bİ lgİ sayar desteklİ tasarİm ders...
TRANSCRIPT
Bİ LGİ SAYAR DESTEKLİ TASARİM DERS NOTLARİ DERSİN AMACI: Endüstride kullanılan elektrik panolarının projelerini tasarlamak ve bilgisayar ile çizmek. Elektrik panolarının kablo bağlantılarını çizebilmek için panolarda kullanılan malzemelerin sembolleri oluşturulmuştur. Elektrikçi Sembolü gördüğünde hangi malzemeyi anlattığını bilir. Bir pano montajı yapılacağında,
1- Elektrik projeleri tasarlanır. 2- Projeye göre malzemeleri panoya yerleştirilir ve kablo bağlantıları yapılır. 3- Projeye göre bağlantı kontrolü yapılır. 4- Projeye göre malzemelerin üzerine etiketleme yapılır. 5- Projeye bakarak varsa Arıza tespiti yapılır.
Semboller : Elektrik alanında ürtilen cihazlara ülkeler farklı semboller geliştirmişlerdir. ANSI (American National Standards Institute)
Şekil 1 ANSI standartına göre kumanda şekli Amerikan kumanda güç ve kumanda devreleri yatay olarak çizilir. EIC (International Electrotechnical Commission)
kilitl i anahtarnormalde kapalı
S S
acil stop
normalde açık
acil stop
normalde kapalı
S S
0-1 anahatar normalde
açık
0-1 anahatar normalde
kapalı
S S
kalıcı buton normalde kapalı
kalıcı buton normalde
açık
S S
buton normalde
kapalı
buton
normalde açık
S S
limit siviçnormalde açık
limit siviçnormalde
kapalı
S S
basınç ile
çalışan siviçnormalde
açık
P P
basınç ile
çalışan siviçnormalde
kapalı
S S
ısı ile
çalışan siviç termostat
normalde açık
ısı ile çalışan
siviç termostat
normalde kapalı
S S
seviye sivici(sıvı seviye gibi)
normalde kapalı
seviye sivici(sıvı seviye gibi)
normalde açık
S13
14
S21
22
mantar
butonnormalde
açık
mantar buton
normalde KAPALI
S21
22
S13
14
ayak pedali
normalde açık
ayak pedali
normalde kapalı
kilitl i anahtarnormalde AÇIK
B B
proksimiti
sivic elektronik
algılayıcı normalde açık
proksimiti
sivic elektronik
algılayıcı normalde kapalı
B
pals çevirici
ANAHTAR VE SİVİÇ SEMBOLLERİ
iec normuna avrupa normuna göre semboller
B B B
G G G
G
G G
H H H
H
H
H
H
HH
X1
X2
H
X1
X2
P
PYY
Y Y Y Y
mikrofon yüksek seslihoparlör
foto elektrik pil
DC GENERATÖR
AC GENERATÖR
3 FAZ AC GENERATÖR
BATARYA FREKANS GENERATÖR
TAKO GENERATÖR
PİLOT LAMBA NEON LAMBA FLORASAN LAMBA
KORNA SİREN
BUZER DEĞİŞKEN DİSPLEY
ZİL
A
ÖLÇÜM CİHAZLARI
AMPERMETREDİRENÇLİ PLOT
LAMBA
ELEKTRİK SAYACI
SELENOİD VALF
SELENOİD BOBİN
MOTOR FRENİ ENERJİ
VERİLDİĞİNDEFRENLER
MOTOR FRENİ ENERJİ
KESİLDİĞİNDEFRENLER
KAVRAMA BOBİNİ ENERJİ VERİLDİĞİNDE
KAVRAR
KAVRAMA BOBİNİ ENERJİ KESİLDİĞİNDE
KAVRAR
TRANSFORMATÖRLÜ PLOT
LAMBA
IEC normuna avrupa normuna göre semboller
IEC normuna avrupa normuna göre semboller
FK
K K K
K A1
A2
K K KK A1
A2
K K K
Düz zaman rolesi normalde açık n. kapalı ortak uçluon delay gecikmeyle açılan
kontaktör role normalde açık n. kapalı ortak uçlu üç fazlı açık kontak
RÖLE KONTAKTÖR
VE ZAMAN ROLELERİ
K A1
A2
K KK
DÜZ-TERS z rolesi normalde açık n. kapalı ortak uçluON-OFF delay gecikmeyle açılan - kapanan zaman rolesi
TERS zaman rolesi normalde açık n. kapalı ortak uçluoff delay gecikmeyle kapanan
M
PE
BİR FAZLI MOTOR
M
U V W PE
ÜÇ FAZLI MOTOR
M
A1
A2
PE
DC MOTOR
M
W
V
U
Z
X
Y
PE
ÜÇ FAZLI YILDIZ ÜÇGEN MOTOR
T
ÜÇ FAZLI TRANSFORMATÖR
T
BİR FAZLI TRANSFORMATÖR
T
ÜÇ FAZLI YILDIZ BAĞLI
TRANSFORMATÖR
T
?V
?V ?V
BİR FAZLI ÇOK ÇIKIŞLI
TRANSFORMATÖR
U
BİR FAZLI TRANSFORMATÖRVE DOĞRULTUCU
T
T
BİR FAZLI TRANSFORMATÖR
TEK HAT ŞEMALARINDA
ÜÇ FAZLI TRANSFORMATÖR
TEK HAT ŞEMALARINDA
U
G U
- +
V V VV
VVV
V
V V
ÜÇ FAZLI TAM DALGA DOĞRULTUCU VE THERMİSTÖR
ÜÇ FAZLI TAM DALGA DOĞRULTUCU
DİYOTDİYAK TRİYAK TRİSTÖR
NPN TRANSİSTÖR PNP TRANSİSTÖRZENER DİYOT
LED DİYOT
D
YÜKSELTEÇ
=1
D
XOR KAPISI
1
D
NOT (DEĞİL)
&
D
&
D
D
D
AND
NAND
OR
NOR
S
R
D
R-S Filip flop
B
FOTO direnç
EPLAN Electric P8
BAŞLANGİÇ KİLAVUZU
İçindekiler
Çalışma Alanı (Workspace) ................................................................................................................................. 3
Proje oluşturma (Creating a Project) ................................................................................................................. 3
Sayfa oluşturma (Creating Pages) ...................................................................................................................... 4
Sayfa ayarları ve standart antet şablonu belirlemek .................................................................................. 4
Temel Ayarlar (Basic Settings) ............................................................................................................................ 5
Kara Kutu (Black Box) ........................................................................................................................................... 6
Aygıt Yerleştirmek (Inserting Devices) .............................................................................................................. 6
Kesilme Noktaları (Interruptıon Points) ............................................................................................................ 8
Kontaktör Yerleştirmek ..................................................................................................................................... 10
Aşırı Akım Rölesi (Motor Overload) ................................................................................................................. 13
Klemens Yerleştirme .......................................................................................................................................... 14
Kablolar ................................................................................................................................................................ 16
Şekil oluşturma ................................................................................................................................................... 18
Ölçülendirme (Dimensioning) .......................................................................................................................... 19
Klemens Çizgesi (Terminal Diagram) ............................................................................................................... 20
Kablo Çizgesi (Cable Diagram) .......................................................................................................................... 21
Malzeme Listesi (Part List) ................................................................................................................................ 21
İçindekiler Tablosu (Table of Contents) .......................................................................................................... 22
EK BİLGİLER ......................................................................................................................................................... 23
PROJE ŞABLONLARI ........................................................................................................................................ 23
AYGIT İSİMLENDİRME FORMATLARI ........................................................................................................... 24
ANTET HAZIRLAMA (PLOT FRAMES) ........................................................................................................... 26
MAKROLAR (MACROS) .................................................................................................................................. 28
EPLAN’A GİRİŞ
Çalışma Alanı (Workspace)
Eplan programı çalışma alanı seçiminde alternatifler sunmaktadır. Programı açtığınızda çalışacağınız alanı özelleştirebilirsiniz.
View> workspace
Karşınıza çıkan pencerede, scheme bölümünden EPLAN 21’i seçebilirsiniz. EPLAN 5’i seçerek önceki
sürüme benzer bir arayüz elde edebilrsiniz. Pencereden “new” kutucuğuna tıklayarak kendi
arayüzünüzü oluşturabilir ve isimlendirebilirsiniz.
Proje oluşturma (Creating a Project)
EPLAN’da bir proje ile ilgili şemaların, çizimlerin, diyagram ve raporların, kapakların tümü
yaratacağımız bir projenin içine konabilir. İsteğe göre bunlar alt klasörlere ayrılabilir. Mesela, tablolar
bir klasöre, tek hat şemalar bir klasöre, pano çizimleri bir klasöre yerleştirilebilir.
EPLAN temel olarak size 3 tür proje şablonu (Project template) sunar. Proje şablon dosyalarının uzantısı (*.epb)’dir.
IEC_bas001: IEC tanımlı şablondur. Sayfalar türlere göre alt klasörler içinde gruplanır. Çok sayfalı büyük projeler için kolaylık sağlar.
Num_bas001: Nümerik temelli şablondur. Sayfalar gruplanmaksızın alt alta yerleşir. Küçük ve
orta büyüklükteki projeler için idealdir.
GOST_bas001: Temel proje şablonudur. Diğerlerinden daha sade olmasıyla farklılaşır. Basit ve küçük projeler için tercih edilebilir.
Proje oluşturma için araç çubuğundan,
Project>new
dedikten sonra karşımıza çıkan pencereden şablonu seçeriz. Şimdi “Num_bas001” isimli şablonu seçelim ve [OK]’i tıklayalım. Karşımıza bir pencere çıkacak. Buradan projeye isim verilecek, istenirse
3
projenin kayıt yeri de belirlenecektir. Projeye “eplan_deneme” ismini verelim ve kaydedelim.
Karşımıza “Proje ayarları” penceresi çıkacaktır. (Project properties). Buradan proje ile ilgili
ayarlamalar yapılır. Örneğin ilgili şirket bilgileri ve müşteri hakkında bilgiler, proje tanımı, buradan
girilebilir. Buradan, Project description satırının yanına “eplan_deneme” yazalım ve [OK] diyelim.
Artık bir proje açıldı ve sıra içine sayfalar yerleştirmeye hazır…
Sayfa oluşturma (Creating Pages)
Projeye ihtiyaca göre çeşitli özelliklerde sayfalar eklenebilir. Başlık sayfası, kumada şemaları ya da güç
devreleri için şema sayfaları (schematic), mekanik çizimler için taslak (draft) sayfaları ya da verileri
sıralamak için rapor sayfaları (reports) eklenebilir. Şimdi sayfa yaratacağımız projeyi soldaki sütundan
seçelim ve sağ tıklayıp “new” diyelim. Karşımıza çıkan penceredeki fonksiyonları inceleyelim.
1. Full page name (sayfa adı) : Buradaki sayı otomatik olarak atanır, mesela bir sayfa daha
yaratırsak 3 sayısı orada olacaktır, ancak istenilen değer de girilebilir, örn. 1.a gibi. 2. Page type (sayfa türü) : Buradan sayfanın türü ayarlanacaktır.
a. Schematic multi-line > şema sayfası, güç ve kontrol devreleri b. Graphic > Çizim sayfası c. Title page/cover sheet > Kapak sayfası, şirket ve proje bilgileri vs.
3. Page description (sayfa tanımı): Sayfanın ne sayfası olacağı belirtilir.
Şimdilik proje için üç sayfa ekleyelim. Araç çubuğundan,
Page>new
Page name: 2 Page type: schematic multi-line Page description: Güç Devresi [Apply]
Page name: 3 Page type: schematic multi-line Page description: Kontrol Devresi [Apply]
Page name: 4 Page type: graphic Page description: Montaj taslağı [Apply]
Sayfa ayarları ve standart antet şablonu belirlemek Şirketinize özel anteti, çizimlerde kullanılan standart antet olarak ayarlayabilirsiniz. Antet oluşturmayı ilerleyen bölümlerde ayrıntılı olarak ele alacağız.
Sol sütun artık bizim sayfa kontrol panelimiz oldu. Güç Devresi sayfasını açmak için sayfanın üzerine gelip çift tıklayalım. Şimdi araç çubuğundan,
4
Options > settings > projects > eplan_deneme > management > pages
“Pages” e tıkladığımızda solda bir pencere açılır. Burada, “Standart plot frame” kısmında varsayılan antet
görünmektedir. Buraya tıklayıp “browse” seçilirse “plot frame” (antetler) penceresi açılır. Burada hazır
gelen antetlerin yanı sıra daha önce sizin oluşturduğunuz antetler de bulunabilir. (Antet oluşturma daha
sonra anlatılacaktır.) Görüldüğü gibi (*.fn1) uzantısı plot frame (antet) uzantısıdır.
Eğer elinizde hazır bir antet varsa bunu Bilgisayarım > C: > Program Files > EPLAN >Plot frame klasörünün içine atabilirsiniz.
Yine aynı pencerede bulunan “path numbering” bölümünden numaralandırma ayarları yapılır.
Onun aşağısında bulunan “default grid for page type” kısmından varsayılan grid (ızgara)ölçüsü, yani
ızgara noktaları arasındaki mesafe ayarları yapılır. Ancak grid ayarları proje içinde herhangi bir zaman
da kolaylıkla yapılabilir.
Temel Ayarlar (Basic Settings)
Programa başlamadan önce birkaç ayarı yapmamız iyi olacaktır.
Grid özelliğini aktif etmek için (*) düğmesi kullanılır. Grid özellikleri bir üst paragrafta anlatılan şekilde ayarlanabildiği gibi (*) araç kutusundan da değiştirilebilir.
Object snap özelliği (*) düğmesinden ayarlanır. Izgaralara ya da aygıtlara tutunmak için snap özelliği açık olmalıdır.
Proje içinde aygıtlar (devices) numaralandırılırken farklı biçimleri seçmek mümkündür. Örneğin,
tanımlayıcı+sayaç (identifier+counter) ya da sayfa+sütun (page+column) gibi farklı formatlar tercih
edilebilir.
Options > settings > projects > eplan_deneme > devices > numbering (online)
Numbering format (numaralandırma biçimi) kısmından identifier + counter seçin.
5
ŞEMATİK ÇİZMEK
Kara Kutu (Black Box) Bilindiği gibi, şema çizerken eğer bir aygıt, bir eleman grubu çizilen sistemin dışındaysa (örneğin
binanın dışında yer alan bir kontaktör) bu aygıtın etrafı kesikli çizgiyle çevrilir. Bundan başka bir grubu
özellikle belirtmek için de bu kesikli kutu kullanılabilir. İşte bu kutuya EPLAN’da kara kutu denmiş.
Kara kutu eklemek için,
insert > box/connection point/mounting panel > black box
Ya da araç kutusundan (*) butonu ya da (shift+F11) işlemlerinden biri uygulanır ve şemaya istenilen ebatta kutu eklenir.
Ekledikten sonra çıkan “properties” penceresinden isimlendirme yapılır.
Displayed DT kutusu U1 olarak doldurulur.
Böylece çıkışların yeri belirli ve tanımlı oldu. “U1” ismi artık onun kimliğidir. Şimdi kara kutunun içini faz çıkışları ile dolduracaksınız.
Faz çıkışlarını belirtmek için klemensler (connection point) kullanılır. Burada “device connection point” yerleştireceğiz. “Device connection point”, kara kutu içine koyulan özel klemenslerdir.
Device connection point (*) düğmesi veya Shift+F3 ile koyulabilir.
Kara kutunun içine 5 adet device connection point yerleştirin. Karşınıza çıkan properties
penceresinde “connection point designation” (bağlantı noktası ataması) kutucuğunu sıra
ile L1,L2,L3,N,PE ile doldurun. Böylece bu kutu sizin faz çıkışları kutunuz oldu.
NOT: EPLAN’da koordinatları elle girmek isterseniz P tuşuna basın. Koordinat ayarları penceresi karşınıza çıkar.
Aygıt Yerleştirmek (Inserting Devices) Şimdi sıra devreye gereken aygıtları yerleştirmekte. Tabi bu sadece aygıtı koymakla sınırlı değil, onu tanımlamak ve varsa gereken yerlerle ilintilemek gerekir.
Devre basit bir motor devresi olacak. Bize gereken aygıtlar, aşırı akım rölesi, sigorta ve 3 fazlı asenkron motordan ibarettir.
Aygıtları seçmek için,
Insert > Device > (Karşınıza çıkan ağaçtan) Electrical engineering > Component
6
Veritabanında yer alan aygıtlar artık karşınızda duruyor. Buradan istenilen marka ve özelliklere sahip
aygıt yerleştirilebilir. Eğer istediğ iniz bileşen listede yoksa kendiniz ekleyebilirsiniz. (Bu konu da daha
sonra ele alınacak.)
Ağaca geri dönersek, eklenecek aygıtlar için:
Component > Safety dev ices (güvenlik aygıtları) > FER.1735 Component > Safety dev ices > MOE.046938 Component > Motors > LENZE.090-11
Not: Farketmişsinizdir, aygıtı seçtiğinizde sağdaki alanda ilgili marka ve özelliklerini görebilirsiniz.
Not2: EPLAN iki bağlantı noktası arasını otomatik olarak bağlar. Bundan yararlanın.
Aygıtları uygun olarak yerleştirdikten sonra kalan bağlantıları tamamlamak için d irseklerden yararlanacağız. Bunun için
Insert > connection symbol (bağlantı sembolleri)
Buradan dirsekler (angle up ..), T-düğümleri (T-nodes) gibi çok kullanılan bağlantı sembollerini elde edebiliriz. Devrenin son hali şöyle olmalıdır:
7
Devreyi bu hale getirdikten sonra yerleştirilen tüm bileşenleri bir arada görüp ay arlarını değiştirebileceğiniz kontrol panelini (navigator) açmak için
Project data > Devices > Navigator
Kontrol panelinde şimdiye kadar koyduğumuz sigorta (F), motor(M), aşırı akım rö lesi kontakları(Q),
kara kutu(U) görülecektir. Örneğin sigortaya ait ağacı genişletip (XY)F1 yazan yere sağ tıklayıp
“properties” diyerek özellikler pe nceresini açabilir ve sigortaya istenen değerleri yazabiliriz.
Displayed DT: Görülen isimlendir me
Connection point designation: b ağlantı noktası ataması, aygıt ayaklarına numara vermek için
Connection point description: ba ğlantı noktası tanımlaması, aygıt ayaklarına iste nirse
açıklama yazmak için Technical characteristics: aygıtın teknik karakteri, örn. 3x32 A gibi. Function text: aygıtla ilgili herha ngi bir bilgi yazmak için
Kesilme Noktaları (Interruptıon Points) Varsayalım ki projede, bir sayfada biten teli/bağlantıyı diğer sayfada başka bir tel/bağlantı ile
ilişkilendirmek istiyoruz. Yani iki sayfa arası ilişki kurmak gerek. Yapmanız gereke n şey kesilme
noktası (interruption point) oluşturma ve istenilen biçimde ilişkilendirmek.
Bu devrede kumanda devresi ile güç devresi arasında bir alaka kurmak istiyoruz. Önce Güç Devresi sayfasına gelin.
Insert > connection symbol(bağl antı sembolleri) > interruption point (kesilme noktası)
Ya da [Shift+F4] ile kesilme nokt asını (1) ve (2)’ye yerleştirin. Interruption point’i yerleştirdikten sonra karşınıza çıkan “properties” pen ceresinden,
8
(Interruption point sekmesinde) Displayed DT: L1
(Display sekmesinde) Pr operty arrangement (karakteristik düzeni): Right, 0⁰
(Interruption point sekm esinde) Displayed DT: N
(Display sekmesinde) Pr operty arrangement (karakteristik düzeni): Right, 0⁰
(1)
(2)
Ayarlarını yapın. Ayrıca bağlantıy ı tamamlamak için (3)numaralı T-düğümünü ve ( 4) numaralı dirseği ihmal etmeyin. Şu anda Güç Devresi sayfasındaki görüntü şu:
Kesilme noktalarına yakından bakarsanız, verdiğimiz ismin yanında bir de “/” işaretini görürsünüz. Bu onun henüz başka bir bağlantıya/sayfaya iliştirilmediği anlamına geliyor.
Şimdi Kumanda Devresi sayfasına geçin ve sayfanın sol tarafına interruption point koyun. Bir tane
Güç Devresi sayfasındaki L1 için bir ta ne de N için yerleştirin. İşte bu ikilileri birbirleriyle iliştireceğiz.
Bunu yapmak için ilk interruption point’i koyduğunuzda karşınıza çıkan “properties” pe nceresinde
Displayed DT kutucuğunun yanın daki düğmesine tıklayın. Ağaçtan L > L1 > ( →2.8)’i seçin.
(sayı farklı olabilir.) Sonra Display sek mesinden yönünü “Left, 0⁰” ayarlayın. İkincisi içi n aynı
şekilde, ağaçtan N > N > (→2.8)’i ve yönü nü yine “Left, 0⁰” seçin.
9
Son olarak iki interruption point’’i dirseklerle bağlayın. Son görüntü şu şekilde olacaktır:
Artık / işaretinin diğer tarafı verilen referans no. ile dolduruldu. Bu sayılar ilişki kuurulan diğer kesilme
noktasının adresini gösterir. Örneğin, Güç Devresi’ndeki L1 kesilme noktasında L11/3.1 yazıyorsa
referans no.su (3.1) demektir. D emek ki bu kesilme noktası 3 sayfada ve 1. Sütundaki L1 isimli başka bir
kesilme noktasıyla ilintili. (Yani Kumanda Devresi’ndeki) Aynı şekilde Kumanda Devresi’nde yazan 2.5/L1
kimliği, 2 sayfada ve 5. Sütunda yer alan bir kesilme noktası ile ilintili dem ektir.
Kontaktör Yerleştirmek Devreye kontaktör yerleştirmek, diğer aygıtları yerleştirmekten biraz daha farklıdır. Devredeki
kontaktör ile o kontaktöre ait kontaklar arasında ilişki kurulması gerekir. Bu işlem az önce yaptığımız
kesilme noktalarının ilişkilendirilmesine benzer.
Önce devreye kontaktör yerleştirelim. Bunun için Kumanda Devresini açın.
Insert > Device > (eleman ağacından) Electrical engineers > Component > Relays, contactors (röleler ve kontaktörler) > SIE.3RT1034-1 BB44
Kontaktörü seçtikten sonra sağ tarafta çıkan özelliklerinden kontak sayısı, gerilim gibi değerlere göz atmayı unutmayın. [OK]’e tıklayın.
Farenin ucundaki kontaktörü, kumanda devresinde iki interruption point arasına yerleştirin.
Kontaktörün olduğu sütunda alttta henüz kimliklendirilmemiş kontakların görüntüüsü
görünecektir. Özelliklerinde de yazdığı gibi 3 ta ne NA güç kontağı (motora bağlayacağız), 2’şer
tane de NA ve NK yardımcı kontak oluşacaktır.
Şimdi kontakları iliştirmek için koontrol panelini açın.
10
Project data > Devices > Navigator
Bileşen ağacında K1’i genişletin. Ayak bağlantı numaralarıyla güç ve yardımcı kontaklar listelenir.
Bu esnada güç devresi sayfasını açın. Motorla aşırı akım rölesi anahtarları arasına 3 güç kontağını
yerleştireceğiz. Bunu yapmak içi n kontrol panelinden güç kontaklarının (Power NO contact) üçünü
de seçin ve sağ tıklayın.
Place > Multi-line
dedikten sonra motorla aşırı akı m rölesi arasına dizin. Kontaklar tellerin üzerine y erleşecek ve
yanında bağlı olduğu rölenin adresi yanında belirecektir. (yine [sayfa no].[sütun n o] formatında)
Bir kontaktan bağlı olduğu kontaktöre gitmek gerekebilir. Özellikle karmaşık proj elerde tek tek
aramak mümkün değildir. Ancak EPLAN onu da düşünmüş. Bir kontağın bağlı old uğu kontaktöre
gitmek için kontağa sağ tıklayın v e “Go to (counterpiece)” üzerine tıklayın. Bu kad ar basit. Ayrıca
kontrol panelinden de gidilebilir. Örneğin bizim devre için, kontrol panelinden K 1 altındaki A1¶A2(Coil)’e sağ tıklayıp oradan “Go to (graphic)” üzerine tıklayarak da işlemi gerçekleştirebilirsiniz.
Hazır kumanda sayfasında gitmiş ken altta görünün kontaklara da bir göz atarsanız, ilk üç
kontağın, yani güç kontaklarının ilişkilendir ildiğini görebilirsiniz. Hatta uslu bir çocuk olursanız
şirinleri bile görebilirsiniz.
11
Sıra yardımcı kontakları yerleştirmeye ve atamaya geldi. Yardımcı kontakların yeri Kumanda
devresi olacaktır. Önce kontrol panelinde boş bir yere sağ tıklayın ve “new device” (yeni aygıt)’ı
seçin. Karşınıza çıkan “Part selection” (Sayfa seçimi) penceresinde ağaç üzerinde şöyle ilerleyin:
Electrical engineering > Component > Switches, selectors (Anahtarlar, selektörler ) > TELXB5.AA31
Ve [OK] komutunu tıklayın.
Kontrol paneline S1 isimli bir eleman eklendi. S1’i açarsanız ya da properties’den özelliklerine bakarsanız onun yeşil renkli bir N A buton olduğunu görebilirsiniz.
Aynı adımları uygulayarak bir de TELXB5.AA41 tanımlayın. Kontrol panelinde şim di de S2 oluşacaktır. Bu da kırmızı renkli bir NK butondur.
Artık kumanda devresine kontak ve anahtarları ekleyebiliriz. S1 ve S2 anahtarları ndan başka bir de
K1 altında yer alan NA yardımcı kontaklardan birini ekleyeceğiz. Ekleme yapmak için elemanı kontrol
panelinden devreye fare yardımıyla sürüklemek yeterlidir. Bağlantıları tamamlam ak için 2 dirsek ve
2 T-node(right) da devreye eklenecektir. Bu durumda kumanda devresinin son hali şöyledir:
12
Aşırı Akım Rölesi (Motor Overload) Bu başlıkta, güç devresinde yer alan aşırı akım rölesine ait yardımcı kontakları kumanda devresine yerleştirmeyi ele alacağız.
Önce güç devresini açıp aşırı akım rölesine (motor overload switch) çift tıklayarak ayarlar
(properties) penceresini açın. “Part” sekmesine geçin ve “Device selection” kutucuğuna tıklayalım.
Buradan istediğimiz marka ve karakterdeki aşırı akım rölesini seçeceğiz.
Şekilden görüldüğü gibi seçilen röle iki tane de yardımcı kontağa sahip. [OK] deyin. Parça listenin en
başına eklenecektir. Tekrar [OK] tıklayın. Aşırı akım rölesinin yanına iki yardımcı kontak eklendi. Şu
an bir yere iliştirilmeye hazır.
Kumanda devresine gelin ve Project data>devices>navigator ’den kontrol panelinizi açın. AAR’ne ait
kontakları Q1’i genişleterek görebilirsiniz. Bu kontaklardan NO (yani NA) olanını kumanda devresinde
S2’nin yukarısına sürükleyin. Kontağın adı ve bağlı olduğu rölenin adresi yanında belirecektir. Bu
kontağa sağ tıklayıp “Go to (counterpiece)” diyerek ait olduğu röleye gidebilirsiniz.
13
KLEMENSLER, KABLOLAR
Bu bölümde klemens (terminal) yerleştirme, numaralandırma ve kablo tanımlama işlemleri anlatılacaktır.
Klemens Yerleştirme Bir güç devresinde, motora varıncaya kadar yerleştirilen elemanlar (sigorta, aşırı akım rölesi vs.) bir
arada ve genelde bir elektrik p anosu içerisinde bulunur. Panodan, motora kadar olan mesafeye de
kablo çekilir. Bu pano çıkışl arında bulunan bağlantı noktaları klemenslerdir. Klemenslerin
numaralandırılması, projenin selameti açısından önemlidir.
Klemensleri motorla kontaklar a rasına yerleştireceğiz.
Project data > Terminal strip > Navigator
Navigatörü açın ve içinde boş bir noktaya sağ tıklayın, “New functions” seçeneğini tıklayın. Generate functions (işlev yapılandır) pence resi açılır.
Full DT : X1 (klemense verilen isim)
Numbering pattern : 1 -4 (X1 ismi altında yaratılacak klemens sayısı, 1’de n 4’e kadar 4 tane)
Function definition : [ ] (Fonksiyon tanımı)
Burada ‘ya tıklayın, karşınıza çıkan ağaçtan yapılandıracağınız terminalin işlevini belirleyeceksiniz.
Ağaç üzerinde;
Electrical engineering > Termina and plugs > Terminal > Terminal, 2 connecting point
Ve buradan da <<Terminal>> se çeneğini seçip [OK] ‘i tıklayın. İşlevi böylece atadık. Atanan işlevi daha
ayrıntılı atayabilirdik. Örneğin <<PE terminal, 4 targets>> diyerek daha fazla ayrıntılı tanımlama
yapabilirdik. Ancak elimizde far klı fonksiyonlarda klemensler olduğu için, bunu daha sonraya bırakıp,
şimdilik sadece onların klemens olduklarını belirledik.
14
Generate functions penceresini de [OK] ile kapatın. Şimdi kontrol paneline döönüp bakarsak orada
+(XY)X1 oluştuğunu görürüz. Önceden belirlediğimiz gibi 4 adet klemens hazır halde. İşleri
kolaylaştırmak için tüm aygıtlaarı görebileceğimiz aygıt kontrol panelini (Devvice navigator) açın.
(Project data>device>navigator)
Burada X1 ağacını genişletin. 4 klemensin ilk üçü L1, L2 ve L3 fazlarına; sonuuncusu ise PE fazına
yerleştirilecek. Bunların fonksiyon ataması ayrı ayrı yapılacak. Şimdi 1, 2, 3 noolu klemensleri ağaç
üzerinde vurgulayın. Sağ tıklayın ve << Place > Multi-line >> olarak seçin. Şimdi farenin ucunda hazır
olan terminalleri ilk başta belirtttiğimiz gibi motorun üstünde bir yere yerleştirin. Fonksiyon ataması
için yine kontrol panelinden 1-2-3 nolu klemensleri vurgulayın ve sağ tıklayın, Properties seçeneğini
seçin ve özelliklerin ayarlanacağı pencereyi açın. Burada yer alan “Function definition” (fonksiyon
tanımlaması )kutusunun yanındaki düğmesine tıklayın. Listeden <<feed-through terminal with 4
targets and saddle jumper opttion>> seçeneğini işaretleyin ve [OK] deyin. (kkısa bağlantı boyunu
opsiyonlu 4’lü beslemeli terminaal) Pencereyi de yine [OK] ile kapatın.
Aynı şekilde 4. terminal için de aynı işlem basamaklarını tekrarlayın ve fonkksiyon tanımı olarak
<<Function definition>> olarak <<PE terminal, 4 targets>> olarak seçin. Ayrıca az öncekinden farklı
olarak <<Symbol/function data>> sekmesine gelin ve <<Variant>> kısmını A’dan C’ye değiştirin. Yani
baş aşağı gelsin.
Aynı eylemi yapmanın bir başka yolu da yine bu sekmede yer alan [Logic…] kutusunu tıklayıp burada yer alan internal-external seçeneeklerini birbirleriyle değiştirmek.
15
4. klemense bunu yapmamızın amacı, diğerlerinde olduğu gibi, motora yakın terminali external (harici) ve diğer terminali interna l (dahili) yapmak.
Son olarak tüm bu işlemlerden s onra hem kontrol panelinden, hem de şemada n klemensleri kontrol edin. İsimlendirildiğini, numarala ndırıldığını, birbirleriyle iliştirilip adreslendirildiğini göreceksiniz.
Eğer proje devam ederken, klemenslerle ilgili bir değişiklik ya da düzenle me olacaksa kontrol panelinden klemenslere ait X1’e sağ tıklayıp Edit diyerek gerekli düzenlemeleri y apabilirsiniz.
Kablolar
Kablo tanımlamak projenin öne mli basamaklarından biridir. Kablo seçiminde dikkat edilmesi gereken
başlıca özellikler enerjinin alınacağı yer ile harcanacağı yer arası mesafe (pano il e motor arası mesafe
diyelim.) ortamın fiziksel özellikl eri, taşınacak gerilim, güç, akım gibi değerler olar ak sıralanabilir.
Kablo tanımlamak için araç çubuğunda butonuna basarak ya da <<Shift + F5>> ya da
Insert > cable definition(kablo tanımlama)
İle kabloyu farenin ucuna taşıyı n ve güç devresinde klemenslerle motorun arasına döşeyin. Bu işlem
sonrasında “Properties” pencere si açılacaktır. Burada veritabanını kullanarak ist enilen özellikte kablo
tanımlanabilir. “Parts” sekmesin e gelin buradan “Device selection” kutusunu tıklayarak veritabanını
açın. Bizim projemiz için seçile cek kablo <<LUE.111006 (5G1,5)>> olsun. [OK] deyin ve “Cable”
sekmesine gelin.
Displayed DT : W1
Type : SUPERFLEX-N-PU R (kabloyu kodundan seçtiğimizde yanında özelliklerinde yazıyordu.)
16
Bu ayarları kontrol ettikten sonra [OK] ile pencereyi kapatın. Böylece ilk kabloyu tanımlamış olduk.
Şimdi devrede o bölgeye yakınlaşırsanız az önce çizdiğiniz kablonun yanında kablo isminin, marka ve
teknik özelliklerinin yazdığını, kablonun kesim noktalarının da numaralandığını göreceksiniz.
Aynı yöntemle bir de motorun aşağı tarafındaki PE fazı üzerine bir kablo çizin. Kablo türü ve ismi aynı
olmalı. Bunu sağlamak için Cables sekmesinde Displayed DT kutusundaki ismi eğer faklıysa W1 olarak
değiştirin ve [OK] deyin. Yeni çizdiğiniz kabloya yakınlaşırsanız ismini ve iliştirildiği asıl kablonun
adresini görebilirsiniz.
Şimdi kabloları atamak için son bir işlem kaldı.
Project data > cables > navigator
İle kablolara ait kontrol panelini açın. Ağaç üzerinde +(XY) W1 ‘e sağ tıklayın ve Place cable seçeneğini tıklayın. Böylece kabloları W1’in altındaki listeden atamış olduk.
Böylece devre ile ilgili temel çalışmaları bitirmiş olduk. Buraya kadar güç ve kumanda devresi çizerken yapılacak temel işlemleri uyguladık. Şimdi şekil çizimlerine göz atalım.
17
ÇİZİMLER
Şekil Oluşturma EPLAN sayfalarını yaratırken, ha tırlarsanız bir de “montaj taslağı” isimli bir sayfa açmıştık. Bu sayfaya
elektrik devreleri, şemalar yerine proje ile ilgili taslaklar, elemanlar, parçalar ya da elektrik panoları
çizeceğiz. EPLAN, diğer CAD programlarına benzer biçimde ve oldukça basit tasarlanmış bir çizim ve
ölçülendirme modülüne de s ahiptir. Çizim gereçlerine çalışma alanında bulunan çizim araç
kutusundan ya da << insert > graphic >> içindeki seçeneklerden ulaşabilirsiniz. Var olan gereçler
şunlardır:
Ayrıca çiziminizin üzerine çift tıklayarak çeşitli fiziksel özelliklerin ayarını da yapab ilirsiniz.
18
Thickness: Kalınlık Color: Renk Invisible: Çizilen şeklin görünme mesini sağlayabilirsiniz. Type: Çizgi türü Pattern length: Çizgi deseni sıklığı Line end style: Çizgi bitiş stili, köşeli çizgilerde flat, dikörtgende rectangular ve yuvarlak çizgilerde round seçilmelidir. Layer: Biçimi önceden belirlenm iş hazır şablonlar Fill surface: Çizilen şeklin içini doldurur.
Ölçülendirme (Dimens ioning) Çizdiğiniz şekillerin uzunluklarını, çaplarını, açılarını ölçebilir ve şekil üzerine işaretleyebilirsiniz.
Insert > dimensioning
Bu kısım EPLAN P8’in asıl silahı olmamakla beraber gayet iş görür ve kullanışlıdır.
19
RAPORLARI YAPILANDIRMAK
GENERATING REPORTS
EPLAN sadece çizim yapmakla kalmaz, çizilen devrelerde kullanılan malzemelerin listesini, klemens ve kablo çizgelerini ve hatta projeye ait içindekiler sayfasını hazırlayabilir.
Klemens Çizgesi (Terminal Diagram) Projede yer alan klemensler (terminal) için bir çizge tanımlamak için:
Utilities (Hizmetler) > Reports (Raporlar) > Generate (Yapılandır)
Raporlar penceresi açılır. Pencerede Reports sekmesine gelin ve burada ağaç üzerinde Reports’un altında Pages’i vurgulayın, ve New düğmesine basın. Karşınıza çıkacak pencerede;
Output format : Page (yaratılacak raporun çıkış formatı “sayfa” olacak, rapor için yeni bir sayfa açılacak.)
Type : Terminal diagram (raporun türünü listeden seçtik. Klemens diyagramı için bunu seçiyoruz.)
Onayladıktan sonra karşınıza çıkan filtreleme penceresini de onaylayarak geçin. Şimdi de Terminal
diagram(Total) penceresi karşınıza çıkar. Burada rapor sayfasının projedeki yeri belirlenecektir. Page
name(sayfa adı) kısmını sıradaki sayfa sayısı olan 5 ile doldurun. Ya da pencerenin altındaki listeden
son sıradaki sayfayı vurgulayın. Sayfa adı kısmı otomatik olarak dolacaktır.
Pencereleri onaylayarak kapatın. Artık projeye yeni bir sayfa eklendi.
Şimdi çalışma alanına dönün, sol sütunda sayfa kontrol panelinde yeni sayfayı görebilirsiniz.
“5.Terminal diagram” sayfasına çift tıklayın. Klemensler listelenmiş olarak bizi bekliyor. Bu rapor
sayfasındaki klemensler ile devre şemasındaki klemensler birbirleriyle bağlantılıdırlar. Örneğin, Güç
devresi sayfasına gelin ve buradaki X1 klemensinin 3. ayağındaki noktaya çift tıklayın. Designation
kutusunda yazan “3”ü “7” yapın ve onaylayın. Güç devresinde orada artık 7 yazar.
NOT: EPLAN’da proje esnasında yapılan her değişikliği, ilişkili olduğu diğer noktalarda da değişmesi
için güncellemeniz gerekir. Ayrıca EPLAN penceresinde en sağ altta (* , # ) işaretlerini görürseniz
güncelleme zamanı gelmiş demektir. (*) sayfa güncelleme isteğini, (#) proje güncelleme isteğini ifade
eder. Güncelleme yapmak için:
Utilities > reports > update
İşlemini yapmanız gerekir. Bu kadar.
20
Güncellemeyi yaptıktan sonra geri “Terminal diagram” sayfasına gelin. Listeye baktığınızda X1’in 3
no.lu ayağının 7 olduğunu göreceksiniz. Bu ilişkiyi gördükten sonra değişikliği geri alın ve güncelleme
yapmayı da ihmal etmeyin.
NOT: Bu rapor sayfaları İngilizce olarak eklenecektir. Kullanma kolaylığı açısından, sayfaların ismini
Türkçe yapmak isterseniz sayfa kontrol panelinde ilgili sayfanın üzerine sağ tıklayın ve <<Properties>>
deyin. <<Page description>> başlığından düzenlemeyi yapabilirsiniz.
Kablo Çizgesi (Cable Diagram) Kablo çizgesi, projede kullanılan kabloları döküm halinde bize sunan rapordur. Hazırlanma aşamaları tıpkı klemens çizgesindeki gibidir.
Utilities (Hizmetler) > Reports (Raporlar) > Generate (Yapılandır)
Açılan pencerede, Reports tabında, ağacı genişletin:
Reports > pages > terminal diagram
Görüldüğü gibi az önce yapılandırılan klemens çizgesi (terminal diagram) listede yerini almış. Yine
Pages başlığını vurguladıktan sonra pencerenin altındaki New düğmesine tıklayın. Listeden bu sefer
Cable diagram yazısını seçin. Pencereleri az önce olduğu gibi onaylayın. Terminal diagram(Total)
penceresinde page name kısına bu sefer 6 yazacağız. Pencereleri onaylayarak kapatın. Artık kablo
çizgemiz de oluştu. Çizgeyi inceleyerek fikir sahibi olabilirsiniz.
Malzeme Listesi (Part List) Gelelim birçok projenin vazgeçilmez kısmına: Malzeme listesi. Özellikle elektrik çizimlerinin yanında
malzeme listesi hazırlayanlar bilir. Bazen, kullanılan malzemelerin dökümünü çıkarmak çok zahmetli
olabilir. Özellikle tam projenin teslim edilmesine yakın şalt malzemelerde olan değişiklikler,
şemalardaki revizyonlar baş ağrıtır. Koca bir projenin içinde bir malzemeyi aramak ise işkenceye
dönüşebilir. Oysa EPLAN P8 ile hazırlayacağımız malzeme listesi, proje içindeki malzemelerle ilintili
olacağından herhangi bir değişiklik kolayca yapılabilir.
Utilities (Hizmetler) > Reports (Raporlar) > Generate (Yapılandır)
Yine Reports altındaki Pages seçeneğini vurgulayın ve New deyin. Burada listeden bu sefer Part list
seçeneğini işaretleyin ve sayfa adı da 7 olacak şekilde pencereleri onaylayarak ilerleyin. Part List
sayfası diğer sayfaların altına eklenecektir.
Listeyi incelerseniz, sigortalar, kontaktörler, kablolar vs. sıra ile listelenmiştir.
21
İçindekiler Tablosu (Table of Contents) Son olarak tüm proje içinde yer alan sayfaların listelendiği içindekiler tablosunu (table of contents) yaratacağız.
Utilities (Hizmetler) > Reports (Raporlar) > Generate (Yapılandır)
Burada reports sekmesinde ağaç üzerinde reports başlığını vurgulayın ve aşağıdan New kutusunu
tıklayın. Listeden table of contents seçeneğini işaretleyin. Sayfa sırasını da ayarlamayı unutmadan
pencereleri onaylayın. 8. sayfa olarak içindekiler tablosu (table of contents)diğer sayfaların altında
oluştu.
Son bir kez daha projeyi güncelleyin. Örnek projemiz burada bitti.
Şimdiye kadar gördüğümüz yerlerde temel olarak bir proje nasıl yaratılır, sayfalar nasıl yaratılır, güç
ve kumanda devreleri nasıl çizilir, proje çizimleri nasıl yapılır, raporlar nasıl hazırlanır anlatmaya
çalıştık.
Bir başka projede buluşmak üzere esen kalın efendim…
22
EK BİLGİLER
PROJE ŞABLONLARI
Proje yaratırken seçebileceğimiz farklı şablon türleri vardır. <<Project > new>> dedikten sonra karşımıza üç tür şablon çıkar:
1- Num_bas001.epb
2- IEC_bas001.epb
3- GOST_bas001.epb
GOST_bas001 şablonu temel pro je şablonudur. Basit, sayfa sayısı ve ayrıntıları az olan projelerde kullanılabilir. Sade bir yapısı vard ır.
Num_bas001 şablonu numaralı dizime dayalı proje şablonudur. Proje içindeki say falar herhangi bir
alt gruplama olmaksızın alt alta dizilir. Sayfa isimleri 1’den başlayarak sırayla artar. Çok fazla sayfaya
sahip olmayan projeler için idealdir. Sayfa numaraları sadece sayılardan oluştuğu için proje içindeki
adreslemeler daha anlaşılırdır.
IEC_bas001 şablonu büyük çaplı projeler için tercih edilir. Proje eğer çok fazla say fadan oluşuyor
ve/veya farklı alt klasörlere bölünmek isteniyorsa tercih edilir. Örneğin kumanda devreleri ayrı
klasörde, pano çizimleri ayrı klasörde olsun istenebilir. Bu şablonda sayfa isimlendirme ( = , + , / ) gibi
işleçlerle yapılır. Her bir işleç bir alt klasörü isimlendirmek için ayırıcı görevini üst lenir. Adreslemede
bu şekilde karmaşık dosyalar dah i kolayca bulunabilir. Mesela sayfanın ismi << =C A1+EAA/2 >>
olsun. Bu onu, projede sayfa kontrol pa nelinde CA1 klasörünün altındaki EAA klasörünün altındaki 2
no.lu sayfada bulacağımız anlamına ge lir.
23
AYGIT İSİMLENDİRME F ORMATLARI
Proje içinde kullanılan aygıtları numaralandırmada farklı formatları seçme şansınız vardır. Doğru
formatı seçmek size kolaylık sağlayacaktır. Kontrol panellerinde bir aygıtı ararken ya da bir aygıtın
ilintili olduğu başka bir aygıta ula şmak için bu adreslemelerin büyük yardımı doku nacaktır.
Options > setting > (ağaçtan) pro jects > eplan_deneme (projenin adı) devices > n umbering (online)
Pencerenin altında <<numbering format>> kısmına bakacağız. Buradan farklı for matları seçme imkanınız var.
Şekilden de görüldüğü gibi 9 fark lı format var. Öncelikle kavramları açıklayalım:
Identifier: tanımlayıcı, ay gıtın kimliğini söyleyen koddur. Örneğin sigorta (fuse) için “F” klemens (terminal) için “ X” kontaktör için “K” ile belirtilir.
Counter: sayaç, sayfada bir aygıtın kaçıncı olduğunu söyler. Örneğin “F2”
sayfadaki/projedeki 2 no.lu sigorta demektir. 24
Page: sayfa no, aygıtın kaçıncı sayfada olduğunu söyler Page (three-digit): sayfa no.sunu 3 haneli bildirir. Büyük projeler için tercih edilmelidir. Column: sütun, aygıtın sayfa içinde kaçıncı sütunda olduğunu söyler. Row: satır, aygıtın sayfa içinde kaçıncı satırda olduğunu söyler.
Buna göre birkaç örnek verelim:
<<identifier+page(three-digit)+counter>> formatına göre isimlenmiş bir aygıt
<<page+identifier+column>> formatında olan bir başka aygıt
çok sayfalı olmayan projelerde <<identifier+counter>> yeterli bir isimlendirme olur. Ancak çok sayfalı
geniş bir proje ise ya da iliştirilmiş kontak vb. sayısı çoksa sütun umarasını da formata eklemek iyi
olur. Proje sayfasını da koymak isterseniz sayfa sayısı 9’dan fazlaysa 3 haneli sayfa no seçeneğini
formata dahil edin.
Ayrıca var olan formatları kafanıza göre düzenleyebilir, kendi istediğiniz gibi formatlar
oluşturabilirsiniz. Aşağıdaki resimde görüldüğü gibi [New] düğmesini veya düğmelerini
kullanabilirsiniz.
25
ANTET HAZIRLAMA (PLOT FRAMES)
Daha önce projeye varsayılan antet seçmeyi görmüştük. (Bkz. “Sayfa oluşturma”) Şimdi de kendi istediğimiz gibi antet hazırlamayı ve bunu projemizin anteti olarak belirlemeyi görelim.
EPLAN’da antetler “plot frame” olarak geçiyor. Bunlar (eğer özel olarak farklı bir adres seçmediyseniz)
C: >> Program Files >> EPLAN >> Electirc P8 >> PlotFrames
klasörünün altında yer alır. Dosya uzantıları ( *.fn1 )’dir. EPLAN’da hâlihazırda var olan antetler üzerinde değişiklik yapabileceğin iz gibi sıfırdan kendi antetinizi de hazırlayabilirsiniz.
En baştan oluşturma için önce proje içinde bir “antet sayfası” açmak gerekir. Sol sütundaki kontrol panelinde ilgili projeye sağ tıklayın:
Plot frame > new
Antetinize isim verin [Kaydet] de dikten sonra ayarları yapabileceğiniz Properties penceresi açılır.
Burada düğmesinden özellik ler listesinden yeni özellikler eklenebilir. Şimdili k [OK] diyerek
işlemi bitirin. Projeye farklı biçimli yeni bir sayfa eklendiğini göreceksiniz.
26
Bu antet sayfasına sol sütundan sağ tıklayıp <<properties>> diyerek yine özellikler penceresini açabilirsiniz.
Properties penceresinde satır-sütun sayısını ve genişliğini, proje hakkında antette yer alacak bilgileri
ayarlayabilirsiniz. Örneğin New d üğmesine basın ve listeden Creator seçeneğini iş aretleyip
pencereyi onaylayın. Farenin ucuna gelen y azıyı antetin alt tarafına koyun. Antet sayfasında
olduğunuz sürece burada creator yazacaktır. Creator’e karşılık gelen isim buradan doldurulmayacak
tır. Anteti projenin anteti olarak atadığınız an, otomatik olarak creator yazısı yerine, örneğin Ahmet
Yılmaz yazısı gelecektir. Bu yazının kaynağı pr ojenin kendine ait properties başlığındaki aynı isimli
(creator) başlığıdır. Bu başlıkta yazan veri antette de görünecektir. Kısaca rojenin kendi ve ri
kaynaklarından başlık bilgilerini almaktadır.
Antet sayfasına çift tıklayın. Karşınıza boş bir sayfa gelecek. Şimdi isteğinize göre antet çizimine
başlayabilirsiniz. Örneğin antetin en dış çerçevesini çizim gereçlerinden dikdörtge n çizme’yi
kullanarak çizin. Çizgi renk ve biçiminin diğer antetlerde olduğu gibi yeşil ve ince olduğunu
göreceksiniz. Çizim gereçlerini k ullanarak çerçeve ve bölmelerinizi oluşturabilir, m etin kutuları
yardımıyla başlıklar ekleyebilir, görsel yükleyerek antete şirket logosu vs. koyabilirsiniz.
Yine properties penceresinden satır ve sütun sayısını, genişliklerini ayarlayın. Sonra, antet sayfası açıkken <<utilities > place column and row text again>> i tıklayın. Satır veya sütu nlarla ilgili her
27
değişiklikten sonra burayı tıklayarak son görünüme kavuşabilirsiniz. Antet taslağında başlık olarak row number column number yazıları gelirken antetli projede bunlar 1,2,.. diye rakamlara dönüşecektir.
Aslında sıfırdan antet oluşturma, eğer size özel, çok farklı bir formatınız yoksa, zahmetli olacaktır.
Bunun yerine sol sütunda projeye sağ tıklayıp Plot Frame’in üzerine gelin ve Open deyin. Burada
hazırda var olan antet formlarını sağ taraftaki Preview kutusuna çentik atarak önizleyebilir, size
en uygun formatı görebilirsiniz. Birini seçip Open(Aç) deyin. Antet yeni bir sayfa olarak açılacaktır.
Buradan istediğiniz düzenlemeleri yapın, yazı veya logo ekleyin, istediğiniz anteti oluşturun. Bu
dosyayı farklı kaydetmeyi unutmayın.
Artık elinizde size uygun bir antet var. Bunu varsayılan olarak atamak, açtığınız tüm sayfalara bu antetin otomatik olarak yerleşmesini istiyorsanız yapacağınız son bir işlem kaldı.
Options > settings > projects > eplan_deneme (proje adı)> management > pages
Pages’e tıkladığınızda solda açılan kısımda Standart plot frame’i bulun ve buradan Browse seçeneğini tıklayın. Açılan pencerede daha önceden hazırladığınız anteti buradan seçin ve pencereleri onaylayın.
MAKROLAR (MACROS) Makrolar, bir projenin ya da bir sayfanın sonradan kullanılmak üzere kesilmiş ve kaydedilmiş
parçasıdır. Genel olarak çok kullanılan bir çizim, bir cihaz, bir güç devresi vs. makro olarak
saklanıp istendiği zaman kullanılabilir. EPLAN’da birkaç çeşit makro vardır.
Pencere makro (wimdow macro) bir sayfanın herhangi bir alanıdır. Seçilen bir alan içinde, yerleştirme noktası (insertio point) dahil olan her eleman bu pencere makrosunda saklanır.
Makroyu oluşturmak için makro alacağınız alana gelin.
Edit > Create window macro
deyin ve alanı fare ile tarayın ya da ya da alanı fare ile tarayıp sağ tıklayarak aynı komutu verin.
Karşınıza çıkan pencereden makro adını, varsa açıklamayı yazın ve kaydedin. Makronuz,
makrolarlar kütüphanesinde kaydedildi.
Bir makroyu çağırmak için,
Insert > window macro (pencere makro) ya da M tuşuna basarak kütüphaneyi açıp makroyu çağırabilir, pencerenin sağ üst köşesindeki Preview’e tıklayarak ön izleyebilirsiniz.
Pencere makro dpsyaları *.ema uzantılıdır.
DİKKAT: Eğer makrodaki aygıt değerleri için birden çok seçenek varsa bunlardan birini seçersiniz.
Örneğin kütüphanede halihazırda var olan “macro_001.ema” güç devresi makrosunu seçerseniz size
motorun gücü kaç kW’lık olsun diye soracaktır.
28
Makroyu sayfaya yerleştirdikten sonra yerleştirme seçenekleri penceresini de onaylayıp makroyu yerleştirmiş olursunuz.
Insertion mode penceresi numaralandırma içindir. Yerleştirdiğiniz makro öncede n
numaralandırmış sayfaya adapte edilsin mi, yoksa numaralandırılmadan kalsın mı, yoksa diğer
şemalardan bağımsız numaralansın mı diye seçmek için bu pencere kullanılır.
Diğer bir makro türü sembol ma krodur. (symbol macro) Oluşturulması, kaydedilm esi ve
sayfaya yerleştirilmesi pencere makro ile aynıdır. Yalnız, sembol makrolar *.ems uzantılıdır ve
kendi kütüphaneleri vardır.
29