beton - bölüm 1: Özellik, performans, imalât ve...

TÜRK STANDARDI

TS EN 206 Şubat 2014

TS EN 206-1: 2002 ve TS EN 206-9: 2010 yerine

ICS 91.100.30

Beton - Özellik, performans, imalat ve uygunluk

Concrete - Specification, performance, production and Conformity

Béton - Spécification, performances, production

et conformité

Beton - Festlegung, Eigenschaften, Herstellung

und Konformität

EN 206: 2013 Standardının Türkçe tercümesidir.

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA

TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDANÇEVRE VE SEHiRCiLiK BAKANLIGI MESLEKi HiZMETLER GENELMÜDÜRLÜGÜ YAPI MALZEMELERi DAiRESi BASKANLIGI'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 26.09.2014TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.

http://www.tse.net.tr/Ics/Ics_Standard.asp?Eskikod=23.040.10

ICS 91.100.30 TÜRK STANDARDI TS EN 206:2014-02 EN 206:2013

Milli Önsöz

- Bu standard; CEN tarafından onaylanan ve Aralık 2013’te TS EN 206: 2013 numaralı Türk standardı olarak kabul edilen EN 206: 2013 standardı esas alınarak, Türk Standardları Enstitüsü İnşaat İhtisas Kurulu’na bağlı TK10 Yapı Malzemeleri Teknik Komitesi marifetiyle Türkçeye tercüme edilmiş ve TSE Teknik

Kurulu’nun 18 Haziran 2014 tarihli toplantısında kabul edilerek yayımına karar verilmiştir. - Bu standard yayınlandığında TS EN 206-1: 2002 ve TS EN 206-9: 2010’un yerini alır.

- Bu standard ile ilgili milli uygulama kurallarını kapsayan TS 13515, TS EN 206’nın uygulanmasına yönelik

tamamlayıcı standard olup bu standard ile birlikte uygulanır.

- CEN resmi dillerinde yayınlanan diğer standard metinleri ile aynı haklara sahiptir.

- Bu standardda kullanılan bazı kelime ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent hakkının belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.

- Bu standardda atıf yapılan standardların milli karşılıkları aşağıda verilmiştir.

EN, ISO IEC vb. No

Adı (İngilizce)

TS No Adı (Türkçe)

EN 196-2 Methods of testing cement - Part

2: Chemical analysis of cement,

TS EN 196-2 Çimento Deney Metotları-

Çimentonun Kimyasal Analizi EN 197-1 Cement- Part 1: Composition,

specifications and conformity

criteria for common cement,

TS EN 197-1 Çimento – Bölüm 1: Genel çimentolar – Bileşim, özellikler ve

uygunluk kriterleri EN 450 Fly ash for concrete - definitions,

requirements and quality control, TS EN 450-1 Uçucu kül-Betonda kullanılan-

Tarifler özellikler ve kalite kontrol

EN 933-1 Tests for geometrical properties of aggregates - Part 1: Determination of particle size

distribution - Sieving method

TS EN 933-1 Agregaların geometrik özellikleri için deneyler- Bölüm 1: Tane büyüklüğü dağılımı tayini- Eleme

metodu EN 934 -2 Admixtures for concrete, mortar

and grout - Part 2: Concrete

admixtures - Definitions and requirements,

TS EN 934-2 Kimyasal katkılar – Beton, harç ve şerbet için Bölüm 2 : Beton katkıları

– Tarifler, özellikler, uygunluk, işaretleme ve etiketleme

EN 1008 Mixing water for concrete -

Specification for sampling, testing and assessing the suitability of water including water recovered

from processes in the concrete industry, as mixing water for concrete

TS EN 1008 Beton-Karma suyu-Numune alma,

deneyler ve beton endüstrisindeki işlemlerden geri kazanılan su dahil, suyun, beton karma suyu olarak

uygunluğunun tayini kuralları

EN 1097-3 Tests for mechanical and physical properties of aggregates - Part 3 : Determination of loose bulk

density and voids

TS EN 1097-3 Agregaların fiziksel ve mekanik özellikleri için deneyler Bölüm 3 : Gevşek yığın yoğunluğunun ve

boşluk hacminin tayini EN 1097-6: 2013

Tests for mechanical and physical properties of aggregates - Part 6 :

Determination of particle density and water absorption

TS EN 1097-6: 2013

Agregaların mekanik ve fiziksel özellikleri için deneyler bölüm 6:

Tane yoğunluğu ve su emme oranının tayini

EN 12350-1 Testing fresh concrete - Part 1 :

Sampling-

TS EN 12350-1 Beton (Taze beton deneyleri -

Bölüm 1: Numune alma) EN 12350-2 Testing fresh concrete - Part 2 :

Slump test, TS EN 12350-2 Beton - Taze beton deneyleri -

Bölüm 2: Çökme (slamp) deneyi

EN 12350-3 Testing fresh concrete - Part 3 : Ve-be test,

TS EN 12350-3 Beton - Taze beton deneyleri - Bölüm 3: Ve-be deneyi


Degree of compactability,

TS EN 12350-4 Beton - Taze beton deneyleri -

Bölüm 4: Sıkıştırılabilme derecesi



EN, ISO IEC vb. No

Adı (İngilizce)


EN 12350-5 Testing fresh concrete - Part 5 : Flow table test

TS EN 12350-5 Beton- Taze beton deneyleri - Bölüm 5: Yayılma tablası deneyi


Density,

TS EN 12350-6 (Beton - Taze beton deneyleri -

Bölüm 6: Yoğunluk) EN 12350-7 Testing fresh concrete - Part 7 :

Air content of fresh concrete -

Pressure methods

TS EN 12350-7 Beton - Taze beton deneyleri - Bölüm 7: Hava muhtevasının tayini

- Basınç metotları EN 12390-1 Testing hardened concrete - Part

1 : Shape, dimensions and other

requirements for test specimens and moulds,

TS EN 12390-1 Beton - Sertleşmiş beton deneyleri - Bölüm 1: Deney numunesi ve

kalıplarının şekil, boyut ve diğer özellikleri

EN 12390-2 Testing hardened concrete - Part

2 : Making and curing specimens for strength tests

TS EN 12390-2 Beton-Sertleşmiş beton deneyleri -

Bölüm 2: Dayanım deneylerinde kullanılacak deney numunelerinin yapımı ve küre tâbi tutulması

EN 12390-3 Testing hardened concrete - Part 3 : Compressive strength of test specimens

TS EN 12390-3 Beton – Deney numunelerinin basınç dayanımı tayini

EN 12390-6 Testing hardened concrete - Part 6 : Tensile splitting strength of test specimens

TS EN 12390-6 Beton - Sertleşmiş beton deneyleri - Bölüm 6: Deney numunelerinin yarmada çekme dayanımının tayini

EN 12390-7 Testing hardened concrete - Part 7 : Density of hardened concrete

TS EN 12390-7 Beton - Sertleşmiş beton deneyleri - Bölüm 7: Sertleşmiş betonun yoğunluğunun tayini

EN 1536 Execution of special geotechnical work - Bored piles

TS EN 1536 Özel jeoteknik uygulamalar delme (fore)- Kazıklar- yerinde dökme betonarme kazıklar

EN 1538 Execution of special geotechnical work - Diaphragm walls

TS EN 1538 Özel jeoteknik uygulamalar- Diyafram duvarlar

EN 12350-1 Testing fresh concrete — Part 1:

Sampling,


Bölüm 1: Numune alma EN 12350-2 Testing fresh concrete — Part 2:

Slump-test TS EN 12350-2 Beton - Taze beton deneyleri -

Bölüm 2: Çökme (slump) deneyi

EN 12350-4 Testing fresh concrete — Part 4: Degree of compactability,

TS EN 12350-4 Beton - Taze beton deneyleri - Bölüm 4: Sıkıştırılabilme derecesi

EN 12350-5 Testing fresh concrete — Part 5:

Flow table test


Bölüm 5: Yayılma tablası deneyi EN 12350-6 Testing fresh concrete — Part 6:

Density TS EN 12350-6 Beton - Taze beton deneyleri -

Bölüm 6: Yoğunluk

EN 12350-7 Testing fresh concrete — Part 7: Air content — Pressure methods

TS EN 12350-7 Beton - Taze beton deneyleri - Bölüm 7: Hava muhtevasının tayini - Basınç yöntemleri

EN 12350-8 Testing fresh concrete — Part 8: Self-compacting concrete — Slump-flow test,

TS EN 12350-8 Beton - Taze beton deneyleri - Bölüm 8: Kendiliğinden yerleşen beton - Çökme yayılma deneyi

EN 12350-9 Testing fresh concrete — Part 9: Self-compacting concrete — V-funnel test,

TS EN 12350-9 Beton - Taze beton deneyleri - Bölüm 9: Kendiliğinden yerleşen beton - V hunisi deneyi

EN 12350-10 Testing fresh concrete — Part 10: Self-compacting concrete — L box test,

TS EN 12350-10 Beton - Taze beton deneyleri - Bölüm 10: Kendiliğinden yerleşen beton - L kutusu deneyi

EN 12350-11 Testing fresh concrete — Part 11: Self-compacting concrete — Sieve segregation test

TS EN 12350-11 Beton - Taze beton deneyleri - Bölüm 11: Kendiliğinden yerleşen beton - Elekte ayrışma deneyi

EN 12350-12 Testing fresh concrete — Part 12: Self-compacting concrete — J-ring test,

TS EN 12350-12 Beton - Taze beton deneyleri - Bölüm 12: Kendiliğinden yerleşen beton - J halkası deneyi



EN, ISO IEC vb. No

Adı (İngilizce)


EN 12390-1 Testing hardened concrete - Part 1: Shape, dimensions and other requirements for specimens and

moulds

TS EN 12390-1 Beton - Sertleşmiş beton deneyleri - Bölüm 1: Deney numunesi ve kalıplarının şekil, boyut ve diğer

özellikleri EN 12390-2 Testing hardened concrete - Part

2: Making and curing specimens

for strength tests

TS EN 12390-2 Beton- Sertleşmiş beton deneyleri - Bölüm 2: Dayanım deneylerinde

kullanılacak deney numunelerinin hazırlanması ve küre tabi tutulması


3: Compressive strength of test specimens

TS EN 12390-3 Beton - Sertleşmiş beton deneyleri -

Bölüm 3: Deney numunelerinin basınç dayanımının tayini


6: Tensile splitting strength of test specimens


Bölüm 6: Deney numunelerinin yarmada çekme dayanımının tay ini


7: Density of hardened concrete


Bölüm 7: Sertleşmiş beton yoğunluğunun tayini

EN 12620:

2002+A1: 2008

Aggregates for concrete TS 706 EN

12620+A1: 2009

Beton agregaları

EN 12699 Execution of special geotechnical work - Displacement piles,

TS EN 12699 Özel jeoteknik uygulamalar - Deplasman kazıkları

EN 12878 Pigments for the coloring of building materials based on cement and/or lime -

Specifications and methods of test

TS EN 12878 Çimento ve/veya kireç esaslı yapı malzemelerinin renklendirilmesinde kullanılan pigmentler - Özellikler ve

deney yöntemleri

prEN 13055 Lightweight aggregates for

concrete, mortar, grout, bituminous mixtures, surface treatments and for unbound and

bound applications

Hafif agregalar - Bölüm 1: Beton,

harç, şerbet, bitümlü karışımlar, yüzey işlemleri ve bağlayıcısız ve bağlayıcılı uygulamalarda kullanım

için EN 13263-1 Silica fume for concrete - Part 1:

Definitions, requirements and

conformity criteria

TS EN 13263-1 Silis dumanı - Betonda kullanılan - Bölüm 1: Tarifler, gerekler ve

uygunluk kriterleri EN 13577 Chemical attack on concrete -

Determination of aggressive

carbon dioxide content in water

TS EN 13577 Beton - Kimyasal etkiler - Su içerisindeki zararlı karbon dioksitin

tayini EN 14199 Execution of special geotechnical

works - Micro piles TS EN 14199 Özel jeoteknik uygulamalar - Mini

kazıklar

EN 14216 Cement - Composition, specifications and conformity criteria for very low heat special

cements,

TS EN 14216 Çimento - Özel çimentolar - Çok düşük ısılı - bileşim, özellikler ve uygunluk kriterleri

EN 14488-7 Testing sprayed concrete - Part 7: Fibre content of fibre reinforced

concrete

TS EN 14488-7 Püskürtme beton - Deneyler - Bölüm 7: Lif takviyeli betonda lif

içeriği EN 14721 Test method for metallic fibre

concrete - Measuring the fibre

content in fresh and hardened concrete,

TS EN 14721 Metal lifli beton - Deney metodu - Taze ve sertleşmiş betonda lif

içeriğinin ölçümü

EN 14889-1:

2006

Fibres for concrete - Part 1: Steel

fibres – Definitions, specifications and conformity,

TS EN 14889-1:

2006

Lifler - Betonda kullanım için -

Bölüm 1: Çelik lifler - Tarifler, özellikler ve uygunluk

EN 14889-2:

2006

Fibres for concrete - Part 2:

Polymer fibres – Definitions, specifications and conformity,

TS EN 14889-2:

2006

Lifler - Betonda kullanım için -

Bölüm 2: Polimer lifler - Tarifler, özellikler ve uygunluk



EN, ISO IEC vb. No

Adı (İngilizce)


EN 15167-1 Ground granulated blast furnace slag for use in concrete, mortar and grout - Part 1: Definitions,

specifications and conformity criteria

TS EN 15167-1 Öğütülmüş yüksek fırın cürufu - Beton, harç ve şerbette kullanım için - Bölüm 1: Tarifler, özellikler ve

uygunluk kriterleri

prEN 16502 Test method for the determination

of the degree of soil acidity according to Baumann-Gully,

Baumann- Gully yöntemi ile toprak

asitlik derecesi tayini için deney yöntemi.

EN ISO 7980,

(ISO 7980)

Water quality - Determination of

calcium and magnesium - Atomic absorption spectrometric method

TS EN ISO 7980 Su kalitesi- Kalsiyum ve

magnezyum tayini- Atomik absorpsiyon spektrometrik metot

ISO 4316 Surface active agents -

Determination of pH of aqueous solutions - Potentiometric method,

TS ISO 4316 Yüzey aktif maddeler- Sıvı

solüsyonların pH tayini- Potansiyometrik yöntem

ISO 7150-1 Water quality - Determination of

ammonium - Part 1: Manual spectrometric method

ASTM C 173 Standard Test Method for Air

Content of Freshly Mixed Concrete by the Volumetric Method

TS EN 206: 2014 standardı, EN 206: 2013 standardı ile birebir aynı olup, Avrupa Standardizasyon Komitesi’nin (Avenue Marnix 17 B-1000 Brussels) izniyle basılmıştır. Avrupa Standardlarının herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım hakları Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN) ve üye

ülkelerine aittir. TSE kanalıyla CEN’den yazılı izin alınmaksızın çoğaltılamaz.


AVRUPA STANDARDI EUROPEAN STANDARD NORME EUROPÉENNE

EUROPÄISCHE NORM TS EN 206:2014-02

EN 206:2013

ICS 91.100.30

© 2013 CEN Dünya genelinde herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım

hakları CEN ulusal Üyelerine aittir. Ref. No. EN 206:2013: E

Beton - Özellik, performans, imalat ve uygunluk

Concrete - Specification, performance, production and Conformity

Béton - Spécification, performances, production

et conformité

Beton - Festlegung, Eigenschaften, Herstellung

und Konformität

Bu Avrupa standardı CEN tarafından 28 Eylül 2013 tarihinde onaylanmıştır. CEN üyeleri, bu Avrupa Standardına hiçbir değişiklik yapmaksızın ulusal standard statüsü veren koşulları

öngören CEN/CENELEC İç Tüzüğü’ne uymak zorundadırlar. Bu tür ulusal standardlarla ilgili güncel listeler ve bibliyografik atıflar, CEN Yönetim Merkezi’ne veya herhangi bir CEN üyesine başvurarak elde edilebilir.

Bu Avrupa Standardı, üç resmi dilde (İngilizce, Fransızca, Almanca) yayınlanmıştır. Başka herhangi bir dile tercümesi, CEN üyesinin sorumluluğundadır ve resmi sürümleri ile aynı statüde olduğu CEN Yönetim Merkezi’ne bildirilir.

CEN üyeleri sırasıyla, Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık, Bulgaris tan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda, Kıbrıs,

Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Makedonya, Malta, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya, Türkiye ve Yunanistan’ın milli standard kuruluşlarıdır.

AVRUPA STANDARDİZASYON KOMİTESİ

EUROPEAN COMMITTEE FOR STANDARDIZATION

COMITÉ EUROPÉEN DE NORMALISATION EUROPÄISCHES KOMITEE FÜR NORMUNG

Yönetim Merkezi: Avenue Marnix 17, B-1000 Brussels


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

2

İçindekiler Sayfa

Önsöz .................................................................................................................................................... 4 Giriş ...................................................................................................................................................... 6 1 Kapsam........................................................................................................................................ 7 2 Atıf yapılan standard ve /veya dokümanlar .................................................................................... 8 3 Terimler, tarifler, semboller ve kısaltmalar ....................................................................................11

3.1 Terimler ve tarifleri .....................................................................................................................11 3.2 Semboller ve kısaltmalar ...........................................................................................................17 4 Sınıflandırma ...............................................................................................................................19

4.1 Çevresel faktörlerle ilgili etki sınıfları .........................................................................................19 4.2 Taze beton özelliklerine göre sınıflar..........................................................................................22 4.3 Sertleşmiş beton özellikleri için sınıflandırma ............................................................................24 5 Beton özellikleri ve doğrulama yöntemleri ....................................................................................26 5.1 Bileşen malzemeler için temel özellikler.....................................................................................26 5.2 Beton bileşimi için temel özellikler .............................................................................................27 5.3 Etki sınıflarıyla ilgili gerekler ......................................................................................................32 5.4 Taze beton gerekleri ...................................................................................................................33 5.5 Sertleşmiş beton gerekleri .........................................................................................................35 6 Beton şartnamesi ........................................................................................................................36

6.1 Genel ..........................................................................................................................................36 6.2 Tasarlanmış betonun şartnamesi ...............................................................................................37 6.3 Tarif edilmiş betonun şartnamesi ...............................................................................................38 6.4 Standarda göre tarif edilmiş betonun şartnamesi ......................................................................39 7 Taze betonun teslimi ...................................................................................................................39

7.1 Beton kullanıcısı (müşteri) tarafından imalâtçıya verilecek bilgile r ............................................39 7.2 Beton imalâtçısı tarafından kullanıcıya verilecek bilgiler ...........................................................39 7.3 Hazır beton için sevk ve teslim belgesi (irsaliye)........................................................................40 7.4 Şantiyede imal edilen beton için sevk ve teslim belgesi bilgileri ................................................41 7.5 Esas karıştırma işleminden sonraki ve boşaltımdan önceki karışım ayarlamaları......................41 8 Uygunluk kontrolü ve uygunluk kriterleri......................................................................................41

8.1 Genel ..........................................................................................................................................41 8.2 Tasarlanmış betonun uygunluk kontrolü ....................................................................................42 8.3 Standarda göre tarif edilmiş beton da dahil olmak üzere tarif edilmiş betonun uygunluk kontrolü ……………………………………………………………………………………………………………………51 8.4 Mamulün uygun olmaması halinde yapılacak işlemler ...............................................................51 9 İmalât kontrolü ............................................................................................................................51 9.1 Genel ..........................................................................................................................................51 9.2 İmalât kontrol sistemleri .............................................................................................................52 9.3 Kaydedilmiş veriler ve diğer belgeler .........................................................................................52 9.4 Deneyler .....................................................................................................................................53 9.5 Beton karışım oranları ve başlangıç deneyleri ...........................................................................54 9.6 Personel, donanım ve tesis ........................................................................................................54 9.7 Beton bileşenlerinin karışım için tartımı .....................................................................................55 9.8 Betonun karıştırılması ................................................................................................................56 9.9 İmalât kontrol işlemleri ...............................................................................................................56 10 Uygunluk değerlendirmesi ...........................................................................................................60

10.1 Genel ..........................................................................................................................................60 10.2 İmalât kontrolünün değerlendirmesi, gözetimi ve belgelendirilmesi ..........................................60 11 Tasarlanmış betonun kısa gösterilişi ............................................................................................61 Ek A Başlangıç deneyleri .....................................................................................................................62

A.1 Genel .........................................................................................................................................62 A.2 Başlangıç deneylerinden sorumlu olan taraf .............................................................................62 A.3 Başlangıç deneylerinin sıklığı ....................................................................................................62 A.4 Deney şartları.............................................................................................................................62


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

3

A.5 Başlangıç deneylerinin kabul kriterleri ......................................................................................63 Ek B Tanımlama deneyleri ...................................................................................................................64

B.1 Genel .........................................................................................................................................64 B.2 Numune alma ve deney plânı .....................................................................................................64 B.3 Basınç dayanımı ile tanımlama kriterleri ....................................................................................64 B.4 Kıvam ve hava içeriği için tanımlama kriterle ri ..........................................................................65 B.5 Taze betonun lif içeriği ve homojenliği için tanımlama kriterleri ................................................65 Ek C İmalât kontrolünün değerlendirmesi, gözetimi ve belgelendirilmesi için hükümler.........................66

C.1 Genel .........................................................................................................................................66 C.2 Muayene kuruluşunun görevleri ................................................................................................66 C.3 Belgelendirme kuruluşunun görevleri........................................................................................68 Ek D Özel geoteknik işler için beton şartnamesi ve uygunluğu için ilave gerekler ..................................69

D.1 Genel .........................................................................................................................................69 D.2 Bileşen malzemeler....................................................................................................................69 D.3 Beton .........................................................................................................................................70 Ek E Agregaların kullanımı için öneriler................................................................................................72 E.1 Genel .........................................................................................................................................72 E.2 Doğal normal agregalar, ağır agregalar ve hava soğutmalı yüksek fırın cürufu .........................72 E.3 Geri dönüşümlü iri agregaların kullanımı için öneriler ...............................................................72 E.4 Hafif agregaların kullanımı için öneriler .....................................................................................74 Ek F (Bilgi için) Beton karışımı için sınır değerlerle ilgili öneriler ..........................................................75 Ek G (Bilgi için) Taze haldeki kendiliğinden yerleşen beton özellikleri için kılavuz bilgiler ......................77

G.1 Genel .........................................................................................................................................77 G.2 Kendiliğinden yerleşen betonun sınıflandırılması ile ilgili öneriler ............................................78 Ek H (Bilgi için) Madde 8.2.1.3, Yöntem C için uygulama kuralları..........................................................79

H.1 Giriş ...........................................................................................................................................79 H.2 Cusum sistemine dayalı kontrol ................................................................................................79 H.3 Değişkenlere göre modifiye edilmiş sınırlar kullanılarak Shewhart grafiklerinin esas alındığı

kontrol .................................................................................................................................................80 Ek J (Bilgi için) Onaylanmış İspanyolca yönetmelik için sapma.............................................................81 Ek K (Bilgi için) Beton ailesi .................................................................................................................82

K.1 Genel .........................................................................................................................................82 K.2 Beton ailesinin seçimi................................................................................................................82 K.3 Beton ailesinin uygunluğu ve üyelik değerlendirmesi için akış şeması .....................................83 Ek L (Bilgi için) Belirli paragraflarla ilgili ilave bilgi................................................................................84 Ek M (Bilgi için) Kullanım yerinde geçerli hükümlerle ilgili kılavuz bilgiler..............................................86 Kaynaklar .............................................................................................................................................87


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

4

Önsöz

Bu standard, sekretaryası DIN tarafından yapılan CEN/TC 104 “Concrete and related products – Beton ve beton mamulleri” teknik komitesi tarafından hazırlanmıştır.

Bu Avrupa Standardına en geç Haziran 2014 tarihine kadar aynı metni yayınlayarak veya onay duyurusu yayınlayarak ulusal standart statüsü verilmeli ve çelişen ulusal standardlar en geç Haziran 2014 tarihine kadar yürürlükten kaldırılmalıdır.

CEN/BT kararı (BT 42/2013 Kararı) ile EN 12620: 2013 standardı geri çekilmiştir. Bu nedenle, bu standard (EN 206), EN 12620: 2002+A1: 2008’de verilen şartlara göre düzenlenmiştir. CEN/TC 154, EN 12620’nin yeni

bir sürümünü yayınladıktan hemen sonra CEN/TC 104, EN 206’nın bir tadilini hazırlama niyetindedir. Bu standardın bazı unsurları patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent hakkının belirlenmesi durumunda

CEN [ve/veya CENELEC] sorumlu tutulamaz. Bu standard, EN 206-1: 2000 ve EN 206-9: 2010’un yerini alır. Bu Avrupa Standardının hazırlanması sonrasında özellikle aşağıda verilen ana başlıklar revizyona tabi olmuştur.

a) Lifli beton ve geri-dönüşüm agregalı beton için uygulama kurallarının ilavesi,

b) Uçucu kül ve silis dumanı için k -değeri kavramının revizyonu ve öğütülmüş granüle yüksek fırın cürufu

için yeni kuralların ilave edilmesi,

c) Mineral katkı kullanımı için performans kavramı ile ilgili prensiplerinin oluşturulması, örneğin eşdeğer

beton performans kavramı ve kombinasyonların eşdeğer performansı kavramı,

d) Uygunluk değerlendirmesi için revizyon ve yeni kavramların ilave edilmesi,

e) EN 206-9 “Kendiliğinden Yerleşen Beton (KYB) için ilave kurallar” standardının dahil edilmesi,

f) Özel geoteknik işler (EK D) için betonda ilave gereklerin dahil edilmesi, Not – Ek D, CEN/TC 104 ve CEN/TC 288 teknik komiteleri tarafından birlikte hazırlanmıştır. Şekil 1, EN 206 ve tasarım ve uygulama standardları ile bileşen malzemeler ve deney standardları arasındaki ilişkileri göstermektedir.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

5

Şekil 1 - Bileşen malzemeler ve deney standardlarında tasarım ve uygulama için EN 206 ve standardlar

arasındaki ilişkiler CEN/CENELEC iç yönetmeliğine göre, aşağıda verilen ulusal standard kuruluşları bu standardı uygulamaya zorunludur. Üyeleri sırasıyla, Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviç re, İtalya, İzlanda, Kıbrıs, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Makedonya, Malta, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya, Türkiye ve Yunanistan'ın millî standard kuruluşlarıdır.

Yapı ile ilgili milli kanunlar ve

Milli yapı yönetmelikleri

(Kullanım yerinde geçerli)

EN 1990 (Eurocode)

Yapısal tasarım esasları

EN 13670 İnşaat

EN 1992 (Eurocode 2) Beton yapıların tasarımı

EN 13369 Ön-dökümlü beton

EN 206

EN 197

Çimento EN 15167

Beton için granüle öğütülmüş yüksek fırın

cürufu EN 1008

Karma suyu

EN 12620

Beton agregaları

EN 450 Beton için uçucu kül

EN 13263 Beton için silis dumanı

EN 13055 Hafif agregalar

EN 934-1 ve EN 934-2 Beton için kimyasal

katkılar

EN 14889 Beton için lifler

EN 12878

Pigmentler

EN 12350 Taze beton deneyleri

EN 12390 Sertleşmiş beton

deneyleri

EN 13791 Yapıdaki beton dayanımının

değerlendirilmesi

EN 12504

Yapıdaki betonun deneyleri


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

6

Giriş Bu standard, Avrupa’nın farklı iklim ve coğrafik şartlara sahip bölgelerinde, farklı koruma seviyelerinde ve farklı yerel tecrübe ve alışkanlıklar etkisinde uygulanacaktır. Verilen beton sınıfları, bu farklı şartları kapsayacak şekilde tasarlanmıştır. Bu standardda verilen genel çözümlerin mümkün olmadığı durumlarda, ilgili maddede, betonun kullanılacağı yerde geçerli milli standard veya şartnamelerin de uygulanabileceği belirtilmiştir. Bu standard, Avrupa standardları kapsamında bulunan bileşen malzemelerin kullanımı için kuralları kapsar. Avrupa standardları kapsamında olmayan bileşen malzemeler, betonun kullanıldığı yerde geçerli millî standard veya şartnamelere uygun olarak kullanılabilir. Beton, sınır değerlere uygunluk sağladığında ve yapıdaki betonun aşağıdaki şartları sağlaması şartıyla, özel çevresel etki sınıfları altında amaçlanan kullanım için dayanıklılık (kalıcılık) gereklerini sağladığı kabul edilir; - Uygun çevresel etki sınıfı seçilmiş, - Özel çevresel etki sınıfları için gerekli olan ve EN 1992-1-1 gibi ilgili tasarım standardlarında beton donatısı

için verilen en az beton örtü kalınlığına sahip,

- EN 13670 veya diğer ilgili standardlara göre beton doğru şekilde yerleştirilmiş, sıkıştırılmış ve kür işlemine

tabi tutulmuş,

- Hizmet süresi boyunca uygun bakım işlemleri uygulanmış. Sınır değerler kavramı için performans esaslı kavramlara alternatifler geliştirilmeye devam etmektedir. Bu standarda uygun betonun, EN 13670’de tanımlanan üç Yapım Sınıfında da kullanılabilecek malzeme olarak temel gerekleri karşıladığı kabul edilebilir. Bu standardda, şartname hazırlayıcı, imalâtçı ve kullanıcının üzerine düşen görevler tarif edilmiştir. Örnek olarak, şartname hazırlayıcı beton özelliklerinden (Madde 6), imalâtçı, uygunluk ve imalât kontrolünden (Madde 8 ve Madde 9), kullanıcı ise betonun yapıya yerleştirilmesinden sorumludur. Uygulamada, tasarımın ve yapı uygulamasının farklı aşamalarındaki şartlar, kullanıcı (müşteri), tasarımcı, yüklenici, beton taşeronu gibi farklı taraflarca belirlenebilir. Bu taraflardan her biri, belirlenmiş şartları herhangi ilâve şartla birlikte kendi sorumluluk alanında yerine getirerek işi bir sonraki tarafa aktarmak suretiyle zincirin imalâtçıya kadar uzanmasını sağlamalıdır. Bu standard açısından, bu son derleme “beton şartnamesi” olarak anılmaktadır. Yukarıdaki durumun aksine, şartname hazırlayıcı, imalatçı ve kullanıcı aynı taraf olabilir (örneğin ön-dökümlü beton imalatçısı veya tasarım ve imalatı aynı zamanda yapan yüklenici). Hazır beton için, taze beton alıcısı (müşteri), aynı zamanda, beton imalatçısına talep ettiği betona ait özellikleri veren şartname hazırlayıcısıdır. Bu standard aynı zamanda farklı taraflar arasındaki gerekli bilgi iletişimini de kapsar. Karşılıklı mutabakatla karar verilecek ve sözleşmeye konu olabilecek hususlara standardda yer verilmemiştir. Taraflara yüklenen sorumluluklar, teknik mahiyetli sorumluluklardır. Çizelgelerde verilen dip notlar, aksi belirtilmedikçe standard hükmü olarak kabul edilmelidir. Diğer not ve dip notlar ise bilgi vermek içindir. Bu standardın uygulaması ile ilgili daha geniş açıklama ve kılavuz bilgiler CEN teknik raporları gibi diğer belgelerde verilmiştir.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

7

1 Kapsam (1) Bu standard, yerinde döküm ve ön yapımlı (prefabrik) yapılar ile binaların ve inşaat mühendisliği alanına giren yapıların ön yapımlı yapısal elemanlarında kullanılan betonları kapsar. (2) Bu standard kapsamındaki beton; - Normal, ağır ve hafif beton olabilir,

- Şantiyede hazırlanmış beton, hazır beton veya ön yapımlı beton elemanlar için tesiste imal edilmiş beton olabilir.

- Sürüklenmiş hava dışında kalan hapsolmuş hava miktarı, kabul edilebilir seviyenin altında kalacak şekilde sıkıştırılmış veya kendiliğinden yerleşen (sıkışan) beton olabilir.

(3) Bu standardda aşağıda verilenler ile ilgili gerekler belirlenmiştir;

Betonun bileşen malzemeleri,

Taze ve sertleşmiş beton özellikleri ve bunların doğrulanması,

Beton bileşim oranları için sınırlar,

Beton özellikleri,

Taze betonun teslimi,

İmalât kontrol işlemleri,

Uygunluk kriterleri ve uygunluk değerlendirmesi.

(4) Ön yapımlı beton mamuller gibi özel mamullerle veya bu standard kapsamındaki işlemlerle ilgili diğer Avrupa standardları, bu standardda verilen hükümlerden sapmayı gerektirebilir veya izin verebilir.

(5) Özel uygulamalar için ilave veya farklı gerekler diğer Avrupa standardlarında verilebilir; Örneğin,

Yollarda ve trafiğe açık diğer alanlarda kullanılacak betonlar (örneğin EN 13877-1’e uygun beton döşemeler),

Özel teknolojiler ile imal edilen betonlar (örneğin, EN 14487’ye uygun püskürtme betonu).

(6) Özel tip beton ve uygulamalar için ilave gerekler (şartlar) veya farklı deney işlemleri belirlenebilir, örneğin;

Kütle betonları (baraj betonu gibi),

Kuru karışımlı betonlar,

Agrega en büyük tane büyüklüğü 4 mm veya daha küçük olan betonlar (harçlar).

Hafif veya ağır agregalar veya lifler içeren kendiliğinden yerleşen betonlar,

Boşluklu yapılı betonlar (örneğin, drenaj için geçirimli beton),

(7) Bu standard hükümleri aşağıda verilen beton çeşitlerine uygulanmaz ;

Gaz beton,

Köpük beton,

Yoğunluğu, 800 kg/m3' ten daha düşük olan betonlar,

Isıya dayanıklı beton.

(8) Bu standard, betonun imalâtı ve teslimi esnasında, çalışanları koruyucu sağlık ve güvenlik kurallarını kapsamaz.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

8

2 Atıf yapılan standard ve /veya dokümanlar Aşağıdaki atıf dokümanları, bu dokümanın uygulanması için zaruridir. Tarih belirtilen atıflarda, belirtilmiş olan

baskı geçerlidir. Tarih belirtilmemiş atıflarda, atıf yapılan dokümanın en son baskısı (tadiller dâhil) kullanılır . EN 196-2, Methods of testing cement - Part 2 : Chemical analysis of cement, (Çimento Deney Metotları-

Çimentonun Kimyasal Analizi) EN 197-1, Cement - Part 1 : Composition, specifications and conformity criteria for common cement, (Çimento

– Bölüm 1: Genel çimentolar – Bileşim, özellikler ve uygunluk kriterleri) EN 450, Fly ash for concrete - definitions, requirements and quality control, (Uçucu kül-Betonda kullanılan-

Tarifler özellikler ve kalite kontrol) EN 933-1, Tests for geometrical properties of aggregates - Part 1 : Determination of particle size distribution -

Sieving method, (Agregaların geometrik özellikleri için deneyler- Bölüm 1: Tane büyüklüğü dağılımı tayini- Eleme metodu)

EN 934 -2, Admixtures for concrete, mortar and grout - Part 2 : Concrete admixtures - Definitions and requirements (Kimyasal katkılar – Beton, harç ve şerbet için Bölüm 2 : Beton katkıları – Tarifler, özellikler, uygunluk, işaretleme ve etiketleme)

EN 1008, Mixing water for concrete - Specification for sampling, testing and assessing the suitability of water including water recovered from processes in the concrete industry, as mixing water for concrete, (Beton-Karma suyu-Numune alma, deneyler ve beton endüstrisindeki işlemlerden geri kazanılan su dahil, suyun, beton karma

suyu olarak uygunluğunun tayini kuralları) EN 1097-3, Tests for mechanical and physical properties of aggregates - Part 3 : Determination of loose bulk

density and voids (Agregaların fiziksel ve mekanik özellikleri için deneyler Bölüm 3 : Gevşek yığın yoğunluğunun ve boşluk hacminin tayini)

EN 1097-6: 2013, Tests for mechanical and physical properties of aggregates - Part 6 : Determination of particle density and water absorbtion, (Agregaların mekanik ve fiziksel özellikleri için deneyler bölüm 6: Tane yoğunluğuve su emme oranının tayini)

EN 12350 -1, Testing fresh concrete - Part 1 : Sampling-Beton (Taze beton deneyleri - Bölüm 1: Numune alma)

EN 12350 -2, Testing fresh concrete - Part 2 : Slump test (Beton - Taze beton deneyleri - Bölüm 2: Çökme (slamp) deneyi)

EN 12350 -3, Testing fresh concrete - Part 3 : Vebe test (Beton - Taze beton deneyleri - Bölüm 3: Vebe deneyi)

EN 12350 -4, Testing fresh concrete - Part 4 : Degree of compactability (Beton - Taze beton deneyleri - Bölüm 4: Sıkıştırılabilme derecesi)

EN 12350 -5, Testing fresh concrete - Part 5 : Flow table test, (Beton- Taze beton deneyleri - Bölüm 5: Yayılma tablası deneyi)

EN 12350 -6, Testing fresh concrete - Part 6 : Density, (Beton - Taze beton deneyleri - Bölüm 6: Yoğunluk) EN 12350 -7, Testing fresh concrete - Part 7 : Air content of fresh concrete - Pressure methods (Beton - Taze

beton deneyleri - Bölüm 7: Hava muhtevasının tayini - Basınç metotları) EN 12390-1, Testing hardened concrete - Part 1 : Shape, dimensions and other requirements for test

specimens and moulds (Beton - Sertleşmiş beton deneyleri - Bölüm 1: Deney numunesi ve kalıplarının şekil, boyut ve diğer özellikleri)

EN 12390-2, Testing hardened concrete - Part 2 : Mak ing and curing specimens for strength tests-(Beton - Sertleşmiş beton deneyleri - Bölüm 2: Dayanım deneylerinde kullanılacak deney numunelerinin yapımı ve küre tâbi tutulması)


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

9

EN 12390-3, Testing hardened concrete - Part 3 : Compresive strength of test specimens- Beton – Deney numunelerinin basınç dayanımı tayini

EN 12390-6, Testing hardened concrete - Part 6 : Tensile splitting strength of test specimens - Beton - Sertleşmiş beton deneyleri - Bölüm 6: Deney numunelerinin yarmada çekme dayanımının tayini

EN 12390-7, Testing hardened concrete - Part 7 : Density of hardened concrete- Beton - Sertleşmiş beton deneyleri - Bölüm 7: Sertleşmiş betonun yoğunluğunun tayini

EN 1536, Execution of special geotechnical work — Bored piles, (Özel jeoteknik uygulamalar delme (fore)- Kazıklar- yerinde dökme betonarme kazıklar)

EN 1538, Execution of special geotechnical work — Diaphragm walls, (Özel jeoteknik uygulamalar- Diyafram duvarlar)

EN 12350-1, Testing fresh concrete — Part 1: Sampling, (Beton - Taze beton deneyleri - Bölüm 1: Numune alma)

EN 12350-2, Testing fresh concrete — Part 2: Slump-test, Beton - Taze beton deneyleri - Bölüm 2: Çökme (slump) deneyi

EN 12350-4, Testing fresh concrete — Part 4: Degree of compactability, Beton - Taze beton deneyleri - Bölüm 4: Sıkıştırılabilme derecesi

EN 12350-5, Testing fresh concrete — Part 5: Flow table test, Beton - Taze beton deneyleri - Bölüm 5: Yayılma tablası deneyi

EN 12350-6, Testing fresh concrete — Part 6: Density, Beton - Taze beton deneyleri - Bölüm 6: Yoğunluk EN 12350-7, Testing fresh concrete — Part 7: Air content — Pressure methods, Beton - Taze beton deneyleri

- Bölüm 7: Hava muhtevasının tayini - Basınç yöntemleri EN 12350-8, Testing fresh concrete — Part 8: Self-compacting concrete — Slump-flow test, Beton - Taze

beton deneyleri - Bölüm 8: Kendiliğinden yerleşen beton - Çökme yayılma deneyi EN 12350-9, Testing fresh concrete — Part 9: Self-compacting concrete — V-funnel test, Beton - Taze beton

deneyleri - Bölüm 9: Kendiliğinden yerleşen beton - V hunisi deneyi EN 12350-10, Testing fresh concrete — Part 10: Self-compacting concrete — L box test, Beton - Taze beton

deneyleri - Bölüm 10: Kendiliğinden yerleşen beton - L kutusu deneyi EN 12350-11, Testing fresh concrete — Part 11: Self-compacting concrete — Sieve segregation test, Beton -

Taze beton deneyleri - Bölüm 11: Kendiliğinden yerleşen beton - Elekte ayrışma deneyi EN 12350-12, Testing fresh concrete — Part 12: Self-compacting concrete — J-ring test, Beton - Taze beton

deneyleri - Bölüm 12: Kendiliğinden yerleşen beton - J halkası deneyi EN 12390-1, Testing hardened concrete — Part 1: Shape, dimensions and other requirements for specimens

and moulds, Beton - Sertleşmiş beton deneyleri - Bölüm 1: Deney numunesi ve kalıplarının şekil, boyut ve diğer özellikleri

EN 12390-2, Testing hardened concrete — Part 2: Mak ing and curing specimens for strength tests , Beton - Sertleşmiş beton deneyleri - Bölüm 2: Dayanım deneylerinde kullanılacak deney numunelerinin hazırlanması ve küre tabi tutulması

EN 12390-3, Testing hardened concrete — Part 3: Compressive strength of test specimens, Beton - Sertleşmiş beton deneyleri - Bölüm 3: Deney numunelerinin basınç dayanımının tayini

EN 12390-6, Testing hardened concrete — Part 6: Tensile splitting strength of test specimens , Beton - Sertleşmiş beton deneyleri - Bölüm 6: Deney numunelerinin yarmada çekme dayanımının tayini


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

10

EN 12390-7, Testing hardened concrete — Part 7: Density of hardened concrete, Beton - Sertleşmiş beton deneyleri - Bölüm 7: Sertleşmiş beton yoğunluğunun tayini

EN 12620:2002+A1: 2008, Aggregates for concrete, Beton agregaları EN 12699, Execution of special geotechnical work — Displacement piles, Özel jeoteknik uygulamalar -

Deplasman kazıkları EN 12878, Pigments for the colouring of building materials based on cement and/or lime — Specifications and

methods of test, Çimento ve/veya kireç esaslı yapı malzemelerinin renklendirilmesinde kullanılan pigmentler - Özellikler ve deney yöntemleri

prEN 13055, Lightweight aggregates for concrete, mortar, grout, bituminous mixtures, surface treatments and for unbound and bound applications, Hafif agregalar - Bölüm 1: Beton, harç, şerbet, bitümlü karışımlar, yüzey işlemleri ve bağlayıcısız ve bağlayıcılı uygulamalarda kullanım için

EN 13263-1, Silica fume for concrete — Part 1: Definitions, requirements and conformity criteria, Silis dumanı - Betonda kullanılan - Bölüm 1: Tarifler, gerekler ve uygunluk kriterleri

EN 13577, Chemical attack on concrete — Determination of aggressive carbon dioxide content in water, Beton - Kimyasal etkiler - Su içerisindeki zararlı karbon dioksitin tayini

EN 14199, Execution of special geotechnical works — Micropiles, Özel jeoteknik uygulamalar - Mini kazıklar EN 14216, Cement — Composition, specifications and conformity criteria for very low heat special cements ,

Çimento - Özel çimentolar - Çok düşük ısılı - bileşim, özellikler ve uygunluk kriterleri EN 14488-7, Testing sprayed concrete — Part 7: Fibre content of fibre reinforced concrete, Püskürtme beton

- Deneyler - Bölüm 7: Lif takviyeli betonda lif içeriği EN 14721, Test method for metallic fibre concrete — Measuring the fibre content in fresh and hardened

concrete, Metal lifli beton - Deney metodu - Taze ve sertleşmiş betonda lif içeriğinin ölçümü EN 14889-1:2006, Fibres for concrete — Part 1: Steel fibres – Definitions, specifications and conformity, Lifler

- Betonda kullanım için - Bölüm 1: Çelik lifler - Tarifler, özellikler ve uygunluk EN 14889-2:2006, Fibres for concrete — Part 2: Polymer fibres – Definitions, specifications and conformity,

Lifler - Betonda kullanım için - Bölüm 2: Polimer lifler - Tarifler, özellikler ve uygunluk EN 15167-1, Ground granulated blast furnace slag for use in concrete, mortar and grout — Part 1: Definitions,

specifications and conformity criteria, Öğütülmüş yüksek fırın curufu - Beton, harç ve şerbette kullanım için - Bölüm 1: Tarifler, özellikler ve uygunluk kriterleri

prEN 16502, Test method for the determination of the degree of soil acidity according to Baumann-Gully, Baumann-Gully yöntemi ile toprak asitlik derecesi tayini için deney yöntemi.

EN ISO 7980, Water quality — Determination of calcium and magnesium — Atomic absorption spectrometric method (ISO 7980), Su kalitesi- Kalsiyum ve magnezyum tayini- Atomik absorpsiyon spektrometrik metot

ISO 4316, Surface active agents — Determination of pH of aqueous solutions — Potentiometric method, Yüzey aktif maddeler- Sıvı sülüsyonların ph tayini- Potansiyometrik yöntem

ISO 7150-1, Water quality — Determination of ammonium — Part 1: Manual spectrometric method ASTM C 173, Standard Test Method for Air Content of Freshly Mixed Concrete by the Volumetric Method


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

11

3 Terimler, tarifler, semboller ve kısaltmalar

3.1 Terimler ve tarifleri Bu standardda aşağıda verilen terimler ve tarifleri geçerlidir.

3.1.1 Genel 3.1.1.1 Beton fr. béton

de. Beton Çimento, iri agrega, ince agrega ve suyun, kimyasal katkı, mineral katkı veya lif de ilâve edilerek veya edilmeden karıştırılmasıyla oluşturulan ve çimentonun hidratasyonu ile gerekli özelliklerini kazanan malzeme.

3.1.1.2 Beton ailesi fr. famille de béton de. Betonfamilie İlgili özellikleri arasında güvenli ilişki kurulan ve bu ilişkinin kayda geçirildiği farklı bileşimlere sahip betonların

oluşturduğu grup. 3.1.1.3 Sevkiyat fr. livraison

de. Lieferung İmalatçı tarafından taze betonun teslimi süreci.

3.1.1.4 Tasarlanmış beton fr: béton à propriétés spécifiées

de: Beton nach Eigenschaften Gerekli özellikler ve ilâve karakteristiklerin imalâtçıya tarif edildiği ve imalâtçının bu özelliklerle ilâve karakteristiklere uygun olarak temin etmede sorumlu olduğu beton.

3.1.1.5 Tasarım hizmet ömrü fr: durée de vie de projet de: Bemessungslebensdauer

Bir yapının veya yapıya ait kısmın, çok büyük oranda tamir işlemine gerek duyulmaksızın, normal bakımla tasarlanan amacına uygun şekilde kullanımı için kabul edilen süre.

3.1.1.6 Doküman fr: document de: Dokument Kağıt, manyetik, elektronik veya optik bilgisayar diski, fotoğraf veya referans numune ya da bunların bir

kombinasyonu olan bilgi ve bilgi ihtiva eden ortam. 3.1.1.7 Çevresel etkiler fr: actions dues à l’environnement de: Umwelteinflüsse

Yapısal tasarımda yük olarak düşünülmeyen, beton veya donatı veya gömülü metal üzerine etkileri olan betonun maruz kaldığı kimyasal ve fiziksel etkiler.

3.1.1.8 Ön-dökümlü eleman fr: elément préfabriqué de: Fertigteil Nihai kullanım yeri dışındaki bir ortamda dökülen ve kür edilen beton eleman (fabrikada veya şantiyede imal

edilmiş). 3.1.1.9 Ön-dökümlü beton mamul fr: produit préfabriqué de: Fertigteil

İlgili Avrupa mamul standardına uygun olarak imal edilen ön-dökümlü eleman.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

12

3.1.1.10 Tarif edilmiş beton fr: béton à composition prescrite de: Beton nach Zusammensetzung Kullanılacak bileşen malzemeler ve karışım oranlarının imalâtçıya tarif edildiği ve imalâtçının bu karışım

oranlarına sahip olarak temin etmede sorumlu olduğu beton. 3.1.1.11 İmalâtçı fr: producteur de: Hersteller

Taze beton imal eden kişi veya kuruluş. 3.1.1.12 Kullanım yerinde geçerli şartlar fr: dispositions en vigueur sur le lieu d’utilisation du béton

de: am Ort der Verwendung geltende Regeln Ulusal Önsöz veya bu standardın Ulusal Ek’inde veya bu standardın tamamlayıcı bir ulusal standardında betonun kullanım yerinde geçerli hükümler.

3.1.1.13 Hazır beton fr: béton prêt à l’emploi de: Transportbeton

Kullanıcı olmayan şahıs veya kuruluş tarafından hazırlanarak taze halde iken teslim edilen beton. Bu Avrupa standardında aşağıda verilenler de hazır beton olarak kabul edilir :

Kullanıcı tarafından şantiye dışında hazırlanan beton.

Şantiyede, kullanıcı haricindeki kişi veya kuruluşlarca hazırlanan beton.

3.1.1.14 Kendiliğinden yerleşen beton (KYB) fr: béton auto-plaçant de: selbstverdichtender Beton Kendi ağırlığı ile akabilen ve sıkışabilen, homojenliğini koruyarak içerisinde donatı bulunan kalıpları, kanalları,

çok sık donatılı beton bileşenleri gibi yapı elemanlarını doldurabilen beton. 3.1.1.15 Şantiyede hazırlanan beton fr: béton de chantier

de: Baustellenbeton Beton kullanıcısı tarafından, sadece kendi kullanımı için şantiyede imal edilen beton.

3.1.1.16 Şantiye (İnşaat sahası) fr: chantier (chantier de construction) de: Baustelle İnşaat işlerinin yürütüldüğü alan.

3.1.1.17 Beton şartnamesi fr: spécification du béton de: Festlegung İmâlatçıya, performans ve bileşim oranlarıyla ilgili teknik şartları bildirmek üzere verilen belgeler bütünü.

3.1.1.18 Şartname hazırlayıcı fr: prescripteur de: Verfasser der Festlegung

Taze ve sertleşmiş betonla ilgili şartnameleri hazırlayan şahıs veya kuruluş. 3.1.1.19 Standarda göre tarif edilmiş beton fr: béton à composition prescrite dans une norme de: Standardbeton

Betonun kullanılacağı yerde geçerli bir standardda verilen karışım oranlarıyla tarif edilen beton. 3.1.1.20 Müşteri fr: utilisateur

de: Verwender Yapı veya bir bileşenin yapımı için taze beton kullanan şahıs veya kuruluş.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

13

3.1.2 Bileşen malzemeler 3.1.2.1 Mineral katkı fr: addition de: Betonzusatzstoff Betonun bazı özelliklerini iyileştirmek veya betona özel nitelikler kazandırmak amacıyla kullanılan ince

öğütülmüş inorganik malzeme. 3.1.2.2 Tip I mineral katkı fr: addition de type I

de: Typ-I-Zusatzstoff Hemen hemen inert malzeme.

3.1.2.3 Tip II mineral katkı fr: addition de type II de: Typ II-Zusatzstoff Puzzolanik veya gizli hidrolik mineral katkılar.

3.1.2.4 Kimyasal katkı fr: adjuvant de: Betonzusatzmittel Taze veya sertleşmiş betonun bazı özelliklerini değiştirmek üzere, karıştırma işlemi esnasında betona, çimento

kütlesine oranla az miktarlarda ilâve edilen malzeme. 3.1.2.5 Agrega fr: granulat

de: Gesteinskörnung Betonda kullanıma uygun taneli mineral malzeme. Agregalar, doğal, yapay veya daha önce yapıda kullanılmış malzemelerden tekrar kazanım yoluyla elde edilmiş olabilir.

3.1.2.6 Tuvenan agrega fr: grave de: Gesteinskörnungsgemisch D’nin 4 mm’den büyük ve d=0 olan iri ve ince agreganın belirli oranlarda karışımından ibaret agregalar.

3.1.2.7 Agrega tane büyüklüğü fr: classe granulaire de: Korngröße

Agreganın, d/D olarak, elek göz açıklığının alt sınırı (d) ve üst sınırı (D) kullanılarak ifade edilen kısa gösterilişi. 3.1.2.8 Çimento fr: ciment de: Zement

Su ile karıştırıldığında, hidratasyon reaksiyonları ve işlemleriyle priz alan ve sertleşebilen hamur meydana getiren ve sertleştikten sonra dayanım ve kararlılığını su içerisinde dahi sürdürebilen öğütülmüş inorganik malzeme.

[Kaynak: EN 197-1]

3.1.2.9 İnce malzeme miktarı fr: fines du béton de: Mehlkorn Taze beton içindeki, tane büyüklüğü en fazla 0,125 mm olan katı malzemelerin toplam kütlesi.

3.1.2.10 Ağır agrega fr: granulat lourd de: schwere Gesteinskörnung

EN 1097-6'ya uygun olarak tayin edilen etüv kurusu tane birim hacim kütlesi 3000 kg/m3 olan agrega.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

14

3.1.2.11 Hafif agrega fr: granulat léger de: leichte Gesteinskörnung EN 1097-6'ya uygun olarak tayin edilen etüv kurusu tane yoğunluğu ≤ 2000 kg/m3 veya EN 1097-3'e uygun

olarak tayin edilen etüv kurusu yığın (boşluklu) yoğunluğu ≤ 1200 kg/m3 olan mineral esaslı agrega. 3.1.2.12 Normal agrega fr: granulat courant de: normale Gesteinskörnung

EN 1097-6'ya uygun olarak tayin edilen etüv kurusu tane yoğunluğu > 2000 kg/m3 ve < 3000 kg/m3 olan agrega. 3.1.2.13 Polimer lifler fr: fibres polymères

de: Polymerfasern Betona ilave edildiğinde, homojen olarak karıştırılmaya uygun ekstrüde, yönlendirilmiş ve doğranmış, düz veya çentikli (deforme) parçalar.

[Kaynak: EN 14889-2: 2006, Madde 3.2]

3.1.2.14 Yıkanarak geri kazanılmış agrega fr: granulats récupéré par lavage de: wiedergewonnene gewaschene Gesteinskörnung Taze betonun yıkanması yoluyla elde edilen agrega.

3.1.2.15 Geri kazanılmış kırmataş agrega fr: granulat récupéré par concassage de: wiedergewonnene gebrochene Gesteinskörnung Daha önce inşaat işinde kullanılmamış sertleşmiş betonun kırılması yoluyla elde edilen agrega.

3.1.2.16 Geri dönüşümlü agrega fr: gravillon recyclé de: grobe rezyklierte Gesteinskörnung

Daha önce inşaat işinde kullanılmış inorganik malzemelerin işlenmesiyle elde edilen agrega. 3.1.2.17 Çelik lifler fr: fibres d’acier de: Stahlfasern

Betona ilave edildiğinde, homojen olarak karıştırılmaya uygun, soğuk çekilmiş çelik tel, düz veya çentikli kesilmiş levha lifler, eritilmiş ayrılmış lifler, tıraşlanmış soğuk çekilmiş tel lifler veya çelik bloklardan çekilmiş liflerin düz veya çentikli (deforme) parçaları.

[Kaynak: EN 14889-1: 2006, Madde 3.1]

3.1.3 Taze beton 3.1.3.1 Karıştırma donanımı fr: cuve agitatrice

de: Rührwerk Genellikle kendinden tahrikli bir şasi üzerine monte edilmiş ve taşıma sırasında taze betonu homojen bir halde muhafaza edebilen donanım.

3.1.3.2 Harman fr: gâchée de: Charge

Karıştırıcıda (mikser) bir işlem devresinde imal edilen veya sürekli karıştırıcıdan bir dakikalık sürede boşaltılan taze beton miktarı.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

15

3.1.3.3 Bir metreküp beton fr: mètre cube de béton de: Kubikmeter Beton EN 12350-6'da tarif edilen işleme uygun olarak sıkıştırılmış halde 1 m3 hacim işgal eden taze beton miktarı.

3.1.3.4 Etkili su içeriği fr: teneur en eau efficace de: wirksamer Wassergehalt Taze beton bünyesinde mevcut toplam su miktarı ile agrega tarafından emilen su miktarı arasındaki fark.

3.1.3.5 Sürüklenmiş hava fr: air entrainé de: künstliche Luftporen

Genellikle yüzey aktif katkı maddesi kullanılarak, karışım esnasında taze beton içerisinde tasarlanarak oluşturulan, 10 µm ile 300 µm arasında çapa sahip küre veya küreye yakın şekilli mikroskobik hava kabarcıkları.

3.1.3.6 Hapsolmuş hava fr: air occlus de: Lufteinschlüsse

Betonda, plânlanarak oluşturulanlar (sürüklenen) dışında oluşan hava boşlukları. 3.1.3.7 Taze beton fr: béton frais de: Frischbeton

Betonun, karıştırma işlemi tamamlandıktan sonra, seçilen yöntemle sıkıştırılabilir haldeki durumu. 3.1.3.8 Yük fr: charge

de: Ladung Bir araçta taşınan ve bir veya daha fazla harmandan meydana gelen beton miktarı.

3.1.3.9 Karıştırmasız donanım fr: cuve non agitatrice

de: Ausrüstung ohne Rührwerk Betonu, Madde 3.1.3.1'de tarif edilen şekilde karıştırmaksızın taşımada kullanılan, damperli kamyon veya taşıma kovası gibi donanım.

3.1.3.10 Geçiş yeterliliği fr: aptitude à l’écoulement de: Blockierneigung

Taze betonun, çelik donatı çubukları arasındaki boşluklar gibi dar açıklıklardan ayrışma veya tıkanma olmadan akma yeteneği.

3.1.3.11 Ayrışma direnci fr: résistance à la ségrégation

de: Sedimentationsstabilität Taze betonun, bileşim homojenliğini taze halde iken sağlayabilme kabiliyeti.

3.1.3.12 Çökme-yayılma fr: etalement au cône d’Abrams de: Setzfließmaß Taze betonun, standard bir çökme hunisinden yayıldıktan sonraki ortalama çapı.

3.1.3.13 Toplam su içeriği fr: teneur en eau totale de: Gesamtwassergehalt

Karma suyu, agreganın bünyesinde ve yüzeyinde bulunan su, hamur şeklinde kullanılan mineral katkı ve kimyasal katkı içerisinde bulunan su, betona buz ilave edilmesi veya buharla ısıtma yoluyla beton bünyesine giren suların toplamı.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

16

3.1.3.14 Transmikser fr: camion malaxeur de: Fahrmischer Kamyon şasisi üzerine monte edilmiş, betonu homojen şekilde karıştırma ve teslime (boşaltmaya) uygun beton

karıştırıcısı. 3.1.3.15 Betonun viskozitesi fr: viscosité apparente de: Viskosität

Taze betonun, akmanın başlamasından sonra akmaya karşı gösterdiği direnç. 3.1.3.16 Su/çimento oranı fr: rapport eau/ciment

de: Wasserzementwert Taze betonda etkili su miktarının çimento dozajına kütlece oranı

Not 1 - Mineral katkı kullanılması durumunda, su/çimento oranı Madde 5.4.2 (3).’e göre belirlenmelidir. 3.1.4 Sertleşmiş beton

3.1.4.1 Hafif beton fr: béton léger

de: Leichtbeton Etüv kurusu durumdaki birim hacim kütlesi (yoğunluğu) en az 800 kg/m3 en fazla 2000 kg/m3 olan beton.

3.1.4.2 Sertleşmiş beton fr: béton durci de: Festbeton Katı fazda ve belirli seviyede dayanım kazanmış beton.

3.1.4.3 Ağır beton fr: béton lourd de: Schwerbeton Etüv kurusu durumdaki birim hacim kütlesi 2600 kg/m3 'ten daha büyük olan beton.

3.1.4.4 Normal beton fr: béton de masse volumique normale de: Normalbeton

Etüv kurusu durumdaki birim hacim kütlesi en az 2000 kg/m3 en fazla 2600 kg/m3 olan beton. 3.1.5 Uygunluk ve imalat kontrolü 3.1.5.1 Ortalama çıkış kalitesi, AOQ fr: qualité moyenne après contrôle, AOQ

de: Durchschlupf, AOQ Gerekli karakteristik değerin altında kalan ve bilinmeyen, imalat sırasında uygulanan uygunluk değerlendirmesinde dağılım için kabul ihtimali ile çarpılan dağılım yüzdesi.

Not - Dayanım için “gerekli” sözcüğü, belirli bir beton dayanım sınıfına ait karakteristik dayanımı veya referans

beton ailesinin karakteristik dayanımını ifade eder.

3.1.5.2 Ortalama çıkış kalitesi sınırı, AOQL fr: limite de la qualité moyenne après contrôle, AOQL de: maximaler Durchschlupf, AOQL

Uygun olduğu kabul edilen (veya çıkış yapan beton yükü) beton imalatında gerekli karakteristik değerin altına düşen en büyük ortalama kısım.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

17

3.1.5.3 Kabul edilebilir kalite seviyesi, AQL fr: niveau de qualité acceptable, NQA de: annehmbare Qualitätsgrenze, AQL Betona ait bir niteliğin, beton imalatı için tatmin edici olarak kabul edilen belirlenmiş karakteristik değerinden

daha kötü olan dağılımının bilinmeyen yüzdesi. 3.1.5.4 Karakteristik dayanım fr: résistance caractéristique de: charakteristische Festigkeit

Dikkate alınan hacimdeki betonda belirlenecek bütün dayanım değerlerinden, bu dayanımın altına düşmesi beklenen oranın % 5 olduğu dayanım düzeyi.

3.1.5.5 Beton dayanım sınıfı fr: classe de résistance à la compression de: Druckfestigkeitsklasse Beton tipine bağlı olarak (normal, ağır veya hafif) en küçük karakteristik silindir dayanımı (150 mm çap x 300

mm uzunluk) ve en küçük karakteristik küp dayanımı (150 mm kenar uzunluğunda) dikkate alınarak belirlenen sınıflandırma.

3.1.5.6 Uygunluk deneyi fr: essai de conformité de: Konformitätsprüfung Betonun uygunluğunun değerlendirilmesi için imalatçı tarafından gerçekleştirilen deney.

3.1.5.7 Uygunluk değerlendirmesi fr: evaluation de conformité de: Beurteilung der Konformität İmal edilen belirli miktardaki betonun belirlenmiş gerekleri sağlayıp sağlamadığının kontrolü için yapılan

sistematik inceleme. 3.1.5.8 Tanımlama deneyi fr: essai d’identification

de: Identitätsprüfung Seçilen beton harmanlarının veya transmikser tarafından taşınan beton miktarlarının, uygun yığından alınıp alınmadığını belirlemek için yapılan deney.

3.1.5.9 Başlangıç deneyi fr: essai initial de: Erstprüfung Betonun taze ve sertleşmiş durumda iken, belirlenmiş şartların tümünü sağlaması için, seri imalâtın

başlangıcından önce, yeni beton veya beton grubu karışım oranlarının belirlenmesi için yapılan deney veya deneyler.

3.1.5.10 Doğrulama fr: vérification de: Nachweise Belirlenen şartların yerine getirildiğine dair somut delillerin muayenesi ile yapılan doğrulama.

3.2 Semboller ve kısaltmalar

X0 Korozyon veya zararlı etki tehlikesi olmayan etki sınıfları,

XC1 ila XC4 Karbonatlaşmanın sebep olduğu korozyon tehlikesi olan etki sınıfları,

XD1 ila XD3 Deniz suyu dışındaki klorürlerin sebep olduğu korozyon tehlikesi olan etki sınıfları,

XS1 ila XS3 Deniz suyundaki klorürlerin sebep olduğu korozyon tehlikesi olan etki sınıfları,

XF1 ila XF4 Zararlı donma çözülme etkisine sahip etki sınıfları,

XA1 ila XA3 Zararlı kimyasal etkiye sahip olan etki sınıfları,

S1 ila S5 Çökme (Slamp) ile ifade edilen kıvam sınıfları,

C0 ila C4 Sıkıştırılabilme derecesi ile ifade edilen kıvam sınıfları,


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

18

F1 ila F6 Yayılma çapı ile ifade edilen kıvam sınıfları,

SF1 ila SF3 Çökme-yayılma ile ifade edilen kıvam sınıfları,

VS1, VS2 t 500 süresi için viskozite sınıfı,

VF1, VF2 V-hunisi akış süresi tv için viskozite sınıfı,

t 500 Çökme-yayılma deneyinde betonun 500 mm’lik bir çapa ulaşması için geçen süre, s

t v Betonun V-hunisi deneyi ile belirlenen akma süresi, s

PL1, PL2 Betonun L-kutusu deneyi ile belirlenen geçiş yeterlilik oranı sınıfları,

PJ1, PJ2 Betonun J-halkası deneyi ile belirlenen geçiş yeterlilik oranı sınıfları,

SR1, SR2 Betonun ayrışmaya karşı direnç sınıfları,

C…./…. Normal ve ağır beton için basınç dayanım sınıfları,

LC.../... Hafif beton için basınç dayanım sınıfları.

SCC Kendiliğinden yerleşen beton (KYB),

ECPC Eşdeğer beton performans kavramı,

EPCC Farklı birleşim alternatiflerinin eşdeğer performans kavramı,

ck Betonun karakteristik basınç dayanımı, Not – Bu standard içerisinde geçtiği yerlerde bu terim ck, cyl ve ck, cube ‘ün her ikisine de uygulanır.

ck, cy l Betonun silindir numune kullanılarak tayin edilen karakteristik basınç dayanımı,

c, cy l Betonun silindir numune kullanılarak tayin edilen basınç dayanımı,

ck, cube Betonun küp numune kullanılarak tayin edilen karakteristik basınç dayanımı,

c, cube Betonun küp numune kullanılarak tayin edilen basınç dayanımı,

cm Betonun ortalama basınç dayanımı, Not – Bu standard içerisinde geçtiği yerlerde bu terim cm, cyl ve cm, cube ‘ün her ikisine de uygulanır.

cm, j (j) günlük betonun ortalama basınç dayanımı,

ci Beton basınç dayanımına ait tek deney sonucu,

ctk, sp Betonun karakteristik yarmada çekme dayanımı,

ctm, sp Betonun ortalama yarmada çekme dayanımı,

cti, sp Betonun yarmada çekme dayanımına ait tek deney sonucu,

ggbs Öğütülmüş granüle yüksek fırın cürufu,

Cl … Klorür sınıfı,

D1,0 ila D2,0 Hafif betonun birim hacim kütle sınıfı,

D Tane sınıfı d/D olarak belirtilen bir agregada üst elek göz açıklığı, Not – EN 12620’de üst göz açıklıklı (D) elekte kalan (elek üstü) miktara belirli bir oranı

geçmemek şartıyla izin vermiştir. Dlower Betonda kullanım için beton şartnamesinde izin verilen agrega tane sınıflarından en iri

olana ait en küçük D değeri,

Dupper Betonda kullanım için beton şartnamesinde izin verilen agrega tane sınıflarından en iri olana ait en büyük D değeri,

Dmax Betonda gerçekte kullanılan agrega tane sınıflarından en iri olanının beyan edilen D

değeri, CEM …. EN 197-1’e göre çimento tipi,

σ Belirli bir sayıda numune grubuna ait hesaplanan standard sapma,

sn n adet ardışık deney sonucunun standard sapması,

AOQ Ortalama çıkış kalitesi,

AOQL Ortalama çıkış kalitesi sınırı,

AQL Ortalama kalite seviyesi,

w/c Su/çimento oranı,

k Tip II mineral katkı aktivitesini dikkate almak için belirlenen faktör

n Sayı


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

19

4 Sınıflandırma

4.1 Çevresel faktörlerle ilgili etki sınıfları (1) Çevresel faktörlerden kaynaklanan etkiler, Çizelge 1'de verilen etki sınıfları şeklinde tasnif edilebilir. Verilen örnekler bilgi içindir.

Not 1 - Seçilecek etki sınıfı, betonun kullanılacağı yerde geçerli şartlara bağlıdır. Bu etki sınıflamasına

betonun kullanılacağı yerde mevcut özel şartlar, paslanmaz çelik veya korozyona dayanıklı diğer metal

kullanımı veya beton veya donatıda koruyucu kaplama kullanımı gibi koruyucu tedbirler dahil edilmemiştir.

Not 2 - Beton, Çizelge 1'de tarif edilen etkilerin birden daha fazlasına maruz kalabilir ve bu nedenle betonun maruz kaldığı çevre şartlarının, etki sınıflarının birleşimi olarak ifade edilmesi gerekli olabilir. Belirli bir yapısal bileşen için farklı beton yüzeyleri farklı çevresel etkilere maruz kalabilir.

(2) Bazı kimyasal etkiler için ilgili maruz kalma şartlarının oluşturulmasında özel çalışma gerekli olabilir. Özel çalışma gerektiren bu durumlar;

- Çizelge 2’nin dışındaki sınırlar, - Diğer etkili kimyasallar,

- Kimyasal olarak kirlenmiş toprak veya su, - Çizelge 2’deki kimyasallarla birlikte yüksek hızda su akış etkisi olabilir.

Not 3 - Kullanım yerinde geçerli şartlar bu durumlardan bir veya bir kaçını kapsayabilir.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

20

Çizelge 1 - Çevre etki sınıfları

Sınıf gösterimi

Çevrenin tanımı Etki sınıflarının meydana gelebileceği yerlere

ait bilgi mahiyetinde örnekler

1 Korozyon veya zararlı etki tehlikesi yok

X0

Donatı veya gömülü metal bulunmayan beton: Donma/çözülme etkisi, aşınma veya kimyasal etki haricindeki bütün etkiler. Donatı veya gömülü metal içeren beton: Çok kuru

Çok düşük rutubetli havaya sahip binaların iç kısımlarındaki beton

2 Karbonatlaşmanın sebep olduğu korozyon

Donatı veya diğer gömülü metal ihtiva eden betonun hava ve nem etkisine maruz kalması halinde etki, aşağıda verilen şekilde sınıflandırıl ır.

XC1 Kuru veya sürekli ıslak

Düşük rutubetli havaya sahip binaların iç kısımlarındaki beton.

Sürekli olarak su içerisindeki beton.

XC2 Islak, ara sıra kuru Su ile uzun süreli temas halindeki beton yüzeyler; Temellerin çoğu

XC3 Orta derecede rutubetli

Orta veya yüksek derecede rutubetli havaya sahip binaların iç kısımlarındaki betonlar;

Yağmurdan korunmuş, açıkta bulunan betonlar

XC4 Döngülü ıslak ve kuru XC2 etki sınıfı dışındaki, suyla temas halinde bulunan beton yüzeyler

3 Deniz suyu haricindeki klorürlerin sebep olduğu korozyon

Donatı veya diğer gömülü metal ihtiva eden betonun, buz çözücü tuzları da ihtiva eden, deniz suyu haricindeki kaynaklardan gelen klorürleri ihtiva etmesi halinde etki, aşağıda verilen şekilde sınıflandırılır.

XD1 Orta derecede rutubetli Hava ile taşınan klorürlere maruz beton yüzeyleri

XD2 Islak, ara sıra kuru Yüzme havuzları; Klorür içeren endüstriyel sulara maruz betonlar

XD3 Döngülü ıslak ve kuru Klorür ihtiva eden serpintilere maruz köprü kısımları; Yol kaplaması, Araç parkı zemin döşemeleri

4 Deniz suyundan kaynaklanan klorürlerin sebep olduğu korozyon

Donatı veya diğer gömülü metal ihtiva eden betonun deniz suyunda bulunan klorürlere veya deniz suyundan kaynaklanan tuz taşıyan hava ile temas etmesi halinde etki, aşağıda verilen şekilde sınıflandırıl ır.

XS1 Hava ile taşınan tuzlara maruz, fakat deniz suyu ile doğrudan temas halinde olmayan

Sahilde veya sahile yakın yerde bulunan yapılar

XS2 Sürekli olarak deniz suyu içerisinde Deniz yapılarının bölümleri

XS3 Gelgit, dalga ve serpinti bölgeleri Deniz yapılarının bölümleri

5 Buz çözücü maddenin de bulunduğu veya bulunmadığı donma/çözülme etkisi

Betonun, etkili donma/çözülme döngülerine, ıslak durumda maruz kalması halinde etki, aşağıda verilen

şekilde sınıflandırılır.

XF1 Buz çözücü madde içermeyen suyla orta derecede doygun

Yağmura ve donmaya maruz düşey beton yüzeyler

XF2 Buz çözücü madde içeren suyla orta derecede doygun

Donmaya ve hava ile taşınan buz çözücü madde etkisine maruz yol yapılarının düşey beton

yüzeyleri

XF3 Buz çözücü madde içermeyen suyla yüksek derecede doygun

Yağmur ve donmaya maruz yatay beton yüzeyler


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

21

Çizelge 1 - Etki sınıfları (Devamı)

Sınıf gösterimi

Çevrenin tanımı Etki sınıflarının meydana gelebileceği yerlere

ait bilgi mahiyetinde örnekler

XF4 Buz çözücü madde içeren su veya deniz suyu ile yüksek derecede doygun

Buz çözücü maddelere maruz yol ve köprü tabliyeleri, Buz çözücü tuz ihtiva eden su serpintisine

doğrudan ve donma etkisine maruz beton yüzeyler, Deniz yapılarının dalga etkisi altındaki donmaya

maruz bölgeleri.

6 Kimyasal etkiler

Betonun, tabii zeminler ve yer altı sularından kaynaklanan zararlı kimyasal etkilere maruz kalması durumunda

etki, aşağıda verilen şekilde sınıflandırılır.

XA1 Hafif derecede tesirli kimyasal ortam Çizelge 2'ye göre tabii zemin ve yeraltı suyuna maruz beton

XA2 Orta derecede tesirli kimyasal ortam Çizelge 2'ye göre tabii zemin ve yeraltı suyuna maruz beton

XA3 Yüksek veya kuvvetli derecede tesirli

kimyasal ortam

Çizelge 2'ye göre tabii zemin ve yeraltı suyuna

maruz beton

(3) Çizelge 2’de zararlı kimyasal ortamların sınıflaması, doğal zemin ve yer altı suyunun 5C ilâ 25C arasında sıcaklığa sahip olması ve su akış hızının durguna yakın derecede yavaş olması esas alınarak yapılmıştır.

Kimyasal özelliğe ait en baskın herhangi tek değer, sınıfı belirler. İki veya daha fazla zararlı kimyasal özelliğin aynı sınıfı belirtmesi durumunda çevre, bir sonraki daha yüksek sınıfa dahil olarak alınmalıdır. Ancak bu özel durum için yapılan çalışmanın bir üst sınıf seçmenin gerekli olmadığını göstermesi durumunda bu işlem

uygulanmaz.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

22

Çizelge 2 - Doğal zeminler ve yer altı sularından kaynaklanan kimyasal etkiler için etki sınıflarının sınır değerleri

Kimyasal özellik Referans deney

yöntemi XA1 XA2 XA3

Yeraltı suyu

24SO mg/L EN 196-2 200 ve 600 600 ve 3000 3000 ve 6000

pH ISO 4316 6,5 ve 5,5 5,5 ve 4,5 4,5 ve 4,0

2CO mg/L

(zararlı etkiye sahip) EN 13577 15 ve 40 40 ve 100

100 ve doygunluk

seviyesine kadar 4NH mg/L ISO 7150-1 15 ve 30 30 ve 60 60 ve 100

2Mg mg/L EN ISO 7980 300 ve 1000 1000 ve 3000 3000 ve doygunluk

seviyesine kadar

Zemin

24SO mg/kga

(toplam) EN 196-2b 2000 ve 3000c 3000c ve

12000

12000 ve

24000

Baumann Gully’ye

göre asitlik mL/kg prEN 16502 200 Uygulamada karşılaşılmaz

a Geçirgenliği 10-5 m/s’den daha düşük olan kil zeminler bir aşağı sınıfa geçirilebilirler.

b Deney metodunda, 24SO 'ün hidroklorik asitle ekstraksiyonu tarif edilmiştir; Alternatif olarak, betonun

kullanılacağı yerde yapılıyorsa, su ile açığa çıkarma metodu da kullanılabilir.

c Islanma kuruma döngüleri veya kılcal su emme nedeniyle, betonda sülfat iyonu birikimi tehlikesi olan yerlerde 3000 mg/kg olan sınır 2000 mg/kg'a indirilir.

4.2 Taze beton özelliklerine göre sınıflar 4.2.1 Kıvam sınıfları (1) Betonun kıvama göre sınıflandırılması durumunda, Çizelge 3, Çizelge 4, Çizelge 5 veya Çizelge 6 uygulanır. Kendiliğinden yerleşen beton (KYB) için sadece Çizelge 6 uygulanır.

(2) Kıvam sınıfı, Çizelge 23’de verildiği gibi toleransla birlikte hedef bir değer olarak da belirtilebilir. Not 1 - Çizelge 3, Çizelge 4, Çizelge 5 ve Çizelge 6' da verilen kıvam sınıfları birbirleri ile doğrudan ilgili

değildir. Özel yöntemle sıkıştırılmak üzere tasarlanmış çok düşük su içeriğine sahip olan nemli toprak kıvamındaki betonlar için kıvam sınıflandırılmaz.

Not 2 - Daha fazla bilgi için Ek L, Satır 1’e bakılmalıdır. Çizelge 3 - Çökme sınıfları

Sınıf EN 12350-2’ye göre belirlenen çökme, mm

S1 10 – 40

S2 50 – 90

S3 100 – 150

S4 160 – 210

S5 a ≥ 220

a Madde 5.4.1, Not 1’e bakılmalıdır.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

23

Çizelge 4 - Sıkıştırma sınıfları

Sınıf EN 12350-4’e göre belirlenen sıkıştırılabilme derecesi

C0 a ≥ 1,46

C1 1,45 – 1,26

C2 1,25 – 1,11

C3 1,10 – 1,04

C4 b < 1,04 a Madde 5.4.1, Not 1’e bakılmalıdır. b C4 sadece hafif betona uygulanır.

Çizelge 5 - yayılma sınıfları

Sınıf EN 12350-5’e göre belirlenen yayılma çapı,

mm

F1 a ≤ 340

F2 350 – 410

F3 420 – 480

F4 490 – 550

F5 560 – 620

F6 a ≥ 630

a Madde 5.4.1, Not 1’e bakılmalıdır.

Çizelge 6 - Çökme-yayılma sınıfları

Sınıf EN 12350-8’e göre belirlenen çökme-yayılma

çapı, mm

SF1 550 – 650

SF2 660 – 750

SF3 760 – 850

a Bu sınıflandırma Dmax = 40 mm’yi aşan betonlara uygulanmaz.

4.2.2 Kendiliğinden yerleşen betonun (KYB) ilave özellikleri için sınıflandırma (1) Kendiliğinden yerleşen betonun viskozite, geçiş yeterliliği veya elek ayrışma direncine göre sınıflandırıldığı durumlarda Çizelge 7, Çizelge 8, Çizelge 9, Çizelge 10 ve Çizelge 11 uygulanır.

(2) Viskozite, Çizelge 23’te verildiği gibi toleranslar dahilinde bir hedef değer ile belirtilebilir.

(3) Geçiş yeterliliği, L-kutusu deneyi ile belirlendiğinde en küçük değer veya J-halkası deneyi ile belirlendiğinde en büyük değer olarak belirtilebilir.

(4) Elek ayrışma deneyi en büyük değer ile de belirtilebilir. Çizelge 7 - Viskozite sınıfları - t 500

Sınıf EN 12350-8’e göre belirlenen t 500 a

s

VS1

VS2

< 2,0

≥ 2,0

a Sınıflandırma Dmax = 40 mm’yi aşan betonlara uygulanmaz.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

24

Çizelge 8 - Viskozite sınıfları - t v

Sınıf EN 12350-9’a göre belirlenen t v a

s

VF1

VF2

< 9,0

9,0 – 25,0

a Sınıflandırma Dmax = 22,4 mm’yi aşan betonlara uygulanmaz.

Not 1 - Çizelge 7 ve Çizelge 8’de verilen sınıflar benzerdir ancak aralarında tam bir korelasyon sağlanamaz .

Çizelge 9 - Geçiş yeterliliği sınıfları - L-kutusu

Sınıf EN 12350-10’a göre belirlenen L-kutusu oranı

PL1

PL2

≥ 0,8 (2 Çubukla)

≥ 0,8 (3 Çubukla)

Çizelge 10 - Geçiş yeterliliği sınıfları - J-halkası

Sınıf EN 12350-12’ye göre belirlenen J-halkası adımı a

mm

PJ1

PJ2

≤ 10 (12 Çubukla)

≤ 10 (16 Çubukla)


Not 2 - Çizelge 9 ve Çizelge 10’da verilen sınıflar benzerdir ancak aralarında tam bir korelasyon

sağlanamaz. Çizelge 11 - Geçiş yeterliliği sınıfları – J-halkası

Sınıf EN 12350-11’e göre belirlenen ayrışan kısım a

%

SR1

SR2

≤ 20

≤ 15


4.3 Sertleşmiş beton özellikleri için sınıflandırma 4.3.1 Basınç dayanımı sınıfları (1) Betonun, basınç dayanımına göre sınıflandırılmasında, normal beton ve ağır beton için Çizelge 12'de veya hafif beton için Çizelge 13'te verilen sınıflar uygulanır. Sınıflandırmada, EN 12390-3’e göre belirlenen çapı 150

mm ve yüksekliği 300 mm olan silindir şekilli numunenin 28 günlük karakteristik basınç dayanımı (ck, cy l) veya kenar uzunluğu 150 mm olan küp şekilli numunenin 28 günlük karakteristik basınç dayanımı

(ck, cube) kullanılabilir.

Not - İlave bilgi için Ek L, Satır 2’ye başvurulmalıdır.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

25

Çizelge 12 - Normal ve ağır beton için basınç dayanımı sınıfları

Basınç dayanımı sınıfı

En düşük karakteristik

silindir dayanımı

ck,cy l

N/mm2


küp dayanımı

ck,cube

N/mm2

C8/10 8 10

C12/15 12 15

C16/20 16 20

C20/25 20 25

C25/30 25 30

C30/37 30 37

C35/45 35 45

C40/50 40 50

C45/55 45 55

C50/60 50 60

C55/67 55 67

C60/75 60 75

C70/85 70 85

C80/95 80 95

C90/105 90 105

C100/115 100 115

Çizelge 13 - Hafif beton için basınç dayanımı sınıfları

Basınç dayanımı sınıfı


silindir dayanımı

ck,cy l

N/mm2


küp dayanımı a)

ck,cube

N/mm2

LC8/9 8 9

LC12/13 12 13

LC16/18 16 18

LC20/22 20 22

LC25/28 25 28

LC30/33 30 33

LC35/38 35 38

LC40/44 40 44

LC45/50 45 50

LC50/55 50 55

LC55/60 55 60

LC60/66 60 66

LC70/77 70 77

LC80/88 80 88 a Küp ve silindir numune basınç dayanımları arasında yeterli kesinliğe sahip ilişki kurulması ve bu

ilişkinin belgelendirilmesi şartıyla, verilen bu dayanımlardan başka değerler de kullanılabilir.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

26

4.3.2 Hafif beton birim hacim kütle sınıfları 1) Hafif betonun birim hacim kütlesine göre sınıflandırılmasında, Çizelge 14' de verilen sınıflar uygulanır. (2) Hafif beton birim hacim kütlesi bir hedef değer ile de belirtilebilir.

Çizelge 14 - Hafif beton birim hacim kütle sınıfları

Birim hacim kütle

sınıfı D1,0 D1,2 D1,4 D1,6 D1,8 D2,0

EN 12390-7’ye göre belirlenen birim

hacim kütle aralığı,

kg/m3

≥ 800 ve ≤ 1000

> 1000 ve ≤ 1200

> 1200 ve ≤ 1400

> 1400 ve ≤ 1600

> 1600 ve ≤ 1800

> 1800 ve ≤ 2000

5 Beton özellikleri ve doğrulama yöntemleri

5.1 Bileşen malzemeler için temel özellikler

5.1.1 Genel (1) Bu standarda uygun betonlarda, sadece özel kullanım amacına uygunluğu belirlenmiş bileşen malzemeler

kullanılmalıdır. (2) Belirli bir bileşen malzemenin, özellikle bu standarda uygun bileşen malzemenin kullanımıyla ilgili Avrupa

standardı yoksa veya mevcut standardın bu özel bileşeni kapsamaması halinde veya bileşenin Avrupa standardından önemli miktarda sapma göstermesi halinde bileşen malzemenin uygunluğu aşağıda verilenlerin uygulanması yoluyla gösterilebilir:

Bileşen malzemenin, özellikle bu standarda uygun betonda kullanımıyla ilişkili Avrupa Teknik onayı.

Betonun kullanılacağı yerde geçerli, özellikle bileşen malzemenin bu standarda uygun betonda kullanımıyla ilgili milli standard veya şartname.

Not 1 - Bileşen malzemelerin genelde uygunluğunun belirlenmiş olması, bu malzemelerin her maksat için kullanımda ve her beton bileşimi için uygun olduğunu göstermez.

Not 2 - Bileşen malzemeler için Avrupa Teknik Onayları, bu standarda uygun betonda kullanım için genel bir uygunluk belirtir. EN 206 harmonize bir Avrupa standardı değildir ve beton için dayanıklılık şartları kullanım yerinde geçerli hükümler ile belirlenmelidir. Bu nedenle, belirli bir uygunluğu sağlamak için,

“mamul” kullanım yerinde geçerli dayanıklılık hükümlerine göre değerlendirmelidir. (3) Bileşen malzemeler, beton dayanıklılığını olumsuz etkileyebilecek veya donatı korozyonuna sebep

olabilecek miktarda zararlı madde içermemeli ve betonda kullanım amacına uygun olmalıdır. 5.1.2 Çimento (1) Çimentonun EN 197-1'e genel uygunluğu kanıtlanmış olmalıdır. Kütle betonu yapıları (örneğin barajlar, Madde 1 (6)’ya bakılmalıdır) için uygunluk EN 14216’ya uygun çok düşük ısılı özel çimento olarak

belirlenmelidir. (2) Kalsiyum alüminatlı çimentonun (EN 14647’ye uygun) ve süpersülfatlı çimentonun (EN 15743’e uygun)

uygunluğu kullanım yerinde geçerli şartlarla oluşturulabilir. Not - İlave bilgi için Ek L, satır 3’e bakılmalıdır.

5.1.3 Agregalar (1) Agregaların genel uygunluğu aşağıda verilenlerle kanıtlanmalıdır;

Doğal normal ağırlıklı agregaların, ağır agregaların ve hava ile soğutmalı yüksek fırın cürufunun EN 12620'ye uygunluğu,


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

27

Hafif agregaların prEN 13055'e uygunluğu.

Geri kazanılmış agregaların Madde 5.2.3.3’e uygunluğu.

EN 12620 veya prEN 13055’de verilen kategorilere uygunluk, kullanım yerinde geçerli şartlarla sağlanmalıdır.

Not - Agregaların kullanımı (kategoriler) ile ilgili öneriler Ek E’de verilmiştir. (2) Hava ile soğutmalı yüksek fırın cürufu dışındaki, kullanım geçmişi bilinen agregalar kullanım yerinde geçerli

uygunluk şartlarının sağlanmasıyla beton agregası olarak kullanılabilir. 5.1.4 Karma suyu Karma suyunun EN 1008'e uygunluğu kanıtlanmalıdır.

5.1.5 Kimyasal katkı maddeleri (1) Kimyasal katkı maddelerinin, EN 934-2' ye genel uygunluğu kanıtlanmalıdır. (2) EN 934-2’de yer almayan kimyasal katkıların (örneğin pompalanmayı kolaylaştırıcı katkı maddeleri) EN

934-1’de verilen genel gereklere uygunluğu ve kullanım yerinde geçerli şartlara uygunluğu sağlanmalıdır. Not - EN 934-1: 2008 Çizelge 1, Madde 5 ve Madde 6’da uygun genel gerekler verilmektedir.

5.1.6 Mineral katkılar (mineral dolgular ve boya maddeleri dahil) (1) Tip I mineral katkıların genel uygunluğu, aşağıda verildiği gibi kanıtlanmalıdır. Filler agregaların, EN 12620 veya prEN 13055'e uygunluğu, Boya maddelerinin, EN 12878'e uygunluğu; donatılı betonlar için sadece sınıf B pigmentlere uygunluk

aranır. (2) Tip II mineral katkıların genel uygunluğu, aşağıda verildiği gibi kanıtlanmalıdır. Uçucu külün, EN 450-1'e uygunluğu, Silis dumanının EN 13263-1'e uygunluğu,

Öğütülmüş granüle yüksek fırın cürufunun EN 15167-1’e uygunluğu. 5.1.7 Lifler (1) Liflerin genel uygunluğu aşağıda verildiği gibi kanıtlanmalıdır. - Çelik lifler EN 14889-1’e uygun olmalıdır, - Polimer lifler EN 14889-2’ye uygun olmalıdır.

5.2 Beton bileşimi için temel özellikler 5.2.1 Genel (1) Tasarlanmış veya tarif edilmiş betonun (Madde 6.1) bileşim oranları ve bileşen malzemeleri, kıvam, birim hacim kütle, dayanım, dayanıklılık, betona gömülü çelik donatının korozyondan korunmasına ilişkin taze ve sertleşmiş beton için belirlenmiş özellikleri sağlamak üzere, imalât işlemi ve beton yapının öngörülen yapım yöntemi de dikkate alınarak seçilmelidir. (2) İmalatçı, şartnamede ayrıntılı olarak belirtilmemişse, bileşen malzemelerin tip ve sınıflarını belirlenmiş çevresel etki için kullanım yerinde geçerli şartlara uygunluk kriterlerine göre seçmelidir. (3) Beton, aksi belirtilmemişse, taze betonun ayrışması ve terlemesi en az olacak şekilde tas arlanmalıdır. (4) Tasarlanmış beton için sınır değerler en az veya en çok değerler cinsinden ve tarif edilmiş beton için beton bileşimi hedef değerler ile belirtilmelidir.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

28

(5) Standarda göre tarif edilmiş beton için kullanım yerinde geçerli şartlarda bel irli bir uygunlukla karışım oranları ve bileşen malzemelerin tipleri ve kategorilerine ait liste belirt ilmelidir. Bu beton karışım oranları, Madde A-5’de verilen başlangıç deneylerine uygunluk amacıyla kriterleri sağlamalıdır. (6) Özel geoteknik işlerde kullanılacak beton için ilave gerekler, Ek D’de verilmektedir. 5.2.2 Çimentonun Seçimi Çimento, aşağıda verilenler dikkate alınarak uygunluğu belirlenmiş olan çimentolar arasından seçilmelidir; Yapım (inşaat) yöntemi, Beton yapının kullanım amacı,

Kür şartları (ısıl işlem gibi),

Yapı boyutları (ısı gelişimi),

Yapının maruz kalacağı çevre şartları (Madde 4.1),

Bileşenlerden kaynaklanan alkaliler ile agrega arasında etkileşme olması ihtimali. 5.2.3 Agregaların seçimi 5.2.3.1 Genel (1) Agrega tipi ve kategorileri, örneğin tane büyüklüğü dağılımı, yassılık - uzunluk, donma/çözülme dayanıklılığı, aşınmaya direnci, incelik gibi agrega özellikleri, aşağıda verilenler dikkate alınarak seçilmelidir: Yapım (İnşaat) yöntemi,

Betonun yapıda kullanım amacı,

Betonun maruz kalacağı çevre şartları,

Görünür agregalı beton yüzeyindeki veya mekanik mastarlı beton yüzeyindeki agregalar için gerekli

herhangi şart. (2) Dmax ≥ Dlower ve Dmax ≤ Dupper olmalıdır. 5.2.3.2 Tuvenan agrega (1) EN 12620 'ye uygun 0/8 mm’den daha büyük tane sınıfında olan tuvenan agrega, sadece C 12/15 veya daha düşük basınç dayanım sınıfındaki betonlarda kullanılabilir. 5.2.3.3 Geri kazanılmış agrega (1) Geri kazanılarak elde edilen agrega imalatçı veya bir imalatçı grubu tarafından sadece kendi işlerinde (ticari olmayan şekilde) kullanıldığı sürece beton agregası olarak kullanılabilir. (2) Tane sınıflarına ayrılmamış haldeki geri kazanılmış agrega, toplam agreganın % 5'inden daha fazla miktarda kullanılmamalıdır. (3) Yıkanarak geri kazanılmış agrega miktarının toplam agreganın % 5'inden daha fazla olduğu durumda, bu agreganın, iri ve ince agrega olmak üzere en az iki tane sınıfına ayrılmış olması ve EN 12620'ye uygun olması gereklidir. (4) Geri kazanılmış kırma agrega miktarının, toplam agreganın % 5'inden daha fazla olduğu durumda, bu agrega geri dönüşümlü agrega olarak kabul edilecektir. 5.2.3.4 Geri dönüşümlü agrega (1) Geri dönüşümlü iri agregaların kullanılması ile ilgili öneriler Ek E’de verilmiştir. Not - Bu standardda geri dönüşümlü ince agregaların kullanımı ile ilgili herhangi bir öneri verilmemiştir.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

29

5.2.3.5 Alkali-silika reaksiyonuna direnç (1) Agreganın, alkaliler (çimento veya diğer kaynaklardan gelen Na2O ve K2O) ile reaksiyona girmesinden şüphe duyulan silika türlerini ihtiva etmesi ve betonun rutubetli ortamda bulunması halinde, zararlı alkali - silika reaksiyonunu önlemek amacıyla kullanım yerinde geçerli şartlara uygun önlemler alınmalıdır. Not - İlave bilgi için Ek L, Satır 4’e bakılmalıdır. 5.2.4 Karışım suyunun kullanımı (1) Beton endüstrisinde kendi imkanlarıyla yapılan işlemlerden elde edilen geri kazanılmış su veya EN 1008’e uygun içmesuyu veya yeraltı suyu ile birlikte kullanılan su, donatılı veya donatısız veya gömülü metal bulunan veya bulunmayan betonda ve EN 1008’in gereklerini sağladığı sürece ön-gerilmeli betonda dahi karışım suyu olarak betonda kullanılabilir.

5.2.5 Mineral katkıların kullanımı

5.2.5.1 Genel (1) Tip I ve Tip II mineral katkıların betonda kullanım miktarı başlangıç deneyleriyle belirlenmelidir (Ek A ’ya bakılmalıdır). Not - İlave bilgi için Ek L, Satır 5’e bakılmalıdır. (2) Madde 5.1.6’da liste halinde verilen Tip II mineral katkılar, uygunluğun (3)’de verilen kavramlardan herhangi biri ile belirlenmesi şartıyla, beton bileşimindeki çimento miktarına ve su/çimento oranına ilişkin hesaplamalarda dikkate alınabilir. Madde 5.1.6 (2)’de tarif edilenlerin dışındaki Tip I ve Tip II mineral katkılar uygunluklarının kullanım yerinde geçerli şartlarla belirlenmesi halinde dikkate alınabilirler. (3) k -değeri kavramının ve eşdeğer performans kavramlarına ait prensiplerin (eşdeğer beton performansı kavramı (ECPC) ve kombinasyonların eşdeğer performans kavramı (EPCC)) uygunluğu sağlanır. (4) Madde 5.2.5.2, genel kullanıma uygun öğütülmüş yüksek fırın cürufu ile ilgili öneriler dahil uçucu kül ve silis dumanı için k–değerlerini vermektedir. Madde 5.2.5.2.2, Madde 5.2.5.2.3 ve Madde 5.2.5.2.4’te verilen k-değeri kavramı için uygulama kuralları ile ilgili değişiklikler (daha yüksek k -değerleri, mineral katkı oranının artırılması, mineral katkıların ve diğer çimentoların kombinasyonları gibi) uygunluklarının tesis edilmesi durumunda uygulanabilir. (5) Mineral katkıların kullanımları ile ilgili eşdeğer performans kavramları (Madde 5.2.5.3 ve Madde 5.2.5.4) uygunluğun tesis edilmesi durumunda uygulanabilir. Not - İlave bilgi için Ek L, Satır 6’ya bakılmalıdır.

(6) Genel prensipler ve k -değeri kavramının ilave şartları ve mineral katkıların kullanımı ile ilgili eşdeğer beton performansı kavramı ve kombinasyonların eşdeğer beton performansı aşağıdaki Maddelerde verilmiştir. Not - Bu kavramlarla ilgili daha detaylı bilgi CEN/TR 16639’da verilmektedir [26].

5.2.5.2 Uçucu kül, silis dumanı ve öğütülmüş granüle yüksek fırın cürufu için k-değeri kavramı

5.2.5.2.1 Genel (1) k -değeri kavramı tarif edilmiş bir kavramdır. k -değeri kavramında, bir A çimentosu kullanarak hazırlanan referans betonun dayanıklılık performansı (veya uygun olan yerde dayanıklılık için temsili kriter olarak dayanım) ile su/çimento oranı ve mineral katkı miktarına bağlı olarak A çimentosunun bir kısmının mineral katkı ile ikame edilmesi yoluyla elde edilen çimentonun kullanıldığı deney betonunun dayanıklılık performansının kıyaslanması esas alınır. (2) k-değeri kavramı, tip II mineral katkıların aşağıda verilen şartların dikkate alınmasına imkân sağlar. “Su/çimento oranı” yerine “su/(çimento + k x mineral katkı)" oranının kullanılması yoluyla, (Çimento + k x mineral katkı) miktarı ilgili çevre etki sınıfı için gerekli en az çimento miktarından az

olmamalıdır (Madde 5.3.2).


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

30

(3) k -değeri kavramının, EN 450-1'e uygun uçucu kül, EN 13263-1'e uygun silis dumanı ve EN 15167-1’e uygun öğütülmüş granüle yüksek fırın cürufunun, EN 197-1'e uygun CEM I ve CEM II/A çimento tipleri ile birlikte kullanılması durumundaki uygulama kuralları aşağıdaki maddelerde verilmiştir.

5.2.5.2.2 EN 450-1’e uygun uçucu kül için k-değeri (1) EN 197-1’e uygun CEM I ve CEM II/A çimento tipleri içeren bir betonda k-değeri olarak 0,4’ün

kullanılmasına müsaade edilir. (2) CEM I çimentosu ile birlikte kullanılacak en fazla uçucu kül miktarı aşağıda verilen şartı sağlamalıdır :

(Uçucu kül / çimento) ≤ 0,33 (kütlece)

(3) CEM II/A çimentosu ile birlikte kullanılacak en fazla uçucu kül miktarı aşağıda verilen şartı sağlamalıdır :

(Uçucu kül / çimento) ≤ 0,25 (kütlece)

(4) (2) ve (3)’de verilen bağıntılarla hesaplanandan daha fazla miktarda uçucu kül kullanılması durumunda, fazla olan kısım su / (çimento + k x uçucu kül) oranı ve çevresel etki sınıfları için dikkate alınacak asgari çimento miktarı (çimento + k x mineral katkı) hesaplamasında dikkate alınmaz.

5.2.5.2.3 EN 13263-1'e uygun sınıf 1 silis dumanı için k-değeri (1) EN 197-1’e uygun CEM I ve CEM II/A (silis dumanı içeren çimentolar hariç) çimento tiplerinin kullanıldığı bir betonda aşağıda verilen k değerlerinin kullanılmasına müsaade edilir.

Su/çimento oranı ≤ 0,45 olarak belirlenmiş beton için k = 2,0

Su/çimento oranı > 0,45 olarak belirlenmiş beton için k = 2,0 alınır, ancak XC ve XF etki sınıfları için bu

değer k = 1,0 alınır. (2) Sınıf 1 silis dumanının dikkate alınacak en fazla miktarı aşağıdaki şartı karşılamalıdır:

(Silis dumanı / çimento) ≤ 0,11 (kütlece)

(3) (2)’de verilen bağıntı ile hesaplanandan daha fazla miktarda silis dumanı kullanılması durumunda, fazla olan kısım su/(çimento + k x silis dumanı) oranı ve çevresel etki sınıfları için dikkate alınacak asgari çimento miktarı (çimento + k x mineral katkı) hesaplamasında dikkate alınmaz.

(4) Silis dumanı ile birlikte kullanılan çimento miktarı, ilgili çevre etki sınıfı için gerekli asgari çimento miktarından en fazla 30 kg/m3 eksiltilebilir.

Not - Sınıf 2 silis dumanı için kullanım yerinde geçerli şartlar uygulanır.

5.2.5.2.4 EN 15167-1’e uygun öğütülmüş granüle yüksek fırın cürufu için k-değeri (1) k-değeri ve k-değeri kavramında dikkate alınması gerekli öğütülmüş granüle yüksek fırın cürufunun en fazla

kullanım miktarının belirlenmesinde kullanım yerinde geçerli şartlar uygulanmalıdır. Not - İlave bilgi için Ek L, Satır 7’ye bakılmalıdır.

5.2.5.3 Eşdeğer beton performansı kavramının prensipleri (1) Eşdeğer beton performansı kavramının prensipleri kullanılarak her birinin üretim kaynağı ve özellikleri

açıkça tarif edilmiş ve belgelendirilmiş bir veya daha fazla belirli çimento veya belirli mineral katkı kullanılması durumunda, gerekli en az çimento miktarı ve en yüksek su/çimento oranı için verilen şartlarda değişiklikler yapılmasına izin verilir.

(2) Betonun, Madde 5.2.5.1'de verilen şartlarda, çevre etkilerine tepkisi bakımından, ilgili etki sınıfı için verilen şartlara sahip referans beton ile kıyaslandığında, eşdeğer performansa sahip olduğu kanıtlanmalıdır (Madde

5.3.2). (3) Bu kavram sadece EN 197-1’e uygun çimento artı bir veya daha fazla mineral katkı ile birlikte kullanılmalıdır. Not 1 - Kullanım yerinde geçerli şartlar, mevcut üretilen çimentolar için bileşimi ayarlamak amacıyla çimento

tipleri ve uçucu kül kızdırma kaybı kategorileri üzerinde kısıtlamalar ile yer değiştirebilir.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

31

Not 2 - Bu kavramlarla ilgili daha detaylı bilgi CEN/TR 16639’da verilmektedir.

5.2.5.4 Kombinasyonların eşdeğer performansı kavramının prensipleri (1) “Kombinasyonların eşdeğer performans kavramı” prensipleri kullanıldığında belirli bir beton için en fazla su/çimento oranı ve en az çimento içeriği için tüm gerekleri karşılayabilecek şekilde EN 197-1’e uygun çimento

ve uygunluğu tesis edilmiş (Madde 5.1.1) mineral katkının (veya mineral katkılar) belirli bir aralıktaki kombinasyonlarına izin verilir.

(2) Metodolojinin unsurları: - Bir Avrupa çimento standardına uygun bir çimento tipi ve tasarlanan kombinasyonla aynı veya benzer

bileşime sahip bir çimentonun tanımlanması. - Belirlenmiş kombinasyonla imal edilen betonun dayanım ve dayanıklılığının ilgili çevre etkisine maruz tarif

edilen bir çimento tipi ile imal edilen betonun dayanım ve dayanıklılığı ile aynı olup olmadığının değerlendirilmesi.

- Kombinasyonu içeren betonun tanımlanması ve uygulanması için bu gerekleri sağlayacak bir imalat kontrolünün uygulanması.

Not - CEN/TR 16639’de, üç adet CEN üyesi ülkede bu kavramın uygulanması ile ilgili ilave bilgi

sağlanmaktadır.

5.2.6 Betonda kimyasal katkıların kullanımı (1) Kullanılıyorsa, kimyasal katkıların toplam miktarı, katkı imalâtçısı tarafından önerilen en fazla kullanım miktarını ve katkının teslim edildiği haliyle 50 g katkı / 1 kg çimento miktarını aşmamalıdır. Anca, betonun

performans ve dayanıklılığı üzerindeki etkisinin belirlenmesi ve dikkate alınması şartıyla daha yüksek katkı miktarı kullanılabilir.

(2) 1 kg çimentoda 2 g’dan daha az miktarda kullanılan kimyasal katkılar karışım suyunun bir kısmı içerisine karıştırılıp dağıtılarak ilave edilir. Ancak, karışım suyu içinde homojen olarak dağılamayan kimyasal katkılar (örneğin jel oluşturanlar) için bu işlem uygulanmaz. Bu durumda, kimyasal katkının beton karışımına ilave

edilmesinde diğer yöntemler kullanılabilir. (3) Sıvı katkıların toplam miktarı, 1m3 beton için 3 litreden daha fazla ise, betonun su/çimento oranının

hesaplanmasında katkı bünyesinde bulunan su miktarı dikkate alınmalıdır. (4) Birden fazla katkının aynı beton harmanında kullanılması durumunda, bu katkıların birbiriyle uyumluluğu

başlangıç deneyleriyle kontrol edilmelidir. Not - İlave bilgi için Ek L, Satır 8’e bakılmalıdır.

5.2.7 Betonda liflerin kullanımı (1) Belirtilen tip ve miktardaki lif, beton harmanı içerisine, tam olarak homojen şekilde dağılmayı garanti altına alacak bir işlemle ilave edilmelidir.

Not 1 - İlave bilgi için Ek L, Satır 9’a bakılmalıdır.

Not 2 - EN 14889-1 ve EN 14889-2’ye göre yapısal kullanım için liflerde uygunluk teyit sistemi 1 gerekli görülmekle birlikte diğer kullanımlar için uygunluk teyit sistemi 3 yeterli görülmektedir.

(2) EN 14889-1’e uygun çinko kaplamalı çelik liflerin betonda kullanımına hidrojen oluşumunun önlenmesi şartıyla izin verilmelidir.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

32

5.2.8 Klorür içeriği (1) Klorür iyonları, çimento kütlesinin yüzdesi olarak ifade edildiğinde, betonun klorür içeriği, seçilen sınıf için Çizelge 15 'de verilen değeri geçmemelidir.

Çizelge 15 - Betonun en fazla klorür içeriği

Beton kullanım yeri

Klorür içeriği sınıfı a

Çimento b kütlesine göre en

fazla Cl , %

Korozyona dayanıklı kaldırma elemanları hariç olmak üzere, çelik donatı ve diğer

gömülü metal ihtiva etmeyen beton

CI 1,00

1,00

Çelik donatı veya diğer gömülü metal ihtiva eden beton

CI 0,20 0,20

CI 0,40c 0,40

Betona doğrudan temas edecek şekilde ön germe çeliği ihtiva eden beton

CI 0,10 0,10

CI 0,20 0,20

a Özel kullanım amaçlı betonlarda uygulanacak sınıf, betonun kullanılacağı yerde geçerli şartlara bağlıdır. b Mineral katkıların kullanıldığı ve mineral katkının çimento miktarına dahil olarak kabul edildiği yerlerde klorür

muhtevası, klorür iyonlarının, çimento + hesaba katılan katkı miktarlarına oranlanmasıyla bulunur. c CEM III çimento içeren betonlar için, kullanım yerinde geçerli hükümlere göre farklı klorür içeriği sınıflarına da

izin verilebilir.

(2) Kalsiyum klorür ve klorür esaslı katkılar, çelik donatı, ön gerilmeli çelik donatı ve diğer gömülü metal ihtiva eden betonlarda kullanılmamalıdır.

(3) Bileşenlerin klorür içeriğinin belirlenmesindeki yöntem, bileşen için geçerli deney yöntemi olmalıdır. (4) Betonun klorür içeriğini belirlemek için, bileşen malzemelerden gelen klorür toplamı, aşağıda verilen

yöntemlerden birisi veya her ikisi birlikte kullanılarak tayin edilmelidir.

Her bileşen malzeme için imalâtçı tarafından beyan edilen veya ilgili standardda bileşen malzemesi için

izin verilen en fazla klorür içeriğini esas alan hesaplama.

Her bileşen malzemesine ait en az 25 adet klorür içeriği tayini deney sonucu ortalaması ile 1,64 x bileşen

malzemenin klorür içeriği değerlerinin standard sapması toplamı olarak her ay, her bileşen malzeme için belirlenen klorür içeriği değerlerinin toplamını esas alan hesaplama.

Not - İkinci olarak verilen yöntem, özellikle denizden elde edilen agregalara ve beyan edilmiş veya standard değer olarak verilmiş en fazla klorür içeriğinin bulunmaması halinde uygulanır.

5.2.9 Beton sıcaklığı (1) Taze beton sıcaklığı teslim anında 5C'den daha düşük olmamalıdır. Bu sıcaklıktan farklı en düşük veya

en yüksek taze beton sıcaklığı şartı bulunan durumlarda bu sıcaklıklar izin verilen toleranslarla birlikte belirtilmelidir. Taze betonun teslimden önceki herhangi ısıtma veya soğutma işlemine ait şart imalâtçı ve kullanıcının ortak kararıyla belirlenmelidir.

5.3 Etki sınıflarıyla ilgili gerekler

5.3.1 Genel (1) Çevreden kaynaklanan etkilere dayanıklı beton gerekleri, beton bileşimi için değerlerin sınırlandırılması ve belirlenmiş beton özellikleri yoluyla verilebilir (Madde 5.3.2) veya gerekler, performansı esas alan tasarım yöntemlerinden (Madde 5.3.3) elde edilebilir. Beton gereklerinin belirlenmesinde beton yapının tasarım hizmet

ömrü dikkate alınmalıdır.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

33

5.3.2 Beton bileşimi için sınır değerler (1) Çevresel tesirlere dayanıklı betonun sahip olması gerekli özellikler, bu standardda, belirlenmiş beton özellikleri ve bileşimle ilgili sınır değerler şeklinde verilmiştir.

Not 1 - Betona etkili çevresel etkilerin sınıflandırılmasında, aynı etki sınıfı içerisindeki yerel farklılıkların nasıl yansıtılacağı konusunda yeterli tecrübe olmaması nedeniyle, uygulanabilecek etki sınıfı için o bölge şartlarına ait özel değerler, betonun kullanılacağı yerde geçerli şartlara göre verilir.

(2) Her etki sınıfı için gerekler, aşağıda verilenler vasıtasıyla belirtilmelidir:

Bileşen malzemelerin izin verilen tip ve sınıfları,

En fazla su/ çimento oranı,

En düşük çimento miktarı,

En düşük beton basınç dayanım sınıfı (tercihe bağlı) ve gerekliyse,

Betonun en düşük hava içeriği

Not 2 - Beklenilen çevre etki sınıfında kullanmaya uygunluğu belirlenmiş EN 197-1’e uygun genel çimento

kullanımı durumunda, beton bileşimi ve özellikleri için sınır değerlerin seçimiyle ilgili öneri, Ek F'de verilmiştir.

(3) Betonun kullanım yerindeki geçerli şartnameler, öngörülen seviyedeki bakım şartları altında betonun en az 50 yıl plânlanmış kullanım ömrüne sahip olmasını sağlayacak şartları ihtiva etmelidir.

Not 3 - Daha kısa veya daha uzun tasarım hizmet ömürleri için, daha az etkili veya daha şiddetli şartlar gerekli olabilir. “Tasarım hizmet ömrünün sonu” ile ilgili açıklama ve kullanım yerinde geçerli şartlar içerisinde beton bileşimi için verilen sınır değerlerin kalibrasyonu/doğrulanması ile ilgili kılavuz bilgiler ISO

16204’de verilmiştir. (4) Birleşik çevre etki sınıfları için bu sınıflara ait şartlardan en ağır olanı uygulanır.

5.3.3 Performansı esas alan tasarım yöntemleri (1) Etki sınıflarıyla ilgili şartlar, dayanıklılıkla ilgili performansı esas alan tasarım yöntemleri kullanılarak oluşturulabilir ve donma/çözülme deneyinde betonun kabuk atması (pullanması) gibi performansla ilgili

göstergeler kullanılarak belirlenebilir. Performansa dayalı yöntemin uygulanması, betonun kullanılacağı yerde geçerli şartlara bağlıdır.

Not - CEN/TS 12390-9, CEN/TS 12390-10, CEN/TS 12390-11 ve CEN/TR 15177’de verilenler gibi performansla ilgili bir seri deney yöntemi geliştirilme safhasındadır ve eşdeğer dayanıklılık prosedürü ile ilgili çerçeve teknik raporu CEN/TR 16563 olarak yayımlanmıştır.

5.4 Taze beton gerekleri

5.4.1 Kıvam, viskozite, geçiş yeterliliği ve ayrışma direnci (1) Beton kıvamının belirlenmesi gerekli olduğu durumlarda, kıvam aşağıda verilenlerden herhangi birisiyle

ölçülmelidir; Çökme deneyi, EN 12350-2'ye göre,

Sıkıştırılabilme derecesi, EN 12350-4'e göre,

Yayılma tablası deneyi, EN 12350-5'e göre,

Çökme yayılma deneyi, EN 12350-8’e göre,

Özel uygulamalarda kullanılacak betonlar (rutubetli toprak kıvamında beton gibi) için kıvam, şartname hazırlayıcı ve imalâtçının birlikte karar vereceği özel yöntemler.

Not - İlave bilgi için Ek L, Satır 10’a bakılmalıdır.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

34

(2) Kendiliğinden yerleşen betonun viskozitesinin belirlenmesi gerekli olduğu durumlarda, viskozite aşağıda verilenlerden herhangi birisiyle ölçülmelidir;

t 500 süresi deneyi, EN 12350-8'e göre,

t v süresi deneyi, EN 12350-9'a göre,

(3) Kendiliğinden yerleşen betonun geçiş yeterliliğinin belirlenmesi gerekli olduğu durumlarda, geçiş yeterliliği

aşağıda verilenlerden herhangi birisiyle ölçülmelidir;

L-kutusu deneyi, EN 12350-10'a göre,

J-halkası deneyi, EN 12350-12'ye göre,

(4) Kendiliğinden yerleşen betonun ayrışma direncinin belirlenmesinin gerekli olduğu durumlarda, direnç, EN

12350-11’e göre yapılacak elek ayrışma direnci deneyi ile ölçülmelidir.

Not - Kıvam, viskozite, geçiş yeterliliği ve ayrışma direnci, daha önce belirlenmiş bir korelasyon olması halinde

kullanım yerinde geçerli alternatif deney yöntemleri ile de belirlenebilir (Madde 9.4).

(5) Beton için belirlenmiş özelliklere uygunluğun tayin edileceği safha, betonun kullanım anı veya hazır beton için teslim anıdır.

(6) Betonun transmikser veya karıştırmalı taşıyıcıdan teslim edilmesi halinde, özellikler EN 12350 -1'e göre karma numune alma veya spot (rastgele) numune alma yöntemleriyle ölçülebilir.

(7) Özellikler, Madde 4.2.1 veya Madde 4.2.2’y'e göre bir sınıfı kullanarak veya hedef değerlerle belirlenebilir. Hedef değerler için ilgili toleranslar Çizelge 23'te verilmiştir.

5.4.2 Çimento miktarı ve su/çimento oranı (1) Çimento, su veya mineral katkı miktarının belirleneceği durumlarda, çimento miktarı, mineral katkı miktarı veya ilave edilen su, harman kaydedicisinden alınacak yazıcı çıktısı ile veya kaydedici cihazın kullanılmaması halinde, harmana ait bilgileri ihtiva eden imalât kayıtlarından temin edilmelidir.

(2) Betonun su/çimento oranının belirlenmesinin gerekli olduğu durumlarda, tayin edilen çimento miktarı ve etkili su miktarı (sıvı katkıları için Madde 5.2.6 (3)) esas alınarak hesaplanmalıdır. Normal ve ağır agregaların

su emme oranı EN 1097-6'ya uygun olarak tayin edilmelidir. Hafif agreganın taze beton içerisindeki iri kısmının su emme oranı, EN 1097-6: 2013, Ek-C' de verilen yönteme göre etüv kurusu durum yerine, kullanım anındaki rutubet oranı kullanılarak, 1 saatlik değer olarak alınmalıdır.

Not 1 - İlave bilgi için Ek L, Satır 11’e bakılmalıdır.

Not 2 - EN 1097-6’ya göre yapılan deney, kullanım yerinde geçerli şartların izin verdiği durumlarda tüm ince malzeme dikkate alınacak şekilde değiştirilebilir.

(3) En az çimento miktarı ve en yüksek su/çimento oranına bağlı olarak beton bileşiminde mineral katkıların dikkate alınacağı durumlarda, çimento miktarı, kullanımdaki kavrama bağlı olarak (bakınız Madde 5.2.5) aşağıda verildiği gibi hesaplanır;

- (çimento + k x mineral katkı) miktarı, veya

- (çimento + mineral katkı) miktarı.

(4) Taze betondaki çimento miktarı, mineral katkı miktarı veya su/çimento oranının belirlenmesi için analize ihtiyaç duyulduğunda, bu amaçla uygulanacak deney yöntemine ve toleranslara, şartname hazırlayıcı ve imalatçı arasındaki mutabakatla karar verilmelidir.

Not 3 - CR 13902 “Taze betonun su/çimento oranının tayini" isimli CEN raporuna başvurulmalıdır.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

35

5.4.3 Hava içeriği (1) Taze betonda hava içeriğinin belirleneceği durumda, hava içeriği normal ve ağır betonda EN 12350–7' ye, hafif betonda ise ASTM C 173'e uygun olarak tayin edilmelidir.

5.4.4 Lif miktarı (1) Taze betonda lif miktarının belirleneceği durumlarda, lif miktarı beton santralı tartım kaydedicisinden çıktı

alınarak veya kaydedici cihaz kullanılmayan santrallerde, beton harmanı hazırlanmasında kullanılan karışım oranlarını veren imalat kayıtlarından alınmalıdır.

5.5 Sertleşmiş beton gerekleri

5.5.1 Dayanım

5.5.1.1 Genel (1) Beton dayanımının belirleneceği durumlarda, dayanım, EN 12350-1'e uygun şekilde alınan taze beton numuneleriyle oluşturulan ve EN 12390-2'ye uygun olarak hazırlanıp bakım uygulanan, EN 12390-1'e uygun 150 mm kenar uzunluğuna sahip küp veya 150/300 mm boyutlarındaki silindir numunelerde yapılan deneylerle

belirlenir. (2) Dayanımın belirlenmesinde, yukarıda verilenler dışında boyutlara sahip kalıplara dökülerek hazırlanmış

numuneler veya farklı kür şartları, standarda uygun şartlarda elde edilen numune dayanım sonuçları ile uygulanan şartlardaki numunelerden elde edilen sonuçlar arasında yeterli kesinlikte korelasyon kurulabilmesi ve bu korelasyonun belgelendirilmesi şartıyla kullanılabilir.

5.5.1.2 Basınç dayanımı (1) Beton basınç dayanımının belirleneceği durumlarda, dayanım EN 12390-3' e uygun küp şekilli numunede

tayin edilmişse c,cube, silindir şekilli numunede tayin edilmişse c,cy l şeklinde ifade edilir.

(2) Basınç dayanımı tayininde küp veya silindir şekilli numunelerden hangisinin kullanılacağı, teslim tarihinden önce imalâtçı tarafından beyan edilmelidir. Farklı bir yöntem kullanılacaksa, buna şartname hazırlayıcı ve imalâtçı arasındaki mutabakatla karar verilmelidir.

(3) Basınç dayanımı, aksi belirtilmedikçe 28 günlük numunelerde tayin edilir. Özel amaçlarla kullanım için basınç dayanımının (büyük hacimli yapısal elemanlar gibi) 28 günden daha erken veya daha geç yaşlarda

veya özel şartlarda kür işlemine tabi tutulmasından sonra (ısıl işlem gibi) tayin edilmesine ihtiyaç duyulabilir. (4) Betonun karakteristik basınç dayanımı en az, belirlenmiş basınç dayanımı sınıfı için Çizelge 12 ve Çizelge

13’te verilen karakteristik basınç dayanımı kadar olmalıdır. (5) Basınç dayanımı tayini deneyinin, C0 sınıfı veya S1'den daha katı kıvamlı beton kullanımı gibi özel

durumlarda, temsili dayanım değerleri vermeyeceği tahmin ediliyorsa, deney yöntemi ile ilgili şartlar beton özelliğine göre değiştirilmeli veya basınç dayanımı, mevcut yapı veya bileşeni üzerinde tayin edilmelidir. Not - İlave bilgi için Ek L, Satır 12’ye bakılmalıdır. 5.5.1.3 Yarmada çekme dayanımı (1) Betonun yarmada çekme dayanımının belirleneceği durumlarda, dayanım EN 12390-6'ya uygun olarak ölçülmelidir. Aksi belirtilmemişse yarmada çekme dayanımı 28 günlük numunede tayin edilmelidir. (2) Betonun karakteristik yarmada çekme dayanımı en az, belirlenmiş karakteristik yarmada çekme dayanımı kadar olmalıdır. Not - Eğilmede çekme dayanımının belirleneceği durumlarda, aynı yaklaşım kullanılabilir. Bu durumda uygun

deney yöntemi EN 12390-5’ tir. 5.5.2 Birim hacim kütle (yoğunluk) (1) Beton, etüv kurusu birim hacim kütlesine göre, normal beton, hafif beton veya ağır beton olarak tarif edilir (tariflere bakılmalıdır). (2) Betonun etüv kurusu birim hacim kütlesinin belirleneceği durumlarda, birim hacim kütlesi EN 12390-7'ye uygun olarak tayin edilmelidir.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

36

(3) Normal betonun etüv kurusu birim hacim kütlesi 2000 kg/m3 ‘den büyük olmalı ancak 2600 kg/m3 'ü geçmemelidir. Hafif betonun etüv kurusu birim hacim kütlesi, beton için belirlenmiş birim hacim kütle sınıfı için Çizelge 14' de verilen sınır değerler arasında olmalıdır. Ağır betonun etüv kurusu birim hacim kütlesi ise 2600 kg/m3 'ten büyük olmalıdır. Birim hacim kütlenin hedef değer olarak belirtilmesi durumunda 100 kg/m3 tolerans uygulanır. (4) Hafif betonun belirtilen birim hacim kütle sınıfına uygunluğunun belirlenmesi durumunda, sertleşmiş hafif betonun birim hacim kütlesi EN 12390-7’ye uygun şekilde ve etüv kurusu durumda tayin edilmelidir. Hafif betonun, Madde 8.2.3.3’e uygun olarak hedef birim hacim kütleye uygunluğunun belirlenmesi durumunda, sertleşmiş hafif betonun birim hacim kütlesi EN 12390-7’ye uygun şekilde ve etüv kurusu durumda veya belirtilen şartlarda tayin edilmelidir. 5.5.3 Su işlemesine (nüfuzuna) karşı direnç (1) Beton numunelerin su işlemesine karşı direncinin belirlenmesinde, deney yöntemine (örneğin EN 12390-8) ve uygunluk kriterlerine şartname hazırlayıcı ve imalâtçı arasındaki mutabakatla karar verilmelidir. (2) Üzerinde mutabakata varılmış deney yönteminin mevcut olmaması halinde, su işlemesine karşı direnç, beton karışım oranlarının sınırlandırılması yoluyla dolaylı olarak da tarif edilebilir. 5.5.4 Yangına direnç (1) Madde 5.1.3'e uygun mineral agregalardan oluşan beton, Madde 5.1.2'ye uygun çimento, Madde 5.1.5'e uygun kimyasal katkılar, Madde 5.1.6'ya uygun mineral katkılar, Madde 5.1.7’ye uygun lifler veya Madde 5.1.1'e uygun diğer inorganik bileşen malzemelerden meydana gelen beton Euro sınıf A1 olarak sınıflandırılır ve deneye gerek duyulmaz.1

6 Beton şartnamesi

6.1 Genel (1) Beton şartname hazırlayıcı, imalâtçıya verilen şartnamede beton özellikleriyle ilgili bütün şartların bulunduğunu garanti etmelidir. Şartname hazırlayıcı aynı zamanda teslimden sonraki taşıma, yerleştirme, sıkıştırma, kür veya daha sonraki herhangi işlem için beton özellikleriyle ilgili ihtiyaç duyulan şartları da belirlemelidir. Şartname, gerek duyuluyorsa bazı özel şartları da içermelidir (mimari görünüm sağlayıcı beton yüzeyi gibi). (2) Şartname hazırlayıcı aşağıda verilen hususları dikkate almalıdır :

Taze ve sertleşmiş betonun yapımı ile ilgili işlemler, Kür şartları,

Yapı boyutları (ısı gelişimi için),

Yapının maruz kalacağı çevresel etkiler, Tasarım hizmet ömrü,

Görünür agregalı veya perdahlanmış beton yüzeyi ile ilgili şartlar,

Belirli Dupper ve Dlower üzerinde etkisi olan tüm şartlar,

Not 1 - Bu madde ile ilgili gerekler, EN 1992-1-1 ve EN 13670 gibi tasarım ve uygulama standartlarında verilmektedir.

Çevresel etki sınıflarından kaynaklanan şartlar gibi, belirlenmiş uygunlukta bileşenlerin kullanımı ile ilgili

herhangi kısıtlama olup olmadığı,

Not 2 - Betonun kullanılacağı yerde geçerli şartlar, verilen bu hususlardan bazılarıyla ilgili şartları içerebilir. (3) Beton, Madde 4'de verilen genel sınıflandırmaya ve Madde 5.3 den Madde 5.5 (Madde 6.2)’e kadar olan maddelerde verilen şartlara göre tasarlanmış beton veya bileşim oranlarının tarif edilmesi şeklinde tarif edilmiş beton (Madde 6.3) olarak belirlenmelidir. Beton karışımının tasarlanması veya tarif edilmesinde başlangıç deneylerinden (Ek A) elde edilen sonuçlar veya bileşen malzemelerin temel özellikleri (Madde 5.1) ve beton

1 (94/611/EC) [3] Komisyon kararına bakılmalıdır.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

37

bileşim oranları (Madde 5.2 ve Madde 5.3.2) bakımlarından benzer betonda temin edilecek uzun süreli takip (tecrübe) sonuçları esas alınmalıdır. (4) Tarif edilmiş beton için şartname hazırlayıcı, beton özelliklerinin bu Avrupa standardında verilen genel

şartlara uygun olması ve belirlenmiş beton bileşim oranlarının, betonun taze ve sertleşmiş durumda iken tasarlanan performansı sağlamaya yeterli olduğunu temin etmeden sorumludur. Şartname hazırlayıcı, plânlanan performansı tarif eden belgeleri muhafaza etmeli ve güncelleştirmelidir (Madde 9.5). Betonun

standarda göre tarif edilmiş olması halinde bu sorumluluk milli standard teşkilatına aittir. Not 3 - Tarif edilmiş beton için uygunluk değerlendirmesinde sadece belirlenmiş bileşim oranlarının temini

esas alınır. Bu değerlendirmede şartname hazırlayıcının planladığı performans dikkate alınmaz.

6.2 Tasarlanmış betonun şartnamesi 6.2.1 Genel (1) Tasarlanmış beton, tüm durumlarda Madde 6.2.2’de verilen temel gerekler yoluyla ve gerekli hallerde Madde 6.2.3’te verilen ilâve gerekler yoluyla belirtilmelidir.

(2) Şartnamede kullanılacak kısaltmalar Madde 11 ‘de verilmiştir.

6.2.2 Temel gerekler (1) Beton şartnamesi aşağıdakileri içermelidir:

a) Bu standarda uygunluk şartı,

b) Basınç dayanım sınıfı,

c) Etki sınıfları (kısaltılmış gösterim Madde 11'de verilmiştir),

d) Dupper ve Dlower,

Not 1 - EN 1992-1-1’e göre Dupper , dg ‘den daha büyük olmamalıdır.

e) Çizelge 15'e göre klorür içeriği sınıfı, (2) Hafif beton için ilave olarak;

f) Birim hacim kütle sınıfı veya hedef birim hacim kütle veya,

(3) Ağır beton için ek olarak;

g) Hedef birim hacim kütle

(4) Hazır beton ve şantiyede yapılan beton için ilave olarak ;

h) Kıvam sınıfı veya özel durumlarda kıvam için hedef değer.

Not 2 - Kendiliğinden yerleşen betonun kıvamı ile ilgili kılavuz bilgi için Ek G’ye bakılmalıdır.

6.2.3 İlâve gerekler (1) Aşağıda verilenler, uygun olan yerlerde performans gerekleri ve deney yöntemleri kullanılarak belirtilebilir:

Çimentonun özel tipleri veya sınıfları,

Agreganın özel tipleri veya sınıfları.

Not 1 - Bu durumlarda, zararlı alkali-silika etkileşimini en aza indirmek için beton karışımının tanziminden şartname hazırlayıcı sorumludur (Madde 5.2.3.5).

Liflerle güçlendirilmiş betonun tipi, fonksiyonu (yapısal veya yapısal olmayan gibi) ve en az lif içeriği veya liflerle güçlendirilmiş betonun performans sınıfları. Performans sınıfları kullanılması durumunda, sınıflar, deney yöntemleri ve uygunluk kriterleri belirlenmiş olmalıdır.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

38

Donma/çözülme etkisine dayanıklılık için gerekli özellikler (en az hava içeriği, Madde 5.4.3 gibi).


Madde 5.2.9'da verilenlerden farklı ise, taze beton sıcaklığı ile ilgili şartlar,

Dayanım gelişmesi (Çizelge 16),

Hidratasyon esnasında ısı gelişimi,

Katılaşmanın geciktirilmesi,

Su işlemesine direnç,

Aşınmaya direnç,

Yarmada çekme dayanımı (Madde 5.5.1.3),

Kuruma rötresi, sünme, elastisite modülü (örneğin A.4 (9)’da gösterildiği gibi),

Özel geoteknik işler için ilave beton özellikleri (Ek D’ye bakınız),

Kendiliğinden yerleşen beton için ilave özellikler (Ek G’ye bakınız),

Diğer teknik gerekler (özel yüzey görünümü temin etme veya özel yerleştirme yöntemi, kıvam koruma süresi ile ilgili özellikler gibi)

6.3 Tarif edilmiş betonun şartnamesi

6.3.1 Genel (1) Tarif edilmiş beton, tüm durumlarda Madde 6.3.2’de verilen temel gerekler yoluyla ve gerekli hallerde

Madde 6.3.3’te verilen ilâve gerekler yoluyla belirtilmelidir. 6.3.2 Temel gerekler (1) Beton şartnamesinde aşağıda verilenler bulunmalıdır:

a) Bu standarda uygunluk şartı,

b) Çimento tipi ve dayanım sınıfı,

c) Hedef çimento miktarı,

d) Hedef su/çimento oranı veya sınıf veya hedef değer cinsinden kıvamı,


e) Agreganın tipi, kategorisi ve en fazla klorür içeriği,

f) Hafif veya ağır agrega için en büyük veya en küçük birim hacim kütleden uygun olanı,

g) Agreganın en büyük tane büyüklüğü Dupper , Dlower ve tane büyüklüğü dağılımı kategorisi ile ilgili herhangi sınır değerler,

Not 2 - EN 1992-1-1’e göre Dupper , dg ‘den daha büyük olmamalıdır.

h) Varsa kimyasal katkı, mineral katkı veya liflerin tip ve miktarı,

i) Kimyasal katkı, mineral katkı veya lifler kullanıldığı takdirde, bu malzemelerin ve bir ikame olarak

çimentonun diğer yollarla tanımlanabilir olmayan özellikleri için malzeme kaynakları. 6.3.3 İlâve gerekler (1) Beton şartnamesi aşağıdakileri de içerebilir:

Diğer yollarla tanımlanabilir olmayan özellikler için kullanılabilecek bilgi olarak bazı veya tüm beton bileşenlerinin kaynakları,

Agregalar için ilâve gerekler,


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

39

Madde 5.2.9'da verilenlerden farklı ise taze beton sıcaklığı ile ilgili gerekler,

Diğer teknik gerekler.

6.4 Standarda göre tarif edilmiş betonun şartnamesi (1) Standarda göre tarif edilmiş beton aşağıda verilenlerle tanımlanır:

İlgili gerekleri sağlayan betonun kullanılacağı yerde geçerli standardı,

Bu standardda kullanılan beton notasyonu.

(2) Standarda göre tarif edilmiş beton sadece aşağıda verilen hallerde kullanılır:

Betonarme ve donatısız beton yapılarda kullanılan normal beton için,

Betonun kullanılacağı yerde geçerli şartnamelerin C20/25 dayanım sınıfı kullanılmasına izin vermesi dışında, tasarım basınç dayanım sınıfının ≤ C16/20 olması,

Betonun kullanılacağı yerde geçerli şartnamelerin diğer etki sınıflarına izin vermesi dışında X0 ve XC1 etki sınıfları için.

7 Taze betonun teslimi

7.1 Beton kullanıcısı (müşteri) tarafından imalâtçıya verilecek bilgiler (1) Kullanıcı, aşağıda verilen konularda imalâtçıyla mutabakat sağlamalıdır:

Teslim tarihi, zamanı ve birim sürede verilecek beton miktarı (hızı),

ve uygun hallerde imalâtçı aşağıdaki durumlar için bilgilendirilir:

Şantiyede özel taşıma yöntemi,

Taze betonun özel yerleştirilme yöntemleri,

Teslim araçlarının, tip (karıştırmalı/karıştırmasız ekipman), büyüklük, yükseklik veya brüt ağırlık gibi özelliklerinin sınırlandırılması.

7.2 Beton imalâtçısı tarafından kullanıcıya verilecek bilgiler (1) İmalâtçı, kullanıcının talep etmesi üzerine, tasarlanmış beton için teslimden önce aşağıdaki bilgileri vermelidir. a) Çimentonun tipi ve dayanım sınıfı ve agregaların tipi,

b) Varsa kimyasal katkıların ve mineral katkıların tipi,

c) EN 14889-1 veya EN 14889-2’ye uygun liflerin tarifi ve belirtilmişse miktarı,

d) Lifle güçlendirilmiş betonun performans sınıfı belirtildiyse, liflerin EN 14889-1 veya EN 14889-2’ye göre

tarifi,

e) Hedef su/çimento oranı,

f) İmalât veya uygunluk kontrolü veya başlangıç deneylerinden elde edilenler gibi beton için daha önce

yapılan ilgili deney sonuçları,

g) Dayanım gelişimi,

h) Bileşen malzemelerin kaynakları,

i) Dmax

(2) Kür süresini belirlemek için, beton dayanım gelişmesi ile ilgili bilgi, Çizelge 16'ya atıfta bulunularak veya 20C sıcaklıkta 2 gün ile 28 gün arasında dayanım gelişim eğrisinin çizilmesiyle sağlanabilir.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

40

Çizelge 16 - Betonun 20C sıcaklıktaki dayanım gelişmesi

Dayanım gelişmesi

Tahmini dayanım oranı

r = cm,2 / cm,28

Hızlı ≥ 0,5

Orta ≥ 0,3 < 0,5

Yavaş ≥ 0,15 < 0,3

Çok yavaş > 0,15

(3) Dayanım gelişmesinin göstergesi olan dayanım oranı, 2 günlük ortalama basınç dayanımının (cm,2) 28 günlük ortalama basınç dayanımına (cm,28) oranıdır. Bu dayanımlar başlangıç deneyleriyle veya benzer malzemeler ve karışım oranlarına sahip betonlardan elde edilen sonuçlar esas alınarak belirlenebilir. Başlangıç deneyleriyle dayanım tayininde kullanılacak numuneler için taze beton numunesinin alınması, beton numune hazırlanması, bakımı ve basınç dayanımı tayini deneylerinde sırasıyla, EN 12350-1, EN 12390-1, EN 12390-2 ve EN 12390-3'e uyulmalıdır. (4) İmalâtçı, kullanıcıyı taze betonun taşıma ve yerleştirilmesi esnasında, sağlıkla ilgili olarak meydana gelme ihtimali olan tehlikeler hakkında betonun kullanılacağı yerde geçerli şartnamelerde öngörülen şekilde bilgilendirmelidir. Not - Bu standard, imalatçı ve kullanıcı arasındaki ilişkiye bağlı olduğundan, bilgilerin özel bir formatta

verilmesini gerektirmez, örneğin, şantiyede karıştırılan beton veya ön yapımlı beton mamuller için beton imalatçısı ve kullanıcısı aynı taraf olabilir

7.3 Hazır beton için sevk ve teslim belgesi (irsaliye) (1) İmalâtçı, her beton yükü (transmikser) tesliminde kullanıcıya en az aşağıda verilen bilgileri içeren, bilgisayar çıktısı, matbu belge veya elle yazılmış sevk ve teslim belgesi vermelidir.

Hazır beton tesisinin ismi,

Sevk ve teslim belgesinin seri numarası,

Yükleme tarihi ve saati (çimento ve suyun ilk temas ettiği zaman),

Kamyonun plâka numarası veya aracı tanıtıcı bilgi,

Alıcının veya müşterinin ismi,

Şantiyenin ismi ve yeri,

Şartnamelerle ilgili ayrıntılar veya atıf (kod no, sipariş no. gibi),

Beton hacmi, m3 olarak,

Şartnamelere ve EN 206'ya uygunluğunun beyanı,

Varsa belgelendirme kuruluşunun ismi ve işareti,

Betonun şantiyeye ulaştığı zaman (saat: dakika),

Boşaltmanın başladığı zaman (saat: dakika),

Boşaltmanın tamamlandığı zaman (saat: dakika).

(2) İlâve olarak sevk ve teslim belgesinde aşağıda verilenlerle ilgili ayrıntılı bilgiler de bulunmalıdır; a) Tasarlanmış beton için:

Dayanım sınıfı,

Çevresel etki sınıfları,

Klorür içeriği sınıfı,

Kıvam sınıfı veya hedef değer,

Belirtilmişse beton karışım oranlarıyla ilgili sınır değerler,

Belirtilmişse çimento tipi ve dayanım sınıfı,

Belirtilmişse kimyasal katkı ve mineral katkı tipi,

Belirtilmişse liflerin tipi ve miktarı veya liflerle güçlendirilmiş betonun performans sınıfı,


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

41

Gerekliyse özel nitelikler,

Dmax,

Hafif veya ağır beton için, birim hacim kütle sınıfı veya hedef birim hacim kütle değeri.

b) Tarif edilmiş beton için :

Beton bileşimi ile ilgili detaylı bilgiler, çimento miktarı ve gerekliyse katkı tipi gibi,

Hedef su/çimento oranı veya belirtildiği şekilde kıvam sınıfı veya hedef değer,

Dmax,

Belirtilmişse liflerin tipi ve miktarı.

(3) Standarda göre tarif edilmiş beton için verilecek bilgiler, ilgili standard hükümlerine uygun olmalıdır.

7.4 Şantiyede imal edilen beton için sevk ve teslim belgesi bilgileri (1) Madde 7.3'te verilen sevk ve teslim belgesinde yer alması gerekli bilgiler, şantiyede hazırlanan beton için de, şantiyenin büyük olması veya şantiyede birkaç tip beton imal edilmesi veya beton imal eden tarafın, betonun yerleştirilmesinden sorumlu tarafla farklı olması durumunda geçerlidir.

7.5 Esas karıştırma işleminden sonraki ve boşaltımdan önceki karışım ayarlamaları (1) Genel olarak esas karıştırma işleminden sonra karışım oranlarının ayarlanmasına izin verilmez. (2) Bazı özel hallerde, kimyasal katkı, boyar maddeler, lifler veya su aşağıdaki şartlarda ilâve edilebilir:

- İmalatçının sorumluluğu altında olmak şartıyla,

- Kıvam ve sınır değerlerin belirtilen değerlere uygun olması şartıyla, ve

- Fabrika imalat kontrol sistemi içinde bu işlemi güvenli bir şekilde yürütmek için yazılı bir prosedür olması

şartıyla. (3) Ayrıca, taze betona su ilave edilmesi halinde, su ilave edilmiş betondan numune alınması yoluyla da bir

uygunluk kontrolü yapılmalıdır. (4) Transmiksere ilave edilen herhangi su, kimyasal katkı, boyar maddeler veya liflerin (lif miktarı belirtilmişse)

miktarı tüm durumlarda teslim fişine (irsaliye) kaydedilmelidir. Betonun şantiyede yeniden karıştırılması için Madde 9.8’e bakılmalıdır.

Not - İlave bilgi için Ek L, Satır 15’e bakılmalıdır.

8 Uygunluk kontrolü ve uygunluk kriterleri

8.1 Genel (1) Uygunluk kontrolü, betonun şartnameye uygunluğunu kontrol etmek için önceden belirlenen uygunluk

kurallarına göre alınan kararları ve uygulamaların hepsini kapsar. Uygunluk kontrolü, imalât kontrolünün (Bkz. Madde 9) tamamlayıcı bir parçasıdır.

Not - Uygunluk kontrolü için kullanılacak beton özellikleri, standartlaştırılmış işlemler kullanılarak uygun deneylerle ölçülür. Yapıdaki betonun özelliklerine ait gerçek değerler, yapının boyutları, betonun yerleştirilmesi, sıkıştırma, kür şartları ve iklim etkilerine bağlı olarak deneylerle elde edilen değerlerden

farklılık gösterilebilir. (2) Numune alma ve deney plânı ile uygunluk kriterleri, Madde 8.2 veya Madde 8.3'de verilen işlemlere uygun

olmalıdır. Bu şartlar, özel mamul standardında eşdeğer kurallar yer almıyorsa ön yapımlı mamullerde kullanılan betonlara da uygulanır. Şartname hazırlayıcı daha sık numune alınmasını gerekli görmüşse taraflar bu konuda önceden mutabakat sağlamış olmalıdır. Bu maddelerde yer almayan özellikler için numune alma ve deney

plânı, deney yöntemi ve uygunluk kriterlerine, imalâtçı ve şartname hazırlayıcı birlikte mutabakatla karar vermelidir.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

42

(3) Uygunluk deneyleri için numune alma yeri, betonun teslim yeri ve numune alma yeri arasında ilgili beton özellikleri ve beton bileşim oranlarında önemli farklılık meydana gelmeyecek şekilde seçilmelidir. Doygun olmayan agrega kullanılarak imal edilen hafif betonlardan numuneler, betonun teslim yerinden alınmalıdır.

(4) İmalât kontrolü için yapılan deneylerin, uygunluk kontrolü için gerekli olanlarla aynı olması durumunda bu deneylerin uygunluk değerlendirmesinde de kullanılmasına izin verilir. İmalâtçı, teslim edilen betonla ilgili diğer

deney verilerini de uygunluk tayini amacıyla kullanabilir. (5) Uygunluk veya uygun olmama durumuna, uygunluk kriterleri esas alınarak karar verilir. Uygun olmama

durumu, imalât yerinde ve yapım şantiyesinde ilâve bazı tedbirlerin alınması sonucunu doğurabilir (Bkz. Madde 8.4).

8.2 Tasarlanmış betonun uygunluk kontrolü 8.2.1 Basınç dayanımının uygunluk kontrolü

8.2.1.1 Genel (1) C8/10 ilâ C55/67 olan dayanım sınıflarına dahil normal ve ağır beton veya LC8/9 ilâ LC55/60 olan dayanım sınıflarına dahil hafif betonlarda numune alma ve deney işlemleri, aksi kararlaştırılmamışsa her beton bileşim oranı için veya imalâtçı tarafından uygunluğu belirlenen beton ailesi için yapılır. Beton ailesi kavramı, daha

yüksek dayanım sınıflarındaki betonlara uygulanmaz. Hafif beton, normal betonların meydana getirdiği beton ailesi içerisine karıştırılmaz. Benzer özelliklere sahip agregalarla imal edilen hafif betonlar kendilerine ait ailelerine ayrılabilirler.

Not - Beton ailesi seçimi için kılavuz bilgi Ek K' da verilmiştir. Beton ailesi kavramının uygulanması için daha detaylı bilgi ise CEN/TR 16369 ve CR 13901 no’lu CEN raporunda verilmiştir.

(2) Beton ailesi kavramı kullanılıyorsa, imalâtçı ailenin tüm üyeleri üzerinde kontrol sağlamalı ve numuneler, beton ailesine dahil olarak imal edilen bütün beton bileşimlerinden alınmalıdır.

(3) Uygunluk deneylerinin beton ailesine uygulanmasında en yaygın olarak imal edilen beton bileşim oranına sahip olan veya bileşim oranlarının ortalaması olabilecek beton karışımı referans olarak seçilir. Beton ailesi içerisindeki her farklı beton bileşimine sahip beton ve referans beton arasında her betondan elde edilen basınç

dayanımı deney sonuçlarını, referans beton deney sonuçları haline çevirebilmek için bağıntılar kurulmalıdır. Bağıntılar, her değerlendirme evresinde ve imalât şartlarında dikkate almaya değer değişiklikler olduğu zaman orijinal basınç dayanımları esas alınarak gözden geçirilmelidir. İlâve olarak, beton ailesi için uygunluk

değerlendirilmesinde, her üyenin aileye ait olduğu doğrulanmalıdır (Madde 8.2.1.3). (4) Her beton bileşim oranı veya beton ailesi için, numune alma ve deney plânı ve uygunluk kriterleri

bakımından başlangıç imalâtı ve sürekli imalât arasında farklılık olduğu bilinmelidir. (5) Başlangıç imalâtı, en az 35 deney sonucu elde edilinceye kadar olan imalâtı kapsar.

(6) Sürekli imalât,12 aydan fazla olmayan sürede en az 35 deney sonucu elde edildikten sonraki imalâttır.

(7) Bir beton bileşimi veya beton ailesi imalâtının 12 aydan daha fazla süreyle kesintiye uğraması halinde, imalâtçı, başlangıç imalâtı için verilen kriterleri, numune alma ve deney planını uygulamalıdır.

(8) Sürekli imalât esnasında imalâtçı, başlangıç imalâtı için kullandığı numune alma, deney plânı ve kriterleri kullanabilir.

(9) Dayanımın farklı bir yaş için belirtilmesi halinde, uygunluk değerlendirmesi belirtilen bu yaşta deneye tâbi tutulan numune sonuçları esas alınarak yapılır.

(10) Karakteristik dayanım şartlarını sağladığı yeterli yaklaşımla doğrulanmış belirli hacimdeki betonun tanımlanmasında Ek B'ye uyulmalıdır.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

43

8.2.1.2 Numune alma ve deney plânı (1) Numuneler, betondan rastgele seçilerek alınmalı ve numune alma işleminde EN 12350-1'e uyulmalıdır. Numune alma işlemi, ayrı ayrı beton karışımlarından veya homojen olduğu kabul edilen şartlarda imal edilen her beton ailesinden alınmalıdır. Betonun en az numune alma sıklığı ve deney sıklığı için Çizelge 17'de

başlangıç veya sürekli imalâttan hangisi en fazla numune sayısını veriyorsa o sıklık seçilmelidir. (2) Numuneler, Madde 8.1'de verilen numune alma gereklerine rağmen, imalâtçının sorumluluğunda betona su veya kimyasal katkı maddesinin ilave edilmesinden sonra alınmalıdır. Ancak kullanılacak miktarda akışkanlaştırıcı veya süperakışkanlaştırıcının beton dayanımı üzerinde olumsuz etkisi olmadığı başlangıç deneyleriyle belirlenmişse, bu tür katkıların beton kıvamını ayarlamak için (Madde 7.5) ilâve edilmesinden önce de numune alınmasına izin verilebilir. (3) Deney sonucu, tek numunede bulunan veya aynı harmandan alınan iki veya daha fazla sayıda numunede, aynı yaşta bulunan sonuçların aritmetik ortalamasıdır. (4) Aynı taze beton harmanından iki veya daha fazla sayıda deney numunesi hazırlandığında ve bu numunelerden elde edilen deney sonuçlarından herhangi birinin, ortalama sonuca göre sapmasının %15'den daha fazla olması durumunda, deney sonuçlarının hepsi reddedilir. Ancak, numuneler ve deney sonuçları üzerinde yapılacak inceleme sonucunda deney sonuçlarından herhangi birinin ortalamaya dahil edilmemesini haklı gösterecek bir sebep varsa bu sonuç ortalamaya dahil edilmez ve değerlendirmede geriye kalan deney sonuçları kullanılır. Çizelge 17 - Uygunluk değerlendirmesi için en az numune alma sıklığı

İmalât

En az numune alma sıklığı

İmalâtın ilk 50 m3' ü

İlk 50 m3' den sonraki imalâta için aşağıda verilenlerden en

yüksek numune alma sıklığını sağlayan

İmalât kontrol belgesi olan beton

İmalât kontrol belgesi olmayan beton

Başlangıç (en az 35 deney sonucu elde edilinceye kadar)

3 numune takımı

200 m3 te 1 numune takımı veya bir haftalık imalâttan 2 numune

takımı

150 m3 te 1 numune

takımı veya bir günlük imalâttan 1 numune

takımı

Sürekli b (en az 35 deney sonucu elde edilmesinden sonra)

-----

400 m3 te 1 numune takımı veya 5 günlük c,d imalattan 1 numune takımı

veya bir aylık (takvime göre)

imalâttan 1 numune takımı

a) Numune alma işlemi, bütün imalâta yayılmalı ve her 25 m 3 beton hacmi için birden fazla numune alınmamalıdır. b) En son 15 adet deney sonucunun standard sapmasının Çizelge 19’da sn için verilen üst sınırı geçmesi durumunda

numune alma sıklığı, daha sonraki 35 deney sonucu elde edilinceye kadar, başlangıç imalâtı için gerekli olan sıklığa çıkarılmalıdır.

c) Veya bir haftalık süre içinde (7 ardışık takvim günü) beş günden daha fazla imalât yapıldığında, her haftalık imalat miktarından bir kez.

d) Bir imalat gününün tanımı kullanım yerinde geçerli tanım olarak uygulanmalıdır.

8.2.1.3 Basınç dayanımı için uygunluk kriterleri

8.2.1.3.1 Her bir deney sonucu için uygulanacak kriter (1) Beton basınç dayanımının uygunluğu, Madde 5.5.1.2’ye göre 28 gün yaşta deneye tabi tutulmuş numuneler

üzerinde tayin edilir. Her bir deney sonucu cif , aşağıdaki şartı sağlamalıdır;

( 4)ci ckf f N/mm2 (1)

Not - Dayanımın 28 günden farklı bir yaş için tanımlanmış olması halinde, uygunluk, tanımlanan bu yaşta

deneye tâbi tutulan numuneler kullanılarak belirlenir.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

44

8.2.1.3.2 Deney sonuçları ortalaması için uygulanacak kriterler (1) Belirtilen karakteristik dayanımın sağlandığı, aşağıda verilen yöntemlerden uygun olan kullanılarak belirlenmelidir;

Yöntem A: İmalat başlangıcında

(2) İmalat başlangıcı için, ardışık 3 deney sonucunun örtüşmeyen veya örtüşen gruplarının ortalama dayanımı aşağıdaki şartı sağlamalıdır;

( 4)cm ckf f N/mm2 (2)

Not 1 - Uygunluk kriterleri, örtüşmeyen deney sonuçlarının esas alınmasıyla geliştirilmiştir. Kriterlerin örtüşen deney sonuçlarına uygulanması sonuçların reddedilme riskini arttırır.

Yöntem B: Sürekli imalat

(3) Sürekli imalat şartları oluştuğunda Yöntem B alternatif olarak uygulanır.

(4) Uygunluk değerlendirmesi, aşağıda, deney yapma sıklığına bağlı olarak verilen alternatiflerden biri ile verilen süreyi aşmayacak şekilde bir değerlendirme süreci sırasında alınan numunelere ait deney sonuçları kullanılarak yapılmalıdır.

Deney sıklığı düşük olan tesisler için (tasarlanmış beton için deney sonucu sayısı, her 3 aylık süre içinde 35’den daha az) değerlendirme süresi, en az 15 deney sonucunu kapsamalı ve en fazla 6 aylık bir süre içerisinde alınan ardışık deney sonucu sayısı 35’i aşmamalıdır.

Deney sıklığı yüksek olan tesisler için (tasarlanmış beton için deney sonucu sayısı, her 3 aylık süre içinde 35’den daha fazla) değerlendirme süresi, en az 15 deney sonucunu kapsamalı ve 3 ay lık süreyi aşmamalıdır.

(5) Bir değerlendirme süresi içinde tek bir beton harmanından veya bir beton ailesini oluşturan beton harmanlarından elde edilen ardışık deney sonuçlarının örtüşmeyen veya örtüşen gruplarının ortalama dayanımı aşağıdaki şartı sağlamalıdır;

( 1,48 )cm ckf f N/mm2 (3)

(6) Bu yöntemin bir beton ailesine uygulanması durumunda, beton ailesinin her bir üyesi için tüm

dönüştürülmemiş deney sonuçlarının ortalaması (cmf ) Çizelge 18’de verilen kriter uygulanarak

değerlendirilmelidir. Bu kriteri sağlayamayan herhangi bir üye aileden çıkarılmalı ve uygunluk için tek başına değerlendirilmelidir.

(7) Beton ailesinden çıkartılan üye veya üyelerin uygunluk değerlendirmesi, başlangıç imalatı için verilen uygunluk kriteri (Yöntem A) kullanılarak tek tek yapılmalıdır. Beton ailesinden çıkartılan üye veya üyelerin yeniden beton ailesi içerisine alınması, ancak üyelikten çıkartılan betona ait karışım oranları ve referans beton karışım oranları arasında daha önce kurulan ilişkinin yeniden kurulmasından sonra kabul edilebilir.

Çizelge 18 - Beton ailesine ait üyelerin doğrulama kriterleri

Beton ailesine ait her bir üye için basınç dayanımı

deney sonucu adedi, n

Beton ailesine ait bir üye için "n"

adet deney sonucu ortalaması - cmf

N/mm2

2 ≥ ck - 1,0

3 ≥ ck + 1,0

4 ≥ ck + 2,0

5 ≥ ck + 2,5

6 ≥ ck + 3,0

7 ila 9 ≥ ck + 3,5

10 ila 12 ≥ ck + 4,0

13, 14 ≥ ck + 4,5

≥ 15 ≥ ck + 1,48


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

45

Not 2 - Beton ailelerinin seçimi için kılavuz bilgiler Ek K’da verilmiştir. (8) Başlangıç imalatının sonunda, bu imalat döneminde en az 3 aylık süre boyunca alınan en az 35 adet ardışık

deney sonucu grubunun standard sapması () hesaplanır. Sürekli imalat safhasına geçildiği zaman, bu standard sapma değeri, ilk değerlendirme dönemindeki uygunluğu kontrol etmek için kullanılmalıdır. İlk ve müteakip değerlendirme dönemlerinin sonunda, Çizelge 19’da verilen sınırlar kullanılarak , standard sapmada

önemli derecede değişiklik olup olmadığı kontrol edilmelidir. Önemli ölçüde değişiklik yoksa, hesaplanmış mevcut standard sapma, sonraki değerlendirme dönemi için de uygulanır. Standard sapmada önemli derecede değişiklik varsa, yeni bir standard sapma, en son elde edilen 35 ardışık deney sonucu kullanılarak hesaplanır

ve daha sonraki değerlendirme dönemlerinde bu standard sapma uygulanır. Not 3 - İlave bilgi için Ek L, Satır 16’ya bakılmalıdır.

Çizelge 19 - Standard sapmanın değerlendirme sınırları

Deney sonucu adedi sn için sınır değerler

15 ila 19 0,63 ≤ sn ≤ 1,37

20 ila 24 0,68 ≤ sn ≤ 1,31

25 ila 29 0,72 ≤ sn ≤ 1,28

30 ila 34 0,74 ≤ sn ≤ 1,26

35 a 0,76 ≤ sn ≤ 1,24 a) Deney sonucu adedinin 35’den daha fazla olması durumunda Bağıntı (4) uygulanır.

Yöntem C: Kontrol grafiklerinin kullanımı

(9) Yöntem C, sürekli imalata ilişkin sonuçların belirginleştiği ve beton imalatının üçüncü tarafça sertifikalandırıldığı durumlarda kontrol grafiklerinin kullanımı ile uygunluğun değerlendirilmesi için uygulanacak bir seçenektir.

(10) Kontrol sistemi, kontrol grafiğinin genel kabul görmüş bir modelinin uygulanmasını içerir ve aşağıdaki özelliklere sahiptir;

- En büyük ortalama çıkış kalitesi (AOQ) değerini % 5’i aşmayacak şekilde sağlamak,

- Gerekli karakteristik dayanım değeri ile ilgili imalatın uygunluğunu sağlamak,

- Dayanım ve standard sapma veya hedef değerlerden sapmaların düzenli olarak izlenmesi,

- Uygulanabildiği yerlerde, sistemin tepkisini hızlandırmak için bir veya daha fazla prosedürün dahil edilmesi, (erken dayanım gelişimi verisinin kullanılması, beton ailesi kavramının kullanılması gibi),

- Uygunluk ve ikaz sınırları için belirgin karar kurallarının tanımlanması ve uygulanması,

- Kontrol grafiğinin, standard sapmanın mevcut uygulanan değerden 0,5 N/mm2’e eşit veya daha fazla olduğunu göstermesi durumunda, uygulanan değer değiştirilir.

Not 4 - İlave bilgi için Ek L, Satır 17’ye bakılmalıdır.

(11) Ek H veya Madde 8.2.1.3.2 (10) gereklerini karşılayacak şekilde kullanım yerinde geçerli hükümlerde verilen uygulama kurallardan biri uygulanmalıdır.

Not 5 - Ek H’da ortalama çıkış kalite sınırını, % 5,0’ı aşmayacak şekilde sağlayan uygunluk kuralları örnekleriyle birlikte Cusum kontrol grafikleri ve Shewhart kontrol grafikleri için uygulama yöntemleri verilmektedir. Ek H’da verilenler dışındaki değerlere ilişkin, Cusum kontrol grafiklerinin esas alındığı

kılavuz bilgiler CEN/TR 16369’da verilmektedir [1].


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

46

8.2.2 Yarmada çekme dayanımı için uygunluk kontrolü 8.2.2.1 Genel (1) Madde 8.2.1.1 hükümleri uygulanır, ancak bu durumda beton ailesi kavramı uygulanamaz. Her beton bileşimi ayrı ayrı değerlendirilmelidir.


8.2.2.2 Numune alma ve deney plânı (1) Madde 8.2.1.2 hükümleri uygulanır.

8.2.2.3 Yarmada çekme dayanımı için uygunluk kriterleri (1) Betonun yarmada çekme dayanımının belirtildiği durumlarda, uygunluk değerlendirmesi , deney yapma sıklığına bağlı olarak aşağıda verilen seçeneklerden biri ile verilen süreyi aşmayacak şekilde uygulanacak değerlendirme süresi sırasında alınan deney sonuçları kullanılarak yapılmalıdır. Deney sıklığı düşük olan tesisler için (tasarlanmış beton için deney sonucu sayısı, 3 aylık süre içinde

35’den daha az) değerlendirme süresi, en az 15 deney sonucunun elde edildiği süreyi kapsamalı ve 6 ayı geçmemek üzere, ardışık 35 deney sonucunun elde edildiği bir süreyi aşmamalıdır.

Deney sıklığı yüksek olan tesisler için (tasarlanmış beton için deney sonucu sayısı, 3 aylık süre içinde 35’den daha fazla) değerlendirme süresi en az 15 ardışık deney sonucunun elde edildiği süreyi kapsamalı ve bu süre 3 ayı aşmamalıdır.

(2) Betonun yarmada çekme dayanımının uygunluğu, Madde 5.5.1.3’e göre farklı bir yaş belirtilmedikçe 28 günlük deneye tabi tutulmuş numune sonuçları ile değerlendirilir.

"n" adet örtüşmeyen veya örtüşen ardışık deney sonucu grubu - ctm, sp (1. kriter),

Tek deney sonucu - cti, sp (2. kriter) (3) Karakteristik yarmada çekme dayanımına (ctk,sp) uygunluk, Deney sonucunun, Çizelge 20'de başlangıç imalâtı veya sürekli imalâttan uygun olan için verilen her iki kriteri de sağlamasıyla kanıtlanmış olur. Çizelge 20 - Yarmada çekme dayanımı için uygunluk kriterleri

İmalât Grupta elde edilen deney

sonucu adedi "n"

1. Kriter 2. Kriter

“n" adet deney sonucunun

ortalaması (ctm, sp)

N/mm2

Herhangi tek deney

sonucu (cti, sp)

N/mm2

Başlangıç 3 ≥ ctk,sp + 0,5 ≥ ctk,sp - 0,5

Sürekli 15’den daha az olmayan ≥ ctk,sp + 1,48 ≥ ctk,sp - 0,5

(4) Standard sapma ile ilgili gerekler Madde 8.2.1.3.2, Yöntem B'de verilen hükümlere uygun olmalıdır.

8.2.3 Dayanımdan başka özellikler için uygunluk kontrolü 8.2.3.1 Genel (1) Betonun diğer özelliklerinin belirtildiği durumlarda, uygunluk değerlendirmesi, kıvam, viskozite, geçiş

yeterliliği, ayrışma direnci, hava içeriği ve Çizelge 21’de belirtildiği gibi liflerin transmikser’de ilave edilmesi halinde taze betonda homojen dağılımın sağlandığı ile ilgili olarak her bir transmikser yükü için yapılmalıdır. Diğer özellikler için, uygunluk değerlendirmesi, 6 ayı geçmeyen bir imalat değerlendirme döneminde Çizelge

22'de belirtildiği gibi yapılmalıdır. Not 1 - Belirli bir hacimdeki betonun belirli bir beton grubuna ait olduğunu belirlemek için yapılacak tanımlama

deneyinin yürütülmesi durumunda, beton kıvamı, taze betonun hava içeriği veya lif içeriğinin belirtilen en az değeri için gerekli şartlara uygunluğun doğrulanması için uygulanacak prosedür Ek B'de verilmektedir.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

47

Not 2 - Tek bir harman için uygunluk kriteri ile tanımlama deneyi kriteri aynıdır. 8.2.3.2 Numune alma ve deney plânı (1) Deneyler için harmanlar rastgele seçilmeli ve beton numuneleri EN 12350-1'e uygun olarak alınmalıdır. Numune, uniform şartlar altında imal edildiği kabul edilen her beton ailesinden alınır. Alınacak en az numune sayısı ve uygulanacak deney yöntemleri için, Çizelge 21 veya Çizelge 22'den uygun olanı dikkate alınmalıdır.

8.2.3.3 Dayanımdan başka özellikler için uygunluk kriterleri (1) Gerekli özelliğe uygunluk, aşağıda verilen her iki durum için de doğrulanmalıdır; - Bütün tek deney sonuçları Çizelge 21 ve Çizelge 22’de en fazla izin verilen sapma sınırları içinde veya

Çizelge 23'e uygun hedef değerler ile ilgili toleranslar içerisinde kalmalıdır.

- Çizelge 22’de verilen özellikler için yapılan deneylerle elde edilen sonuçlardan, belirlenmiş sınır değerler veya sınıfa ait sınırlar veya hedef dayanımına göre verilmiş tolerans lardan geçerli olanın dışına çıkan sonuç sayısı, Çizelge 24’de tarif edilen kabul edilebilir sonuç sayısından daha fazla olmamalıdır. Alternatif olarak, ilgili şart için ISO 3951-1’e (AQL = % 4) uygun olarak değişkenlere göre yapılacak test esas alınabilir.

(2) Harmana ait deney sonuçlarının, tek deney sonucu için verilen kriteri sağlamadığı durumlarda, bu harmanın uygun olmadığı beyan edilir ve bu sonuç, daha sonra hazırlanacak beton harmanlarının uygunluk değerlendirmesinin dışında tutulur.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

48

Çizelge 21 - Kıvam sınıfları, KYB özellikleri, hava içeriği ve teslim noktasındaki taze betonun lif dağılımı homojenliği için uygunluk değerlendirmesi

Özellik Deney yöntemi veya

tayin yöntemi En az numune veya

tayin adedi

Betonun teslim yerinde tayin

edilen tek deney sonuçlarının sınır değerlerden veya belirtilen kıvam sınıfından izin verilen en

büyük sapması a

Alt sınır Üst sınır

Görünüş

Belirlenmiş kıvama

sahip betonun normal görünüşüyle, betonun

görünüşünün

karşılaştırılması

Her harmanda veya araçla teslim edilen

betonda her yükte

- -

Çökme (slamp) EN 12350-2 i. Basınç dayanımı

için Çizelge 17'de verilen sıklıkta

ii. Hava içeriği deneyi yapıldığında

iii. Gözle muayeneden

sonra şüphe durumunda

- 10 mm + 10 mm

- 20 mm b + 20 mm b

Sıkıştırılabilme derecesi

EN 12350-4 - 0,03 + 0,03

- 0,04 b + 0,04 b

Yayılma değeri EN 12350-5 - 10 mm

- 20 mm b + 10 mm

+ 20 mm b

Çökme yayılma EN 12350-8

Sapmaya izin verilmez

Sapmaya izin verilmez

Viskozite EN 12350-8 veya

EN 12350-9

Belirtildiği durumda Geçiş yeterliliği EN 12350-10 veya EN 12350-12

Ayrışma direnci EN 12350-11

Hava sürüklenmiş taze

betonun hava içeriği d

Normal ve ağır beton için EN 12350-7 ve hafif beton için ASTM C173

1 günlük imalat miktarından 1 numune

takımı c

Hacimce

- % 0,5

Hacimce

+ % 5,0

Transmiksere lif ilave edildiği

durumlarda taze beton lif dağılımının

homojenliği

Madde B.5’de verildiği gibi

Basınç dayanımı için Çizelge 17’de verilen

sıklık c

Madde B.5’de verildiği gibi

a İlgili kıvam sınıfında hiçbir alt veya üst sınır yoksa, buradaki sapmalar uygulanmaz. b Sadece transmikserden veya karıştırma donanımından ilk boşaltılan betondan alınan numunede kıvam

deneyi için uygulanabilir (Madde 5.4.1). c Kullanım yerinde geçerli şartlara göre en az deney yapma sıklığının daha yüksek olarak uygulanması durumu hariç olmak üzere. d Madde 6.2.3 (1) 4. Bend’e bakılmalıdır.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

49

Çizelge 22 - Lif içeriği, birim hacim kütle, en büyük su/çimento oranı ve en az çimento içeriği için uygunluk değerlendirmesi

Özellik

Deney

yöntemi veya tayin yöntemi

En az numune

veya tayin adedi

Kabul sayısı

Tek deney sonuçlarının, sınır değerlerden, belirlenmiş sınıf

için olan sınırlardan veya

hedef değer toleranslarından izin verilen en büyük sapması

Alt sınır

Üst sınır

Taze betonun çelik lif içeriği

Madde 5.4.4 Günde 1 kez Çizelge 24’e bakılmalıdır

- % 5,0 (kütlece)

Sınır yok a

Taze betonun polimer

lif içeriği Madde 5.4.4 Günde 1 kez

Çizelge 24’e

bakılmalıdır

- % 10,0

(kütlece) Sınır yok a

Ağır betonun birim hacim kütlesi

EN 12390-7

Basınç dayanımı için Çizelge 17’de

olduğu gibi

Çizelge 24’e bakılmalıdır

- 30 kg/m3 Sınır yok a

Hafif betonun birim hacim kütlesi

EN 12390-7

Basınç dayanımı için Çizelge 17’de

olduğu gibi

Çizelge 24’e bakılmalıdır

- 30 kg/m3 + 30 kg/m3

En büyük su/çimento oranı veya

En büyük su/(çimento+ mineral katkı) oranı b veya

En büyük su/(çimento + k*mineral katkı) oranı b

Madde 5.4.2 Günde 1 kez Çizelge 24’e bakılmalıdır

Sınır yok a + 0,02

En az çimento içeriği, veya

En az (çimento+ mineral katkı) içeriği b veya

En az (çimento+ k *mineral katkı) b içeriği

Madde 5.4.2 Günde 1 kez Çizelge 24’e

bakılmalıdır - 10 kg/m3 Sınır yok a

a Sınır değerler belirtilmediği durumlarda. b Kullanımdaki mineral katkı kavramına bağlı olarak, Madde 5.4.2’ye bakılmalıdır.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

50

Çizelge 23 - Kıvam ve viskozitenin hedef değerleri a için uygunluk kriteri

Çökme (Slamp)

Hedef değer, mm ≤ 40 50 ila 90 ≥ 100

Tolerans, mm ± 10 ± 20 ± 30

Sıkıştırılabilme derecesi

Hedef değer ≥ 1,26 1,25 ila 1,11 ≤ 1,10

Tolerans ± 0,13 ± 0,11 ± 0,08

Yayılma çapı

Hedef değer, mm Tüm değerler

Tolerans, mm ± 40

Çökme yayılma çapı

Hedef değer, mm Tüm değerler

Tolerans, mm ± 50

t 500

Hedef değer, s Tüm değerler

Tolerans, s ± 1

tv

Hedef değer, s < 9 ≥ 9

Tolerans, s ± 3 ± 5

a Bu değerler, Ek D’de alternatif değerler verilmesi veya kullanım yerinde geçerli şartların olduğu durumlar dışında uygulanır.

Çizelge 24 - Çizelge 22’de verilen uygunluk kriterleri için kabul sayıları

(AQL) = % 4

Deney sonucu adedi Kabul sayısı

1-12 0

13-19 1

20-31 2

32-39 3

40-49 4

50-64 5

65-79 6

80-94 7

95-100 8

Deney sonucu adedinin 100'den fazla olması halinde, kabul edilebilir uygun kusurlu sonuç adedi ISO 2859 –1: 1999'da verilen Çizelge 2-A'dan alınabilir.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

51

8.3 Standarda göre tarif edilmiş beton da dahil olmak üzere tarif edilmiş betonun uygunluk kontrolü (1) Tarif edilmiş betona ait her harmanın veya yükün, çimento miktarı, agrega en büyük tane büyüklüğü ve belirtilmişse agrega karışım oranları ve ilgili hallerde su/çimento oranı, mineral veya kimyasal katkı maddesi miktarı bakımlarından uygunluğu değerlendirilmelidir. İmalâtla ilgili kayıtlarda veya harmana ait bilgisayar

çıktısında gösterilen çimento, agrega (belirlenmiş her sınıf için), kimyasal ve mineral kat kı miktarı, Çizelge

27'de verilen tolerans sınırları içerisinde olmalı ve su/çimento oranı belirtilmiş değere 0,04 toleransla uygun olmalıdır.

(2) Beton bileşiminin uygunluğunun, taze betonun analizi yoluyla tayin edilmesi durumunda, deney yöntemleri ve uygunluk sınırlarına, imalâtçı ve kullanıcı, yukarıda verilen sınır değerler ve deney yönteminin hassasiyetini

dikkate alarak önceden mutabakatla karar vermelidir. (3) Taze beton kıvamının uygunluğunun değerlendirileceği durumlarda, Madde 8.2.3'ün ilgili paragrafında ve

Çizelge 21 ve Çizelge 24'te verilen hükümler uygulanır. (4)

Çimento tipi ve dayanım sınıfı,

Agrega tipleri,

Varsa kimyasal, mineral katkı veya lif tipi,

Belirtilmesi halinde beton bileşen malzemelerin kaynakları,

için uygunluk, belirlenmiş özelliklere sahip bileşenlerin imalât kayıtları ile sevk ve teslim belgelerinin mukayese edilmesi yoluyla değerlendirilir.

8.4 Mamulün uygun olmaması halinde yapılacak işlemler (1) Mamulün uygunluk şartlarını sağlamaması halinde, imalâtçı tarafından aşağıda verilen tedbirler alınmalıdır:

Deney sonuçları kontrol edilir ve geçersiz olduğunda, hatayı düzeltmek için tedbirler alınır.

Uygunsuzluk doğrulandığında, ilgili imalât kontrol işlemlerinin yönetim tarafından gözden geçirmesi de dahil olmak üzere düzeltici tedbirler alınır.

Teslim sırasında belirgin olmamasına rağmen, beton şartnamesi ile uygunsuzluğun daha sonra doğrulanması durumunda, şartname hazırlayıcı ve kullanıcı buna bağlı hasarın önlenmesi için uyarılmalıdır.

Yukarıda tarif edilen faaliyetler kayda geçirilmelidir.

(2) Uygun olmama durumu, betona şantiyede su veya kimyasal katkı maddesi ilâve edilmesi (Madde7.5) sonucunda ortaya çıkmışsa, imalâtçı ancak bu ilâveden sorumlu olması halinde önlem almalıdır.

Not - İmalatçı, beton uygunsuzluğu ile ilgili bir uyarı yapmışsa veya uygunluk deneylerinin sonuçları gerekleri

sağlamıyorsa, yapıdan veya yapı bileşeninden alınacak karot numuneler üzerinde EN 12504 -1'e göre

ilâve deneyler yapılmasına veya karot deneyleri ile birlikte tahribatsız muayene deneylerinin yapılmasına ihtiyaç duyulabilir, bu deneyler EN 12504 -2 veya EN 12504-4'e uygun olarak yapılabilir. Yapı veya yapı bileşeninin dayanım değerlendirmesi için kılavuz bilgi EN 13791’de verilmiştir.

9 İmalât kontrolü

9.1 Genel (1) Bütün betonlar, imalâtçının sorumluluğu altında imalât kontrolüne tâbi tutulmalıdır.

(2) İmalât kontrolü, beton özelliklerinin belirlenmiş özelliklere sürekli olarak uygun olmasını sağlamak için alınacak bütün tedbirleri kapsar. Bu tedbirler aşağıda verilmiştir;

Bileşen malzemelerin seçimi,


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

52

Beton bileşimi,

Beton imalâtı,

Muayeneler ve deneyler,

Bileşen malzemeler, taze ve sertleşmiş beton üzerinde yapılan deney sonuçlarının kullanımı,

Donanımın kalibrasyonu,

İlgili olduğunda, taze betonu taşımada kullanılan donanımın muayenesi,

Madde 8'de verilen hükümlere göre uygunluk kontrolü.

(3) İmalât kontrolünün diğer hususlarıyla ilgili şartlar aşağıdaki maddelerde verilmiştir. Bu şartlar, imalât hacmi

ve türü, yapılan işler, özel ekipman, betonun imal edildiği ve kullanıldığı yerdeki işlemler ve kurallar dikkate alınarak belirlenmelidir. İmalât yerindeki özel durumlar veya özellikli yapılar veya yapı kısımları için özel şartların geçerli olduğu hallerde ilâve şartlar gerekli olabilir.

Not - Madde 9'da EN ISO 9001'de verilen prensipler dikkate alınmıştır.

9.2 İmalât kontrol sistemleri (1) Beton kalitesi üzerinde etkili işlemleri yöneten, uygulayan ve kontrol eden bütün personelin sorumluluk, yetki ve işbirliği imalât kontrol sistemi belgesinde (imalât kontrol el kitabı) tarif edilmelidir. Bu belgede özellikle,

betonun uygun özellikte olmama riskini en aza indirecek ve herhangi kalite problemini belirleyip kayda geçirecek, organizasyon serbestliği ve yetkisine sahip olması gereken personel belirtilmelidir.

(2) İmalât kontrol sistemi, sistemin uygunluk ve etkinliğini garanti altına almak için imalât yönetimi tarafından en az iki yılda bir gözden geçirmelidir. Bu gözden geçirme kayıtları, yasal zorunluluklar daha fazla süre gerektirmemesi halinde, en az 3 yıl muhafaza edilmelidir.

(3) İmalât kontrol sistemi, yeterli şekilde kayıt altına alınmış işlemler ve talimatlar ihtiva etmelidir. Bu işlemler ve talimatlar Çizelge 28 ve Çizelge 29'da verilen kontrol şartlarına göre oluşturulmalı ve uygulanmalıdır.

İmalâtçı tarafından yapılması plânlanan deney ve muayenelerin sıklığı belgelendirilmelidir. Deney ve muayene sonuçları kayda geçirilmelidir.

9.3 Kaydedilmiş veriler ve diğer belgeler (1) İmalât kontrolünden elde edilen ilgili bütün veriler Çizelge 25'de verildiği gibi kaydedilmelidir. İmalât kontrolüyle ilgili kayıtlar, yasal zorunlulukların daha fazla süre gerektirmemesi halinde en az 3 yıl muhafaza

edilmelidir.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

53

Çizelge 25 - İlgili olduğunda, kaydedilmiş veriler ve diğer belgeler

Konu Kaydedilmiş veri veya diğer belgeler

Belirtilen şartlar Sözleşme şartnamesi veya şartların özeti

Bileşen malzemeler Tedarikçiler ve kaynakların ismi ile performans beyanları

Karışım suyu deneyleri (içilebilir nitelikli suda gerekli değildir)

Numune alma yeri ve tarihi

Deney sonuçları

Bileşen malzeme deneyleri Tarih ve deney sonuçları

Beton bileşimi

Beton tarifi

Harmanda veya yükteki bileşen kütlelerinin kayıtları (çimento miktarı gibi) Su/çimento oranı

Klorür içeriği Beton ailesi üyesinin kodu

Taze beton deneyleri

Numune alma tarihi ve yeri

Biliniyorsa yapıdaki yeri

Kıvam (kullanılan yöntem ve sonuçlar) Belirtilmişse viskozite Belirtilmişse ayrışma direnci

Belirtilmişse geçiş yeterliliği

Belirtilmişse birim hacim kütle Belirtilmişse lif içeriği

Belirtilmişse beton sıcaklığı

Belirtilmişse hava içeriği

Deneye tâbi tutulan beton harmanı veya yükünün hacmi

Deneye tâbi tutulacak numunelerin adedi ve kodu

Belirtilmişse su/çimento oranı

Sertleşmiş beton deneyleri

Deney tarihi Numunelerin kodu ve yaşı

Birim hacim kütle ve dayanım deney sonuçları Belirtilmesi gereken özel hususlar (numunenin normal olmayan kırılma şekli gibi)

Uygunluk değerlendirmesi Şartnamelere göre uygun olma veya olmama

Hazır beton için ilâve olarak

Müşteri (kullanıcı) ismi

İş mahalli, yapım şantiyesi gibi Deneylerle ilgili sevk ve teslim belgelerinin tarih ve numaraları

Sevk ve teslim belgeleri

Ön yapımlı beton için ilâve olarak

İlgili mamul standardına göre ilâve veya farklı veriler gerekli olabilir.

9.4 Deneyler (1) Deneyler, bu standardda verilen deney yöntemlerine göre yapılmalıdır (referans deney yöntemi) veya diğer deney yöntemleri de, bu deney yöntemi ile elde edilen sonuçlar ile bu standardda verilen referans deney yöntemlerinden elde edilen sonuçlar arasında güvenli korelasyon ve bağıntının kurulabilmesi şartıyla kullanılabilir. Güvenli korelasyon veya bağıntının doğruluğu uygun aralıklarla kontrol edilmelidir. Anlaşmazlık durumunda, referans yöntemler önceliklidir. (2) Betonun kullanılacağı yerde geçerli hükümlere göre belirlenmiş bir korelasyon veya bağıntı bulunmadığı durumda, farklı şartlarda işletilen her imalât yeri için ayrı ayrı korelasyon veya bağıntı kurulmalıdır.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

54

9.5 Beton karışım oranları ve başlangıç deneyleri (1) Yeni beton karışım oranlarının kullanılması durumunda, betonun belirtilen özellikleri veya yeterli yaklaşımla plânlanan performansın sağlanmasını temin etmek için başlangıç deneyleri yapılmalıdır (Ek A). Kendiliğinden

yerleşen beton hariç olmak üzere benzer beton veya benzer beton ailesine ait uzun süreli izleme ile elde edilmiş sonuçlar varsa başlangıç deneyleri gerekli değildir. Bileşen malzemelerde önemli değişiklik olması halinde, beton tasarımı ve tasarımda kullanılan bağıntılar yeniden oluşturulmalıdır. Tarif edilmiş beton veya

standarda göre tarif edilmiş beton için imalâtçının başlangıç deneyleri yapmasına gerek yoktur. (2) Yeni beton karışım oranlarının, bilinen beton karışım oranları arasında interpolasyon kurulması veya basınç

dayanımının, 5,0 N/mm2‘yi aşmayan ekstrapolasyon yoluyla elde edilmesi halinde, başlangıç deneyleriyle elde edilecek gerekli şartların sağlandığı kabul edilir.

(3) Beton karışım oranları, beton tasarımının gerçek şartlara uygun olduğunu garanti altına almak için belirli aralıklarla bileşen malzeme özelliklerindeki değişim ve beton karışımı üzerinde yapılan uygunluk deney sonuçları da dikkate alınarak gözden geçirilmelidir.

9.6 Personel, donanım ve tesis 9.6.1 Personel (1) İmalât ve imalât kontrolünde görevlendirilen personelin bilgisi, eğitimi ve tecrübesi farklı beton tipleri (kendiliğinden yerleşen beton, hafif beton gibi) için yeterli olmalıdır.

(2) İmalât ve imalât kontrolünde görevlendirilen personelin eğitimi ve tecrübeleriyle ilgili uygun belgeler muhafaza edilmelidir.

Not - Bazı ülkelerde, farklı işler için gerekli bilgi, eğitim ve tecrübe seviyesiyle ilgili özel şartlar vardır. 9.6.2 Donanım ve tesis

9.6.2.1 Malzemelerin depolanması (1) Bileşen malzemeler, iklim etkisi, birbirine karışma veya kirlenme gibi etkilerle özelliklerinde önemli değişiklik

meydana gelmeyecek ve ilgili standarda uygunluğu sürekli sağlanacak tarzda depolanmalı ve diğer işlemler de bu şekilde yürütülmelidir.

(2) Bileşen malzemelerin kullanımında yanlışlıkları önlemek için stok bölümleri açık şekilde işaretlenmelidir. (3) Tedarikçilerin, bileşen malzemelerle ilgili özel talimatlarına uyulmalıdır.

(4) Yığınlar, silolar ve ambarlar gibi depolama yerlerindeki malzemelerden temsili numune almak için yeterli imkân sağlanmış olmalıdır.

9.6.2.2 Harmanlama donanımı (1) Harmanlama donanımının performansı, işletimdeki uygulama şartlarında, Madde 9.7'de verilen toleransları sağlama ve devam ettirmeye yeterli olmalıdır.

(2) Harmanlama donanım Çizelge 26’da verilen gereklere uygun olmalıdır.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

55

Çizelge 26 - Harmanlama donanımı için gerekler

Beton bileşenlerinin kütlece tartıldığı yerlerde

Tartma kapasitesinin (en

yüksek gösterge değeri) %’si olarak yük

En az yük ile tartma kapasitesinin %20’si arasında a

Tartma kapasitesinin %20’si ile en fazla yük arasında a

Yükün %’si olarak izin verilen en fazla hata

± % 2,0 ± % 1,0

Beton bileşenlerinin hacimce ölçüldüğü yerlerde

Ölçülen hacim < 30 L ≥ 30 L

Hacmin %’si olarak izin verilen

en fazla hata ± % 3,0 ± % 2,0

a En az yük ve en fazla yük donanım imalatçısı tarafından sağlanmalıdır.

9.6.2.3 Karıştırıcılar (Mikserler) (1) Tüm karıştırıcılar, karıştırma süresi içinde ve karıştırma kapasitesinde beton bileşenlerinin muntazam bir dağılımını ve beton harmanında üniform bir kıvamı sağlamaya yeterli olmalıdır. (2) Transmikserler ve karıştırmalı taşıyıcılar, betonu homojen halde teslim etmeye (boşaltmaya) uygun donanımlı olmalıdır. İlave olarak, karışım suyu veya kimyasal katkının, imalâtçının sorumluluğunda şantiyede ilâve edilmesi halinde, transmikserler uygun ölçüm ve dağıtma sistemine sahip olmalıdır. İmalatçının sorumluluğunda transmiksere lif ilave edileceği zaman, lifin ilave edileceği yerde uygun ölçüm ve dağıtım donanımı mevcut olmalıdır.

9.6.2.4 Deney donanımı (1) Donanım, bileşen malzemeler ve beton üzerinde muayene ve deneyler gerekli olduğunda, tüm tesis, donanım ve bunların doğru kullanımları için gerekli tüm talimatlar mevcut olmalıdır. (2) Deneyler sırasında, kullanılan deney donanımlarının kalibrasyonu yapılmış olmalı ve imalâtçı bu konuda bir kalibrasyon planını uygulamalıdır.

9.7 Beton bileşenlerinin karışım için tartımı (1) Beton karışımının hazırlanacağı yerde, bileşen malzemelerin tip ve miktarını ayrıntılı şekilde gösteren yazılı bir karışım/harman hazırlama talimatı mevcut olmalıdır. (2) Bileşen malzemelerin karışım harmanı için tartımında izin verilen sapmalar, kullanım yerinde geçerli hükümlere göre farklı toleransların verilmesi hariç olmak üzere, 1 m3 veya daha fazla beton miktarı için Çizelge 27'de verilen sınır değerleri geçmemelidir. Birden fazla sayıda harmanın birlikte karıştırılması veya transmikserde birlikte veya tekrar karıştırılmasında Çizelge 27'de verilen toleranslar, harmanı (yük) oluşturan toplam beton miktarına uygulanır. Not - İlave bilgi için Ek L, satır 19’a bakılmalıdır. Çizelge 27 - Bileşen malzemelerin karışım (harman) işlemi için toleranslar

Bileşen malzeme Tolerans

Çimento Su Toplam agrega Çimento kütlesinin %5' inden daha fazla kullanılan mineral katkı ve lif

Gerekli miktarın % 3'ü

Çimento kütlesinin % 5’ i veya daha az miktarda kullanılan kimyasal katkı, mineral katkı ve lif

Gerekli miktarın % 5'i

Not - Tolerans, tartılması gerekli miktar (hedef değer) ile tartılan miktar arasındaki farktır.

(3) Çimentolar, normal ve ağır agregalar, lifler ve toz halindeki mineral katkılar, harmana kütlece tartılarak ilave edilir. Harman için tartımda gerekli toleransların sağlanması ve kayda geçirilmesi şartıyla başka yöntemlere de izin verilebilir.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

56

(4) Karışım suyu, hafif agregalar, kimyasal katkılar ve bulamaç haldeki mineral katkılar kütlece veya hacimce ölçülerek karışıma ilave edilebilir.

9.8 Betonun karıştırılması (1) Bileşen malzemeler Madde 9.6.2.3'e uygun karıştırıcı (mikser) içerisinde karıştırılmalı ve karıştırma işlemine beton homojen görünüm kazanıncaya kadar devam edilmelidir. (2) Karıştırıcı, karıştırma için verilen anma kapasitesinden daha fazla yüklenmemelidir. (3) Madde 7.5’te liste halinde verilen bileşen malzemelerin, betonun ana bileşenlerinin karıştırılması işleminden sonra ilave edilmesi için kurallar varsa, ilave edilen bileşenler tüm harmanda veya yükte tamamen dağılıncaya ve bir kimyasal katkı ilave edilmesi durumunda bu katkı tamamen etkili hale gelinceye kadar beton tekrar karıştırılmalıdır. Not - İlave bilgi için Ek L, satır 20’ye bakılmalıdır. (4) Doygun halde olmayan hafif agregalarla hazırlanan betonda, karışıma başlama ile son karıştırma (transmikserde yeniden karıştırma gibi) arasındaki süre, agregaların suyu emmesi için gerekli olan süre kadar uygulanmalı ve böylece hafif agrega gözeneklerinden daha sonra çıkacak havanın, sertleşmiş beton özelliklerinde önemli muhtemel olumsuz etkisi önlenmelidir. (5) Karıştırıcıdan boşaltma sonrasında, taze betonun karışım oranları değiştirilmemelidir.

9.9 İmalât kontrol işlemleri (1) Bileşen malzemeler, donanım, imalât işlemleri ve beton, şartnamelere ve bu standardda verilen şartlara

uygunluk bakımından kontrol edilmelidir. Kontrol işlemi, özellikleri etkileyen belirgin değişimleri ortaya çıkarabilecek ve uygun düzeltici tedbirlerin alınmasını sağlayacak şekilde olmalıdır.

(2) Bileşen malzemelerin, doğru sevkiyat ve teslim, depolama ve kullanımlarını temin etmek amacıyla aşağıdakileri içeren bir prosedür uygulamaya konulmalıdır; - Sevk ve teslim edilen malzemenin sipariş edilenin olup olmadığının kontrolü,

- Bileşen malzemelerin doğru yere boşaltıldığının kontrolü,

- Nitelikleri açık olarak uygun olmayan herhangi malzemenin boşaltılmasının önlenmesi,

- Malzemelerin, kirlenme ve bozulma tehlikesi en aza indirilecek şekilde depolanması,

- Malzemelere ait sevk ve teslim belgelerinin saklanması,

- İlgili standard veya şartnameye uygunluğunun şüpheli olması halinde, teslim edilen şüpheli malzemenin tüm özellikler açısından deneye tabi tutulması,

- Agregaların su içeriğinin kontrol edilmesi

Not - Kendiliğinden yerleşen betonun kararlı şekilde aynı özelliklerde imal edilebilmesi için, bileşen

malzemelerin kararlı şekilde aynı özellikleri muhafaza etmesi gereklidir. Bu özelliklerin, normal betonda olandan daha sık takip edilmesi gerekli olabilir.

(3) Bir beton imalatçısının kendi kullanacağı agregasını üretmesi durumunda, bu beton imalatçısı agrega üreticisi olarak da kabul edilmeli ve ilgili Avrupa agrega standardının teknik hususlarına uymalıdır. (4) Donanım kontrolü, depolama tesisleri, tartma ve ölçme donanımları, karıştırıcı ve kontrol cihazları (agregaların rutubet içeriği ölçümü gibi) çalışır durumda olmalı ve bu donanımların bu standardın şartlarına uygun olması sağlanmalıdır. Donanımlar (kullanılması durumunda) için muayene ve deney sıklıkları Çizelge 28’de verilmiştir. (5) Tesis, donanım ve nakliye araçları için tesis bakım planı hazırlanmalı ve sürekli olarak verimli çalışma şartları sağlanmalıdır. Bu şekilde hareket edilerek beton özellikleri ve miktarının işlemlerden olumsuz etkilenmesi önlenmiş olur. (6) Tasarlanmış betonun özellikleri, Çizelge 29’da verilen belirlenmiş gereklere göre kontrol edilmelidir.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

57

(7) Tarif edilmiş betonun karışım oranları, kıvamı ve belirtilmişse sıcaklığı, Çizelge 29'da tarif edilmiş beton ile ilgili verilen satırlarda belirlenmiş şartlara göre kontrol edilmelidir.

(8) Kontrol, imalâtı, teslim noktasına kadar nakliyeyi ve teslimi kapsamalıdır.

(9) Bazı betonlar için imalât kontrolünde ilâve şartlara ihtiyaç duyulabilir. Bu şartlar bu standardda tarif edilmemiştir. Sözleşmede beton için özel şartlar belirtilmişse, imalât kontrolü, Çizelge 29’da verilenlere ilâveten

uygun faaliyetleri içermelidir. (10) Özel durumlarda, Çizelge 28 ve Çizelge 29'da öngörülen tedbirler, özel imalât yeri şartlarında uygulanabilir

ve Çizelgelerde verilen tedbirler yerine eşdeğer seviyede kontrol sağlayacak önlemler uygulanabilir


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

58

Çizelge 28 - Donanımın kontrolü

Donanım Muayene / deney Amaç En az sıklık

1 Stok yeri, ambar vb. Gözle muayene Şartlara uygunluk değerlendirmesi için

Haftada bir

2

Tartma donanımı

Performansın gözle muayenesi

Tartı cihazının temiz durumda olduğunun ve doğru çalıştığının kontrolü

Her gün

3

Tartma donanımının testi

Madde 9.6.2.2'nin gereklerini sağlama

İlk kurulma aşamasında Kullanım yerinde geçerli şartlara bağlı olarak belirli aralıklarla a Şüphe durumunda

4

Kimyasal katkı dağıtıcıları (Transmikserlere monte edilenler dahil)

Performansın gözle muayenesi

Tartı cihazının temiz durumda olduğunun ve doğru çalıştığının kontrolü

Her katkı için günün ilk kullanımında

5 Ölçme donanımının testi ve boşaltmanın tamamlanması


İlk kurulma aşamasında Kurulduktan sonra belirli aralıklarla a Şüphe durumunda

6 Su sayacı ve transmiksere monte edilmiş su dağıtıcısı

Ölçüm donanımının testi


İlk kurulma aşamasında Kurulduktan sora belirli aralıklarla a Şüphe durumunda

7

Agregaların su muhtevasını sürekli ölçüm donanımı

Ölçülen değerin gerçek değer ile mukayesesi

Doğruluk değerlendirmesi için

İlk kurulma aşamasında Kurulduktan sora belirli aralıklarla a Şüphe durumunda

8 Harmanlama sistemi

Gözle muayene Harmanlama donanımının doğru çalıştığını kontrol için

Her gün

9

Harmandaki bileşenlerin gerçek kütleleri ile hedef kütle değerleri ve otomatik harmanlama durumunda kaydedilen kütlelerinin mukayesesi (harmanlama sistemine göre uygun yöntemle)

Madde 9.7'nin gereklerini sağlama

İlk kurulma aşamasında Şüphe durumunda Kurulduktan sonra belirli aralıklarla a

10 Deney cihazı

Geçerli milli standard

veya EN standardına göre kalibrasyon

Uygunluk kontrolü için

Belirli aralıklarla a Dayanım deney

cihazı için en az yılda bir kez.

11 Karıştırıcı (Transmikser dahil)

Gözle muayene

Karıştırma donanımının

aşınmasını kontrol için

Belirli aralıklarla a

a Sıklık, donanım cinsi, kullanımındaki hassasiyeti ve fabrika imalât şartlarına bağlıdır.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

59

Çizelge 29 - İmalat işlemleri ve beton özelliklerinin kontrolü (1 / 2)

Deney tipi Muayene / deney Amaç En az sıklık

1 Tasarlanmış betonun özellikleri

Başlangıç deneyleri (Ek A’ya bakılmalıdır)

Belirtilen özelliklerin önerilen karışım ile belirli sapma sınırları içerisinde sağlandığına kanıt oluşturmak

Yeni bir beton karışımı kullanılmadan önce

2 İnce agregaların rutubet içeriği

Sürekli ölçüm sistemi, kurutma deneyi veya eşdeğeri

Agreganın kuru kütlesinin ve ilave edilecek suyun belirlenmesi

Otomatik olarak ölçülmüyorsa, günlük. Yerel şartlara veya hava durumuna bağlı olarak daha sık veya daha seyrek de olabilir

3 İri agregaların rutubet içeriği

Kurutma deneyi veya eşdeğeri

Agreganın kuru kütlesinin ve ilave edilecek suyun belirlenmesi

Yerel şartlara veya hava durumuna bağlı olarak belirli aralıklarla

4 Taze betonun su içeriği

İlave edilen suyun miktarının kontrolü b

Su/çimento oranı için veri sağlanması

Her harmanda veya yükte

5 Betonun klorür içeriği

Hesaplama ile başlangıçta belirleme

En fazla klorür içeriğinin aşılmadığından emin olunması

Başlangıç deneylerinin yapılması sırasında, Bileşen malzemelerin klorür içeriklerinin artması durumunda

6

Kıvam

Gözle muayene Normal görünümle kıyaslamak için


7

EN 12350-2, EN 12350-4 veya EN 12350-5’e göre kıvam deneyleri

Belirlenmiş kıvam değerlerinin sağlandığının belirlenmesi ve su içeriğindeki olası değişimin kontrolü

Basınç dayanımı için Çizelge 17’de olduğu gibi kıvam belirtilmişse, Hava içeriğinin belirlenmesi sırasında, Gözle muayeneden sonra şüphe durumunda

8 EN 12350-8’e göre kıvam deneyi

Günde en az bir kez,

Basınç dayanımı deneyi yapılması için (aynı sıklıkla), Hava içeriği deneyi için, Gözle muayeneden sonra şüphe durumunda

9 Betonun viskozitesi EN 12350-8 veya EN 12350-9

Beyan edilen kıvam değerlerinin sağlandığının tayini

Başlangıç deneyleri yapılması sırasında,

Yeni bir beton karışımı kullanılmadan önce, Bileşen malzeme değişmesi durumunda, Gözle muayene veya çökme yayılma deneyinden sonra şüphe durumunda

10 Geçiş yeterliliği EN 12350-10 veya EN 12350-12

11 Ayrışma direnci EN 12350-11

12 Taze betonun yoğunluğu

EN 12350-6’ya göre birim hacim kütle deneyi

Hafif veya ağır beton için karışım oranlarının ve birim hacim kütlesinin denetimi

Günlük

13 Taze betonun çimento içeriği

Karışıma giren b çimento kütlesinin kontrolü

Çimento içeriğinin kontrolü ve su/çimento oranına veri sağlanması


14 Taze betonun mineral katkı içeriği

Karışıma giren b mineral katkı kütlesinin kontrolü

Mineral katkı içeriğinin kontrolü ve su/çimento oranına veri sağlanması (Madde 5.4.2)


15 Taze betonun kimyasal katkı içeriği

Karışıma giren b kimyasal katkı hacminin ve kütlesinin kontrolü

Kimyasal katkı içeriğinin kontrolü



ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

60

Çizelge 29 - İmalat işlemleri ve beton özelliklerinin kontrolü (2 / 2)

Deney tipi Muayene / deney Amaç En az sıklık

16 Taze betonun su/çimento oranı

Hesaplama veya deney yöntemi ile (Madde 5.4.2)

Belirlenen su/çimento oranının sağlandığının tayini

Belirtilmişse günlük olarak

17 Belirtilmişse taze betonun hava içeriği

Normal ve ağır beton için EN 12350-7’ye ve hafif beton için ASTM C173’e göre deney

Sürüklenen hava içeriğinin belirtilen değerde olduğunun tayini

Sürüklenmiş hava içeren betonlar için, Değerler kararlı hale gelene kadar günlük imalatın ilk harmanında veya yükünde

18 Taze betonun sıcaklığı

Sıcaklık ölçümü

5 °C’lik en az sıcaklığın veya belirtilen sınır sıcaklığının sağlandığının kontrolü

Şüphe durumunda, Sıcaklığın belirtildiği aşağıdaki durumlarda; - Duruma bağlı olarak belirli

aralıklarla, - Beton sıcaklığı sınıra yakın

olduğunda her harman veya yükte

19 Sertleşmiş hafif veya ağır betonun birim hacim kütlesi

EN 12390-7’ye göre deney a

Belirtilen birim hacim kütlesinin sağlandığının tayini

Birim hacim kütlesinin belirtildiği durumlarda, Basınç dayanımı deneyinin sıklığı kadar

20

Kalıp kullanılarak hazırlanmış beton numuneler üzerinde basınç dayanımı deneyi

EN 12390-3’e göre deney

Belirtilen dayanımın sağlandığının tayini

Birim hacim kütlesinin belirtildiği durumlarda, uygunluk kontrolündeki sıklık kadar, Madde 8.1 ve Madde 8.2.1

a Etüv kurusu birim hacim kütle ile korelasyon kurulduğu durumda, doygun halde de deneye tabi tutulabilir. b Kayıt donanımı kullanılmadığı durumda ve harman veya yük için karışım oranlarına ait toleranslar

aşıldığında, imalat kayıtlarında karışım miktarları kaydedilir.

10 Uygunluk değerlendirmesi

10.1 Genel (1) İmalâtçı, betonun belirtilen şartlara uygunluğunun sağlanmasından sorumludur. Bu amaçla imalâtçı, aşağıda verilen görevleri yerine getirmelidir :

a) Gerekli durumlarda başlangıç deneyleri (Madde 9.5 ve Ek A) b) Uygunluk kontrolü de (Madde 8) dahil imalât kontrolü (Madde 9)

(2) İmalât kontrolünün denetlenmesi ve uygunluğunun belgelendirilmesinde, yetkilendirilmiş muayene ve belgelendirme kuruluşlarının görev alması, betonun performans düzeyine, betonun kullanım amacına, imalâtın tipine ve beton bileşimindeki emniyet payına bağlıdır.

(3) Genel olarak, imalat kontrolünün denetimi ve belgelendirmesi için akredite muayene ve belgelendirme kuruluşları önerilir. Bu durum, beton bileşiminde emniyet payı fazla olan standarda göre tarif edilmiş beton (Ek

A.5) için gerekli görülmez. (4) Ön yapımlı beton mamuller için uygunluk değerlendirmesine ait gerekler ve hükümler, ilgili teknik

şartnamelerde verilir (mamul standardları ve teknik onay belgeleri).

10.2 İmalât kontrolünün değerlendirmesi, gözetimi ve belgelendirilmesi (1) Sözleşmeye göre veya betonun kullanıldığı yerde geçerli hükümlere göre gerekli olması halinde, imalâtçının imalât kontrolü, muayene yapmaya yetkili akredite muayene kuruluşu tarafından değerlendirilmeli, gözetlenmeli ve daha sonra belge vermeye yetkili akredite kuruluş tarafından belgelendirilmelidir.

Değerlendirme, gözetim ve belgelendirme için Ek C'de verilen kurallar uygulanır.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

61

11 Tasarlanmış betonun kısa gösterilişi (1) Tasarlanmış betonun gerekli özelliklerinin kısa gösterilişi için aşağıda verilen format uygulanır:

Bu standarda (EN 206) atıf,

Basınç dayanım sınıfı, Çizelge 7 veya Çizelge 12 ve Çizelge 13'de tarif edilen basınç dayanım sınıfı, C

25/30 gibi,

Çevre etki sınıfı(ları), Çizelge 1'de verilen etki sınıfı gösterimi, ardından sınır değerlerle ilgili hükmü

yayınlayan ülke isminin kısa gösterimi 2, beton bileşimi oranları ve özellikler listesi haricindeki beton özellikleri, örneğin ; Fransız uygulama kurallarına göre XD2(F) gibi,

En yüksek klorür içeriği : Çizelge 15'de tarif edilen sınıf, Cl 0,20 gibi,

Betonda uygulamada kullanılan agreganın en büyük kısmının beyan edilen değeri: Dmax değeri, Dmax 22 gibi,

Birim hacim kütle, Çizelge 14'de verildiği gibi sınıf gösterimi veya hedef değer, D 1,8 gibi,

Kıvam, Madde 4.2.1'de tarif edilen sınıf kullanılarak veya hedef değer ve yöntem belirtilerek.

2 Uluslararası araç plaka koduna göre Ülke isminin kısaltılmış gösterimi için kuralların gerektirdiği diğer bilgiler eklenebilir.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

62

Ek A

Başlangıç deneyleri

A.1 Genel (1) Bu ekte, Madde 5.2.1, Madde 5.2.5.1, Madde 6.1 ve Madde 9.5’ de gerekli olduğu belirtilen başlangıç deneyleriyle ilgili ayrıntılar verilmiştir. (2) Başlangıç deneyleri ile taze ve sertleşmiş beton için belirlenen tüm gerekleri sağlayan beton karışımına ait oranlar belirlenmelidir. İmalâtçı veya şartname hazırlayıcı, daha önceki deneylerden elde edilen veya uzun süreli tecrübeye dayanan verilerle, yeterli özellikleri sağlayan bir beton karışımına ait oranları belirlemişse bu karışım oranları başlangıç deneyleri ile belirlenecek oranlar yerine kabul edilebilir.

A.2 Başlangıç deneylerinden sorumlu olan taraf (1) Başlangıç deneyleri, tasarlanmış beton için imalâtçının, tarif edilmiş beton için şartname hazırlayıcının ve standarda göre tarif edilmiş beton için standard teşkilatının sorumluluğundadır.

A.3 Başlangıç deneylerinin sıklığı (1) Başlangıç deneyleri, yeni beton veya yeni beton ailesi kullanılmadan önce yapılmalıdır. (2) Başlangıç deneyleri, bileşen malzemelerinde veya daha önceki deneyler in esasını oluşturan belirli özelliklerde önemli değişimler olması halinde tekrarlanmalıdır.

A.4 Deney şartları (1) Başlangıç deneyleri, genellikle 15C ile 22C arasındaki sıcaklığa sahip taze betonda yapılır. Not 1 - İlave bilgi için Ek L, Satır 21’e bakılmalıdır. (2) Her beton karışım oranlarının başlangıç deneyleri için, üç harmanın her birisinden alınacak en az üç adet numune üzerinde deneyler yapılmalıdır. Başlangıç deneylerinin beton ailesi için yapılması halinde alınacak beton numune sayısı, aileyi oluşturan betonlara ait karışım oranları değişim aralığını temsil edecek kadar olmalıdır. Bu durumda, aileyi oluşturan her beton için numune alınacak harman sayısı bire indirilebilir (3) Bir harman veya yükün temsili dayanım değeri, deney sonuçlarının aritmetik ortalaması olmalıdır. Bir betona ait başlangıç deney sonucu, harman veya yüklerin ortalama dayanımıdır. (4) Karıştırma ve kıvam deneyi arasında geçen süre ve deney sonuçları kaydedilmelidir. (5) Standarda göre tarif edilmiş betonun karışım oranlarını tanımlamak için, ülke genelinde kullanılması öngörülen bütün izin verilmiş beton bileşenlerini kapsayacak şekilde, normalde yapılandan çok daha fazla sayıda deney gereklidir. Başlangıç deney lerine ait sonuçlara ilişkin kayıtlar, sorumlu standardizasyon kurumunda muhafaza edilmelidir. (6) Lifli beton imal edilmesi durumunda, başlangıç deneyleri ile, imalatçının yazılı prosedürlerine göre hazırlanan betonda, liflerin tüm harman içinde homojen dağılımının sağlandığı doğrulanmalıdır. Bu şart, deney sonuçlarının Madde B.5’de verilen kriterlere uygun olması ve harmanda bulunan lif miktarının kullanım için belirtilen lif miktarı ile aynı olması ile sağlanır. (7) Kendiliğinden yerleşen beton için, başlangıç deneyleri, beton karışımına giren su miktarındaki değişimlerden etkilenmeyecek karışım tasarımı çalışmalarını da içermelidir. Bu çalışma, betonun taze haldeki özelliklerinin (kıvam, viskozite, geçiş yeterliliği ve ayrışma direnci) istenen şartları sağlaması koşuluyla, karışım suyu miktarında izin verilen değişim aralığını belirlemek içindir. (8) Kendiliğinden yerleşen beton hazırlanmasında geri kazanılmış su kullanılması durumunda, başlangıç deneyleri, betonun imal edileceği yerdeki geri kazanılmış suyun, katı madde içeriğindeki ve kimyasal yapısındaki değişimler dikkate alınarak taze beton özelliklerinin yeterli olduğunu göstermelidir. (9) Geri dönüşümlü agrega içeren beton imal edilmesi durumunda, kuruma rötresi, sünme ve elastisite modülünü belirlemek için yapılacak deneylere olan ihtiyaç dikkate alınmalıdır.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

63

Not - İlave bilgi için Ek L, Satır 22’ye bakılmalıdır.

A.5 Başlangıç deneylerinin kabul kriterleri (1) Beton özelliklerinin ve bilhassa taze beton özelliklerinin ve varsa sertleşmiş betondaki sürüklenmiş hava boşluklarının dağılımının belirlenmesinde, başlangıç deneyleri ile gerçek beton imalâtında kullanılan karıştırıcı tipi ve karıştırma işlemleri arasındaki farklar dikkate alınmalıdır. (2) Gerçek uygulamada kullanılacak karışım oranlarına sahip betonun basınç dayanımı, Çizelge 12 ve

Çizelge 13'te verilen ck değerlerinden yeterli seviyede fazla olmalıdır. Bu fazlalık, belirlenen standard sapmanın yaklaşık iki katı kadar olmalıdır. Bu fark , imalât tesisleri, bileşen malzemeler ve standard sapma ile ilgili daha önceki mevcut bilgilere bağlı olarak en az 6 N/mm2 ila 12 N/mm2 kadar olmalıdır. (3) Başlangıç deneylerinin, standarda göre tarif edilmiş beton için kabul kriteri aşağıda verilmiştir.

12 ckcm ff N/mm2 (A.1)

(4) Betonun yerleştirileceği andaki veya hazır beton için teslim anındaki beton kıvamı, kıvam sınıfı için verilen sınır değerler içerisinde olmalıdır. (5) Kendiliğinden yerleşen beton için başlangıç deneyleri, beton bileşiminin, viskozite, geçiş yeterliliği ve ayrışma direnci bakımından beyan edilen özellikleri, izin verilen çökme-yayılma aralığı içerisinde sağladığını göstermelidir. (6) Beton, belirtilen diğer özellikler bakımından belirlenmiş değerlere makul bir sapma ile uyum göstermelidir.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

64

Ek B

Tanımlama deneyleri

B.1 Genel (1) Bu Ekte, Madde 8.2.1.1'de ve Madde 8.2.3.1’de belirtilen tanımlama deneylerinin ayrıntıları verilmiştir.

(2) Tanımlama deneyleri, tanımlaması yapılacak belirli hacimdeki betonun, imalâtçı tarafından yapılan uygunluk değerlendirmesi yoluyla uygunluğu doğrulanan beton ile aynı grubu ait olup olmadığını gösterir.

B.2 Numune alma ve deney plânı (1) Tanımlama deneyleri yapılacak belirli bir hacimdeki beton aşağıdaki gibi tarif edilir;

Kaliteyle ilgili şüphe varsa tek harman veya tek yük miktarı,

Binanın her katı için veya binanın bir katının kirişler/döşemeler grubu veya kolonlar/perdeler grubu veya diğer yapıların benzer kısımları için teslim edilen beton miktarı,

Şantiyeye bir haftada teslim edilen ve ancak 400 m3 ten fazla olmayan beton miktarı.

(2) Belirlenen hacimdeki betondan alınacak numune sayısı belirtilmelidir. (3) Numuneler EN 12350-1'e uygun olarak farklı harman veya yüklerden alınmalıdır.

(4) Numuneler, EN 12390-2'ye uygun olarak hazırlanmalı ve küre tâbi tutulmalıdır. Numunelerin basınç dayanımları EN 12390-3’e göre tayin edilmelidir. Aynı taze beton harmanından iki veya daha fazla sayıda

deney numunesi hazırlandığında ve bu numunelerden elde edilen deney sonuçlarından herhangi birinin, ortalama sonuca göre sapmasının %15'den daha fazla olması durumunda, deney sonuçlarının hepsi reddedilir. Ancak, numuneler ve deney sonuçları üzerinde yapılacak inceleme sonucunda deney

sonuçlarından herhangi birinin ortalamaya dahil edilmemesini haklı gösterecek bir sebep varsa bu sonuç ortalamaya dahil edilmez ve değerlendirmede geriye kalan deney sonuçları kullanılır.

(5) Kıvam, taze betonun hava içeriği, viskozite, geçiş yeterliliği ve ayrışma direnci, Çizelge 21’e göre deneye tabi tutularak belirlenmelidir.

B.3 Basınç dayanımı ile tanımlama kriterleri B.3.1 İmalât kontrol belgeli beton (1) Beton, her bir tek dayanım deney sonucu ve "n" adet örtüşmeyen ayrık deney sonucunun ortalaması ile

tanımlanır. (2) Çizelge B.1'de verilen her iki kriterin de, belirlenmiş hacimdeki betondan alınan basınç deney

numunelerinden elde edilen n adet deney sonucu ile sağlanması durumunda, betonun uygun gruba ait olduğu kabul edilir.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

65

Çizelge B.1 - Basınç dayanımı için tanımlama kriterleri

Belirli hacimdeki

betondan elde edilen basınç dayanımı deney

sonucu sayısı "n"

1. Kriter 2. Kriter

"n" adet deney sonucu ortalaması

(cm)

N/mm2

Herhangi tek deney sonucu

(ci)

N/mm2

1 Uygulanamaz ck - 4

2 - 4 ck+1 ck - 4

5 - 6 ck+2 ck - 4

Not - Çizelge B-1'de verilen tanımlama kriterlerine göre uygun beton hacminin ret ihtimali % 1'dir. B.3.2 İmalât kontrol belgesiz beton (1) Belirlenmiş hacimdeki betondan, deneyler için en az 3 adet numune alınmalıdır.

(2) Başlangıç imalatı için Madde 8.2.1.3 ’de verilen uygunluk kriterinin sağlanmasıyla betonun uygun gruba ait olduğu kabul edilir.

B.4 Kıvam ve hava içeriği için tanımlama kriterleri (1) Betonun tanımlanması, Çizelge 21 'de belirtildiği gibi her deney sonucu için ayrı ayrı belirlenir. Belirli bir

beton hacminden alınan numuneler üzerinde yapılan deneylerden elde edilen her bir deney sonucu için Çizelge 21'de verilen kriterler sağlandığında, betonun uygun gruba ait olduğu kabul edilir.

B.5 Taze betonun lif içeriği ve homojenliği için tanımlama kriterleri (1) Çelik lif içeriği ve homojenlik için uygulanacak deney işlemi, her bir yük leme için üç numune kullanarak EN 14721’e uygun olmalıdır. Sınıf II polimer lif içeriği ve homojenlik için uygulanacak deney işlemi (numune alma

hariç) EN 14488-7’ye uygun olmalıdır. Sınıf Ia ve sınıf Ib polimer lifler için kullanım yerinde geçerli deney yöntemleri kullanılmalıdır. Tüm durumlarda, her yükten, yükün boşaltılması sırasında ilk, orta ve son üçte birlik kısmından olmak üzere üç numune alınmalıdır.

(2) Çizelge B.2'de verilen her iki kriterin sağlanması durumunda, betonun uygun gruba ait olduğu kabul edilir.

Çizelge B.2 - Taze betonun lif içeriği ve homojenliği için birleştirilmiş tanımlama kriterleri

Uygulanma yeri Kriter

Her numune ≥ Belirlenen en az değer x 0,80

Her yükten alınan 3 numunenin ortalaması ≥ Belirlenen en az değer x 0,85


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

66

Ek C

İmalât kontrolünün değerlendirmesi, gözetimi ve belgelendirilmesi için hükümler

C.1 Genel (1) İmalât kontrolü için (Madde 9) gerekli durumlarda, akredite bir kuruluş tarafından yapılacak değerlendirme,

gözetim ve belgelendirilme ile ilgili hükümler bu Ek’te verilmiştir.

C.2 Muayene kuruluşunun görevleri C.2.1 İmalât kontrolünün başlangıç değerlendirmesi (1) Bir beton tesisinin ve imalât kontrolünün başlangıç muayenesi, akredite muayene kuruluşu tarafından yapılmalıdır. Başlangıç muayenesinin amacı, nizami imalât için personel ve donanım bakımından, önceden

gerekli görülenlerin gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğinin ve imalât kontrolünün uygun olup olmadığının tespitidir.

(2) Muayene kuruluşu en az aşağıda verilenleri kontrol etmelidir :

İmalâtçının imalât kontrol el kitabını ve el kitabının içerdiği hükümleri, özellikle Madde 9'da verilen imalât kontrol şartlarına uygunluk bakımından ve genel olarak bu standard hükümlerinin dikkate al ınıp alınmadığı,

İmalât tesisi muayenesi için gerekli olan güncel belgelerin tesiste bulunup bulunmadığı ve bu belgelerin ilgili şahısların incelemesine açık olup olmadığı,

Donanım, bileşen malzemeler ve betonun muayene ve deneylerinde gerekli bütün donanım ve imkânların sağlanıp sağlanmadığı,

İmalât ve imalât kontrolü için görevlendirilen personelin bilgi, eğitim ve tecrübesi,

Başlangıç deneylerinin Ek A' ya uygun şekilde yapılıp yapılmadığı ve sonuçların yeterli şekilde kayda

geçirilip geçirilmediği. (3) Dolaylı deneyler kullanılması veya dayanım uygunluğunun, beton aile kavramına göre dönüştürülmüş

sonuçları esas alması halinde imalâtçı, yetkili muayene kuruluşunu ikna edecek şekilde, doğrudan ve dolaylı deney sonuçları arasında güvenli ilişki veya korelasyon bulunduğunu kanıtlamalıdır.

(4) Muayene kuruluşu, İmalât kontrol sonuçlarının güvenilirliğini kontrol etmek için, imalâtçının deneylerine paralel spot (anî) deneyler yapmalıdır. İmalâtçının deney laboratuvarlarının akredite olması ve akredite kuruluşun gözetimi altında bulunması halinde, bu tür spot deneyler yerine, imalâtçının kontrol sistemi ve

imalâtçı verileri detaylı olarak incelenebilir. (5) Başlangıç muayenesinden elde edilen sonuçlar, özellikle imalât yerindeki ekipman, imalât kontrol sistemi

ve sistemin değerlendirilmesiyle ilgili bütün sonuçlar değerlendirme raporuna kaydedilmelidir. (6) İmalât biriminin, başlangıç muayenesi sonucunda muayene kuruluşunu tatmin edecek şekilde yeterli

görülmesi halinde, muayene kuruluşu tarafından imalât kontrolünün Madde 9'a uygun olduğunu belirten rapor hazırlanmalıdır. Bu rapor, imalâtçıya ve yetkili akredite belgelendirme kuruluşuna verilmelidir.

Not - Bu rapor esas alınarak, akredite belgelendirme kuruluşu, imalât kontrol işlemlerinin belgelendirmesine karar vermelidir (Madde C.3.1).


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

67

C.2.2 İmalât kontrolünün sürekli gözetimi C.2.2.1 Rutin (düzenli aralıklarla yapılan) muayene (1) Muayene kuruluşunca düzenli aralıklarla yapılan denetimin temel amacı, imalât için önceden gerekli

görülenlerin ve kararlaştırılan imalât kontrolünün sürdürülmesini sağlamaktır. Bu amaçla , başlangıç muayenesinin değerlendirme raporu, kararlaştırılan imalât kontrolünün beyanı olarak kullanılabilir.

(2) İmalâtçı, imalât kontrol sisteminin sürekli şekilde uygulanmasından sorumludur. İmalât yerindeki tesislerde, imalât kontrol sisteminde veya imalât kontrolü el kitabında önemli değişiklik olması halinde imalâtçı, bu değişiklikleri muayene kuruluşuna yazılı olarak bildirmelidir. Bu şartlarda muayene kuruluşu, denetimin

tekrarlanmasını gerekli görebilir. (3) Rutin denetim esnasında, muayene kuruluşu en az aşağıda verilenleri değerlendirmelidir :

İmalât, numune alma ve deney işlemlerini,

Kaydedilmiş verileri,

Denetim süresince imalât kontrol işlemi için alınan numunelerden elde edilen sonuçları,

Gerekli deney ve işlemlerin uygun sıklıkla yapılıp yapılmadığını,

İmalât donanımının bakım ve ayarlarının, önceden yapılan programa göre yapılıp yapılmadığını,

Deney aletlerinin bakım ve kalibrasyonlarının öngörülen programa göre yapılıp yapılmadığını,

Herhangi uygun olmama durumunda alınacak önlemleri,

İlgili yerlerde sevk ve teslim belgesi ve uygunluk beyanını.

(4) Muayene kuruluşu, imalâtçının imalât kontrolü için numune alma işlemleri ve yaptığı deneyler hakkında

güven sağlamak üzere, devam eden imalâttan spot numune almalıdır. Bu amaçla numune alma işlemi önceden haber verilmeden yapılmalıdır. Muayene kuruluşu, özel şartları dikkate alarak, her imalât birimi için betonda yapılacak deneylerin uygun sıklığını belirlemelidir. İmalâtçının deney laboratuvarının akredite olması

ve akreditasyona yetkili kuruluşun denetimi altında bulunması halinde, özel bazı hallerde bu tür spot deneyler yerine, imalâtçının kontrol sistemi verileri ayrıntılı olarak incelenir.

(5) Tasarlanmış betonlar, dayanım ve kıvam gibi belirlenmiş özellikleri bakımından deneye tâbi tutulurlar. Tarif edilmiş betonlarda ise deneyler sadece kıvam ve karışım oranlarını kapsar.

(6) İmalâtçı tarafından yapılan rutin deneylerin sonuçlarıyla, muayene kuruluşu tarafından yapılan deney sonuçları birbiriyle kıyaslanmalıdır.

(7) Muayene kuruluşu, doğrudan ve dolaylı deneyler arasındaki ve beton ailesinin üyeleri arasındaki ilişkinin güvenli olup olmadığını belirli aralıklarla kontrol etmelidir.

(8) Rutin denetim sonuçları, rapor haline getirilmeli ve imalâtçı ile sertifika vermeye yetkili kuruluşa da verilmelidir.

(9) Rutin denetimler, doğrulama veya sertifikasyon şemasında daha fazla veya daha az sıklıkla ilgili şartlar belirtilmemişse yılda en az iki defa yapılmalıdır.

C.2.2.2 Olağan dışı muayeneler (1) Olağan dışı muayene aşağıda verilen durumlarda gereklidir:

Rutin denetim esnasında, sonuçlarda belirgin aykırılık görülmüşse (tekrar muayene),

Altı aydan daha fazla süreyle imalât yapılmamışsa,

İmalât şartlarındaki değişme gibi nedenlerle imalâtçı tarafından talep edilmesi halinde,

Belgelendirme kuruluşu tarafından, haklı sebebe dayanarak talep edilmişse.

(2) Olağandışı muayenenin kapsamı, tipi ve zamanlaması özel şartlara bağlıdır.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

68

C.3 Belgelendirme kuruluşunun görevleri C.3.1 İmalât kontrolünün belgelendirilmesi (1) Belgelendirme kuruluşu, muayene kuruluşunun hazırladığı ve imalât kontrolünün başlangıç muayenesi

sonunda imalât ünitesinin muayene kuruluşu tarafından yeterli bulunduğunu gösteren raporu esas alarak imalât kontrolünü belgelendirmelidir.

(2) Belgelendirme kuruluşu, imalât kontrolünün sürekli gözetimiyle ilgili raporları esas alarak, belgenin geçerlilik süresine karar vermelidir.

C.3.2 Uygun olmama durumunda alınacak önlemler (1) Muayene kuruluşunca şartnameye uygun olmama tespiti veya imalât işleminde veya imalât kontrolünde imalâtçının zamanında önlem alamadığı (Madde 8.4) kusurların ortaya çıkması durumunda, belgelendirme kuruluşu imalâtçıyı kusuru en kısa sürede giderme konusunda uyarmalıdır. İmalâtçının alacağı önlemler

muayene kuruluşu tarafından onaylanmalıdır. (2) Aşağıda verilen hususlarda uygun olmama tespiti halinde, olağan dışı muayene ve uygun ilâve deneyler

yapılmalıdır:

Dayanım,

Su/çimento oranı,

Karışım bileşimlerindeki temel sınırlandırmalar,

Lifle güçlendirilmiş betonun performans sınıfı,

Tasarlanmış hafif veya ağır betonun birim hacim kütlesi,

Tarif edilmiş beton için belirlenmiş bileşim.

(3) Olağan dışı muayene sonuçlarının tatmin edici olmaması veya ilâve deney sonuçlarının belirlenmiş kriterleri sağlamaması durumunda, belgelendirme kuruluşu, imalât kontrolünün uygunluk sertifikasını askıya almalı

veya hemen iptal etmelidir. Not - İmalât kontrolü uygunluk belgesinin askıya alınması veya iptal edilmesinden sonra imalâtçıya bu

sertifikayı kullanma izni verilmez. (4) Diğer hatalı durumlarda, belgelendirme kuruluşu, olağan dışı muayenenin gereksiz olduğuna karar verip,

hatanın düzeltildiğine dair belgelere dayanan delili kabul edebilir. Bu tür delil daha sonra yapılacak rutin denetimde doğrulanmalıdır.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

69

Ek D

Özel geoteknik işler için beton şartnamesi ve uygunluğu için ilave gerekler

D.1 Genel (1) Bu Ek, aşağıda gösterilen alanlarda kullanılan betonla ilgili şartname ve uygunluk için ilave gerekleri sağlar:

- EN 1536’ya uygun olarak inşa edilmiş fore kazıklar, - EN 1538’e uygun olarak inşa edilmiş diyafram duvarlar,

- EN 12699’a uygun olarak inşa edilmiş yerinde dökümlü deplasman kazıkları, - EN 14199’a uygun olarak inşa edilmiş mini kazıklar.

Not 1 - Bu Ek, farklı beton işlerinde kullanılan beton şartnamesi ve beton uygunluğuna ilişkin kurallara ait sistemin bütünleştirilmesi amacıyla, bugüne kadar ayrı standardlar halinde olan EN 1536, EN 1538, EN 12699 ve EN 14199’da verilen özel geoteknik işler için uygulanması zorunlu kuralların bu

standarda dahil edilmesiyle oluşturulmuştur. (2) Bu Ek içinde verilen gerekler Madde 6.2’ye göre belirlenmelidir.

(3) Yukarıda listelenen kurallar için Ek D’nin özel şartları geçerlidir.

Not 2 – Özel geoteknik işler için çimento, en az çimento içeriği, en az ince malzeme içeriği, en fazla su/çimento oranı, kıvam hedef değeri ve hedef değer için en fazla toleranslar ile ilgili şartlar diğer işlere ait şartlardan sapma gösterebilir.

D.2 Bileşen malzemeler

D.2.1 Çimento (1) Çimento belirli çevre etki sınıfları için kullanım yerinde geçerli şartlara uygun olmalı ve bu Ek’te kapsanan geoteknik uygulamalarda kullanım için uygunluğu sağlanmalıdır.

(2) Çimento, EN 197-1’de tarif edildiği gibi aşağıda verilen tiplerden veya (3) altında izin verilen tiplerden biri olmalıdır:

- Portland çimentosu, CEM I,

- Portland cüruflu çimento, CEM II/A-S ve CEM II/B-S,

- Portland silis dumanlı çimento, CEM II/A-D,

- Portland puzolanik çimento, CEM II/A-P ve CEM II/B-P,

- Portland uçucu küllü çimento, CEM II/A-V ve CEM II/B-V,

- Portland pişmiş şistli çimento, CEM II/A-T ve CEM II/B-T,

- Portland kalkerli çimento, CEM II/A-LL,

- Portland kompoze çimento, CEM II/A-M (S-V) ve CEM II/B-M (S-V),

- Portland kompoze çimento, CEM II/A-M (S-LL, V-LL) ve CEM II/B-M (S-LL, V-LL),

- Yüksek fırın cüruflu çimento, CEM III/A, CEM III/B ve CEM III/C.

(3) Madde 5.1.2’de müsaade edilen ancak (2)’de listelenmeyen çimento tipleri, betonun kullanım yerinde

geçerli şartların bu Ek tarafından kapsanan geoteknik uygulamalarda kullanım için uygunluklarının belirlenmiş olması halinde kullanılabilir.

D.2.2 Agregalar (1) Betonda ayrışmayı en az düzeye indirmek için agregaların tane büyüklüğü dağılımı sürekli olmalı (kesikli

olmamalı) ve yuvarlak şekilli agregalar tercih edilmelidir. Not - Geri dönüşümlü veya poroz (gözenekli) agregaların kullanımı zamanla kıvamı etkileyebilir.

(2) Belirlenmiş Dupper aşağıdakileri geçmemelidir;


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

70

- Fore kazıklar ve diyafram duvarlar için: 32 mm ve boyuna donatı çubukları arasındaki boşluğun 1/4’ünden küçük olanı,

- Deplasman kazıkları için: 32 mm ve boyuna donatı çubukları arasındaki boşluğun 1/3’ünden küçük olanı,

- Mini kazıklar için: 16 mm ve boyuna donatı çubukları arasındaki boşluğun 1/4’ünden küçük olanı, - Su altında yerleştirme durumunda: tremi veya pompa borusu iç çapının 1/6’sı.

(3) Bir Dlower değeri belirtilmiş olmalıdır.

D.3 Beton

D.3.1 Şartname için ve karışım tasarımının kabulü için genel gerekler (1) Beton karışım tasarımı, aşağıdakilerin dikkate alındığı beton şartnamesini karşılamalıdır;

- Ayrışmaya karşı yüksek dirence sahip olma ihtiyacı,

- Yeterli akışkanlığa ve iyi kohezyona sahip olma ihtiyacı,

- Çok iyi derecede akıcı olma ihtiyacı,

- Yer çekimi etkisiyle yeterli derecede sıkışabilme ihtiyacı,

- Herhangi geçici muhafazayı çıkarma işlemi de dahil yerleştirme işlemi süresince yeterli işlenebilirliğe sahip olma ihtiyacı

Not - Çimentonun seçimi ve mineral katkıların kullanımı betonun belirli özelliklerini artırabilir. (2) Önerilen karışım tasarımı imalat işleminden önce onaylanmalıdır.

D.3.2 En az ince malzeme ve çimento içeriği (1) Fore kazık ve yerinde dökme deplasman kazıkları için en az ince malzeme ve en az çimento içeriği Çizelge D.1’e göre belirlenmelidir.

Çizelge D.1 - Fore kazıklar ve yerinde dökümlü deplasman kazıklarında kullanılan beton için en az çimento ve ince malzeme içeriği

Çimento içeriği:

Kuru şartlarda yerleştirme

≥ 325 kg/m3

Sualtındaki şartlarda yerleştirme

(su veya bulamaç sıvıları içinde) ≥ 375 kg/m3

İnce malzeme içeriği a

İri agrega

Dlow er > 8 mm

Dupper > 8 mm

≥ 400 kg/m3

İri agrega

Dlow er ≥ 4 mm

Dupper ≤ 8 mm

≥ 450 kg/m3

a İnce malzeme: Mineral katkı ve çimento dahil 0,125 mm veya daha küçük

(≤ 0,125 mm) boyutlu malzeme.

(2) Yerinde dökme deplasman kazıklarının montajları sırasında sıkıştırılan yarı kuru beton için, çimento miktarı en az 350 kg/m3 olarak belirtilmeli ve beton dayanım sınıfı en az C25/30 olmalıdır.

(3) Mini kazıklar için, en az ince malzeme ve çimento miktarı en az 375 kg/m3 olarak belirtilmeli ve belirtilen Dupper 16 mm’yi aşmamalıdır.

(4) Beton imalatçısı tarafından seçilen Dmax değerine bağlı olarak, diyafram duvarlarda kullanılan beton için en az çimento miktarı Çizelge D.2’ye uygun olmalıdır.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

71

Çizelge D.2 - Diyafram duvarlar için kullanılan betondaki en az çimento miktarları

Dmax , mm En az çimento miktarı, kg/m3

32 350

22,4 380

16 400

(5) Diyafram duvarlarda Dmax = 32 mm olarak kullanılan beton aşağıdakilere uygun olmalıdır;

- Kum içeriği ( D ≤ 4 mm) toplam agregaya göre kütlece %40’dan daha büyük olmalıdır, - Çimento ve diğer ince malzeme dahil, beton karışımındaki ince malzeme (D ≤ 0,125 mm) miktarı 400

kg/m3 ve 550 kg/m3 arasında olmalıdır.

D.3.3 Su/çimento oranı (1) Belirtilen en yüksek su/çimento oranı, aşağıda belirtilenlerden daha büyük olmamalıdır; - Belirtilen çevre etki sınıflarına dayanıklılık için kullanım yerinde geçerli şartlarla belirlenen değer, ve

- 0,60 olarak hangisi daha küçük değer ise kullanılmalıdır.

D.3.4 Taze beton (1) Yarı kuru beton hariç olmak üzere, kıvam, hedef akma, hedef çökme veya hedef çökme-yayılma olarak belirtilmelidir. Belirtilen yayılma çapı ve çökme için hedef değerler Çizelge D.3’te verilmiştir.


Çizelge D.3 - Farklı şartlarda taze beton için kıvam hedef değerleri

EN 12350-5’e göre belirlenen yayılma çapı,

mm

EN 12350-2’ye göre belirlenen çökme, mm

Tipik kullanım şartları (örnekler)

500 150 - Kuru şartlarda yerleştirilen beton

560 180 - Pompa ile yerleştirilen veya, - Su içerisindeki şartlarda tremi

borusu ile yerleştirilen beton

600 200 - Bulamaç sıvısı içerisindeki

şartlarda tremi borusu ile yerleştirilen beton

(2) Kullanım yerinde geçerli hükümlerde, çevre etki sınıflarına ilişkin gerekleri sağlayan betonun karışım tasarımında yüksek birim hacim kütleli karışımın kullanılması gibi, Çizelge D.3’ten sapan hedef değerler yer alabilir

(3) Özel geoteknik işlerde kullanılan beton için yayılma ve çökme ≥ 100 mm olan kıvamın hedef değerleri için en fazla toleranslar ± 30 mm olmalıdır.

(4) Gerekli durumlarda, karışım işleminden belirli bir süre sonraki kıvam belirtilmelidir.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

72

Ek E

Agregaların kullanımı için öneriler

E.1 Genel (1) Bu Ek’te agregaların kullanımı için aşağıdaki öneriler verilmiştir; - EN 12620’ye uygun doğal normal agregalar, ağır agregalar ve hava soğutmalı yüksek fırın cürufu,

- EN 12620’ye uygun geri dönüşümlü iri agregalar,

- prEN 13055’e uygun hafif agregalar.

E.2 Doğal normal agregalar, ağır agregalar ve hava soğutmalı yüksek fırın cürufu (1) Çizelge E.1’de, doğal normal agregalar, ağır agregalar ve hava soğutmalı yüksek fırın cürufunun özellikleri

için öneriler verilmiştir. Çizelge E.1 - Doğal normal agregalar, ağır agregalar ve hava soğutmalı yüksek fırın cürufu için öneriler

Özellik a EN 12620: 2002+A1:

2008’deki Madde EN 12620’ye göre kategori a

İnce malzeme miktarı 4.6 Kategori veya beyan edilen değer

Yassılık indeksi 4.4 ≤ FI50 veya ≤ SI55

Kavkı içeriği b 4.5 SC10

Parçalanma direnci 5.2 ≤ LA50 veya ≤ SZ32

Etüv kurusu tane yoğunluğu, ρrd 5.5 Beyan değeri

Su emme oranı 5.5 Beyan değeri

Asitte çözünebilir sülfat 6.3.1 Doğal agregalar: ≤ AS 0,8

Hava soğutmalı yüksek fırın cürufu: ≤ AS 1,0

Toplam sülfür içeriği 6.3.2 Doğal agregalar: ≤ % 1 (kütlece) Hava soğutmalı yüksek fırın cürufu: ≤ % 2 (kütlece)

Suda çözünebilir klorür iyonları içeriği

6.2 Beyan değeri

a Kategori NR (Herhangi bir şart yok), bu Çizelgede belirtilmeyen diğer özellikler için uygulanabilir ve bu kategori EN 12620’ye göre beyan edilebil ir.

b Sadece denizden temin edilen agregalar ile ilgilidir.

E.3 Geri dönüşümlü iri agregaların kullanımı için öneriler (1) Bu Madde’de, d ≥ 4 mm olan geri dönüşümlü iri agregaların kullanımı için öneriler veri lmiştir.

(2) Çizelge E.2’de, çevre etki sınıfları ile ilgili olarak, doğal normal agregalar yerine kullanılacak geri dönüşümlü iri agregaların için sınırlar verilmiştir. Çizelge E.2, EN 12620’ye uygun geri dönüşümlü iri agregalar için geçerli

olup Çizelge E.3’te kategoriler belirtilmektedir.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

73

Çizelge E.2 - Doğal normal agregalar yerine kullanılacak geri dönüşümlü iri agregaların için en yüksek yüzde (kütlece %)

Geri dönüşümlü agrega tipi

Çevre etki sınıfları

X0 XC1, XC2 XC3, XC4, XF1,

XA1, XD1 Tüm diğer çevre

etki sınıfları a

Tip A :

(Rc90 , Rcu95, Rb10- , Ra 1- , FL 2- , XR g1-)

% 50

% 30

% 30

% 0

Tip B b :

(Rc50 , Rcu70 , Rb30- , Ra 5- , FL 2- , XR g2-)

% 50

% 20

% 0

% 0

a Kategori NR (Herhangi bir şart yok), bu Çizelgede belirtilmeyen diğer özellikler için uygulanabilir ve bu kategori EN 12620’ye göre beyan edilebilir.

b Tip B geri dönüşümlü agregalar, beton dayanım sınıfı C30/37’den büyük olan betonlarda kullanılmamalıdır.

Not – Geri dönüşümlü agregaların kullanıldığı betondaki alkali-silika reaksiyonu riski için EN 12620:

2002+A1: 2008, Madde G.3.2’ye bakılmalıdır.

Çizelge E.3 - EN 12620’ye uygun geri dönüşümlü iri agregalar için öneriler

Özellik a

EN 12620: 2002+A1:

2008’deki Madde

Tip EN 12620’ye göre kategori

İnce malzeme miktarı 4.6 A + B Kategori veya beyan değeri

Yassılık indeksi 4.4 A + B ≤ FI50 veya ≤ SI55

Parçalanma direnci 5.2 A + B ≤ LA50 veya ≤ SZ32

Etüv kurusu tane yoğunluğu, ρrd 5.5 A ≥ 2100 kg/m3

B ≥ 1700 kg/m3

Su emme oranı 5.5 A + B Beyan değeri

Bileşen malzemeler b 5.8 A Rc 90, Rcu 95, Rb 10-, Ra1-, FL2-, XRg1-

B Rc 50, Rcu70, Rb30-, Ra5-, FL2-, XRg2-

Suda çözünebilir sülfat içeriği 6.3.3 A + B SS0,2

Asitte çözünebilir klorür iyonları içeriği 6.2 A + B Beyan değeri

Priz süresi başlangıcına etkisi 6.4.1 A + B ≤ A40

a Kategori NR (Herhangi bir şart yok), bu Çizelgede belirtilmeyen diğer özellikler için uygulanabilir ve bu kategori EN 12620’ye göre beyan edilebilir.

b Yüksek kalitede yüzey bitirme işlemleri gerektiren özel uygulamalar için FL bileşeni, kategori FL0,2- kategorisi olarak sınırlandırılmalıdır.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

74

E.4 Hafif agregaların kullanımı için öneriler (1) Çizelge E.4’de hafif agregaların özellikleri için öneriler verilmiştir.

Çizelge E.4 - prEN 13055’e uygun hafif agregalar için öneriler

Özellik Gerekli şart

Tane yoğunluğu Beyan değeri

Tane dağılımı Beyan edilen tane dağılımı

İnce malzeme miktarı Beyan değeri

Su emme oranı (5 dakika, 60 dakika ve 24h) Beyan değeri

Yığın kırılma direnci Beyan değeri

Suda çözünebilir klorür iyonları içeriği Beyan değeri

Asitte çözünebilir sülfat ≤ % 0,8 (kütlece)

Toplam sülfür içeriği ≤ % 0,8 (kütlece)

Organik kirleticiler a pr EN 13055’de

verilen gerek a Sadece doğal hafif agregalar için.

Not - Hafif agregaların kullanıldığı betondaki alkali-silika reaksiyonu riski için prEN 13055’e bakılmalıdır.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

75

Ek F (Bilgi için)

Beton karışımı için sınır değerlerle ilgili öneriler

(1) Bu Ek’te, beton karışımında, Madde 5.3.2'ye göre çevre etki sınıfları ile ilgili özellikler ve sınır değerlerin seçimi ile ilgili öneriler verilmektedir.

(2) Çizelge F.1'de verilen değerler, yapının 50 yıl kullanım ömrüne sahip olacağı esas alınarak belirlenmiştir.

(3) Çizelge F.1'de verilen değerler, kullanım yerinde geçerli şartlarla oluşturulmuş öngörülen çevre etki sınıfında kullanım amacıyla EN 197-1'e uygun genel çimentoların kullanımı ve 20 mm – 32 mm arasında agrega en büyük anma tane büyüklüğüne sahip agregalar ile yapılmış betonlar için geçerlidir.

(4) En az dayanım sınıfları, su/çimento oranı ile dayanım sınıfı 32,5 olan çimento kullanılarak hazırlanmış betonun dayanım sınıfı arasındaki ilişki kullanılarak belirlenmiştir.

(5) En yüksek su/çimento oranı ve en az çimento miktarı sınır değerleri, her durumda uygulanabilir. Aynı zamanda beton dayanım sınıfı da ilâve olarak belirtilebilir.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

76

Çizelge F.1 - Beton karışımı ve özellikleri için önerilen sınır değerler

Etki sınıfları

Korozyon veya

zararlı etki tehlikesi

yok

Karbonatlaşma nedeniyle

korozyon

Klorürün sebep olduğu korozyon

Donma/çözülme etkisi Zararlı kimyasal ortam Deniz suyu

Deniz suyu haricinde klorür

X0 XC1 XC2 XC3 XC4 XS1 XS2 XS3 XD1 XD2 XD3 XF1 XF2 XF3 XF4 XA1 XA2 XA3

En yüksek

su/çimento (w/c) oranı c

- 0,65 0,60 0,55 0,50 0,50 0,45 0,45 0,55 0,55 0,45 0,55 0,55 0,50 0,45 0,55 0,50 0,45

En küçük dayanım

sınıfı

C12/15 C20/25 C25/30 C30/37 C30/37 C30/37 C35/45 C35/45 C30/37 C30/37 C35/45 C30/37 C25/30 C30/37 C30/37 C30/37 C30/37 C35/45

En az çimento miktarı

(dozaj) c (kg/m3)

-

260 280 280 300 300 320 340 300 300 320 300 300 320 340 300 320 360

En az hava içeriği

(%)

- - - - - - - - - - - - 4,0 a 4,0 a 4,0 a - - -

Diğer gerekler

- - - - - - - - - - EN 12620'ye uygun

donma/çözülme dayanıklılığına sahip agrega

-

Sülfatlara

dayanıklı çimento b)

a Hava sürüklenmemiş betonda, beton performansı, ilgili etki sınıfı için donma/çözülme etkisine dayanıklılığı kanıtlanmış betonla mukayese edilerek uygun deney yöntemine göre belirlenmelidir.

b Ortamda bulunan sülfat miktarı (2-

4so ) XA2 ve XA3 çevre etki sınıfına işaret etmesi durumunda, EN 197-1’e veya zorunlu milli standartlara uygun sülfata dayanıklı

çimento kullanılması gereklidir.

c k-değeri kavramının uygulanması durumunda, en yüksek su/çimento oranı ve en az çimento miktarı, Madde 5.2.5.2’ye göre değiştirilmelidir.


ICS 91.100.30 TS EN 206:2014-02 EN 206:2013

77

Ek G (Bilgi için)

Taze haldeki kendiliğinden yerleşen beton özellikleri için kılavuz bilgiler

G.1 Genel (1) Taze haldeki kendiliğinden yerleşen beton için özel gerekler, uygulama tipine ve özellikle aşağıdaki şartlara

bağlıdır; - Beton eleman geometrisi ile ilgili sınır şartları ve tip, konum ve filiz sayısı (donatı sıklığı, donatı aralığı,

beton örtü kalınlığı ve herhangi conta yerleşim yuvası vb.)

- Yerleştirme donanımı (pompa, transmikser, kova),

- Yerleştirme işlemi (beton bölümlerindeki beton döküm noktaları arasındaki mesafe),

- Yüzey bitirme işlemleri.

(2) Madde 4’e göre yapılan sınıflandırma sistemi, aşağıda verilen dört anahtar deney parametresi ile nitelendirilen, (1)’deki gerekleri sağlayacak KYB için uygun bir şartları oluşturur; - Çökme – yayılma SF,

- Viskozite VS veya VF,

- Geçiş yeterliliği PL veya PJ,

- Ayrışma direnci SR,

(3) Belirli bir uygulama için uygun olan kendiliğinden yerleşen beton özellikleri, bu dört parametre arasından seçilmeli ve sonra Madde 5.4.1’e göre sınıf veya hedef değer olarak belirtilmelidir.

(4) Ön-dökümlü beton ve şantiyede yerinde dökülen beton için, mamuldeki nihai betonun kalitesinin doğrudan gösterilmesi olağandır. Hazır beton için, parametreler ve sınıflar, yüklenici ve beton imalatçısının tecrübesine

dayalı olarak veya özel deneme çalışmalarıyla dikkatlice seçilmeli, kontrol edilmeli ve doğrulanmalıdır. Bu nedenle, beton şartname hazırlayıcı ve beton imalatçısı arasında beton döküm işi başlamadan önce bu parametrelerin açıkça müzakere edilmesi ve tarif edilmesi önemlidir.

(5) Çökme-yayılma çapı normal olarak belirtilir.

(6) Çok seyrek donatılı veya donatısız betonda, geçiş yeterliliğinin taze betona ait bir gerek olarak belirtilmesine ihtiyaç duyulmayabilir, bu konuda Madde G.2.3’e bakılmalıdır. İyi bir yüzey bitirme işleminin gerekli olduğu veya donatının çok sık olduğu durumlarda, kendiliğinden yerleşen betonun viskozite özelliği önemli olabilir, bu

konuda Madde G.2.2’ye bakılmalıdır. Yüksek derecede akışkanlığa ve düşük viskoziteye sahip kendiliğinden yerleşen betonlarda kararlılık özelliği artan derecede öneme sahiptir.

(7) Gerekli kıvam koruma süresi, taşınma ve yerleştirme süresi ile beton sıcaklığına bağlıdır. Kıvamın korunması gereken süre belirlenmeli, belirtilmeli ve kendiliğinden yerleşen beton bu süre içerisinde taze beton özelliklerini korumalıdır.

(8) Kendiliğinden yerleşen beton, mümkünse bir kerede, kesintisiz (sürekli) dökümle yerleştirilmeli, bunun sağlanabilmesi için taze betonun sevk ve şantiyeye teslim hızı ile kalıba yerleştirilme hızı uyumlu olmalı ve

aynı zamanda sevk ve teslimdeki veya beton şantiyeye ulaştıktan sonra kalıba yerleştirmedeki gecikmeler nedeniyle taze beton dökümünde muhtemel kesintileri önlemek için beton imalatçısı ile uyumlu ve işbirliği içerisinde çalışılmalıdır.

Not - Kendiliğinden yerleşen beton (KYB) ile ilgili ilave kılavuz bilgi için [2]’ye bakılmalıdır.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

78

G.2 Kendiliğinden yerleşen betonun sınıflandırılması ile ilgili öneriler G.2.1 Kıvam (1) Çökme-yayılma değeri kıvamla ilgilidir ve rutin olarak belirtilmelidir.

G.2.2 Viskozite (1) Düşük viskoziteli kendiliğinden yerleşen betonun akışı başlangıçta çok hızlı olmakla birlikte daha sonra yavaşlar ve durur. Yüksek viskoziteli kendiliğinden yerleşen beton uzun süre boyunca akmaya devam eder.

Kendiliğinden yerleşen betonun viskozitesi, t500 (çökme yayılma deneyinde belirlenen) veya tv (V-hunisi deneyinde belirlenen) ölçülmesi yoluyla değerlendirilir.

(2) Harmandan harmana kendiliğinden yerleşen betonun uniformluluğunun doğrulanmasının bir yolu olarak çökme yayılma deneyinin yapılması esnasında t500 süresinin ölçülmesi yararlı olabilir.

G.2.3 Geçiş yeterliliği (1) Geçiş yeterliliği, sık donatılı alanlar gibi kapalı boşluklar ve dar açıklıklar içerisinde taze betonun

üniformluluğunu kaybetmeden veya tıkanmaya yol açmadan akabilme kapasitesi ile ilgilidir. Geçiş yeterliliğinin tanımlanmasında donatı geometrisinin dikkate alınması gereklidir.

(2) Tanımlayıcı boyut, KYB’nin kalıbı doldurması için sürekli olarak içerisinden akması gereken en küçük açıklıktır (“akış açıklığı”).

(3) Taze betonun geçeceği akış açıklığı 60 mm’den küçük olan karmaşık yapılar için özel test-modeli denemeleri gerekli olabilir.

G.2.4 Ayrışma direnci (1) Ayrışma direnci, kendiliğinden yerleşen betonun, kalıba yerleştirildikten sonraki homojenliği ve kalitesi için temel bir gösterge olan kararlılığı tarif eder.

(2) Kendiliğinden yerleşen beton, hem yerleştirme sırasında dinamik ayrışma ve hem de yerleştirildikten sonra katılaşmanın hemen öncesine kadar statik ayrışma sebebiyle zarar görebilir. Statik ayrışma yüksek elemanlarda en fazla zarar oluşturur ancak ince döşemelerde de kılcal çatlak oluşumu veya düşük kalitede

yüzey tabakası oluşumu gibi yüzeysel bazı kusurlara yol açabilir. (3) Ayrışma direnci deneyi, lif içeren veya hafif agregalı betonlara uygulanamaz.

(4) Kendiliğinden yerleşen betonun imalatı ve diğer hususlar ile ilgili daha ileri kılavuz bilgi [2]’de verilmektedir.


ICS 91.100.30 TS EN 206:2014-02 EN 206:2013

79

Ek H (Bilgi için)

Madde 8.2.1.3, Yöntem C için uygulama kuralları

H.1 Giriş (1) Beton imalatı, aynı tip bileşenlerin aynı miktarları harmanlandığı ve karıştırıldığı zaman, betonun aynı özelliklere sahip olduğu varsayımına dayanmaktadır. Kontrol grafiklerinde, ne beklendiği ile gerçekte elde edilen veriler karşılaştırılarak bu varsayımın geçerli olup olmadığının kontrolü için geçmiş imalat verileri

kullanılır. Bu grafikler, beton özelliklerinde, düzeltici faaliyet(ler)’in gereken durumların belirlenmesini sağlarlar. (2) Aşağıda verilen uygulama kuralları, Madde 8.2.1.3’te verilen Yöntem C’de yer alan AOQL için % 5’in

aşılmaması gereğini karşılar. Not - CEN/TR 16369 kontrol grafiklerinin kullanımı ile ilgili kılavuz bilgileri, önerilen kabul kontrol grafiklerinin

arka planını verir. Bu teknik raporda, özellikle Cusum V-mask parametreleri ve AOQL için % 5’in aşılmaması gereğini sağlayan hedef değerlerin seçimi için diğer alternatiflere ait bir aralık verilmiştir.

H.2 Cusum sistemine dayalı kontrol (1) ISO 7870-4’ün esas alındığı ve aşağıda verilen özelliklere sahip olan bir cusum kontrol sistemi, Madde 8.2.1.3, Yöntem C’yi karşılar.

- Beton uygunluk tayininde 28 günlük dayanım esas alındığında, 28 günden daha erken yaşta yapılan

dayanım deney sonuçlarından 28 günlük dayanımın tahmin edilmesi için bir sistem uygulanması önerilir.

28 günlük gerçek dayanım değerleri elde edilince, tahmini dayanım değerleri yerine bu gerçek değerler kullanılır.

Not 1 - 28 günden daha erken yaşta yapılan dayanım deney sonuçlarının, 28 gün için gerekli dayanım değerinin üzerinde olması durumunda, 28 günlük deneye gerek duyulmaz.

- Uygun olan yerlerde, beton ailesi kavramı kullanılabilir.

- Üç özelliğin sürekli izlenmesi ve grafiğe aktarılması: ortalama dayanım, standard sapma ve uygun olan yerde erken dayanım ile 28 günlük dayanım verileri arasında korelasyon. Uygunluk değerlendirmesinde, sadece ortalama dayanım esas alınır.

- Ortalama hedef dayanım ≥ ( f ck + 1,96 σ ) olarak ayarlanır,

- Hesaplanan en düşük standard sapma 3,0 N/mm2 olarak kabul edilir,

- Ortalama dayanım için V-mask (uygunluk/uygunsuzluk için) sadece, 9σ olan bir karar aralığı, 0,5σ olan bir eğim ve 35 deney sonucu ile bir üst ekstremite’ye sahiptir,

- Uyarı çizgileri için V-mask bir üst ve alt ekstremite’ye sahiptir. Ortalama dayanım ve korelasyon için uygun uyarı çizgileri, 8,1σ olan bir karar aralığı ve σ/6 olan bir eğim ile verilir.

Not 2 - Bu uyarı çizgilerinin aşılması uygunsuzluğa neden olmaz.

- Uygunluk/uygunsuzluk belirlenmesinde 28 günlük gerçek dayanım verisi esas alınır ve 12 ayı aşmayacak süre içinde elde edilen en son 35 deney sonucu dikkate alınarak değerlendirilir,

- Ortalama dayanım için oluşturulan cusum eğrisinin, uygunsuzluk çizgisini kesmesi durumunda, değerlendirmeye alınan 35 deney sonucuna göre uygunsuzluk beyan edilir. Ancak, uygunsuzluk beyanının bazı özel düşük dayanım sonuçları nedeniyle ortaya çıktığının gösterilebilmesi halinde

uygunsuzluk beyanı, bu düşük dayanım sonuçlarının meydana geldiği süre ile sınırlandırılabilir. (2) Gerçek ortalama dayanımın, ortalama hedef dayanımdan daha büyük olduğunun veya gerçek standard

sapmanın mevcut değerden daha düşük olduğunun gösterilmesi durumunda, karışım oranlarında değişiklik yapılması tercihe bağlıdır.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

80

H.3 Değişkenlere göre modifiye edilmiş sınırlar kullanılarak Shewhart grafiklerinin esas alındığı kontrol (1) ISO 7870-2 standardında Shewhart kontrol grafikleri ile ilgili genel bilgi ve ISO 7870-3 standardında ise Shewhart kontrol grafiklerinde uygunluk kontrolü ile ilgili genel bilgi verilmektedir. Değişkenlere göre sınırları modifiye edilmiş Shewhart kontrol grafikleri, bu tür grafiklerin, imal edilen betonun karakteristik dayanımının

gerekli olan değerden daha yüksek olmasını temin etme gereken durumlara ait özel bir kullanımdır. (2) Aşağıdaki özelliklere sahip Shewhart kontrol grafiği Madde 8.2.1.3, Yöntem C’nin gereklerini karşılar;

- Uygun yerlerde beton ailesi kavramı kullanılabilir,

- İki özelliğin sürekli izlenmesi ve grafiğe aktarılması: ortalama dayanım ve standard sapma. Uygunluk sadece ortalama dayanıma bağlıdır.

- Hesaplanan en düşük standard sapma değeri 3,0 N/mm2 olarak kabul edilir.

- Ölçülen n adet dayanım deney sonucunun ortalaması, aşağıda verilen bağıntı ile hesaplandığı gibi ckf ’dan

verilen belirli bir mesafede konumlanmış L1 çizgisinden daha aşağıda ise uygunsuzluk beyan edilir,

1 ( )ck nL f q (H.1)

Burada,

qn n değerine ve seçilen AOQL’ye bağlı bir değer, σ hesaplanan ve standard sapma için hazırlanan kontrol grafiği ile kontrol edilen standard sapma,

15 ≤ n ≤ 35 ve qn ≥ 1,48 olduğunda, Shewhart grafiği Madde 8.2.1.3.2, Yöntem C’nin gereklerini karşılar.

- Uygunluk/uygunsuzluk değerlendirmesinde 28 günlük gerçek dayanımlar esas alınır ve değerlendirme 12

ayı geçmeyen bir süre içinde elde edilmiş en son n adet deney sonucu üzerinde yapılır.


ICS 91.100.30 TS EN 206:2014-02 EN 206:2013

81

Ek J (Bilgi için)

Onaylanmış İspanyolca yönetmelik için sapma

(1) Zorunlu İspanyol Yönetmeliği’nde (Instrucción de Hormigón Estructural (İngilizce: Structural Concrete Code), approved 18 July 2008 by Royal Decree 1247/2008) değerlendirme sürecindeki grupta, karakteristik dayanımın altında olması muhtemel deney sonucu oranının tam olarak % 5 olması durumunda, tüketici riskinin % 50’den daha büyük olmama şartı mevcuttur. Bu milli yönetmelikte yapılacak değişiklik CEN/CENELEC üyelerinin yetkisi dışındadır. İspanyada EN 206’nın uygulanması esnasında ulusal yönetmelik geçerliliğini muhafaza edecek ve İspanya Madde 8.2.1.3.2, Yöntem B’de verilen bağıntıda daha yüksek katsayı kullanmakta serbest olacaktır.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

82

Ek K (Bilgi için)

Beton ailesi

K.1 Genel (1) Bu ekte, Madde 8.2.1.1 'de kullanımına izin verilen beton ailesinin kullanımı hakkında ayrıntılı bilgi verilmiştir.

Not - İlave kılavuz bilgi için CR 13901 ve CEN/TR 16369 dokümanlarına bakılmalıdır.

K.2 Beton ailesinin seçimi (1) İmalât ve uygunluk kontrolü için beton ailesinin seçiminde, imalâtçı aileye ait bütün üyelerde kontrol sağlamalıdır. Beton aile kavramının kullanımı ile ilgili tecrübe yetersizliği olması halinde bir beton ailesi oluşturulması için aşağıda verilenler önerilir :

Aynı kaynak, tip ve dayanım sınıfına sahip çimento kullanımı,

Benzerlikleri ispatlanabilir agregalar ve tip I mineral katkıların kullanımı,

Beton ailesinin su azaltıcı/akışkanlaştırıcı katkılı veya katkısız betonlarla oluşturulması,

Kıvam sınıflarının tamamının kullanımı,

Belirli aralıktaki dayanım sınıflarına sahip olan betonlar.

(2) Puzolanik veya gizli hidrolik katkılar gibi tip II mineral katkı ihtiva eden betonlar farklı beton grubu olarak alınmalıdır.

(3) Yüksek oranda su azaltıcı/süperakışkanlaştırıcı, priz hızlandırıcı, priz geciktirici veya hava sürükleyici katkılar gibi basınç dayanımı üzerinde etkisi olabilecek kimyasal katkı ihtiva eden betonlar, bağımsız betonlar veya ayrı aileler olarak işleme tâbi tutulmalıdır.

(4) Agregaların kanıtlanabilir benzerlikte olmaları için, aynı jeolojik orijinli, aynı tip (örneğin kırmataş) olmaları ve betonda benzer performans göstermeleri gereklidir.

(5) Aile kavramının kullanılmasından veya yukarıda verilen ailelerin genişletilmesinden önce ilişkiler, daha önceki imalât verileri kullanılarak, yeterli ve etkili imalât ve uygunluk kontrolüne imkân verip vermediğine göre

kontrol edilmelidir.


ICS 91.100.30 TS EN 206:2014-02 EN 206:2013

83

K.3 Beton ailesinin uygunluğu ve üyelik değerlendirmesi için akış şeması

28 günlük her tek deney sonucu

(ck-4)'e eşit veya daha büyük mü ? Madde 8.2.1.3.1

Hayır

Harman veya yükün uygun olmadığı beyan edilir.

Evet

Deneye tâbi tutulan her aile üyesinde üyenin aileye ait olup olmadığının tahkiki için her

değerlendirme periyodunda kontrol (Çizelge 18)

Hayır

Bu beton, aile içerisinden çıkarılır

ve bağımsız beton olarak değerlendirilir.

Evet

Her değerlendirme periyodunda dönüştürülmüş bütün sonuçların

ortalama dayanımı, referans betonun karakteristik dayanımına, aileye ait standard sapma

değerinin 1,48 katının ilâve edilmesi ile bulunan değerden büyük veya eşit mi ?

(Madde 8.2.1.3.2 (5))

Hayır

Değerlendirme periyodunda, ailenin uygun olmadığı beyan edilir.

Evet

Değerlendirme periyodunda ailenin uygun olduğu beyan edilir


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

84

Ek L (Bilgi için)

Belirli paragraflarla ilgili ilave bilgi

Bu standard içindeki aşağıda belirtilen paragraflar okunduğunda, aşağıdaki bilgilere dikkat edilmelidir:

Satır Madde Not 1 4.2.1 (2) Kıvam, sadece özel durumlarda hedef değerler ile belirtilmelidir.

2 4.3.1 (1) Özel durumlarda, Çizelge 12 ve Çizelge 13’de verilenlerin arasındaki orta

dayanım seviyeleri kullanılabilir.

3 5.1.2 (2) EN 14647 veya EN 15743’e uygun çimentolar kullanıldığında, çimento nakliye

araçları, silolar ve iletici sistemler, farklı çimentolar konulmadan önce ve mevcut

çimento kullanıldıktan sonra tamamen boşaltılmalıdır.

4 5.2.3.5 (1) Agregaların jeolojik kaynaklarına uygun önlemler, çimento ve agreganın özel

kombinasyonları ile uzun dönemli tecrübeler dikkate alınarak uygulanmalıdır. CEN/TR 16349, alkali-silika reaksiyon hasar riskini en aza indirme ile ilgili özel gerekler için bir çerçeve oluşturmaktadır.

5 5.2.5.1 (1) Mineral katkıların, dayanımdan başka diğer özellikler üzerindeki etkileri dikkate

alınmalıdır.

6 5.2.5.1 (5) (4) ve (5)’de atıf yapılan uygunluk, betonun kullanım yerinde geçerli hükümlere

göre oluşturulmalıdır.

7 5.2.5.2.4 (1) EN 197-1’e uygun CEM I ve CEM II/A çimento tiplerini içeren betonda, EN

15167-1’e uygun öğütülmüş granüle yüksek fırın cürufu (ggbs) için k değerinin

0,6 olarak kullanılması önerilir. Öğütülmüş granüle yüksek fırın cürufunun en fazla miktarı: kütlece ggbs/çimento ≤ 1,0’dir. Daha fazla miktarda ggbs kullanılırsa, fazla olan kısım su/(çimento + k x ggbs) oranı ve en az çimento

miktarı (çimento + k x ggbs) hesaplamasında dikkate alınmaz.

8 5.2.6 (4) Hava sürükleyici katkının, diğer kimyasal katkılarla birlikte kullanılması durumunda, uygunluk deneyi kimyasal katkı tedarikçisi tarafından gerçekleştirilmediyse, bu deney başlangıç deneyleri sırasında yapılmalıdır.

9 5.2.7 (1) Bu standard, belirli bir miktar lif içeren beton imalatı için kuralları sağlar. Özel

tasarım parametrelerinin gerekli olduğu yerlerde, deney ve uygunluk

belgelendirmesi için prosedürler üzerinde mutabakat sağlanmalıdır.

10 5.4.1 (1) Deney yönteminin, belirli kıvamın değerlerinden daha yüksek kıvama sahip

betonlarda yeterli hassasiyete sahip olmaması nedeniyle, aşağıda gösterilen deneylerin verilen sınırlarda kullanılması önerilir:

- Çökme ≥ 10 mm ve ≤ 210 mm, - Sıkıştırılabilme derecesi ≥ 1,04 ve < 1,46, - Yayılma çapı > 340 mm ve ≤ 620 mm,

- Çökme-yayılma çapı > 550 mm ve ≤ 850 mm.

11 5.4.2 (2) Hafif ince agrega (kum) için, deney yöntemi ve kriterleri betonun kullanım

yerinde geçerli şartlara uymalıdır.

12 5.5.1.2 (5) Yapıdaki veya yapısal elemandaki dayanım EN 13791’e göre tayin edilmelidir.


ICS 91.100.30 TS EN 206:2014-02 EN 206:2013

85

Satır Madde Not 13 6.2.3 (1) Taze betonun teslim anındaki hava içeriğinin belirlenmesinde, şartname

hazırlayıcı tarafından, teslimat sonrasında pompa ile iletilme, yerleştirme, sıkıştırma vb. işlemler esnasındaki taze betondan olası hava kayıpları dikkate

alınmalıdır. 14 6.3.2 (1), d) Belirlenmiş hedef su/çimento oranı, tasarlanan sınır değerden en az 0,02 daha

az olmalıdır.

15 7.5 (4) Kimyasal katkılar, pigmentler, lifler veya su, üreticinin kalite yönetim personelinin

onayı / gözetimi olmaksızın şantiyede transmikser’deki betona ilave edilmiş veya

bunlar beton şartnamesinde izin verilenden daha fazla ise, beton harmanı veya yük, sevk irsaliyesi üzerine "uygun değil" olarak kaydedilmelidir. Bu ilave işlemine onay veren taraf sonuçlarından sorumludur ve bu taraf sevk irsaliyesi

üzerinde kaydedilmelidir.

16 8.2.1.3.2 (8) Bu sınırlar aşağıdaki bağıntılardan elde edilir:

√𝑥0,025 ;𝑛−1

2

(𝑛−1)𝜎 ≤ sn ≤ √

𝑥0,975 ;𝑛−12

(𝑛−1)𝜎

Burada, 𝑥∝;𝑣

2 ν = n-1 serbestlik derecesiyle bir ki-kare dağılımının α-fraktal

değeri.

17 8.2.1.3.2 (10) Bir kontrol grafiğinin ardışık numune alma planlarını kapsaması gibi (bilinen bir standard sapma ile) tek tek numune alma planının işletme karakteristik eğrisi oluşturulabilir. Daha sonra, ortalama çıkış kalitesi (AOQ) eğrisi, karşılık gelen

kabul edilebilir olasılık ile imalattaki gerekli karakteristik dayanımın altındaki tüm muhtemel sonuçların her birinin yüzdesi ile çarpılarak belirlenir.

18 8.2.2.1 (1) Eğilmede çekme dayanımının belirtildiği durumlarda, aynı yaklaşım kullanılabilir.

19 9.7 (2) 1 m3 ‘den daha az harmanlar için beton karışım bileşenlerinin kütle toleransları

kullanım yerinde geçerli şartlara göre verilmelidir.

20 9.8 (3) Bir transmikser içinde, esas karıştırma işleminden sonra yapılan yeniden

karıştırma süresi 1 dakika / m3 ’den daha az ve kimyasal katkı veya lif ilavesinden sonra 5 dakikadan daha az olmamalıdır.

21 A.4 (1) Şantiyedeki beton dökümü esnasında çok farklı sıcaklık şartları oluşuyorsa veya betona ısıl işlem uygulanacaksa, beton imalatçısı, bu şartların beton özellikleri üzerindeki etkilerini dikkate alabilmesi için ve bu şartlar nedeniyle ilave deneyler

ihtiyaç duyabileceği için bu konuda bilgilendirilmelidir.

22 A.4 (9) Tecrübe esas alınarak hazırlanan Çizelge E.2’deki oranlarla normal

deformasyon özelliklerine sahip beton elde edilmekte ve bu beton için normal şartlarda deney yapmaya ihtiyaç duyulmamaktadır. Uzun açıklıklı kirişlerde olduğu gibi özel durumlarda, deney gereklidir ve böyle bir deney yapma

ihtiyacına imalatçı ve kullanıcı arasında mutabakatla karar verilmelidir.

23 D.3.4 (1) Pompa ile iletilerek veya su altındaki şartlarda yerleştirilen beton (yayılma çapı

en az 560 mm veya çökme en az 180 mm) yüksek oranda su azaltıcı / süper akışkanlaştırıcı kimyasal katkılar kullanmadan imal edilebilir.


ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

86

Ek M (Bilgi için)

Kullanım yerinde geçerli hükümlerle ilgili kılavuz bilgiler

Kullanım yerinde geçerli hükümlerin uygulanması, bu standardın aşağıda verilen maddelerinde gerekli görülmüş veya uygulanmasına izin verilmiştir.

Madde Başlık Paragraf 1 Kapsam paragraf (5) ve (6)

4.1 Çevre etkileri ile ilgili etki sınıfları paragraf (1) ve (2)

5.1.1 Genel paragraf (2) 5.1.2 Çimento paragraf (2)

5.1.3 Agregalar paragraf (1) ve (2) 5.1.5 Kimyasal katkılar paragraf (2) 5.2.1 Genel paragraf (2) ve (5)

5.2.3.5 Alkali-silika reaksiyonuna direnç paragraf (1) 5.2.5.1 Genel paragraf (2), (4) ve (5) 5.2.5.2.3 EN 13263-1’e uygun sınıf 1 silis dumanı için k-

değeri

paragraf (4)

5.2.5.2.4 EN 15167-1’e uygun öğütülmüş granüle yüksek fırın cürufu için k-değeri

paragraf (1)

5.2.5.3 Eşdeğer beton performans kavramı paragraf (3) 5.2.8 Klorür içeriği Çizelge 15, “betonun en fazla klorür

içeriği”, Dipnotlar a ve c

5.3.2 Beton bileşimi için sınır değerler paragraf (1) ve (3) 5.3.3 Performansla ilgili yöntemler paragraf (1) 5.4.2 Çimento içeriği ve su/çimento oranı

paragraf (2)

6.1 Genel paragraf (2) 6.4 Standarda göre tarif edilmiş beton şartnamesi

paragraf (2)

7.2 Beton imalatçısından kullanıcıya verilecek bilgi

paragraf (4)

7.3 Hazır beton için sevk ve teslim irsaliyesi

paragraf (3)

8.2.1.2 Numune alma ve deney planı Çizelge 17 “Uygunluk değerlendirmesi

için en az numune alma sıklığı” dipnot d 8.2.1.3.2 Ortalama deney sonuçları için kriterler paragraf (11) 8.2.3.3 Dayanımdan başka özellikler için uygunluk

kriterleri

Çizelge 21 “Teslim noktasındaki taze

betonun kıvamı, hava içeriği ve lif dağılımının homojenliği için uygunluk kriteri” dipnot c

8.2.3.3 Dayanımdan başka özellikler için uygunluk kriterleri

Çizelge 23, “Kıvam ve viskozitenin hedef değerleri için toleranslar”

9.4 Deney paragraf (2)

9.7 Beton bileşenlerin karışımı için tartımı paragraf (2) 9.9 İmalat kontrol işlemleri Çizelge 28, “Donanım kontrolü”, satır 3,

kolon 4

10.2 Değerlendirme, gözetim ve imalat kontrol belgesi

paragraf (1)

Ek A.4 Deney şartları paragraf (5)

Ek D.2.1 Çimento paragraf (1) ve (3) Ek D.3.3 Su/çimento oranı paragraf (1) Ek D.3.4 Taze beton paragraf (2)

Ek F Beton bileşiminin sınır değerleri için öneriler paragraf (3) Ek F Beton bileşiminin sınır değerleri için öneriler Çizelge F.1, “Beton bileşimi ve özellikleri

için önerilen sınır değerler” dipnot b


ICS 91.100.30 TS EN 206:2014-02 EN 206:2013

87

Kaynaklar

[1] Caspeele, R and Taerwe, L.: "Combined production and conformity control of concrete with acceptance cusum control charts". P.H.A.J.M. Van Gelder, D. Proske & J.K. Vrijling (Eds.), Proc. 7th International Probabilistic Workshop, 25-26 November 2008, Delft, The Netherlands, 2009, pp. 73-86.

[2] The European Guidelines for Self-Compacting Concrete — Specification — Production and Use. May 2005 (http://www.efnarc.org/pdf/SCCGuidelinesMay2005.pdf)

[3] 94/611/EC: Commission Decision of 9 September 1994 implementing Article 20 of Directive 89/106/EEC on

construction products

[4] EN 1992-1-1, Eurocode 2: Design of concrete structures — Part 1-1: General rules and rules for buildings

[5] EN 12390-5, Testing hardened concrete — Part 5: Flexural strength of test specimens

[6] EN 12390-8, Testing hardened concrete — Part 8: Depth of penetration of water under pressure

[7] CEN/TS 12390-9, Testing hardened concrete — Part 9: Freeze-thaw resistance — Scaling

[8] CEN/TS 12390-10, Testing hardened concrete — Part 10: Determination of the relative carbonation resistance of concrete

[9] CEN/TS 12390-11, Testing hardened concrete — Part 11: Determination of the chloride resistance of

concrete, undirectional diffusion

[10] EN 12504-1, Testing concrete in structures — Part 1: Cored specimens — Tak ing, examining and testing in compression

[11] EN 12504-2, Testing concrete in structures — Part 2: Non-destructive testing — Determination of rebound number

[12] EN 12504-4, Testing concrete in structures — Part 4: Determination of ultrasonic pulse velocity

[13] EN 13369, Common rules for precast concrete products

[14] EN 13670, Execution of concrete structures

[15] EN 13791, Assessment of in-situ compressive strength in structures and precast concrete components

[16] EN 13877-1, Concrete pavements — Part 1 : Materials

[17] CR 13901, The use of the concept of concrete families for the production and conformity control of concrete

[18] CR 13902, Test methods for determining the water/cement ratio of fresh concrete

[19] EN 14487-1, Sprayed concrete — Part 1: Definitions, specifications and conformity

[20] EN 14647, Calcium aluminate cement — Composition, specifications and conformity criteria

[21] CEN/TR 15177, Testing freeze-thaw resistance of concrete — Internal structural damage

[22] EN 15743, Supersulfated cement — Composition, specifications and conformity criteria


http://www.efnarc.org/pdf/SCCGuidelinesMay2005.pdf

ICS 91.100.30 TS EN 206: 2014-02 EN 206: 2013

88

[23] CEN/TR 16349, Framework for a specification on the avoidance of a damaging Alkali-Silica Reaction (ASR) in concrete

[24] CEN/TR 16369, Use of control charts in the production of concrete

[25] CEN/TR 16563, Principles of the equivalent durability procedure

[26] CEN/TR 16639, Use of k-value concept, equivalent concrete performance concept and equivalent

performance of combinations concept

[27] EN ISO 9001, Quality management systems — Requirements (ISO 9001)

[28] ISO 2859-1:1999, Sampling procedures for inspection by attributes — Part 1: Sampling schemes

indexed by acceptance quality limit (AQL) for lot-by-lot inspection

[29] ISO 3951-1, Sampling procedures for inspection by variables — Part 1: Specification for single sampling plans indexed by acceptance quality limit (AQL) for lot-by-lot inspection for a single quality characteristic and

a single AQL

[30] ISO 7870-2, Control charts — Part 2: Shewhart control charts

[31] ISO 7870-3, Control charts — Part 3: Acceptance control charts

[32] ISO 7870-4, Control charts — Part 4: Cumulative sum charts

[33] ISO 16204, Durability — Service life design of concrete structures

[34] DIN 4030-2, Assessment of water, soil and gases for their aggressiveness to concrete — Part 2:

Sampling and analysis of water and soil samples


beton - bölüm 1: Özellik, performans, imalât ve...

Documents