ben de bir İnsanım - Çetin yetkin

8/2/2019 Ben De Bir nsanm - etin Yetkin

1/70


2/70

ISBN 975841062-8

ETN YETKN-"fakat nihayet," dedi Gazi;

BEN DE BR NSANIMKutsi bir kuvvetim yoktur ki!

Dizgi: Otopsi Yaynlar / 0212 5196848Bask ve cilt: Kayhan Matbaas / 0212 6123185

Kapak filmleri: Epsilon / 0212 2759175yayn haklar: otopsi yaynlar / nuhungemisi ltd.

ISBN-975-8410-62-81.Basm/Eyll2004

otopsi yaynlarNuhungemisi Kltr ve Sanat rnleri

Yaynclk, Reklamclk, Film San. Ve Tic. Ltd. ti.'ninKitap Yayn Markasdr

Salkm St sok. No:8 Keskinler Mrk. D:604, 605Caalolu - stanbul, Tel: 0212 5196848 Faks: 0212 5196849

[email protected]

Yeniden Anadolu Ve RumeliMdafaa-i HukukDergisi

Ekitab Oluturan:Nirvana13


3/70

ETN YETKN:7 Eyll 1939'da stanbul'da dodu. lk, orta ve lise renimini Trk Eitim Dernei AnkaraKoleji'nde grd. Ankara niversitesi Hukuk Fakltesi'ni bitirdi, ayn fakltede Kamu

Hukuku/Hukuk Felsefesi doktoras yapt. Yarglk stajndan sonra 1971-1975 yllarndaAnkara, 1975-1980 yllarnda stanbul'da Cumhuriyet Savcl grevinde bulundu. 1980yl banda stanbul ktisad Ve Ticar limler Akademisi'ne retim grevlisi olarak geti.1982'de Marmara niversitesi ktisad Ve dar Bilimler Fakltesi'nde Siyaset Bilimidalnda doent oldu. 1987'de niversiteden ayrlarak nce Hrriyet ve sonra da Milliyetgazetelerinde gazeteci-yazar olarak alt. 1991'de Akdeniz niversitesi'nde yenidenretim yeliine dnd ve 1992'de profesrle ykseltildi. Akdeniz niversitesi Fen-Edebiyat Fakltesi'nde Tarih Blmn kurdu ve bakanl grevinde bulundu. Ayrca,Atatrk lkeleri Ve nklp Tarihi Aratrma Ve Uygulama Merkezi mdr olarak grevyapt. Bu niversiteden 1996'da emekli olan Yetkin, sonraki yllarda Anadolu niversitesi

letiim Fakltesi, Sleyman Demirel niversitesi Fen-Edebiyat Fakltesi ve Maltepeniversitesi Hukuk Fakltesi'nde lisans, yksek lisans ve doktora dersleri verdi. Balcauzmanlk alan "Trkiye'nin Siyasal Gelimeleri/Yaam" olan Yetkin, yurt iinde vednda eitli konferanslar vermi ve seminerlere katlm bulunuyor. Yaynlanm 24kitab ve ok sayda makalesi bulunmaktadr. 1997 ylndan bu yana Yeniden Anadolu VeRumeli Mdafaa-i Hukuk dergisinin genel yayn ynetmenliini yapmaktadr.Cumhuriyet Savcl srasnda stanbul Barosu Ynetim Kurulu'nca "grevinde gsterdiizen ve titizlik" nedeniyle kutlanan Yetkin, Blent Dikmener Jri zel dl, TrkiyeGazeteciler Cemiyeti'nin inceleme dalnda Birincilik dl ve Truva Kltr-Sanatdlleri "Atatrklk" dl sahibidir.

etin Yetkin'in dier kitaplar:Ben Bir Trkm,Struma,Trk Direni ve Devrimleri, Bir Savcnn Not Defterinden,Serbest Cumhuriyet Frkas Olay,Kardevrim 1945-1950
http://www.mudafaaihukuk.com/http://www.mudafaaihukuk.com/http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/kitap1_benbirturkum.gifhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/kitap1_benbirturkum.gifhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/kitap2_struma.gifhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/kitap2_struma.gifhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/kitap3_turkdirenisvedevrimleri.gifhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/kitap4_birsavcininnotdefterinden.gifhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/kitap5_scfolayi.gifhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/kitap5_scfolayi.gifhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/kitap6_karsidevrim.gifhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/kitap6_karsidevrim.gifhttp://www.mudafaaihukuk.com/http://www.mudafaaihukuk.com/http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/kitap1_benbirturkum.gifhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/kitap2_struma.gifhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/kitap3_turkdirenisvedevrimleri.gifhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/kitap4_birsavcininnotdefterinden.gifhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/kitap5_scfolayi.gifhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/kitap6_karsidevrim.gif


4/70

- indekiler

- Sze Balarken- O Gzelim Atlar- Dman Karsnda- "Ben Kana Bakamam"- Karyaka'da zmir'in Gl- Her Daim nce Bir nsan- Her Daim Hogrl- "Ben Yalnz Liyakat Aym"- Dr. Reit Galip- "Ben Onlar Affederim nk Kalbim Vardr. Onlar Beni Affetmezler, nkKalpsizdirler."- Atatrk'n ocuklar- Atatrk'n "lk"s- llerin Yalnzlnda Tek Bana Kalm...- Gnlnce Yaayamadktan Sonra...- "Atatrk Bizden Biridir"- Birbirleri indiler- Bir Can Dostu- "Bir Daha Soframda Ku Yemei stemiyorum"- Yeil Hem de! Ben Bu Rengi Tarm Her Zaman Can Kemde- Bir Poker Ustas Ama...- Alamak nsana zgdr- Son Birka Sz

- Kaynaka
http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/kitap6_karsidevrim.gifhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi00icindekiler.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi01soze_baslarken.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi02o_guzelim_atlar.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi03dusman_karsisinda.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi04ben_kana_bakamam.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi05karsiyakada_izmirin_gulu.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi07her_daim_hosgorulu.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi09dr_resit_galip.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi10ben_onlari_affderim.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi10ben_onlari_affderim.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi11ataturkun_cocuklari.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi12ataturkun_ulkusu.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi13collerin_yalnizliginda.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi14gonlunce_yasayamadiktan_sonra.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi15ataturk_bizden_biridir.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi16birbirleri_icindiler.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi17bir_can_dostu.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi18bir_daha_soframda.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi19yesil_hem_de.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi20bir_poker_ustasi_ama.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi21aglamak_insana_ozgudur.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi22son_birkac_soz.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi00icindekiler.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi01soze_baslarken.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi02o_guzelim_atlar.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi03dusman_karsisinda.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi04ben_kana_bakamam.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi05karsiyakada_izmirin_gulu.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi07her_daim_hosgorulu.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi09dr_resit_galip.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi10ben_onlari_affderim.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi10ben_onlari_affderim.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi11ataturkun_cocuklari.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi12ataturkun_ulkusu.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi13collerin_yalnizliginda.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi14gonlunce_yasayamadiktan_sonra.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi15ataturk_bizden_biridir.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi16birbirleri_icindiler.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi17bir_can_dostu.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi18bir_daha_soframda.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi19yesil_hem_de.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi20bir_poker_ustasi_ama.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi21aglamak_insana_ozgudur.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi22son_birkac_soz.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.html


5/70

"Kanaatim o idi ki ve oldu ki,dnyada 'nsan' diye yaamak

isteyenler, insan olmak niteliklerini

ve glerini kendilerinde grmelidirler."

Gazi Mustafa Kemal Atatrk

SZE BALARKEN

lk kez Atatrk'n anakkale'de len yabanc askerler iin sylediklerini okuduumdayreim titremi, gzlerim yala dolmutu. Bizlere retilen, kitaplardan rendiimAtatrk'ten ok daha te bir "insan" olmalyd bu szleri taa kazdran. O byk nder,stn asker, esiz devrimciden de te bir ycelik olmalyd bu szlerin sahibi. Yurdunasaldran, Trk' bamsz bir ulus olarak varln tarihe gmmee yeltenen emperyalistglerin ordularnn askerleri iindi bu syledikleri. Byle duyumsayabilmek, buduyumsadklarn bylesine dile getirebilmek iin kiinin insan insan yapan tmnitelikleri benliinde zmseyip somutlatrmas gerekiyordu. Ona hayranlm sonsuzartmt.

yle diyordu Gazi Mustafa Kemal Paa:

"Bu memleketin topraklar stnde kanlarn dken ngiliz, Fransz, Avustralyal,Yeni Zelandal, Hintli kahramanlar!

Burada bir dost vatann toprandasnz.Huzur ve skn iinde uyuyunuz.Sizler, Mehmetiklerle yan yana, koyun koyunasnz.Uzak diyarlardan evltlarn harbe gnderen analar!

Gzyalarnz dindiriniz. Evltlarnz, bizim barmzdadr. Huzur iindedirler vehuzur iinde rahat rahat uyuyacaklardr.

Onlar, bu toprakta canlarn verdikten sonra artk bizim evltlarmz olmulardr!"

Sonra dndm: Bu denli balayc, ulusunun can dmanlar iin bile bu denliyrei insan sevgisi ile dopdolu, yrei bu denli yce ama ince duygularla ykl bu"insan"! yalnz kahramanlklar, inanlmaz ve sarslmaz istenci, gerekletirdii ve ulusunaalar atlatan devrimleri ile deil, gnlk yaamnda da tanmak, evresindeki insanlarlaolan ilikilerinin nasl olduunu bilmek; bamszlk, zgrlk, devrimler... dnda kalankonularda ve olaylarda nasl dnp davrandn anlamak gerekiyordu. zel yaam ile

de tannmalyd o.

Geri, kimi anlarda onun bu ynlerini belgeleyen, deinen blmler var. Aklar
http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.html


6/70

zerine romanlar da yazlm. Bunlardan bazlar da ok arpc ve dndrc. Amaben, her eyden nce, bunlarn bir arada, topluca anlmas gerektiini dnyordum. Bukitabn varlk kazanmasnn ilk nedeni bu.

Ne ki, anakkale'de askerine "Size lmeyi emrediyorum" komutunu verebilen, savaalanlarnda binlerce kiiyi gzn krpmadan atee srebilen, gerektiinde "...genehakikat usul dairesinde ifade olunacaktr. Fakat, ihtimal, baz kafalar kesilecektir"diyebilen, yenilgi nedir hi tatmam bir nderin, deil yalnz kendi ehitlerininkarsnda, dman askerlerinin cesetleri zerinden geerken bile gz pnarlarndan yalarszlmesindeki giz, ancak onu yeri geldike ve deiik alardan anlatan anparalarndan "insan" ynn szp kararak daha yakndan tanmaya almaklaolanakl olabilirdi.

Sava, ancak bamszlk ve zgrlk uruna yaplabilirdi. Ama ulusunu savaalanlarnda utkularla talandran bu yenilmez komutan, ama bamszlk ve zgrlk deolsa, her baars ayn zamanda zntye de bouyordu:

"Birok zaferler kazandm. Fakat bunlarn, en bynden sonra bile her akam,sava anlarnda len btn askerleri dnerek iimde derin bir keder duyuyorum."(1)

Atatrk' en iyi anlayanlardan birinin Yakup Kadri Karaosmanolu olduunusanyorum. Atatrk - Bir Tahlil Denemesi bal altnda yaynlanan kitabnda yle birblm bulunuyor:

"Acmak... Atatrk'te bu hassann da ne kadar derin olduunu belki bilmeyenler vardr.nk, devlet ve millet eflii vazifesini her eyin stnde tutan bu insan, mmeye,yrei yufka bir adam manzarasyle grnmek istemezdi.....Her hareketi mantk birmuhakemenin, uzun hesap ve kitaplarn neticesi olan ve mutlaka bir politik sebebedayanan Mustafa Kemal, dostluk ve insanlk sahasnda yalnz kalbinin sesini dinlerdi...."(2)

Bu "yufka yreklilik" ve "kalbinin sesini dinlemek" onun stn insan olmasnn yalnzcabir ynyd. ncelikle bu ynnn altn izmee altm evireceiniz sayfalarda.Ulusundan bu zelliini bilmeyenlerin onu bu ynyle de tanynca daha okseveceklerine inanyorum.

nsandr yalnz kendi trnden baka trleri de sevebilen, gzetip koruyan. O nedenlede kiinin bu yn ne denli gl ise, o denli de "insan"dr. Atatrk'n bu ynnn tutkuboyutunda olduunu grnce ounuzun aracan syleyebilirim.

O, yalnz bir insand da. Nasl olmasn ki! yle ykseklerdeydi ki, o yksekliklere kimseeriemezdi. Ama bu yalnzl yreinde bir szyd da. Sayfalar evirdike onun buyalnzl, ulu bir dan eteklerinden zorlukla seebildiiniz doruun glgesi gibi decekzerinize. Bu yalnzlktan kurtulduu anlar, ulusu ile birlikte olduu, yurttalarylabirlikte kadeh kaldrd, evlerine konuk olduu, onlarla kucaklat anlard.

imdi onunla kucaklamak sras sizde...

Dipnotlar
http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi23kaynakca.htmlhttp://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi01soze_baslarken.html#1http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi01soze_baslarken.html#2http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi01soze_baslarken.html#1http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi01soze_baslarken.html#2


7/70

1 GEORGE BENNEB: "Kemal Atatrk"; Vu, 27 ubat 1935 (.ANDA UURLU -hazrlayan-: Yabanc Gzyle CumhuriyetTrkiyesi,1923-1938; 2.basm, rgn yyn., stanbul, 2003, s.63).2 Birikim yyn., stanbul, 1981, s.120.

O GZELM ATLAR!...

Osmanl Devleti'nin sonu gelmek zere olan o karanlk gnlerde Mustafa KemalHalep'te bulunuyor ve stanbul'a gidecek. Ama tiren bileti alacak kadar bile paras yok.Tek varl zamanla edindii ve yetitirdii atlar, ksraklar. Tek are, bunlar satmak.Geri, o denli sevdii bu hayvanlardan ayrlmak da g geliyor ona. Ama satacak, paraedecek baka hibir eye sahip deil.

"-Salih, bu atlardan birkan satp da stanbul'a gidebilirim."

Salih (Bozok) atlar satma grevini stleniyor, fakat tek bir alc kmayacak. Subaylarnhibirinin durumu Mustafa Kemal'den bakaca deil. Halep'in hali vakti yerindeolanlarnn ou at merakls ama atlar alsalar, seferberlik var, lke savata, ordu tmhayvanlara el koyuyor. Tam bir kmaz, aresizlik...

te tam da bu gnlerde Drdnc Ordu Komutan Bahriye Nazr Cemal Paa, MustafaKemal'le Halep'te buluacak. Cemal Paa'nn Mustafa Kemal'e eskiden beri sevgisi veball var. Birok konuda da gr birlii iindeler. Bir ara sz dnp dolap MustafaKemal'in para sknts iinde olduuna ve atlarna da geliyor:

"-Cemal Paa, benim baz cins at ve ksraklarm var. Bunlar satmak ihtiyacndaym;isteklisi kmad. Siz burann eski komutansnz, bana bir yol gsterir misiniz?"

"-At ve ksraklarnz nce baytarlarma muayene ettireyim.""-Diyarbakr'da iken, Alman ve Avusturyallar, bu atlarla ksraklarn nemli bir servet

olduunu sylediler, kymetlerinden phe etmiyorum, ama yle yapnz..."Ve Cemal Paa, tm at ve ksraklar iki bin altna alyor!...Mustafa Kemal'in stanbul'a gelebilmesi, savamna balayabilmesi ok sevdii,

yllardr edindii, yetitirdii at ve ksraklarnn sayesinde...Dahas, Cemal Paa, bu hayvanlar sonradan be bin altna satacak ve atlarn ve

ksraklarn deeri iki bin deil, be bin altmm diyerek aradaki bin altn MustafaKemal'e gnderecektir. Ve Gazi Mustafa Kemal Paa da, yllar sonra diyecektir ki:

"-Bu para, yeni giriimlerimde bana destek olmutur. Bunu belirtmeyi grev sayarm."(3)

Atlarndan, ksraklarndan ayrlmas kukusuz onu ok zmt. nk atlar o kadarok seviyordu ki... Bir tutku idi at sevgisi onda. Onlar okarken elleri sevgi ile titrergzleri parlard. Onlarla konuurdu da. Ve bu sevgi karlklyd. Seyislerine huysuzlukyapan atlar onu karlarnda grnce hemen terslenmeyi keserlerdi. (4)

Nerdeyse ocuklar sevdiince severdi atlarn... Ankara'da iftlik'deki taylarndan biri

ruam hastalna yakalanp da ldrlmesi gerektiinde, ellerine lastik eldivenlergeirerek tay birka kez okamadan ldrmelerine izin veremeyecek, hayvan okarkende gzyalarn tutamayacak ve azndan u szler dklecektir:
http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi02o_guzelim_atlar.html#3http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi02o_guzelim_atlar.html#4http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi02o_guzelim_atlar.html#3http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi02o_guzelim_atlar.html#4


8/70

"-ocuum olmadnda hikmet ve isabet varm. Eer bir evlat kaybetmek felketineurasaydm kalbim bu elem ve kedere dayanamazd." (5)

Atlar onun arkadalar gibiydi de. Hem de lmleri ona gzya dktrecek denlisevdii arkadalar...

"-Bir arkada daha bizi terk ediyor bugn Sabiha..." dediinde ac iinde, Sabiha Gkenbirden irkilecek, o gnlerde Gazi Paa'nn yaknlar arasnda lmcl bir hastalayakalanm kim var diye belleini zorlayacak, karamaymca da Gazi bylesine zgnolduuna gre lmne yand bu arkadann bilmedii ama mutlaka ok sevdii biriolduunu dnrken ieriye Gazi'nin tabancasn elinde tutarak giren bir dosta onun:

"-Durumu nasl? Hi umut yok mu?"diye sormas karsnda aknl daha artacakt."-Maalesef Paam! Yok... Herkes elinden geleni yapt. Byle daha fazla ac ekmesine

msaade etmeseniz iyi olur... Bir ey daha sylemek isterim... Gzleri sanki sizi arar gibi..."

"-Arar, arar ya... Atlar insanlardan daha hassas, daha vefakr ve daha kardncesinden uzaktrlar. Bunca yl bana hizmet etti, bana yoldalk etti. O benimkokuma, ben onun kokusuna altk. Birbirimizin huyunu da iyi rendik. Yazk olduhayvanma..."

Evet, o ok sevdii atlarndan biri hastalanmt, umar da yoktu, vurulmas gerekiyorduacsn dindirmek iin. Ona kar bu son grevi de sahibi yapmalyd.

Silahn ald, ahra doru yrd. Hayvann azndan kpkler salyor, karn aciinde kaslp duruyordu.

Gazi, eildi, mendili ile kpklerini sildi, yelesini okad atnn.

"-Olum, olum! imdi btn aclarn dinecek!..."

pt onu birka kez.

"-Sen mi beni arayacaksn, yoksa ben mi seni?"

Doruldu, silahn hayvann tam altna dorulttu. Parma tetikte. Ama yle kalakald.Bir yontu gibi. Ve birden gzlerinden yalar boand. Yamur yaarcasna.

"-Aln! Aln! Gtrn hayvan buradan! ok uzaklara gtrn. Ac ektirmedenlmesini temin edin. Gerekirse ine yaptrn. Uyutun, yle vurun! Ben dmanlarm bilebyle vuramammdr! Bana bunu yaptrmayn..."

Gazi, uzunca bir sre ata binemeyecekti.. (6)

Ve gnlerden bir gn ankaya'dayz, sofrasnda konuklar bulunduu o gecelerdenbirinde Gazi yaverlerine buyuruyor:
http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi02o_guzelim_atlar.html#5http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi02o_guzelim_atlar.html#6http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi02o_guzelim_atlar.html#5http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi02o_guzelim_atlar.html#6


9/70

"-ki gn nce bizim atlardan biri dourdu. Alp onlar buraya getiriniz."

Konuklar, herkes akn. Salona at getirilir mi hi? Yaver, duraksyor.

Gazi'nin,"-Sevelim, grelim, okayalm." szleri aknla, duraksamaya bir son veriyor.

ok gemeden tay ve annesi Yldz, bakclar Kerim'in yedeinde eref salonunda.Salonda ayaklar kaymasn diye geecekleri ve duracaklar yerlere hallar, kilimlerserilmi. Gazi, onlar ayr ayr sevmekte ve eliyle kesme eker yedirmekte... (7)

Dipnotlar

3 GAZ MUSTAFA KEMAL ATATRK: Atatrk'n Anlar, 1917-1919; kaleme alanlar: Falih Rfk [Atay], Mahmut [Soydan]; sadeletiren:smet Bozda, Bilgi Yaynevi, Ankara, 1982, s.33-36.4 SABHA GKEN: Atatrk'le Bir mr, anlan kaleme alan: Oktay Verel, 3.basm, Altn Kitaplar, stanbul, 2000, s.46.5 C.GRANDA: Atatrk'n Ua dim; yayna hazrlayan: Turhan Grkan, Hrriyet yyn., stanbul, 1973, s.224.6 S.GKEN: s.69-70.7 C.GRANDA: s.224-225.
http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi02o_guzelim_atlar.html#7http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi02o_guzelim_atlar.html#7


10/70

DMAN KARISINDA

30 Austos utkusunun ertesi sabahnn erken saatlerinde Mustafa Kemal Paa savaalann geziyordu.

Binlerce Yunan askerinin cesetleri atlarn, topu hayvanlarnn lleriyle yan yana, stste... Tyler rperten korkun bir grnt... Bakomutann utku sevinci glgeleniyor,iindeki ac yzne, baklarna yansyor.

"-nsanl utandracak bir grnt bu. Ama vatanmz savunmak bizi zorlad buna."

Baklar biraz ilerde yere dm bir Yunan bayrana ilitiinde ise dudaklarndan uszlkler dklecek:

"-Bayrak bamszlk simgesidir. Dmann da olsa sayg gstermek gerek. Bayrayerden kaldrp topun zerine koyun!" (8)

imdi de dmann elinden kurtarlan zmir'deyiz. Karyaka'da bakomutann kalmasiin, yaknlar Yunanllar'n elinde tutsak olan bir baba oul, evlerini hazrlamlar. Buevde Yunan komutanlar ve hatta Kral Konstantin de kalm. Yunan Kral, eve,merdivenlere ayaklar altna serilen Trk bayran ineyerek girmi. Acl baba oulun,

zmir halknn iine ilemi bu aalanma. Bu kere bir Yunan bayra ayn merdivenlereserili duruyor. c alnacak, imdi sra Mustafa Kemal Paa'nn Yunan bayranineyerek eve girmesinde:

"-Ltfedin, bu karlkla bu lekeyi silin!..."

Ne ki, Paa'nn tepkisi hi de bekledikleri gibi deil:"-O, gemise hata etmi; bir milletin onuru olan bayrak inenmez, ben onun hatasn

tekrar etmem. Bayra kaldrn yerden"

Yunan' denize dkmt ama dmannn onurunun ayaklar altna alnmasna izinveremezdi. 9

Nasl ki, Yunan komutan Trikopis tutsak edildii gnlerde, Paa'nn hizmetindebulunan Bekir avu, karargahtaki oban kpeklerinden birinin adn Trikopiskoyduunda buna izin vermemi ve kpein adn, Bekir avu'u krmak pahasna daolsa onu zorlayarak deitirtmise... (10)

teki Yunan komutanlar ile birlikte tutsak edildiinde, "ntihar etmeliydim" diyenTrikopis'i avutan, acsn dindirmee alan da oydu:

"-Vicdannza kar vazifenizi yaptnza kani iseniz msterih olabilirsiniz. En bykkumandanlarn bile esir olduklar tarihlerde yazldr. Mesel size Napolyon'u
http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi03dusman_karsisinda.html#8http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi03dusman_karsisinda.html#9http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi03dusman_karsisinda.html#10http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi03dusman_karsisinda.html#8http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi03dusman_karsisinda.html#9http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi03dusman_karsisinda.html#10


11/70

gsterebilirim."

Sonra smet Paa'ya dnerek:"-Kumandanlar yorgundur. stirahatlarn temin buyurursunuz." demekle de kalmam,

tek tek ellerini skarken ayrca:

"-Bizim misafirlerimsiniz, her suretle emin ve msterih olabilirsiniz. Bir arzunuz olursabize bildiriniz." diyerek gnllerini almt. (11)

Bu ycelik yalnzca dman komutanlar iin de deildi. Sradan tutsaklar da onunkanatlar altndaydlar. ylesine ki, ankaya'da kkn bahesinden kfrlerle kark birbart ykselince pencereye gidip darya baktnda byk bir kzgnlkla azndan uszler dklecekti:

"-Bak, bak... Bu bunak adam ne yapyor! Yahu hi insan dvlr m? Bu ne hamakat!...abuk ko, mani ol ve oradaki adamlar kke getir..."

Gazi'nin yz hiddetinden kpkrmz olmutu.

Kimi Yunan tutsaklar Ankara'da yap ve tarm ilerinde altrlyordu. Bir blm deankaya'daki kkn bahesinde.

Hasan Rza Soyak koarak baheye inecekti. Olay uymu: lkelerine geri gnderilecekolan bu tutsaklardan kimileri, Gazi'nin sigaralarndan almlarm. O yal subay dabunlarn bohalarn kontrol ederken sigaralar yakalam. Hrszlar dvyor. Amaanlalan kkn adamlarndan biri onlara acyarak sigaralar onlara vermi olmal.

Hasan Rza Soyak, tutsaklar yanna alp kke gtrdnde Gazi de aa inmibulunuyordu. Tutsaklardan biri onu grnce korkudan dp baylacakt. Gazi, hemen suve kolonya getirterek tutsan ayltlmasm buyuracak, ierden getirttii kendi sigarapaketlerini onlara datacak, bu kt davrantan zldn syleyecek, onlara paraverecek ve iyi yolculuklar dileyecekti.

Tutsaklar kkten ayrlrlarken minnet gzyalar iindeydiler.

O yal subay ise, artk kkte barmdrlmayarak ktasna geri gnderilecekti. (12)

Gazi'nin yrei dmannn kanlar iinde resmedilmesine bile katlanamyordu. Eski birdostu ona armaan olarak gnderdii bir tabloyu grdnde birdenbire yz karacak,kzgnlkla baracakt:

"-Kapatn, kaldrn unu!... Ne iren manzara... Gnderenin aarm akl perianna,ahmak..."

Tabloda grnen yle: Yerde bir Yunan Efzun askeri srt st yatm, bir Osmanl askeriaya ile onun gsne basm, sngsn saplam, sngnn sapland yerden kanlarakyor. (13)

Ve yl, 1930.
http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi03dusman_karsisinda.html#11http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi03dusman_karsisinda.html#12http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi03dusman_karsisinda.html#13http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi03dusman_karsisinda.html#11http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi03dusman_karsisinda.html#12http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi03dusman_karsisinda.html#13


12/70

Mustafa Kemal Paa'nn denize dkt, Anadolu'da binlerce vatandan savaalanlarnda yitiren, ama Trk halkna her trl zulm reva gren, yal, kadn ocukdemeden insanlar hunharca ldren, kadnlarn kzlarn rzna geen o Yunanllar'inbabakan Venizelos, Nobel Bar dl Komitesi'ne bu dln Gazi Mustafa KemalPaa'ya verilmesi iin bavuracak. (14)

Venizelos, Mustafa Kemal Paa'nn 1922 yaznda General Townshend ile songrmesinde, kolundaki saati kararak ona verdiinde,

"-Bu saati bana Anafartalar'da bir Trk askeri, len bir ngiliz subaynn kolundankardn syleyerek verdi. Saatin arkasnda subayn ad yazl. Bu subayn ailesiniarattm, bulamadm, ngiltere'ye dndnzde ailesini bulur, saati verirseniz okmemnun olurum." dediini (15)bilseydi acaba yalnzca Nobel Bar dl'ne adaygstermekle yetinir miydi dersiniz?

Dipnotlar8 HASAN RIZA SOYAK: Atatrk'ten Hatralar; Yap Kredi Bankas yyn., stanbul, 1873, C.I, s.135-136.9 H.R.SOYAK: I, s.136; SAD ARF TERZOLU: Yazlmayan Ynleriyle Atatrk; Ak Kitabevi, stanbul, 1963, s.33-34; RUEN EREFNAYDIN: Atatrk' zleyi; Yenign Haber Ajans Basn Ve Yayn A.., stanbul, 1999, II, s.122.10 ZZET ASLAN: Atatrk Silifke'de; Ankara, 1969, s.91-92.11 SALH BOZOK: Yaveri Atatrk' Anlatyor; yayna hazrlayan: Can Dndar, 5.basm, Doan Kitaplk yyn., stanbul, 2003, s.86;R.E.NAYDIN: II, s.45.12 H.R.SOYAK: I, s.32-33.13 Ayn yerde; I, s.28-29.14 Venizelos'un bu bavurusunun metni iin bkz. ERAFETTN TURAN: Mustafa Kemal Atatrk - Kendine zg Bir Yaam Ve Kiilik;Bilgi Yaynevi, Ankara, 2004, s.687-688.15 MEHMET NDER: Atatrk Konya'da; Atatrk Kltr, Dil Ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Aratrma Merkezi yyn., Ankara, 1989,s.22.
http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi03dusman_karsisinda.html#14http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi03dusman_karsisinda.html#15http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi03dusman_karsisinda.html#15http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi03dusman_karsisinda.html#14http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi03dusman_karsisinda.html#15


13/70

"BEN KANA BAKAMAM"

"-Aman, abuk gidin syleyin; u kuzuyu kesmesinler!"

Mustafa Kemal Paa'nn buyruu zerine Ruen Eref aaya baheye kotu, fakatyetiememiti. Dman denize dken, zmir'i zgrlne kavuturan Mustafa KemalPaa, uruna zmirliler'in kurban ettikleri kuzuyu lmden kurtaramam, ge kalmt. Omasum kuzunun kan imdi iekleri suluyordu.

Ruen Eref, baklarn aresizlik iinde Mustafa Kemal'in kuzuyu grd pencereyeevirdi. Botu. Paa, kuzunun boazlanmasna dayanamam, ekilmiti pencereden. (16)

Hayvanlarn incitilmesine, hele kurban edilmelerine hibir zaman katlanamamt.Yaamnn sonuna dein de, gittii yerlerde hayvanlarn kesilmesini hep nlemeyealacakt ama ou kere bo yere. Hele, 1923 ylnda Tarsus'a gittiinde esnaf dernekleriistasyondan kente yol boyunca arka arkaya kurban kesip durduklarnda, bu kymkarsnda elinden bir ey gelmeyen Gazi, ban hep baka yana evirecek, kanlgrntleri grmemek iin abalayacakt. Onun, kendi onuruna kesilen bu hayvanlargrmemek iin giderek daha ok dikkatleri eken bu davran karsnda ei Latife Hanmirkilerek:

"-Ne oluyorsunuz?" diye sormaktan kendini alamaynca, Gazi:-"Hi kurbana bakamam" diyecekti.

Yaam sava alanlarnda kan ve atele yorularak geen, lm hie sayan, herutkusundan sonra sava alann gezerken ehitlerin ve dman askerlerinin cesetlerininzerinden atlayan Gazi, kurban kesilmesine dayanamyordu ite!... (17)

ran ah Rza Pehlevi Trkiye'ye geldiinde de birlikte ktklar yurt gezisinde

anakkale yaknlarnda bir asker garnizonun temel atma treninde Gazi, tam da kendisikonutuu srada bir koyunun temele doru yatrlarak boazlanaca grnce,konumasn birden keserek:

-"Durunuz!" diye baracakt.

Geri, sonuta hayvann kesilmesini yine engelleyemeyecekti ama gznn nndeboazlanmasna da katlanacak deildi ya!

Konumas bitince:

"-imdi yapacanz yapnz..." diyecek, ama ban baka yne evirecekti.
http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi04ben_kana_bakamam.html#16http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi04ben_kana_bakamam.html#17http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi04ben_kana_bakamam.html#16http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi04ben_kana_bakamam.html#17


14/70

ah, arp kalmt. Soran baklarla: "-Hazreti Gazi?..." diyecekti.

O ise, ah'in szn keserek onun aknln daha da arttracakt:

"-Ben kana bakamam. Bir tavuun dahi boazlanmasna tahamml edemem."

"-Fakat bu kadar ok bulunduunuz muhabere meydanlar..."

"-Ha... O baka mesele. yle yerlerde cesetlerin zerinden atlayarak giderim. O,bambaka bir itir." (18)

Dipnotlar

16 R.E.NAYDIN: C. II, s.109.17 SMAL HABB SEVK: Atatrk in; Kltr Bakanl yyn., Ankara, 1981, s.91.18 H.R.SOYAK: C. I, s.29-30.
http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi04ben_kana_bakamam.html#18http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi04ben_kana_bakamam.html#18


15/70

"KARIYAKA'DA ZMR'N GL"

Kkte o gece yine Saz Heyeti var. Atatrk'n sevdii arklar, trkler birbirini izliyor:

"Cn rakibi handan edersin""Kama mecburundan ey ahuyu vahi lfet et""Habgh yre girdim arz iin ahvalimiBir perian halini grdm unuttum halimi""Mani oluyor halimi takrire hicabm"Gazi, raksn yudumlarken sra,

"Vardar ovas, Vardar ovas"na ve arkasndan da,"Manastrn ortasnda var bir havuz,canm havuz" trksne geldiinde o da sylyordu artk.

Cokulu, keyif dolu bir gece.

Gazi'nin saza katlmasna ara verdii bir anda bu kere, "Karyaka'da zmir'in gl"nn ezgisi doldurdu salonu. Ama onun yz aslmt birden. Susturdu sanatlar:

"-Biz o gl ok kokladk!..." (19)

Bir keresinde de evlenme konusu almt sofrada. Her zaman mutlu evliliklerden yanaolmasna karn diyecekti ki:

"-Biz de bir zamanlar marifetmi gibi evlenmitik. Merasimlerle evlenmeyi bir marifetsaymtk." 20

Belki byle dediinde Azerbaycan Elilii'nde 4 Ocak 1923 gecesi verilen yemekte eedosta evleneceini akladnda ne denli mutlu olduunu ii burkularak anmsyordu:

"-Evleniyorum."

Herkes akn:"-Cidd mi Paam?"-Cidd efendim, cidd, kat' ve mukarrer. Evleniyorum."

Aaolu Ahmet Bey sormutu:"-zmir fatihinin kalbini fetheden bu bahtiyar kim?""zmirli bir kz!" (21)

zmirli bu kzla, Latife Hanm'la, evleneceinden ylesine mutluydu ki!

Evlendikten sonra da zmir'li kz hep vm, yceltmiti. Gelecek gnler iin umutdoluydu gnl. ylesine ki, ayn yln Mart aynn 13'nde Adana'ya giderlerken buevlilie ne denli nem verdiini aklarken diyecekti ki:
http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi05karsiyakada_izmirin_gulu.html#19http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi05karsiyakada_izmirin_gulu.html#20http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi05karsiyakada_izmirin_gulu.html#21http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi05karsiyakada_izmirin_gulu.html#19http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi05karsiyakada_izmirin_gulu.html#20http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi05karsiyakada_izmirin_gulu.html#21


16/70

"-Ben sadece evlenmek iin evlenmek istemiyorum. Vatanmzda yeni bir aile hayatyaratmak iin nce kendim rnek olmalym.. ," (22)

Ama kolay myd Gazi Mustafa Kemal gibi bir adamn ei, kadn olmak! Hele okdeiik bir evreden gelen, eini ynlendirmek sevdasna kaplan Latife Hanm iin!...Onun bu tutumu evliliklerinin daha ilk gnlerinde belirginlemekte gecikmeyecekti. Gazi,ayn yurt gezisinde topu topu bir hafta sonra, Konya'dan ayrlacaklar srada, sylevinitemize ekip getiren smail Habib'e ikramda bulunmak iin Latife Hanm'a,

"-ocua bir kadeh rak getirsinler." dediinde, kukusuz gerekeler yaratarak Gazi'niniki imesini nlemeyi dnen Latife Hanm'dan:

"-Geceyars hareket edilecek diye btn ieleri tirene yollamtk." yantn alncaeinin ne denli sinirlenebileceim hi dnememiti Latife Hanm, bu gibidavranlarnn sonucun ne olabileceini hi kestiremeyecekti de. (23) Hatta iki yl sonrayine Konya'da, Gazi, yannda Fahrettin Altay Paa, maiyetinin ve arkadalarnn kaldklarKonya istasyonu yannda bulunan Badat Oteli'ne giderek onlarla tam tatl bir sohbetedald srada, birden kap alacak, ieri dalan Latife Hanm, herkesin akn baklaraltnda:

"-Kemal, buraya geldiini haber aldm, evde ay hazrlatmtm, seni almaya geldim"demekte bir saknca grmeyecekti. Einin:

"-Peki hanmefendi, buyurun gidelim." derken de benzinin nasl attnn, nasl herkesiniinde kk drld duygusu iinde olduunun hi ayrdnda olmayacakt bile. (24)

Ya da Tokat'ta bu ilin mebusu Mustafa Bey'in evinde kaldklar gece olanlar... LatifeHanm, sofrada sohbet daha yeni yeni koyularken ille kalkp odalarna gitmeleri iintutturmu, Gazi bir sre eini oyalam, ama sonunda Latife Hanm hiddetle kalkp yalnzbana st kattaki odalarna koarcasna gitmiti. Dahas, bu kere de yukardan tahtademelere keleriyle indirdii darbelerin sesi gelip durmutu. Ta yorgun dp de gctkenene dein!...,

Gazi'nin tepkisi ise u szlerinde somutlaacakt:"-Hayatmda yaptm hatalardan biri evlenmektir." (25)

Oysa, Mustafa Kemal'in nceleri evlilik zerine hi de olumsuz dnceleri yoktu.rnein, 1913 ylnn Temmuz'unda arkada Fuat Bulca'nn evlenmesi nedeniyle onayazd mektubunda diyordu ki:

"Yaam ksadr. Bunu kutlamak ve talandrmak iin insanlarn genellikle akla yakngrdkleri yol evliliktir.....nkr edilemeyecek bir gerektir ki insanlar ve yaamkadnsz olamaz. Evliler, yaamn ok gerekli bir davranna uymu, tm dnce veumutlarn bir ama, bir dzen ve bir hedefe ynlendirebilecek aklcl gstermiolur....." (26)

Ama, mektupta bir tmce daha var:"...talih, kar ve kocann ruh ve kalplerine uyum versin".
http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi05karsiyakada_izmirin_gulu.html#22http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi05karsiyakada_izmirin_gulu.html#23http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi05karsiyakada_izmirin_gulu.html#24http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi05karsiyakada_izmirin_gulu.html#25http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi05karsiyakada_izmirin_gulu.html#22http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi05karsiyakada_izmirin_gulu.html#23http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi05karsiyakada_izmirin_gulu.html#24http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi05karsiyakada_izmirin_gulu.html#25


17/70

Talih, bu uyumu ondan esirgeyivermiti ite.

Latife Hanm, yaamn birletirdii adamn, o kadar ok sevdii anasnn bileuyarlarna katlanamayacak bir kiilikte olduunu bilmeliydi. Onun 10 Nisan 1926'daHkimiyet-i Milliye gazetesinde yaynlanmaya balayan anlarnda yer alan u satrlarokuduunda Latife Hanm acaba nasl bir duyguya kaplmtr? Kim bilebilir?

"ocukluumdan beri bir tabiatm vardr, oturduum evde ne ana, ne kzkarde, neahbapla bulunmaktan holanmam. Ben, yalnz ve bamsz olmay, ocukluktankurtulduum gnlerden balayarak daima tercih etmi ve srekli olarak yleyaammdr. Tuhaf bir halim daha var: Ne ana -babam ok erken lm-, ne karde,ne de en yakn akrabamn, kendi tutum ve dncelerine gre, bana u veya bu tavsiyeve nasihatta bulunmasna tahammlm yoktu. Aile arasnda yaayanlar pekl bilirlerki, sadan soldan, pek saf ve samim uyarmalardan yakalarn kurtaramazlar. Bu durumkarsnda, iki davrantan birini semek zorunludur; ya baemek, ya da uyar vetleri hie saymak... Bence ikisi de doru deildir. Baemek nasl olur? En aa

benimle yirmi, yirmi be ya fark olan anamzn uyarlarna baemek, gemi zamanadnmek deil midir? Bakaldrmak, faziletine, iyi niyetine, yksek kadnlnainandm anamn kalbini, grlerini altst etmektir. Bunu da doru bulmam." (17)

Latife Hanm, Gazi'yi anlayamamt hi. ankaya'da grlerine deer verdiikomular Velet elebi'nin;

"-Kzm! Sen bir kocayla deil, bir kaplanla evlendin. Kaplana gem vurulmaz..."uyarsn (28)hep gz ard etmiti.

Salih Bozok'a zmir'den mektup yazarak Gazi'nin kendisini balamas iin araclketmesini istediinde artk ok geti:

"Salih Bey, bundan yl nce bana kar babalk vazifesini ifa edeceini babama vaatetmitin. O imdi Avrupa'da, ilerine mani olmamak iin, burada olduumu haber bileveremedim. Artk bir teessr yn gibi her tesadf ettii koltua ken bir annem veihtiyar halinde benim yzmden fena bir muameleye duar olmu olan bir bykannemvar. kszm. Kimsem yok. Onun iin ikinci babalk vazifesini deruhte eden ve sznneri olan Salih Bey'e yazyorum. Git Paa ile gr. Ben kocamdan eminim. nkkadirinastr. Yksek ruhludur. nsandr. Aramzdaki gerginlie nihayet vermesini, gzel

bir mazinin verecei kuvvetle rica et. Ben kendisine yazdm mektupta seni refikanlagndermesini rica ettim. Bir haftadr uykusuz, gdasz, idama mahkumum. Esbab[nedeni] ocukluk. Halbuki ocuklar bu ar cezadan muaftr." (29)

Ama kendisiydi o duygulu, ince, hogrl, balayc insan bu kerte ileden karan

u yazgya bakn ki, o buyurgan, varlkl bir aileden olmann verdii zgvenle Gazi'yikendince ekip evirmek, yaamn deitirmek isteyen Latife Hanm, ayrlmalarnnzerinden ok gemeden, hakarete urarm korkusuyla sokaa kamadn,tandklarnn da kendisinden yz evirdiini bildirerek ondan yurt dnda bir elilikte

ktiplik gibi bir greve atanmasn isteyecekti... (30)

Gazi'ye gelince, znt iindeydi, "Bar yank blble dndm" trksn aldrarak
http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi05karsiyakada_izmirin_gulu.html#17http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi05karsiyakada_izmirin_gulu.html#28http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi05karsiyakada_izmirin_gulu.html#28http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi05karsiyakada_izmirin_gulu.html#29http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi05karsiyakada_izmirin_gulu.html#30http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi05karsiyakada_izmirin_gulu.html#17http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi05karsiyakada_izmirin_gulu.html#28http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi05karsiyakada_izmirin_gulu.html#29http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi05karsiyakada_izmirin_gulu.html#30


18/70

alad yakn evresi arasnda sylenir olmutu. te tam bu sralarda, ailesini Selanik'tentand sar sal, mavi gzl gen bir retmen kza, Afet'e, yine zmir'de rastlayacak,onu korumasna alacak, gnl acs hafifleyip dalacakt. (31)

Ama bir kez daha evlenmeyi hi dnmeyecek. Gnl krlmt bir kere.

Kk'te alanlar evlendiklerinde onlara para yardm yapard. Bir gelenekti bu.Memurlardan Suat Dinmen evlendiinde bu gelenek bozulacakt. nk Dinmen ikincikez evleniyordu:

"-Ben, ikinci defa evlenen enayiye para vermem!" (32)

Bu szlerinde ikinci bir evlilik yapmay us d bulmasnda kendi mutsuz evliliininetkisini grmemek olanakszd.

Ve, yllar nce Fuat Bulca'ya yazd o mektuptaki u satrlarda evlenmektenkananlardan sz ederken kendi geleceini ngrm deil miydi?

"Bu genel kurala uymayanlar ok azdr. Bunlar da ana kuraln ktlnden deil,tam tersi, bu gzel kurala uymaktan kendilerini nleyen nedenlerin tutsaklarolduklarndan, belki evlenmekten korktuklarndan ok, karayazl olanlardr."

Dipnotlar

19 SAD YAVER ATAMAN, Atatrk Ve Trk Musikisi; Kltr Bakanl yyn., Ankara, 1991, s.70. 20CGRANDA,s.ll5. 21 H.SEVK: s.20.22 a.y.,s.29.

23 a.y.,s.35.24 FAHRETTN ALTAY: 10 Yl Sava (1912-1922) Ve Sonras; nsel yyn., stanbul, 1970, s. 389.25 EVKET SREYYA AYDEMR: Tek Adam - Mustafa Kemal, CM: 1922-1938; 2.basm, Remzi Kitabevi, stanbul, 1966, s.487-488.26 SAD BORAK: ykleriyle Atatrk'n zel Mektuplar; ada yyn., stanbul 1980,5.44.27 Atatrk'n Anlar, 1917-1919; s.3628.S.AYDEMR: C.III, s.487.29 S.BOZOK:s.ll0.30 F.ALTAY: s. 403.31 a.y.,s.389-390.32 HALDUN DERN: ankaya zel Kalemini Anmsarken, 1933-1951; Tarih Vakf Yurt yyn., stanbul, 1995,; s. 88.
http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi05karsiyakada_izmirin_gulu.html#31http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi05karsiyakada_izmirin_gulu.html#32http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi05karsiyakada_izmirin_gulu.html#28http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi05karsiyakada_izmirin_gulu.html#28http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi05karsiyakada_izmirin_gulu.html#31http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi05karsiyakada_izmirin_gulu.html#32http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi05karsiyakada_izmirin_gulu.html#28


19/70

HER DAM NCE BR NSAN

Gazi, Cepheden tirenle Ankara'ya dnerken geceyi Beylik Kpr istasyonunda,kompartmanda geirmiti. Souk bir geceydi, mt ve yorgunluunu zerindenatamamt bir trl. Sabahleyin yznden belli oluyordu yorgunluu.

"-Uyuyamadm. Yastk, battaniye koymamlar. Koluma dayanaym dedim, olmad...Setremi yastk yapaym dedim, dm. Velhasl uyumak kabil olmad."

Yahya Galip, zgn:

"-Peki ama Paam, niin haber vermediniz?"

"-Hepsi benim kadar uykusuzdur, yorgundur; etraf telaa vermek, rahatsz etmekistemedim." (33)

Aradan yllar gemi, Cumhuriyet'in ankayas'ndaki eski kkteyiz. O gece Falih Rfkyorgun. Sofradan kalkp hemen orackta bir yere uzanmak istiyor. Yemek odasn bilardosalonuna balayan holde kapnn yanna konulmu olan kanepe biraz kestirmek iin enuygun yer. O da, yle yapacak. Ama el ykanacak yer de zerine uzand kanepenin tamkarsna gelen merdivenin sahanlnda. Falih Rfk, henz uzanm, fakat daha uykuyadalamam iken Gazi Mustafa Kemal Paa, ellerini ykamak zere hole girecek ve FalihRfk'nn kanepede uzanp uyumakta olduunu grecek. Falih Rfk, toparlanp ayaakalkmaya vakit bulamam durumda. Ne yapsn? En iyisi, hi renk vermeyerekuyuyormu gibi davranmas. Ama gz kapaklarnn aralndan Gazi'ye bakmadan daedemiyor. Gazi'nin onu uyandrmamak iin ayaklarnn ucuna basarak yavaa merdiveniktn yaam boyunca hep gzleri yaararak anmsayacak. (34)

Yine ankaya'dayz. Gazi'nin sofrasna ilk kez konuk olan bir gen, bu onurun verdiimutluluk ve cokuyla ikiyi fazlaca karm durumda. ki ona dokunmu da. Sofradan

kalkmaya olanak bulamadan kusacak. Utan ve eziklik iinde. Onu bu utan veezikliinden yine Gazi kurtaracak ve birka gece daha sofrasnda konuk olarakarlayacak. (35)Baka konuklar ise zaman zaman uygun olmayan davranlardabulunduklarnda ve sonradan kendilerini balatmak istediklerinde onlara Gazi'nin "Birey mi oldu? Ben hatrlamyorum ki..." dedii ska rastlanan olaylardan. (36)

Halkn arasna kart gecelerden birinde Boazii'ndeyiz imdi de. Halk, Atatrk'nkendilerine seslenmesini, konuma yapmasn istiyor srarla. Kramyor onlar. Ama tamkonuurken yalca bir kii elindeki barda drnce bir angrt kopacak. Herkes banbu mnasebetsiz adama evirmi. Adamcaz neredeyse utantan lmek zere. Korkun

bir sessizlik. Derken bir angrt daha. Bu kere elindeki kadehi yere brakan Atatrk!Doal olarak tm halkn baklar bu kez Atatrk'e evrilecek. Bu inceliinin karl isehalkn onun bu davrann lgnca alklamas. (37)
http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#33http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#34http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#35http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#35http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#36http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#37http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#33http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#34http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#35http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#36http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#37


20/70

Ua Cemal Efendi'ye kulak vermenin tam yeri: "-Koltuklar dzelt... Emrini verdi.

Benim yaptm da bundan baka bir ey miydi sanki? Koltuklardan birini sert birhareketle ittim. Sanki 'Bu mudur yapacam i' gibilerden. Bendeki aptalla, cehalete bak.Koskoca Cumhurbakan'nn karsnda olduumu unutmuum bile...

Yerler yeni cilal... Koltuk gitti, gitti, hzla bir baka koltua arpt... Fakat Atatrk nehikmetse kzmad. Bu halimi ho grd. Yumuak bir sesle bu kez:

-Git fskiyeyi ks, ok akyor... dedi.

Baheye frladm. Havuzun fskiyesini ksp geri geldim.

Tekrar iime balamtm ki, Atatrk'n sesi kulaklarmda nlad:

-Byle az akar. Takn olmazsa daha iyi deil mi? dedi.

Utancmdan yerin dibine geecek gibi oldum. Yzm kpkrmz yanyordu. NeYapmtm ben? Hata ettiimi anlamtm. Fakat i iten oktan gemiti. Ve Atatrk,yorgunluun ve sinirliliin getirdii takn hareketimi, havuzun fskiyesi rneiyleyzme vuruvermiti. Bir uaa, takn hareketlerden kanmasn, nazik bir dillehatrlatvermiti." 38

O, lise snavna giren ocuk yataki bir renciye bile "zat- liniz" ve "siz" diyen (39) bir"insan". Kimsenin kalbini krmak, kimseyi incitmek istemezdi. ylesine ki, ie yaramayan,tersine ileri kartran hizmetisini kalbini krmadan, onu kendisine getiren SabihaGken'e nasl geri gndereceini de dnp duracak ve sonunda ona diyecekti ki:

"-Aye kadn, Gken Hanm'dan mektup geldi, sensiz yapamayacan yazyor, yannadnmeni istiyor, ne yapacaz imdi?"

Aye Kadn'in verdii yant rahatlatacakt Gazi'yi: "-Bilirdim ben, bilirdim bensizyapamayacan, ama senin hatrn krmak istemedim de geldim, iznin varsa varaymbari, yazk olur kzma!" (40)

Onun bu zellii nedeniyledir ki, Atatrk'le gren Yunanl gazeteci YorgiPemezolu, 17 ubat 1937 gnl Proia gazetesinde yle yazm bulunuyor:

"Btn hareketleri ile sizinle onu ayran rtbe fark ve mesafesini gzetmenizdenmemnun olmad intiban veriyordu." (41)

O, savan en scak gnlerinde bile byleydi. rnein, smail Habib, Paa ile taral genbir gazeteci olduu sralarda, Byk Taaruz ncesinde, 1922 Temmuz'unun 2'sinde birpazar gn tanmt. Bakomutan:

"-Tam te sz vermitim ama biraz beklettim." diyerek ve ayaa kalkarak karlamtsmail Habib'i.
http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#37http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#37http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#37http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#37http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#37http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#37http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#37http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#37http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#37http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#37http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#37http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#37http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#37http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#37http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#37http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#38http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#39http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#40http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#41http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#38http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#39http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#40http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#41


21/70

"...kuytu bir memleket gazetesi muharririne, bir iki saat ba baa yannda brakt haldeona kendi kkln hatrlatmayacak ve hatta unutturacak kadar kymet verir birgrn" vard o gn de. (42)

Onunla tanan, birlikte olan zellikle alt dzeyde grevlerde bulunanlar, hep aynduyguya kaplyorlard. 1925 ylnn Eyll aynda Gazi'yi basit bir souk algnlnedeniyle muayene eden Dr.Kzm Arar da bunlardan biriydi. Yllar sonra bu gerei uszlerle dile getirecektir:

"unu itiraf edeyim ki, kendisinin nezaketine ve benim vaziyetimde bir memura ve birtabibe kar gsterdii mtevaziane iltifata hayran ve mteekkir olmaktan kendimialamadm. Ne byk ve asil bir ruha sahip olduu ilk bakta grlyordu." (43)

lm deinde yatarken de hep ayn incelik, hep o kalp krmamak kaygs... Bitkinyatt yatandan artk odadan kmak zere olan Babakan Celal Bayar'a sesleniyor:

"-Celal Bey, geen defa Mim Kemal Bey suyu alrken benim canm yand, ne yapsakacaba?"

"-zin verirseniz bu defa Mehmet Kmil Bey alsn."

"-Ya, yle mi yapalm, iyi olur."

Ama Celal Bayar tam kapdan kacakken Atatrk ona yle diyecek:

"-Vazge, yine Mim Kemal Bey alsn, gnl kalmasn." (44)

Biz yine ankaya akamlarna dnelim. Selahattin Pnar, son bestesini seslendiriyor:

"Gel, gel, gel... Gel gitme kadnRuhumu hicranna yakma, hicranna yakmanlet beni, ldr beni, ayara brakmaKarnda esirim, bana dman gibi bakmaDman gibi bakma

Gazi'nin arky ok beendii hararetle alklamasndan belli. Ama, bakn ne diyecek:

"-Selahattin Bey, arknz gerekten ok gzel. Ama bir eye itiraz edeceiz... u 'kadn'kelimesi... Biraz kaln dmyor mu? Onun yerine, mesel kadnn inceliini, nezaketinidaha iyi anlatacak bir kelime koysasanz, olmaz m?" (45)

Gazi'nin kadna verdii bu nem ve duyduu sayg ise onun bu inceliinin ayr biryn.

Bir de Cumhuriyet'in ilk yllarnda verilen bir baloya gidelim. Gazi'nin keskin baklar,ei ile hi dans etmeyen ama hep baka kadnlar dansa kaldran bir milletvekilinde.Milletvekilinin ei iman m iman. O da utanyor olacak bu iman eiyle dansetmekten. Kadncaz ylece durup duruyor bir kede, halinden sklm olduu belli.
http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#42http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#43http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#44http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#45http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#42http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#43http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#44http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#45


22/70

Gazi "gidecek ve kadn kendisi dansa kaldracak. Dans ederlerken Gazi'nin kadnadediklerini evredekiler de duyuyor:

"-ok gzel dans ediyorsunuz. stelik, ok da hafifsiniz."

Dansn bitiminde Gazi, kadn masasna kadar da gtrecek... Allm, grlm birey deil!...

Bundan sonrasn o milletvekilinin einden dinleyelim:

"Biraz sonra, kocam Ata'nn huzurunda grdm:

-Eyvah, dedim, galiba azarlayacak...

Ata'nn ne sylediini duymamtm. O, somurtarak yanma geldi ve nmde eilerekbeni dansa kaldrd." (46)

Ama Mehmetik sz konusu olduunda incelii sevecenliiyle daha bir bakayd. OBakomutan'di, Cumhurbakan'yd, bir ulusun nderiydi ama sava gemisinde nbetideniz erinin dondurucu soukta ylece beklediini grnce, onu geminin salonunaaracak ve kendi eliyle ay verecek kadar da inceydi, sevecendi o. (47)

Dipnotlar

33 SALH BABACAN-MEHMET TURGUT: Atatrk'ten Anlar - zlemler"; Bilgi-Baar yyn., stanbul, 2004, s.26 (SMET KR: AnlarlaMustafa Kemal Atatrk'ten).

34 F.R.ATAY: ankaya....; s.486-487.35 A-y-,s.509-510.36 A.y.,s.51O.37 MEHMET AL AAKAY: Atatrk'ten 20 An; TDK yyn., Ankara, 1981, s.10.38 C.GRANDA: s.166-167.39 LHAN E. POSTACIOLU: Atatrk nnde Tarih Bakaloryas; Atatrk Devrimleri Aratrma Ens. yyn., stanbul, 1979, s.24-25.40 M.A.AAKAY: s.16-18.41 .ANDA UURLU -hazrlayan-: Yabana Gzyle Cumhuriyet Trkiyesi, 1923-1938; 2.basm, rgn yyn., stanbul, 2003, s.40.42 .H.SEVK: s.13.43 Dr.ASIM ARAR: Son Gnlerinde Atatrk; Selek yyn.,stanbul, 1958, s.9.44 NAZM KAL: Atatrk'le Yaadklarn Anlattlar; Bilgi Yaynevi, Ankara, 2001, s.22.45 K.ARIBURNU: ...Anlar; s.137-138.46 N.A.BANOLU: s.28-30.47 N.A.BANOLU: Nkte Ve....; 147.
http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#46http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#47http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#46http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi06her_daim_ince_bir_insan.html#47


23/70

HER DAM HOGRL

Adamn can burnundan geliyordu zaten. Yaam gt. Tek avuntusu kasabannkahvehanesinde dumann iine ekip savurduu sigarasyd. Ama o da bu kere zehirgibiydi, kt de kokuyordu. uradan buradan ucuza bulup buluturduu kaak ttnsard sigara kadnn satn Tekel yasaklad iin o da ister istemez gazete kadnasarmt. Gazete kad yannca da ttnn tadn berbat ediyor, bir de stelik pis piskokuyordu. Hrsla arpt azndaki sigaray yere. Kendisine reva grlen bu zulmnsorumlusu elbetteki hkmet ve onun bandaki Gazi Mustafa Kemal Paa idi. O bastkfr, svp sayd Gazi'ye...

Gazi'ye svp saymak!... Hemen tutuklanacakt. Ama ceza davas alabilmesi iin yasagereince, szlerinin hedefi Cumhurbakan olduundan onun izni gerekiyordu.

Adalet Bakan'na gelen soruturma evrakn bakan da Gazi'nin nne koyacak veverecei izni imzalamasn isteyecekti. Ne ki, Gazi'nin sorusu karsnda arp kalacakt:

"-Sen hi gazete kad ile sarlm sigara itin mi?"

"-Hayr efendim."

"-Ben itim, o kadar berbat bir eydir ki... Adam hakl, ben de olsam ayn eyi yapardm.Takibata lzum yok. Zavally serbest braknz." (48)

Hogr ve anlay... Ama her zaman. O ok sevdii kpei Foks bir kylnn eeininzerine vararak rkttnde onun elindeki sopay kpeine savurduunda da. Uakylye kmt kpein Gazi'nin olduunu syleyerek ve nasl olur da onuhrpalamaya kalkrd! Fakat, dik bal kyl:

"-O Gazi'nin kpeiyse bu da benim eeim. Gazi bir kpek daha bulur ama, ben bireek daha alamam." diyecekti. Arkadan gelen Gazi, bu tartmay duymu ve sormutu:

"-Ne oluyor orada?"

Ua Cemal Efendi, onun kzacan sanarak olay anlatnca Gazi'nin tepkisi:

"-Kyl doru sylemi. Gerekten de yle. Bir daha nerden eek bulacak?" olacakt.(49)

Ya da Silifke'deki iftlikte a yama, kimsenin grmedii kansyla, Gazi'nin iftliidenetlerkenki davranlarn, baston yerine elinde bir sopa ile alaya aldnda bunu gren

Gazi'nin hi ses etmeden izlemesi ve sonra da adam dllendirmesi... Ayrca ona,"-Buralar benim deil, sizlerindir." demesi...
http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi07her_daim_hosgorulu.html#48http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi07her_daim_hosgorulu.html#49http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi07her_daim_hosgorulu.html#48http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi07her_daim_hosgorulu.html#49


24/70

u rastlantya bakn ki, a yamann ad da Mustafa Kemal!... (50)

Armstrong'un Atatrk hakknda yazd kitapta birtakm aslsz ve kltc eylereyer vermesi zerine hkmetin yurda sokulmasn yasaklad kitab ankaya'da sofradaherkesin iinde bu blmlerini okutan ve yasaklanmasn yanl bulan ve "Baya elencelibir kitap" diyen de yine o olacaktr." (51)

Yalnz bu mu? Ali Canip Yntem'in sofrada okuduu iirler arasnda, lafn nereyegidebileceinin ayrdna varmadan seslendirdii,

Her zulm, kahri bomaya bir para kan yeter

Ey ark, uyan yeter, yeter ey ark, uyan yeter dizelerinin olumsuz bir hava yarattndnen Tevfik Rt Aras'n,

"-Paam, bu iir yirmi be yl nce yazlmtr." diyerek bir yanl anlamay nlemekistemesi karsnda da Gazi:

"-Ne demek istiyorsunuz Beyefendi, bugn yazlm olsa ne kar?" diyecektir. (52)

Dipnotlar

48 H.R.SOYAK: CI, s.12.49 C.GRANDA: s.228-229.50 .ASLAN: s.102.51 C.GRANDA: s.67-69; KILI AL: s.97.52 K.ARIBURNU: ...Anlar; s.20.
http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi07her_daim_hosgorulu.html#50http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi07her_daim_hosgorulu.html#51http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi07her_daim_hosgorulu.html#52http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi07her_daim_hosgorulu.html#50http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi07her_daim_hosgorulu.html#51http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi07her_daim_hosgorulu.html#52


25/70

"BEN YALNIZ LYAKAT AIIYIM"

"-Beyefendi buraya kpek alnmaz. Onu furgona gtrmemiz gerekir. Buras insanlariindir. Meden olalm. Kurallara uyalm."

Gazi'ydi kondktrden bu uyary ve azar iiten ve kendisine cezal bilet kesilen.Yannda bayaveri Celal Bey, kimseye sezdirmeden Sirkeci'den tirene binmilerekmece'ye gidiyorlard. Gazi'nin dizinin dibinde de o ok sevdii kpei Foks.

Gazi:"-Tabii memur bey, haklsnz. Ltfen kpeimi alp gtrn."

Ama efendisine delicesine bal olan Foks'u alp gtrmek kolay m? Memur daha onaynelir ynelmez, dilerini gstererek saldrya geecek. Zavall memur ne yapsn, Foks'ualamadan oradan sylene sylene uzaklaacak. Fakat tiren istasyona varr varmaz daistasyon efi ve polislerle birlikte geri gelecek. Polisler ve istasyon efi ise Atatrk', omemurun aksine, hemen tanyacaklar ve zr dilemeye kalkacaklar. Memur ise ancakimdi kimi azarladnn, uygarlk dersi verdiinin farknda ve ezik. Ama Atatrk,oturduu yerden kalkacak ve gerilerde adeta saklanmaya alan o memurun yannakadar gidecek:

"-Aferin memur bey! ok yerinde bir hareket yaptnz... Cezal bilet kesmeniz de,kpekle ilgili durumu istasyon efine ve polise bildirmeniz de grevinize ballnzgsterir. Bize sizin gibi memurlar lzm, Sizi kutlarm ocuum."

Memur dllendirilecektir ayrca. (53)

Gazi, yksn ayrca izleyeceimiz bir gn de gizlice kmtr DolmabaheSaray'ndan. Kendi bana gidip grmek istedii yerlerden biri de o sralar yeni almbulunan Topkap Mzesi. nce bir Tramvaya atlayarak Sultan Ahmet'e gidecek, oradanda mzeye. Fakat mzenin almasna daha zaman var. Bu kere kendisini kapdaki

grevliye tantacak. Mzeyi gezmek istediini belirtecek."-Kim olursan ol, mze almadan giremezsin!"

Ald bu sert yant karsnda Atatrk bir yana ilierek saatin 9 olmasn bekleyecektir.O saatte gelen mdr Atatrk' hemen ieri alacak. (54)

in gerei aranrsa, o, grevini yapan herkese hayrand ama hemen ona boyun een,"Evet, efendim" diyenleri ise yanndan uzaklatran, etkisizletiren yapdayd. O denli ki,kendi savunduu dncelerin tmyle tersini ne srenlerle tartmaktan zel bir zevk

de alrd. Ama bir akam bir kk memurla tartmas, orada bulunan herkesikayglandrmt. nk, Yakup Kadri Karaosmanolu'nun deyiiyle "eni konufkelenmiti". Artk sert ve sinirli konumakla da kalmyor, elini masaya vurduu da
http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#53http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#54http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#53http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#54


26/70

oluyordu. Ama o kk memurun Atatrk'n bu durumuna aldrd yoktu hi, inadminat deyip duruyordu. Ama u ie bakn, Atatrk' o kerte kzdran o kk memur toputopu birka ay sonra nemli ve yksek bir greve getirilecek ve arkasndan da milletvekiliolacaktr. (55)

Bu olayn getii ankaya yolu zerinde yeni alan ilkokulun kapsn Atatrk'nanszn ap bir snfa girdiinde de o sra rencilerine ders anlatmakta olan retmenindavran onu mutlu edecektir. nk, retmen, onun snfa girdiini grnce, yalnzcabir iaretle ocuklar ayaa kaldrm, arkasndan da sanki Atatrk orada deilmi gibidersine devam etmiti. Dahas, on dakika kadar ayakta ylece dersi izleyen Atatrksnftan karken de, yine bir iaretle renciler ayaa kakm, sonra da retmen onumerdivene filan geirmeden dersini kald yerden srdrmt. retmenin budavran karsnda Atatrk'n yanndakilere syleyecekleri yle olacakt:

"-...Bu retmen eer dersini brakp bana tazimatn arz etmek iin yanma gelseydi vekarken beni merdivenlere kadar geirse idi, rencileri nazarnda klr, belkiprestijini kaybederdi..." (56)

Bir baka gn, Atatrk, iki kimsesiz ve yoksul ocuun parasz yatl olarak bir okulayazdrlmalar ve okutulmalarn isteyen bir mektubunu Mill Eitim Bakan Abidinzmen'e gnderdiinde bakann yantnda, bu ocuklar Gazi'nin korumas altndaolduklar iin yoksul ve kimsesiz kabul edilmeleri olanaksz bulunduundan Haydar PaaLisesi'ne "paral yatl" kaytlarnn yaptrld, ocuklarn er yllk okul cretlerineilikin makbuzlarn da iliikte sunulduu belirtilecektir.

Gazi, bu durumu Babakan smet Paa'ya anlattnda o' da, bakan adna zr dilemekistediinde, smet Paa ondan u szleri iitecek:

"-Yok, zr dileme. ok memnun oldum. Keke her devlet adam bu meden cesaretesahip olabilse ve gsterebilse.:." (57)

te, byle bir devlet adam da genel sekreteri Hikmet Bayur'du. Bayur, Gazisi'neitenlikle balyd, onun zerine titrerdi ama szn de hi esirgeyen biri deildi.Sabahlar koltuunun altnda o gn Atatrk'n incelemesi, imzalamas gereken dosyalarlauyanmasn bekler ama odasna girdiinde onu yormamak iin de dosyalan getirmez,nce onu sorguya ekmeye balard:

"-Dn gece kata yattnz?"

"-Bir ey yediniz mi?"

"-yi uyudunuz mu?"

Atatrk bir gn Ali Fuat Cebesoy'a yaknacaktr bu durumdan:

"-Hi kimsenin beni sorguya ekmesine katlanamam. Fakat bu adamn karsnda birocuk uysallyla, her sabah bu sorulara uslu uslu cevap veririm. Ona kzamam,sinirlemem. nk itenlikle beni sorguya ektiini bilirim." (58)
http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#55http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#56http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#57http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#58http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#55http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#56http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#57http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#58


27/70

Ama onun yalnz bu itenlii deildir Atatrk'n onu tutmasnn, sevmesinin nedeni.Doru bildiini sonuna dein savunmas, eletirilerini hi ekinmeksizin ve hatta kimizaman arla kaarak dile getirmesi de Atatrk'n gznde ona ayr bir yersalayacaktr. rnein, Dil Devrimi almalarnn srd gnlerde DolmabaheSaray'nda Atatrk ve Bayur, bir konu zerine tartmaya balayacaklar, tartma gece gevakitlere dein srecek, herkes ekilip gidecek. Ertesi sabah, o gece Saray'da kalm olanKl Ali ve Salih Bozok uyandklarnda bir de ne grsnler! Atatrk ve Bayur, aynmasada tartmay srdryorlar. Yzleri kpkrmz. Atatrk, hl Bayur'u iknayaalyor... Sonunda Bayur gittiinde her ikisi de Atatrk'n yanna gidecekler.

Salih Bozok:

"-Paam, niin bu kadar yoruldunuz? Hikmet Bey yabancnz m? Size bal birarkadamz! Byle olacaktr, demeniz kfi deil mi? Sabahlara kadar onu ikna etmek iinkendinizi zyorsunuz?"

Alacaklar yant u olacak:

"-Ha, ite bu ok yanl bir mtela. Bilir misiniz ki Hikmet Bayur inatdr. Onu iknaetmek lzmdr. O bir kere kani oldu mu ii benimser!" (59)

Gazi, lO.Yl Sylevi'nin taslana u tmceyi de koymutu: "Bu sylediklerim hakikatolduu gn senden ve btn meden beeriyetten dileim udur: Beni hatrlaynz..."

Bayur, bu szlerden fazlasyla duygulanp zlecek ve yle diyecekti:

"-Paam, btn millet o gne sizinle beraber erimeyi ister, bu cmle herkesi teessresevk edecektir, kaldrlmasn rica ederim."

Ama arkasndan u szler de azndan dklverecek:

"-Hem zaten bunlar tahakkuk yoluna koymak, sizin iin g ve uzun zamana ihtiyagsteren bir ey deildir ki... Mill Mcadele zamanndaki gibi alrsanz bunu da azzamanda baaracanza phe yoktur; fakat imdiki gibi sofradan yataa, yataktansofraya giderseniz, tabiidir ki, ge ve g olur."

Grevlerini hibir zaman aksatmam olan Atatrk, bu szler karsnda glmseyerekHasan Rza Soyak'a, kulaklar az iiten Bayur'un duymayaca bir sesle:

"-Adamn samimiyetini bilmesek darlacaz." diyecek ve Bayur'a dnerek de ykseksesle:

"-Pekl, ver bakaym" diyerek tasla isteyecek ve o tmceyi sylevinden karacaktr.(60)

Bir baka gn. Hasan Rza Soyak, yurt gezisinden gelmi. ankaya'da Atatrk ve Bayuryle yemei yiyorlar. O da sofraya oturuyor ve gezisinde grd olumsuzluklar ve
http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#58http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#58http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#58http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#58http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#58http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#58http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#58http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#58http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#58http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#58http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#58http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#58http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#58http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#58http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#58http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#58http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#59http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#60http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#59http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#60


28/70

zellikle de halkn vergilerin ar olmasndan, toplanmasnda yaplan usulszlk veyolsuzluklardan, vergilerini deyemeyen ykmllerin yatak ve yorganlarna varncayahaczedildiinden yakndklarn anlatacak, gerekten de durumun hi de i acolmadn belirtecek. Bayur da, dayanamayarak sze karacak:

"-Fakat, Paam, Sultan Hamit devrinde bile fakir halka byle zulmedilmemitir."

Soyak, kaygl; bu kadar ar bir sze Atatrk mutlaka kzacak. Oysa, o glmseyecekve nce Soyak'n kulana fsldayacak:

"-Heyecana kapld, ama haksz da deildir."

Sonra yksek sesle:

"-Bu vergi tarh ve cibayet usullerini, daha dil ve mutedil esaslara balamak lzmdr...Daha dorusu, Maliye'yi, o kt zihniyet ve btn eski mevzuatyla beraber, atee verip,yerine yepyeni bir idare kurulmaldr; nasl olsa bir gn ona da sra gelecektir." (61)

Dipnotlar53 S.GKEN: s.244-245.54 S.A.TERZOLU: Yazlmayan Ynleriyle....; s.43.55 Y.K.KARAOSMANOLU: Atatrk....; s.118-119.56 K.ARIBURNU: ...Muhtelif Cepheleriyle; s.30-31.57 S.BABACAN-M.TURGUT: s.193.58 K.ARIBURNU:... .Anlar; s.21-22.59 KILI AL: s.64-65.60 H.R.SOYAK: C.I, s.42.61 A.y.,C.I, s.43.
http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#61http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi08ben_yalniz_liyakat_asigiyim.html#61


29/70

DR. RET GALP

Reit Galip, Balkan Sava'na ve I.Dnya Sava'na gnll olarak katlm, Takilt-Mahsusa'da grev alm, toplumcu dncelere sahip, kyclk ve ky hekimliininnclerinden, Trk Ocakl, Trk bir gen hekim. (62) Gazi Mustafa Kemal Paa, 1923ylnn Mart'nda Mersin'e geldiinde hkmet tabibi ve Mersin Trk Oca Bakan.

O Mersin ziyaretinde birok ey ters gitmiti. Gazi'nin hi sevmedii bir Mersinmilletvekili ona yaranma abas iinde, ama Gazi onu azarlam. Belediye bakan, leyemeinde kendisi servis yapmaya kalknca, "Belediye bakan bu ileri yapmaz" diyerekonu terslemi. Bu da yetmezmi gibi Trk Oca'nn Millet Bahesi'nde dzenledii akhava toplantsnda Gazi ve ei Latife Hanm'n oturmas iin tahtadan yaplm yksek birplatformun zerine iki koltuk yerletirilmi, yaldzl, ssl, kral ve kralie tahtlar gibi.Gazi, bunlar grr grmez, kzgnlktan yz kpkrmz olmu, "Bu ne maskaralk"diyerek oradan ektii bir sandalyeye oturmu. Yz ask m ask... (63)

Sra Dr.Reit Galip'in konumasna gelecek. Fakat, Gazi fkeli ve sylev filan dinleyecekdurumda deil. Reit Galip, nceden tand smail Habib'i (Sevk) araya koyuyor,sonunda Gazi dinlemeye raz olmu durumda. Doktor, tane tane konuurken birden elininiaret parma ile Gazi'yi gstererek ve "Sen" diye ona seslenerek diyecek ki:

"-Senin asl bykln, btn o byklklere ramen, milletin ferdiyim diyevnmendir!"

Herkes akn. Acaba bir frtna m kopacak? Ama biz smail Habib'e brakalm sz:"Milletin ferdi... Baktm, efin boral ehresinde, ani bir rzgarla bulutlarn datan birsema iareti var. Fert, milletin ferdi; o tek kelime, bir tlsm gibi, drt be saatlik fkeyi biranda uuruvermisti." (64)

Gerekten de, Gazi'ye yaplabilecek en gzel vg, ona itenlikle ve "Sen" diyerek

seslenebilmek ve Trk ulusunun bir bireyi olmasnn onun en yce zellii olduunusylemekti. Gazi, bu gen insan unutmayacakt: Ksa bir sre sonra Dr.Reit Galip artkmilletvekiliydi!...

O bunla da kalmayacak Gazi'nin yakn evresinden olacak, sofrasnda bulunacakt. Amadik balyd, ak szlyd, eletirilerini saknmyordu. Ne ki, Gazi'ye ylesine balyd ki,ksa yaam boyunca ona ait ne varsa toplayp saklayacakt. (65)Ama Gazi'ye ballnntemelinde ise Devrim'e olan inanc, Trk ulusuna olan sevgisi geliyordu. O nedenle,kendiliinden, gnll olarak Ankara stikll Mahkemesi yesi olmak isteyecek ve bugrevini de iki yl srdrecekti.

Tam bir devrimci...
http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi09dr_resit_galip.html#62http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi09dr_resit_galip.html#63http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi09dr_resit_galip.html#64http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi09dr_resit_galip.html#65http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi09dr_resit_galip.html#65http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi09dr_resit_galip.html#62http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi09dr_resit_galip.html#63http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi09dr_resit_galip.html#64http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi09dr_resit_galip.html#65


30/70

Ve bir gn... Atatrk Beyolu'nda gmen bir Rus kar kocann sahibi olduu, dahanceleri de birka kez urad bir gece kulbne (66) gidecek ve bu yerin sahibi olankadn bir ara onun yanna gelerek, banka kredilerinin kesildiini, zor durumdakaldklarn syleyerek yardm isteyecekti. Bunun zerine, Gazi'de orada Bankas'na buyere bir miktar kredi almasn isteyen bir mektup yazarak kadna verecek. te, bumektup birok kii tarafndan Gazi'nin bu gece kulb sahibine ykl bir ek verdiibiiminde alglanm bulunuyor.

Dr.Reit Galip de, Gazi'nin bu Rus gmenine yklce bir ek verdiini sananlardan.Halkn paras bir lokantacya nasl verilebilir? Atatrk bile yapamaz bunu!... Ertesi geceDolmabahe Saray'ndaki yemekte Dr.Reit Galip, huzursuz, kabna smyor, ikiyi defazlaca karm durumda. Sofrada Ruen Eref naydn, Recep Zht, kr Kaya,Tevfik Rt Ara, Celal Sahir, Hasan Cemil ambel ve daha birka kii ve kimilerinineleri var. (68) Reit Galip, bir ara sz bir Mill Eitim Bakan Esat Bey'e getirecek ve onaac eletirilerde bulunacak. Esat Bey ise, eski bir asker ve Gazi'nin hocas. Doktora gre,Esat Bey, eski kafal, yal, byle bir kimse bakanlk yapmamal. Gazi, konuyu kapatmakisteyecek, Reit Galip'e yattrc birka sz de syleyecek ama o bir kere alm hzn.Arkasndan, milletin parasn nasl olurda bir lokantacya verebildiini soracak! (69) Buhaddini bilmezlik karsnda Gazi, ondan sofray terk etmesini isteyecek.

"-Ltfen sofray terk ediniz!"

"-Bu saray da, bu sofra da, sizin deil, milletin saraydr, sofrasdr!"

Bu kadar da gerekten fazlayd. stelik, Dr.Reit Galip nezaket snrlarn oktan amdurumda. Ve herkes, Gazi'nin sert bir biimde doktora kacan, azarlayacansanyor. Oysa o sessizce ayaa kalkacak ve kendisi sofray brakp gidecek... Arkasndanua Cemal Efendi. lmne dein 12 yl boyunca ona hizmet edecek olan Cemal Efendi,onu hi byle grmediini hep anmsayacak: "Atatrk soyunana kadar bir kelimekonumad. Sinirleri henz yatmamt. Yz sapsaryd. Cumhurbakan olduktansonra belki de hi kimse onunla byle konumamt." Gazi ylesine krgn, zgn vekzgnd ki azndan u szler de dklecekti:

"-elebi Efendi, desene ki ylan koynumuzda bytyormuuz." (70)

Dr.Reit Galip ise yaptnn eziklii ve utanc iinde kvranyor. Ertesi gn ilk tirenleAnkara'ya gidecekti ama cebinde paras yoktu. O sra Cumhurbakanl Genel Sekreteriolan Tevfik Byklolu'ndan bor isteyerek 25 lira alacakt. Gazi'nin bir sre sonra budurumu duyunca Tevfik Bey'e kacakt:

"-nsan o halde bulunan arkadana 25 lira m verir? Hi deilse benim hesabmdanbirka yz lira vermeliydin" (71)

Yaptnn acs iinde kvranan Dr.Reit Galip duygularn Atatrk'e zr dileyerekyazmakta gecikmeyecekti: (72)

"Byk Gazi'nin Yksek Huzuruna Tazimlerle
http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi09dr_resit_galip.html#66http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi09dr_resit_galip.html#68http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi09dr_resit_galip.html#69http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi09dr_resit_galip.html#70http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi09dr_resit_galip.html#71http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi09dr_resit_galip.html#72http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi09dr_resit_galip.html#66http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi09dr_resit_galip.html#68http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi09dr_resit_galip.html#69http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi09dr_resit_galip.html#70http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi09dr_resit_galip.html#71http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi09dr_resit_galip.html#72


31/70

Ankara, 30.1.1932

Mbeccel Byk Paam,

Siz insanlarn ruhunu, fikrini ak bir sayfa gibi okursunuz.

Size tapnrcasna bir iman, sevgi ve sayg ile bal olduumutevecch ve itimadnz hayatmn kymetli llmez mazhariyetisaydm bilirsiniz.

Kusur ve kabahatimin ok byk olduunu biliyorum. Onun affancak sizden istenebilir. nk siz, af ile ders ve ceza vermekmertebelerinden ok daha ykseklerdesiniz.

Sizi zm olmak strabnn dayanlmaz acsn btn iddetiyleektim. Ellerinizi bin kere perek affnz dilerim.

Salnz ve saadetiniz temennilerimi candan tekrarlarm,mbeccel byk paam.

Sizin evldnzDr.Reit Galip"

Mektup Gazi'ye ulatnda kzgnl ve krgnl oktan gemiti. Glmseyerek diyecekti ki:

"-Nedir, bir kabahati mi var ki?" (73)

Dolmabahe Saray'ndaki o gecenin zerinden drt ay gemi. Gazi, ankaya'daki eski kktedostlaryla. Bir ara Dr.Reit Galip'ten de sz alacak. Gazi:

"-O nerelerde? Hi grmyorum." diyecek ve biraz sonra da yaverine, ankaya'da yaknlarda biryerde oturan doktoru armalarn syleyecek. O ankaya gecesinin tanklarndan biri de YakupKadri Karaosmanolu. Ondan dinleyelim:

"-Reit Galip, yemek salonuna girdii vakit, hepimiz. Zorlu bir imtihan devresi geireceksanyorduk. Fakat her ey hafif bir aka iinde geti. Reit Galip'e sofrada yer gsterip oturttuktan

be on dakika sonra, dardan iki nbeti eri arld. Mustafa Kemal: 'u efendiyi oturduu yerdenkaldrnz!' dedi ve iki kuvvetli Anadolu ocuu, bir hamlede Reit Galip'i kucaklayp havayakaldrdlar. Mustafa Kemal glerek:

'-Biz adam byle kaldrmasn da biliriz!' dedi.

Ve bu sahne, bu sz, Reit Galip'in drt ay evvel Dolmabahe Saray'ndaki sofrada:

'-Sen beni buradan kaldramazsn! nk bu saray ve bu sofra milletindir!'szne bir cevapt."(74)

Dmanlarn bile balayan Atatrk, bir devrimciyi mi balamayacakt!

19 Eyll 1932 gn Dr.Reit Galip, Gazi'nin emri ile, grevini brakmas salanan o eletirdii
http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi09dr_resit_galip.html#73http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi09dr_resit_galip.html#74http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi09dr_resit_galip.html#73http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi09dr_resit_galip.html#74


32/70

Esat Bey'in yerine 1933 niversite Reformu'nu gerekletirecek olan Mill Eitim Bakan olmubulunuyordu!...

Dipnotlar

62 Dr.Reit Galip iin bkz. SAMET AAOLU: Babamn Arkadalar; 3.basm, stanbul, 1969, s.141-155; EVKET ELMAN: Dr.Reit

Galip; Ankara, 1955; ULU DEMR: "Dr.Reit Galip"; Aylk Ansiklopedi (1945), I, s.371-373; METE TUNAY-HALDUN ZEN: "1933Darlfnun Tasfiyesi Veya Bir Tek-Parti Politikacsnn nlenemez Ykselii Ve D"; Tarih Ve Toplum, C.II, s.222-236.63 MEHMET NDER: Atatrk'n Yurt Gezileri; 2.basm, Bankas yyn., Ankara, 1998, s.366-367.64 .H.SEVK: s.30; ayrca bkz. Mitat Toroslu'dan NAZM KAL: s.28-29.(67)65 MNR HAYR EGEL: Atatrk'den Bilinmeyen Hatralar; 2.basm, Ahmet Halit Yaarolu Kitaplk Ve Katlk Ltd.ti. yyn.,stanbul, 1959, s.10.66 Baz kaynaklar, bu yerin adnn "Turkuvaz" olduunu belirtmelerine karn, H.R.Soyak, ""Roz-Nuvar" olduunu yazmaktadr ki,grlecei zere olayn mal yn ile ilgisi nedeniyle Soyak'n belirttii adn doru olmas gerekir.67 Olayn genellikle yanl anlatlm olmas nedeniyle, Hasan Rza Soyak'n bu konudaki aklamasn burada anmak yerinde olacak:"Ertesi sabah erkenden Dolmabahe Saray'ndaki yatak odama, Bankas stanbul ubesi mdr Muammer Bey (Eri) telefon etti:'Atatrk'n bir emirlerini aldm; bunun mahiyeti hakknda sizin fikrinizi renmek istiyorum' dedi ve mektubu okudu. (Mektubun metnininot etmediimden aynen yazamyorum).Burada bir noktay tasrih etmeliyim, Muammer Bey'in bana mracaat, ayn zamanda Atatrk'n umum vekili oluumdandr.Derhal vaziyeti anlamtm: 'fade aktr; sizden istenilen ey, kesilen kredinin tekrar alp, bankann normal artlarna uygun teminatmukabilinde ilemesini salamaktr cevabn verdim. Bunun zerine Muammer Bey, kendilerine Atatrk'n arzularna uyacan sylemi

ve talep ettikleri paray ikraz etmek iin usul dairesinde ikinci ve muteber bir imza istemi, bunu temin edememiler ve tabi paray daalamamlard. Uyannca keyfiyeti Atatrk'e arz ettim:'Tamam, dedi, zaten ben de bunu kasdetmitim.'" (I, s.22).68 C.GRANDA: s.77.69 H.R.SOYAK: C.I, s.23.70 C.GRANDA: s.79.71 H.R.SOYAK: C.I, s.23.72 MEHMET NDER: "Atatrk'e Mektuplar"; Atatrk Bildirileri; 2.basm, K.B.yyn., Ankara, 2002, s. s.25.73 H.R.SOYAK: C.I, s.23.74 Y.K.KARAOSMANOLU: s.119.
http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi09dr_resit_galip.html#67http://www.1001kitap.com/Tarih/Cetin_Yetkin/ben_de_bir_insanim/bdbi09dr_resit_galip.html#67


33/70

"BEN ONLARI AF EDERM,NK KALBM VARDIR.

ONLAR BEN AF ETMEZLER,NK KALBSZDRLER!"(75)

Birinci Dnya Sava gnlerindeyiz. Bir asker hekim, stanbul'a gitmek iin izin istiyorkomutan Mustafa Kemal'den. Savan ortasnda ve asker hastalktan krld o gnlerdeolacak i deil bu. Mustafa Kemal, sert bir biimde bu istei geri evirecek. kili olanhekim ise, buna tepki gstererek kendisini azarlayan komutannn bana bir iefrlatacak. ie, Mustafa Kemal'in bana isabet etmitir. Kanayan yaras hemen oradatemizleniyor. Hekime ne oldu dersiniz? Ordu "shhiye reisi"!... (76)

imdi baz satrlarn okuyacanz mektubun tarihi, 17 Kasm 1921. ttihat VeTerakki'nin nde gelenlerinden Kk Talat Bey'e yazlm. Yazan, Osmanl'nn sonBeyrut valisi ve stanbul polis mdr Azmi Bey:

".. Mustafa Kemal bizler iin ne

ben de bir İnsanım - Çetin yetkin

Documents