beslissings- bekwaamheid - ku leuven · 2018. 5. 2. · motieven: verhelderen van drijfveren en...
TRANSCRIPT
Algemene casus Visies op zorgrelatie Visies op zorgrelatie
Beslissings- bekwaamheid
Axel Liégeois KU Leuven – Broeders van Liefde
Morele intuïtie en ethische reflectie
Definitie
Evaluatie
Benaderingen
DENKKADER
© Axel Liégeois
Morele intuïtie en ethische reflectie
Beslissingsbekwaamheid, wilsbekwaamheid of keuzebekwaamheid
= Vermogen om vrije en overwogen beslissingen te nemen
Voorwaarde voor autonomie als keuzevrijheid
Positief Verondersteld tot tegendeel bewezen
Specifiek Niet algemeen, maar voor bepaalde taak en beslissing
Variabel Niet constant, maar veranderlijk in tijd en per situatie
Gradueel Niet zwart-wit, maar meer of minder,
gedeeltelijke beslissingsbekwaamheid tussen uitersten
Definitie
© Axel Liégeois
Morele intuïtie en ethische reflectie
Evaluatie beslissingsbekwaamheid
= Oordeel over (on)voldoende beslissingsbekwaamheid
Drempel Duidelijke grens in oordeel of iemand mag beslissen:
voldoende beslissingsbekwaam?
Proces Niet beslissing zelf, maar besluitvorming
Afzonderlijke evaluatie van keuze of handeling
Normatief Niet alleen feiten, maar oordeel op basis van norm/criteria
Afhankelijk van ernst gevolgen
Evaluatie
© Axel Liégeois
Morele intuïtie en ethische reflectie
Cognitie Vier criteria: (1) keuze maken en uitdrukken, (2) info begrijpen,
(3) info waarderen en (4) keuze rationeel motiveren
Objectiveren met bv. MacCAT-T schaal
Emoties Keuzes vanuit emoties, bijvoorbeeld levenskeuzes
Moeilijker te objectiveren
Waarden Belangrijke keuzes vanuit waarden, bijvoorbeeld anorexia
Nog moeilijker te beoordelen
Versterking Vooral herstellen en versterken van beslissingsbekwaamheid
Beoordeling beslissingsbekwaamheid minder belangrijk
Benaderingen
© Axel Liégeois
Morele intuïtie en ethische reflectie
Ethische benadering
Evaluatie
Benaderingen
CRITERIA
© Axel Liégeois
Morele intuïtie en ethische reflectie
Relationele mensvisie
Wederzijdse verbondenheid, betrokkenheid en verantwoordelijkheid
van mensen met elkaar en met hun omgeving
Dialoog essentieel
Ethische evaluatie met vier analytische elementen
Motieven: verhelderen van drijfveren en verlangens van betrokkenen
Handeling: zoeken naar handelingsmogelijkheden
Effecten: inschatten van gevolgen en betekenissen voor betrokkenen
Situatie: analyseren van situatie in complexiteit en context
Ethische benadering
© Axel Liégeois
Morele intuïtie en ethische reflectie
Situatie Begrijpen informatie
Toepassen informatie op eigen situatie
Inzicht verwerven in eigen situatie
Handeling Overwegen keuzemogelijkheden
Effecten Inschatten gevolgen voor zichzelf
Inschatten gevolgen voor anderen
Motieven Motiveren keuze op invoelbare en begrijpelijke wijze
Vrij zijn van dwingende invloeden van binnenuit
Vrij zijn van dwingende invloeden van buitenaf
Motiveren keuze vanuit eigen waarden en doelen
Criteria
© Axel Liégeois
Morele intuïtie en ethische reflectie
Begrijpen informatie < Cognitie (2)
Toepassen informatie op eigen situatie < Cognitie (3)
Inzicht verwerven in eigen situatie < Cognitie (2) + (3)
Overwegen keuzemogelijkheden < Definitie
Inschatten gevolgen voor zichzelf < Cognitie (1) + (3)
Inschatten gevolgen voor anderen < Relationele ethiek
Motiveren keuze op invoelbare en begrijpelijke wijze < Cognitie (4) + Emoties
Vrij zijn van dwingende invloeden van binnenuit < Definitie + Versterking
Vrij zijn van dwingende invloeden van buitenaf < Definitie + Versterking
Motiveren keuze vanuit eigen waarden en doelen < Waarden
Verantwoording
© Axel Liégeois
Morele intuïtie en ethische reflectie
Scoren criteria
Dialogaal proces
Evaluatief proces
METHODIEK
© Axel Liégeois
Morele intuïtie en ethische reflectie
1. Begrijpen informatie - - - - - - + ++ +++
2. Toepassen informatie op eigen situatie - - - - - - + ++ +++
3. Inzicht verwerven in eigen situatie - - - - - - + ++ +++
4. Overwegen keuzemogelijkheden - - - - - - + ++ +++
5. Inschatten gevolgen voor zichzelf - - - - - - + ++ +++
6. Inschatten gevolgen voor anderen - - - - - - + ++ +++
7. Motiveren keuze op invoelbare en begrijpelijke wijze - - - - - - + ++ +++
8. Vrij zijn van dwingende invloeden van binnenuit - - - - - - + ++ +++
9. Vrij zijn van dwingende invloeden van buitenaf - - - - - - + ++ +++
10.Motiveren keuze vanuit eigen waarden en doelen - - - - - - + ++ +++
Scoren criteria
© Axel Liégeois
Maatschappij
Zorgvrager
Indien mogelijk
Naastbetrokkenen Vertegenwoordiger – Familie
Zoveel als mogelijk
Zorgverleners
Individueel – Team
Arts en andere zorgverleners
Dialogaal proces
© Axel Liégeois
Scoren van criteria door betrokkenen afzonderlijk Vergelijken en bespreken van scores per criterium
Bij negatieve evaluatie: versterken beslissingsbekwaamheid
Scoren criteria
Evalueren criteria
Globale evaluatie van criteria Voldoende bekwaam voor beslissing,
rekening houdend met ernst gevolgen?
Evaluatief proces
© Axel Liégeois