak plaka zerine gelen bodrum kat demesinde kiriler, ste doru knt tekil eder. Dzgn bir bodrum deme taban elde edilmek istenirse kiriin alt yzeyine kadar hafif dolgu malzemeleri (cruf, perlit vb) ile doldurulur veya temel stndeki kiri yksekliinin 70 cmden fazla olmas durumunda kiri st yzeyi seviyesinde betonarme deme yaplr.

    Elemanlar: Radye temel pla, kiri, kolon, betonarme perde, beton elii, grobeton ve blokaj olarak sralanabilir (izim 3.1).

    stten kirili radye temel elemanlar ile ilgili daha ayrntl bilgi iin renme faaliyeti 1.1e baknz.

    Temel kirisi Temel plagi

    25 cm betonarme duvar

    Blokaj 15 cm.Grobeton 10 cm.

    Zemin

    Zemin izgisi

    Zemin kat dsemesi

    izim 3.1: stten kirili radye temel

    3.2. stten Kirili Radye Temel Plan izimi

    Program altrma, izim snrlar ve katman ayarlar

    izim program masastnden ksa yol tuu ile ya da balat, tm programlardan programn seilmesi ile altrlr. izim sayfas aldktan sonra yaplacak izimin byklne gre izim snrlar limits komutu kullanlarak ayarlanr. izim yaparken kullanacamz katman ayarlar layer komutu ile yaplr. Layer komutunda alan diyalog kutusundaki new seenei kullanlarak yeni katmanlar oluturulur. Oluturulan katmanlara aks, kolon, temel, tarama, kiri, donat, llendirme, yaz vb. isimler verilir.Uygun renk ve izgi tipleri atandktan sonra ok tuuna baslarak katman ayarlar tamamlanm olur.

  • 41

    llendirme ayarlar ve yaz stili oluturma

    llendirme ayarlar iin format sarkan menden dimension style seilerek alan diyalog kutusunda ncelikle l izgisi, uzatma izgisi ve snrlama izgileri ayarlanr. Ayn sarkan menden text style seilerek yaz stili diyalog kutusuna ulalr. Stil ismi verildikten sonra yaznn biimi, ekli ve yksekliine karar verilerek ayarlar tamamlanm olur.

    Bylece atmz AutoCAD programnda gereken ayarlar yapm; temel plan, kesiti ve detaylarn izmeye hazr hale gelmi oluruz.

    Bilgisayarla stten kirili radye temel plan iziminde ilem sras:

    Temel plan izilecek bilgisayar alr ve AutoCAD program altrlr.

    Zemin kat planndan alnan llere gre izim snrlar (limits) belirlenir.

    izimde kullanacamz katman (layer) ayarlar yaplr.

    Zemin kat planndaki akslar ve kolonlar aynen izilir.

    Belirlenen llerde, temel alann btnyle kaplayacak ekilde temel pla izilir.

    Temel pla zerinde zmbalama etkisini karlamak amacyla dzenlenmi olan kiriler llerine uygun olarak izilir.

    Yanlardan gelecek toprak basncna kar d kolonlar arasnda, 25 cm geniliinde betonarme duvar izilir.

    Kotlu llendirme yaplr.

    Cephe hareketlerini, akslar ve toplam cephe lsn veren d llendirme yaplr.

    Hatch komutu kullanlarak uygun lekte uygun taramalar yaplr.

    Text style tklanarak oluturulan yaz stili ile malzeme almlar yazlr.

    izim ad ve lei yazlr.

    izim kontrol edilir (izim 3.2).

  • 42

    20280 1505

    670

    220

    21 43

    300

    850

    300

    300

    850

    -1.25

    Kolon

    230

    B

    280

    A

    20

    C

    -2.20 -1.75

    A

    230

    280

    550

    B

    TEMEL PLANI lek:1/50

    Temel plagi25 cm betonarme duvar

    B

    20

    A

    A

    Temel kirisi 40/90

    C

    280

    520

    670

    D

    2120

    220

    43

    20

    20

    130

    150

    B

    20

    D

    izim 3.2: 1/50 lekli stten kirili radye temel plan

  • 43

    3.3. stten Kirili Radye Temel Kesit izimi

    Bilgisayarla stten kirili radye temel kesit iziminde ilem sras:

    zerine kesitlerin izilecei temel plan ekrana getirilir. Kat planndan geirilen kesit izgileri, temel plannda ayn yerden geirilir.

    Kesitler bak dorultusuna gre ayn plan zerine ve yanna izilir. Plandan uygun mesafede zemin izgisi izilir. Kesilen ve grnte kalan temel pla bak dorultusu ynnde tanr. Alt ve

    st temel kotlarna gre temel pla oluturulur. Temel stnde dzenlenen ve kesilen kiriler oluturulan plan zerine tanr.

    Kiriler ykseklik ve genilik llerine uygun olarak izilir. Su basman kotuna gre zemin kat demesi izilir. Kolonlar, temel pla stnden balayp, zemin kat demesinden 1-2 cm

    devam ettirilerek kesilir.

    Betonarme duvar kesiti izilir. Temel pla alt ve stn, zemin izgisini ve zemin kat demesini gsteren

    kotlu llendirme yaplr. Hatch komutu kullanlarak uygun lekte uygun taramalar yaplr. Text style tklanarak oluturulan yaz stili ile malzeme almlar yazlr. izim ad ve lei yazlr. izim kontrol edilir (izim 3.3).

  • 44

    202205 280

    670

    150

    21 43

    300

    300

    850

    300

    850

    230

    B

    280

    20

    A

    Zem

    in

    Gro

    beto

    n 1

    0 c

    m.

    Blo

    kaj 15 c

    m.

    Kolon

    B

    B-B

    Kesi

    ti

    C

    -1.25-2.20 -1.75

    A

    230

    B

    280

    550

    20

    TEMEL PLANI lek:1/50

    Temel plagi25 cm betonarme duvar

    A

    Temel kirisi 40/90

    A

    C

    Zemin kat dsemesi

    A-A Kesiti

    Temel plagi

    280

    520

    670

    20

    D

    - 0.8

    5

    + 0

    .00

    - 1.2

    5

    - 1.7

    5

    - 2.1

    5-

    2.2

    0

    21

    Temel kirisi

    220

    B

    Zemin izgisi

    Zemin

    Grobeton 10 cm.Blokaj 15 cm.

    25 cm betonarme duvar

    - 1.75

    - 2.15

    20

    4

    - 2.20

    20

    20

    130

    3

    150

    D

    + 0.00

    - 1.25

    - 0.85

    izim 3.3: Plan zerinde kesitlerin tamamlanmas, izim ad ve leinin yazlmas

    3.4. stten Kirili Radye Temel Donat Detay izimleri

    stten kirili radye temellerde plaka zerinde tertiplenen kiriin altna konulan esas elikler, plakaya konulan esas eliklerin stne oturtulur.

    Bilgisayarla stten kirili radye temel donat detay iziminde ilem sras:

  • 45

    Plandan yararlanlarak temel plann ve kolonlarn dey kesiti izilir. Kirilerin lsne uygun dey kesitleri izilir. Yatay ve dey llendirme yaplr. Plak ve kiri boyuna donats yerletirilir. Plak ve kiri enine donats yerletirilir. Boyuna ve enine donatnn ap ve aral zerine yazlr. Donat alm yaplr. Donatlarn ksmi ve toplam boylar zerine yazlr (izim 3.4).

    650

    200

    660 16/12 L=720

    660 16/12 L=660

    16/12

    50

    40

    30

    Temel kirisi

    4018040

    14/12

    8/20

    314

    Temel plagi

    30

    A-A Kesiti

    414

    204011040

    izim 3.4: 1/20 lekli donat detay ve almlar

    3.5. Temel Plan Bilgileri Yazm ve Antet izimi

    Temel plannn ve her iki bak ynne uygun dorultuda izilen kesitlerin tamamlanmasndan sonra temel planna ait bilgiler izimin alt kesinde verilir.

    Plann, kesitlerin ve donat detaylarnn evresine antet izilir. Mevcut izime, bu izimi yapan ve kontrol eden kiilere ait gerekli bilgilerin yazld antetin izilip eklenmesi ve izimin kontrol edilmesi ile izim tamamlanm olur (izim 3.5).

  • 46

    280

    670

    2205 20150

    21 43

    300

    300

    850

    300

    850

    Temel kirisi 40/90

    2516/12 L=570

    4616/12 st Donati L=660

    4616/12 Alt Donati L=720

    Temel plagi25 cm betonarme duvar

    230

    280

    44

    14/1

    2 L=900

    44

    14/1

    2 L=840

    B

    20

    A

    B

    Kolon

    414/15 L=150

    Alt ilave

    A

    -2.20

    C

    -1.25-1.75

    414/15 L=150

    Alt ilave

    550

    230

    B

    280

    13

    14/1

    2 L=540

    13

    14/1

    2 L=600

    20

    TEMEL PLANI lek:1/50

    A

    A

    C

    280

    520

    2516/12 L=510

    670

    20

    D

    2

    B

    1

    220

    30

    Sehpa donatisi

    14 L=150 cm.

    30

    30

    30

    304

    20

    20

    20

    3

    130

    150

    D

    MALZEME

    BETON : C20 (BS 20)

    DONATI : ST 420 (B III)

    DEPREM DEERLER Ao = 0,40 I = 1,0 YZS = Z4

    Ta = 0,20 Tb = 0,90 R = 8,00

    ZEMN EMNYET GERLMES = 1,2 kg/cm

    izen lek Konu Okul

    Snf No

    Tarih

    Kontrol Resim No

    izim 3.5: 1/50 lekli stten kirili radye temel plan, bilgileri ve antet izimi

  • 47

    UYGULAMA FAALYET Aada aks, kolon ve lleri verilen yap iin;

    stten kirili radye temel plan ve kesitini bilgisayarla iziniz. stten kirili radye temel donat detay ve almn bilgisayarla iziniz.

    Verilenler:

    Radye temel plak kalnl 50 cm alnacaktr. Her iki ynde 14lk demir 20 cm arayla alt ve st olarak konulacaktr. Radye plak stndeki kiriler 40/60 cm olacaktr. st kiriler iine gerekli donat konulacaktr.

    UYGULAMA FAALYET

  • 48

    lem Basamaklar neriler

    Program altrnz. izim snrlarn belirleyiniz. Katman ayarlarn yapnz. Akslar iziniz. Kolonlar iziniz. stten kirili radye temel plann ve

    donatlarn iziniz. Planda enine ve boyuna temel kesit

    yerlerini belirleyiniz.

    Her iki ynde temel kesitlerini iziniz. stten kirili radye temel donat

    detaylarn iziniz. llendirme ayarlarn yapnz. Gerekli llendirmeleri yapnz. Yaz stillerini oluturunuz. Temel plan ve kesit bilgilerini yaznz. izimi kontrol ediniz ve kaydediniz.

    nlnz giyiniz. alma ortamnzn ie balamadan

    nce temiz olmasna dikkat ediniz. AutoCAD programn altrnz. Yapacanz izime uygun limits

    ayarlarn yapnz. izim iin gerekli katmanlar layer

    komutu ile oluturunuz. almanz sk sk kaydediniz. Kat planndaki akslar iziniz. Kat planndaki kolonlar iziniz. Belirlenen llerde; temel alann

    btnyle kaplayacak ekilde temel plan iziniz.

    Temel pla zerinde dzenlenecek kirileri iziniz.

    Temel plannda enine ve boyuna esas donaty iziniz.

    Kesitleri bak dorultusuna uygun olarak ayn plan zerine iziniz. Dz demirleri, sehpa donatsn ve kesite giren donatlar iziniz.

    Plak donatsnn kiri boyuna donatsnn altnda kalmas gerektiini unutmaynz.

    Donat almlarn yapnz. Donat ksmi ve toplam boylarn

    yaznz. Dimension style ile llendirme stili ve

    ayarlamalarn yapnz. llendirmeyi yapnz. Text style ile izimde kullanacanz

    yaz stillerini oluturunuz. Plan ve kesitlere isim veriniz izim leini belirtiniz. Biten izimi kontrol etmeli varsa

    yanllar dzeltmeli ve eksikleri tamamlaynz.

    Yaptnz izimi retmeninizin syleyecei bir klasre isim vererek kaydediniz.

    alan program ve bilgisayarnz dzgn bir ekilde kapatnz.

  • 49

    KONTROL LSTES

    Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet, kazanamadnz becerileri Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz.

    Deerlendirme ltleri Evet Hayr

    1. nlnz giydiniz mi?

    2. CAD izim programn altrdnz m?

    3. izim snrlarn belirlediniz mi?

    4. Katman ayarlarn yaptnz m?

    5. Akslar izdiniz mi?

    6. Kolonlar izdiniz mi?

    7. stten kirili radye temel plann izdiniz mi?

    8. st kirileri plan zerine ilediniz mi?

    9. stten kirili radye temel plak ve plan donatlarn izdiniz mi?

    10. st kiri donatlarn izdiniz mi?

    11. Her iki ynde temel kesitlerini izdiniz mi?

    12. stten kirili radye temel donat detaylarn izdiniz mi?

    13. st kiri donat detaylarn izdiniz mi?

    14. Kiri ve plak donatlarnn almn izdiniz mi?

    15. Gerekli llendirmeleri yaptnz m?

    16. Temel plan ve kesit bilgilerini yazdnz m?

    17. Anteti hazrladnz m?

    18. izimi kaydettiniz mi?

    19. Sreyi (5 ders saati) iyi kullandnz m?

    DEERLENDRME

    Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

  • 50

    LME VE DEERLENDRME Aadaki cmlelerin sonunda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen

    bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.

    1. ( )Bu temel trnde kiriler radye temel plann altna oturtulur. 2. ( )Bu temellerde iilik alttan kirili radye temellere nazaran daha kolay olur. 3. ( )AutoCAD programn altrdktan sonra izime balamadan nce yapacamz

    ilem, izim snrlarn belirlemektir. 4. ( )Temel stndeki kiri yksekliinin 70 cmden fazla olmas durumunda kiri st

    yzeyi seviyesinde betonarme deme yaplr. 5. ( )llendirme stilini aktifletirmek iin (set current) tuuna tklanarak ayarlama

    tamamlanm olur.

    Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz.

    6. Kiriler temel planda ..etkisini karlamak amacyla yaplr. 7. Katman aryalarn yapmak iin komut satrna . yazlr ve .. tuuna baslr. 8. Layer komutunda alan diyalog kutusundaki .. seenei kullanlarak yeni

    katmanlar oluturulur. 9. Renk ayarlamalarn yapmak iin .. seenei kullanlr. 10. Boyuna ve enine donatnn .ve ..zerine yazlr.

    DEERLENDRME

    Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

    LME VE DEERLENDRME

  • 51

    RENME FAALYET - 4

    Bu faaliyetle, uygun ortam ve donanmlar salandnda, bilgisayarla mantar radye temel plan, kesiti ve detaylarn izebileceksiniz.

    evrenizdeki mhendislik brolarn ziyaret ederek mantar radye temel izimlerini inceleyiniz.

    Ktphane kaynaklar ve internetten bulabileceiniz mantar radye temel izimlerini inceleyiniz.

    Mantar radye temel plan, kesit ve donat detay izimlerinin nasl yapldn inceleyiniz.

    evrenizdeki inaatlarda yaplan mantar radye temelleri inceleyiniz. Aratrma, inceleme sonularnz snf ortamnda arkadalarnzla paylanz.

    4. MANTAR RADYE TEMELLER

    Radye temel pla zerine oturan kolonlarn temele oturduu ksmlarn geniletilmesi sonucu ismini alan temeldir. Ykn temele aktarlmas daha geni bir alana yaylarak kesme gerilmelerinin karlanmas salanr.

    4.1. Mantar Radye Temel Tanm ve Elemanlar

    Tanm: Kolon yklerini daha geni bir alana yayarak radye temele aktarmak iin kolon altlar, gusseli kirilerin tersi bir yapda geniletilerek yaplr.

    Elemanlar: Radye temel pla, kolon, betonarme perde, beton elii, grobeton ve blokaj olarak sralanabilir (izim 4.1).

    Mantar radye temel elemanlar ile ilgili daha ayrntl bilgi iin renme faaliyeti 1.1e baknz.

    radye plak

    kolon (grn)

    kolon(kolonun alt taraf mantar

    eklinde geniletilmitir)

    izim 4.1: Mantar radye temel

    RENME FAALYET4

    ARATIRMA

    AMA

  • 52

    4.2. Mantar Radye Temel Plan izimi

    Program altrma, izim snrlar ve katman ayarlar

    izim program masastnden ksa yol tuu ile ya da balat, tm programlardan programn seilmesi ile altrlr. izim sayfas aldktan sonra yaplacak izimin byklne gre izim snrlar limits komutu kullanlarak ayarlanr. izim yaparken kullanacamz katman ayarlar layer komutu ile yaplr. Layer komutunda alan diyalog kutusundaki new seenei kullanlarak yeni katmanlar oluturulur. Oluturulan katmanlara aks, kolon, temel, tarama, kiri, donat, llendirme, yaz vb. isimler verilir, uygun renk ve izgi tipleri atandktan sonra ok tuuna baslarak katman ayarlar tamamlanm olur.

    llendirme ayarlar ve yaz stili oluturma

    llendirme ayarlar iin format sarkan menden dimension style seilerek alan diyalog kutusunda ncelikle l izgisi, uzatma izgisi ve snrlama izgileri ayarlanr. Ayn sarkan menden text style seilerek yaz stili diyalog kutusuna ulalr. Stil ismi verildikten sonra yaznn biimi, ekli ve yksekliine karar verilerek ayarlar tamamlanm olur.

    Bylece atmz AutoCAD programnda gereken ayarlar yapm; temel plan, kesiti ve detaylarn izmeye hazr hale gelmi oluruz.

    Bilgisayarla mantar radye temel plan iziminde ilem sras:

    Temel plan izilecek bilgisayar alr ve AutoCAD program altrlr.

    Zemin kat planndan alnan llere gre izim snrlar (limits) belirlenir.

    izimde kullanacamz katman (layer) ayarlar yaplr.

    Zemin kat planndaki akslar ve kolonlar aynen izilir.

    Belirlenen llerde, temel alann btnyle kaplayacak ekilde temel pla izilir.

    Temel pla zerinde kolonun yklerini daha geni bir alana yaymas iin dzenlenmi mantar ekline benzeyen genileme alanlar izilir.

    Yanlardan gelecek toprak basncna kar d kolonlar arasnda 25 cm geniliinde betonarme duvar izilir.

    Kotlu llendirme yaplr.

    Cephe hareketlerini, akslar ve toplam cephe lsn veren d llendirme yaplr.

    Hatch komutu kullanlarak uygun lekte uygun taramalar yaplr.

    Text style tklanarak oluturulan yaz stili ile malzeme almlar yazlr.

    izim ad ve lei yazlr.

    izim kontrol edilir (izim 4.2).

  • 53

    230

    550

    850

    230850

    Kolon 40/40

    690

    280

    Kolon

    20 220

    1 2

    B

    A

    20

    280

    TEMEL PLANI lek:1/50

    20

    4

    B

    3

    150

    Temel plagi25 cm betonarme duvar

    B

    20

    A

    280

    Kolon genisleme alan 80/80

    690

    280

    520

    300

    C

    A

    -1.70 -1.25

    D

    20

    20

    2

    20

    1

    220

    300

    300

    A

    C

    20

    20

    4

    B

    3

    130

    150

    20

    D

    izim 4.2: 1/50 lekli mantar radye temel plan

  • 54

    4.3. Mantar Radye Temel Kesit izimi

    Bilgisayarla mantar radye temel kesit iziminde ilem sras:

    zerine kesitlerin izilecei temel plan ekrana getirilir. Kat planndan geirilen kesit izgileri, temel plannda ayn yerden geirilir. Kesitler bak dorultusuna gre ayn plan zerine ve yanna izilir. Plandan uygun mesafede zemin izgisi izilir. Kesilen ve grnte kalan temel pla, bak dorultusu ynnde tanr. Alt ve

    st temel kotlarna gre temel pla oluturulur. Temel stnde dzenlenen kolon genilemeleri plandan tanr ve ykseklik

    lsne uygun olarak izilir. Su basman kotuna gre zemin kat demesi izilir. Kolonlar, temel pla stnden balayp zemin kat demesinden 1-2 cm devam

    ettirilerek kesilir.

    Betonarme duvar kesiti izilir. Temel pla alt ve stn, zemin izgisini ve zemin kat demesini gsteren

    kotlu llendirme yaplr. Hatch komutu kullanlarak uygun lekte uygun taramalar yaplr. Text style tklanarak oluturulan yaz stili ile malzeme almlar yazlr. izim ad ve lei yazlr. izim kontrol edilir (izim 4.3).

  • 55

    25 cm betonarme duvar

    Kolon genisleme alan 80/80

    850

    550

    230850

    230

    280

    690

    B

    20 220

    21

    20

    280

    B

    A

    Blo

    kaj 1

    5 c

    m.

    Gro

    beto

    n 1

    0 c

    m.

    Zem

    in

    Kolon 40/40

    TEMEL PLANI lek:1/50

    20

    43

    150

    20

    280

    Temel plagi25 cm betonarme duvar

    B

    A

    280

    520

    690

    Temel plagi

    A-A Kesiti300

    C

    B-B

    Kesiti

    -1.25-1.70

    A

    20

    Zemin izgisi

    D

    - 1.7

    0-

    1.6

    5

    - 1.2

    5

    - 0.8

    5

    + 0

    .00

    2

    B

    1

    20

    20

    220

    3003

    00

    A

    C

    20

    - 0.85

    - 1.25

    - 1.65

    4

    20

    20

    3

    150

    130

    - 1.70

    D

    Zemin kat dsemesiBlokaj 15 cm.Grobeton 10 cm.

    Zemin + 0.00

    izim 4.3: Plan zerinde kesitlerin tamamlanmas, izim ad ve leinin yazlmas

  • 56

    4.4. Mantar Radye Temel Donat Detay izimleri

    Temelin elik donatm dz radye temel plakasna benzer. Kolonlarn altlarnda elik aplar artrlr veya aralklar azaltlr.

    Bilgisayarla mantar radye temel donat detay iziminde ilem sras:

    Plandan yararlanlarak temel plann ve kolonlarn dey kesiti izilir. Kolonlarn genileme yapan ksmlar plandan tanan izgiler yardmyla

    izilir. Yatay ve dey llendirme yaplr. Plak boyuna donats yerletirilir. Plak enine donats yerletirilir. Boyuna ve enine donatnn ap ve aral zerine yazlr. Donat alm yaplr. Donatlarn ksmi ve toplam boylar zerine yazlr (izim 4.4).

    690

    40

    680 16/12 L=740

    680 16/12 L=680

    8020

    180

    4020

    20 40

    40

    30

    20040

    14/12 16/12

    Temel plagi

    A-A Kesiti

    40110 20

    30

    izim 4.4: 1/20 lekli donat detay ve almlar

    4.5. Temel Plan Bilgileri Yazm ve Antet izimi

    Temel plan ve her iki bak ynne uygun dorultuda izilen kesitlerin tamamlanmasndan sonra temel planna ait bilgiler, izimin alt kesinde verilir.

    Plann, kesitlerin ve donat detaylarnn evresine antet izilir. Mevcut izime, bu izimi yapan ve kontrol eden kiilere ait gerekli bilgilerin yazld antetin izilip eklenmesi ve izimin kontrol edilmesi ile izim tamamlanm olur (izim 4.5).

  • 57

    850

    550

    230850

    230

    44

    14/1

    2 L=840

    44

    14/1

    2 L=900

    4616/12 Alt Donati L=740

    13

    14/1

    2 L=600

    13

    14/1

    2 L=540

    Temel plagi

    280

    25 cm betonarme duvar

    690

    Kolon genisleme alan 80/80

    20

    B

    21

    220

    280

    B

    20

    A

    Kolon 40/40

    414/15 L=150

    Alt ilave

    20

    43

    TEMEL PLANI lek:1/50

    150

    280

    20

    B

    A

    2516/12 L=530

    2516/12 L=590

    280

    520

    690

    4616/12 st Donati L=680

    300

    -1.70

    A

    C

    -1.25

    414/15 L=150

    Alt ilave

    20

    20

    20

    D

    B

    21

    220

    3003

    00

    A

    C

    14 L=150 cm.

    Sehpa donatisi

    30

    30

    30

    30

    30

    20150

    20

    20130

    43

    D

    MALZEME

    BETON : C20 (BS 20)

    DONATI : ST 420 (B III)

    DEPREM DEERLER Ao = 0,40 I = 1,0 YZS = Z4

    Ta = 0,20 Tb = 0,90 R = 8,00

    ZEMN EMNYET GERLMES = 1,2 kg/cm

    izen lek Konu Okul

    Snf No

    Tarih

    Kontrol Resim No

    izim 4.5: 1/50 lekli mantar radye temel plan, bilgileri ve antet izimi

  • 58

    UYGULAMA FAALYET Aada aks, kolon ve lleri verilen yap iin;

    Mantar radye temel plan ve kesitini bilgisayarla iziniz. Mantar radye temel donat detay ve almn bilgisayarla iziniz.

    Verilenler:

    Radye temel plak kalnl 70 cm alnacaktr. Her iki ynde 16lk demir 16 cm arayla alt ve st olarak konulacaktr. Kolon evresinde uygun geniletme retmeninizin verecei lde yaplacak

    ve gerekli donat konulacaktr.

    UYGULAMA FAALYET

  • 59

    lem Basamaklar neriler

    Program altrnz. izim snrlarn belirleyiniz. Katman ayarlarn yapnz. Akslar iziniz. Kolonlar iziniz. Mantar radye temel plann ve donatlarn

    iziniz. Planda enine ve boyuna temel kesit

    yerlerini belirleyiniz.

    Her iki ynde temel kesitlerini iziniz. Mantar radye temel donat detaylarn

    iziniz. llendirme ayarlarn yapnz. Gerekli llendirmeleri yapnz. Yaz stillerini oluturunuz. Temel plan ve kesit bilgilerini yaznz. izimi kontrol ediniz ve kaydediniz.

    nlnz giyiniz. alma ortamnzn ie balamadan

    nce temiz olmasna dikkat ediniz. AutoCAD programn altrnz. Yapacanz izime uygun limits

    ayarlarn yapnz. izim iin gerekli katmanlar layer

    komutu ile oluturunuz. Kat planndaki akslar iziniz. Kat planndaki kolonlar iziniz. Belirlenen llerde, temel alann

    btnyle kaplayacak ekilde temel plan iziniz.

    Temel pla zerinde dzenlenecek kolon genileme alanlarn llerine uygun olarak iziniz.

    Temel plannda enine ve boyuna esas donaty iziniz.

    Kesitleri bak dorultusuna uygun olarak ayn plan zerine iziniz.

    Dz demirleri, sehpa donatsn ve kesite giren donatlar iziniz.

    Kolonlarn altlarnda elik aplarnn artrlmasnn veya aralklarnn azaltlmasnn gerektiini unutmaynz..

    Donat almlarn yapnz. Donat ksmi ve toplam boylarn

    yaznz. Dimension style ile llendirme stili ve

    ayarlamalarn yapnz. llendirmeyi yapnz. Text style ile izimde kullanacanz

    yaz stillerini oluturunuz. Plana ve kesitlere isim vermelisiniz izim leini belirtiniz. Biten izimi kontrol etmeli varsa

    yanllar dzeltmeli ve eksikleri tamamlaynz.

    Yaptnz izimi retmeninizin syleyecei bir klasre isim vererek kaydediniz.

    alan program ve bilgisayarnz dzgn bir ekilde kapatnz.

  • 60

    KONTROL LSTES

    Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet, kazanamadnz becerileri Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz.

    Deerlendirme ltleri Evet Hayr

    1. nlnz giydiniz mi?

    2. CAD izim programn altrdnz m?

    3. izim snrlarn belirlediniz mi?

    4. Katman ayarlarn yaptnz m?

    5. Akslar izdiniz mi?

    6. Kolonlar izdiniz mi?

    7. Mantar radye temel plann izdiniz mi?

    8. Mantar eklideki geni kolon altlarn plan zerine ilediniz mi?

    9. Mantar radye temel plak ve plan donatlarn izdiniz mi?

    10. Kolon temel balant donatlarn izdiniz mi?

    11. Her iki ynde temel kesitlerini izdiniz mi?

    12. Mantar radye temel donat detaylarn izdiniz mi?

    13. Kolon donat detaylarn izdiniz mi?

    14. Kolon ve plak donatlarnn almn izdiniz mi?

    15. Gerekli llendirmeleri yaptnz m?

    16. Temel plan ve kesit bilgilerini yazdnz m?

    17. Anteti hazrladnz m?

    18. izimi kaydettiniz mi?

    19. Sreyi (5 ders saati) iyi kullandnz m?

    DEERLENDRME

    Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

  • 61

    LME VE DEERLENDRME Aadaki cmlelerin sonunda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen

    bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.

    1. ( )Mantar radye temelde kolon yklerini daha geni bir alana yayarak radye temele aktarmak iin kolon altlar, gusseli kirilerin tersi bir yapda geniletilerek yaplr.

    2. ( )llendirme ayarlar (dimension style) yaplrken ncelikle l izgisi, uzatma izgisi ve snrlama izgileri ayarlanr.

    3. ( )Bu temellerde kolonlar temel plakasna birletikleri yerde genileyerek ykn daha geni bir alana yayar.

    4. ( )Zemin zerine grobeton dklmesi iin 45 cm kalnlnda denen talara blokaj ad verilir.

    5. ( )Plak kalnl 120 cmden az olamaz.

    Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz.

    6. Kat planndaki .ve kolonlar aynen izilir. 7. Temel pla zerinde kolonun yklerini daha geni bir alana yaymas iin dzenlenmi

    ..ekline benzeyen genileme alanlar izilir. 8. Yanlardan gelecek toprak basncna kar d kolonlar arasnda 25 cm geniliinde

    duvar izilir. 9. .. komutu ile kopyalama ilemi yaplr. 10. Sarkan men komutlar izim ekrannn .. ksmnda bulunan komutlardr.

    DEERLENDRME

    Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

    LME VE DEERLENDRME

  • 62

    RENME FAALYET - 5

    Bu faaliyetle, uygun ortam ve donanmlar salandnda, bilgisayarla kazk temel plan, kesiti ve detaylarn izebileceksiniz.

    evrenizdeki mhendislik brolarn ziyaret ederek kazk temel izimlerini inceleyiniz.

    Ktphane kaynaklar ve internetten bulabileceiniz kazk temel izimlerini inceleyiniz.

    Kazk temel plan, kesiti ve donat detay izimlerinin nasl yapldn inceleyiniz.

    evrenizdeki inaatlarda yaplan kazk temelleri inceleyiniz. Aratrma, inceleme sonularnz snf ortamnda arkadalarnzla paylanz.

    5. KAZIK TEMELLER

    Salam zemine ulap yap yklerinin oraya aktarlmasn salayan betonarme kazklarla dzenlenen derin temellerdir (ekil 5.1).

    ekil 5.1: Kazk temel

    RENME FAALYET5

    ARATIRMA

    AMA

  • 63

    5.1. Kazk Temel Tanm ve Elemanlar

    Tanm: Yap yknn yan yana ve belli aralklarla dzenlenmi kazklar vastasyla derinlerdeki salam zemine aktarlmasn salayan temel trne kazk temel denir.

    Yapdan gelen ykler kazk ularyla ya da kazk ularnn yan yzeylerinin srtnmesinden yararlanlarak zemine aktarlr. Kazklar hazr olup aklabilecei gibi yerinde dkme olarak da uygulanabilir. Yerinde dkme kazklarla 12 metre derinlikte bulunan salam zeminleri kullanmak mmkn olmaktadr. Zemine belli aralklarla dzenlenen bu kazklar birbirine st ksmlarna atlan ba kirileri ve zgaralarla balanr; zerine radye veya mtemadi temel dzenlenerek birlikte almas salanr (izim 5.1).

    Betonarme Kazk Boyuna Kesit

    Betonarme Kazk Enine Kesit

    50

    sik

    last

    irm

    a

    8/20 Fret

    816 Boyuna donati

    Betonarme Kazk Enine Kesit

    Betonarme Kazk Boyuna Kesit

    10

    50

    blg

    esi

    Betonarme Kazk Enine Kesit

    50

    Betonarme Kazk Boyuna Kesit

    816 Boyuna donati

    sik

    last

    irm

    a

    donati filizi

    10

    20

    cm

    . F

    RE

    T

    10

    20

    cm

    . F

    RE

    T

    blg

    esi

    6-1

    2 m

    etr

    e

    fret ara

    ligi 2

    0 c

    m.

    donati filizi

    blg

    esi

    sik

    last

    irm

    afr

    et ara

    ligi 2

    0 c

    m.

    6-1

    2 m

    etr

    e

    donati filizi

    6-1

    2 m

    etr

    e

    izim 5.1: Daire kesitli yerinde dkme kazk boyuna ve enine kesiti

    Elemanlar: Kazklar, radye temel pla, kiri, kolon, betonarme perde, beton elii, grobeton, blokaj, ba kirileri ve zgaralar olarak sralanabilir.

    Kazklar: Betonarme kazklar yapllarna gre hazr ve yerinde dkme olmak zere iki ksma ayrlr. Hazr veya akma kazklar atlyelerde dkldkten alt hafta sonra yerine gtrlerek aklr. Bu kazklar kare, dikdrtgen veya daire kesitli ve ular sivri olarak yaplr. Yerinde dkme kazklar, zemin eitli ekillerde delindikten sonra elik donatm yerine yerletirilip beton dklerek yaplr. Fore kazklar ad verilen yerinde dkme kazklar daire kesitli olur.

    Ba kirileri: Kazklarn birbirine balanmasn ve birlikte almasn salamak amacyla 30x30 cm veya 30x50 cm kesitinde betonarmeden yaplan elemanlardr.

  • 64

    Izgaralar: Binann kazk temellerin zerine oturtulabilmesi iin zgaralar yaplr. Bu zgaralarn grevlerini yle sralayabiliriz: o Yap ykn, kazklara eit olarak datmak o Kazklarn birbirinden ayr ve yanlara olabilecek hareketlerini

    nlemek o Kazklarn zemine oturmasn niform(eit yayl) hale getirmek

    Su seviyesi yksekse zgaralarn yaplabilmesi iin ya su seviyesi drlr ya da zgara evresi palplanlarla tahkim edilerek iyi bir alma ortam hazrlanr. Izgara yerine kazklarn zerine plak eklinde radye temel de dzenlenebilir (izim 5.2).

    150

    75

    230

    215

    230

    230

    280

    280

    360

    300

    350

    250

    (a) (b)

    (c) (d)

    (e) (f)

    zgarakazk

    ller cm'dir.

    izim 5.2: Kazk zgaralarnn dzenleni ekilleri

  • 65

    5.2. Kazk Temel Plan izimi

    Program altrma, izim snrlar ve katman ayarlar

    izim program masastnden ksa yol tuu ile ya da balat, tm programlardan programn seilmesi ile altrlr. izim sayfas aldktan sonra yaplacak izimin byklne gre izim snrlar limits komutu kullanlarak ayarlanr. izim yaparken kullanacamz katman ayarlar layer komutu ile yaplr. Layer komutunda alan diyalog kutusundaki new seenei kullanlarak yeni katmanlar oluturulur. Oluturulan katmanlara aks, kolon, temel, tarama, kiri, donat, llendirme, yaz vb. isimler verilir. Uygun renk ve izgi tipleri atandktan sonra ok tuuna baslarak katman ayarlar tamamlanm olur.

    llendirme ayarlar ve yaz stili oluturma

    llendirme ayarlar iin format sarkan menden dimension style seilerek alan diyalog kutusunda ncelikle l izgisi, uzatma izgisi ve snrlama izgileri ayarlanr. Ayn sarkan menden text style seilerek yaz stili diyalog kutusuna ulalr. Stil ismi verildikten sonra yaznn biimi, ekli ve yksekliine karar verilerek ayarlar tamamlanm olur.

    Bylece atmz AutoCAD programnda gereken ayarlar yapm; temel plan, kesiti ve detaylarn izmeye hazr hale gelmi oluruz.

    Bilgisayarla kazk temel plan iziminde ilem sras:

    Temel plan izilecek bilgisayar alr ve AutoCAD program altrlr.

    Zemin kat