bilgisayar destekli çizim 482 bk0021 (1)

T.C.MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP(MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ

PROJESİ)

TESİSAT TEKNOLOJİSİ VEİKLİMLENDİRME

BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÇİZİM 2

ANKARA 2008

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılıKararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarındakademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretimprogramlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelikgeliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır).

Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeyerehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış,denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul veKurumlarında uygulanmaya başlanmıştır.

Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliğikazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir veyapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine meslekiyeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerindenulaşabilirler.

Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarakdağıtılır.

Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığındasatılamaz.

i

AÇIKLAMALAR ....................................................................................................................iiGİRİŞ .......................................................................................................................................1ÖĞRENME FAALİYETİ–1 ....................................................................................................31. KASNAK ÇİZİMİ................................................................................................................3

1.1. Teğet Çizgi ve Çember Çizimi...................................................................................... 31.1.1. İki Çizgiye Teğet Bir Yay Çizme ..........................................................................31.1.2. Bir Çizgi ve Bir Yaya Ortak Teğet Yay Çizme ..................................................... 41.1.3. İki Yaya Teğet Bir Yay Çizme ..............................................................................41.1.4. İki Çembere veya Yaya Teğet Bir Çizgi Çizme .................................................... 5

1.2. Rotate Komutu ..............................................................................................................61.3. Stretch Komutu .............................................................................................................71.4. Array (Açısal) Komutu .................................................................................................81.5. Mirror Komutu............................................................................................................11UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 13ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 14

ÖĞRENME FAALİYETİ–2 ..................................................................................................162. BRAKET ÇİZİMİ ..............................................................................................................16

2.1. Çizgi Tiplerinin Katmalar Oluşturularak Yüklenmesi ................................................162.2. Polygon Komutu .........................................................................................................162.3. Explode Komutu .........................................................................................................192.4. Çizgilerin Layerlerinin Değiştirilerek Çizgi Tipinin Değiştirilmesi ........................... 192.5. Ltscale Komutu ...........................................................................................................192.6. Pedit Komutu ile Çizgi Birleştirme ve Kalınlaştırma ................................................. 20UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 21ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 22

ÖĞRENME FAALİYETİ–3 ..................................................................................................243. FLANŞ ÇİZİMİ.................................................................................................................. 24

3.1. Rectang Komutu .........................................................................................................243.2. Bhatch Komutu ...........................................................................................................25UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 31ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 32

ÖĞRENME FAALİYETİ–4 ..................................................................................................344. BRAKETİN ÖLÇÜLENDİRİLMESİ ................................................................................34

4.1. Dim Komutu ...............................................................................................................344.1.1. Hor Komutu.........................................................................................................354.1.2. Ver Komutu .........................................................................................................364.1.3. Rad Komutu.........................................................................................................374.1.4. Dia Komutu .........................................................................................................384.1.5. Styl Komutu.........................................................................................................38

UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 45ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 46

MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 48CEVAP ANAHTARLARI .....................................................................................................49KAYNAKÇA......................................................................................................................... 50

İÇİNDEKİLER

ii

AÇIKLAMALARKOD 482BK0021ALAN Tesisat Teknolojisi ve İklimlendirme

DAL/MESLEK

Isıtma ve Doğal Gaz İç TesisatıIsıtma ve Sıhhi TesisatIsıtma ve Gaz Yakıcı Cihazlar (Bakım – Onarım)Servisi

MODÜLÜN ADI Bilgisayar Destekli Çizim 2

MODÜLÜN TANIMIBu modül bilgisayar destekli çizimde kullanılankomutlar, koordinat sistemi ve çizim konularındabeceriler kazandıracak öğrenme materyalidir.

SÜRE 40/32

ÖN KOŞULBilgisayar Destekli Çizim 1 modülü nü başarmışolmak

YETERLİKBilgisayar Destekli Çizim 2 modülü ile AutoCADprogramında temel çizim komutlarını kullanarak ikiboyutlu çizimler yapabilmek ve ölçülendirebilmek.

MODÜLÜN AMACI

AmaçBu modül ile ilgili uygun ortam ve araç-gereçsağlandığında, AutoCAD programını kullanarak ikiboyutlu çizimler yapabileceksiniz.Genel Amaçlar1.Bilgisayar destekli çizim programına kasnak çizimi

yapabileceksiniz.2.Bilgisayar destekli çizim programında braket çizimi

yapabileceksiniz.3.Bilgisayar destekli çizim programında flanş çizimi

yapabileceksiniz.4.Bilgisayar destekli çizim programında braket

ölçülendirilmesi için gerekli komutları ve uygulamaşekillerini bileceksiniz.

EĞİTİM ÖĞRETİMORTAMLARI VEDONANIMLARI

Bilgisayar laboratuvarı, AutoCAD Programı,projeksiyon, tepegöz, ploter, yazıcı vb.

ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME

Her işlem sonunda işlemle ilgili yeterlilikleri ölçmekiçin belirlenmiş bir sürede test ve uygulama işlemigerçekleştirilecektir.Dersin işlenmesi sırasında gösteri ve uygulamayöntemi uygulanacaktır.Verilen çizimi istenen sürede yapabilme yeterliliğisağlanacaktır.İşlem basamaklarını ayrıştırarak çizimi en kısa süredeyapabilecektir.

AÇIKLAMALAR

1

GİRİŞ

Sevgili Öğrenci,

Günümüzde insan ihtiyaçlarının hızla artıyor olmasına paralel, teknoloji de çok hızlıgelişmeler meydana gelmektedir. Bizler de Enerji ve Tesisat Teknolojisi alanında, üretimiçerisinde bulunarak bu ihtiyaçları karşılamak durumundayız. Ürünlerimizin vehizmetlerimizin piyasada kabul görebilmesi için yeni teknolojilerin üretimde kullanılmasıgerekmektedir.

Bir ürünü ve hizmeti geliştirebilmek için öncelikle ürünün tasarlanması gerekir.Tasarım; önceleri klasik yöntemler kullanılarak kâğıt üzerine çizilir ve teknik ressamlardabunu, teknik resim kuralları uygulayarak imalat resmine dönüştürürlerdi. Sonraki aşamada,bu imalat resimleri üretim ortamlarında kullanılırdı. Bu sebepten dolayı süreç çokuzamaktaydı. Daha sonra ürün üzerinde yapılacak küçük değişiklikler çizimin yenidenyapılmasını gerektiriyordu.

Günümüzde ise gelişen teknoloji tasarım işine bilgisayar girmiştir. Biz buna bilgisayardestekli tasarım (Computer Aided Design) adını veriyoruz. Birçok bilgisayar destekli çizimprogramı bulunmaktadır. Bunlardan en yaygın olarak kullanılanı “AutoCAD” programıdır.

Sizler bu modül yardımıyla bilgisayar destekli tasarımda kullanılan AutoCADprogramında, iki boyutlu çizim yapabilmek için kullanılan temel komutların kullanımınıöğrenerek kendinizi teknolojik gelişmelere hazırlayabileceksiniz.

GİRİŞ

3

ÖĞRENME FAALİYETİ–1

Gerekli donanımdan faydalanarak AutoCAD programında iki boyutlu kasnak çizimiçin gerekli komutları çiziminize uygulayabileceksiniz.

Kasnak çeşitleri nelerdir, araştırınız.

1. KASNAK ÇİZİMİ

1.1. Teğet Çizgi ve Çember Çizimi

Çemberin bir tek noktasına temas eden doğruya teğet denir. Doğru çembere veya yayateğet olabilir. Yada seçilen nesnelere teğet çember çizilebilir. Teğet çizme şekillerini tek tekinceleyelim.

1.1.1. İki Çizgiye Teğet Bir Yay Çizme

Yukarıda iki eğik çizgi gösterilmiştir. Bu problemin amacı, iki çizgiye teğet bir yayıbelirli bir yarıçapta birleştirmektir. Circle TTR (Tangent- \ Tangent-Radius) komutukullanılacaktır.

Her iki çizgiye teğet bir yay çizmek için Circle TTR komutunu kullanınız.

Command: Circle3P/2P/TTR/<Center point>: TTREnter Tangent spec:( Çizgiyi “A” da seçiniz)Enter second Tangent spec: (Çizgiyi “B” deki seçiniz)Radius: (İstenilen yarıçap değerini giriniz)


AMAÇ

ARAŞTIRMA

4

1.1.2. Bir Çizgi ve Bir Yaya Ortak Teğet Yay Çizme

Yukarıdaki şekil bir yay ve bir eğik çizgidir. Bu problemin gayesi, orijinal yay veçizgiyi bunlara teğet belirli bir yarıçaptaki bir yayla birleştirmektir. Circle TTR komutukullanılacaktır.

Yaya ve eğik çizgiye teğet bir yay çizmek için Circle TTR komutunu kullanınız.

Command: Circle3P/2P/TTR/<Center point>: TTREnter Tangent spec: (Yayı”A” da seçiniz)Enter second Tangent spec:(Çizgiyi “B” de seçiniz)Radius: (İstenen yarıçap değerini giriniz)

1.1.3. İki Yaya Teğet Bir Yay Çizme

1.1.3.1. Yöntem 1

Yukarıda iki yay gösterilmiştir. Bu problemin gayesi orijinal iki yayı, bunlara teğetolan belirli bir yarıçaptaki üçüncü bir yayla birleştirmektir. Circle TTR komutukullanılacaktır.

İki orijinal yaya, teğet bir yay çizmek için Circle TTR komutunu kullanınız.

5

Command: Circle3P/2P/TTR/<Center point>: TTREnter Tangent spec: (Birinci yayı ”A” da seçiniz)Enter second Tangent spec: (İkinci yayı “B” deki seçiniz)Radius: (İstenen yarıçap değerini giriniz)

1.1.3.2. Yöntem 2

Yukarıda iki yay gösterilmiştir. Bu problemin amacı, orijinal iki yayı bunlara teğetbaşka bir yayla birleştirmek ve belirli bir yarıçapta her iki yayı kapatmaktır. Circle TTRkomutu kullanılacaktır.

İki yayı çevreleyen bir teğet yay çizmek için Circle TTR komutunu kullanınız.

Command: Circle3P/2P/TTR/<Center point>: TTREnter Tangent spec: (Yayı “A” da seçiniz)Enter second Tangent spec: (Yayı “B” de seçiniz)Radius: (İstenen yarıçap değerini giriniz)

1.1.3.3. Yöntem 3

Yukarıda iki yay gösterilmiştir. Bu problemin amacı, bir yaya ve çevrelenen diğerinibir başka teğet yayla birleştirmektir. Circle TTR komutu kullanılacaktır.

İki yaya teğet bir yay çizmek için Circle TTR komutunu kullanınız. Sağdaki şekli vebu işlem için uygun noktalar almak için aşağıdaki iletileri inceleyiniz.

Command: Circle3P/2P/TTR/<Center point>: TTREnter Tangent spec: ( Yayı “A” da seçiniz)Enter second Tangent spec: (Yayı “B” de seçiniz)Radius: (İstenilen yarıçap değerini giriniz)

1.1.4. İki Çembere veya Yaya Teğet Bir Çizgi Çizme

6

Yukarıda iki çember gösterilmiştir. Bu problemin gayesi iki çemberi, iki teğet çizgiylebirleştirmektir. Bu, Line komutu ve Osnap Tangent seçimi kullanılarak yapılabilir.

İki çemberi, teğet iki çizgiyle birleştirmek için Line komutunu kullanınız. Aşağıdakiişlem birinci çizgi için kullanılır. Aynı işlemi ikincisi için de kullanınız.

Command: LineFrom point: Tanto (Çemberi “A” yakınında seçiniz)To point: Tanto (Çemberi “B” yakınında seçiniz)To point: (Bu komuttan çıkmak için Enter’e basınız)

Tangent seçimi kullanıldığında çizginin başlangıcı çizildiği zaman çizgi imleçsunulmaz. Bu, ikinci nokta tespit edilirken gerekli hesaplamalardan kaynaklanır.

1.2. Rotate Komutu

Bu komut ile seçilen nesneler, verilen bir nokta etrafında belirtilen açı kadardöndürülür. Aşağıdaki örnekte iletilerdeki aktif emirler izlenmiştir.

Command: rotate Current positive angle in UCS: ANGDIR=counterclockwise ANGBASE=0.00Select objects: Nesne seçimi hedef kutusu A noktası civarında işaretlenerek bir

pencere açılması sağlanıyor.Specify opposite comer: İmleç B noktasına götürülüp işaretlenir. Pencere sağa açıldığı

için “Window” görevi üstlenir.Select objects: (Seçim bitirilir.)Specify base point: (“ENDpoint” modu ile C noktası, temel nokta olarak girilir. Bu

nokta etrafında döndürme yapılacaktır.)Specify rotation angle or [Reference]: 45 (Döndürme açısı)Command:

Aşağıdaki örnekte ROTATE komutunun son iletisindeki “Reference” seçeneğikullanılmıştır. Eğer bir nesnenin döndürme açısı bilinmiyorsa (veya bulunması zahmetliolabilir) “Reference” seçeneğine başvurabiliriz.

7

Command: rotate Current positive angle in UCS: ANGDIR=counterclockwise ANGBASE=0.00Select objects: (A noktası işaretlenerek pencere açılması sağlanır.)Specify opposite comer: (B noktası işaretlenir. B noktası sağda olduğu için pencere,“Window” işlevine sahiptir.)Select objects: Specify base point: (“CENter” modu ile çemberin C noktası civarından işaretlenerek

merkezi girilmiş olur.)Specify rotation angle or (Reference]: r (“Reference” kullanımı başlatılıyor.)Specify the reference angle <0.00>: (“CENter” modu ile çemberin D noktası

civarından seçilerek merkezi girilmiş olur.)Specify second point: (“CENter” modu ile çember veya yayın E noktası civarından

seçilerek merkezi girilmiş olur.)Specify the new angle: (“MIDpoint” modu ile F doğrusu seçilir.)Command:

Örneğimizde görüldüğü gibi seçilen nesnelerin ne kadar döndürüleceği iki doğrultuylabelirleniyor. “Specify the reference angle” iletisine iki nokta girilir ve bu iki nokta birdoğrultu gösterir. “Specify the new angle” iletisi varken esnek bandın bir ucu temelnoktadadır. Dolayısıyla ikinci doğrultuyu sadece bir nokta girerek belirtebiliriz. Sonuç olarakilk doğrultudan ikinci doğrultuya kadar olan açı miktarınca seçilen nesneler döndürülür.

1.3. Stretch Komutu

Bu komut ile çizimin seçilen kısmı taşınabilir ve yerini değiştirmeyen parçalar ilebağlantılar koparılmaz. Nesne seçiminde en az bir defa “Crossing”, “CPolygon”, “Window”veya “WPolygon” nesne seçim alternatiflerinden biri kullanılmalıdır. Daha sonra nesneleristendiği gibi seçim kümesinden çıkarılabilir veya eklenebilir. Açılan çokgen (“Crossing”,“CPolygon”, “Window” veya “WPolygon”) içine tamamen giren nesneler deformasyonauğramadan taşınırlar (MOVE komutu gibi). Seçilen nesnelerin çokgen (“Crossing” veya“CPolygon”) dışında kalan uç noktaları sabit kalırken, çokgen içindeki uç noktaları yerdeğiştirir. Seçim esnasında 1 'den fazla çokgen kullanılıyorsa sonuncu dikkate alınacaktır.Komut, menü çubuğunda “Modify” başlığında bulunmaktadır. Aşağıda komutun kullanımınayönelik örneği inceleyelim.

Command: stretch Select objects to stretch by crossing-window or crossing-polygon...Select objects: (A noktası civarı işaretlenir.)Specify opposite comer: (B noktası verilir. “Crossing” kullanılmış olur.)

8

Select objects: (Seçim bitirilir.)Specify base point or displacement: (C noktası verilir.)Specify second po int of displacement: (D noktası verilir.)Command:

Şekilde görüldüğü gibi seçim yapılırken "Crossing" kullanılmış ve bazı nesnelerpencere içine tamamen bazıları da kısmen girmiştir. Pencere içine tamamen giren yay veçember, deformasyona uğramadan sadece belirtilen vektör doğrultusu ve büyüklüğüncetaşınmışlardır. Fakat pencere içine kısmen giren dikey iki doğru, deformasyona maruzkalmıştır. Şuna da dikkat edilmelidir ki deformasyon, pencere içine giren uçların vektörebağlı olarak yer değiştirmesiyle gerçekleşmektedir. Dolayısıyla deforme edilecek nesnelerinhangi uçlarının pencere içine girdiği önemlidir.

1.4. Array (Açısal) Komutu

ARRAY komutu, seçilen nesne veya nesneleri dikdörtgenel veya kutupsal olarakçoğaltır. AutoCAD’de komut çalıştırıldığında bir diyalog kutusu gelmektedir.

Şekil 1.1: Array iletişim kutusu

Aşağıda komutun işlevini yerine getirebilmesi için diyalog kutusu yerine iletilerinkullanılması istendiğinden komut, “-ARRAY” şeklinde yazılarak çalıştırılmıştır.

9

Command: -array Select objects: (A noktası girilerek "Crossing" başlatılır.)Specity opposite corner: (B noktası girilir.)Select objects: (Seçim bitirilir.)Enter the type of array [Rectangular/Polar] <?>: r Enter the number of rows (---) <1>: 2 Enter the number of columns (III) < 1 >: 3 Enter the distance between rows or specity unit cell (---): 50 Specity the distance between columns (III): 55 Command:

Yukarıdaki örneğimizde ARRAY komutu dikdörtgensel tarzda kullanılmıştır. Seçimişlemi bitirildikten sonraki iletiye “Rectangular” yanıtı verilerek bu sağlanır. Dikdörtgenelçoğaltmada seçilen nesneler matris formunda sıralanmaktadırlar. Yani satır ve kolonlaroluşur. Tabii yerleşim için bazı büyüklükler girilmelidir. Bu büyüklükler satır ve kolonsayıları ile satırlar ve kolonlar arasındaki mesafenin ne kadar olacağıdır. Örneğimizdeseçilen nesneler 2 satır ve 3 kolon oluşturacak biçimde çoğaltılmışlardır. Satırlar arasımesafe 50 birim, kolonlar arası mesafe de 55 birim girilmiştir. Mesafelerin negatifgirilebilmesi de mümkündür. O takdirde seçilen nesneler, matrisin diğer köşelerindeolacaktır.

Komutun dikdörtgensel tarz kullanımı SNAPANG sistem değişkeninden etkilenir.Aşağıdaki örnek, bu durumu gösterir.

Command: snapang Enter new value for SNAPANG <0.00>: 10 Command: -array Select objects: (A noktası)Specify opposite corner: (B noktası)Select objects: (Seçim bitirilir.)Enter the type of array [Rectangular/Polar] <güncel>: r Enter the number of rows (---) <1>: 2 Enter the number of columns (IID <1>: 3 Enter the distance between rows or specity unit cell (---): 45 Specity the distance between columns (III): 50 Command:

10

Şimdi ARRAY komutunun kutupsal kullanımını inceleyelim. Kutupsal kullanım,isminden de anlaşıldığı gibi seçilen nesnelerin verilen bir nokta etrafında çoğaltılmasıdır.

Command: –array Select objects: (A noktasını girin.)Specify opposite corner: (B noktası)Select objects: (Seçim bitirilir.)Enter the type of array [Rectangular/Polar] <R>: p Specify center po int of array: (C noktasını girin.)Enter the number of items in the array: 7 Specify the angle to fill (+=ccw, -=cw) <360>: Rotate arrayed objects? [YesINo] <Y>: Command:

Örnekte görüldüğü gibi seçim işlemi bitirildikten sonra kutupsal sıralama yapılacağıbildirilir. Sonraki ileti hangi nokta etrafında çoğaltma yapılacağını sorar. C noktasıgirildikten sonra çoğaltmanın kaç tane (Seçilenler dahildir.) yapılacağı girilir. Sonraki iletibir açı değeri ister. Bu açı, doldurulacak açıdır. Yani C noktasını merkez alan bir çemberetrafında mı çoğaltma yapılacak yoksa merkezi C noktasında, başlangıç noktası nesnelerinbulunduğu yerde ve açısı şimdi girilecek olan bir yay etrafında mı çoğaltma yapılacağıbelirtilir. Örnek de güncel değer; yani 360 derece (Çember) kabul edilmiştir. Son ileti,nesnelerin çoğaltılırken kendi etrafında döndürülüp döndürülmeyeceğinin belirtilmesini ister.Aşağıdaki şekilde değişik açı değerlerinin sonucu nasıl etkilediği gösterilmiştir.

Eğer çoğaltma sayısı boş geçilirse nesneler arasındaki açının girilmesiyle sıralamayapılacaktır.

Command: -array Select objects: (Seçim yapdır.)

11

Select objects: (Seçim bitiritir.)Enter the type of array [Rectangular/Polar] <R>: p Specify center point of array: (C noktası)Enter the number of items in the array: Specify the angle to fill (+=ccw, -=cw) <360>: Angle between items: 50 Rotate arrayed objects? [YesINo] <Y>: Command:

Kutupsal sıralamayı etkileyen diğer bir parametre, son iletide sorulur. Son iletiyegirilen "Yes" yanıtı, nesnelerin çoğaltılırken kendi etraflarında da döndürüleceği; "No"yanıtı, döndürülmeyeceği anlamına gelir. Aşağıda bu iki durum arasındaki fark görülür.

Kutupsal çoğaltma yapılırken seçilen nesneler üzerinde bir referans nokta rasgelealınır. Bu referans noktanın merkez nokta ile arasındaki mesafe değişmeyecek şekildenesneler sıralanır. Referans nokta, son iletiye "No" yanıtı verildiğinde, yani nesnelerinçoğaltılırken kendi etrafında dönmemesi istendiğinde kendini hissettirir. Aşağıdaki kutupsalçoğaltmada referans noktanın etkisi görülür.

1.5. Mirror Komutu

Bu komut, nesnelerin ayna görüntülerini almak için kullanılır. Özellikle simetrikşekillerin elde edilmesinde oldukça kullanışlıdır. Sadece şeklin yarısının çizilip tamamınaMIRROR komutu ile ulaşılır. Menü çubuğunda “Modify” başlığından komut seçilebilir.Aşağıda MIRROR komutunun kullanımına ilişkin bir örnek verilmiştir.

Command: mirror Select objects: (A noktası civarında işaretleme yapılarak “Crossing” başlatılır.)Specify opposite corner: (B noktası civarı işaretlenir.)Select objects: (Seçim bitirilir.)Specify first point of mirror line: (“MIDpoint” modu ile C doğrusu seçilir.)

12

Specify second point of mirror line: (“MIDpoint” modu ile D doğrusu seçilir.)Delete source objects? [Yes/No] <N>: (Güncel değer kabul edilir.)Command:

Örneğimizde görüldüğü gibi nesne seçimi bitirildikten sonar ayna yerleştirilir. Ayna,girilen iki noktadan geçer ve sonsuz uzunluktadır. Ayrıca ayna yerleşiminde diklikmodundan sık sık yararlanılır. Örneğin yukarıda D noktasının, “MIDpoint” modukullanılarak verilmesi şart değildir. C noktası girildikten sonra diklik modu açılarak imleç,aşağı veya yukarı hareket ettirilip herhangi bir nokta işaretlenebilir. Çünkü önemli olanaynanın yeri ve doğrultusudur. C noktasının verilmesi aynanın yerini; diklik modu daaynanın doğrultusunu belirler.

Komutun en son iletisi "Yes" (Evet) veya "No" (Hayır) yanıtı ister. Yukarıdakiörneğimizde "No" yanıtı verilerek sonuçta seçilen nesnelerin silinmemesi sağlanır. Aşağıda"Yes" yanıtının verildiği bir örnek gösterilir.

13

UYGULAMA FAALİYETİ

İşlem Basamakları Öneriler Circle komutu ile çember çiziniz. Osnap modlarından “TANgent” i kullanınız. Teğet çizgi çizme özelliğini

kullanınız. Line komutunda Osnap modlarını kullanınız.

Teğet çizgi çiziniz. Line komutunda Osnap modlarını kullanınız. Cisimleri döndürünüz. Rotate komutunu kullanınız. Cisimleri uzatınız. Stretch komutunu kullanınız. Açısal çoğaltma yapınız. Array komutunu kullanınız. Yay çiziniz. Arc komutunu kullanınız. Simetrik kopyalama yapınız. Mirror komutunu kullanınız. AutoCAD programı ile benzer bir resim çizerek öğrendiklerinizi uygulayınız.


14

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Aşağıda verilen ölçme değerlendirmede, çoktan seçmeli ölçme değerlendirmekıstasları uygulanmıştır.

1. Osnap kenetleme modlarından hangisi teğet çiziminde kullanılır?

A) MIDpoint B) INTersection C) ENDpoint D) TANgent

2. İki çizgiye teğet ve yarıçapı belli olan bir çember çizmek için hangi seçenek kullanılır?

A) 2P B) TTR C) 3P D) TTT

3. Döndürme komutu hangisidir?

A) Line B) Array C) Rotate D) Arc

4. Uzatma komutu hangisidir?

A) Stretch B) Rotate C) Move D) Zoom

5. Açısal çoğalma komutu hangisidir?

A) Zoom - Previus B) Array-Polar C) Array - Rectangular D) Copy

6. Simetrik kopyalama komutu hangisidir?

A) Arc B) Copy C) Array D) Mirror

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevapladığınız konularla ilgili öğrenme ve uygulamafaaliyetlerini tekrarlayınız.

Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz.


15

PERFORMANS DEĞERLENDİRME

Aşağıdaki şekli AutoCAD programını kullanarak 40 dakikada çiziniz.

Açıklama: Aşağıda listelenen davranışların her birini iyi nitelikte gözleyemediyseniz“Hayır”, iyi nitelikte gözlediyseniz “Evet” kutucuğuna (X) işareti koyunuz.

DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ Evet Hayır1. Doğru çizilirken kenetleme modları kullanıldı.2. Teğet çember çizildi.3. Açısal koordinatlar kullanıldı.4. Arc (Yay ) çizildi.5. Trim komutu kullanıldı.6. Görüntüleme komutu kullanıldı.7. Array komutu kullanıldı.8. Çizim zamanında tamamlandı.

DEĞERLENDİRME


16


Gerekli donanımdan faydalanarak AutoCAD programında iki boyutlu braket çizimiiçin gerekli komutları, çiziminize uygulayabileceksiniz.

Braket şekillerini araştırınız.

2. BRAKET ÇİZİMİ

2.1. Çizgi Tiplerinin Katmalar Oluşturularak Yüklenmesi

“Bilgisayar Destekli Çizim 1” modülünde katman oluşturma ve katman kavramıanlatılmıştı. İstenen sayıda katman oluşturulabileceğini biliyoruz. Her katman için isim,renk, çizgi tipi vb farklı özellik kullanılabilir. Çizimde kullanılacak çizgi tipi kadar katmanoluşturulur. Çizgi tipleri daha önce yüklenmemiş ise “Linetype” komutu kullanılarak ya da“Layer” menüsünden “Linetype” seçeneğinden “acadiso.lin” dosyasından yüklenir. Çizimyapılırken katman değiştirerek istenilen çizgi özellikleri aktif hale getirilir.

2.2. Polygon Komutu

Düzgün çokgenleri oluşturmak için kullanılır. Bir çizim komutu olmasından dolayımenü çubuğunda "Draw" başlığındadır. En fazla 1024 kenarlı çokgen çizimine izin verenkomut, çokgen çiziminde değişik yöntemler kullanılır. Komut çalıştırıldığında aşağıdaki iletigelir.

Enter number of sides <güncel>:Bu ileti, çizilecek çokgenin kenar sayısını ister. Kenar sayısı verildikten sonraSpecify center of polygon or [Edge]:

İletisi ile karşılaşılır. Bu ileti ile bir yol ayrımına gelmiş oluruz. Çokgen ya merkeziverilerek ya da kenar yöntemi ile çizilecektir. İlk olarak aktif emri dikkate alalım.

ARAŞTIRMA


AMAÇ

17

Specify center of polygon

İletideki bu emir, kullanıcıdan çizilecek çokgenin merkezini belirtmesini ister veaşağıdaki ileti sırası izlenebilir.

Specify center of polygon or [Edge]: 10,10 (A noktası)Enter an option[Inscribed in circle/Circumscribed about circle] <güncel>: i Specify radius of circle: 8 Command:

Yukarıdaki örnekte görüldüğü gibi bu ileti kullanıldığında çokgenin merkeziverildikten sonra bir tercihte daha bulunmamız istenir. "Inscribed in circle" tercihi, şekildekigibi çokgeni, yarıçapı belirtilen hayali bir çemberin içinde çizer. Çokgenin köşeleri hayaliçemberin üzerindedir ve çokgen tabanı yere paralel olur. Eğer “Circumscribed about circle”tercih edilseydi, aşağıdaki örnekte olduğu gibi çokgen, yarıçapı belirtilen hayali bir çemberdışına çizilirdi. Çokgenin kenarları çembere teğettir ve çokgenin tabanı yine yere paraleldir.

Specify center of polygon or [Edge]: 10,10 (A noktası)Enter an option[Inscribed in circle/Circumscribed about circle] <güncel>: c Specify radius of circle: 8 Command:

Çokgen çizerken tabanlar yere paralel olmaktadır. Tabanı yere paralel olmayançokgenleri çizmek için değişik yollar izlenebilir. Örneğin, çokgen çizildikten sonradöndürülür. Diğer bir yol, SNAP komutundaki “Rotate” seçeneği ile “snap” modunun açısınıdeğiştirmektir. Aynı açı değişikliği:

“Drafting Settings" diyalog kutusundaki “Snap” bölümünde bulunan “Angle” sayısalgirdi hanesinden

SNAPANG sistem değişkeni yardımıyla da yapılabilir.

Tabanı yere paralel olmayan çokgenleri çizmenin bir diğer yolu da son iletide istenenyarıçap değerini, bir nokta olarak girmeye dayanır. Aşağıdaki örneği inceleyelim:

18

Command: polygon Enter number of sides <güncel>: 5 Specify center of polygon or [Edge]: 10,10 (A noktası)Enter an option[Inscribed in circle/Circumscribed about circle] <güncel>: i Specify radius of circle: @8<110 (B noktası)Command:

Örneğimizde beşgenin tabanının yatayla 20 derece açı yapması isteniyor. Dolayısıylahayali çemberi n yarıçapı istendiğinde B noktasını vererek hem yarıçapın 8 birim olmasınıhem de beşgenin bir köşesinin B noktasında olmasını sağlıyoruz. AB vektörünün tabana dikolması, AB vektörünün açısını kolayca bulmamızı sağlar. Benzer düşünce biçimi"Circumscribed about circle" seçeneğinde de kullanılabilir.

Edge: Bu yöntemi kullanabilmek için çokgenin kenar uzunluğunun bilinmesigerekir. Çünkü bu yöntemde kenarlardan birinin uç noktalarının girilmesiyleçokgen çizilir. Aşağıdaki örneği inceleyelim. Kenarların saat yönü tersinedizildiğine dikkat ediniz.

Command: polygon Enter number of sides <güncel>: 5 Specify center of polygon or [Edge]: e Specify first endpoint ofedge: 6,3 (A noktası)Specify second endpoint of edge: 17,3 (8 noktası)Command:

19

POLYGON komutu ile oluşturulan çokgenler bir bütün olarak davranır. Yanikenarlardan biri işaretlendiğinde bütün çokgen seçilir. Aslında çokgenler kapalı bileşikçizgilerdir. Yani AutoCAD arka planda PLINE komutunu kullanarak çokgenleri oluşturur.

2.3. Explode Komutu

Bazı AutoCAD nesneleri elemanlardan oluşur ve bu elemanlar ortak hareket eder.Yani elemanlardan birinin seçilmesi bütün nesnenin seçilmesini sağlar. Şimdiye kadaröğrendiğimiz nesnelerden çokgenler (POLYGON komutu ile çizilen), bileşik çizgiler(PLINE komutu ile çizilen) ve çoklu doğrular (MLINE komutu ile çizilen) bu sınıfa girer.Henüz öğrenmediğimiz ve grup halinde davranan başka nesneler de (bloklar, katılar,ölçülendirme öğeleri, gözeler gibi) var. Bu nesnelerin elemanlarına ayrılması istendiğindeyani grubun dağıtılması istendiğinde EXPLOOE komutu kullanılır. Komut, menüçubuğundaki "Modify" başlığından çalıştırılabilir. Çalıştırıldığında aşağıdaki ileti gelir.

Command: explode Select objects: (Obje göstererek enter yapılır.)

Biz şimdilik komutu PLINE, POLYGON ve MLINE komutu ile oluşturulmuşnesnelere uygulayabiliriz. Örneğin, bir bileşik çizgi seçilirse bileşik çizgi, elemanlarınaayrılır. Yani doğru (LINE komutuyla çizilen) ve yaylar (ARC komutuyla çizilen) oluşur.

2.4. Çizgilerin Layerlerinin Değiştirilerek Çizgi TipininDeğiştirilmesi

Bir önceki modülde anlatmış olduğumuz “Change” komutunu kullanmak suretiyleistenen çizgilerin layerleri değiştirilir. Yeni katmandaki çizgi özellikleri seçilen çizginin yeniözelliği olur. Daha önce katmalara yeni çizgi tipi yüklemeyi anlatılmıştı. Bu şekildeçizgilerin çizgi tipleri değiştirilebilir.

2.5. Ltscale Komutu

Bu komut çizgi tipi ölçek katsayısını belirlemede kullanılır.

Command: Ltscale Enter new linetype scale factor <güncel>: (Yeni çizgi tipi ölçek katsayısı girilir.)

20

Bu sayısal girdi hanesine girilen değer, çizgi tipleri için bir ölçek katsayısı olarakdeğerlendirilir. Fakat bu değer, önceden çizilmiş nesnelere uygulanmaz. Sadece yeniçizilecek nesneler için geçerlidir. Dolayısıyla aslında her nesne için renk, çizgi tipi gibi birözelliktir. “Change” komutu ile değiştirilebilir.

2.6. Pedit Komutu ile Çizgi Birleştirme ve Kalınlaştırma

PEDIT komutu ile iki ve üç boyutlu bileşik çizgiler bazı düzenlemeler yapılır. Komut,menü çubuğundaki “Modify” başlığındaki “Polyline” işaretlenerek çalıştırılabilir.

Command: pedit Select polyline or [Multiple]: (Obje seçilerek enter yapılır.)Enter an option [Close/Join/Width/Edit vertex/Fit/Spline/Decurve/Ltype gen/Undo]:

İlk ileti, bir bileşik çizgi veya "Multiple" seçeneği ile birden fazla bileşik çizgiseçmemizi ister. Bir bileşik çizgi seçildiğinde komutun ana iletisi gelir. Çizgi birleştirmekiçin “Join” seçeneği ve kalınlaştırırken “With” şeçeneği kullanılır.

With: Bir bileşik çizginin bütün parçaları için yeni bir genişlik tanımlamak içinkullanılır. Seçildiğinde aşağıdaki ileti gelir. Bu ileti yeni genişlik değeriningirilmesini ister. Specify new with for all segments: (Değer girilir.)

Join: PEDlT komutu çalıştırıldığında seçilen bileşik çizgiye, başka bileşikçizgiler veya doğru (LINE) veya yay eklemek için kullanılır. Sonuçta bir bileşikçizgi oluşur. Eklenecek nesnelerin açık ve uçlarının üst üste olması şarttır.Ayrıca farklı özelliklere sahip nesneler birleştiriliyorsa, oluşan bileşik çizgiözelliklerini ilk seçilen nesneden alır.

Enter an option [Close/Join/Width/Edit vertex/Fit/Spline/Decurve/Ltype gen/Undo]:jSelect objects: (Objeler seçilir.)Enter an option [Close/Join/Width/Edit vertex/Fit/Spline/Decurve/Ltype gen/Undo]: Command:

21


İşlem Basamakları Öneriler Gerekli düz çizgileri çiziniz. Line komutunu kullanınız. Gerekli çizgi tiplerini yükleyiniz. Linetype komutunu kullanınız. Dikdörtgen çiziniz. Pline komutunu kullanınız. Bileşik çizgileri birbirinden ayırınız. Explode komutunu kullanınız. Köşeleri yuvarlatınız. Fillet komutunu kullanınız. Gizli çizgileri çiziniz. Çizgi tipini değiştiriniz. Çizgi tipinin ölçeğini değiştiriniz. Ltscale komutunu kullanınız. Çizgileri birleştiriniz. Pedit komutunu kullanınız. Çerçeve çizgilerini kalın çiziniz. Pedit komutunu kullanınız. Aşağıdakine benzer bir çizim yapınız.


22



1. Çizgi tipleri hangi komutla yüklenir?

A) Layer B) Linetype C) Ltscale D) Pedit

2. Bileşik çizgileri ayırmak için hangi komut kullanılır?

A) Explode B) Extend C) Linetype D) Change

3. Çizgi tipi ölçeğini değiştirmek için hangi komut kullanılır?

A) Extends B) Explode C) Polygon D) Ltscale

4. Çokgen çizme komutu hangisidir?

A) Line B) Polygon C) Pedit D) Pline

5. Çizgileri birleştirmek için Pedit komutunun hangi seçeneği kullanılır?

A) Join B) With C) Open D) New

6. Farklı kalınlıkla çizilmiş Pline objelerinin aynı kalınlığa getirilmesi için hangi komut veseçenek kullanılır?

A) Change-Color B) Pedit-Explode C) Pedit-With D)Change-New

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınızsorularla ilgili konuları faaliyete dönerek tekrar inceleyiniz.



23


Aşağıdaki şekli AutoCAD programını kullanarak çiziniz. Çizgileri kalınlaştırınız.


DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ Evet Hayır1. Katmanlar oluşturdunuz mu?2. Çizgi tipleri yüklediniz mi?3. Doğru çizilirken kenetleme modları kullandınız mı?4. Açısal koordinatlar kullandınız mı?5. Teğet çember çizdiniz mi?6. Arc (Yay) çizdiniz mi?7. Trim komutu kullandınız mı?8. Çizgileri kalınlaştırdınız mı?9. Köşeler yuvarlattınız mı?

10. Çizgiler birleştirdiniz mi?11. Görüntüleme komutu kullandınız mı?12 Array komutu kullandınız mı?

DEĞERLENDİRME



24


Gerekli donanımdan faydalanarak AutoCAD programında iki boyutlu flanş çizim içingerekli komutları çiziminize uygulayabileceksiniz.

Flaş şekillerini ve çizim tekniklerini araştırınız.

3. FLANŞ ÇİZİMİ

3.1. Rectang Komutu

Dikdörtgen çizmek için kullanılır. “Draw” menüsünün altında bulunur. Komutçalıştırıldığında dikdörtgenin birinci köşe noktasını seçmemizi ister. Daha sonraki adımda isediğer köşegen noktası girildiğinde dikdörtgen çizilmiş olur. Çizilen dikdörtgenin bazıözellikleri daha önceden belirlenebilir. Çizilen dikdörtgen bileşik çizgi olarak hareket eder.

Commnad: Rectang Specify first corner point or [Chamfer/Elevation/Fillet/Thickness/Width]:Specify other corner point or [Dimensions]:Command:

Chamfer: Dikdörtgenin köşelerini de pah kırılmasını sağlar. Önce pahın enölçüsü girilir daha sonra boy ölçüsü girilir.

Elevetion: Dikdörtgeni bulunulan düzlemden farklı bir düzlemde çizilmesinisağlar. Yani çizimde “Z” koordinatı verilmesi demektir.

Fillet: Dikdörtgenin köşelerinin yuvarlatılmasını sağlar. Yuvarlatma yarı çapıgirilerek kullanılır.

Thickness: Dikdörtgene yükseklik verilmesinde kullanılır. Width: Kalınlık verilmesine yarar.

Not: Bu özellikler tekrar değiştirilene kadar aktif olur. Komuta tekrar girildiğinde birönceki ayarlar kullanıcıya iletilir.

Dimensions: Dikdörtgenin en ve boy ölçülerinin girilerek çizilmesindekullanılır.

ARAŞTIRMA


AMAÇ

25

3.2. Bhatch Komutu

Tarama yapmak için kullanılan bir diğer komut, BHATCH komutudur. BHATCHkomutu, sağladığı bazı kolaylıklardan dolayı, daha yaygın olarak kullanılır. Burada dataranacak bölgenin kapalı alan olma şartı aranır. Fakat bu kapalı alanı oluşturan nesnelerinuçlarının çakışık olması gerekmez. Dolayısıyla HATCH komutunda olduğu gibi taramayabaşlamadan önce tarama bölgesini oluşturan nesneler düzenlenmez. Bu durum zatensağlanan en büyük avantajdır.

BHATCH komutuyla taramak istediğimiz kapalı bölgenin içinde bir nokta işaretlenir.Bu noktayı çevreleyen nesnelerden (ki bunların uçları çakışık olamayabilir.) tarama bölgesitespit edilir ve kullanıcıya gösterilir. Kullanıcının onayından sonra belirtilen taramaparametrelerinin ışığında tarama yapılır.

BHATCH komutunu çalıştırmak için:

Menü çubuğundaki "Draw" başlığı altında bulunan "Hatch..." menü elemanıişaretlenebilir veya

"Draw" araç çubuğundan seçilebilir veya Ekran menüdeki "DRAW 2" başlığından seçilebilir veya Komut satırına "h" kısa yol tuşu yazılabilir.

BHATCH komutu yukarıdaki yollardan biri izlenerek çalıştırıldığında aşağıdaki"Boundary Hatch" diyalog kutusu açılır.

Şekil 3.1: Bhatch iletişim kutusu

Type: “Quick” sekmesinde bulunan bu listenin “Predefined”, “User defined” ve“Custom” olmak üzere üç elemanı vardır. “Predefined” seçili ise tarama deseniolarak “acad.pat” veya “acadiso.pat” dosyalarında bulunan desenlerden birininkullanılacağı anlaşılır. “User defined” seçili ise kullanıcının basitçe doğrulardanoluşan bir desen tanımı yapacağı ve bu tarama deseni ile bölge doldurulacağıanlaşılır. HATCH komutundaki ilk iletide bulunan “User defined” seçeneği ileeşdeğerdir. “Custom” seçildiğinde “acad.pat” veya “acadiso.pat” dosyalarındabulunmayan, sonradan oluşturulmuş bir desenin kullanılacağı anlaşılır.

26

AutoCAD' in kişiselleştirilebilme özelliğinin bir getirisi olarak kullanıcılar yenitarama desenleri tanımlayabilir ve kullanabilirler. Bu tanımlamalar “acad.pat”veya “acadiso.pat” dosyaları içinde yapılırsa yeni tanımlanan bu desenlerinkullanılabilmesi için “Predefined” elemanı seçilmelidir. Fakat tanımlanandesenler farklı “isim.pat” dosyalarında (ki bunların AutoCAD arama yolundabulunmaları gerekir.) ise kullanılabilmeleri için “Custom” seçilmelidir.

Şekil 3.2: Pattern iletişim kutusu

Pattern: “Type” listesinde “Predefined” seçili ise kullanılabilirdurumdadır.”Pattern” listesi ve düğmesi “acad.pat” veya “acadiso.pat”dosyasında tanımlı desenlerden birinin seçilmesi için kullanılır. Listeaçıldığında “acad.pat” veya “acadiso.pat” dosyalarında bulunan desen isimlerilistelenir. Kullanılacak desen listeden işaretlenerek seçilir. Son kullanılan altıdesen listenin üstünde yer alır. Düğme işaretlendiğinde yukarıdaki “HatchPattem Palette” diyalog kutusu açılır ve “acad.pat” veya “acadiso.pat”dosyalarındaki desenler ön görünüşleriyle sunulur. İstenen desen resmiişaretlenerek seçilebilir.

Swatch: Seçilen tarama deseninin ön görünüşü burada sunulur. Ayrıca öngörünüş işaretlendiğinde de “Hatch Pattem Palette” diyalog kutusu gelir vedesen değiştirme imkânı tanır.

Custom pattern: Kullanılabilmesi için “Type” listesinden “Custom” seçilmişolmalıdır. Bu liste ve düğme vasıtasıyla “acad.pat” veya “acadiso.pat”dosyasında tanımlı olmayan özel desenler seçilir.

Angle: Tarama deseninin güncel koordinat sisteminin X ekseni ile yapacağı açıbelirtilir.

Scale: “Type” listesinden “Predefined” veya “Custom” seçiliyse kullanılabilir.“isim.pat” dosyalarında, tanımlı desenlere uygulanacak ölçek katsayısı girilir.

Relative to paper space: Bu onay kutusu kağıt uzayında kullanılabilir.İşaretlendiğinde kağıt uzayında iken bir görünüm alanında yapılacak taramada,ölçek katsayısının kağıt uzayı birimlerine göre etkimesi sağlanır. Dolayısıylakâğıt uzayında ve bir görünüm alanında kullanılan tarama deseni aynısıkışıklıkta (Yoğunlukta) görüntülenir.

Spacing: “Type” listesinden “User defined” seçili ise kullanılabilir. Bu haneyegirilen sayısal değer, tanımlanan desendeki çizgiler arasındaki mesafeyi belirtir.

27

ISO pen width: “acad.pat” veya “acadiso.pat” dosyasında tanımlı ISOdesenlerinden biri seçildiğinde bu liste kullanılabilir olur. Listeden seçilen sayı,ISO deseni için ölçek belirtir.

Pick Points: Bu düğme işaretlendiğinde diyalog kutusu geçici bir süre kapatılırve aşağıdaki ileti gelir.

Select internal point:

Bu ileti, taranacak bölge içinde olmak şartıyla bir nokta girilmesini ister. Bir süresonra girilen noktayı çevreleyen nesnelerden bir bölge tespit edilir ve gösterilir. Tabii kinoktayı çevreleyen nesneler, kapalı bir alan oluşturuyor olmalıdır. Daha sonra iletitekrarlanır. Başka bir bölge tespiti için nokta girilmeyecekse iletiye boş yanıt verilir ve tekrardiyalog kutumuz açılır. Eğer yukarıdaki iletiye "u" yanıtı girilirse gösterilen tarama bölgesiiptal edilir.

Aşağıdaki şekilde işaretlenen noktayı çevreleyen nesnelerden oluşturulan bölge veiçinde tespit edilen adalar görülür. Bazı ayarlarla başlangıçtaki tespit ölçütleri ayarlanabilir.Bu ayarlar ilerleyen sayfalarda anlatılmaktadır.

Select Objects: Bu düğme işaretlendiğinde diyalog kutumuz geçici bir sürekapatılır ve “Select objects:” iletisi gelir. Bu ileti nesne seçilmesini ister. Seçilennesnelerin oluşturduğu alan taranır. Fakat seçilen nesnelerin uçlarının çakışıkolma şartı sağlanmalıdır. Yoksa yanlış taramalar olur. Bir anlamda BHATCHkomutu bu düğmenin kullanılmasıyla HATCH komutuna dönüşür ve getirdiğikolaylıklar bertaraf edilir. Bu düğme, bir çember ya da bir dikdörtgen gibinesnelerin taranması durumunda kullanılabilir. Çünkü bu tür nesnelerintaramadan önce uçlarının çakışık olması için herhangi bir düzenleme işleminetabi tutulmaları gerekmez. Ayrıca bu tür nesnelerin taranmasında BHATCHkomutunun bu tarz kullanımı sonucunda özellikle büyük dosyalarda, zamantasarrufu da söz konusu olabilir.

Remove Islands: “Pick Points” düğmesi ile bir dış tarama sınırı tespit edilir.Eğer bu sınırın içinde kapalı bölgeler varsa bunların da tespit edilebilmeleriayarı yapılabilir. Örneğin, aşağıdaki şekilde A noktası işaretlenmiş ve dış sınırile içerisinde bulunan adalar tespit edilmişlerdir. Bu adalardan istenilenlerinçıkarılması bu düğme ile yapılır. Aşağıdaki örneği inceleyelim.

28

View Selections: Bu düğme, “Pick Points” veya “Select Objects” düğmeleri ilebir bölge oluşturulduktan sonra kullanılabilir duruma gelir. İşaretlendiğindeaşağıdaki ileti gelir ve diyalog kutusu geçici bir süre kapatılır ve kullanıcınınekranı görmesi sağlanır.

<Hit enter or right-click to return to the dialog>

Tarama bölgesinin veya tarama ön görünüşünün kontrolü amacına yönelik kullanılanbu düğme sonucu yukarıdaki ileti gelecek ve kontrol sonucunda bu iletiye boş yanıt verilerektekrar diyalog kutusunun açılması sağlanacaktır.

Inherit Properties: Yeni yapılacak taramanın parametrelerinin, yapılmış olanbir taramadan alınması istenirse bu düğme kullanılır. Bu düğme seçildiğindediyalog kutusu geçici olarak kapatılır ve bir tarama seçilmesi istenir. Seçilentaramanın özellikleri tekrar açılan diyalog kutumuza aktarılır. Dolayısıyla yeniyapılacak taramalarda eski taramanın parametreleri kolayca kullanılabilir.

Double: Bu onay kutusu, “Type” listesinden “User defined” seçili isekullanılabilir. İşlevi HATCH komutundaki “Double hatch area?” iletisineeşdeğerdir. İşaretliyse tanımlanan desenle tarama yapıldıktan sonra birinciye dikistikamette ikinci bir tarama daha yapılır.

Composition:Bu bölümde “Associative” ve “Nonassociative” olmak üzere ikitercih düğmesi bulunur. “Associative” seçildiğinde oluşan tarama, sınırailişkilidir. Yani daha sonradan sınır üzerinde yapılacak düzenlemelere tarama daayak uydurur. “Nonassociative” seçiliyse tarama, sınırdan bağımsızdır. Yanisonradan sınır üzerinde yapılacak değişikliklere tarama uyum sağlamaz.Aşağıdaki şekilde örneğin, sınır STRETCH komutuyla sündürülmüş ve ikitarama durumu arasındaki fark gösterilmeye çalışılmıştır.

29

Preview: “Pick Points” veya “Select Objects” düğmeleri ile bir tarama sınırıoluşturulduktan sonra bu düğme kullanılabilir olur. Bu düğme işaretlendiğindediyalog kutusu geçici olarak kapatılır ve taramanın belirtilen büyüklüklerışığında nasıl yapılacağına dair bir ön görünüş sunulur. Eğer ön görünüştenhoşnut kalınmadıysa istenen parametreler değiştirilir ve tekrar “Preview”düğmesi işaretlenir. Bu döngü, ön görünüş beğenilene kadar devam ettirilir. Öngörünüş isteklerimize cevap veriyorsa “OK” düğmesini işaretleyerek taramanınkalıcı olması sağlanır.

“Boundary Hatch” diyalog kutusundaki “Advanced” sekmesi işaretlendiğinde diyalogkutumuz aşağıdaki gibi olur. Buradan tarama sınırlarının nasıloluşturulacağına yönelik bazıayarlar yapılabilir.

Şekil 3.3: Advenced iletişim kutusu

Island detection style: HATCH komutunda öğrendiğimiz stil tanımı ile aynıişleve sahiptir. Tespit edilen sınırlar, iç içe bölgeler oluşturuyorsa buradakitercih düğmelerinin anlamı vardır. Sadece bir sınırdan oluşan bölgelerdestillerin hepsi aynı sonucu verecektir. Diyalog kutusundaki şekillerden deanlaşılmaktadır. “Normal” stilinde iç içe bölgeler; dışarıdan içeriye doğru tara,tarama, tara, tarama, vs. şeklinde doldurulur. “Outer” stilinde ise iç içe bölgelerioluşturan nesnelerin hepsi seçilmiştir. Ama sadece en dıştaki bölge taranır.“lgnore” stilinde de yine bölgeleri oluşturan bütün nesnelerin seçilmesinerağmen sadece en dıştaki bölge sınırı dikkate alınıp içtekiler ihmal edilerektarama yapılır.

Object Type: Bu bölümde bir onay kutusu ve bir liste bulunmaktadır. Onaykutusu işaretlendiğinde liste, kullanılabilir olur. “Retain boundaries” onaykutusu işaretlendiğinde tespit edilen sınır, çizime eklenecektir. Eklenecek sınırınbileşik çizgi mi yoksa “region” denen iki boyutlu katı mı olacağı listeden“Polyline” veya “Region” seçilerek kararlaştırılır.

Boundary Set: Bu bölümde de bir düğme ve bir liste bulunur. Listedebaşlangıçta sadece “Current viewport” elemanı vardır. “New” düğmesiişaretlendiğinde diyalog kutusu geçici olarak kapatılır ve nesne seçilmesi istenir.Nesne seçimi bitirildikten sonra diyalog kutusu tekrar açılır ve listede bir de“Existing set” elemanı oluşur.

30

“Current viewport” seçimi, sınır oluşturulması için bir nokta girildiğinde (“PickPoints” düğmesi ile) görünüm alanındaki görünen bütün nesnelerin dikkate alınmasını sağlar.Yani görünen nesnelerin hepsinin, girilen nokta için bir sınır teşkil edip etmediği araştırılır.

“Existing set” seçildiğinde, sadece seçilen nesneler sınır oluşumunda dikkate alınır.Özellikle çizim yoğunluğunun fazla olduğu durumlarda “Existing set” elemanının kullanımı,performans artıcı bir etkiye sahiptir.

Island Detection Method: Bu bölümde “Flood” ve “Ray casting” olmak üzereiki tercih düğmesi bulunur. Bunlar tarama sınırının nasıl oluşturulacağınıbelirtir. “Flood” işaretlendiğinde, ilk olarak “Pick Points” ile girilen nokta içinçevreleyen bir sınır bulunmaya çalışılır ve daha sonra bu sınırın içindeki bütünadacıklar (Kapalı sınırlar) tespit edilir. “Ray casting” işaretlendiğinde ise “PickPoints” düğmesi ile girilen noktaya en yakın nesne yakalanıp saat tersineizlenerek kapalı bir sınır oluşturulmaya çalışılır. Oluşturulan kapalı sınır,noktamızı içine almadığında yandaki uyarı kutusu gelir. “1ook at it”işaretlenerek hatanın nedeninin görüntülenmesi sağlanır. Fakat burada kapalısınır oluşturulduktan sonra adacıklar tespit edilmezler. İçerideki adacıklarıntespiti için “Pick Points” kullanılmaya devam edilebilir.

Şekil 3.4: Hata iletişim kutusu

31


İşlem Basamakları Öneriler Çemberleri çiziniz. Teğet çemberi çiziniz.

Circle komutunun teğet çember çizmeseçeneklerini kullanınız.

Teğet çizgilerini çiziniz. Osnap kenetleme modlarını kullanınız. Açısal çoğaltma yapınız. Array komutunu kullanınız. Gerekli budamaları yapınız. Trim komutunu kullanınız. Dikdörtgen çiziniz. Rectang komutunu kullanınız. Kesit alınan yerleri tarayınız. Bhatch komutunu kullanınız. Aşağıdakine benzer bir resim çizerek öğrendiklerinizi uygulayınız.


32



1. Teğet çiziminde hangi osnap modu kullanılır?

A) ENDpoint B) TANgent C) MIDpoint D) INSert

2. Gerekli budamaları yapmak için hangi komut kullanılır?

A) Limits B) Change C) Erase D) Trim

3. Dikdörtgen çizme komutu hangisidir?

A) Bhatch B) Polygon C) Rectang D) Pline

4. Kesit tarama komutu hangisidir?

A) Bhatch B) Pedit C) Polygon D) Pan

5. Tarama yaparken bir bölgenin tarama alanı olarak belirlenmesinde hangi seçenekkullanılır?

A) MIDpoint B) Change C) Select Object D) Pick Point

6. Taramayı uygulamadan önce kontrol etmek için hangi seçenek kullanılır?

A) Preview B) Pick Point C) Select Object D) Angel

7. Tarama açısını hangi seçenek belirler?

A) Angel B) Type C) Pattern D) Scale

8. Taramanın iki kez yapılması için hangi seçenek kullanılır?

A) Pick Points B) Pattern C) Duble D) Scale

DEĞERLENDİRME




33


Aşağıdaki falanş çizimi 60 dakika sürede tamamlayınız. Belirtilen yerden kesit alınızve çizimizin çıktısını alınız.


DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ Evet Hayır1. Çizim alanı hazırlandı.2. Çizim yapıldı.3. Array komutu kullanıldı.4. Açısal koordinatlar kullanıldı.5. Görüntüleme komutu kullanıldı.6. Çizgi kalınlığı değiştirildi.7. Çizgi tipi değiştirildi.8. Layer komutu kullanıldı.9. Taramalar yapıldı.

10. Verilen sürede tamamlandı.11. Çizimin çıktısı alındı.

DEĞERLENDİRME


34


Gerekli donanımdan faydalanarak AutoCAD programında braket çizimini yapacak veçiziminizi ölçülendirebileceksiniz.

Ölçülendirme çeşitlerini araştırınız.

4. BRAKETİN ÖLÇÜLENDİRİLMESİ

4.1. Dim Komutu

Bu bölümde ölçülendirme komutlarından bahsedilmektedir. Ölçülendirme oluşturmakiçin kullanılan komutlar ve var olan ölçü öğelerine uygulanabilecek düzenleme komutları bubölümde anlatılır. Ölçülendirme komutları

Menü çubuğundaki "Dimension" başlığından seçilerek veya Ekran menüdeki "DIMENSION" başlığından seçilerek veya Aşağıda gösterilen "Dimension" araç çubuğundan seçilerek veya Komut satırına ismi (ya da kısa adı) yazılarak çalıştırılabilir.

Bir ölçülendirme ögesi grup halinde davranan elemanlardan oluşur. Yandaki şekildebir ölçü öğesindeki elemanlara verilen isimler gösterilmektedir. Ok başlarının farklışekillerde olması veya ölçü yazısının yüksekliği veya ölçü yazısına tolerans verilipverilmeyeceği gibi birçok ayarlama yapılabilir.

Command: Dim Dim:

ARAŞTIRMA


AMAÇ

35

Komut ileti satırına ölçülendirme komutları girmek için kullanılırır. Ölçü şekligirilerek ölçülendirme yapılır.

4.1.1. Hor Komutu

Bu komut “Dim:” komut ileti satırında kullanılır. Yatay ölçülendirme komutudur. “X”eksenine olan izdüşümü ölçülendirilir. “Horizontal” komutunun kısaltmasıdır. Komutun iletiakışı yandaki örnekte gösterilmiştir.

Dim: Hor Specify first extension line origin or <select object>: (P1 noktası seçilir)Specify second extension line origin: (P2 noktası seçilir)Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]: Enter dimension text <26>: Dim:

Mtext: Son iletideki bu seçenek alındığında MTEXT komutunda gelen editöraçılır. Editörde < > yazılıdır. Bu dizgi orijinal ölçü yazısını temsil eder. Bununönüne veya devamına ek yapılabilir veya silinip yeni bir dizgi yazılabilir.Örneğimizde seçenek alındığında açılan editördeki birinci satır “h=<>”, ikincisatır ise “planda uygun yere” dizgisidir. Editör kapatıldığında aynı iletitekrarlanmakta ve A noktası verilerek komut bitirilmektedir.

Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle/Horizontal/Vertical/Rotated]:m (Editör açılır ve ölçü yazısı için istenenler girilir.)

Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]: (A noktası)Dimension text = 34 (Orijinal ölçü yazısı bildirilir.)Dim:

Text: Bu seçenek ile de ölçü yazısı değiştirilebilir. Tabiiki “Mtext” seçeneğisonucu açılan editörün sağladığı avantajlardan mahrum kalınarak. Aşağıdaseçeneğin kullanımına yönelik bir örnek bulunmaktadır. Görüldüğü gibi buradada “< >” dizgisi, orijinal ölçü yazısını temsil eder.

36

Specify first extension line origin or <select object>: (P1noktası girilir.)Specify second extension line origin: (P2 noktası girilir.)Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]: t Enter dimension text <34>: h=< > veya plandaki gibi Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]: (P3 noktası)Dimension text = 34 (Orijinal ölçü yazısı bildirilir.)Dim:

Angle: Bu seçenek kullanıldığında ileti sırası aşağıdaki gibi olur. Örnektegörüldüğü gibi ölçü yazısı, girilen açı kadar döndürülerek yerleştirilir.

Specify first extension line origin or <select object>: (P1)Specify second extension line origin: (P2 noktası girilir.)Specify diınension line location or [Mtext/Text/Angle]: a Specify angle of dimension text: 90 Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle/]: (P3 girilir.)Dimension text = 30 (Hesaplanan ölçü yazısı bildirilir.)Dim:

4.1.2. Ver Komutu

Bu komut “Dim:” komut ileti satırında kullanılır. Dikey ölçülendirme komutudur. “Y”eksenine olan izdüşümü ölçülendirilir. “Vertical” komutunun kısaltmasıdır. Komutun iletiakışı aşağıdaki örnekte gösterilmiştir.

37

Dim: Ver Specify first extension line origin or <select object>: (P1 noktası seçilir)Specify second extension line origin: (P2 noktası seçilir)Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]: Enter dimension text <18>: Dim:

Yukarıdaki örnekte görüldüğü gibi nesne seçiminden sonra ölçü çizgisinin yerininbelirtilmesi amacıyla bir nokta istenir. Son iletideki "Mtext", "Text" ve "Angle" seçenekleri“HOR” komutunda açıklananlarla aynıdır.

4.1.3. Rad Komutu

Bu komut, çember veya yayların yarıçap ölçülendirmeleri için kullanılır. Aşağıdakişekilde gösterilen biçimlerde yarıçap ölçülendirmeleri yapılabilir.

Menü çubuğunda “Dimension” başlığındaki “Radius” seçilerek komut çalıştırılabilir.Komutun ileti akışı aşağıdaki örnekte gösterilmiştir.

Dim: Rad Select arc or circle: (A yayı seçilir.)Dimension text = 7 (Ölçüm değeri bildirilir.)Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]: (P1noktası)Dim:

Yukarıdaki örnekte görüldüğü gibi nesne seçiminden sonra ölçü çizgisinin yerininbelirtilmesi amacıyla bir nokta istenir. Son iletideki "Mtext", "Text" ve "Angle" seçenekleri“HOR” komutunda açıklananlarla aynıdır.

38

4.1.4. Dia Komutu

Bu komutu ile yay ve çemberlerin çapları ölçülendirilir. Yandaki şekilde gösterilençap ölçülendirmeleri mümkündür. “RADIUS” ve “DIAMETER” komutlarında ölçüçizgilerinin, çember veya yay içinde çizilmemesi ayarı yapıldıysa ve dışarıdan ölçüveriliyorsa şekildeki gibi merkez işareti veya çizgisi oluşur. Merkez çizgisi veya işaretininoluşması da yapılan ayara bağlıdır. “DIAMETER” komutunu menü çubuğunda “Dimension”başlığındaki “Diameter” elemanını seçerek çalıştırabiliriz. Komutun ileti sırası aşağıdakiörnekte görülür.

Dim: Dia Select arc or circle: (A yayı seçilir.)Dimension text = 8.63 (Ölçüm değeri bildirilir.)Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]: (P1noktası)Dim:

4.1.5. Styl Komutu

Şekil 3.5: Dimstyle iletişim kutusu

39

Ölçü öğelerini etkileyen sistem değişkenlerinin ayarlanıp bir isim altındatoplanmasıyla (Kaydedilmesiyle) bir ölçü stili oluşturulur. İstenen sayıda ölçü stilioluşturmak mümkündür. DDIM komutuyla veya DIMSTYLE komutuyla açılan aşağıdaki“Dimension Style Manager” diyalog kutusu ile yeni ölçü stilieri oluşturmak veya mevcutölçü stillerinin parametrelerini değiştirmek veya iki stilin parametrelerini karşılaştırmak vebenzeri işlemler yapılabilir. DDIM komutunu çalıştırmak için menü çubuğundaki“Dimension” başlığı altındaki “Style...” seçilir ve şekildeki diyalog iletişim kutusu açılır.

Styles: Bu bölümde dosyada bulunan ölçü stilleri listelenir. Ölçü stillerindenherhangi biri işaretlenip sağ tuşa basıldığında elemanları “Set current”,“Rename” ve “Delete” olan bir kısa yol menüsü açılır. Eğer listeden seçilen“<Style overrides>” ise kısa yol menüsünde bir de “Save to current style”elemanı bulunur. “Set current” elemanı, seçilen stilin güncel yapılmasını;“Rename” elemanı, seçilen stilin isminin değiştirilmesini; “Delete” isesilinmesini; “Save to current style” ise “<Style overrides>” stilindeki farklıparametrelerin ait olduğu stile yansıması ve “<Style overrides>” elemanınınlisteden silinmesini sağlar.

List: Bu listede “All styles” ve “Styles in use” elemanları bulunur. “All styles”seçimi, “Styles bölümünde bütün stillerin görüntülenmesi; “Styles in use”seçimi ise “Styles” bölümünde sadece kullanılan stillerin görüntülenmesianlamına gelir. Dolayısıyla bu listedeki tercihimiz, “Styles” bölümündegörüntülenecek stilleri belirler.

Don't List Styles in Xrefs: Bu onay kutusunun işaretlenmesi ile referansdosyalardaki ölçü stillerinin, “Styles” bölümünde görüntülenmemesi sağlanır.İşaretlenmemesi durumunda ise tersi olacaktır.

Preview of: “Styles” bölümünden seçilen ölçü stili için bir grafik temsilinyapıldığı alandır.

Description: Güncel stil ile “Styles” bölümünde seçilen stil arasındakifarklılıkların gösterildiği bölümdür. Farklılıkların çok olması halinde bubölümdeki yazıların bir kısmı okunamayacaktır. Bu durumda “Description”bölümü içinde bir yer işaretleyip klavyemizdeki ok tuşlarını kullanabiliriz.

Set Current: “Styles” bölümünde işaretlenen ölçü stilinin güncel yapılması içinbu düğme kullanılır. Artık oluşturulacak ölçü öğeleri, güncel stildekiparametreleri dikkate alacaktır.

New: Bu düğme işaretlendiğinde “Create New Dimension Style” diyalogkutusu gelir. Bu diyalog kutusu ile yeni ölçü stilleri oluşturulur.

Modify: “Styles” listesinde seçilen bir ölçü stilinin parametrelerinde değişiklikyapmak için bu düğme işaretlenir. Bu düğme işaretlendiğinde “ModifyDimension Style” diyalog kutusu gelir.

Override: “Styles” listesinden güncel stil seçilmemişse bu düğme kullanılamaz.Yeni oluşturulacak ölçü öğelerinin parametrelerini, bazıları hariç güncel stildekiparametrelerden almasını istiyorsak ya yeni stil oluştururuz ya da bu düğme ile“Styles” bölümünde “<style overrides>” oluştururuz. Bu düğme kullanılırsayeni bir ölçü stili oluşturulmamış, dolayısıyla dosyamızın büyüklüğü çok dahaaz artırılmış olur. “<style overrides>” kullanımından vazgeçilmek istendiğinde“Styles” bölümünden seçilip farenin sağ tuşuna basılarak açılan kısa yolmenüsünden silinebilir.

40

Compare: Bu düğme işaretlendiğinde “Compare Dimension Styles” diyalogkutusu gelir ve iki stil arasında karşılaştırma yapılır. Bu diyalog kutusu ile birstilin parametrelerinin değerleri de öğrenilir. “Compare” ve “With” listelerinde,dosyamızda bulunan ölçü stilleri vardır. Bu listelerden herhangi ikisiseçildiğinde diyalog kutusunun alt bölümündeki alanda, bu iki stil arasındakifarklılıklar gösterilir.

Yeni Bir Ölçü Stili Oluşturmada: “Dimension Style Manager” diyalogkutusundaki “New...” düğmesi ile yeni bir ölçü stili oluşturulduğunusöylemiştik. Dolayısıyla yeni ölçü stili oluştururken ölçülendirmeyi etkileyenparametrelerin birkaçını veya birçoğunu veya tamamını değiştirmemizgerekecektir. Dolayısıyla burada hem yeni bir ölçü stili oluşturulmasınıöğrenirken ölçülendirmeyi etkileyen parametreleri de öğreneceğiz. “New...”düğmesi işaretlendiğinde “Create New Dimension” diyalog kutusu açılır

Şekil 3.6: Creat new dimension style iletişim kutusu

New Style Name: Bu dizgi girdi hanesine yeni oluşturulacak ölçü stilinin ismigirilir.

Start With: Bu liste açıldığında dosyamızda tanımlı bulunan ölçü stillerininisimleri görülür. Bunlardan biri seçildiğinde, seçilen stilin parametreleri, yenioluşturulacak ölçü stili parametrelerinin başlangıç değerleri olur.

Use for: Bu listede “All dimensions”, “Linear dimensions”, “Angulardimensions”, “Radius dimensions”, “Diameter dimensions”, “Ordinatedimensions” ve “Leaders and Tolerances” elemanları bulunur. Tanımladığımızölçü stilinin her tipteki ölçü öğesine yansımasını istiyorsak “All dimensions”seçilmelidir. Fakat örneğin tanımlanacak stil, sadece açısal ölçülendirmeyeyansısın istenirse listeden “Angular dimensions” seçilir. Bu listeden “Alldimensions” haricinde yapılan bir seçim sonucunda, “New Style Name”hanesine girilen isim, doğal olarak geçersiz olur. Sonuç olarak tanımlanacakstilin hangi tip ölçü öğelerine yansımasını istediğimizi bu listeden belirleriz.

“Create New Dimension Style” diyalog kutusu elemanlarını isteklerimizdoğrultusunda doldurduktan sonra “Continue” düğmesi ile yeni stil tanımlamaya devamedeceğimizi belirtmiş oluruz ve aşağıdaki “New Dimension Style” diyalog kutusu gelir.Aşağıda bu diyalog kutusunun “Lines and Arrows” sekmesi görülür.

41

Şekil 3.7: New Dimension Style iletişim kutusu

“New Dimension Style” diyalog kutusu ile ölçü öğelerini etkileyen ölçülendirmeparametrelerinin tanımı yapılır. Birçok ölçülendirme parametresi olduğu için bunlarişlevlerine göre 6 gruba ayrılmıştır. Yukarıdaki şekilde “Lines and Arrows” başlığı(Sekmesi) altında tutulan parametreler ayarlanır. Aşağıda diyalog kutusunun her başlığınınaltında bulunan parametreler açıklanmaktadır.

“Lines and Arrows” sayfası:

Dört bölümden oluşan bu sayfada ölçü çizgileri, uzantı çizgileri, oklar ve merkezişareti ayarları yapılır.

“Dimension Lines” bölümü:

Bu bölümde ölçü çizgisi ile ilgili ayarlar yapılır.

Color

Bu listeden seçilecek renk, ölçü çizgilerine etkir.Lineweight

Ölçü çizgilerinin çizgi kalınlığının belirlenmesini sağlar.

Extend beyond ticks: Ok yerine “Architectural tick”, “Oblique”, “Integral”veya “None” seçildiğinde bu sayısal girdi hanesi kullanılabilir olur. Parametre,şekilde görüldüğü gibi ölçü çizgisinin uzantılarının taşma miktarını ayarlar.

42

Baseline Spacing: Buraya girilen değerle oluşturulan ölçü öğelerindeki ölçüçizgileri arasındaki mesafeyi ayarlar.

Suppress: Buradaki “Dim Line 1” ve “Dim Line 2” onay kutuları ile birinciveya ikinci uzantı çizgilerinin görünür veya görünmez olması ayarlanır.Örneğin, “Dim Line 1” onay kutusu işaretlenirse birinci ölçü çizgisi görünmez.

“Extension Lines” bölümü: Bu bölümde uzantı çizgileri ile ilgili ayarlartapılır.

Color: Bu listeden belirlenecek renk, uzantı çizgilerinin rengi olacaktır. Lineweight: Uzantı çizgilerinin çizgi kalınlığı ayarı yapılır. Extend beyond dim lines: Buraya girilen sayısal değer, uzantı çizgilerinin,

ölçü çizgisini geçme miktarını belirler.

43

Offset from origin: Buraya girilen sayısal değer, uzantı çizgilerinin, başlangıçnoktasından ne kadar uzakta çizilmeye başlanacağını ayarlar. 0 (sıfır) değeri,uzantı çizgilerinin, başlangıç noktasından çizilmelerini sağlar.

Suppress: “Ext Line 1” ve “Ext Line 2” onay kutuları ile birinci ve ikinciuzantı çizgilerinin görünürlük ayarlamaları yapılır. Örneğin, “Ext Line 1” onaykutusu işaretlenirse birinci uzantı çizgisi görünmez.

“Arrowheads” bölümü: Bu bölümde kullanılan okların biçimi ve büyüklüğüayarlanır.

1 st: Bu listeden ok yerine kullanılacak sembol belirlenir. Bu listedenseçilen sembol “2nd” listesine de yansır.

2 nd: Bu listeden ok yerine kullanılacak sembol (İkinci uzantı çizgisiüzerindeki) belirlenir. Bu listeden seçilen sembol “1st” listesineyansımaz.

Leader : Bu listeden de LEADER komutu tarafından kullanılacak olan sembolbelirtilir.

Arrow Size: Bu haneye girilen sayısal değer, ok büyüklüklerini ayarlar. “Center Marks for Circles” bölümü: Bu bölümde DIMCENTER komutu ile

oluşturulan merkez işareti ve merkez çizgisi ile ilgili ayarlar yapılır. Type: Listede “None”, “Mark” ve “Line” seçenekleri içerilir. “None” seçimi,

çember ve yayların merkezlerine işaret veya çizgi konmayacağını; “Mark”seçimi, çember ve yayların merkezlerine merkez işareti konacağını; “Line”seçimi ise merkez çizgisi oluşturulacağını belirtir. Ayrıca çember ve yaylarınyarıçap ve çap ölçüleri dışarıdan verilirken ve ölçü çizgisinin içerideçizilmemesi sağlanmışsa merkezlerde kendiliğinden merkez işareti veya çizgisiya da hiçbirisi (ki “None” seçimi daha ziyade bu durum içindir.) oluşur.

44

Size: Buraya girilen sayısal değer, ölçü çizgisi veya işareti ile ilgili aşağıdagösterilen boyutları ayarlar.

“Text” sayfası: Üç bölümden oluşan bu sayfa elemanları ile ölçü yazısıözellikleri ayarlanır. Ayrıca her sayfada sağ üstte bulunan temsili grafik,ayarların etkisini gösterir.

“Fit” sayfası: Bu sekme işaretlendiğinde diyalog kutumuzda aşağıda gösterilensayfa açılır. Dört bölümün bulunduğu bu sayfada ölçü yazısı, oklar ve ölçüçizgisi arasındaki ilişkileri düzenleyen bazı ayarlar yapılmaktadır. Sayfanın sağüstündeki grafik gösterim, sayfadaki değişikliklerin etkilerini hemen görmeaçısından oldukça kolaylık sağlar.

“Primary Units” sayfası: Bu sayfadaki elemanlar ile ölçülendirme birimineyönelik bazı ayarlar yapılır. Bu sayfa iki bölüm ve sağ üstteki temsili grafiktenoluşur.

“Alternate Units” sayfası: Bu sayfada ikincil ölçülendirmeye izin verildiğinde,ikincil ölçülendirme yazısı ile ilgili birim ve biçim ayarları yapılır.

“Tolerances” sayfası: Ölçülendirme toleransları ile ilgili ayarların yapıldığısayfadır. Bu sayfa, iki bölümden ve bir grafik temsil bölümünden oluşur.

45


İşlem Basamakları Öneriler Braket çizimini açınız. Open komutunu kullanınız.

Braketin dikey ölçülendirmesini yapınız. Hor komutunu kullanınız. Gereksiz ölçülendirme yapmayınız.

Braketin yatay ölçülendirmesini yapınız. Ver komutunu kullanınız. Osnap modlarını kullanınız.

Çap ölçülendirmesini yapınız. Dia komutunu kullanınız. Yarıçap ölçülendirmesini yapınız. Rad komutunu kullanınız. Ölçülendirme biçimlerini değiştiriniz. Dimstyle menüsündeki ayarları yapınız. Aşağıdakine benzer bir resim çizerek öğrendiklerinizi uygulayınız.


46



1. Daha önce çizilmiş bir çizimi açmak için hangi komut kullanılır?

A) File B) Open C) New D) Save

2. Dikey ölçülendirme komutu hngisidir?

A) Dia B) Ver C) Text D) Hor

3. Yatay ölçülendirme komutu hangisidir?

A) Ver B) Hor C) Rad D) Dia

4. Çap ölçülendirme komutu hangisidir?

A) Rad B) Dia C) Hor D) Ver

5. Yarıçap ölçülendirme komutu hangisidir?

A) Ver B) Hor C) Dia D) Rad

6. Ölçülendirme sitillerini ayarlama komutu hangisidir?

A) Style B) Change C) Rad D) Hor

7. Ölçü çizgisi ayarları hangi sayfadan yapılır?

A) Primary Units B) Fit C) Lines And Arrows D) Text

DEĞERLENDİRME



47


Aşağıdaki şeklin çizimini 60 dakika sürede çiziniz.


DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ Evet Hayır1. Çizim alanı hazırlandı mı?2. Çizgi tipleri yüklendi mı?3. Çizim yapıldı mı?4. Kenetleme modları kullanıldı mı?5. Trim komutu kullanıldı mı?6. Görüntüleme komutu kullanıldı mı?7. Layer komutu kullanıldı mı?8. Ölçülendirme ayarları yapıldı mı?9. Ölçülendirme yapıldı mı?

10. Verilen sürede tamamlandı mı?11. Çizimin çıktısı alındı mı?

DEĞERLENDİRME

Eksikliklerinizi gördükten sonra; faaliyete tekrar dönerek, araştırarak ya daöğretmeninizden yardım alarak tamamlayınız.

48

MODÜL DEĞERLENDİRME

Aşağıdaki şekli çizerek öğrendiklerinizi uygulayınız.

Bu modül sonunda kazandığınız bilgi ve becerilerin ölçülmesi için yukarıdakiuygulamayı kullanabilirsiniz. Ya da kendiniz benzer bir ölçme değerlendirme aracıuygulayabilirsiniz.

Açıklama: Aşağıda listelenen davranışların her birini iyi nitelikte gözleyemediyseniz“Hayır”, iyi nitelikte gözledi iseniz “Evet” kutucuğuna (X) işareti koyunuz.

DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ Evet Hayır1. Çizimleri yapabildiniz mi?2. Çizim yöntemini belirleyebildiniz mi?3. Çizimi değişik yöntemlerle yapabildiniz mi?4. Öğrenmediğiniz kısımlarla ilgili iş yapabildiniz mi?5. İşi verilen sürede yapabildiniz mi?6. Tertipli, düzenli ve temiz çalıştınız mı?7. İş güvenliği kurallarına uydunuz mu?

MODÜL DEĞERLENDİRME

49

CEVAP ANAHTARLARIÖĞRENME FAALİYETİ-1’ İN CEVAP ANAHTARI

1. D2. B3. C4. A5. B6. D

ÖĞRENME FAALİYETİ-2’ NİN CEVAP ANAHTARI

1. B2. A3. D4. B5. A6. C

ÖĞRENME FAALİYETİ-3’ ÜN CEVAP ANAHTARI

1. B2. D3. C4. A5. D6. A7. A8. C

ÖĞRENME FAALİYETİ-4’ ÜN CEVAP ANAHTARI

1. B2. D3. A4. B5. D6. A7. C

CEVAP ANAHTARLARI

50

KAYNAKÇA

FREY David, Belgin ELÇİOĞLU, AutoCAD 2005 ve AutoCAD LT 2005,Alfa Yayınları, İstanbul, 2004.

KALIN Adem, Bilgisayar Kullanımı, Kayseri, 1999.

NALBANT Muammer, AutoCAD RELASE 12 ve 13 ile Çizim Teknikleri veModelleme, Beta Yayınları, Ankara, 1996.

SOYER Barbaros, AutoCAD 2002, Aralsan, İstanbul, 2001.

KAYNAKÇA

bilgisayar destekli çizim 482 bk0021 (1)

Documents