BELLEK TÜRLERİ

• Bu bölümde aşağıdakileri öğreneceksiniz

Hafıza ile ilgili temel kavramları Hafıza türleri RAM in fiziksel yapısı ve çalışma prensipleri RAM türleri ROM ROM un çalışma prensipleri RAM – ROM arasındaki fark ROM çeşitleri PROM – EPROM – EEPROM

GENEL BAKIŞ

TEMEL KAVRAMLAR

Hafıza (Bellek) : Hesaplama sisteminin temel parçası olup veri depolama birimidir.

RAM: Sadece bir hafıza türüdür.

Hafıza = Bellek > RAM Hangi kavramı kullandığımız o kadar önemli olmayabilir

ama doğru sınıflandırmayı yapmak önemlidir.

Hafıza Türü Veri Saklama Açılımı

RAM Geçici Random Access Memory

CMOS Geçici Complementray Metal Oxide Semiconductor

ROM Kalıcı Ready Only Memory

PROM Kalıcı Programmable ROM

EPROM Kalıcı Erasable Programmable ROM

EEPROM Kalıcı Electronically Erasable Programmable ROM

HAFIZA TÜRLERİ

RAM NEDİR?• RAM = Random Access

Memory• İşlem sırasında

kullanılacak verilerin saklandığı alandır.

• Kalıcı depolama alanı değildir.

• Performans ve yazılım desteği açısında kaliteli

RAM’ e sahip olmak son derece önemlidir.

RAM’ İN FİZİKSEL YAPISI

• RAM hesap çizelgesi(excel tablosu) gibi organize edilmiştir.

• RAM bölümü adreslenerek adresten okuma veya adrese yazma işlemleri yapılır.

• Programlar ve veriler kullanımda olmadıkları zamanlarda yığın depolama alanında depolanır.

• Talep olduğunda program yığın depolama aygıtında RAM’e kopyalanır ve ardından çalışır.

RAM NASIL ÇALIŞIR?

Neden RAM e kopyalama yapılır? Temel amaç, veri ve komutlara CPU’nun daha

hızlı erişebilmesidir. CPU RAM’e sabit disklerden daha hızlı erişir.

Çalıştırılan program RAM’den daha büyükse ne olur? Belli aralıklarla sabit diskten transfer yapılır. Genelde oyunlar ve ileri tasarım

programlarında söz konusudur. Windows işletim sistemi PageFile servisi ile

sabit diskin bir kısmını RAM gibi kullanmaya çalışır.

RAM’E KOPYALAMA

Windows işletim sistemine ait bir özeliktir. Sabit diskin bir bölümünün RAM gibi kullanılması için

tasarlanmış özel bir dosyadır. RAM’lerden yavaş çalışır ve bilgisayarın hızını yavaşlatır. Veri fiziksel ve sanal RAM arasında hareket edebilir. Verinin çok sık hareket etmesi«Disk trashing» yani aşırı disk kullanımaneden olur.• Büyük RAM’iniz varsa bile PageFile çalışır.

SANAL BELLEK = PageFile

RAM KAPASİTESİ

RAM’lar bir excel tablosu gibi organize edilmiştir. RAM GENİŞLİĞİ: Bu tablodaki sütün sayısı RAM DERİNLİĞİ: Bu tablodaki satır sayısı Genişlik ve derinlik bit’ler türünden ölçülür. Program ve veriler 8 bit (1 byte) boyutunda

bellek parçaları halinde depolanır. Fiziksel boyut ile yonganın iç organizasyonu

doğrudan bağlantılı değildir. Yoğunluk = Genişlik X Derinlik ( bit cinsinde

kapasite) Kapasite = Yoğunluk / 8 (Klasik kullanılan RAM

kapasitesi)

RAM

DRAM(DİNAMİK RAM)

SRAM(STATİK RAM)

EDODRAM SDRAM RDRAM DDRRAM DDR2 RAM DDR3 RAM

ARADAKİ FARKLARDRAM SRAM

Yavaştır. (50-70 ns) Ucuzdur Küçük mimari Yüksek kapasiteli esnek

çözümler sunar Sistem hafızası olarak

kullanılır. Veriler sürekli yenilenerek

kalıcılık sağlar (güncellenebilir.)

Hızlıdır (10-25 ns) Pahalıdır Büyük mimari Düşük kapasiteli Ön bellek olarak kullanılır

Daha çok devreye entegre olup değiştirilmesi zordur

DRAM ÇEŞİTLERİEN GELİŞMİŞİNDEN EN BASİTİNE

DDR3 > DDR2 > DDR > RDRAM > SDRAM > EDODRAM

Günümüzde en çok kullanılan ve herşeyiyle en çok beğenilen DRAM çeşidi DDR2 – DDR3 dür.

ERİŞİM ZAMANI / ACCESS TİME Erişim zamanı, işlemcinin bellekten veriyi okuması için gerekli olan

minimum zamandır. Nanosaniye (saniyenin milyarda biri) ile ifade edilir. insan gözünün bir kez kırpılması minimum 1/10 saniye içinde olabilir. Aynı zaman içinde bir bilgisayar milyonlarca işlemi gerçekleştirebilir.

RAM İHTİYACININ TESPİTİGenelde daha fazla RAM daha fazla performans

anlamına gelmektedir.Daha fazla RAM’in gerekli olduğunu gösteren 2

belirti vardır. 1- özellikle birden fazla program açıkken genel sistem yavaşlığı 2- Aşırı disk kullanımı «disk trashing»Kontrol etmeniz gereken iki nokta var. a- RAM boyutu önerilen düzeyde mi? b- PageFile kullanımı ile uygulamalar açık ve kapalı olması durumunda nasıl değişiyor?

WİNDOWS İŞLETİM SİSTEMİNİN RAM ÖNERİLERİ

Microsoft’un minimum RAM önerileri çok düşüktür.

ROM (READ ONLY MEMORY)ROM Read Only Memory; bilgisayarın kalıcı belleği olup yalnızca okunabilir bellektir.

ROM bellek PC içerisinde sürekli olarak hazır bulunması gereken sistem seviyesindeki programların temel saklanma alanıdır.

Bütün bilgiler ROM’a üretim aşamasında yüklenmektedir. Dolayısıyla silinemez fakat güncellenebilir.

ROM; elektrik kesintisi yada bilgisayarın kapatılması durumunda içindeki bilgileri saklar.

ROM sistemde her zaman olması gereken program ve verileri kaydetmek için kullanılır.

ROM bellekte bilgisayarın açılışı sırasında çalışan kısa programlar bulunur. Bunlara BIOS adı verilir.

ROM; bilgisayar sistemini başlatmak ve işletim sistemi yapılarını okumak için gerekli bileşenleri içermektedir .

Bir işletim sistemi bilgisayar ve onun çevresel birimleri arasındaki iletişimi kontrol ederek, bilgisayara veri girişi yapma, kaydetme ve çıkış işlemlerini gerçekleştirmeden sorumludur.

ROM belleklerin veri iletim hızı RAM belleklerden daha yavaştır fakat disklerden daha hızlıdır.

ROM belleklere örnek olarak anakartın üzerindeki BIOS,elektrikli silinip programlanabilir salt okunur bellek (EEPROM),silinip programlanabilir salt okunur bellek(EPROM) ve Flash ROM verilebilir.

ROM bellek bilgisayarın açılış sırasında ihtiyaç duyduğu teknik bilgileri içerir.

 POST (Power On Self Test): Bütün komutların test edilmesi işlemidir.

 CMOS komutlarına bağlı olarak Setup komutlarını işletir. 

 Donanımla bağlı olan BIOS komutlarını yerine getirir.

 İşletim sistemini çağıran BOOT komutlarını yürütür.

ROM’un bilgisayar başlatıldığında yerine getirdiği görevler:

RAM ROM

RAM VE ROM KARŞILAŞTIRMASIRAM ROM

ERİŞİM RASTGELE RASTGELE

OKUMA/YAZMA OKUMA VE YAZMA SADECE OKUMA

FONKSİYON GEÇİCİ OLARAK İŞLEMLERİ VE VERİYİ TUTAR

SABİT BİR ŞEKİLDE İŞLEMLERİ VE VERİYİ TUTAR

ÇEŞİTLERİ DRAM VE SDRAM PROM, EPROM, EEPROM

HIZ VERİ İLETİM HIZI FAZLADIR

VERİ İLETİM HIZI DAHA YAVAŞTIR

DEĞİŞKENLİK SİLME YA DA BİLGİ GİRİŞİ YAPILABİLİR

BİLGİLER DEĞİŞTİRİLEMEZ AMA GÜNCELLEŞTİRİLEBİLİR

ROM BİRİMLERİBir bilgisayarda kullanılan 3 çeşit ROM vardır:

ROM

EEPROMEPROM

PROM

27

PROM’lar üretici tarafından boş olarak sağlanır ve sadece bir kere programlanabilirler (yazılabilirler).

Yazılan bilgiler kalıcıdır.

Tekrar silme ve programlama şansımız yoktur.

PROM(Programmable Rom/ Programlanabilir Rom)

28

PROM’lar NASIL PROGRAMLANIRLAR?Promlar üretildikleri zaman bütün yuvaları

0 veya 1 değeri ile yüklüdür. Her bellek yuvası içinde bir sigorta bulunur. Bu sigortalar özel bir cihazla ve yöntemle değiştirilebilir.Bunun anlamı sigortanın bulunduğu lojik konumun değişmesidir.

Örneğin tüm yuvaları 0 olan bir belleğin istenen gözeleri 1 konumuna getirilerek programlanmış olur.Fakat 1 konumuna getirilmiş gözenin tekrar 0 konumuna dönme şansı yoktur.

29

PROM’lar ilk üretildiklerinde programlanabilme özellikleri olması nedeniyle, geniş kullanım alanı bulmuşlardır. Ancak;

PROM EPROM

30

EPROM:Silinebilen ve tekrar

programlanabilen bir ROM türüdür.

Ultraviyole ışınları ile silinebilirler.

EPROM’un silinmesi ve programlanmasında bir sınırlama yoktur fakat bu, EPROM’un sınırsız programlanabileceği demek değildir.

Araştırma-geliştirme işlerinde oldukça kullanışlıdır.

31

Günümüzde BİOS programları nı denetlemek için kullanılan en esnek ROM türüdür.

EPROM ile benzerliği tekrar programlanabilmesidir.

Tekrar programlanabilmesi için EPROM gibi bilgisayardan çıkartmamıza gerek yok.

EEPROM Flashing adı verilen özel bir yazılım kullanılarak tekrar programlanabilir.

EEPROM’un bu özel uygulaması Flash Bellektir. EEPROM’lar bytle ile yazılırken Flash beleğe

sabit bloklar halinde yazılır.

EEPROM

32

EPROM’a benzer olarak yazılabilir ve silinebilir.

Silme işi ultraviyole ışınları ile olur.Çünkü bu tür belleklerde ,belleğin

yuvalarına istenen bir değer yazılabilir ve yazılan bu bilgi yeni bir bilgi yazmaya kadar kalır.

EEPROM’lara veri yazılması işinde çok özel cihazlar ve yöntemler kullanılır.

Buradaki incelemeden bütün ROM çeşitlerinin sadece okunabilir olmadığını görüyoruz.

BİZİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN ……TEŞEKKÜRLER…..

ABDULGANİ TÜRKANFATMA ATMACA MEDİNE GÜZEL