ULUSLARARASI H ACE MUHAMMED LUTF1

IALVARLI EF"El

SEMPOZVUMU 125-26 NiSAN 201 3 , ERZURUM)

BiLDiRiLER

EDITÖR

PRCF".OR. C E NGIZ GÜNOCGOU

EDITÖR YA RDI M CILARI

AR!J.OÖR . M U AMM E R CENGI Z

ARŞ.GOR . OSM A N N U R I KARADAY I

ERZURUM - 201 3

0 2013 1\ıııı:ürk Onr.'t:l"'ııc5i Rektörlüğü

B· ı esenn ıüm yayın hakbn, Acıtürk Oım-enııcsı Rekröıi~ aiWL Yoyıncının ı=h izni olnud.ın lusınen '"'l"' ııım:utıen basıl:ııruz, çog:ı!ol:urı:ız 'ı: elektronik orı:ımn ııışınnm.v. Kııynok gösrcnlerek olıno ynptlnbilır.

Bu kit:tpııı yer alan rilnı yn>ıl:ınn dil. bilim ve hukuk •çısıru:bn sorun~ulugtı )':lznrbnn.ı ııiuir.

t'!Sl!R ADI : ULUSLARARASI H .Ô.CE MUHAMMED LUTF"Ô IALVARLI EF'EI SEMPOZYUMU

ATATORK ÜNIVE!RSlTilSi YAYINt.J\RJ NO: 1030 TAKIM ~0: 978-975-442-503- 1 ISB!': :-10: 978-975-442-504-8

Kop•k & Dizoyn : Muhammc< S.KARACA

Ba

,;lrfllllflllllltl'll .C11t/f tjclflli~till Şiirleriilde l:op/musnl VuzlnŞJIIn

.Arş. Çör. ,;lll'lllllt'f.tlld/ Çiizitoı Trakya Oniwrsiıesi Edebiyat Fakı7ltt!!i

Giriş Her L-dcb1 eser bclirli bir kültür muhirindc teşekkül eder ve bu )'ÜZden eıerde, teştkkill ettiği toplumun çekti&' ı sttmpln.ı:ı, yaşadığı sevinçleri, dini y:ıhut nrll otlrt ve gı:lcnekkrini, Hul:isn topluın:ı dnir hu türlü olguyu bulmnk kııdnr dc)ğal lıiçbit şey

yokrur. "( •.. ) Her ynz:ır bir milletin çocuğudur ve o rniUerin hnı·aunı aıılıtm:ık, eserlerini kendi milli gelenek ve törelerini kayMk nlıımk zenginleştirrnek zorundadır." (J\yvnzoğlu, 1992: 8). Zim y:l7.ar, o ıoplumun bir birc:yi ve nesilden nesile nkınnlıuı kültürel h:ifizanın bir ruşıyıcısıdır. Bu yüzdtn bit coplurnun yaşaclığı sevinçleri. $ıktntılnn, buhıanlruı. kühiirel krizleri, geldiği vı: gionektc olduğu yönü velhasıl toplurndnki her türlü değişimi \'e gelişim ı, o toplumun içinden çıbn hakiki dlplenn oluşturduğu hakiki edebi escderden rUşuna bızzat şahitolan ll luh:ımmd Lutfi I:!.Je'nin Hulıisıuü1-hak:iyıkı adlı eserinde Osm:ınlı Devlcti'run eo sıkıntı~ döneını obn 1850- ı 922 yıiL1.o Ue Türkıye Cumhutiy•m'nin 1922-56 ı•Uao nmsınclnki döneminde ııörülen "roplums:ıl yozbşma"ı• metin merkezli incelemeye çnlış~cngız.

Öncı:likk, bildlrlrrılzcle sıkçn zikrcdilce.c cdllir. Bu, ctlehiyaı ınrlhç:ilijjinin çnlışm.ı strntejlsldic." (Ece, 2013: 38).

Osmanlı Dc:vletrnin, her b:ıkımd:ın >Jrveye ulııştıi\J 16. yy. dnn soınra gerek rcknolojik güce sahıp olması gerek ferıısedi dovletacl:ırnlnnrun bulunması gerekse de kendisine sıkıntı tcşkH edebnecck bir bnşkn devletin bulunmnma." scbehiyle kendi~ioe güveoı mmdır. Bu ilr.ı,.Uvcn hıılt n. Viyrıoa Kıışaı:m:ısı b:ış.~nsız~(:ın.ı bdnr dev:ı:m etmiştir. Osmanlıinno bu boşansızlıjl;ından cc-s:ırcr nlan ve "1\ 1 ukntldes LuiF.ık" •dı verilen Avnıp.ıb devlcderin bir nrayıı gelerek oluşrurdulrclulııt, 1683-1699 ı.Uao nmsında siiı:ckli

::: 1 A.lwriı P le 'nın I.!Otun şlufıencdn bu ıı.rl)"ıl ~ldl,Aı ve: boom ıknb.ulı'ınb ~' ıdı:~ımı;r on f!Jdurı -... l.udt f lıkcı Muh.urunn.l (lOfJ(ı) , 1 lulh.al(i\.h;ıki)ı)r'" MtktUbiH llıkc Mufuınmc:d Lutn. i.tca.nbul Qı.mla Yııı,ı. 'l

•:ıt

.;1/uitıUHNmf ~Jitf1 !fmdliıln ŞiirffT'iltdç uıp{UIII.'IJ/ VoziDfN/11 / .AI'f- viir. .Airltmti.Alif flli.!llol

olarak Osmnnb Devleri'ne saldırnıışl:uxiır. Uzun süren savaşlar, ı-öneticilerin ynnlış müd.'ıhnldcı:i, genişleyen sınırbı:la birlikte ı:ışr::ı yöncıimlcrinin kontrolünün ıaın nı:ınıısııo!n y:ıp~runam:ısı, eğitim ve öğretim kurumlıınnın kendLi Dcrgnhı'ylo, Nokşibendiyyc ve KadiriYl'-e ııu:ikndcı:iylc b:ı~nosı dikkaıe alınclıj\ında, bu kurumlarla ilgili yn~nklar konusundaki üzünrüsü daha iyi anlaşdacnkıır." (Farsnkogfu, 2010: 1 1 ).

•

Musı:ıfıı Krnul'irı \'t'f:ıt edip lsmcı lnoou'nu cumhutb:ışbnı old+ v.ıloı Luıfi Efi: ymniş y:ışırıdadır. O. scbcn iki )':l)lnch tken de Ccbl B:ıyar cumhurb:ışkanı olur'" böylece Ludi ({c:, scksaı sekiz yıllık lupıu bopınc:ı toplamda bc:ş J».eıledıkıen !1011"' :ırnk Hulitü'l-h:ıkapk'ııı "wplurns:ıl )'07.bşıruı"p :uıbııın mcunlen ~rlc:ııdırmq't' geçchilirir.

Eseıde ''loplums:ıl yozbşnu" ile ilgilı burun §Utkr, Birey MerkoJı Yomşma, Aıle ~y:ınnchlu Yozbvna, llım Erl»bı.nd:ıln Yozbşnu \"e Ommeıtroplurnd:ıln Yo.bşmaı•ı, onu meydana geriren bireylerde anımak getekmekıedir. işbu sebeple öncelikle Ludi ~fcndi'nin şiirlerinde ı;eçen bircıw )'Ozlaşmalor glisıcrilcceknr.

&tT incclendıWo

~

) IIIIN/11/Nid ,Cutfi &fmıflitllf ~iirlnilllft wplumsal Vu:dat~tn I .Afi. vör. _,!ltltlllt'f .Ati/ 1/if.ritok

Edeb ıi hayada n olmttılar bm lman u Islam 'dan kalmışlar geri Bahr-i ıekaveıde civdn 11 piri Rab-i şertatden istib '!uJ eyler ( 154/92)'

Malı çop,alwkça yıiııi allanır V mfotrikçe malı ağzı. ballamr &rvi gibi tliirryasryla dallamr Gozüne bir etmek A11 hıdar olur (270/ 251)

Yı iz senelik erzJk yan mda olsa Htrbir enw'ryle yıgılsa do/sa Tazeden carik-ı ber-kdrı bulsa Gümilde sıin'im bin neher olur (270/251)

Erkekler nçı~ındnn vurgulıınan bir başkn konu ise crkcklccin. kadınlwna esir olduı,~dur. "Erlcr esir oldu 7.etı:ine bı.tı,'W1" (507 /599) şeklınde ormyıı koruın pwblemı aşağıdn daha aynnulı şekilde ifade etmeye çabş:ıcnğız.

Eğitim ,oc terbiyenin aileden başladığını çok iyi bilen T .utli Efe 7.amanc crkcklccinin e.•ladarınn dinden, cllyaneıttn bahsetmetUğinl; evindaanı terbiye eımekrcn dnhi :lciz oldugunu itiıdc eder. Çünkü LLır.6 Efe'ye göre n ''e.rler"in kendileri rerbiycde.n, dindcn, cllyıınenen bi-hobc«lif,

Addbı erkanı ra 'rif eylemez ls/Jm 'm ıartını kolay sliylemez Em m Ilahı kendi doğrıı dinleme:ı Diişımmez akıbet derbeder olur (270/251) Lutfi Efe'ye göre elinden, diyııneırcn onlamay:ın ve "dünrcvi"lcşen bobıının

evl1dıruı y:ıpacığı nasihat de diinycvidir.

Eviadına ta 'rif eder bulxili Aman sakla gelen yıla bu md/i Bu diirryanın wrdırdıirlıi alnı/ıli Olıırda ki noksan bir del:ıerolur (270/251) Muhammed Lutfi ~fe gibi bir ~:ılısiyet için

Eyvah Islam b11gıin !xmtldu girdi Tartk-ı delale dtiziildti gitdi lman irfon ise süz.iildü gitdi Dem-igajler kallxle incimdd eyler (154/92)

Eri ik &!ri efrd.d-ı adernde IJtimftdır Emvfirde ara wr yürıi bahr-i bererimde (4$2/558)

Er/ik eseri kalmayalılxryli zernandır Huddam-ı n isa old11 rica/ ~ki-i keferde (4S0/554)

l.Kadınlardaki Yozlaşma Divançed~ erkeklerde olduğu gibi kadınlarda da çeşidi )'Ozhşmnl:ınn, ııhlnki

z:ıliycdcrin görüldüğü :ınlaulmnkındtr. Fakat bunlınn içinde en çok vuıgulıru:m, şlk:iyetç.i OI'UO~n k3vmnl "hflyi/edep"cic. Esade kadlO kelimesinin )"erine Hnis1i'', HniS\':i.n•', ugeUn"t "avrer", "dişi", "zeo:in" i~imlcri lrullanılm•kcotbr. Şiirlerde k~dtna >ıfen kutlanılnn bu isimleri "dr", "edcp". ''hay:i" kelimelerinin mkip etmesi dlkkıııe şa~-nndır. 1-larm onun şiirinde "kndtn= bnyô/edep" desek y:ınılnıış olmnyız. Eserde kndmd:ın sonrn hnyıi, ed ep. ar kcllnıderlnin ı,>dnıediği ıek bi_r mısrn bile yokrur. Şurnsı :işik:ir ki bahsettiğimiz denklem, Luıfi Efendi'nin şnhsiyeıindc blnnı'ın kadın~ vermiş olduğu bir üscünlükıiir. Nitekim "Hay:i (uı:ınm1kduygusu) güzeldir, fnkm hay:i, k>dıoLtrdn clıh:ı.güzdrlir." (Bilmen. 2005: 172) h•disi ve Ebü Said ei-Hudri'nin Hz. Mubammed"ıo bay:isını anLıtır.keo ynpoğı bem.eone, Lutfi Efe'nin betirttiğimız çıkanmill (kndıo=hayı\) üstünde neden ısrnrla durduı';unu Mlnonnya kafidir. Ebı:ı Said d -1-ludri, Sevgili Pey~:runberimi>j (s.a.s.) mrif ederken:"Peyg:ımber (s.a.s.) bek:ir bir kızdan dnha uıangaçu" diyor. (Bubıici, Kiınbü'tcdep, 5727)

''Hayıi/ cd ep" k>vrnmı -yukocıdn belirıciğimiz anlıuıılaonın l"'"' sım- e!ıerdc bir de "Z:trf-ı imôn e

razı değildir. Bu yüzden bu ekseo karmasının snlauldığı şiirlet, t5crde hayfi bit yekiın oluşıurm~ktadır.

Avretler erine lıibdr etmez Erierin avreıe sözü kar emıe2 EviM baba ile ifiilı!ır eıme2 Hmneka·yı wnan nanay oynarlar ('ıff7 1 131).

NisJlar ricale emir oumlar Rica/ gibi meydan/ara doldu/tır Şeydiinin ocağını kurdular Hak yoltma tfi'W.m çekildi giıdi (522/619). Şumsı :\şik:ir ki; i\

B. Aile Hayaonıbki Yozbşnu 0slll2nlı l)e\'lcıi'nın son \'e "en w:un ııapl''ırub Banb anbmcb ppıhn

ycnilcşıneler ...dece aıle-'ıtil yenoc gcıirtnlC) en kuruml:trb sırurb lulm.u_ Dei\işım dalg:ı dalg:ı bupır. Şur.15ı bır gerçek kı efı.cr bır ıoplum

Yukanda bahsı::tı:iğimiz aile Ort:ınl1tlda ı-etiştirilmiş, Lurfı Efe'nin deyişiyle "Ö~di.ln[UJ yuvııdıı :ılrruş eke şeyriın ... ", ~-vbdı anlatan dizdcr ise aik: terbiyesinin ne mübim bir şey olduğunu gösrcrir nirelikı;edk

En ~rekr geçer sed ir b.ışına Oğulları ağu kaliJr aşına Bir akçe kıryanıaz/ar mezar ı:aşına M ey/ında $Öz/eri mugtryyer ols1r

Bu dam u ı:aşları bir bir bölerler Herbiri birine gider dolarlar Harami/er gibi ge/ür talarlar Herbir ı:aş gözlere mürevber olur

Gazab ile bi'rytik damı sökerler Kuşaı/arı beryüzılne dökerler Kalan yerlerine arpa ekerler V erese/er bir bir beraber olur (270/251)

Gelinierin der ki yinemigeldi Ölmez iımez bitmez ne hel!t o/Ju Evimizin içi musibeı do/Ju Gider bu gıiıeltik $ana da kalmaz (288/274)

C. ·tıim Erbabındaki Y ozl:ışm:ı Muhıu:nmed Lutfi Efe, toplumsnl p.laşm.,dnn mm erbabının unu bunu d:ı ıınc:ık ilim ı::ı:babının iyi edebileceğini di.lşiinür. Fakat "d~le şim vereLeekJ ı:ıbib"in kalmadığı nı da yine kendi belirtir.

EhJ.i teviJtd bugıin ne garib kaldı Derde fifo veren ne li1bib ka/Jı rrılm " haya ile ne edib kaldı U/ema-yı ıziım çekildi giıdi (522/ 619)

U/cm/i su/eM çekildi gitdi Herbiri meram-ı malesiitfa yitdi Ay dutuldu gıimin zıy/ı$. bicdi Bulamazsın bir duracak mekanı (585/586)

Bu felaket seyrine bir ~-i bidiır kalmam~ 811 me/ahat FW~'ine bir gı2t-i biiş-yar kalmam~ (294/284) Kendi döneminde gerçek bir ilim erbabının yahut onun deyişi ile söyleyecek

olursak .. rnıerd-i meidd''in, "ulerrua-yı ızam''LD~ t-hl·i kemil''in, "chl-i himmet'~in ~ knlmadığını, k:ıbn"birıd~ birkfunillmıin"ın da "ıard u reb'id" edildiğini şöyle lf:ıde eder: ~

•

Bm iicyıiz o111zbir carih-i him-ı Kaln~wıls/Jnı 'da

:ı. Toplumsal Yozlaşmanın Teşhisi 1 Tasviri Muhıımmcd Luı:fı Efe evvelıı bu denU (ıoplumsal pt-laşma) manevi bır basınlık

o lamk kabul eder. Ona göre "'Bu derelin ıişi ldr (biri dermaru .. :· yokrur ve bu yıkım .. giıı:ide" büyümekredir. Tokelir edilir ki manevi bir yıkılışın madeli bir tamiri mümkün değildir. Toplumun geldiği hali bir dizesınde şu şekilde ifnde eder.

Nitr·i Mulıammedl gözlerden gitdi Kalbiertlım tevhldin esrarı yiuii H"uid:yet diyaııeı sddeı biıdi Ekser·i Mim 'm iifJnı yf?ktiur (171 1 107) Toplumdaki bozulma}1, Islam :ilcminin gidiş:mnı •'garib" redifli gazelinde büı:iin

çıplaklığı gösrcrnıişrir.

Ehl·i imanın efendim halka didtin garib Fi'li fi'line muhalif dildeesrtin garib Dahil·i ddru'l·emaıı olan HudJ'ya tişinJ Olanın ehf.i zemane nfrr-i ebsari garib Rabı·ı kalhermiş Genab-ı Hazrec·iAllah'ma Secdede n'-ber·ıemtn olmakda ızhdrı garlb Bir kerem;Jn zat·ı zt.şan mlrjeş.1n. imanı bul Böyle bir zarfı seadeı mertlin eıwrı garib Çm·h-ı kt'Ç·rev devreder devran bozıılm IIJ çdre yok Hakk'ı bilmiş hak·tinasın LlffFI in.Mn garib (1 ı 71 43) Dikbı çekici dij!er bir onemli bir nokın iS bu dikkat çekici hususlar şüphesiz Id "l3u, kef!di cllcrini7jn yapıp öne sürdüğüııüıı karşılıfııchr. Allııh kuUar(ın)a asla >.ulmecma."(Al-1 !mmn/ 182), " Biz o nl•rn zı~metmcdlk, onl•r keneli kendilerine zulmettiler'' (J-Iud/ 101) nyelierinin rn!lna ikliminde silylenmiş sözlcrrlir.

Adiini g&cerir kudrt'L·i Mev/3 Kahrini gönderir Zdt·ı TeJlfi Ql!ılinden do§.ar mihr-i ıece/1/ı. Afok·ı mfiisi d mar ce/fileı (l33/69)

Bin bu kadar kabrryle5e bud!ı. 'mız Göklerden çağrılsa gelse nidfimız Mahwlmıq gömildm nflr·i hıid!ımız Ahiret akılJet tefekkiir olmaz (282/265)

Halimiz oldu bugıin dillere demin gidrn>k R~k eder fi '/im ize bin-i pere5ıan giderek (322/322)

•

11/uJiafillllll JMrr. 1111/ıoJJ"""" i:lltfi (Aiıur/t t"/r) Sf11tJWflllllll

b. ToplulllS21 Yozl:ışmanıo Sebepleri Lur6 Efe, ınpluıncb S21gın gıbı )':1)1lan bu özumi ıınrme lusı::alıt;Jıu ıqhıs etmekle

lı::altn:ı2 mensup oldoAu mıllcı:in/~n denlttııu grm bm ol:uıık çu>.iimlc:r utttnlC)-.: ç:ılışır. Toplumu KCIU1 bir şekilde eıkılcyo:n ıoplumsalı-o-•laşm>nın çnresını bul:ıbılmek için öncclıkle buna ııdx-p olan eıkenlen ıesptı eder'' şu sebeplere ~lar.

·A Ilah in emirlt!rine asi olunması lnkıyJd yok Hak ilan gelen fmrı!ma Öyle mi /xry.mdık ndr-ı bimıdna Dlipn.in ofduk mı r-i Zit·ı Rahman a Gark ndi dlinyJ}1 bı:ıhr-i ~ (133/69)

Ntfi-ı mıınamıin mı ri dNyı~ldıı Sew seve ıey.iıine uyuldıı Emr.ı (el' 'i teri/ dilden soyuldu St.idewz pirii crvıine bir brık (31 ı /W~

· "RJIJoı serl'aıden • ayrılınması Edeb li lxryıldan olmıq/ar beri lman 11 ls/Jm 'dan kalmışlar geri &Jır.i ıekJuıde ciwıı u pın RJh-i feri'atdm istib'tld rykr (154/92)

N.ım.ız forzdır mncidlerr wrmıular Kuran rıtxlır mınıll.ıhı somı.nlar LUTFI HlenıJyı iitkm saymazlar Ni'meı-i 1fll.ine tqekkiirolmu (282/265)

·Kur(1rı 'a layık oldugu de?,erin vmlmnnt!ti Bu Ki111bullalı ~l!r lias lizre ıtte iz2eı ile Olmasa eldtm gider tenlerde can bıllbıllleri (525/622) KıtJbullah ıle yokdur harekn Ref' oldu IJJ.ı'm 'dan gitdi bereket Ktsbctmq ıevbidtk /isan ~ Tarilt-ı /J 'limde ie?,JYYUr olm.-rz (282/265)

·:Gayr-ı tiflislım "/erin tak/u txlılmtsı AttJ aldı bii düny.tyı alısdı KJfır Islam birbirine kansdı Kullar auiı Hak 'da rı be/d erqdi KeMirkilflire isıintıd eyler (154/92)

Nı1nınu nar eımq kıijur kqneııdin Boynuna bırakmq kolalı benditı Alafran~ hegerınıq kendin Küfr ıl~ doldumilli ls/Jmistdn 'ı (585/703)

~ -

-Mil~lüııı:ınl•otı dostunu düşıruınını "l'" edememesi Yari kim ağyari kim fark etmez ise bir gömll C af/etinden zan edi!r ki dostu dıişnıJndır bana ~7 / ll )

c. Toplumsal Yozlaşmanın Çözüm Reı;etcsi Muhammed Lutfi Efe toplumun duçar olduğu bu hastalığın sebebinin, Allnh'n

kul olamnınakı:an bnşkıı hiçbir şey olmadıgı sooucuruı vanL Çünkü o, ':AUnh'a kul olnn duı:ar emriıü Huda'run" k:ınaatindcdir. Bu ıcspitcen sonJ"O heı: şeyin ıerıcrniz olması isıeniyocsa şu rc:çeceyc uyulması gerektiğini it\ıde eder;

LUTF! dl!t" ki liman ölmezıkn ıryan Şeriatİ dut bir Allah'a dıryan 1 man ir! am n/ir -i ıevhUie bayan Ol zenıJn ber şeyin muwhhl!t" olur (270/251)

Ttllim·i Kuran ilir ıf(la/·i a 'mal Kuran ile bulur bu tmJn kemal Her kim isrer ise bulmaya zl!'Vfıl Kurban olur muallim·i Kuran 'e (454/519)

Eserdeki Toplumsal Yozlaşma ile ligili Şiirlerin Tablosu Birey Merkezli Yozlaşma a. Erkek 270,251, L; Wl, 274, 2-3-7; 384,417, 2; 97, ll , 7; 427,481, 6; 429,

485, c; 311,310, c.; 480,554, 6; 314,312, c; 318,318, 5-6; 479, 554, 6; 482. 558,3 ,4: 507, 599. 9; 516, 611, 4; 154,92, 5; '1fJ7, 161, 4;

585-586, 703, 5-6;

b. Kadın 154,92, 4; 211, 167, 5; 223, 183, 5; 479.554, 6; 522, 619, 8; 563, 673, 10;

207. 161. 4; 585-586,703, 3-7; 653-654, Oıisit:in-ı Uınin,I0- 1 1- 12-20; Ailedeki Yozl:ışmn 154, 92, 3; 207, 161, 4-5; 223,183, 5; 270, 251, 10.11-14-15-

... ·20; 288, 274, 4-6; 311, 3'10, 17; 205, 159, 6; 315,313, 5; 281, 263, 7; 489, 571, 4;

tlim Erbabındaki Yo:ılaşma 17 1, 107, 6; 246, 216, 2; 469, 540, 3-... -6-10.13-14-15; 482,558, 1-2-3; 537, 641,

4-5; 563,673, 4-9; 409,457, 3-5; 294, 284, L: 322,322, 2; 482,558, 1-2; 529,619, 2;

Ümmetffoplumdaki Yozlaşma 52, tlıicıiıtJime, 23-55-70; 95, 4, ı 0: 117, 43.r.; 132, 68.ı.; 133, 69.ı.; 154,92, r.; 169.104, r.; 171,107, ı.; 207, 161, c; 211, 167, ı.; 221, 181, c; 223, 183, ı. ; 246, 216,3; 247,247, 2-.3-4; 270,251, L; 282,265, t.; 286,271, 5; 288,274, C; 352,373, 5-10; 373,402, 4-5-6; 409,457, 3-5; 4 14,462, 5; 454, 519, 2-7-8; 469,540, t.; 480, 554, 4-5-6; 294, 284, r.; 311,310, ı.; 314, 31 1, 2-3; 315,313, L; 318,318, r; 322,322. l.; 369,396. t.; 469, 540, ı.; 324, 327, r.; 472, 543, 5; 259,235, 3; 280, 261, 7; 474, 547, t.; 482,558, c. 489,571, c; 498,581, 8-17; 507,599, 7-8-9; 511,601, ı.; 512, 603, c; 516, 611, 3-5-6-7; 522,619, r.: 537,641, ı.; 538,542, ı.; 563,673, ı.; 526,624, 4; 585-586,703, t.; 652-653-654-655, O:isinin· ı Zenııin, r:.; 517, 658. t.; 553, 66 Le.;

•

'Nor. T:ıhlntb ilk r.ılcım 1 raloımbr s:ıı· f:ıııı. ıkıııci tak:ım şiir nunun.oAiu, fJ. (12 M>yts 1992)."Tı.ırnn Ülkesinın Büyük Y:ız:rn ~nw,t, Ayım~ıov Anlnu}or: 'Uil