beslissen met poorten
TRANSCRIPT
Ben je
tussen 12 en 14? Ben je
gefascineerd door alles wat met
techniek te maken heeft? Voel je de bijna
onweerstaanbare drang om elk apparaat uit elkaar te
prutsen om te zien hoe het er vanbinnen uitziet?
Dan ben je een en dan is dit nog steeds je
lijfblad!
In dit nummer:
waarschuw
ing
Beslissen met poorten
negentiende nummer: mei 2006
Poorten? Nou, en of!
Creatief met schakelaars en sensoren
De kracht van nullen en enen
Nieuwe opdracht Knap Geknutseld
openen
*Je leest meer over SCHAKELAARS in GaragastenKrant 15 of op www.garagasten.be
VERWERKING
En nu komt de KAT op de koord.
Stroom of geen stroom, dat is de vraag.Voor een piano heb je natuurlijk geen elektriciteit nodig. Voor
een computer wel. Als energiebron, maar ook als middel om
gegevens te verwerken. Want dat gebeurt met elektrische
signalen. Op een beslissingspaneeltje zie je meteen hoe dat
werkt. Ook hier heb je de verdeling tussen de invoer (links), de
verwerking (midden) en de uitvoer (rechts). Links staan een
schuifschakelaar*, een lichtsensor, een temperatuursensor en
een drukknop*. Daarmee kan je een stroomkring of
sluiten. Tenminste, als je op het paneel een batterij of adapter
hebt aangesloten. De sensoren reageren op licht of warmte, de
schakelaar en de drukknop moet je zelf bedienen. Rechts van
het paneel zie je een , een relaisschakelaar* en een
lamp, die zorgen voor de uitvoer.
Mooi. Of beter: op het
elektriciteitssnoertje. Want daarmee kan je verbindingen
maken. Tussen de drukknop en de lamp bijvoorbeeld. Zolang
je niet op de knop drukt, blijft de stroomkring geopend en
raakt de stroom niet bij de lamp. Hey, als een brug opge-
haald is, kunnen er toch ook geen auto’s over? Druk je op de
knop, dan gaat de stroom vloeien. Met andere woorden: ofwel
vloeit de stroom ofwel vloeit ze niet. Da’s erg belangrijk, want je
weet dat een computer elektrische signalen verwerkt en dat
kunnen er maar twee zijn: geen stroom (0) of wel stroom (1).
Een computer verwerkt dus lange reeksen nullen en enen,
en zet die om in informatie: de letters of de beelden die je op
je scherm ziet.
Spelen met poortenHoe die verwerking gebeurt, zie je in het midden van je paneel. Drie
poorten beslissen of een signaal doorgaat of niet. De AND-poort is
er een van. De twee poortingangen kan je bijvoorbeeld met de
lichtsensor en de schuifschakelaar verbinden. En de poortuit-
gang met de zoemer. Pas als de sensor EN de schakelaar
stroom doorlaten, beslist de poort dat de lamp krijgt.
Net zoals je cd-tje pas begint te spelen als je de power-knop
van je installatie EN de play-knop van je cd-speler hebt
ingedrukt. Snap je nu waarom deze poort de AND-poort
heet? “And” is gewoon Engels voor “en”.
Computers, daar zit muziek in. Hey, vergelijk het met een piano.
Je slaat een toets aan, binnen in het instrument slaat een hamertje
tegen een snaar en het resultaat is een muziektoon. Zo werken
computers ook, maar dan elektronisch. Je drukt een toets in, je
computer verwerkt die handeling en het resultaat zijn tekens op je
computerscherm. Invoer, verwerking, uitvoer...
simpel, toch?
wekkerwekkerwekkerwekkewww kker
kkkkwekwekwekwekwwwwwwwww ekkerwekkerwekkerwwekwekwekwekwekwewewewewewe
Maar ook de OR-poort heeft twee ingangen en
een uitgang. Alleen laat deze poort al stroom
door zogauw ze minstens één keer stroom
krijgt. Vergelijk het met de centrale verwarming
thuis. Die slaat af als de thermostaat merkt dat
het te wordt OF als je ze met een druk-
knop uitzet. En de NOT-poort draait het signaal
dat ze krijgt om. Ontvangt ze stroom (1) dan geeft
ze geen stroom door (0) en omgekeerd. Sluit je
de drukknop en de lamp op de NOT-
poort aan, dan brandt de lamp
zolang je de knop NIET
indrukt.
Nu belet niks je nog om verschillende poorten met elkaar
te gaan combineren. Stel dat de uitgang van een AND-poort
verbonden is met het motortje van de zonnewering in een
veranda. En dat dat motortje de blinden laat zakken zodra
het stroom krijgt. Wat gebeurt er dan in de volgende
situatie? Een drukknop en een temperatuursensor zijn met
een OR-poort verbonden. De uitgang van die poort is samen
met een lichtsensor aan de AND-poort geschakeld. De
uitgang van die poort is dan weer met het motortje verbon-
den. Zie je het voor je? Weet je wat er gebeurt? Inderdaad, de
zonnewering zakt zodra de zon op de veranda staat en de
temperatuur in de veranda oploopt, OF zodra de zon op de
veranda staat en jij op de knop drukt om de zonnewering te
laten zakken. Leuk, hè, zo spelen met poorten? En zowel qua
invoer- als uitvoerorganen
kan je eindeloos variëren. Ga
maar ’s na wat je allemaal
met een bewegingssensor,
een zwaailicht, een ventilator
en een wekker kan doen.
Mirakels en mysteriesEen drukknop sluit de stroomkring als je ‘m indrukt. Als
je wil dat de stroom vloeit zolang de knop NIET is
ingedrukt, moet je ‘m met de NOT-poort verbinden,
want die draait het signaal om.
En dan kan je ook de NOT-poort weer aan andere
poorten schakelen. Een voorbeeld? Vraag dat maar ‘s
aan de diagnosetechnicus in een autogarage. Kijk, als
een chauffeur uitstapt terwijl z’n lichten nog branden,
klinkt een waarschuwingssignaal. Een mirakel? Welnee.
Een drukknop in het portier is via een NOT- poort aan
een AND-poort geschakeld en een lichtsensor in de
koplampen is met de andere AND-ingang verbonden. De
drukknop geeft pas een signaal als hij NIET is ingedrukt
en dus klinkt het piepgeluidje als de deur opengaat EN
de lichten branden. Mysterie opgelost!
Naam:
Adres:
Geboortedatum:
E-mailadres:
De gegevens zullen enkel gebruikt
worden om de aanvrager te
voorzien van niet-commerciële
informatie over
toekomstopwielen.be-projecten.
Wijziging of schrapping van het
adres kan op eenvoudig verzoek.
Kan je maar niet genoeg krijgen van
techniek? Dan hebben wij de oplossing
voor jou: surf naar
en lees er alles wat je weten wou over
techniek en auto’s. De webstek zit
boordevol verrassingen. Kies een spelletje uit
de spelletjesgalerij en ga voor de hoogste score.
Of neem ’s een kijkje in de experimentenhoek.
Hey, misschien heb je wel een tip of een mening die je met
andere Garagasten wil delen. Laat dan snel een berichtje
achter in het Garagasten-gastenboek.
Maar dat is lang niet alles. Want op de Garagasten-webstek kan je ook terecht voor
handige tips over de ‘
’-wedstrijd. En als je meedeed, vind je
je inzending hier terug. En misschien staat jouw naam wel bij de winnaars. In dat geval wil
je zeker weten welke prijs je gewonnen hebt. Eén adres: .
Voor alle Garagasten met een mening is er de
. B
ij elke
nieuwe krant krijg je hier een vraag voorgeschoteld waarop we jouw reactie willen kennen.
Duid het antwoord aan waar jij je het meest in kan vinden en je ziet meteen hoeveel
procent van de andere Garagasten jouw mening delen. Spannend, niet?
Garagasten
p/a toekomstopwielen.be
Woluwedal 46 bus 8
1200 Brussel
KLEEF HIER EEN
POSTZEGEL
HET ENIGE ECHTE GARAGASTENBOEK LIGT IN DE WINKEL
HET ENIGE ECHTE GARAGASTENBOEK LIGT IN DE WINKEL
TECHNIEK OP WIELEN: ZORG DAT JE ERBIJ BENT!TECHNIEK OP WIELEN: ZORG DAT JE ERBIJ BENT!
“100 paarden onder de motorkap” verzamelt het beste van drie jaar
GaragastenKrant. Volg je favoriete speurneuzen tijdens hun avonturen en
ontdek alles over auto’s en techniek. Een ware Garagast als jij mag dit
boek niet missen. Ga dus snel naar de boekhandel en vraag naar “100
paarden onder de motorkap”. Neem dit nummer mee om het boek te
bestellen: ISBN 90 209 6485 2.
Hey Garagast, natuurlijk wil jij de mooiste auto’s en
de nieuwste snufjes graag zelf zien en ontdekken. En binnenkort kan
dat, want dan opent ‘Techniek op Wielen’ in Brussel z’n deuren voor
jou. Dit toffe doe-parcours is een heuse ontdekkingstocht over moto-
ren, banden, koetswerk, elektronica.... Heb jij al ’s een zonnewagen van
dichtbij gezien? Of een werkende motor? Of een luchtvering? In de
gebouwen van Autoworld (Jubelpark in Brussel) kom je er alles over
te weten. Kijk regelmatig op , dan weet jij
als eerste wanneer dit fantastische doe-museum opengaat.
Tot dan?
De GaragastenKrant is een initatief van
is een actie van de automobielsector en
aanverwante sectoren, op initiatief van Febiac en de sociale
partners: Federauto, ABVV-Metaal en ACV-Metaal.
EDUCAM coördineert dit project.
, Woluwedal 46 bus 8, 1200 Brussel
Verantwoordelijke uitgever: Luc De Moor,
Concept en realisatie: www.linkinc.be en www.zeppo.be
Tekeningen: Sam Vanallemeersch
EEN PASSIE VOOR TECHNIEK? DOE daar dan iets mee en kies nu de juiste studierichting!
Op de website vind je alle
studierichtingen die je kan volgen als je tuk bent op techniek.
Zo weet je meteen waar je met je toekomst naartoe kan!
Zowel in het technisch als beroepssecundair onderwijs
vind je boeiende richtingen.
In deze GaragastenKrant lees je hoe je schakelingen kan bouwen met beslissingspoorten.
En daar gaat ook de nieuwe opdracht van Knap Geknutseld over.
Op een beslissingspaneel zitten sensoren, poorten, schakelaars, een zoemer, een relais en
een lamp. Hoe zorg je ervoor dat je een heuse ventilator automatisch laat draaien vanaf een
bepaalde temperatuur, waarbij je de mogelijkheid behoudt om ‘m ook zelf aan te zetten als
je frisse lucht wil? Zet ’s even op een rijtje hoe je dat kan oplossen. Of bespreek het met je klasgenoten. En als
je wat meer handige informatie wil, surf dan naar. Los de raadseltjes op, krijg vier
extra tips en maak jouw werk nog indrukwekkender. Doen!
Laat je creativiteit stomen en ga aan het werk. Zet foto’s en/of tekst over je
belevenissen op de Garagasten-website en win een bouwdoos van Lego of een
bezoek aan een heuse autorenstal. Als je hele klas meedoet, win je misschien een
bezoek aan een fabriek die auto’s bouwt of aan een autorenstal.
En als je dit schooljaar minstens twee keer meedoet aan de “Knap Geknutseld”-wedstrijd kan je een
bijzondere prijs winnen. Als je je knutselwerk alleen maakte, kan je “Knapste Technische Knobbel van 2006”
worden. Als je hele klas meedoet, kan je de titel van “Knapste Technische Klas van 2006” winnen.
En de prijzen die aan die titels vasthangen, zijn al helemaal om van achterover te vallen.
Kijk snel op.
Heb je de boeiende
Garagasten-rubriek Knap
Geknutseld al ontdekt? In elke
nieuwe krant krijg je een opgave
en een concreet voorbeeld.
Op ligt
er bovendien een pak tips op je te
wachten. Omdat we weten dat een
echte Garagast wel van een uitda-
ging houdt, hebben we de tips
verstopt achter een keileuke schuif-
puzzel, raadsel of woordspelletje.
Snel daarheen dus.
Maar natuurlijk kan je zelf nog veel leukere toepassingen bedenken dan
het voorbeeld dat wij je geven. Heb je iets gevonden wat je zelf in elkaar
kan knutselen? Neem dan pen en papier en schrijf op wat je allemaal
nodig hebt. Zoek al je materiaal bij elkaar en ga aan het werk.
Denk eraan dat je je creativiteit moet kunnen bewijzen als je mee wil
doen aan de wedstrijd. Maak daarom een
paar foto’s van je werk en jezelf. Of
beschrijf in een tekst wat je precies
gedaan hebt en wat het resultaat is.
Zet al je bewijsmateriaal daarna op
.
Uit alle inzendingen worden de
leukste, origineelste en mooiste
oplossingen bekroond. Veel succes.
DOE MEE AAN DE
“KNAP GEKNUTSELD”-
WEDSTRIJD EN ZET JE
FOTO’S EN TEKSTEN
VOOR 27 JUNI 2006
OP DE GARAGASTEN-
WEBSITE!