beslenme ve kanser İlİŞkİlerİ

BESLENME VE BESLENME VE KANSER KANSER

İLİŞKİLERİİLİŞKİLERİ

PROF DR. FARUK MEMİKPROF DR. FARUK MEMİK

Türk Gastroenteroloji Türk Gastroenteroloji Derneği Bursa Şubesi Derneği Bursa Şubesi

BaşkanıBaşkanı

Main paths in Carcinogenesis

INITIATION

PROMOTION

PROGRESSION

MAIN STEPS IN CANCER DEVELOPMENT

NormalCells

Preneoplasia Neoplasia

Initiation Promotion

Antipromotor No Progression

Progression

Mutation

Repair System NoProgression

Kanser oluştuktan sonra Kanser oluştuktan sonra ilaç ile veya cerrahi ilaç ile veya cerrahi tedavisi zor, zahmetli ve tedavisi zor, zahmetli ve pahalıdır.pahalıdır.

Kanser oluşmasını Kanser oluşmasını önleyecek tedbirlerin önleyecek tedbirlerin

alınması ise kolay ve çok alınması ise kolay ve çok ucuzdurucuzdur..

MAIN STEPS IN CANCER DEVELOPMENT

NormalCells

Preneoplasia Neoplasia

Initiation Promotion

Antipromotor No Progression

Progression

Mutation

Repair System NoProgressionAntioxidants

Antioxidants

KANSERİN ÖNLENMESİ VE KANSERİN ÖNLENMESİ VE ONDAN ONDAN

KORUNMASI ANCAK SEBEPKORUNMASI ANCAK SEBEP

OLAN FAKTÖRLERİN OLAN FAKTÖRLERİN

ÖĞRENİLMESİ İLE ÖĞRENİLMESİ İLE

MÜMKÜNDÜRMÜMKÜNDÜR..

Kanser dünya üzerinde her Kanser dünya üzerinde her yerde eşit miktarda ortaya yerde eşit miktarda ortaya

çıkmaz çıkmaz NEDEN ?NEDEN ? Ülkeler arasında kanser Ülkeler arasında kanser

görülmesi arasında büyük görülmesi arasında büyük farklar vardır.farklar vardır.

Hatta bir ülke içinde bile Hatta bir ülke içinde bile bölgeler arasında çok değişik bölgeler arasında çok değişik oranlarda görülür.oranlarda görülür.

Bu olay genetik bir sebebe Bu olay genetik bir sebebe bağlanamaz.bağlanamaz.

Acaba başka ne sebeplerle bu Acaba başka ne sebeplerle bu değişim meydana gelir ?değişim meydana gelir ?

YILLARA GÖRE KANSERİNSİDANSLARI DEĞİŞİR.

GELİŞMEKTE OLANGELİŞMİŞ ÜLKE FARKI

YüksekYüksek AlçakAlçak OrganOrgan insidansinsidans insidans insidans

FarkFarkÖzafagusÖzafagus İranİran NijeryaNijerya

300x300xKaraciğerKaraciğer MozambikMozambik

İngiltereİngiltere 100x100xNasopharynxNasopharynx SingapurSingapur İngiltereİngiltere

40x40xProstatProstat A.B.D.A.B.D. JaponyaJaponya

40x40xAkciğerAkciğer İngiltereİngiltere NijeryaNijerya

35x35xMideMide JaponyaJaponya UgandaUganda

15x15xServiks UteriServiks Uteri KolombiyaKolombiya

İsrailİsrail 15x15xKolonKolon A.B.D.A.B.D. NijeryaNijerya

10x10xMemeMeme KanadaKanada İsrailİsrail

7x7xMesaneMesane A.B.D.A.B.D. JaponyaJaponya

6x6x

Organ kanserlerinde Organ kanserlerinde ülkeler arası farklarülkeler arası farklar

Avrupa’da yemek borusu kanseri sıklığı 1995

HCC Dünyada HCC Dünyada yayılışyayılış

Mide Kanseri görülme Mide Kanseri görülme sıklığısıklığı

100.000 kişide (1985)100.000 kişide (1985)EE KK

Kuzey AmerikaKuzey Amerika 8.8 8.8 4.2 4.2JaponyaJaponya 74.8 *74.8 * 35.235.2ÇinÇin 43.1 *43.1 * 19.419.4RusyaRusya 44.0 *44.0 * 19.419.4Batı AvrupaBatı Avrupa 18.018.0 9.4 9.4Doğu AvrupaDoğu Avrupa 26.326.3 12.212.2Kuzey AvrupaKuzey Avrupa 16.916.9 8.1 8.1Güney AvrupaGüney Avrupa 24.624.6 12.412.4Orta AvrupaOrta Avrupa 16.816.8 11.511.5Tropik Güney AmerikaTropik Güney Amerika 40.6 *40.6 * 19.419.4NonTropikal Güney AmerikaNonTropikal Güney Amerika 25.325.3 11.511.5

Parkin DM, Pisani P. Ferlay J., Int J. Cancer 1993: 54: 594

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Diyarbakır Malatya Van Erzurum

EsophagusGastricColorectal

Türkiyede değişik yörelerde kanser sıklığı

Memik F. et al Uludag Univ. Med School Bursa Turkey

Türkiye’de Bölgesel Değişik Türkiye’de Bölgesel Değişik GIS Kanserleri PrevalansıGIS Kanserleri Prevalansı

050

100

150

200250

300350

400450

500

Mide Kolorektal Özefagus

BursaVan

Memik F. ve ark; Türkdoğan K. ve ark

Doğu ve Batı Anadolu da Doğu ve Batı Anadolu da GI GI Kanser İnsidans Kanser İnsidans

FarklarıFarkları

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

Mide Ösafagus Kolon

BursaErzurumVan

MemikF. ve ark UÜTFOkçu N ve ark. Atatürk ÜTFTürkdoğan K.ve ark. YYÜTF

Gastrointestinal Tractus Cancers Gastrointestinal Tractus Cancers in Uludag Univ. Med. School in Uludag Univ. Med. School

Dept.of Gastroenterology 1980-Dept.of Gastroenterology 1980-1996 (n=1066)1996 (n=1066)

OrganOrgan nn %%StomachStomach 412412 38.638.6Colon/RectumColon/Rectum 326326 30.530.5EsophagusEsophagus 147147 13.713.7LiverLiver 145145 13.613.6PancreasPancreas 24 24 0.220.22Biliary tractBiliary tract 6 6 0.0050.005PeritoneumPeritoneum 6 6 0.0050.005

Memik F. et al . Uludag Univ Med School Bursa 1996

Bölgeler Arasındaki bu Bölgeler Arasındaki bu farkların sebepleri farkların sebepleri

vardır. vardır.

Bunlar Herkes tarafından Bunlar Herkes tarafından bilinmeli ve önlemler bilinmeli ve önlemler

alınmalıdır.alınmalıdır.

Göçmen ÇalışmalarıGöçmen Çalışmaları

En çok mide kanseri görülen En çok mide kanseri görülen Japonyadan ABD’ne Japonyadan ABD’ne göçenlerde, Mide kanseri göçenlerde, Mide kanseri görülmesi azalmakta, görülmesi azalmakta, Amerikalılar gibi barsak Amerikalılar gibi barsak kanseri artmaktadır.kanseri artmaktadır.

Sebep; Bunların da Sebep; Bunların da Amerikalılar gibi beslenmesidir Amerikalılar gibi beslenmesidir

İnsanda oluşan kanserlerin % 70-İnsanda oluşan kanserlerin % 70-90’ çevresel kaynaklıdır90’ çevresel kaynaklıdır..

% % 50 BESLENME 50 BESLENME % 33 Sigara ve Tütün % 33 Sigara ve Tütün

ürünleriürünleri % 5-10 Mesleki etkileşim% 5-10 Mesleki etkileşim % 3 Radyasyon% 3 Radyasyon

Diet, Nutrition and Cancer 1992. Academic Press, Washington DC.

Beslenme ve KanserBeslenme ve Kanser Ülkeler arasında kanser görünümü çok Ülkeler arasında kanser görünümü çok

değişiklikler gösterir (göçmen değişiklikler gösterir (göçmen çalışmaları).çalışmaları).

Ülkelerdeki yaşama tarzları ve diyet Ülkelerdeki yaşama tarzları ve diyet önemli rol oynar.önemli rol oynar.

Yıllardır, yağ tüketimi suçlu bulundu.Yıllardır, yağ tüketimi suçlu bulundu. FAKAT son çalışmalar yağ tüketiminin FAKAT son çalışmalar yağ tüketiminin

önemli olmadığını gösterdi.önemli olmadığını gösterdi.

Önemli olan: (Bilhassa Önemli olan: (Bilhassa kolon kolon ve ve meme)meme)

1- Pozitif enerji1- Pozitif enerji2- Erken .Menarş2- Erken .Menarş3- Erişkin yaşta kilo alma3- Erişkin yaşta kilo alma4- Fiziksel inaktivite4- Fiziksel inaktivite5- Kırmızı et tüketimi5- Kırmızı et tüketimiWillett W.C. Cancer Research. 2001

KANSER OLUŞMASINDA KANSER OLUŞMASINDA FAKTÖRLERFAKTÖRLER

Fazla Tüketim(Tuz, Şeker, Yağ, Et) Fazla Tüketim(Tuz, Şeker, Yağ, Et) Yetersiz Tüketim (Mineraller) Yetersiz Tüketim (Mineraller)

Vitaminler, Posa, Bitkisel Vitaminler, Posa, Bitkisel maddeler) maddeler)

Besinlere bulaşan zararlı Besinlere bulaşan zararlı maddeler.maddeler.

Kötü alışkanlıklar (Sigara Alkol)Kötü alışkanlıklar (Sigara Alkol) Yanlış pişirme usulleri Yanlış pişirme usulleri

(Kızartmalar, yanık gıdalar)(Kızartmalar, yanık gıdalar)

Besinlerdeki kanser Besinlerdeki kanser yapıcı özellikleryapıcı özellikler

Doğal karsinojenler Doğal karsinojenler (Mantar zehirleri, Otlar ) (Mantar zehirleri, Otlar )

Kızartma ve yanma ile Kızartma ve yanma ile ortaya çıkan maddelerortaya çıkan maddeler

Besinlere ilave edilen Besinlere ilave edilen zararlı maddeler . zararlı maddeler . (Tatlandırıcılar, Boyalar, (Tatlandırıcılar, Boyalar, koruyucular, ) koruyucular, )

Tütün , AlkolTütün , Alkol

Kanser Kanser oluşumundaoluşumunda

Yağ tüketimi, fiber, meyve ve sebzeden Yağ tüketimi, fiber, meyve ve sebzeden daha daha önemlisiönemlisi;;

Enerji Balansı’dırEnerji Balansı’dır (Enerji alımı /harcanması) (Enerji alımı /harcanması) Erkeklerde kolon kanseri riski Erkeklerde kolon kanseri riski bel çapıbel çapı ile ile

orantılıdır orantılıdır Bel çevresi94cm (Erkek)80cm (Kadın) Geçmemelidir

Fizik aktivitesiFizik aktivitesi fazla fazla olan olan toplumlarda kolon Ca daha az.toplumlarda kolon Ca daha az.

Hayvan EtleriHayvan Etleri Son yıllarda gittikçe artan Son yıllarda gittikçe artan

şekilde besi hayvanlarına şekilde besi hayvanlarına ilaçlar verilmektedir. ilaçlar verilmektedir.

Bu olay tavuk içinde geçerlidir. Bu olay tavuk içinde geçerlidir. En sağlıklı etler dağ köylerinde En sağlıklı etler dağ köylerinde

yetişen tavuk ve hayvan yetişen tavuk ve hayvan etleridiretleridir

Kalın Barsak Tümörleri ve Kalın Barsak Tümörleri ve Kırmızı et tüketimiKırmızı et tüketimi

Günlük et tüketimi fazlalığı riski Günlük et tüketimi fazlalığı riski arttırıyor. arttırıyor. OR=1.11 (CI, OR=1.11 (CI, 1.03 - 1.19)1.03 - 1.19)

Çok pişmiş et, risk yüksek Çok pişmiş et, risk yüksek OR=1.29OR=1.29

Orta/az pişmiş et risk Orta/az pişmiş et risk OR= 1.10OR= 1.10 Yüksek ateşte ızgarada çok pişmiş etYüksek ateşte ızgarada çok pişmiş et

OR= 1.26 OR= 1.26 Tavada pişmiş et Tavada pişmiş et OR=1.15OR=1.15

Rashmi Sinha, Wong Ho Chow. Markin KulldorffCancer Research 59, 4320-4324, September 1. 1999

Beslenme ve Beslenme ve Kalınbarsak KanseriKalınbarsak Kanseri

Kalın barsak kanseri dünyada Kalın barsak kanseri dünyada en çok ABD ve kuzey Avrupa en çok ABD ve kuzey Avrupa gibi gelişmiş, zengin ülkelerde gibi gelişmiş, zengin ülkelerde görülür. görülür.

Bu ülkelerde Bu ülkelerde et, yağ ve et, yağ ve şekerşeker çok fazla tüketilir. Taze çok fazla tüketilir. Taze meyve ve sebze, salata az yenir. meyve ve sebze, salata az yenir.

Etler genellikle yağda kızartılır. Etler genellikle yağda kızartılır. Maalesef, ülkemizdede barsak Maalesef, ülkemizdede barsak

kanseri artmaktadır.kanseri artmaktadır.

Kolorektal Kolorektal AdenomlarAdenomlar ile ile Kırmızı et tüketimi ve pişiriliş Kırmızı et tüketimi ve pişiriliş

şekli ilişkisişekli ilişkisiKırmızı etin yüksek ısıda Kırmızı etin yüksek ısıda

(ızgara gibi) pişirilmesi ile;(ızgara gibi) pişirilmesi ile;Heterosiklik AminlerHeterosiklik AminlerPolisiklik aromatik Polisiklik aromatik

hidrokarbonlar ortaya çıkar. hidrokarbonlar ortaya çıkar. Bunlar Bunlar KolonKolon tümörlerin tümörlerin ortaya çıkışında rol ortaya çıkışında rol oynarlar.oynarlar.

Obezite (Aşırı şişmanlık)Obezite (Aşırı şişmanlık) Obezite ABD’nde korkutucu bir Obezite ABD’nde korkutucu bir

salgın halini almıştır. Halkın % salgın halini almıştır. Halkın % 64 ü aşırı şişmandır.64 ü aşırı şişmandır.

Hareketsiz hayat ve aşırı yemek Hareketsiz hayat ve aşırı yemek bu ülkede yılda 400.000 ölüme bu ülkede yılda 400.000 ölüme sebep olmaktadır.sebep olmaktadır.

Kanser ölümlerinin kadında %20 Kanser ölümlerinin kadında %20 si; erkekte % 14 ü şişmanlığa si; erkekte % 14 ü şişmanlığa bağlıdır. bağlıdır.

Calle EE, Rodriguez C, et.al . N Engl J Med 2003; Calle EE, Rodriguez C, et.al . N Engl J Med 2003;

348:1625 –1638348:1625 –1638

Türkiyede Aşırı Türkiyede Aşırı Şişmanlık Şişmanlık Ülkemizde kadınların % 29.9 uÜlkemizde kadınların % 29.9 u

Erkeklerin % 12.9 u Erkeklerin % 12.9 u Ortalama Türk halkın Ortalama Türk halkın % 22.3 ü % 22.3 ü

aşırı şişmandıraşırı şişmandır..(TURDEP Study ,Diabetes Care, 2002)

Bu kişilerin Hem şeker hastalığı ve Bu kişilerin Hem şeker hastalığı ve kalp hastalığına hem de çeşitli Kanser kalp hastalığına hem de çeşitli Kanser türlerine yakalanma riskleri büyüktür. türlerine yakalanma riskleri büyüktür.

Bunların bir kısmı, kansere bağlı Bunların bir kısmı, kansere bağlı ölümlerle kaybedilecektir. ölümlerle kaybedilecektir.

Bilimsel olarak şişmanlıkla ilişkili Bilimsel olarak şişmanlıkla ilişkili olduğu ispatlanmış Kanser türleriolduğu ispatlanmış Kanser türleri

Kalın Barsak ve MakatKalın Barsak ve Makat Karaciğer, Safra KesesiKaraciğer, Safra Kesesi PankreasPankreas BöbrekBöbrek Mide (erkekte)Mide (erkekte) ProstatProstat Meme Meme Yumurtalık, Rahim Yumurtalık, Rahim

Glycemic index and Glycemic index and glycemic load in gastric glycemic load in gastric

cancercancer Excessive use of carbohydrates is associated with Excessive use of carbohydrates is associated with

gastric cancer risk and an indication of poor diet.gastric cancer risk and an indication of poor diet.

Elevated levels of glucose and insulin may stimulate Elevated levels of glucose and insulin may stimulate mitogenic and mitogenic and cancer-promoting insulin-like cancer-promoting insulin-like growth factors (IGF).growth factors (IGF).

And these events is associated with And these events is associated with GGastric Cancer astric Cancer Cancer riskCancer risk

Augustin LS, Gallus S, Negri E, La Vecchia C. Ann Oncol. 2004 Augustin LS, Gallus S, Negri E, La Vecchia C. Ann Oncol. 2004 Apr;15(4):581-4.Apr;15(4):581-4.

Meme kanseri ve karın Meme kanseri ve karın yağı yağı

Kadınlarda göbek çevresi Kadınlarda göbek çevresi yağ fazlalığı ile meme yağ fazlalığı ile meme kanseri oluşması kanseri oluşması kolaylaşır.kolaylaşır.

Bu İlişki bilimsel olarak Bu İlişki bilimsel olarak kanıtlanmıştır.kanıtlanmıştır.

David V. Schapira, Robert A. Clark, Peter A. David V. Schapira, Robert A. Clark, Peter A. Wolff, Cancer Vol 74. 2006Wolff, Cancer Vol 74. 2006

15 yaş üstü kişilerde ülkelere göre şişmanlık sıralaması

Kanser ve Akdeniz Kanser ve Akdeniz BölgesiBölgesi

Akdeniz bölgesinde tüm Akdeniz bölgesinde tüm kanser cinsleri, İskandinavya, kanser cinsleri, İskandinavya, İngiltere ve Amerika B. İngiltere ve Amerika B. Devletlerine göre daha az Devletlerine göre daha az görülür (Özellikle görülür (Özellikle kolonkolon, meme, , meme, endometrium ve prostat)endometrium ve prostat)

Sebep: Sebep: Akdeniz diyetiAkdeniz diyeti

Cancer and Meditteranean dietary Traditions Antonia Trichopoulou et al. Cancer Epidemiology, Biomarkers Prevention. Vol. 9 869-873, Sept. 2000

Akdeniz Bölgesi DiyetiAkdeniz Bölgesi DiyetiAkdeniz diyetiAkdeniz diyeti

Zeytin yağı, zeytinZeytin yağı, zeytin

Sebzeler (zeytinyağlı yemekler)Sebzeler (zeytinyağlı yemekler)

Meyveler (taze)Meyveler (taze)

Salatalar (zeytinyağlı)Salatalar (zeytinyağlı)

Bol tahıl ürünleri (ekmek)Bol tahıl ürünleri (ekmek)

Baklagiller bolBaklagiller bol

Alkol az (çoğu zaman yemekle beraber Alkol az (çoğu zaman yemekle beraber şarap)şarap)

Et az yenirEt az yenir

Süt, peynir, yoğurt (orta derecede)Süt, peynir, yoğurt (orta derecede)

Diyet ve Diyet ve KanserKanser

Meyve ve sebzenin bol yenmesi Meyve ve sebzenin bol yenmesi büyük olasılıkla;büyük olasılıkla;

Ağız , AkciğerAğız , Akciğer

Yemek borusu, mide, makatYemek borusu, mide, makat

Kanserine karşı Kanserine karşı koruyucudurkoruyucudur Muhtemelen;Muhtemelen;

Pankreas, Gırtlak, meme ve Pankreas, Gırtlak, meme ve mesane kanserine karşı mesane kanserine karşı koruyucudurkoruyucudur.. Willett. W.C.

Akdeniz Bölgesinde Mide Akdeniz Bölgesinde Mide Kanseri Sık OluşuKanseri Sık Oluşu

1- Helicobacter pilori1- Helicobacter pilori

2- Fazla tuz tüketimi ?2- Fazla tuz tüketimi ?

3- Sigara3- Sigara

Gastrik Kanser Risk Gastrik Kanser Risk FaktörleriFaktörleri

III-Çevresel FaktörlerIII-Çevresel Faktörler::

Helikobakter Pilori İnfeksiyonu Helikobakter Pilori İnfeksiyonu Aşırı Tuz kullanımıAşırı Tuz kullanımı Yetersiz sebze ve meyva TüketimiYetersiz sebze ve meyva Tüketimi TütünTütün Gıda da yüksek Nitrat ve Nitrit Gıda da yüksek Nitrat ve Nitrit

(Konserve )(Konserve ) Ebstein –Barr virüs infeksiyonuEbstein –Barr virüs infeksiyonu RadiasyonRadiasyon AsbestosAsbestos

1994 te Helikobakter 1994 te Helikobakter PiloriPilori

İnsanda Birinci grup İnsanda Birinci grup karsinojenler arasında karsinojenler arasında

kabul edildi.kabul edildi.

International Agency for International Agency for Research on Cancer (IARC) Research on Cancer (IARC)

Lyon 1994Lyon 1994

Mide Kanserinde Suçlu Mide Kanserinde Suçlu Beslenme FaktörleriBeslenme Faktörleri

Karbonhidrat’dan zengin diyet (Fava, Karbonhidrat’dan zengin diyet (Fava, Patates, ekşi ekmek(Çin))Patates, ekşi ekmek(Çin))

Fazla tuz kullanımıFazla tuz kullanımı Tahıla mantarların bulaşmasıTahıla mantarların bulaşması Sebze, meyve sebzenin az tüketimi Sebze, meyve sebzenin az tüketimi

(vitamin eksikliği)(vitamin eksikliği) Kurutulmuş balık, soya sosu, Kurutulmuş balık, soya sosu,

salamura gıda (Japonya)salamura gıda (Japonya) İçme sularındaki fazla nitrat, asbestosİçme sularındaki fazla nitrat, asbestos Konservelerdeki Nitrat --> NitrosaminKonservelerdeki Nitrat --> Nitrosamin

MİDE KANSERİNDE BAZI MİDE KANSERİNDE BAZI MADDELERİN KORUYUCU ROLÜMADDELERİN KORUYUCU ROLÜ

Capsaicin:.Capsaicin:. Mide’de Nitrosamin’i Mide’de Nitrosamin’i nötralize eder. H.Pylori’yi öldürür nötralize eder. H.Pylori’yi öldürür ((Acı biber).Acı biber).

LuteinLutein, , ZeaxanthinZeaxanthin ve ve Sulforaphane :Sulforaphane : Kuvvetli Antioxidant özellikleri Kuvvetli Antioxidant özellikleri olan bu üç madde olan bu üç madde kıvırcık kıvırcık lahana’dalahana’da bulunuyor. bulunuyor.

MonoterpenMonoterpen’ler: Karsinojen maddeyi ’ler: Karsinojen maddeyi hücre dışına atma özellikleri var hücre dışına atma özellikleri var

((Limon, turunç ve diğer Limon, turunç ve diğer narenciye).narenciye).L. Applegate. Runners world. May 96. Vol. 31.5:28

Some of the Some of the Protective substancesProtective substances in in fruit and vegetablesfruit and vegetables

Dithiolthiones,Dithiolthiones, Isothiocyanates,Isothiocyanates, Indole-32-carbinol,Indole-32-carbinol, Allium compounds,Allium compounds, Isoflavones, Isoflavones, Protease inhibitors,Protease inhibitors, Saponins,Saponins, PhytosterolsPhytosterols Inositol hexaphosphateInositol hexaphosphate Vitamin CVitamin C D-limoneneD-limonene Lutein Lutein Folic acid Folic acid Beta carotene (and other carotenoids)Beta carotene (and other carotenoids) LycopeneLycopene Selenium Selenium Vitamin EVitamin E FlavonoidsFlavonoids Dietary fiber Dietary fiber

Folik asit ve KanserFolik asit ve Kanser Folik Asitin kullanılması Kolon Folik Asitin kullanılması Kolon

adenomasını azaltır.adenomasını azaltır. Günlük Folik asit alınması ile 15 yıllık Günlük Folik asit alınması ile 15 yıllık

takipte kolon kanseri riskinin azaldığı takipte kolon kanseri riskinin azaldığı gösterildigösterildi

Folik Asit, metilentetrahidrofolate Folik Asit, metilentetrahidrofolate reduktaza geninin polimorfismini reduktaza geninin polimorfismini düzelterek etki eder.düzelterek etki eder.

Folik Asit, Aşırı alkol alımındaki kolon Folik Asit, Aşırı alkol alımındaki kolon kanser riskini durdurur.kanser riskini durdurur.

En çok ,yeşil sebzeler,ıspanak, yer En çok ,yeşil sebzeler,ıspanak, yer fıstığı, fındık, karnabahar, fıstığı, fındık, karnabahar,

kepekli ekmekte mevcuttur. kepekli ekmekte mevcuttur.

Yemek borusu ve mide kanseri Yemek borusu ve mide kanseri riskine karşı meyve ve sebze riskine karşı meyve ve sebze

tüketimitüketimi İsveç te ülke çapında yapılan bir çalışmada:İsveç te ülke çapında yapılan bir çalışmada:

Günde fazla sebze meyve tüketen (ort.günde Günde fazla sebze meyve tüketen (ort.günde 4.8 porsiyon) toplumda az tüketene (günde 4.8 porsiyon) toplumda az tüketene (günde 1.5) göre:1.5) göre:

Yemek Borusu kanseri %50 daha Yemek Borusu kanseri %50 daha düşük bulunmuşturdüşük bulunmuştur..

Terry P.,Lagergreen.:Eur.J. Cancer Prev. Terry P.,Lagergreen.:Eur.J. Cancer Prev. Aug.2001Aug.2001

Balık etiBalık eti

Ton balığı, sardalya, uskumru, Ton balığı, sardalya, uskumru, alabalık, somon gibi balıklar alabalık, somon gibi balıklar kalp ve damar hastalıklarının kalp ve damar hastalıklarının yanında yanında kansere karşı da kansere karşı da koruyucudur. koruyucudur.

Balık yağda kızartılmamalıdır. Balık yağda kızartılmamalıdır.

Kansere karşı fitik asitKansere karşı fitik asit

Fitik asitFitik asit (myo-inositol hexaphospate); (myo-inositol hexaphospate); Antioksidan olarak çalışır. reaktif Antioksidan olarak çalışır. reaktif

oksijen türlerini inhibe ederek dna oksijen türlerini inhibe ederek dna zararını önler.zararını önler.

Buğday, pirinç, arpa, çavdar Buğday, pirinç, arpa, çavdar gibi bitkilerde ve fasulyede gibi bitkilerde ve fasulyede bulunurbulunur

Midorikawa K et al. Biochem.Biophys.Res. Nov.2001Midorikawa K et al. Biochem.Biophys.Res. Nov.2001

Süt ve süt ürünleri Süt ve süt ürünleri ileKansere karşı korunma ileKansere karşı korunma

Genelde yağların kanser oluşumunda Genelde yağların kanser oluşumunda kötü etkisi vardır,fakat kötü etkisi vardır,fakat süt yağısüt yağı (konjuge (konjuge linoleic asit) koruyucu etki yapar.linoleic asit) koruyucu etki yapar.

Kalsiyum ve süt ürünleri Kolon Kalsiyum ve süt ürünleri Kolon kanserine karşı koruyucudurkanserine karşı koruyucudur..

Hayvan ve insan çalışmaları; Bovine Hayvan ve insan çalışmaları; Bovine Lactoferrin in (blF) kolon Lactoferrin in (blF) kolon karsinojenezisinin post initiation karsinojenezisinin post initiation dönemini durdurduğunu göstermiştir.dönemini durdurduğunu göstermiştir.

Tsuda H.et al. Mutat Res. April 2000 Tsuda H.et al. Mutat Res. April 2000

Anti-Karsinojen BesinlerAnti-Karsinojen Besinler Narenciye meyveleri, Karpuz, Narenciye meyveleri, Karpuz,

havuçhavuç Lahana,Turp, soğan, sarımsak, Lahana,Turp, soğan, sarımsak,

pırasapırasa Siyah veya yeşil çaySiyah veya yeşil çay Soya Fasulyesi, Fasulye, Bezelye Soya Fasulyesi, Fasulye, Bezelye Ispanak, yeşil salata, Marul, Ispanak, yeşil salata, Marul,

Roka, Tere, Maydanoz. Roka, Tere, Maydanoz. Fındık, Fıstık, Çekirdek, cevizFındık, Fıstık, Çekirdek, ceviz

Yemek yapımında kullanılan Yemek yapımında kullanılan yağ cinsiyağ cinsi

Yapılan olgu-kontrol Yapılan olgu-kontrol çalışmasında:çalışmasında:

Yemek yaparken kullanılan Yemek yaparken kullanılan Margarin ile mide kanseriMargarin ile mide kanseri arasında, kesin ilişki arasında, kesin ilişki bulunmuştur.bulunmuştur.

Zeytin yağı, mısır yağı ve çiçek Zeytin yağı, mısır yağı ve çiçek yağı koruyucu görülmüştüryağı koruyucu görülmüştür..

Memik F. ve ark.: Journal. Environ Memik F. ve ark.: Journal. Environ Toxicol Oncol. 1996Toxicol Oncol. 1996

Lakto-Ovo vejeteryanlar da Lakto-Ovo vejeteryanlar da sindirim sistemi kanseri daha sindirim sistemi kanseri daha

az görülmektediraz görülmektedir. . Bitkilerde binlerce madde görev Bitkilerde binlerce madde görev yaparyapar..

Bunun sebebi sadece bitkilerdeki; Bunun sebebi sadece bitkilerdeki; Fiber(posa), Vitaminler ve MinerallerFiber(posa), Vitaminler ve Mineraller değildir.değildir.

Bu maddelerde vardır:Bu maddelerde vardır: 1-Karotenoidler,ve flavinoidler kanser 1-Karotenoidler,ve flavinoidler kanser

aktive aktive edici enzimleri inhibe ederler .edici enzimleri inhibe ederler .2-Fitoestrojenler ve indoller hormon 2-Fitoestrojenler ve indoller hormon metabolizmasını etkiler.metabolizmasını etkiler.3-Saponin ve Sülfidler vücud da 3-Saponin ve Sülfidler vücud da

Natural Killer Natural Killer CellCell’’ leri Stimüle ’’ leri Stimüle ederler.ederler.

Zurcher G. : Fortschritte Medizin Sept.1999Zurcher G. : Fortschritte Medizin Sept.1999

Bitkisel Salisilik asit Bitkisel Salisilik asit (Aspirin)(Aspirin)

Bitkiler zararlı faktörlere karşı Bitkiler zararlı faktörlere karşı kendini korumak için çıkardıkları kendini korumak için çıkardıkları koruyucu koruyucu bileşiklerin aktif hale bileşiklerin aktif hale geçmesinde salisilik asiti kullanmak geçmesinde salisilik asiti kullanmak zorundadırlar.zorundadırlar.

Salisilik asit biosentezi tam Salisilik asit biosentezi tam bilinmemekle birlikte,Bitkilerin bunu bilinmemekle birlikte,Bitkilerin bunu fenilalanin den sentez ettikleri fenilalanin den sentez ettikleri sanılmaktadır. sanılmaktadır. Yenilen bir çok Yenilen bir çok bitki ile Salisilik asit bitki ile Salisilik asit (ASPİRİN) alınmaktadır !!!(ASPİRİN) alınmaktadır !!!

Wildermuth MC.et al. Nature Nov.2001Wildermuth MC.et al. Nature Nov.2001

Aspirin ve kolorektal kanserAspirin ve kolorektal kanser

S.Asit bir çok meyve ve sebzenin S.Asit bir çok meyve ve sebzenin yapısında bulunur.yapısında bulunur.

Serumda, Vejetaryenlerde non-Serumda, Vejetaryenlerde non-vejetaryenlere göre daha yüksektir. vejetaryenlere göre daha yüksektir.

Bunlarda serum düzeyi, Bunlarda serum düzeyi, Düşük doz Düşük doz aspirin alanlardaki kadardır . !!aspirin alanlardaki kadardır . !!

Sağlıklı bir diyetin kanser koruyucu Sağlıklı bir diyetin kanser koruyucu etkisi muhtemelen Aspirin e bağlı etkisi muhtemelen Aspirin e bağlı olabilir !olabilir !

Paterson JR.Lawrence JR.: QJM Aug.2001Paterson JR.Lawrence JR.: QJM Aug.2001

ÇAY VE MİDE KANSERİ ÇAY VE MİDE KANSERİ İLİŞKİSİİLİŞKİSİ

Midedeki kanser yapıcı Midedeki kanser yapıcı maddelerin oluşmasına mani maddelerin oluşmasına mani olur (Nitroso compounds)olur (Nitroso compounds)

Kanser yapıcı mikroplara Kanser yapıcı mikroplara karşı savaşır (H. Pilori)karşı savaşır (H. Pilori)

Yeşil ve siyah çay kuvvetli Yeşil ve siyah çay kuvvetli antioksidan etkisi ile kanser antioksidan etkisi ile kanser yapıcı maddelere karşı yapıcı maddelere karşı koruyucudur. koruyucudur. J.H. Weisburger. American Health Found. Valhalla N.Y., 1995

Kalın barsak Kalın barsak Kanserinde PosaKanserinde Posa

Sebze ile alınan Posa koruyucu Sebze ile alınan Posa koruyucu oluyor.oluyor.

Aynı görevi meyve ve tahıl dan Aynı görevi meyve ve tahıl dan alınan posa yapamıyor.alınan posa yapamıyor.

Le Marchand et al. Epidemiology Nov. 1997Le Marchand et al. Epidemiology Nov. 1997

DomatesDomatesDomates’de bulunan likopen Domates’de bulunan likopen

maddesi kuvvetli “Anti-maddesi kuvvetli “Anti-karsinojendir.karsinojendir.

Domatesin ; Domatesin ; Prostat , Mide, Prostat , Mide, Akciğer, Pankreas, Barsak, Akciğer, Pankreas, Barsak, Rahim ve MemeRahim ve Meme kanserine kanserine karşıkarşı koruduğu koruduğu ispatlanmıştır ispatlanmıştır

Değişik Besinlerin yenmesiDeğişik Besinlerin yenmesi Hep aynı cins besinlerin Hep aynı cins besinlerin

tüketilmesi doğru değildir.tüketilmesi doğru değildir. Tek taraflı beslenme faydadan Tek taraflı beslenme faydadan

çok zarar verir.çok zarar verir. Ülkemiz besin çeşitleri yönünden Ülkemiz besin çeşitleri yönünden

en zengin ülkeler arasındadıren zengin ülkeler arasındadır..

Genel olarak ne yapmak Genel olarak ne yapmak LazımLazım

Tüm kanserlere karşı: Tüm kanserlere karşı: İdeal kiloyu İdeal kiloyu korumak !korumak !

Şişmanlık kadın ve erkekte en Şişmanlık kadın ve erkekte en tehlikeli şey.tehlikeli şey.

Hormonlu olabilecek bitkilerden uzak Hormonlu olabilecek bitkilerden uzak durmak.durmak.

Mümkünse sebze meyve, et ve Mümkünse sebze meyve, et ve yumurtayı çiftliklerden değil köylüden yumurtayı çiftliklerden değil köylüden direkt almak. direkt almak.

Mevsim dışında sera sebzeleri Mevsim dışında sera sebzeleri almamak.almamak.

Yeşil ve siyah çay sıklıkla içilmelidirYeşil ve siyah çay sıklıkla içilmelidir..


Kırmızı et yerine balık ve tavuk eti Kırmızı et yerine balık ve tavuk eti kullanılmalıkullanılmalı

Yemeklerde küçük porsiyonlar Yemeklerde küçük porsiyonlar yenmeliyenmeli

Yemekler evde yapılmalı, dışarıda Yemekler evde yapılmalı, dışarıda hazır yemek yenmemelihazır yemek yenmemeli

Mümkün olduğu kadar taşıt Mümkün olduğu kadar taşıt araçlarına binmemeli, yakın araçlarına binmemeli, yakın yerlere yürümelidir.yerlere yürümelidir.

Hareketsizliği arttıran TV ve Hareketsizliği arttıran TV ve bilgisayar daha az kullanmalı bilgisayar daha az kullanmalı


Çocukları erken yaşta, Çocukları erken yaşta, hareket yapmayı, az TV hareket yapmayı, az TV seyretmeyi az yemeyi seyretmeyi az yemeyi alıştırmalıyız.alıştırmalıyız.

Siğara ile evde ve dışarıda Siğara ile evde ve dışarıda ciddi savaş açmalıyızciddi savaş açmalıyız

Tatlandırılmış meyve suları, Tatlandırılmış meyve suları, pastalar kola ve şekerlemeler pastalar kola ve şekerlemeler yenmemelidir. yenmemelidir.


Sarımsak, Soğan, koyu renkli (yeşil, Sarımsak, Soğan, koyu renkli (yeşil, sarı) sebzeler, soya, domates çok sık sarı) sebzeler, soya, domates çok sık tüketilmeli.tüketilmeli.

Hayvan yağlarından çok Bitkisel Hayvan yağlarından çok Bitkisel yağlar kullanmalı (Zeytin Yağı, yağlar kullanmalı (Zeytin Yağı, Ayçiçeği yağı, Fındık yağı ve benzeri)Ayçiçeği yağı, Fındık yağı ve benzeri)

Alkol kullanılmamalı, kullananlarda Alkol kullanılmamalı, kullananlarda miktarına çok dikkat etmelidir. miktarına çok dikkat etmelidir.

Tabağımızın 3 te 2 si bitkisel Tabağımızın 3 te 2 si bitkisel kaynaklı olmalıdırkaynaklı olmalıdır. .

American Institute of Cancer Research American Institute of Cancer Research

Antioksidan ve vitaminler Antioksidan ve vitaminler ne kadar koruyucu ?ne kadar koruyucu ?

Dışardan reçete edilen bu Dışardan reçete edilen bu maddelerin ne kadar faydalı maddelerin ne kadar faydalı olabildiği şüphelidir.olabildiği şüphelidir.

Hatta aşırı dozda alınan bazı Hatta aşırı dozda alınan bazı maddelerin zararlı etkileri maddelerin zararlı etkileri vardır ;vardır ;(Yağda eriyen vitaminler; A, E, D . (Yağda eriyen vitaminler; A, E, D .

Demir, selenyum, bakır, çinko, Demir, selenyum, bakır, çinko, kalsiyum, vit C. )kalsiyum, vit C. )

ÖNEMLİ TAVSİYEÖNEMLİ TAVSİYE Vitaminleri kesin indikasyon Vitaminleri kesin indikasyon

olamadan yazmayınız ! Muayyen olamadan yazmayınız ! Muayyen şartlar dışında vitamine ihtiyaç şartlar dışında vitamine ihtiyaç yokturyoktur..

Hastalara Bahçeleri varsa bahçede Hastalara Bahçeleri varsa bahçede yoksa balkonlarındada yıl boyu yoksa balkonlarındada yıl boyu yeşillik (Nane, Maydanoz, Soğan, yeşillik (Nane, Maydanoz, Soğan, Sarımsak, Roka ) yetiştirmelerini Sarımsak, Roka ) yetiştirmelerini öğretiniz .!!!öğretiniz .!!!

Balkon Bahçesi

Son SözSon SözUnutma !Unutma !

Tüm Kanserlerin %30-40’ ıTüm Kanserlerin %30-40’ ı

Aşırı kiloyu önleyerekAşırı kiloyu önleyerek Kanser koruyucu besinleri Kanser koruyucu besinleri

tüketerektüketerek Devamlı eksersiz yaparakDevamlı eksersiz yaparak..

ÖNLENEBİLİR !ÖNLENEBİLİR !

Tekrar Hatırlayınız !Tekrar Hatırlayınız !

İnsanda oluşan kanserlerin % 70-İnsanda oluşan kanserlerin % 70-90’ çevresel kaynaklıdır90’ çevresel kaynaklıdır..

% % 50 BESLENME 50 BESLENME % 33 Sigara ve Tütün % 33 Sigara ve Tütün

ürünleriürünleri % 5-10 Mesleki etkileşim% 5-10 Mesleki etkileşim % 3 Radyasyon% 3 Radyasyon

Diet, Nutrition and Cancer 1992. Academic Press, Washington DC.

Anthelme Brillat-Savarin 1826

You are what you eat

NE YİYORSAN O’ SUN !

İlgilendiğiniz için İlgilendiğiniz için teşekkür ederimteşekkür ederim

Prof Dr. Faruk MemikProf Dr. Faruk Memik20092009

beslenme ve kanser İlİŞkİlerİ

Documents