beyin yüzeyi gelir düzeyi
TRANSCRIPT
Yoksulluk, Ruh Sağlığı ve İnsan Gelişimi
Dr Yankı Yazgan
www.yankiyazgan.com 1
Ailenin Gelir ve Eğitim düzeyi Beyin Yapısı
www.yankiyazgan.com 2 Nature, 2015
Beyin Yüzeyi Gelir Düzeyi
www.yankiyazgan.com 3
Bilat Inf FC Cing Insula Inf Temp R SupFC precuneus
Noble et al 2015
Beyin Yüzeyi Eğitim Düzeyi
www.yankiyazgan.com 4
Noble et al 2015
Beyin Yüzeyi Gelir Düzeyi
• Düşük gelir düzeyi: küçük farklar bile beyin yüzey alanında katlanarak etki yapıyor. Logaritmik etkiler.
• Yüksek gelir düzeyi: farkların etkisi birebir.
www.yankiyazgan.com 5
Anne Baba Eğitim düzeyi
• Eğitim düzeyi ile beyin yüzey alanı arasında birebir ilişki
• Eğitim düzeyi ile bellek, yürütücü işlev (dikkat, planlama, organizasyon) testleri arasında ilişki.
www.yankiyazgan.com 6
SES genleri, genler beyin işlevlerini, beyin işlevleri
depresyonu…
www.yankiyazgan.com 7
Epigenetik ve depresyon
• DNA metilasyonu • (SLC6A4 bir risk işaretidir. • Spesifik stres (çocuk istismarı) ve
nonspesifik stres (yoksulluk) SLC6A4 deki CpG sitlerinin (proksimal promoter dahil) metilasyonunu doğurur. Bu metilasyon depresyonla ilişkilendirilmiştir.
www.yankiyazgan.com 8
Yoksulluk depresyon için aracı
• Depresyon belirtileri • Amigdala Korkutucu Uyaran Hassasiyeti • SES • Ailede depresyon (Hair et al 2015)
www.yankiyazgan.com 9
SES ile Amigdala “hassasiyeti” ilişkili
www.yankiyazgan.com 10
Amigdala Depresyon ilişkisi Ailede depresyon olanlarda kuvvetli
www.yankiyazgan.com 11
SES/Amigdala/Depresyon/Aile
www.yankiyazgan.com 12
Yoksulluk başarısızlığa nasıl götürür?
www.yankiyazgan.com 13
Yoksulluk ile ders başarısızlığı arasındaki beyin bağlantısı
• 389 çocukta MR görüntüleri, 4-22 yaş • Maddi olanakları sınırlı olanların frontal
lob, temporal lob ve hippocampus yapılarında değişiklik
• frontal ve temporal loblardaki gelişim farklılıkları yoksulların başarısızlığının yüzde 20sinden “sorumlu” (istatistiksel olrk!)
www.yankiyazgan.com 14
ırk, yoksulluk, kent stresi ve telomer uzunluğu
www.yankiyazgan.com 15
Yoksul ama ..
• Telomer (DNA liflerinin bir çeşit “kapağı”) hücrelerin erken yaşlanmasını, çabuk eskimesini önler.
• Telomer yaşla kısalır. • Kronik stres kısalmasını hızlandırır. • Telomer kısaldıkça kanser, kalp hastalığı ve
diyabet riski artar. Ömür kısalır.
www.yankiyazgan.com 16
Stresi çok, Telomeri kısa
• Telomer kısa: Detroit yoksullarında. • En çok beyaz yoksullarda. • Ilginç olan siyah ve meksikalılarda aynı
ilişki geçersiz, hatta tam tersi • Dayanışması gelişkin yoksul kesimler
ayrımcılığa daha dayanıklı. • orta sınıf meksika kökenliler ayrımcılığa
daha duyarlı www.yankiyazgan.com 17
tartışma
• Yoksulluk ve eşitsizliğin ruhsal etkileri ile nasıl başa çıkılabilir?
• Anne-babaların güçlendirilmesi toplumsal koşullara rağmen bir avantaj sağlar mı?
• Çocuk ruh sağlığı alanında çalışanlar ne yapabilirler?
www.yankiyazgan.com 18