beoordelen van competentiegericht leren · 2008-05-17 · op verzoek veel tekst op slides....
TRANSCRIPT
Beoordelen van competentiegericht
leren
Wilfred Rubens
Competentie…Een competentie is het vermogen om in een
specifieke situatie en context de adequate prestatie te kunnen leveren. De prestaties die iemand levert in de beroepsuitoefening, als maatschappijdeelnemer of als deelnemer aan het onderwijs, worden altijd bepaald door de combinatie van meer met de inhoud of het vak verbonden competenties (...), meer met de persoon verbonden competenties (...) en de wil/bereidheid om de prestatie te leveren.
COLO
Ontwikkeling van competenties
Mate van competent zijn
Leeractiviteit 1 t/m N
Comp. X
Comp. Y
Beginner
Gevorderd
Niveaus van competent zijn
DoenCompetentie
KunnenVaardigheid
Kennis toepassen
KennenKennisvragen
Opdrachten (bv Casus oplossen)
bv Simulaties
Praktijk (opdrachten)
Piramide van Miller
Leerlijnenmodel’ van De Bie en De Kleijn
Ervarings-reflectie-leerlijn Integrale leerlijn Conceptuele en vaardigheden leerlijn
Bron: Hogeschool Utrecht, Competentiegericht opleiden
Voldoen bestaande
beoordelingsmethoden?
competent incompetent
slaagt
zakt
Kritiek bestaande beoordelingsmethoden
Flexibilisering onderwijs
Persoonlijke leertrajecten (MBO)
Een leven lang leren
Formeel en informeel leren
Wat zijn beoordelingsmethoden CGL? 360 graden feedback Proeve van bekwaamheid Elektronisch (of digitaal) portfolio (krachtig
maar complex)
Inhoud Uitgangspunten Inhoud e-portfolio Relatie met curriculum (leren) Begeleiden Beoordelen Waarom ‘e’? Straks: e-portfolio implementeren Op verzoek veel tekst op slides
Uitgangspunten E-Portfolio eigendom van de deelnemer Meerdere beoordelingsmethoden worden geïntegreerd Verplicht je de deelnemer een e-portfolio bij te houden
of bied je het e-portfolio als faciliteit aan? Geef je studiepunten of niet?
Het begrip e-portfolio verwijst in het onderwijs naar instrumenten die gemeenschappelijk hebben dat ze de unieke ontwikkeling van de deelnemer of het resultaat van die ontwikkeling zichtbaar maken.
Hoe dat gebeurt, kan van opleiding tot opleiding verschillen. Afhankelijk van de doelen die men met het e-portfolio heeft.
Portfolio: doelen en typen
BesprekenBewijzen
Ontwikkeling laten zien en plannen
Materiaal Reflecties
Overzichten
Materiaal
Tonen
UU
GO
Portfolio vs leerdossier Een leerdossier wordt gegenereerd op het
moment dat de deelnemer de school gaat verlaten, bijvoorbeeld van het voorgezet onderwijs naar een MBO instelling.
Het dossier bestaat dus pas op moment van overdracht en bevat het voornamelijk "harde gegevens" en "zorggegevens".
Een portfolio bestaat gedurende de hele loopbaan van de lerende en bevat competenties / ervaringen / resultaten.
Waarom e-portfolio? Komt tegemoet aan genoemde tekortkomingen
gebruikelijke beoordelingsmethoden Je kunt vaker beoordelen tijdens het leerproces Je kunt ‘moeilijke’ thema’s als beroepsethiek aan de
orde stellen Al doende werken aan taalvaardigheden Leren feedback geven (als gebruik wordt gemaakt
van peer feedback) Leren reflecteren
Input voor ePortfolio
Leren, loopbaan en burgerschap
Referentiedocument MVT en Nederlands
KwalificatiedossierePortfolio
Beroepsinwijding (o.a. beroepsethiek)
Producten en reflecties
Feedback en
beoordelingen
Mogelijke inhouden Competenties Te behalen leerresultaten Reflectieverslagen Bewijsmateriaal Ontwikkeling via een “CV” Persoonlijk ontwikkelingsplan
Ook te behalen competenties veranderen (wordt wel eens vergeten)
Aandachtspunten inhoud Deelnemer is eigenaar en bepaalt de inhoud
reflecties blijven oppervlakkig, weinig bewijsmateriaal
School bepaalt veel geen eigenaarschap, deelnemers verzetten zich
Vrijheid van deelnemers vs behoefte aan standaardisatie van begeleiders en beoordelaars
Templates kunnen beginnende deelnemers helpen, maar kunnen gevorderde gebruikers te zeer in een bepaald keurslijf dwingen
Begin met redelijk wat structuur, maar bouw dat af
Aandachtspunten inhoud (2) Wat is authentiek en geautoriseerd bewijsmateriaal
(betrouwbaarheid) Verhouding kwantiteit en kwaliteit bewijsmateriaal Wat neem je op en wat niet aan bewijsmateriaal?
Wat toont je competenties aan? Krijgen deelnemers de gelegenheid en mogelijkheid
om video’s in e-portfolio op te nemen? Kunnen deelnemers meerdere e-portfolio’s
samenstellen op basis van dezelfde inhoud?
Relatie met curriculum (leren) Wat is de scope, het doel en de waarde van het e-
portfolio? E-Portfolio werkt goed als sprake is van flexibel
onderwijs (bijvoorbeeld veel keuzevrijheid wat betreft leerdoelen en leeractiviteiten; voorbeeld UU LAS en Psych.). Er is lang niet altijd een vraaggestuurde onderwijsomgeving ingericht (terwijl het e-portfolio wel vaak in dat kader wordt geïntroduceerd).
Gebruik het e-Portfolio alleen als het geschikt is om het te gebruiken (use it when it's appropriate; voorbeeld Maastricht)
Relatie met curriculum (leren) (2) Bepaal de plek van het e-portfolio binnen het
curriculum (apart onderdeel of portfolio-opdrachten binnen de vakken of enige manier van beoordelen)
Reflecteren wordt niet serieus genomen als het niet wordt beoordeeld
Is voldoende tijd gereserveerd voor het ontwikkelen van het e-Portfolio (een goed en zinvol e-Portfolio ontwikkelen kost veel tijd)?
E-Portfolio is ‘procesgeoriënteerd’ instrument terwijl deelnemers vaak resultaat georiënteerd zijn
Relatie curriculum: tegenstrijdigheden Zorg er voor dat het elektronisch portfolio
nauw aansluit bij de leer- en werkprocessen van de organisatie. Het moet de bestaande organisatie ondersteunen. Gebruik de tool niet om een onderwijsverandering te bewerkstelligen. Verander eerst het proces, en gebruik daar tools bij.
De manier waarop je beoordeelt, bepaalt de manier waarop je leert (Van der Vleuten)
Begeleiden (1) Individueel – groep Peer feedback? Stimuleren om portfolio te
maken Waar begeleid je op? Hoe bevorder je reflectie?
(reflecteren erg moeilijk)
Begeleiden (2) Beschikbare begeleidingscapaciteit en
voorbereidingstijd begeleiders Het portfolio mag geen te grote tijdsbelasting vragen
van (deelnemer en) begeleider (ook afhankelijk van plek e-portfolio binnen curriculum)
Coaching is essentieel, maar er is weinig bekend over het gewenste profiel van een begeleider
De ene deelnemer heeft veel begeleiding nodig, de andere minder. Kunnen we daar voldoende op inspelen?
Mogelijke valkuilen bij begeleiding Deelnemer wacht te lang met ontwikkelen
portfolio. Deelnemer blijft “hangen” in details, of
“bewijst” onvoldoende (reflecteren is ingewikkeld)
Begeleider en deelnemer hebben verschillend doel met e-portfolio
Geen consistente begeleiding Docent bepaalt…
Beoordelen (2) Beoordelen belangrijkste aspect voor
lerenden Wat beoordelen:
“Kunnen / Doen” Waartoe beoordelen:
Selectie Diagnose Certificering
Portfolio: informatiebron voor beoordelen
Beoordelen (3)
Authentiek beeld van handelen
Samenhang in competenties
Individuele profilering Vraaggestuurde curricula individuele beoordeling
Valide beoordeling (veel bronnen, langere tijd)
Complex: context van handelen van deelnemers verschilt
Moeilijk te vergelijken (betrouwbaarheid!)
Komen alle competenties aan de orde in ongestandaardiseerde portfolio’s?
Letten we meer op vorm dan op inhoud?
+ -
Beoordelen (4) Kloof tussen beoordelingscriteria en
ontwikkeling deelnemers Welke beoordelingscriteria hanteer je? Subjectiviteit beoordeling Wat beoordeel je: ICT vaardigheden of
inhoudelijke competenties?
Waarom digitaal? (1) Eenvoudiger verbanden te leggen tussen
verschillende elementen in het portfolio (hyperlinks)
Compacter: gemakkelijker te bewaren en te transporteren (vergelijk dikke map van 12 deelnemeren)
Laatste versie via website te raadplegen door meerdere personen tegelijkertijd (geen kopieerwerk)
Opname krachtig multimedia-materiaal (wordt laag drempeliger)
Persoonlijk karakter stimuleert
Waarom digitaal? (2) Ook in dagelijk leven wordt veel met ICT gewerkt
(consistent) Bijdrage aan ontwikkeling ICT vaardigheden Handig feedback geven Deelnemers formuleren compacter in elektronisch
portfolio, leggen meer nadruk op structuur dan in een papieren portfolio
Bij e-portfolio is portfolio belangrijker
dan "e", maar technologie biedt wel
nieuwe mogelijkheden èn kan belemmerend
werken.
Curriculum
Mensen
Management
Infrastructuur
‘Integrale benadering’
Curriculum (1) Consistentie is van groot belang: e-portfolio
loopt vaak vóór op invoering CGO Scope, doel en waarde e-portfolio is vaak niet
duidelijk (voorbeeld Geneeskunde UU) Deelnemers en begeleiders kunnen
verschillende doelen hebben met het portfolio In hoger onderwijs lijkt er geen verband te zijn
tussen het onderwijsconcept en de mate van keuzevrijheid die studenten hebben
Curriculum (2) Kloof tussen beoordelingscriteria en ontwikkeling
studenten Ontwikkeling kwalitatief goede opdrachten Reflectiegesprekken passen niet altijd bij cultuur
binnen beroep/school Relatie opdrachten en competentieontwikkeling
moet helder zijn Welke bewijslast accepteer je?
Mensen Acceptatie competentiegericht leren door
deelnemers en docenten Acceptatie van e-portfolio als zinvol instrument ICT-vaardigheden deelnemers vaak gebrekkig in
relatie tot e-portfolio ICT-vaardigheden docenten Begeleidingsvaardigheden docenten
Mensen (2) Goede instructie deelnemers en docenten
(inhoudelijk en technisch) Benadruk de baten voor de deelnemers maar
wees realistisch (voorbeeld ABN AMRO bij UU) Feedback docenten wordt zichtbaar (stelt men
niet altijd op prijs)
Management (1) Onvoldoende support vanuit het management
(voorbeeld CvB UU) Communicatie richting gebruikers Privacy, rechten toekennen, buitenstaanders
toegang geven Intellectueel eigendom content, copyright, plagiaat Gebruik het portfolio op alle niveaus binnen de
organisatie. Dus ook voor het management en de docenten.
Management (2) Doe het consistent of doe het niet Voorkom vrijblijvendheid Kijk verder dan je neus lang is Zorg voor een heldere terminologie en een
heldere positionering ten opzichte van bijvoorbeeld een lvs
Praktijk samenwerking vmbo soms weerbarstig (o.a. ICT-infrastructuur vmbo)
Infrastructuur Beveiliging Betrouwbaarheid e-portfoliosysteem is cruciaal
voor acceptatie Portabiliteit e-portfolio systemen en
interoperability (standaarden, specificaties) Relatie studievoortgangssysteem – portfolio
(koppeling complex) Gebruik open standaarden (desnoods
afdwingen)
Conclusies Veel ervaringen met e-portfolio binnen
onderwijs E-Portfolio kan goed werken (mits…) Complex proces Match met curriculum is essentieel Acceptatie door deelnemers en docenten is
afhankelijk van flink aantal factoren (en van groot belang)
Vragen?
http://www.wilfredrubens.com